Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w latach 1795-1918: materiały do katalogu. T.1, Pamiętniki rękopiśmienne i drukowane

Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych

Wydano w ramach NPRH, nr umowy 0083/NPRH2/H11/81/2012 Projekt realizowany w latach 2012–2017

Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w latach 1795–1918 Materiały do katalogu Tom I

Pamiętniki rękopiśmienne i drukowane

Opracowanie i redakcja naukowa

Maria Domańska-Nogajczyk, Tomasz Wójcik,Wiesław Caban, Lidia Michalska-Bracha

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego

Kielce 2017

Recenzent dr hab. Janusz Pezda, Uniwersytet Jagielloński Autorzy wpisów źródłowych do elektronicznej bazy danych projektu NPRH Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w latach 1795–1918 (Numer projektu – Umowa Nr 0083/NPRH2/H11/81/2012): Anna Brus, Wiesław Caban, Wojciech Cedro, Kamila Cybulska, Maria Domańska-Nogajczyk, Rafał Kowalczyk, Svitlana Kravschenko, Krzysztof Karbownik, Tomasz Kargol, Jacek Legieć, Wojciech Majkowski, Lidia Michalska-Bracha, Jerzy Z. Pająk, Wojciech Piotrowski, Alexandr Radziuk, Jerzy Szczepański, Krzysztof Ślusarek, Stanisław Wiech, Łukasz Wołczyk, Tomasz Wójcik Opracowanie redakcyjne Anna Małgorzata Kurska Paulina Warzycha Projekt okładki Anna Domańska Formatowanie komputerowe Józef Bąkowski Copyright © by Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Kielce 2017 Publikacja przygotowana i finansowana w ramach projektu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki: Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w latach 1795–1918 (Numer projektu – Umowa Nr 0083/NPRH2/ /H11/81/2012)

ISBN 978-83-7133-698-0 ISBN 978-83-7133-691-1 tom I

Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego 25-369 Kielce, ul. Żeromskiego 5 tel. 41 349 72 65 fax 41 349 72 69 http://www.ujk.edu.pl/wyd e-mail: [email protected]

Spis treści

Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sigla archiwów, bibliotek i muzeów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wykaz inwentarzy i katalogów bibliotecznych wykorzystanych do opracowania Materiałów do katalogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wykaz skrótów cytowanych wydawnictw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wykaz skrótów tytułów czasopism i kalendarzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wykaz tytułów czasopism i kalendarzy, dla których nie zastosowano skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wykaz skrótów zastosowanych w opisach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nota bibliograficzna – pamiętniki rękopiśmienne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pamiętniki rękopiśmienne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I. Białoruś . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . II. Francja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . III. Litwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IV. Polska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . V. Rosja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VI. Ukraina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VII. Wielka Brytania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nota bibliograficzna – pamiętniki drukowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pamiętniki drukowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7 11 23 25 29 33 39 41 49 51 51 56 62 100 201 204 219 221 223

Przedmowa

Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w latach 1795–1918. Materiały do katalogu są efektem kilkuletnich kwerend źródłowych, jakie prowadzone były w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (NPRH) przez międzynarodowy zespół badaczy z wielu krajowych i  zagranicznych ośrodków naukowych. Wydawnictwo jest nie tylko podsumowaniem wyników dotychczasowych badań członków zespołu, w tym osób, które podjęły się opracowania materiałów do katalogu, ale jest także znakomitą okazją do przedstawienia dalszych perspektyw i postulatów badawczych w zakresie badań nad mocno rozproszonymi, dziewiętnastowiecznymi źródłami pamiętnikarskimi i epistolograficznymi Polaków pochodzących z Ziem Zabranych. Znaczne rozproszenie tego typu dokumentacji źródłowej stało się głównym powodem do podjęcia przez kieleckie środowisko naukowe wielokierunkowych prac badawczych zmierzających do rozpoznania i  zinwentaryzowania rękopiśmiennych pamiętników i listów polskich autorów z Ziem Zabranych, przechowywanych nie tylko w zbiorach krajowych, ale przede wszystkim poza granicami kraju, w  bibliotekach i  archiwach ukraińskich, litewskich, rosyjskich i  białoruskich, a także w polskich instytucjach muzealnych i bibliotecznych w Paryżu oraz w Londynie. Prowadzone w latach 2013–2017 prace dokumentacyjne pozwoliły w efekcie na skatalogowanie prawie 5300 pozycji źródłowych. Znaczna ich część wprowadzona została do internetowej bazy danych przez członków zespołu w ramach projektu NPRH. Wartość naukowa tej dokumentacji źródłowej jest z  pewnością niezaprzeczalna. Świadczy o tym wyraźnie zorganizowana przez nas w ramach projektu w czerwcu 2016 r. konferencja międzynarodowa, podczas której badacze z wielu krajowych i  zagranicznych ośrodków naukowych zaprezentowali różne stanowiska historiograficzne wobec problematyki badań źródłowych nad dziewiętnastowiecznymi kolekcjami listów i pamiętników polskich autorów z Ziem Zabranych1. 1  Polskie dziewiętnastowieczne pamiętniki i listy z Ziem Zabranych – rola i miejsce w badaniach historycznych, pod red. W. Cabana i L. Michalskiej-Brachy, Warszawa 2017.

— 8 — W  coraz większym obiegu naukowym, krajowym i  zagranicznym znajdują się katalogi i inwentarze dziewiętnastowiecznych kolekcji pamiętników i listów, co tylko dowodzi rosnącego zainteresowania naukowego tego typu dokumentacją źródłową. Publikowane przez nas Materiały do katalogu znakomicie wpisują się więc w tę naukowo-wydawniczą tendencję. Pokazują także w całości zakres i skalę przedsięwzięcia, jakim było zinwentaryzowanie listów i pamiętników polskich autorów z Ziem Zabranych, w ramach projektu NPRH. Katalog będzie służył zarówno polskim, jak i  litewskim, białoruskim oraz ukraińskim badaczom, gdyż kwestią spuścizny piśmienniczej Polaków (pamiętniki i listy) zajmuje się wcale niemałe grono historyków, literaturoznawców, antropologów w tych krajach2. Mamy pełną świadomość, że przygotowane wydawnictwo nie będzie miało charakteru ostatecznego i nie wyczerpie wszystkich informacji źródłowych. Jednakże będzie stanowiło istotny punkt wyjścia w dalszych badaniach nad dziejami Polaków na Litwie, Białorusi i  Ukrainie w  XIX w. Uznać to należy za ważny postulat naukowy mający na celu poszerzenie zakresu źródłowych kwerend i dotarcie do najcenniejszych, ale zapomnianych zabytków polskiego piśmiennictwa, a  w  najbliższej perspektywie powód do zgłoszenia przez kieleckie środowisko historyczne kontynuacji projektu NPRH. Materiały do katalogu ukazują się w  dwóch tomach; pierwszy obejmuje pamiętniki rękopiśmienne i  drukowane, drugi zaś zawiera listy rękopiśmienne i  drukowane. Trzecim odrębnym tomem jest Indeks osobowy autorów pamiętników, listów i ich adresatów obejmujący autorów pamiętników i listów. Z uwagi na charakter wydawnictwa i  możliwość odrębnego funkcjonowania obydwu tomów zdecydowano o zamieszczeniu części redakcyjnej opracowania zarówno w pierwszym, jak i w drugim tomie Materiałów do katalogu. *** Podczas realizacji projektu współpracowaliśmy z pracownikami wielu instytucji archiwalnych i bibliotecznych w kraju i poza jego granicami, którym w tym miejscu chcieliśmy złożyć podziękowania za życzliwość i pomoc w udostępnianiu materiałów źródłowych.

2  Przykładowo por.: A. Prašmantaité, Wydawnictwa źródeł proweniencji Kościoła rzymskokatolickiego z  XIX wieku w  ostatnim dwudziestoleciu na Litwie, w: Edytorstwo źródeł XIX wieku. Problemy teoretyczne i praktyka edytorska, pod red. J. Sikorskiej-Kuleszy, Warszawa 2016, zwłaszcza aneks zamieszczony na s. 118–120; V. Makarevich, Edycje źródeł z XIX wieku w Republice Białoruś. Osiągnięcia i problemy 25-lecia niepodległości, tamże, s. 121–131; В. О. Єршов, Польська мемуаристична література Правобережної України доби романтизму, Житомир 2010, 454 ss.

— 9 — Słowa podziękowania kierujemy także pod adresem Dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej w Kielcach, Pana dra Henryka Suchojada, oraz pracowników Biblioteki za współpracę w ramach projektu NPRH. Szczególne wyrazy wdzięczności należą się Pani mgr Marii Domańskiej-Nogajczyk i Panu drowi Tomaszowi Wójcikowi, którzy przejęli zasadniczy ciężar naukowego opracowania Materiałów do katalogu. Prace te wymagały dużego zaangażowania, wielokrotnych kwerend zagranicznych, a w niektórych przypadkach również weryfikacji i uzupełniania zapisów źródłowych wprowadzonych do internetowej bazy danych przez członków zespołu. Za pomoc i wskazówki dziękujemy także Pani Zofii Kilarskiej, pracownikowi Biblioteki Uniwersyteckiej. Wiesław Caban Lidia Michalska-Bracha

Wstęp

Do rąk Czytelników zajmujących się badaniami naszych dziejów pod zaborami przekazujemy wydawnictwo opracowane w ramach międzynarodowego projektu badawczego Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w  latach 1795–1918. Projekt realizowany pod kierunkiem prof. zw. dra hab. Wiesława Cabana przez zespół historyków na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w  Kielcach, środki finansowe uzyskał w  ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (NPRH) – Moduł 1 (umowa nr 0083/ NPRH2/H11/81/2012). Publikacja: Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina w latach 1795–1918). Materiały do katalogu jest pierwszym krokiem otwierającym drogę do szerzej zakrojonych poszukiwań naszego rozproszonego dziedzictwa narodowego. Zinwentaryzowanie i skatalogowanie spuścizny polskich autorów w postaci Materiałów do katalogu stanowi docelowo podstawę do dalszych poszukiwań. Na obecnym etapie Materiały są wynikiem kwerend przeprowadzonych przez zespół badawczy. Podstawą przygotowania Materiałów do katalogu były zasoby archiwalne i biblioteczne znajdujące się w Polsce, jak i poza jej granicami. Spośród archiwów i  bibliotek zagranicznych spenetrowano następujące instytucje: Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie, Centralne Państwowe Historyczne Archiwum Ukrainy w  Kijowie, Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie, Państwową Instytucję Tiumeńskiej Obłasti – Państwowe Archiwum w Tobolsku, Państwowe Archiwum Federacji Rosyjskiej w Moskwie, Państwowe Archiwum Historyczne Białorusi w Mińsku, Państwowe Historyczne Archiwum Białorusi w Grodnie, Państwowe Historyczne Archiwum Obwodowe w Omsku, Państwowe Archiwum Obwodu Lwowskiego, Rosyjskie Archiwum Państwowe Literatury i  Sztuki w  Moskwie, Rosyjskie Państwowe Historyczne Archiwum w Sankt-Petersburgu, Bibliotekę Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich w Wilnie, Bibliotekę Naukową Narodowego Uniwersytetu im. Iwana Franki we Lwowie, Bibliotekę Polską w Paryżu, Bibliotekę Uniwersytecką w Wilnie, Litewską Narodową Bibliotekę im. Marcina Mażwida w Wilnie, Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę im. Wasyla Stefanyka Akademii Nauk Ukrainy we Lwowie, Narodową Bibliotekę Ukrainy im. Wołodymyra I.  Wernadskiego

— 12 — w  Kijowie, Rosyjską Bibliotekę Narodową w  Sankt-Petersburgu, Grodzieńskie Państwowe Muzeum Historii i Archeologii, Instytut Polski i  Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, Muzeum Narodowe Republiki Tatarstanu w Kazaniu. Z  krajowych zasobów archiwalnych i  bibliotecznych wykorzystano źródła znajdujące się w: Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Głównym Zgromadzenia SS. Franciszkanek Rodziny Maryi w  Warszawie, Archiwum Kurii Arcybiskupiej w Białymstoku, Archiwum Narodowym w Krakowie, Archiwum Nauki Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, Archiwum Państwowym w Lublinie, Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Bibliotece XX Czartoryskich w Krakowie, Bibliotece im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie, Bibliotece Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk w  Warszawie, Bibliotece Jagiellońskiej w  Krakowie, Bibliotece Narodowej w Warszawie, Bibliotece Naukowej Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, Bibliotece Ordynacji Krasińskich w Warszawie, Bibliotece Polskiej Akademii Nauk w Kórniku, Bibliotece Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Instytucie Pamięci Narodowej. Oddziałowe Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów w Rzeszowie, Muzeum Narodowym w Krakowie. Źródła rękopiśmienne i  drukowane były gromadzone w  roboczej bazie danych, która powstała w wyniku kilkuletnich prac badawczych prowadzonych na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach w ramach projektu NPRH Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w  latach 1795–1918. Autorami danych wprowadzonych do ww.  bazy są uczestnicy projektu reprezentujący krajowe i  zagraniczne ośrodki naukowe. Członkami zespołu kierowanego przez prof. zw. dra hab. Wiesława Cabana byli pracownicy naukowi i  doktoranci Instytutu Historii i  pracownicy Biblioteki Uniwersyteckiej w Kielcach w składzie: prof. dr hab. Marek Przeniosło, prof. dr hab. Jerzy Szczepański, prof. dr hab. Stanisław Wiech, dr hab. Lidia Michalska-Bracha, dr hab. Małgorzata Przeniosło, dr hab. Jacek Legieć, dr hab. Jerzy Z. Pająk, dr Tomasz Wójcik (BU), mgr Maria Domańska-Nogajczyk (BU), dr Krzysztof Karbownik, mgr Wojciech Cedro (doktorant IH), mgr Kamila Cybulska (doktorantka IH). W  pracach zespołu uczestniczyli również pracownicy naukowi z  jednostek współuczestniczących: prof. dr hab. Zbigniew Wójcik – Instytut Historii Nauki PAN, prof. dr hab. Tadeusz Epsztein – Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, dr Anna Brus – Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, dr hab. Krzysztof Ślusarek – Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, dr hab. Tomasz Kargol – Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, dr hab. Jarosław Kita – Instytut Historii Uniwersytetu Łódzkiego, dr hab. Rafał Kowalczyk – In-

— 13 — stytut Historii Uniwersytetu Łódzkiego, prof. dr hab. Norbert Kasparek – Instytut Historii i  Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, dr hab. Andrzej Szmyt – Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w  Olsztynie, prof. dr hab. Henryka Ilgiewicz – Instytut Badań Kultury Litwy, doc. dr Olga Gorbatscheva – Państwowy Uniwersytet w Mińsku, prof. dr Svitlana Kravtschenko – Wołyński Narodowy Uniwersytet im. Łesi Ukrainki, Alexandr Radziuk – Państwowy Uniwersytet w Mińsku. Korzystano również z  pomocy historyków rosyjskich, zwłaszcza doc. dr Swietłany Muliny i  doc. dr Anny Krich z  Omska, które są członkami zespołu badawczego, realizującego w ramach Instytutu Historii UJK projekt NPRH Polscy zesłańcy na Syberii Zachodniej w drugiej połowie XVIII wieku – XIX wieku w oczach Rosjan i ludności syberyjskiej (Umowa Nr 0098/ NPRH/3H12/82/2014). Materiały do katalogu obejmują lata 1795–1918 i  dokumentują okres doby niewoli i rozbicia kraju. Ze względu na charakter źródeł rękopiśmiennych i drukowanych, przyjęta chronologia nie zawsze mogła być zachowana. Uwzględnione zostały bowiem opisy zawierające pamiętniki i  listy wychodzące w  zasięgu czasowym poza ramy projektu Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w latach 1795–1918, czyli poza okres zaborów, ale w  treści zasadniczej dotyczą one ram chronologicznych przyjętych w  toku realizacji projektu. Łączna liczba opisów bibliograficznych wynosi 5289, w tym: pamiętników rękopiśmiennych – 793, pamiętników drukowanych – 1534, listów rękopiśmiennych – 2486, listów drukowanych – 476. Zasięg terytorialny Materiałów do katalogu obejmuje źródła autorstwa osób wywodzących się z Ziem Zabranych i piszących o Ziemiach Zabranych oraz osób niepochodzących z  tych terenów, ale o  nich piszących. Uwzględniono również wspomnienia i  listy Polaków pochodzących z  Ziem Zabranych – uczestników polskich walk narodowowyzwoleńczych, którzy w wyniku represji znaleźli się na Syberii. Polscy zesłańcy aktywnie uczestniczyli w życiu społeczno-kulturalnym społeczności lokalnej, prowadzili działalność naukową i  gospodarczą. W  kwalifikowaniu pamiętników i  listów wykorzystanych w  Materiałach do katalogu trudno było uniknąć sytuacji pogranicza, zarówno geograficznego, jak i merytorycznego. Dotyczy to ludzi urodzonych i działających na Ziemiach Zabranych, a później przebywających na emigracji. Materiały zamieszczone w katalogu zostały pozyskane w wyniku przeprowadzonych kwerend źródłowych oraz na podstawie inwentarzy i katalogów archiwalnych oraz bibliotecznych. Opisy źródeł archiwalnych sporządzone z autopsji są kompletne. Występują jednak przypadki, że opis sporządzony tylko i wyłącznie na podstawie inwentarza archiwalnego jest lakoniczny, szczątkowy i niepozbawiony znaków zapytania (brak rozwiniętych inicjałów imion i nazwisk, liczby

— 14 — kart/stron, dat granicznych, zawartości tematycznej). Opisy przejęte z inwentarzy i katalogów bibliotek1 krajowych i zagranicznych oraz uzyskane od innych autorów, a także wszelkie uzupełnienia zostały zachowane w  takiej samej formie i nie były weryfikowane, co może być w niektórych przypadkach w wyniku przesygnowań przez macierzystą instytucję niezgodne z aktualnym stanem. Zarówno w  opisach sporządzonych z  autopsji, jak i  przejętych, starano się zachować ortografię oryginału. W niektórych opisach zamieszczonych w opracowaniu dokonano modernizacji językowej poszczególnych jednostek archiwalnych (j.a.), spolszczeń i uzupełnień. Materiały rękopiśmienne do katalogu zostały podzielone na dwa tomy: pamiętniki i  listy. W  obrębie poszczególnych tomów źródła zostały uporządkowane w następujący sposób. W odniesieniu do pamiętników rękopiśmiennych zastosowano alfabetyczny podział na kraje, miejsce przechowywania i autorów. Opis źródła w odniesieniu do pamiętników składa się z 8 elementów: 1) nazwa uwzględniająca kraj, w którym została przeprowadzona kwerenda, 2) miejsce przechowywania materiałów źródłowych, I) autor, II) tytuł pamiętnika, dziennika, III) nazwa zespołu, sygnatura zespołu, IV) sygnatura jednostki (archiwalnej, bibliotecznej), liczba stron, język, daty graniczne, opis fizyczny, V) zawartość. W  przypadku listów rękopiśmiennych zastosowano podział alfabetyczny na kraje, miejsce przechowywania i  tytuły, a  w  obrębie poszczególnych opisów zachowano alfabetyczny układ adresatów i nadawców oraz różni do różnych. Opis listów składa się z  7 elementów: 1)  nazwa uwzględniająca kraj, w  którym została przeprowadzona kwerenda, 2) miejsce przechowywania materiałów źródłowych, I) tytuł (układ alfabetyczny), II) nazwa zespołu, sygnatura zespołu, III) sygnatura jednostki (archiwalnej, bibliotecznej), liczba stron, język, daty graniczne, opis fizyczny, IV) zawartość. Każdy tom został zaopatrzony w noty bibliograficzne. W Materiałach do katalogu wyodrębnione zostały również varia obejmujące źródła, których jednoznacznie nie można zakwalifikować jako sensu stricto pamiętników, ale mogą być one wykorzystane do badań o charakterze wieloaspektowym – etnograficznym, językowym, społecznym. Zarejestrowane zostały: świadectwa epoki, silva rerum, notatki, sprawy dotyczące administrowania majątkami rodowymi, pieśni, baśnie, anegdoty, zbiory kazań. W  odniesieniu do listów rękopiśmiennych w  variach zamieszczona została bogata korespondencja znanego lwowskiego historyka literatury Wilhelma Bruchnalskiego. Tylko pobieżny przegląd zawartości tego zespołu dowodzi znaczenia merytorycznego spuścizny i uzasadnia konieczność uwzględnienia jej w Materiałach do katalogu. 1  Zob.: Wykaz inwentarzy i  katalogów bibliotecznych wykorzystanych do opracowania materiałów do katalogu.

— 15 — W poszukiwaniu pamiętników i listów główny nacisk położono na spenetrowanie zasobów archiwów i  bibliotek Ukrainy i  Litwy, które – jak podkreślali często członkowie zespołu – dysponują pokaźną liczbą materiałów źródłowych, a dostęp do nich był przez długie lata ograniczony z racji barier administracyjnych, a także z powodu wysokich cen za możliwość reprodukcji materiałów archiwalnych. W  związku z  tym materiały źródłowe dotyczące Polaków z  Ziem Zabranych były mało wykorzystywane w  badaniach naukowych. W  archiwach ukraińskich i litewskich j.a. opracowywane są w językach macierzystych. Pierwsze zapisy, szczególnie w odniesieniu do zbiorów prywatnych, były sporządzone w języku polskim. Sytuacja uległa zmianie na terenie Ukrainy po rewolucji i wojnie 1920 r., wówczas inwentarze zostały opracowane w języku rosyjskim. W latach 90. XX w., w związku ze zmianą sytuacji politycznej, służba archiwalna przy opracowywaniu zasobów posługiwała się językiem ukraińskim. Inwentarzowy zapis nazwisk polskich w  języku rosyjskim został zastąpiony językiem ukraińskim. Zmiany zapisów zamieszczanych w inwentarzach archiwalnych być może spowodowały, że w Materiałach do katalogu nie uniknięto pomyłek w poprawnym zapisie imion i nazwisk. Na marginesie należy dodać, że do lat 90. XX w. ograniczony był dostęp do źródeł archiwalnych i  bibliotecznych dla badaczy. Nie mieli oni możliwości dotarcia do inwentarzy i katalogów, czego przykładem może być regulamin2 korzystania ze zbiorów Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy w Kijowie (CPHAUKij.). Ograniczenia te zostały zniesione w  wyniku zmian ustrojowych, jakie zaszły na Ukrainie w  latach 90. XX  w.3 Pierwszy informator o  zasobach CPHAUKij. został opracowany przez Patrycję Kennedy Grimstad4. Stosunkowo łatwiej korzysta się ze zbiorów archiwów lwowskich, dzięki opublikowanym informatorom oraz nieograniczonemu dostępowi do inwentarzy, jakkolwiek należy podkreślić, że wszystkie są sporządzone w języku ukraińskim. Z  kolei wydany przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych w  Warszawie informator5 po zasobie archiwum lwowskiego oraz wydany przez Stanisława Z. Hiscowa, Archiwa Rodowe Prawobrzeżnej Ukrainy w Centralnym Państwowym Historycznym Archiwum Ukrainy w Kijowie, „Miscellanea Historico-Archivistica” 1998, t. 9, s. 132. 3  Tamże, s. 131–132; M. Domańska-Nogajczyk, T. Wójcik, O listach i pamiętnikach polskich autorów z Ziem Zabranych z lat 1795–1918 w zbiorach Centralnego Państwowego Historycznego Archiwum Ukrainy w  Kijowie, „Wrocławskie Studia Wschodnie” 2015, nr  19, s. 199–219. 4  Archives and Manuscript Repositories in the USSR. Ukraine and Moldavia, t. 1, Princeton 1988. Przewodnik-informator o zbiorach archiwów historycznych i obwodowych został wydany w 2001 r. Zob.: Архівні установи України: Довідник, t. 1, Державні архіви, pедкол.: Г. В. Боряк (голова), І. Б. Матяш, Г. В. Папакін, 2-е вид., доп., К. 2005. 5  Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie. Przewodnik po zasobie archiwalnym, Warszawa 2005. Dwa lata wcześniej ukazała się ukraińska wersja przewodnika. 2 

— 16 — Pijaja przewodnik6 stanowią ułatwienie dla potencjalnego badacza, który zapoznawszy się wcześniej z  opisami poszczególnych zespołów, jest zorientowany, czego może się spodziewać, przygotowując się do kwerendy pod kątem prowadzonych badań. Należy zwrócić uwagę, że każdy zespół w pierwszej kolejności notuje opis w języku ukraińskim, ma również zapis w języku polskim oraz pełną charakterystykę zasobu. Z inną sytuacją mamy do czynienia w archiwum kijowskim, gdzie wymogi regulaminowe7 uniemożliwiają swobodny dostęp do inwentarzy, które każdorazowo należy zamawiać u dyżurującego pracownika czytelni, mając nadzieję, że pożądany inwentarz nie jest wykorzystywany w celach służbowych przez pracownika archiwum. Inwentarze opracowane są wyłącznie w języku ukraińskim. Dodatkową trudność w korzystaniu z zasobu archiwum kijowskiego stanowi fakt, że przeprowadzone w latach 1949–1952 porządkowanie rozsypu archiwów dworskich nie przywróciło pierwotnej struktury archiwów rodowych. Poprawiono to dopiero w latach późniejszych, tj. w okresie 1990–19918, nie ustrzegając się jednak błędów. Jednym z podstawowych niedociągnięć było przypadkowe włączanie dokumentów do różnych zespołów. Przemieszano spuścizny po rodach, w niektórych przypadkach zlikwidowano samodzielne zespoły, co w konsekwencji doprowadziło do sytuacji, że zawartość poszczególnych jednostek nie odpowiada ich pierwotnemu stanowi9. Wynikało to z niedociągnięć w porządkowaniu zespołów, polegających na nieprawidłowym tworzeniu j.a., w  których łączono całkowicie niezwiązane ze sobą dokumenty. Sytuacja jest tym bardziej złożona, iż tytuły często odnoszą się tylko do pierwszego dokumentu. Nie zawsze w pełni opisano treść j.a., często opuszczano albo nie wyszczególniano nazwisk, lub nawet wpisywano nazwiska inne niż występujące w j.a. Nazwy geograficzne w wielu przypadkach zostały odczytane niezgodnie ze stanem faktycznym, do tego, kierując się pierwszym dokumentem występującym w j.a., daty skrajne dokumentów ustalono niedokładnie10. Z takimi przypadkami mieliśmy do czynienia, przeglą-

Archiwa rodzinno-majątkowe w zbiorach państwowych we Lwowie, oprac. S. Pijaj, Warszawa 1995. 7  Każda osoba korzystająca po raz pierwszy z zasobów CPHAUKij. zobowiązana jest do zapoznania się z regulaminem czytelni. 8  Z. Hiscowa, Archiwa Rodowe Prawobrzeżnej Ukrainy, s. 130. 9  T.  Ciesielski, Spuścizny rodzinne i  archiwa majątkowo-gospodarcze polskiej szlachty w  wybranych archiwach ukraińskich, w: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. 2, pod red. W. Walczaka, K. Łopateckiego, Białystok 2010, s. 293. Z podobną sytuacją spotyka się badacz, penetrując inwentarze. Z taką mieliśmy do czynienia bezpośrednio, korzystając z zespołu 1237 – Kolekcja listów. 10  Tamże, s.  292–293; M.  Domańska-Nogajczyk, T.  Wójcik, O  listach i  pamiętnikach, s. 200–201. 6 

— 17 — dając fond 1237 (Korespondencja) czy też fond 2227 (Muzeum Wołyńskie). Odmienna sytuacja nastąpiła w trakcie poszukiwań poloników w Bibliotece Narodowej im. Wołodymyra I. Wernadskiego w Kijowie (NBUKij.). Badacz spotyka się z miłą i merytorycznie przygotowaną kadrą pracowników Instytutu Rękopisów. W korzystaniu z zasobu biblioteki pomocne są ogólnodostępne katalogi kartkowe, przewodnik11 po zasobie oraz szczegółowe inwentarze. W tym miejscu należy zaznaczyć, że niektóre źródła archiwalne zostały rozproszone między kijowskim archiwum historycznym a biblioteką12. Po przeprowadzonej przez zespół badawczy kwerendzie po zasobach ukraińskich archiwów i bibliotek można pokusić się o stwierdzenie, że materiały źródłowe, które są podstawą niniejszego opracowania, nie były dotychczas w pełni znane i  dostatecznie doszacowane pod kątem przydatności do badań nad dziejami Polaków z Ziem Zabranych i Polaków z tychże ziem zesłanych na Syberię. W tym miejscu należy zgłosić postulat przeprowadzenia dalszych kwerend, które swym zasięgiem powinny objąć archiwa miejskie, obwodowe, biblioteki i  muzea, co pozwoli uzyskać pełną informację na temat przechowywanych poloników. W  tym celu należałoby objąć kwerendą zbiory archiwów obwodowych w  Kamieńcu, Kijowie, Łucku, Mikołajowie, Odessie, Równym, Winnicy, Żytomierzu. Kwerenda przeprowadzona w archiwach i bibliotekach Wilna potwierdza, że instytucje te kryły i prawdopodobnie kryją jeszcze wiele cennych materiałów źródłowych do badań spuścizny memuarystycznej i epistolarnej Polaków z dawnych guberni zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego, czyli Ziem Zabranych. Poszukiwania poloników znajdujących się w Wilnie prowadzone były dwutorowo, z autopsji i poprzez wykorzystanie przewodników i wydawnictw drukowanych zawierających informację o źródłach ilustrujących poruszaną problematykę13. Uzyskanie materiałów do katalogu w toku kwerend prowadzonych w Wilnie przysparzało wiele problemów, co wynikało niewątpliwie ze zmiany sposobu dotarcia do poszukiwanych zasobów rękopiśmiennych. Nastąpiła zmiana katalogów, inwentarzy, które w pierwszej wersji opracowane były w języku polskim. Jednoznacznie nie można stwierdzić, kiedy doszło do tej zmiany. Hermetyczność, specyfika języka litewskiego przysparza polskim badaczom wiele probleOsobovi arxivni fondy Instytutu Rukopysu. Putivnyk, Kiev 2002. Korespondencja rodziny Bołsunowskich: CPHAUKij., f. 1271, op. 3, spr. 108–136; NBUKij., f. 237, op. 1, spr. 1–381. 13  H. Baranowski, Bibliografia Wilna, t. 1–3, Toruń 1996–2007; H. Ilgiewicz, Biblioteka Państwowa im. Eustachego i Emilii Wróblewskich w Wilnie (1912–1939) oraz towarzystwa ją popierające, Toruń 2015; taż, Societates Academicae Vilnenses. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie (1907–1939) i jego poprzednicy, Warszawa 2008; taż, Wileńskie towarzystwa i instytucje naukowe w XIX wieku, Toruń 2005; Przewodnik po zbiorach rękopisów w Wilnie, oprac. M. Kocójowa, Kraków 1993. 11  12 

— 18 — mów. Przeprowadzone z  historykami litewskimi rozmowy sugerują, że zmiany językowe nastąpiły w latach 60. XX w., niektórzy jednak twierdzą, że może trochę później. Również jednoznacznych informacji o sposobie zmiany inwentarzy i  katalogów nie można uzyskać od dyrekcji poszczególnych instytucji. Nadto trzeba pamiętać, że skoro zapisy polskich nazwisk bibliograf sporządzał w czasach sowieckich, to odpowiednie instrukcje musiały „przyjść” z Moskwy albo zwyczajnie Wilno uzgodniło je z Centralnym Zarządem Archiwów Rosyjskich. Trudno dociekać sprawy. W  każdym razie historycy litewscy zajmujący się sprawami polskimi mają również problem z  posługiwaniem się inwentarzami i katalogami, bo nie wiadomo, czy dane nazwisko jest polskie, czy litewskie. Wszystkie polskie nazwiska zostały zapisane po litewsku, co stwarza problemy identyfikacyjne. Najgorzej jest w przypadku kobiet, bo tu „urabianie nazwisk” szło wielopłaszczyznowo. Mogliśmy to czy inne nazwisko opuścić. Nadto trzeba pamiętać, że niektórzy Polacy sami zmieniali nazwiska na litewskie. Nazwiska osób znanych i zasłużonych dla kultury polskiej i litewskiej zostały skorygowane, ale nie udało się ustalić prawidłowego brzmienia nazwisk mniej znanych osób. Podkreślić należy, że praca w  bibliotekach litewskich bez pomocy historyków litewskich o  korzeniach polskich i  w  jakiś sposób podejmujących problematykę polską XVIII–XX w. nie dałaby tych rezultatów, które zawiera przygotowane opracowanie. Nadto trzeba pamiętać, że zarówno w Kijowie, jak i w Wilnie inwentarze sporządzały osoby o niskim, by nie powiedzieć żadnym przygotowaniu do prowadzenia tego typu prac. W Kijowie sami pracownicy nadmieniali, że bardzo często dokumenty porządkowali studenci Uniwersytetu Kijowskiego w ramach praktyk studenckich. Nie posiadali oni żadnej praktyki archiwalnej oraz znajomości języków polskiego, łacińskiego i nowożytnych europejskich – niezbędnych do prawidłowego zidentyfikowania treści j.a.14 Jeżeli chodzi o źródła drukowane, podstawą ich uwzględnienia w Materiałach do katalogu była osoba autora i ich tematyka. Informacje o źródłach czerpane były z bibliografii krajowych15: Bibliografia polska XIX stólecia, pod red. Karola Estreichera, Kraków 1872; Bibliografia polska XIX stulecia, wyd. 2, nowe, pod red. Karola Estreichera, Kraków 1959; Bibliografia Historii Polskiej za Rok... (PTH), w oprac. Jana Baumgarta, Kraków 1952; Edwarda Maliszewskiego, Bibljografja pamiętników polskich i Polski dotyczących. (Druki i rękopisy), Warszawa 1928; Józefa Skrzypka, Bibliografia pamiętników polskich do 1964 r., Wrocław 1976; Bibliografia historii Polski XIX wieku. 1, 1815–1831, T. Ciesielski, Spuścizny rodzinne, s. 293. Wszystkie źródła informacji będące podstawą kwerendy zostały zamieszczone w wykazie skrótów cytowanych wydawnictw. 14  15 

— 19 — pod red. Stanisława Płoskiego, Warszawa–Wrocław 1958; Bibliografia historii Polski XIX wieku. 2, 1832–1864. Cz. 1, pod red. Stanisława Płoskiego, Wrocław 1968; Bibliografia historii Polski. T. 2, 1795–1918. Cz. 1, pod red. Heleny Madurowicz-Urbańskiej, Warszawa 1967, i  zagranicznych: Deutsches Bücherverzeichnis. Eine Zusammenstellung der im deutschen Buchhandel erschienenen Bücher, Zeitschriften und Landkarten: nebst Stich- und Schlagwortregister. Bearb. von der Bibliographischen Abteilung des Börsenvereins der Deutschen Buchhändler zu Leipzig, Leipzig, Verlag des Börsenvereins der Deutschen Buchhändler, 1916–1990; Gesamtverzeichnis des deutschsprachigen Schrifttums (GV) 1700–1910, Bearb. unter der Leitung von Peter Geils und Willi Gorzny, München 1979–1987. Główny zrąb Materiałów do katalogu w  części dotyczącej źródeł drukowanych został zredagowany zgodnie z normą PN-N-01152.01 i uporządkowany alfabetycznie w kolejności haseł osobowych, tytułów, które dobrano zgodnie z zaleceniami PN-N-01229. W opisie uwzględniono elementy obowiązkowe i bliżej charakteryzujące opisaną pozycję w  wyborze (np. tytuł serii). Ze względu na specyficzny charakter materiałów zachowano pisownię występującą w  redagowanych opisach. Zastosowano współczesne polskie zasady pisowni wielkich liter w nazwach instytucji, w tytułach serii i czasopism. W przypadkach koniecznych opis zamknięto odpowiednią adnotacją wyjaśniającą lub uwagą bibliograficzną. W wypadku, gdy opisywana pozycja ukazała się w kilku wydaniach lub wersjach, zarejestrowano w  miarę możliwości wszystkie pierwsze, a  informację o  kolejnych tych samych podano w uwagach, natomiast uwzględnione zostały w miarę możliwości wszystkie wydania: nowe, poprawione, zmienione, uzupełnione i reprinty. Jednocześnie odnotowano edycje obcojęzyczne. Opisy bibliograficzne źródeł drukowanych zostały sporządzone w  przeważającej części na podstawie wspomnianych wyżej bibliografii, przewodników bibliograficznych, bibliografii zawartości czasopism, opracowań naukowych i  artykułów poświęconych Ziemiom Zabranym. W  Materiałach do katalogu uwzględnione zostały publikacje wydane do 2012 r. włącznie, a więc do czasu rozpoczęcia realizacji projektu. Źródła drukowane zbierane były w latach 2013– 2017. Większość opisów bibliograficznych sporządzono z  autopsji, jakkolwiek mamy pełną świadomość, że wykaz pamiętników i listów nie jest kompletny. Niezbędne jest przeprowadzenie dodatkowej kwerendy mającej na celu wyłuskanie korespondencji publikowanej na łamach polskich periodyków z XIX w. i początku XX w. Literatura poświęcona dokumentacji doby niewoli i rozbicia kraju jest rozproszona i często bardzo trudna do weryfikacji. Dla druków wydanych w języku rosyjskim i ukraińskim stosowano transliterację, a dla druków wydanych w językach angielskim, białoruskim, francuskim, litewskim, niemieckim zachowano oryginalną pisownię.

— 20 — Wydawnictwa drukowane zostały podzielone analogicznie jak materiały rękopiśmienne – na pamiętniki i listy. Zastosowano podział porządkowy, alfabetyczny i  chronologiczny, uwzględniono autora, tytuł, pseudonimy, kryptonimy (te, które udało się ustalić, zostały rozwiązane), opracowującego, miejsce wydania, wydawcę, rok wydania, opis fizyczny, serię, zawartość, źródło rejestracji publikacji, informację o miejscu przechowywania rękopisu, recenzję. Przy recenzjach, polemikach, głosach dyskusyjnych podawano, jeżeli wystąpił, tytuł oraz pełne brzmienie nazwiska i imienia, jeżeli było podane. Zamieszczone zostały również recenzje publikowane pod pseudonimem (jakkolwiek występują przypadki, że pseudonim nie został rozwiązany). Podano informację o  dostępności do wersji elektronicznej. Pozycje wielotomowe są wprowadzone całościowo, nie ograniczono się tylko i wyłącznie do interesującego nas okresu chronologicznego. Opublikowane w czasopismach pamiętniki i listy, które zostały zarejestrowane w Bibljografji pamiętników polskich i Polski dotyczących Edwarda Maliszewskiego, Bibliografii historii Polski XIX wieku Stanisława Płoskiego i Bibliografii historii Polski Heleny Madurowicz-Urbańskiej, a nie miały pełnych opisów, zostały uzupełnione o następujące elementy: rozwiązano kryptonimy i pseudonimy, podano rok wydania i  liczbę stron. Przy rozwiązywaniu pseudonimów i  kryptonimów pomocą służyły następujące wydawnictwa: Słownik pseudonimów i kryptonimów pisarzy polskich oraz Polski dotyczących, w oprac. Adama Bara przy współudziale Władysława Tadeusza Wisłockiego i Tadeusza Godłowskiego; Słownik pseudonimów pisarzy polskich XV w. – 1970, t. 1–4, pod red. Edmunda Jankowskiego. Korzystano również z Polskiego Słownika Biograficznego, pod red. Władysława Konopczyńskiego i in. W miarę możliwości Materiały do katalogu zostały uzupełnione o publikacje, których wcześniej nie odnotowała żadna bibliografia wydawnictw zwartych i zawartości czasopism. Korzystanie z pamiętników i listów polskich autorów z  Ziem Zabranych wydanych drukiem jest możliwe również w  zasobach bibliotek cyfrowych. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom, w  materiałach przez nas opracowanych zamieszczona jest informacja o  miejscu ich zdigitalizowania, co jest novum zastosowanym w naszej publikacji w odniesieniu do wydanych już bibliografii, przewodników, informatorów. Materiały do katalogu zaopatrzone zostały w spisy pomocnicze: sigla archiwów, bibliotek i muzeów, wykaz skrótów cytowanych wydawnictw, wykaz tytułów czasopism i  kalendarzy, wykaz skrótów tytułów czasopism i  kalendarzy, wykaz skrótów zastosowanych w opisach, wykaz inwentarzy i katalogów bibliotecznych. Opracowanie zaopatrzono w  trzeci odrębny tom, zawierający indeks nazw osobowych, który obejmuje autorów pamiętników, autorów listów i ich adresatów. Niniejsza publikacja, z  uwagi na szeroki zakres tematyczny oraz skalę materiałów źródłowych objętych programem badań w ramach projektu NPRH, ma

— 21 — charakter otwarty i stanowi istotny punkt wyjścia dla dalszych kwerend archiwalnych i bibliotecznych celem uzupełnienia Materiałów do katalogu o nową dokumentację źródłową. Naszym życzeniem jest, by materiały zamieszczone w katalogu zachęciły do dalszych kwerend w  celu wyłuskania nieodnalezionych dotychczas materiałów źródłowych dotyczących polskich autorów z  Ziem Zabranych, co niewątpliwie pozwoli kontynuować badania związane z  poruszaną tematyką. Jak wynika ze wstępnego rozpoznania, archiwa regionalne i muzea na Litwie, Białorusi i Ukrainie kryją prawdopodobnie jeszcze wiele ciekawych materiałów rękopiśmiennych. Maria Domańska-Nogajczyk Tomasz Wójcik

Sigla archiwów, bibliotek i muzeów

AGAD – Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie AGZss.FRM – Archiwum Główne Zgromadzenia SS. Franciszkanek Rodziny Maryi w Warszawie AKAB – Archiwum Kurii Arcybiskupiej w Białymstoku AKPK – Archiwum Krakowskiej Prowincji Kapucynów w Krakowie ANK – Archiwum Narodowe w Krakowie APL – Archiwum Państwowe w Lublinie BC – Biblioteka XX Czartoryskich w Krakowie BJ – Biblioteka Jagiellońska w Krakowie BK – Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Kórniku BL – Biblioteka im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie BLANWil. – Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich w Wilnie BN – Biblioteka Narodowa w Warszawie BNANULw. – Biblioteka Naukowa im. Wasyla Stefanyka Akademii Nauk Ukrainy we Lwowie BNNULw. – Biblioteka Naukowa Narodowego Uniwersytetu im. Iwana Franki we Lwowie BOK – Biblioteka Ordynacji Krasińskich w Warszawie BPANK – Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Krakowie (obecnie Bibl. Nauk. PAU i PAN – Biblioteka Naukowa Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie) BPP – Biblioteka Polska w Paryżu BUMK – Biblioteka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu BUWil. – Biblioteka Uniwersytecka w Wilnie BZNOss. – Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu CPAHULw. – Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie CPHAUKij. – Centralne Państwowe Historyczne Archiwum Ukrainy w Kijowie IPMS – Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie IPN Rz. – Instytut Pamięci Narodowej. Oddziałowe Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów w Rzeszowie LNBWil. – Litewska Narodowa Biblioteka im. Marcina Mażwida w Wilnie LPAHWil. – Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie

— 24 — MNRT NBUKij.

– Muzeum Narodowe Republiki Tatarstanu – Narodowa Biblioteka Ukrainy im. Wołodymyra I. Wernadskiego w Kijowie PAFRMos. – Państwowe Archiwum Federacji Rosyjskiej w Moskwie PHABGrod. – Państwowe Historyczne Archiwum Białorusi w Grodnie PMH-AGrod. – Państwowe Muzeum Historyczno-Archeologiczne w Grodnie RPALiSMos. – Rosyjskie Państwowe Archiwum Literatury i Sztuki w Moskwie RPHAPet. – Rosyjskie Państwowe Archiwum Historyczne w Sankt-Petersburgu

Wykaz inwentarzy i katalogów bibliotecznych wykorzystanych do opracowania Materiałów do katalogu

Inwentarz rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej. Nr 6001–7000. Cz. 1, nr 6001–6500. – Oprac. Anna Jałbrzykowska, Jerzy Zathey przy współudz. Zofii Łagodowej, Janiny Tyszkowskiej. – Kraków, 1963. Inwentarz rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej. Nr 6001–7000. Cz. 2, nr 6501–7000. – Oprac. Anna Jałbrzykowska, Jerzy Zathey przy współudz. Zofii Łagodowej, Janiny Tyszkowskiej. – Kraków, 1962. Inwentarz rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej. Nr 8001–9000. Cz. 2, nr 8501–9000. – Oprac. i przygot. do dr. Władysław Bandura i Anna Jałbrzykowska. – Kraków, 1972. Inwentarz rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej. Nr 9001–10000. Cz. 1, nr 9001–9500. – Oprac. i przygot. do dr. Jadwiga Grzybowska. – Warszawa – Kraków, 1977. Inwentarz rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej. Nr 10001–11000. Cz. 1, nr  10001– 10500. – Oprac. i przygot. do druku Zbigniew Koziński, Ewa Malicka i Zdzisław Pietrzyk, pod red. Jadwigi Grzybowskiej. – Kraków, 1997. Inwentarz rękopisów Bibljoteki Kórnickiej. – Kórnik, 1930. Inwentarz rękopisów Biblioteki Kórnickiej. Z. 2. Sygn. 1613–2700. Polska Akademia Nauk. Biblioteka Kórnicka. [Oprac. Jadwiga Łuczakowa i Maria Olszewska]. – Poznań, 1963. Inwentarz rękopisów Biblioteki Kórnickiej. Z. 4. Sygn. 11008–12000. – Oprac. Ryszard Marciniak i Jacek Wiesiołowski. – Kórnik, 1983. Inwentarz rękopisów Biblioteki Kórnickiej. Z. 6. Pamiętniki robotników. Sygn. BK 13001–BK 13499. – Oprac. Jacek Niemir. – Kórnik, 2001. Inwentarz rękopisów Biblioteki Polskiej w  Paryżu. T.  2. Rękopisy nr  432–545. – Oprac. Czesław Chowaniec i Irena Gałęzowska. – Paryż, 1986. Inwentarz rękopisów Biblioteki XX Czartoryskich w Krakowie. Sygn. 6000–13504. – Oprac. Janusz Nowak i Janusz Pezda. – Kraków, 2011. (Na prawach rękopisu). Inwentarz rękopisów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu. T.  1. Rękopisy 1–7325. Oprac. zbiorowo pod red. Jadwigi Turskiej. – Wrocław, 1948. Inwentarz rękopisów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu. T. 2. Rękopisy 7326–11930. [Oprac. zbiorowo pod red. Jadwigi Turskiej]

— 26 — oraz Katalog rękopisów Biblioteki imienia Gwalberta Pawlikowskiego. Oprac. Mieczysław Gębarowicz. – Wrocław, 1949. Inwentarz rękopisów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu. T. 3, Rękopisy 11981–13000. – Oprac. i przygot. do druku: Amelia Dician i Janina Loret–Heintsch , pod red. Adama Fastnachta. – Wrocław, 1966. Inwentarz rękopisów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu. T. 5. Rękopisy 13726–14180. – Oprac. i przygot. do dr. Amelia Dician [et al.], pod red. Adama Fastnachta. – Wrocław, 1975. Inwentarz rękopisów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu. T. 9. Rękopisy 15321–15680 (Pamiętniki). – Oprac. i przygot. do dr. Łucja Częścik [et al.], pod red. Krystyny Korzon. – Wrocław, 1984. Katalog rękopisów Biblioteki Narodowej. T. 6. Rękopisy 6001–6600. Utwory i spuścizny literackie, pamiętniki i inne materiały źródłowe historyczne od połowy XVIII do połowy XX wieku. – Pod red. Bogumiła Stanisława Kupścia. – Warszawa, 1963. Katalog rękopisów Biblioteki Narodowej. T. 8. Rękopisy 7201–7600. Spuścizny literackie i naukowe XIX i XX wieku. – Pod red. Barbary Kocówny. – Warszawa, 1970. Katalog rękopisów Biblioteki Narodowej. T. 9. Rękopisy 7601–8000. Spuścizny literackie i naukowe, pamiętniki, inne materiały z XIX i XX wieku. – Oprac. Barbara Koc. – Warszawa, 1979. Katalog rękopisów Biblioteki Narodowej. T. 10. Rękopisy 8301–9000. Archiwa rodzinne Fredrów i Römerów, zbiory dawnej Biblioteki Ordynacji Krasińskich oraz inne rękopisy XIX–XX wieku. – Pod red. Danuty Kamolowej i Barbary Smoleńskiej. – Warszawa, 1972. Katalog rękopisów Biblioteki Narodowej. T. 12. Sygnatury 9401 – 9800. Rękopisy XIX i XX wieku. – [Aut. Barbara Smoleńska et al.], pod red. Krystyny Muszyńskiej. – Warszawa, 1992. Katalog rękopisów Biblioteki Narodowej. T.  13. Sygnatury 9801–10200. Rękopisy z końca XVIII – połowy XX wieku. – Oprac. Zofia Krajewska. – Warszawa, 1997. Katalog rękopisów Biblioteki Narodowej. T. 14. Sygnatury 10201–10600. Rękopisy XIX i XX wieku. – Oprac. Czesława Dorota Pomianowska [oraz] Maria Gamdzyk-Kluźniak, Elżbieta Kwiatkowska-Kosmolowa. – Warszawa, 2003. Katalog rękopisów Biblioteki Narodowej. T. 23. Archiwum Leszka Kołakowskiego. Sygnatury 13156–13655. – Oprac. Maria Gamdzyk-Kluźniak. – Warszawa, 2015. Katalog rękopisów Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu. – Oprac. Adam Lewak. Przedm. poprzedził Franciszek Pułaski. – Kraków, 19311. Osobovi arxivni fondy Instytutu Rukopysu. Putivnyk. – Kiev, 2002.

1  Kilka opisów zaczerpniętych z Katalogu rękopisów Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu zostało oznaczonych w Materiałach do katalogu sygn. X. BPP.

— 27 — Pamiętniki i relacje w zbiorach rękopiśmiennych Biblioteki Narodowej. – Oprac. Danuta Kamolowa, przy współpr. Teresy Sieniateckiej. – Warszawa, 1998. Pamiętniki i relacje w zbiorach rękopiśmiennych Biblioteki Narodowej. – Opracowała Danuta Kamolowa przy współudziale Teresy Sieniateckiej. – Wyd. 2 popr. i rozsz. – Warszawa, 2015. Rękopisy Bibljoteki Ord. Krasińskich dotyczące dziejów szkolnictwa polskiego. – Oprac. Marja Hornowska. – Warszawa, 1930. Wisłocki Władysław. Inwentarz rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej. Nr 4175–6000. – Kraków, 1938. Wisłocki Władysław. Katalog rękopisów Biblijoteki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Cz. 1–2. – Kraków, 1877–1881.

Wykaz skrótów cytowanych wydawnictw

Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1 – Henryk Baranowski, Bibliografia Wilna. T. 1, Uniwersytet Wileński 1579–1939. – Toruń, 1996. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2 – Henryk Baranowski, Bibliografia Wilna. T. 2, Miasto. – Przy współpr. z Zofią Baranowską i Jolantą Goławską. – Toruń, 2000. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 3 – Henryk Baranowski, Bibliografia Wilna. T. 3, Za lata 1999–2005 oraz uzupełnienia. – Przy współpr. Jolanty Goławskiej. – Toruń, 2007. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967 – Bibliografia historii Polski. T. 2, 1795–1918. Cz. 1. Pod red. Heleny Madurowicz-Urbańskiej. Oprac. Wiesław Bieńkowski [et al.]. – Warszawa, 1967. Bibliogr. hist.  Pol.(Płoski)1958 – Bibliografia historii Polski XIX wieku. 1, 1815– 1831. Pod red. Stanisława Płoskiego. Oprac. Halina Bachulska [et al.]. – Wrocław, Warszawa, 1958. Bibliogr. hist.  Pol.(Płoski)1968 – Bibliografia historii Polski XIX wieku. 2, 1832– 1864. Cz. 1. Materiały zebrane pod kierunkiem Stanisława Płoskiego. – Wrocław, 1968. Bibliogr. hist.  polskiej(Finkel)1955 – Bibliografia historii polskiej. T.  1–3. – Zebr. i ułożył Ludwik Finkel. – Warszawa, 1955. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1952 – Bibliografia Historii Polskiej za Rok... – Oprac. Jan Baumgart. – Kraków, 1952–. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928 – Edward Maliszewski, Bibljografja pamiętników polskich i Polski dotyczących. (Druki i rękopisy) – Warszawa, 1928. Bibliogr. pam. pol.(Skrzypek)1976 – Józef Skrzypek, Bibliografia pamiętników polskich do 1964 r. – Wrocław [etc.], 1976. Bibliogr. powst.  stycz.(Kozłowski) – Eligiusz Kozłowski, Bibliografia Powstania Styczniowego. – Warszawa, 1964. BMC III – British Museum General Catalogue of Printed Books to 1955. – New York, 1967 oraz suplementy. BP(Czubek)1914 – Bibliografia Polska. Miesięcznik dla wydawców, księgarzy, antykwarzy, jako też dla czytających i kupujących książki. – Red. odp. Jan Czubek. – Kraków, 1915–1920.

— 30 — BP(Czubek)1915 – Bibliografia Polska. Miesięcznik dla wydawców, księgarzy, antykwarzy, jako też dla czytających i kupujących książki. – Red. odp. Jan Czubek. – Kraków, 1915–1920. BP(Czubek)1916 – Bibliografia Polska. Miesięcznik dla wydawców, księgarzy, antykwarzy, jako też dla czytających i kupujących książki. – Red. odp. Jan Czubek. – Kraków, 1915–1920. BP(1901–1939) – Bibliografia polska 1901–1939. – Pod red. Janiny Wilgat. – Wrocław, 1986–. BZCz. – Bibliografia Zawartości Czasopism. – Warszawa, 1948–2004. Od 1996 dostępne również w wersji elektronicznej. CBN t. 16/BN – Catalogue général des livres imprimés de la Bibliotheque Nationale. Auteurs. T. 1–231. – Paris, 1924–1981. CG t. 16/NUKAT – Catalogue général des livres imprimés de la Bibliotheque Nationale. Auteurs. T. 1–231. – Paris, 1924–1981. DB 1986 – Deutsches Bücherverzeichnis. Eine Zusammenstellung der im deutschen Buchhandel erschienenen Bücher, Zeitschriften und Landkarten : nebst Stichund Schlagwortregister. Bearb. von der Bibliographischen Abteilung des Börsenvereins der Deutschen Buchhändler zu Leipzig. – Leipzig, 1916–1990. Estr XIX – 1872 ; Estr XIX 1906–1916 – Bibliografia polska XIX stólecia. – Pod red. Karola Estreichera. Kraków, 1872–. ; Bibliografia polska XIX stulecia. – Wyd. 2 nowe. – Pod red. Karola Estreichera. – Kraków, 1959–. Fed. – Bibliografia podziemnych druków zwartych z lat 1976–1989. – Oprac. Grażyna Federowicz, Krystyna Gromadzińska, Maria Kaczyńska. – Warszawa, 1995. GV 1700–1910 – Gesamtverzeichnis des deutschsprachigen Schrifttums (GV) 1700– 1910. Bearb. unter der Leitung von Peter Geils und Willi Gorzny. 1–160 + Nachträge. – München [etc.], 1979–1987. NKor. – Nowy Korbut – [Warszawa], 1963. NUC Pre–1956 – The National union catalog, pre–1956 imprints; a cumulative author list representing Library of Congress printed cards and titles reported by other American libraries. London: Mansell, 1968–1981. PB – Przewodnik Bibliograficzny. Miesięcznik dla wydawców, księgarzy, antykwarzów jako też czytających i kupujących książki wydany przez dra Władysława Wisłockiego. – Kraków 1873–1933. PB – Przewodnik Bibliograficzny. Urzędowy Wykaz druków wydanych w Rzeczypospolitej Polskiej i poloników zagranicznych. Druki zrejestrowane w Bibliotece Narodowej w Warszawie. – Warszawa, 1946–2009. Od 2010 dostępne wyłącznie w postaci elektronicznej. PZ – Polonica Zagraniczne. Bibliografia. – Warszawa 1960–. PZ – 1939/1955 t. 1 A–J – Polonica zagraniczne. Bibliografia za okres od września 1939 do 1955 roku. T. 1, A–J. – T. oprac. zesp. pod red. Janiny Wilgat. – Warszawa, 1975. PZ – 1939/1955 t. 2 K–Q – Polonica zagraniczne. Bibliografia za okres od września 1939 do 1955 roku. T. 2, K–Q. – Oprac. Janina Wilgat et al. ; t. zred. Danuta Bilikiewicz-Blanc. – Warszawa, 1987.

— 31 — PZ – 1939/1955 t. 3 R–Ż – Polonica zagraniczne. Bibliografia za okres od września 1939 do 1955 roku. T. 3, R–Ż. – T. oprac. i zred. Danuta Bilikiewicz-Blanc. – Warszawa, 1991. Quérard I – La France littéraire, ou Dictionnaire bibliographique. Des savants, historiens et gens de lettres de la France, ainsi que des littérateurs étrangers qui ont écrit en français, plus particulièrement pendant les XVIIIe et XIXe siècles. Ouvrage dans lequel on a inséré [...] l’indication 1° des réimpressions des ouvrages français de tous les âges; 2° des diverses traductions en notre langue de tous les auteurs étrangers, anciens et modernes; 3° celle des réimpressions faites en France des ouvrages originaux [...]. – T.  1. – Par J.-M.  Quérard. – Paris, 1827. SPTK – Słownik polskich teologów katolickich. 1. – Pod red. Hieronima Eug. Wyczawskiego. – Warszawa 1981–. Urzędowy Wykaz Druków 1932 – Urzędowy Wykaz Druków Wydanych w Rzeczypospolitej Polskiej i Druków Polskich lub Polski Dotyczących Wydanych za Granicą. – Red. Stefan Demby. Oprac. Jadwiga Dąbrowska [et al.].

Wykaz skrótów tytułów czasopism i kalendarzy

Acta Pol. Hist. – Acta Poloniae Historica Acta Univ. N. Copernici. Nauki Humanist.-Społ. – Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne Acta Univ. Wratislaviensis.  Prace Liter. – Acta Universitatis Wratislaviensis.  Prace Literackie Akta Tow. Hist.-Liter w Paryżu – Akta Towarzystwa Literackiego w Paryżu Annales Univ. M.  Curie-Skłodowska. Sec. FF: Philologiae – Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF: Philologiae Arch. Hist. i Filoz. Med. – Archiwum Historii i Filozofii Medycyny Arch. Hist. i Filoz. Med. oraz Hist. Nauk Przyr. – Archiwum Historii i Filozofii Medycyny oraz Historii Nauk Przyrodniczych Archeol. Pol. – Archeologia Polski Archiwum do Dziej. Liter. i Ośw. w Pol. – Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce Aten. Kapł. – Ateneum Kapłańskie Aten. Wileńskie – Ateneum Wileńskie Białoruskie Zesz. Hist. – Białoruskie Zeszyty Historyczne Bibl. Warsz. – Biblioteka Warszawska Bies. Liter. – Biesiada Literacka Biul. Bibl. Jagiell. – Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej Biul. Hist. Pogranicza – Biuletyn Historii Pogranicza Biul. Numizmat. – Biuletyn Numizmatyczny Biul. Żyd. Inst. Historycznego – Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego Bull. Pol. Littér. Scientif. et Artist. – Bulletin Polonais, Littéraire Scientifique et Artistique Čtenija v Istor. Obšč. Nestora Letopisca – Čtenija v Istoričeskom Obščestve Nestora Letopisca Czas. Dod. Mies. – Czas. Dodatek Miesięczny Czasop. Geogr. – Czasopismo Geograficzne Czasop. Liter. – Czasopismo Literackie Dzien. Kijowski – Dziennik Kijowski Dzien. Liter. – Dziennik Literacki

— 34 — Dzien. Pol. – Dziennik Polski Dzien. Powsz. – Dziennik Powszechny Dzien. Pozn. – Dziennik Poznański Dzien. Pozn. Dod. Liter. i Sztuka – Dziennik Poznański. Dodatek Literatura i Sztuka Dzien. Warsz. – Dziennik Warszawski Dzien. Wileński – Dziennik Wileński Gaz. Codz. – Gazeta Codzienna Gaz. Lwowska – Gazeta Lwowska Gaz. Narod. – Gazeta Narodowa Gaz. Polska – Gazeta Polska Gaz. Warsz. – Gazeta Warszawska Goniec Wil. – Goniec Wileński Gwiazda Ciesz. – Gwiazda Cieszyńska Istor. Archiv – Istoričeskij Archiv Istor. Vest. – Istoričeskij Vestnik Kal. Astronom.-Gosp. ... J. Jaworskiego – Jana Jaworskiego Kalendarz Astronomiczno-Gospodarski na rok ... Kal. Kijowski – Kalendarz Kijowski Kieleckie Studia Hist. – Kieleckie Studia Historyczne Kiev. Starina – Kievskaja Starina Komunikaty Mazur.-Warm. – Komunikaty Mazursko-Warmińskie Kron. Emigr. Pol. – Kronika Emigracji Polskiej Kron. Rodzinna – Kronika Rodzinna Kron. Ruchu Rewol. w Polsce – Kronika Ruchu Rewolucyjnego w Polsce Kron. Wiad. Kraj. i Zagr. – Kronika Wiadomości Krajowych i Zagranicznych Kult. i Społ. – Kultura i Społeczeństwo Kult. Współ. – Kultura Współczesna Kur. Litewski – Kurier Litewski Kur. Lwowski – Kurier Lwowski Kur. Polski – Kurier Polski Kur. Poznański – Kurier Poznański Kur. Warszawski – Kurier Warszawski Kur. Wileński – Kurier Wileński Kwart. Hist. – Kwartalnik Historyczny Kwart. Hist. Nauki i Tech. – Kwartalnik Historii Nauki i Techniki Kwart. Hist. Prasy Pol. – Kwartalnik Historii Prasy Polskiej Kwart. Inst. Polsko-Radzieckiego – Kwartalnik Instytutu Polsko-Radzieckiego Kwart. Liter.-Artyst. – Kwartalnik Literacko-Artystyczny Kwart. Litewski – Kwartalnik Litewski Kwart. Muzyczny – Kwartalnik Muzyczny Kwart. Opolski – Kwartalnik Opolski Lietuvių Atgimimo Ist. Studijos – Lietuvių Atgimimo Istorijos Studijos Lietuvos Ist. Metraštis – Lietuvos Istorijos Metraštis Liter. Lud. – Literatura Ludowa

— 35 — Mies. Liter. – Miesięcznik Literacki Mies. Żyd. – Miesięcznik Żydowski Myśl Narod. – Myśl Narodowa Naučn. Dokl. Vyšs. Školy. Filos. Nauki – Naučnye Doklady Vyšsej Školy. Filosofskie Nauki Nowy Pamiętn. Warszawski – Nowy Pamiętnik Warszawski Orędownik Nauk. – Orędownik Naukowy Pam. Tow. Liter. im. A. Mickiewicza – Pamiętnik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza Pamiętn. Bibl. Kórnickiej – Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej Pamiętn. Emigr. – Pamiętnik Emigracji Pamiętn. Kijowski – Pamiętnik Kijowski Pamiętn. Liter. – Pamiętnik Literacki Pamiętn. Liter. Dod. do „Kraju” – Pamiętnik Literacki. Dodatek do „Kraju” Pamiętn. Nauk.-Liter. – Pamiętnik Naukowo-Literacki Pamiętn. Teatr. – Pamiętnik Teatralny Pamiętn. Warszawski – Pamiętnik Warszawski Pamiętn. Wileński – Pamiętnik Wileński Pamiętn. Wil. Tow. Lek. – Pamiętnik Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego Pamiętnikarstwo Pol. – Pamiętnikarstwo Polskie Pamj. Knižka Vil. Gub. – Pamjatniaja Knižka Vilen’skoj Guberni Pismo Liter.-Artyst. – Pismo Literacko-Artystyczne Pol. Zbroj. w Kult. – Polska Zbrojna w Kulturę Poznańskie Studia Polonist. Ser. Liter. – Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literatura Pr. Komis. do Badań nad Hist. Liter. i Ośw. – Prace Komisji do Badań nad Historią Literatury i Oświaty Prace Archiw.-Konserwatorskie – Prace Archiwalno-Konserwatorskie Prace Polonist. – Prace Polonistyczne. S. V. Łódź Przegl. Antropolog. – Przegląd Antropologiczny Przegl. Bibl. – Przegląd Biblioteczny Przegl. Europ. – Przegląd Europejski Przegl. Europ. Nauk. Liter. i Artyst. – Przegląd Europejski, Naukowy, Literacki i Artystyczny Przegl. Geologiczny – Przegląd Geologiczny Przegl. Hist. – Przegląd Historyczny Przegl. Hist.-Oświat. – Przegląd Historyczno-Oświatowy Przegl. Hist.-Wojsk. – Przegląd Historyczno-Wojskowy Przegl. Humanist. – Przegląd Humanistyczny Przegl. Katol. – Przegląd Katolicki Przegl. Kawalerii i Broni Panc. – Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej Przegl. Krytyczny – Przegląd Krytyczny Przegl. Księg. – Przegląd Księgarski Przegl. Lek. – Przegląd Lekarski

— 36 — Przegl. Liter. Dod. do „Kraju” – Przegląd Literacki. Dodatek do „Kraju” Przegl. Lwowski – Przegląd Lwowski Przegl. Muzyczny – Przegląd Muzyczny Przegl. Narod. – Przegląd Narodowy Przegl. Nauk. – Przegląd Naukowy Przegl. Nauk Hist. i Społ. – Przegląd Nauk Historycznych i Społecznych Przegl. Pedag. – Przegląd Pedagogiczny Przegl. Pol. – Przegląd Polski Przegl. Polit. – Przegląd Polityczny Przegl. Polonijny – Przegląd Polonijny Przegl. Powsz. – Przegląd Powszechny Przegl. Pozn. – Przegląd Poznański Przegl. Tyg. – Przegląd Tygodniowy Przegl. Warszawski – Przegląd Warszawski Przegl. Wileński – Przegląd Wileński Przegl. Wschodni – Przegląd Wschodni Przegl. Współcz. – Przegląd Współczesny Przegl. Zachodni – Przegląd Zachodni Przew. Nauk. i Liter. – Przewodnik Naukowy i Literacki Przew. Nauk.  i Liter. Dod. do Gaz. Lwowskiej – Przewodnik Naukowy i Literacki. Dodatek do Gazety Lwowskiej Rocz. Bialskopodlaski – Rocznik Bialskopodlaski Rocz. Bibliot. Narod. – Rocznik Biblioteki Narodowej Rocz. Bibliot. PAN w Krakowie – Rocznik Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie Rocz. Bibliot. PAU i PAN w Krakowie – Rocznik Biblioteki Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie Rocz. Dolnośląski – Rocznik Dolnośląski Rocz. Dziej. Społ. i Gosp. – Rocznik Dziejów Społecznych i Gospodarczych Rocz. Hist. Czasopiśmien. Pol. – Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego Rocz. Kult. Kujaw i Pomorza – Rocznik Kulturalny Kujaw i Pomorza Rocz. Liter. – Rocznik Literacki Rocz. Łódzki – Rocznik Łódzki Rocz. Państw. Gimn. im. J. Śniadeckiego w Oszmianie – Rocznik Państwowego Gimnazjum im. J. Śniadeckiego w Oszmianie Rocz. Przemyski – Rocznik Przemyski Rocz. Sanocki – Rocznik Sanocki Rocz. Tow. Hist.-Liter. w Paryżu – Rocznik Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu Rocz. Tow. Liter. im. A. Mickiewicza – Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza Rocz. Tow. Przyj. Nauk w Wilnie – Rocznik Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie Rocz. Warszawski – Rocznik Warszawski Rocz. Wołyński – Rocznik Wołyński

— 37 — Rocz-i Pol. [Paryż] – Roczniki Polskie [Paryż] Rocz-i TPN Pozn. – Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego Ruch Liter. – Ruch Literacki Ruch Muz. – Ruch Muzyczny Russ. Arch. – Russkij Archiv Russ. Star. – Russkaja Starina Slavia Orient. – Slavia Orientalis Slov. Přehl. – Slovanský Přehled Słowo Pol. – Słowo Polskie Souvenirs de la Pologne hist. stat. et litt. – Souvenirs de la Pologne, historiques, statistiques et littéraires Sprawozd. z Zarz. Muz. Narod. Pol. w Rapperswilu – Sprawozdanie z Zarządu Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu Sprawy i Ludzie. tyg. dod. Gaz. Rob. – Sprawy i Ludzie tygodniowy dodatek do „Gazety Robotniczej” Strych Kult. – Strych Kulturalny Studia Cathol. Podoliae – Studia Catholica Podoliae Studia Hist. – Studia Historyczne Studia Hist. – Slavo-Germanica – Studia Historyczne Slavo-Germanica Studia i Mater. do Hist. Wojsk. – Studia i Materiały do Historii Wojskowości Studia i Mater. Polonist. – Studia i Materiały Polonistyczne Studia Źródłozn. – Studia Źródłoznawcze Śląskie Studia Hist.-Teolog. – Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne Teki Hist. – Teki Historyczne Tow. Liter. im. A. Mickiewicza – Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza Tydz. Liter. i Artyst. – Tydzień Literacki i Artystyczny (Lwów) Tydz. Liter. Pol. Zbroj. – Tydzień Literacki Polski Zbrojnej Tydz. Pol. – Tydzień Polski (Lwów) Tyg. Emigr. Pol. – Tygodnik Emigracji Polskiej Tyg. Ilustr. – Tygodnik Ilustrowany Tyg. Mód i Powieści – Tygodnik Mód i Powieści Tyg. Petersb. – Tygodnik Petersburski Tyg. Pol. – Tygodnik Polski Tyg. Powsz. – Tygodnik Powszechny Tyg. Wielkopol. – Tygodnik Wielkopolski Tyg. Wileński – Tygodnik Wileński Ukr. Žizn’ – Ukrainskaja Žizn’ Ukraїnsk’. Istor. Žurnal – Ukrainsk’ij Isoričnij Žurnal Wiad. Kult. – Wiadomości Kulturalne Wiad. Liter. – Wiadomości Literackie Wiad. Pol. – Wiadomości Polskie Zap. Hist. – Zapiski Historyczne Zap. Nauk. Tov. im. Ševčenka – Zapysky Naukovoho Tovarystva im. Ševčenka

— 38 — Zaułek Liter. i Artyst. (Dod. do „Słowa”) – Zaułek Literacki i Artystyczny (Dodatek do „Słowa”) Zesz. Hist. – Zeszyty Historyczne Zesz. Hist. [Paryż] – Zeszyty Historyczne [Paryż] Zesz. Naukowe KUL – Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Zesz. Nauk. Muzeum Wojska – Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska Zesz. Nauk. Politechn. Rzeszowska. Ekonomia i Nauki Humanist. – Zeszyty Naukowe Politechnika Rzeszowska. Ekonomia i Nauki Humanistyczne Zesz. Nauk. UJ. Prace Historyczne – Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne Zesz. Nauk.  WSP w Bydgoszczy. Studia Hist.  – Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Historyczne Zesz. Nauk. WSP w Katow. Pr. Hist.-Liter. – Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katowicach. Prace Historyczno-Literackie Zesz. Wrocławskie – Zeszyty Wrocławskie Žurn. Min. Nar. Prosv. – Žurnal Ministerstva Narodnogo Prosveščenija Życie Liter. – Życie Literackie Życie Woł. – Życie Wołynia

Wykaz tytułów czasopism i kalendarzy, dla których nie zastosowano skrótów

Akcent Alma Mater Vilnensis Almanach Historyczny Arcana Ars Educandi Ateneum Athenaeum Autograf Bellona Białostocczyzna Bibliotekarz Zachodniopomorski Blok-Notes Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza Bluszcz Byloe Chwila Collectanea Franciscana Colloquia Litteraria Czas Czas Kultury Demokrata Polski Duszpasterz Polski Zagranicą Dwutygodnik Katechetyczny i Duszpasterski Dzieje Najnowsze Dziennik Polski Dzień Polski Dziś i Jutro Echa Przeszłości Echo Polskie Epoka Estudios Latinoamericanos Folia Bibliologica

Głos Polski Głos Prawdy Gwiazda „Gwiazda”. Kalendarz petersburski. Kalendarz Miński Kalendarz Robotniczy P.P.S. Karta Kierunki Kievljanin Kłosy Kółko Domowe Knygotyra Korespondent Warszawski Kraj Kraj. Dział Literacki Kraj. Dział Literacko-Artystyczny Krakowskie Pismo Kresowe Krasnogruda Kronika Warszawy Krytyka Lekarska Księgarz Kultura Kultura, Oświata, Nauka. Mies. Stow. PAX Laboratorium Kultury Lamus Lech Lithuania Lituanistica Lituano-Slavica Posnaniensia Litwa Litwa i Ruś Lud Meritum Miesięcznik Kościelny

— 40 — Młoda Polska Mówią Wieki Musu Senov Muzeum Muzyka Na Dziś Napis Nasz Kraj Nasza Przeszłość Nauka Polska Niepodległość Niepodległość i Pamięć Niwa Novum Nowa Książka Nowa Kultura Nowa Reforma Nowe Książki Nowiny Nowiny Lekarskie Noworocznik Literacki Odra Ojczyzna Ondyna Druskiennickich Źródeł Opiekun Domowy Oświata Pamiętnik Religijno-Moralny Pamiętnik Sztuk Pięknych Pamiętnik Umiejętności Moralnych i Literatury Peowiak Plus Pobudka Pokolenia Polityka Polonistyka Prawda Przeszłość Przewodnik Naukowy i Literacki Reformy Regiony i Pogranicza Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy Roczniki Łowickie

Rozprawy z Dziejów Oświaty Rzeczpospolita. Dodatek Plus Minus Sfinks Slavistica Vilnensis Sławianin Słowo Sowiniec Społeczeństwo Otwarte Strzecha Studia Claromontana Studia Franciszkańskie Studia Iuridica Toruniensia Studia Muzykologiczne Studia Podlaskie Studia Polonijne Studia Rzeszowskie Sybirak Świt (lwowski) Teka Wileńska Teki Historyczne Tematy i Konteksty Twórczość Tydzień Tygodnik Naukowy W Drodze Warta Wędrowiec Wiadomości (Londyn) Wiarus Wiek Wiek Oświecenia Wieniec Więź Wrocławskie Studia Wschodnie Wschód Polski Z Otchłani Wieków Z Pola Walki Zabawy i Zabawki Zdanie Znad Wilii Znak Ze Skarbca Kultury Znicz. Noworocznik Źródła Mocy

Wykaz skrótów zastosowanych w opisach

abp abpa Adm. Akad. AK akc. ang. anon. ark. Artyst. atł. austr. aut. b. Bd. b.d. białor. bibliogr. Bibl. Bł. BN bp bpa br. b.r. brosz. BZNO Č., č. ca chapt. cop. corr.

– arcybiskup – arcybiskupa – Administracya – Akademia, Akademii, Akademickiej – Armia Krajowa – akcesja – angielski – anonimowe – arkusz – Artystyczne – atłasowa – austriacką, austriackim – autor, autora – bardzo, brak, byłego – Band – brak danych – białoruski – bibliografia – Biblioteka – Błogosławionego – Biblioteka Narodowa – biskup – biskupa – brat, brata – brak roku wydania – broszurowa – Biblioteka Zakładu Narodowego Ossolińskich – Čast, čast – circa (około) – chapitre – copyright, prawo autorskie – corrected

— 42 — Cz., cz. czes. D., d. d. dat. derm. DiG dir. dod. dok. dop. dot. Dr, dr dr. Dra, dra druk. Druk. Dziej. Ed., ed. éd. et al. etc. F., f. faks. fasc. Film. filol. fol. fot. fotooffs. forew. fragm. franc. FSK Fund. gen. G. Gimn. Gł., gł. grec. gub. hist. hr. i.e.

– Część, część – czeski – Del, del – dnia, dieło – datowany – derma – Dacka i Górzyński – director – dodatek – dokumentów – dopełnione – dotyczą, dotyczące, dotyczącej, dotyczy – Doktor, doktor – druk, druku – Doktora, doktora – drukowane – Drukarnia – Dziejów – Edition, edition, edycja – édition – i inni – et cetera – Fond, fond (zespół) – faksymile – fascykuł – Filmowe – filologiczny – folio – fotografii – fotooffsetowy – foreword – fragment, fragmenty – francuski, francuskie, francuskim, francuskiego – Siostry Franciszkanki Służebnice Krzyża – Fundacja – generał, generała – God – Gimnazjum – główny – grecki – gubernia – historii – hrabia, hrabiego, hrabiów, hrabiny – to jest, to znaczy

— 43 — i. in. – i inni, i innych il. – ilustracje im. – imienia in. – inne incl. – including IH – Instytut Historii IHNOiT PAN – Instytut Historii Nauki, Oświaty i Techniki Polska Akademia Nauk Inst. – Instytut introd. – introduction inw. – inwentarz itd. – i tak dalej j.a. – jednostka archiwalna jedwab. – jedwabna jęz. – język jnie. – język nieznany jr – junior J.W. – Jaśnie Wielmożny k. – karta kament. – kamentar kart. – kartonowa kn. – kniga Kom. – Komitet koment. – komentarz komment. – kommentar kop. – kopia Korp. – Korpusu kpt. – kapitan Kraj. – Krajowa Krak. – Krakowskie kryp. – kryptonim Ks. – Księstwie ks. – ksiądz, książę, księcia, księżnej Księg. – Księgarnia KUL – Katolicki Uniwersytet Lubelski Kult. – Kulturalna Leg. – Legionów Libr. – Librairie Lit. – Litewskiego lit. – litewski Liter. – Literackie litogr. – litograficzna LTMK – Lubelskie Towarzystwo Miłośników Książki Lubelsk. – Lubelskiego Lud. – Ludoznawcze

— 44 — Lw. Łac., łac. M. m. marsz. Mater. Męsk. mf. Mies. m.in. Miłoś. misc. mjr mjra mps n. N. K. N. NKWD

– Lwów – Łacińskiego, łaciński, łacińskie, łacińskiego – Mėtraštis (wydawnictwo ukazujące się raz na rok) – miasta – marszałek, marszałka – Materiałów, Materiały – Męskiego – mikrofilm – Miesięcznik – między innymi – Miłośników – miscellanea – major – majora – maszynopis – następne – Naczelny Komitet Narodowy – Narodnyj komissariat wnutriennich dieł, Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych N.N. – nieustalonych adresatów, nieustalonych nadawców, nieznanego nazwiska nakł. – nakład Narod. – Narodowy Naucz. – Nauczycieli, Nauczycielstwa Nauk., nauk. – Naukowe, Naukowo, Naukowy, naukowa, naukową, naukowe nazw. – nazwisko niem. – niemiecki nie opr. – nie oprawiono nieopr. – nieoprawiony niezapis. – niezapisane nlb. – nieliczbowane no – numero Nr, nr – Numer, numer o. – ojciec, ojca (zakonnik) Obch. – Obchodów Odb., odb. – Odbitka, odbitka Oddz. – Oddział ogł. – ogłosił, ogłosiła ok. – około omów. – omówienie op. – opis (spis inwentarza) opatrz. – opatrzył, opatrzyła opr. – oprawa, oprawny oprac. – opracował, opracowali, opracowały

— 45 — opubl. – opublikował orig. – orginal oryg. – oryginał, oryginału, oryginałów Obch. – Obchodów Oss. – Ossolineum OZN – Obóz Zjednoczenia Narodowego ozdob. – ozdobione pam. – pamiętników PAN – Polska Akademia Nauk pap. – papierowa PAT – Papieska Akademia Teologiczna PAU – Polska Akademia Umiejętności PEN – Polska Encyklopedia Niezależna per. – pereklad perev. – perevod PKP – Polskie Koleje Państwowe PKS – Polska Komunikacja Samochodowa pł. – płócienna płk – pułkownik płk. – pułkownika płpłt. – półpłótno płsk. – półskórek pod. – podała podst. – podstawą, podstawie podgot. – podgotowlenije podp. – podpisany podtyt. – podtytuł Pol., pol. – Polski, polski, polskich polem. – polemika Polit., polit. – Polityczne, polityczna, polityczne, polityczny poł. – połowa, połowie popr. – poprawione poprz. – poprzedził por. – porównaj por. – porucznik, porucznika posł. – posłowiem posz. – poszyt poszerz. – poszerzone POW – Polska Organizacja Wojskowa pow. – powiat, powiatu, powiecie powiększ. – powiększone powst. – powstania poz. – pozycja ppłk – podpułkownik

— 46 — ppor. – podporucznik pradm. – pradmowa predisl. – predislovie pref. – preface préf. – préface prekl. – preklad prel. – preložil přel. – přeložil PRL – Polska Rzeczpospolita Ludowa Prof., prof. – profesor, profesora przedm. – przedmowa, przedmową przedr. – przedruk przedtyt. – przedtytuł przejrz. – przejrzał, przejrzane przeł. – przełożył przetł. – przetłumaczył przygot. – przygotował, przygotowała Przyj. – Przyjaciół przyp. – przypisy, przypisami PSB – Polski Słownik Biograficzny Pseud. – pseudonim R., r. – Rocznik, rok rec. – recenzja Red. – Redakcya red. – redaktor, redakcija, redakcja, redakcją, redakcji, redakcyjne, redaktorzy repl. – replika rev. – reviewed rjęz. – różne języki rkp. – rękopis rkps – rękopis rkpsu – rękopisu ros. – rosyjską, rosyjski, rosyjskie, rosyjskiego, rosyjskim rozdz. – rozdział rtm. – rotmistrz, rotmistrza s. – siostra, siostry (zakonnica), strona, syn sen. – senior Ser., ser. – Seria sk. – skórzana skr. – skóra skróc. – skrócone S.I. – brak miejsca wydania s.n. – brak nazwy wydawcy sod. – sodierżanije

— 47 — sost. Społ. spr. s.s. Stoł. Stow. SLP str. sum. stycz. sygn. sv. Śr. św. T., t. tecz. tekt. Teol. Tip., tip. tł. TOLnaR Tow. TNMP TPN t.r. trad. transl. tyt. Udz. UJ ukr. Uł. Umiej. UW Uniw. ur. USB uzup. V., v. v. Vol., vol. vstup. st. W. WAM

– sostavil, sostavleno – Społeczne, Społeczno – sprawa – stary styl – Stołecznego – Stowarzyszenie – Stowarzyszenie Ludu Polskiego – strona, stronie – summary – styczniowego – sygnatura – svatý – Środkowym – świętego, święty – Tom, tom – teczka – tekturowa – Teologii – Tipografia, tipografia – tłumaczył, tłumaczony – Towarzystwo Oświaty Ludowej na Rusi – Towarzystwo – Towarzystwo Naukowe Młodzieży Polskiej – Towarzystwo Przyjaciół Nauk – tego roku – traduit – translation – tytuł, tytułowej – Udziałowe – Uniwersytet Jagielloński – ukraiński – Ułanów – Umiejętności – Uniwersytet Warszawski – Uniwersytet, Uniwersytetu – urodziła się, urodzony – Uniwersytet Stefana Batorego – uzupełnił, uzupełnia, uzupełnione – ang. Volume, volume – voto – Volumen, volumen – vstupitel’naja stat’ja – Wielkim – Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy

— 48 — wew. – wewnątrz W. K. – Wielki Koronny w. ks. – wielkiego księcia, wielkiej księżnej właśc. – właściwe włos. – włoski Woj., woj. – Wojewódzki, województwo wprow. – wprowadzenie Wsch. – Wschodnie WSP – Wyższa Szkoła Pedagogiczna współpr. – współpracy współwyd. – współwydane wyc. – wycinek wyd. – wydał, wydała, wydanie Wydaw. – Wydawnictwo Z., z. – Zeszyt, zeszyt Zakł. – Zakład zam. – zamężna, zamężnej zapis. – zapisane zbior. – zbiorowe zebr. – zebrał, zebrała zesp. – zespół zlec. – zlecenie zm. – zmarł zob. – zobacz ZPPP – Zakon Polskiej Prowincji Pijarów zred. – zredagowała Zw. – Związek ZWZ – Związek Walki Zbrojnej Żołn. – Żołnierzami

Nota bibliograficzna – pamiętniki rękopiśmienne

1. Kraj 2. Miejsce przechowywania I. Autor II. Tytuł III. Zespół, sygnatura zespołu IV. Sygnatura teczki, liczba kart/stron, język, daty graniczne. Opis fizyczny teczki V. Zawartość. Informacja o druku

Pamiętniki rękopiśmienne

I. BIAŁORUŚ 1. PHABGrod. I. [Borzęcki Karol] II. Dziennik czynności Karola Borzęckiego III. Biblioteka. IV. Sygn. 902.2. B.-16, k. 126, pol., 1806. V. Dziennik ma formę codziennych zapisów czynności Karola Borzęckiego. Szczegółowy opis jego działalności. Praca w  komisji analizującej zadłużenie Ogińskich w Wilnie i Petersburgu. Opis życia Polonii w Petersburgu, pomoc udzielana różnym osobom w stolicy. Patronat. Wpisy obejmują okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1806 r. I. [Borzęcki Karol] II. Dziennik czynności Karola Borzęckiego III. Biblioteka. IV. Sygn. 902.2. B.-16, k. 177, pol., 1808. V. Codzienne zapiski opisujące: spory sądowe z sąsiadami, opisy posiedzeń sądu, zawieranie umów. Opis podróży do Szczuczyna, Białegostoku, Nowogródka, Wilna. Udział w pogrzebie [Izabeli] Branickiej. Podróż wraz z ojcem za austriacki „kordon”. Opis jarmarku w  miejscowości Zelwa. Wpisy obejmują okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1808 r. I. [Borzęcki Karol] II. Dziennik czynności Karola Borzęckiego III. Biblioteka. IV. Sygn. 902.2. B.-16, k. 206, pol., 1810. V. Codzienne szczegółowe zapiski rejestrujące wszystkie wydarzenia dnia. Szczególną uwagę Karol Borzęcki poświęca działalności gospodarczej. Opis wyjazdów do Wilna i Petersburga na Komisję zajmującą się likwidacją zadłużenia Ogińskich. Wpisy obejmują okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1810 r.

— 52 — I. [Borzęcki Karol] II. Dziennik czynności Karola Borzęckiego III. Biblioteka. IV. Sygn. 902.2. B.-16, k. 280, pol., 1811. V. Rok 1811 Karol Borzęcki spędził w Petersburgu. Brał udział w pracach Komisji zajmującej się analizą długów Ogińskich. Zwiedzanie stolicy, opisy zabytków, ciekawych miejsc. Spotkania i  korespondencja z  różnymi osobami: marsz. Bułharynem, Iskrzyckim, Maksimowiczem, oberprokuratorem Pozniakowem, senatorem [Michałem Kleofasem] Ogińskim, Dominikiem Radziwiłłem, Rozenkampfem, Szczerbininem, Stroganowem, bpem [Hieronimem] Stroynowskim, [Antonim] Tyzenhauzem (chorążym), Woroniecką. Wpisy obejmują okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1811 r. I. [Borzęcki Karol] II. Dziennik czynności Karola Borzęckiego III. Biblioteka. IV. Sygn. 902.2. B.-16, k. 131, pol., 1814. V. Codzienne zapiski dot.  działalności autora, udziału w  różnych wydarzeniach. Wyjazd do Białegostoku w celu usunięcia sekwestru kamiennicy, którą władze próbowały odebrać rodzinie za przyłączenie się Michała Rukiewicza (siostrzeniec Karola Borzęckiego) do legionów. Wpisy obejmują okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1814 r. I. [Borzęcki Karol] II. Dziennik czynności Karola Borzęckiego III. Biblioteka. IV. Sygn. 902.2. B.-16, k. 162, pol., 1815. V. Codzienne zapiski opisujące porządek dnia Karola Borzęckiego. Informacja o zwolnieniu Michała Rukiewicza. Praca w Komisji zajmującej się likwidacją długów Ogińskiego (Wilno). Teatr, łowiectwo. Wpisy obejmują okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1815 r. I. [Borzęcki Karol] II. Dziennik czynności Karola Borzęckiego III. Biblioteka. IV. Sygn. 902.2. B.-16, k. 183, pol., 1819. V. Szczegółowy opis życia rodzinnego Karola Borzęckiego. Zapiski dot. żony Petroneli z Zawadzkich. Praca w Petersburgu: Komisja do spraw długów Ogińskiego, spotkania, projekty uchwał. Sprawy ekonomiczne. Zapiski dot. pogody. Wpisy obejmują okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1819 r. I. [Borzęcki Karol] II. Dziennik czynności Karola Borzęckiego III. Biblioteka. IV. Sygn. 902.2. B.-16, k. 147, pol., 1820.

— 53 — V. Relacja z wyjazdu do Petersburga, z zaznaczeniem wszystkich stacji, odległości i cen żywności, opis posiłków na stacjach. Praca w Komisji analizującej długi Ogińskich. Koniec pracy Komisji. Zapiski dot. działalności gospodarczej, narodzin syna. Wpisy obejmują okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1820 r. I. [Borzęcki Karol] II. Dziennik czynności Karola Borzęckiego III. Biblioteka. IV. Sygn. 902.2. B.-16, k. 104, pol., 1822. V. Codzienne zapiski. Rodzinne i  gospodarcze sprawy. Wizyta w  Wilnie, Zelwie (jarmark), Słonimie, Białymstoku. Zamiłowanie do polowań (głównie na wilki). Codzienne wiadomości dot. pogody. Wpisy obejmują okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1822 r. I. [Borzęcki Karol] II. Dziennik czynności Karola Borzęckiego III. Biblioteka. IV. Sygn. 902.2. B.-16, k. 100, pol., 1824. V. Codzienne zapiski dot. wyboru Karola Borzęckiego na marszałka szlachty pow. grodzieńskiego i  ks.  [Konstantego] Czetwertyńskiego na przedstawiciela szlachty prowincjonalnej. Działania autora w  jego nowej roli. Wyjazd do Wilna w  związku z aresztowaniem Michała Rukiewicza (siostrzeńca). Spotkania z [Nikołajem] Nowosilcowem. Wpisy obejmują okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1824 r. I. [Borzęcki Karol] II. Dziennik czynności Karola Borzęckiego III. Biblioteka. IV. Sygn. 902.2. B.-16, k. 124, pol., 1828. V. Codzienne zapisy dot. różnych zdarzeń. Wykonywanie funkcji marszałka szlachty pow. grodzieńskiego. Działalność gospodarcza, przegląd swoich majątków, zmiany w płodozmianie, osuszanie terenów podmokłych, rozpatrywanie spraw chłopów, zakup wołów. Wpisy obejmują okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1828 r. I. [Borzęcki Karol] II. Dziennik czynności Karola Borzęckiego III. Biblioteka. IV. Sygn. 902.2. B.-16, k. 110, pol., 1832. V. Udział w  grodzieńskiej komisji śledczej do rozpatrywania spraw „buntowników”. Podpisanie przez Karola Borzęckiego protokołu z posiedzeń komisji (nie zgodził się z niektórymi decyzjami, wyraził „zdanie odrębne”). Konflikty i współpraca z gubernatorem [Michaiłem] Murawiowem. Wpisy obejmują okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1832 r. I. [Borzęcki Karol] II. Dziennik czynności Karola Borzęckiego

— 54 — III. Biblioteka. IV. Sygn. 902.2. B.-16, k. 168, pol., 1844. V. Szczegółowy opis działalności gospodarczej. Naprawa domu w Druskienikach. Podróż do Warszawy. Zwiedzanie teatru, Pałacu Potockich. Targ w Zelwie. Polowanie. Codzienne zapiski dot. pogody. Wpisy obejmują okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1844 r. I. [Starzeński Michał Hieronim] II. Pamiętniki Michała Starzeńskiego starosty Brańskiego 1757–1824. T. 3 III. Biblioteka. IV. Sygn. 902.2 C-77. 3, k. 354, franc., 1805–1815. T. 3. V. Autorem pamiętnika jest Michał Hieronim Starzeński (1757–1823), starosta brański. Tom 3: 1805 wypadki publiczne w Polsce. Rozwód syna. Wkroczenie Francuzów. Bitwa pod Pułtuskiem. Rosjanie na Podlasiu. Brańsk. Generał [Ivan] Essen. Białystok. Prezydent [Fryderyk von] Wagner. Warszawa. [Stanisław] Małachowski. Podróż w  delegacji rządowej. Generał [Karl Philipp von] Wrede opuszcza Siemiatycze. Żydzi liweranci. Bal dla Bawarczyków. Łomża. Formowanie Departamentu. Obóz Francuzów. Zdjęcie orłów pruskich. Organizacja odłamku Litwy. Bazeilles. Wigry. Suwałki. Charakterystyka kraju. Tatarzy litewscy. Włościanie litewscy. Intrygi polityczne. Książę Poniatowski. Czynności w Mariampolu. Powrót uwolnionych z Prus rekrutów Polaków. Czynności senatora I. A. Theylsa. Śmierć Branickiej. Wojna 1809 roku. Wybory w Białymstoku. Początek wojny 1812. Tarnopol. Wypadki wojenne 1813 roku. Kongres Wiedeński. Rząd Tymczasowy w Warszawie. Śmierć senatora I. A. Theylsa. Podróż na Wołyń. Aneks: List senatora I. A. Theylsa. W poł. XIX w. wspomnienia te były w posiadaniu Wiktora Starzeńskiego, przedstawiciela szlachty gub. grodzieńskiej, wnuka M. Starzeńskiego. W czasie zsyłki Wiktora do woroneskiej gub. za jego przyzwoleniem z pamiętnikami zapoznał się Adam Starzeński (prawnuk M. Starzeńskiego). W latach 1885–1893 A. Starzeński przepisał pamiętniki w swoim majątku Dominikowie (oryginał pamiętników pisany nieczytelnym charakterem). Na stronie tytułowej znajduje się adnotacja: „Ze zbiorów hr. Michała Starzeńskiego”. Dokumenty i rękopisy będące w posiadaniu rodziny Starzeńskich zostały przekazane 21 sierpnia 1939 r. przez A. Starzeńskiego do archiwum w Grodnie. Pamiętnik spisany po francusku, tylko nazwy rozdziałów (części) zatytułowane są po polsku. Tom 1 i 2 pamiętników wyd. druk. Zob.: [Starzeński Michał]: Na schyłku dni Rzeczypospolitej. Kartki z  pamiętnika Michała Starzeńskiego (1757–1795). Wyd. Henryk Mościcki. – Warszawa, 1914. Odbitka tego wydania ukazała się także w „Bibliotece Warszawskiej”. Fragmenty opublikowane także w „Ateneum”. I. [Starzeński Michał Hieronim] II. Pamiętniki Michała Starzeńskiego starosty Brańskiego 1757–1824. T. 4 III. Biblioteka. IV. Sygn. 902.2 C-77. 4, k. 343, franc., pol., 1816–1823. T. 4. V. Autorem pamiętnika jest Michał Starzeński starosta brański. Na stronie tytułowej napis „Ze zbiorów hr. Michała Starzeńskiego”. Tom 4: Rok 1816 Białystok. Droga

— 55 — do Galicji. Autor chory. Strabla. Białystok.  Rok 1817. Berlin. Karsbad [Karlsbad]. Powrót do kraju, Klukowo. Warszawa. Cesarz w Białymstoku. Wiadomości polityczne. Pobór wojskowy. Uwagi o epoce. Szkoły ludowe. O stanie włościan 1819 roku. Podróż do wód. Praga 1820, Toeplitz [Cieplice]. Podróż do Galicji, Lwów. Intrygi w rodzinie. Kotłów. Jasionówka, Białystok, Klukowo 1821 r. Karel Bock. Pobór, szkoły. Osseliński [Ossoliński], Alexander [Aleksander] Starzeński. Cudowny lekarz. Kraków. Podróż do Galicji. Na końcu pamiętnika (s. 318) dopisek Adama Starzeńskiego (prawnuk M. Starzeńskiego) „Jako dopełnienie tych pamiętników wypisuję fakty z ostatnich dwóch lat życia starosty Brańskiego według notatek w jego notatniku: Dodatek. Rok 1822 i 1823 Streszczenie zapisek z konotatnika Starosty, s. 318–343”. Dodatek opisuje codzienne życie autora, podróże, wizyty, spotkania z różnymi ludźmi, polowania, wizyty w teatrze itd. I. [Starzeński Michał Hieronim] II. Pamiętniki Michała Starzeńskiego starosty Brańskiego 1757–1824. T. 5 III. Bibliotekа. IV. Sygn. 902.2 C-77. 5, k. 220, pol., 1733–1893. T. 5. Cz. 1–5. V. Michał Starzeński zaczął pisać wspomnienia w 1813 r. Adam Starzeński przepisał te wspomnienia pod koniec XIX w. Na stronie tytułowej pamiętnika znajduje się adnotacja: „Ze zbiorów hr. Michała Starzeńskiego”. Pamiętnik składa się z pięciu części. Cz. 1: obejmuje urywek pierwszy i drugi, które są uzupełnieniem (straconego i odnalezionego) t. 3 pamiętnika. W przeciwieństwie do pierwotnej wersji, został przetłumaczony na jęz. pol. przez sędziego Podbielskiego. Urywek pierwszy jako dopełnienie początku t. 3 obejmuje: Pobyt w Toeplitz 1804 r. Małżeństwo syna Józefa. Samobójstwo szwagra autora. Białystok, droga do Nieświeża. Generał [Karol] Morawski, Białystok 1805. Małżeństwo córki autora z [Joachimem] Wołłowiczem. Dział majątków po Kuczyńskim. Małżeństwo matki autora z eksmajorem armii austr. Węgrem Balazsem. Austerlitz. Urywek drugi „Kalwarya, Mariampol”, obejmuje m.in. informacje o życiu [Izabelli] Branickiej w Białymstoku (codzienne zajęcia, życie towarzyskie). Opis wesela, charakterystyka osoby J. Wołłowicza – męża córki. Cz. 2: (Aneks I): Zdanie ks. [Waleriana] Kalinki o epoce. Według streszczenia odczytu prof. [Michała] Bobrzyńskiego z 15 stycznia 1887 r. Cz. 3: (Aneks II): zdanie [Tadeusza] Korzona o komisji wojskowej „Korzon Wewnętrzne dzieje Polski za St[anisława] Aug[usta]” t. 4, cz. 2, str. 36, 38. Cz. 4: (Aneks III): streszczone fakty z pamiętników według notatki (nieczytelnej) Kazimierza Starzeńskiego: krótka biograficzna informacja o Macieju, ojcu M. Starzeńskiego (przybycie w 1733 r. jako 15-letni mężczyzna do Białegostoku, historia powstania jego majątku, podział majątku i ruchomości w 1791 r. między dzieci). Cz. 5: (Aneks IV): losy rękopisu. Oryginał pamiętnika był w tym czasie w posiadaniu Wiktora Starzeńskiego, dzięki jego zgodzie z rękopisu korzystał Adam Starzeński. Ostatnią osobą zapoznającą się z rękopisem był poznański historyk (nazwisko nieczytelne), który rozpoczął prace nad przygotowaniem pamiętników do druku. M. Starzeński zaczął spisywać wspomnienia w  1813  r. w  Białymstoku, w  czasie choroby. Ostatnie wpisy były dokonywane 15 lutego 1893 r. w Kurowicach – majątku A. Starzeńskiego.

— 56 — 2. PMH-AGrod. I. N.N. II. Droga do Syberyi czyli podróż więźnia pisana 1863–64 i 65 roku III. KP–27822. IV. Sygn. KP-27822, k. 172, pol., 1863–1865. V. Pamiętnik nieznanego uczestnika powstania (w 1864 r. miał około 14 lat). Opis drogi na Syberię (etapy). Walka o przetrwanie wygnańców. Opis miejsc, przez które wiodła droga na Syberię. Zwyczaje i tradycje ludzi spotykanych na etapach. Pamiętnik ma charakter „tabeli etapów”, która zaczyna się od miasta Mohylew. Rękopis bogato ilustrowany przez autora.

II. FRANCJA 1. BPP I. Borysewicz Szymon II. Pamiętnik o powstaniu w 1831 r. III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. 1095, k. 27, pol., 1831. V. Brak danych. I. Chaborski Zenon II. Pamiętnik pielgrzyma polskiego III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. X. BPP 448, k. 304, pol., 1829–1831. Opr. skr. V. „Pamiętnik od czasu opuszczenia Ukrainy i Podola. Po śmierci Mamy naszej 4-go stycznia 1829 r. ojciec z trzema mojemi siostrami Kają, Teofilą i Eweliną mieszkał we wsi Mordaszowce nad Tykiczem w Guberni Kijowskiej Powiecie Humańskim. Mój brat Florian był w Warszawie i miał miejsce w banku narodowym. Ja zaś mieszkałem w Terłówce czyli Antonowym Futorze w Guberni Podolskiej powiecie Hajsyńskim, dzierżawa którą otrzymałem od Hrabiny Teofili Moszyńskiej...”. Dalej opis powstania 1831 r. na Ukrainie i przejście do Galicji. I. Chodźko Aleksander II. Notatki i zapiski do dziennika III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. X. BPP 0851, k. 651, pol., 1843–1884. V. Różne pojedyncze zapiski. I [Gerycz (v. Geritz) Anna] II Urywki z pamiętników / Anna z Rejtanów Geryczowa

— 57 — III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. X. BPP 1031, k. 74 + 24 + 46, franc., pol., 1844–1856. 3z. V. 1. Część dziennika z 1844 r. 2. Dalszy ciąg „Wspomnień Litewskich”. 3. Kontynuacja „Wspomnień Litewskich”. Ponadto załączony list Seweryna Goszczyńskiego do Anny Geryczowej (v. Geritzowej). I. Januszkiewicz Adolf II. Dziennik podróży 1846 III. BPP. Papiery emigrantów. Litera „J”. Januszkiewicz Adolf. T. 5. IV. Sygn. 476, s.192, pol., 1846. V. W tej samej teczce znajduje się również kopia tegoż dziennika sporządzona przez Seweryna Kurzątkowskiego oraz kwit na niego z 1859 r. (s. 197–528, dawna foliacja k. 1–172, w tym brak k. 6–11). Dziennik wyd. druk. Drukowana wersja jest pełniejsza. Występują różnice w tekście. Zob.: [Januszkiewicz Adolf]: Żywot Adolfa Januszkiewicza i  jego listy ze stepów kirgizkich. Wyd. i oprac. Feliks Wrotnowski i Eustachy Januszkiewicz. – Berlin–Poznań, 1861. I. Klukowski Ignacy II. Pamiętnik o powstaniu w 1830 na Litwie III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. X. BPP 1096, k. 120, pol., 1830–1831. V. Załączona kartka S[ławomira] Kalembki z 7 stycznia 1999 r. o treści: „Jest to zapewne inna redakcja »Powstania powiatu oszmiańskiego. Z notatek raczej Ignacego Klukowskiego«. Zachowany w rękopisie fragment (od s. 25) w druku zaczyna się na, w przybliżeniu, stronie 238”. Por.: [Klukowski Ignacy]: Powstanie powiatu oszmiańskiego. Z notatek I. Klukowskiego. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o powstaniu Litwy w r. 1831. – Paryż, 1835 s. 229–249. Zob. również: [Wrotnowski Feliks]: Powstanie na Wołyniu, Podolu i Ukrainie w roku 1831. T. 1–2. Opisane podług podań dowódzców i współuczestników tegoż powstania przez Feliksa Wrotnowskiego. – Paryż, 1837–1838. Toż. Lipsk 1875. I. Krzywobłocki Ignacy II. Krótki rys wypadków litewskich w roku 1831 zaszłych III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. X. BPP 410, k. 68 (237–308), pol., 1831–1835. Format 32 × 24. V. Pamiętnik o powstaniu w Puszczy Białowieskiej w 1831 r. Pisany w Besançon w 1832 r. (kopia L[eonarda] Chodźki, w zbiorach rapperswilskich BN). Por.: Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4826. I. Lisiecki Michał II. Pamiętnik z 1831 r.

— 58 — III. Materiały do powstania r. 1831 na Litwie, Żmudzi, i Rusi. Z papierów sztabowych ofiarowanych przez Feliksa Wrotnowskiego i Wincentego Nowickiego, XIX w. IV. Sygn. akc.347, k. 87, pol., 1831. V. Pamiętnik Michała Lisieckiego i jego nota o wyprawie płk. Józefa Wiśniewskiego (pow. wiłkomirski). I. [Łagowski Piotr] II. Papiery płk. Piotra Łagowskiego, t. I III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. 424, k. 890, pol., 1792–1831. T. 1. Rkps, kop. Format 30,5 × 20. V. 1. „Pamiętnik z lat 1792–1794”, k. 1–390. 2. „Wspomnienia do historii rewolucji. Księga pierwsza, 1796”; „Wspomnienia do historii narodowej z roku 1809”; „Wspomnienia do dziejów narodu z rewolucji pamiętnej 1830”, k. 391–544. 3. „Wspomnienia, od 25 XII 1825 do 20 III 1829”, k. 545–584. 4. „Działania wojenne 1830 i 1831. Fragment pamiętników”; „Notatki do pamiętników”, k.  585–780. 5. „Pamiętniki z 1831 dotyczące działań wojennych”, k. 781–890. I. [Łagowski Piotr] II. Papiery płk. Piotra Łagowskiego, t. IV III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. 427, k. 432, pol., I poł. XIX w. T. 4. Rkps, brulion. Format 23 × 18. V. 1. „Rozmaitości. Uwagi i  wspomnienia z  1831 i  emigracji. Ksiąg 6”, k.  1–34. 2. „Rozmaitości przystosowane do Rządu polskiego w  roku 1831”, k.  305–316. 3. „Rozmaitości różne w rozmowach z przychodzącymi, wydział 1”, k. 317–356. 4. „Zastanawiania się. Brulion”, k. 357–432. I. [Łagowski Piotr] II. Papiery płk. Piotra Łagowskiego, t. V III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. 428, k. 192, pol., I poł. XIX w. T. 5. Format 19 × 12. V. Rozmaitości, zastanawiania się, uwagi, wspomnienia. I. [Łagowski Piotr] II. Papiery płk. Piotra Łagowskiego, t. VII III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. 430, k. 716, pol., I poł. XIX w. T. 7. Rkps, brulion. Format 28 × 23. V. 1. „Zastanawiania nad pismem Różyckiego Karola pułkownika o  wyprawie na Wołyń przez [Józefa] Dwernickiego generała i nad odpowiednim pismem przez Dwernickiego generała”. Brulion niekompletny; „O wyprawie na Wołyń”. Czystopis; „Pamiętnik wojenny o  wyprawie na Wołyń”, k.  1–164. 2. „Wyprawa na Żmudź”; „O  wyprawie na Litwę”; „Powstanie 1831. Rzecz o  Żmudzi, Litwie, Wołyniu, Podolu, Ukrainie”, k. 165–332. 3. „Działania po bitwie grochowskiej aż do cofnienia wojska spod Bolimowa przez Dębińskiego”. Ksiąg 3. Fragmenty pracy o powstaniu, k.  333–540. 4. Varia odnoszące się do powstania 1831: uwagi nad dziełem Smitta

— 59 — o wojnie 1831; „Pamiętnik wojskowy powstania narodu zaczęty 1830 a skończony 1831...”; „Pamiętnik wojskowy”; „Wykazy. Księga 2”, k. 541–716. I. N.N. II. Litwa. Wspomnienia od r. 1855 do 1867 przez naocznego świadka wypadków III. Akcesje. Dział Rękopisów. IV. Sygn. akc.3564, k. 186, pol., 1855–1867. V. Brak danych. I. N.N. II. Pamiętnik Obywatela powiatu upickiego z 1832 r. III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. X. BPP 410, k. 70, pol., 1830–1831. V. Pamiętniki do powstania 1830–1831. Autor nieznany. Opis powstania w  pow. upickim. Pamiętnik został przepisany i przygotowany do druku przez współtowarzysza walki. W  krótkim wstępie redaktor wyjaśnia, że autor nie chciał podać swego nazwiska, chciał tylko, aby opisane przez niego zdarzenia ujrzały światło dzienne. I. N.N. II. Pamiętnik z czasów powstania listopadowego III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. X. akc.3710, s. 148 [brak stron 1–5, 63–64], pol., 1831. Mps (kop.). V. Kopia maszynopisu z okresu międzywojennego. I. N.N. II. Wspomnienia o Litwie nieznanego autora z lat 1855–1867 III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. X. akc.3564, k. 228, pol., 1855–1867. Brudnopis. V. Brak danych. I. N.N. II. Zbiór pamiętników emigracyjnych z lat 1832–1865 III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. X. BPP 571, k. 120, pol., 1832–1865. V. Pamiętniki: Edwarda Gerycza (v. Geritza), Leona Szypowskiego, Marcina L. Domańskiego, Anny z Reytanów Geryczowej (v. Geritzowej), Marcelego Galeckiego. I. Pietkiewicz Daniel II. Opisanie podróży z  Guberni Litewsko-Wileńskiej do Francyi odbytej w  roku 1832 III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. X. BPP 509, k. 69, pol., 1832–1835. V. Autor zmarł w Fontainebleau 2 marca 1888 r. Pamiętnik przekazała wdowa zamieszkała w Zakładzie św. Kazimierza w Paryżu.

— 60 — I. Römer Eugeniusz II. Dzieje rodu Römerów na Inflantach i na Litwie III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. akc.4588, k. 230, pol., 1750–1939. V. Brak danych. I. Rosienkiewicz Marcin II. O powstaniu powiatów winnickiego, jampolskiego i mohylowskiego w r. 1831 III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. X. BPP 1097, k. 32, pol., 1831. V. Wspomnienia Marcina Rosienkiewicza, powstańca podolskiego. Po upadku powstania wyemigrował do Filadelfii. I. Rypiński Aleksander II. Pamiętnik z 1831 r. III. Pamiętniki do powstania 1830–1831, XIX w. IV. Sygn. akc.369, k. 159, pol., 1830–1831. 7 z. V. Aleksander Rypiński ur. w 1809 r., uczeń w Witebsku, dezerter z wojska rosyjskiego. Opis powstania wilejskiego, zawilejskiego i dziśnieńskiego. I. Stawiarski Franciszek II. Wspomnienia dot[yczące] powstania w powiecie oszmiańskim z marca i kwietnia 1831 r. III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. X. BPP 587/2/c, k. 27, pol., 1823–1831. V. Opis podróży w Sandomierskie w końcu sierpnia 1823 r. I. Wereszczyński Aleksander II. Fragmenty pamiętnika 1830–1833, 1838–39 III. Papiery emigrantów. Litera „W”: Wereszczyński Aleksander [ps. Alexandre Cortzac Coulbeaux], fragment spuścizny poz. 3, rękopisy. IV. Sygn. X. BPP 538, k. 105, pol., 1830–1833, 1838–1839. V. Aleksander Wereszczyński był urzędnikiem, pracował w biurze dyktatora Chłopickiego. Treść pamiętnika to głównie ogólne rozważania. I. Woronicz Janusz II. Moje wspomnienia III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. X. BPP 410, k. 82, pol., 1815–1853. V. Pamiętniki do powstania 1830–1831. I. Wrotnowski Feliks II. Pamiętnik III. Rękopisy.

— 61 — IV. Sygn. MAM 1025, k. b.d., pol., 1856–1871. T. 1–3. V. Tom 1: styczeń 1856–wrzesień 1862. Tom 2: październik 1862–wrzesień 1870. Tom 3: maj 1870–wrzesień 1871. Informacja o pamiętniku Feliksa Wrotnowskiego pozyskana z artykułu: Klatka Urszula, Listy Feliksa Wrotnowskiego do Eustachego Januszkiewicza z lat 1859–1868. Sztuka Edycji. 2015 vol. 7 nr 1 s. 125–160. I. Zawisza Andrzej II. Historia rodziny Zawiszów z Jotajń na Litwie III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. X. akc.4600, k. 126, pol., 1831. V. Wyciągi z pamiętnika Kazimierza Zawiszy (1858–1926), które wypisał najmłodszy syn Andrzej na emigracji we Francji w latach 70. XX w. Jednocześnie porobił dopisy do dziejów rodziny (braci, sióstr). Wiele informacji dot. dziejów rodziny Zawiszów przebywającej na emigracji we Francji. Gdzie znajduje się oryginał pamiętnika K. Zawiszy, nie wiadomo. Prawdopodobnie K. Zawisza spisał pamiętnik krótko przed śmiercią, czyli w latach 20. XX w. Według informacji A. Zawiszy 13 kufrów dokumentów rodu Zawisza zdeponowano w 1914 r. w ambasadzie Szwajcarii w Petersburgu i w czasie rewolucji to wszystko zaginęło. 3. Varia 1. BPP I. [Łagowski Piotr] II. Papiery płk. Piotra Łagowskiego, t. VI III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. 429, k. 440, pol., XVIII–XIX w. T. 6. Format 25 × 20. V. 1. Szkice biograficzne generałów: Ignacego Prądzyńskiego, Jana Krukowieckiego i Jana Skrzyneckiego, k. 1–240. 2. Szkice biograficzne oraz wyjątek z pamiętników podróży z Warszawy do Konstantynopola w 1795 r., k. 241–340. 3. „Skrzynecki. Wykazy”, k. 341–376. 4. „Charaktery osób”, k. 377–440. I. [Łagowski Piotr] II. Papiery płk. Piotra Łagowskiego, t. VIII III. BPP. Rękopisy. IV. Sygn. 431, k. 502, pol., XIX w. T. 8. Rkps, kop. Format 36 × 24. Luźne karty. V. 1. Encyklopedia wojskowa. Kopia z przypisami ręką autora, k. 1–168. 2. „Dodatki do Dykcjonarza wojennego alfabetycznego”, k. 169–216. 3. „Hohenlinden. Bitwa stoczona dnia 3 grudnia 1800”, k. 217–230. 4. Kampania 1812 i zjazd w Kaliszu 1813. Urywek, k. 231–278. 5. „Myśli do wspomnień”, noty, uwagi, k. 279–302. 6. „Puławy”, k. 303–310. 7. „Rozmaitości do myśli wojennych”, k. 311–360. 8. „O administracji wojennej”, k. 361–424. 9. Varia. Urywki różne, k. 425–502.

— 62 —

III. LITWA 1. BLANWil. I. Bieliński Józef II. Z ubiegłych dni III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-819–820, 1327, k. b.d., pol., II poł. XIX w. V. Zaginione, „brak w zbiorach”. I. [Broel-Plater Józef] II. Dzienniki Józefa Broel-Platera III. Kolekcja rękopisów literackich, F. 29. IV. Sygn. F29-1009–1010, k. 41 + 51, pol., 1906–1907, 1909. V. „Dziennik z gimnazjum” i „Dziennik ze studiów we Fryburgu”. Zaginione, „brak w zbiorach”. I. Burhardt Mieczysław II. To barbaricum strateuma. Pamiętnik z wojny III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-3125–3128, k. [ok.] 300, pol., 1914–1921. T. 1–4. 4 tecz. V. Autor był kapitanem marynarki rosyjskiej. Urodził się w Gdańsku, mieszkał na Kowieńszczyźnie. Opisuje front ros.  pod Rygą, nastroje w  armii rosyjskiej. Wspomnienia „odmalowane wiernie i żywo”. I. Chodźko Dominik Cezary II. Wspomnienie o Leonie Borowskim III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-1544, k. b.d., pol., 1846. V. Brak danych. I. Gedymin Bernard II. Seksterna szkolne Bernarda Gedymina spisane na lekcjach nauczyciela Adama Mickiewicza w Kownie III. Kolekcja rękopisów literackich, F. 29. IV. Sygn. F29-171–172, 174–175, k. 70, pol., 1821. 4 tecz. V. Brak danych. I. Górski Józef II. Zapiski Józefa Górskiego, ucznia I klasy gimnazjum w Wilnie III. [Wypis ze starego inwentarza]. IV. Sygn. 2888a, k. 7, pol., ros., 1858. V. Brak danych.

— 63 — I. Górski Walerian II. Księga domowa III. Zbiór Lucjana Uziębły, F. 151. IV. Sygn. F151-812–814, k. 17 + 15 + 22, pol., 1820–1840, 1851, 1860. 3 tecz. V. Autor był prof. Uniw. Wileńskiego. I. Górski Walerian II. Notatki z podróży po Francji i Anglii III. Zbiór Lucjana Uziębły, F. 151. IV. Sygn. F151-808, k. 140, franc., pol., 1818–1821. Z. V. Autor był prof. Uniw. Wileńskiego. Opis podróży, zwiedzanych miejsc. Notatki urywają się na opisie pobytu w Liverpoolu. I. Górski Walerian II. Podróż i wrażenia podróży za granicę III. Zbiór Lucjana Uziębły, F. 151. IV. Sygn. F151-809, k. 4, pol., ca 1820. Małe karteczki, format 5 × 15. V. Autor był prof. Uniw. Wileńskiego. Podróż przez Kowno do Prus, Drezna, Paryża (tu się urywa). I. Horoszkiewicz Emilia II. Zapiski z podróży do Drezna III. Zbiór Walentyny Horoszkiewiczówny, F. 98. IV. Sygn. F98-703, k. 25, pol., XIX w. Luźne karty, format 19 × 12. V. [Nazwisko autora ustalone bez całkowitej pewności, może też chodzić o Eugenię Horoszkiewicz]. I. [Horoszkiewicz Eugenia] II. Pamiętnik i dziennik Eugenii Horoszkiewiczowej III. Zbiór Walentyny Horoszkiewiczówny, F. 98. IV. Sygn. F98-699–700, k. 60 + 25, pol., 1889–1908, 1909. 2 tecz. V. Zapiski osobiste, nieco egzaltowane, oraz sztambuch. I. [Horoszkiewicz Eugenia] II. Zapiski Eugenii Horoszkiewiczowej III. Zbiór Walentyny Horoszkiewiczówny, F. 98. IV. Sygn. F98-704–708, k. 200, pol., 1890–1918, 1921. 5 tecz. V. Zapiski dzienne dokonywane w kalendarzach, notesach, zeszytach. I. Horoszkiewicz Julian II. Notatki z życia III. Zbiór Walentyny Horoszkiewiczówny, F. 98. IV. Sygn. F98-675, k. 276, pol., 1848–1878. V. Brak danych.

— 64 — I. [Horoszkiewicz Walentyna] II. Fragment dziennika Walentyny Horoszkiewiczówny III. Zbiór Walentyny Horoszkiewiczówny, F. 98. IV. Sygn. F98-158, k. 15 + 45, pol., 1913–1914. Z. V. Pamiętnik zawiera także wiersze. I. Horoszkiewicz Walentyna II. Pamiętnik z czasów wojny 1914 roku III. Zbiór Walentyny Horoszkiewiczówny, F. 98. IV. Sygn. F9-159, k. 63, niem., 1914–1915. Z. V. Autorka była sekretarzem naukowym USB w Wilnie, badaczką historii i literatury związanej z Wileńszczyzną, m.in. postaci Andrzeja Towiańskiego. Praca w szpitalu wojskowym w latach 1914–1915, wojsko polskie. Ponadto załączone: fotografie Józefa Piłsudskiego ze sztabem w  Kielcach, listy od żołnierzy na froncie, wycinki prasowe. Pamiętnik pisany w okresie od 1914 r. do 11 maja 1915 r. I. Kossakowski Michał Stanisław, Zacharzanka Anna, Zaleska Anna II. [Relacje dotyczące życia w majątku Papuza Kossakowskich] III. Zbiór Stanisława Kossakowskiego, F. 110. IV. Sygn. F110-118–120, k. 18 + 48 + 18, pol., 1915–1916. 3 tecz. Duże karty, format [ok.] A4. V. Zapiski dot.  założenia stowarzyszenia „Anchrósta”, opowieści przedstawiane na zebraniach rodzinnych. Ponadto załączone: rysunki (Galeria Papuzkich Szkarad), wiersze i „myśli” będące pokłosiem pobytu autora, jego rodziny i znajomych w majątku Papuza w gub. symbirskiej. Zapisane w tonie humorystycznym. I. Kuściński Michał II. Wspomnienie o dwóch filaretach i ich pobycie w powiecie lepelskim III. Zbiór Lucjana Uziębły, F. 151. IV. Sygn. F151-1029, k. 13, pol., lata 40. XIX w. V. Wspomnienia o  Janie Czeczocie, który pracował w  biurze w  Lepelu, i  Tomaszu Zanie, który od 1844  r. pracował jako lustrator dóbr w  pow. lepelskim. Autor był wówczas uczniem w Lepelu, wiele informacji zaczerpnął z biografii J. Czeczota i T. Zana. I. Łazarkiewicz Antoni [?] II. Notatki pamiętnikowe III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-2222, k. 78, pol., ca 1859. Z., format A4. V. Brak danych. I. Łazarowicz Antoni II. Notaty pamiętnikowe (od roku 1852) III. Zespół ogólny, F. 9.

— 65 — IV. Sygn. F9-2222, s. 154, pol., ca 1852–ca 1878. Luźne karty, pismo dwustronne, nieczytelne. V. Autor był pisarzem, badaczem przeszłości Wilna i wydawcą. Wspomnienia mają charakter luźnych zapisków, brak ciągłości tekstu, chronologii. I. Łopaciński Ignacy, Łoziński, N.N. II. Niektóre szczegóły mojej podróży na Wołyń i Ukrainę III. Zbiór rękopisów Biblioteki Miejskiej w Wilnie, F. 251. IV. Sygn. F251-256, k. 28, pol., ros., 1819–1836. Cz. 1–3. Format 21 × 17. V. Cz. 1: Łoziński „Niektóre szczegóły...”. Cz. 2: Ignacy Łopaciński „Dziennik podróży do Niemiec”. Cz. 3: N.N., „Kalabria”. I. Massien de Clerval II. [Zapiski Pani Massien de Clerval] III. Biblioteka Uniwersytetu Kowieńskiego – varia, F. 12. IV. Sygn. F12-3023, k. 313, franc., 1866–1879, 1923. Z. V. Dziennik, wypisy. I. [Miniat Michał Edward] Miniotas Mykolas Edvardas II. Dziennik Michała Edwarda Miniata III. Kolekcja rękopisów literackich, F. 29. IV. Sygn. F29–901, k. 64, franc., pol., 1860–1866. Z. V. Dziennik młodzieńczy, intymny. Rozpoczęty w Szawlach 23 października 1860 r., później kontynuowany w Kownie. Autor w 1861 r. był uczniem VI klasy gimnazjum w Kownie i I klasy mierniczo-taksatorskiej w tym gimnazjum. I. M. K. II. [Imionnik z 1804 r. z inicjałami M. K.] III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-303, k. b.d., łac., niem., pol., 1804. Z. opr., mały format. V. 20 wpisów, 2 akwarele, rysunek masoński. I. Montwiłł Józef II. [Notatki Józefa Montwiłła] III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-1391–1395, k. 91, pol., ros., ca 1890–ca 1910. 5 tecz. Rkps, mps. V. Józef Montwiłł (1850–1911) ur. w Mitjaniszkach, pow. wiłkomierskim, społecznik, filantrop, dyrektor Banku Ziemskiego w Wilnie, poseł do Dumy Państwowej. Tecz. 1: Sprawa ziemstwa w gub. zachodnich. Tecz. 2: O szkołach polskich. Tecz. 3: Noty z Koła Polskiego w Dumie. Tecz. 4: Noty o reformie agrarnej. Tecz. 5: Noty różne. I. Moro Aleksander II. Notatki codzienne i gospodarskie

— 66 — III. Kolekcja rękopisów literackich, F. 29. IV. Sygn. F29-574, k. 182, pol., 1888–1889. V. Część Notat Aleksandra Mory z różnych lat. Zob. również: Notaty (notatki) Aleksandra Mory: BLANWil., sygn. F29-569; BUWil., sygn. F1-D1143, F1-D1149. I. Moro Aleksander II. Notaty różne z dziennych spraw i wydarzeń społecznych III. Kolekcja rękopisów literackich, F. 29. IV. Sygn. F29-569, k. 196, pol., 1884–1885. Z. V. Część Notat Aleksandra Mory z różnych lat. Pisane od 1 stycznia 1884 r., w Szawlach i Porzeczu. Zob. również: Notatki (notatki) Aleksandra Mory: BLANWil., sygn. F29-574; BUWil., sygn. F1-D1143, F1-D1149. I. N.N. II. [Dziennik 1811/1812] III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-289, k. 88, pol., 1811–1812. Z., format [ok.] A5. V. Zapiski dzienne. Zbliżająca się wojna z Rosją. Wizyta u Napoleona. Generalicja. „Wieści alarmujące”. I. N.N. II. Dziennik nieznanego szlachcica ze Żmudzi III. Zbiór Wileńskiego Muzeum Białoruskiego, F. 21. IV. Sygn. F21-1714, k. 141, pol., 1819–1838. Format [ok.] A4. V. „Silva rerum”, kalendarz gospodarski, rozważania naukowe etc., oraz zapiski dzienne. I. N.N. II. Exkursya z Pińska ponad Prypecią do Dereszewicz w powiat mozyrski, z ogólną na Polesie uwagą pod względem przemysłu a osobliwie handlowego, w roku 1829 III. Kolekcja rękopisów literackich, F. 29. IV. Sygn. F29-456, k. 48, pol., 1829. Z. V. Wspomnienia pisane od 8 marca 1829  r. Opisy miast, wsi, majątków, pejzażu, lasów, zwierząt, rolnictwa, handlu etc. I. N.N. II. [Fragment pamiętnika nieznanego autora] III. Zbiór rękopisów Litewskiego Towarzystwa Naukowego, F. 255. IV. Sygn. F255-1342, k. 14, pol., 1872. Luźne karty. V. Plewna, Lida. I. N.N. II. [Fragmenty wspomnień lub dziennika]

— 67 — III. Biblioteka Uniwersytetu Kowieńskiego – varia, F. 12. IV. Sygn. F12-769, k. 3, pol., 1842–1843. Luźne karty. V. Brak danych. I. N.N. II. Gawędy starego Żmujdzina III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-1041, k. 4, pol., [po] 1881. Mps. V. Opis działania ustaw uwłaszczeniowych na Litwie i  Żmudzi, problemy z  tym związane. I. N.N. II. Krótka notatka o zamknięciu kościoła w Krożach III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-2362, k. b.d., pol., 1893. V. Kroże, pow. rosieński. I. N.N. II. Moje wrażenia i przeżycia III. Kolekcja rękopisów literackich, F. 29. IV. Sygn. F29-12, k. 34, pol., 1915. V. Brak danych. I. N.N. II. Notatka o ostatnich chwilach Jana Rustema III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-2510, k. b.d., pol., 1835. V. Brak danych. I. N.N. II. Noty nieznanego palestranta przy „Miesaceslaw na lieto 1802” III. [Wypis ze starego inwentarza]. IV. Sygn. 2890, k. 20, pol., 1802. V. Zapiski na 10 doklejonych do kalendarza kartach. I. N.N. II. Pamiątka III klasy III. Kolekcja rękopisów literackich, F. 29. IV. Sygn. F29–414, k. 65, pol., XIX w. V. Brak danych. I. N.N. II. Rapportuer fidele du precis des mes heures actives III. Zespół ogólny, F. 9.

— 68 — IV. Sygn. F9-BF337, k. 64 [wiele kart pustych], franc., 1880–1820. Z., karty małego formatu. V. Brak danych. I. N.N. II. Szkice kijowskie III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-1442, s. 115 [brak kart 1–10], pol., lata 40. XIX w. Z. V. Liczne poprawki w tekście. Na końcu wspomnień dopisek „Koniec części pierwszej”. Opis Kijowa, sylwetki gubernatora. Kontrakty kijowskie. Koncert [Karola] Lipińskiego etc. I. N.N. II. [Wiadomość o seminarium duchownym i kościele w Wilnie] III. Zbiór kapituły wileńskiej, F. 43. IV. Sygn. F43-24548, k. 220, pol., 1812–1825. Luźne karty, format 36 × 22. V. Fragment większej całości. Materiały do historii Wilna i kościoła. I. N.N. II. Wspomnienie o panu doktorze Józefie Franku, po jego ostatnim na zawsze z Wilna oddaleniu się w roku 1823 III. Kolekcja Ludwika Alberta Zasztowta, F. 273. IV. Sygn. F273-1320, k. 10, pol., ca 1772–1823. Zszyte karty, dwustronnie zapisane, format 32 × 20. V. Zamieszczona nota „Pisano w Wilnie na początku stycznia 1824”. Działalność zawodowa, dobroczynna, kulturalna Józefa Franka w Wilnie. Próba założenia szkoły medycznej w Grodnie (z Tyzenhausem). I. N.N. II. Zapiski z lekcji dawanych w Kownie przez Adama Mickiewicza III. Kolekcja rękopisów literackich, F. 29. IV. Sygn. F29-171–F29-172, F29-174–F29-175, k. 94 + 77 + 36 + 37, pol., 1820– 1821. 4 tecz. V. Brak danych. I. N.N. Leon II. Dziennik Leonka III. Kolekcja rękopisów literackich, F. 29. IV. Sygn. F29-449, k. 11, pol., 1852. Z. V. Brak danych. I. Okulicz Antoni II. Wspomnienie chwil kilku życia mojego

— 69 — III. Zbiór dokumentów rodziny Okuliczów, F. 128. IV. Sygn. F128-165, k. 8, pol., 1850–1857. V. Wspomnienie młodości. Śmierć ojca. Pierwsza miłość. I. Ostrowski Stefan II. Personalia III. Kolekcja rękopisów literackich, F. 29. IV. Sygn. F29-75, k. [ok.] 600, pol., XIX–XX w. V. Biografie różnych osób. I. [Piłsudski Bronisław] II. Dziennik Bronisława Piłsudskiego III. Rękopisy rodziny Piłsudskich, F. 161. IV. Sygn. F161-35, k. 278, pol., 1882–1885. Z. V. Brak danych. I. Piłsudski Bronisław II. Pamiętnik z czasów szkolnych III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-2341, k. 276, pol., ca 1883. Z. szkolny w twardych okładkach, luźne karty. V. Codzienne, szczegółowe zapiski ucznia VI klasy 1. gimnazjum w Wilnie (uczył się tam razem z bratem Józefem). I. [Piłsudski Bronisław] II. Zapiski Bronisław Piłsudskiego III. Rękopisy rodziny Piłsudskich, F. 161. IV. Sygn. F161-38, k. 67, ang., pol., 1908–ca 1910. Z., format 12 × 10. V. Luźne zapiski, myśli, „rzuty oka na”. I. [Plater Kazimierz Konstanty] II. Dziennik 1800–1803 Kazimierza K. Platera III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-68–F9-71, k. [ok.] 30, pol., 1800–1803. 4 tecz., format 20 × 17. V. Krótkie, niesystematyczne zapiski „dla pamięci” odnoszące się do spraw codziennych, w  tym osobistych, gospodarczych i  kontaktów towarzyskich. Dzienniki pisane w „Kalendarzach Gospodarskich”. I. Plater L[udwik August] II. Dziennik 1811–1812 III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-289, k. 88, franc., pol., 1811–1812. V. [Autorstwo dziennika ustalone bez całkowitej pewności].

— 70 — I. Poliński-Pełka Michał II. Duch lekki i drobne notaty III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-895, k. b.d., pol., 1801. V. Brak danych. I. Poliński-Pełka Michał II. [Fragmenty dziennika M. Pełki-Polińskiego] III. Zbiór Lucjana Uziębły, F. 151. IV. Sygn. F151-761, k. 15, pol.,1828–1831. Z., luźne karty. Stan zły, ubytki papieru. V. Zapiski dokonywane raz w miesiącu, rozpoczęte w styczniu 1828 r. Wydarzenia streszczone w  punktach. Dotyczą głównie Uniw. Wileńskiego, profesorów, rektora Wacława Pelikana, zebrań naukowych. I. Poliński-Pełka Michał II. Pamiętniki 1831–1833 III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-2045, k. 34, pol., 1831–1833. V. Dużo wiadomości zasłyszanych, plotek, informacji prasowych, drobiazgowych opisów. Notatki pochodzą z okresu od 1 stycznia 1831 r. do 31 stycznia 1833 r. Dotyczą powstania listopadowego, Wilna, okolic Wilna i Warszawy. Pamiętnik ma charakter kroniki. I. [Puzynina Gabriela] II. Zapiski Gabrieli z Gunterów Puzyniny III. Zbiór Franciszka Tyczkowskiego, F. 147. IV. Sygn. F147-19, k. 35, franc., pol., I poł. XIX w. V. Wspomnienia m.in. o T[omaszu] Zanie, J[ulianie] Korsaku. I. Renne (v. Roenne) Antoni II. Dziennik wileński III. Kolekcja rękopisów literackich, F. 29. IV. Sygn. F29-576, k. 110, pol., 1854–1858. Z. opr., format 21,6 × 17,2. V. Dziennik Antoniego Renne’a  (v. Roenne’a), właściciela pałacu w  Renowie w pow. telszewskim. Wymienia m.in. Jundziłła, Ogińskich, Platerów, Puzynę, Szuksztę, Tyszkiewiczów, bpa Macieja Wołonczewskiego. Dziennik obejmuje lata 1854, 1857 (styczeń–kwiecień) oraz 1858 r. (styczeń, wrzesień). Zaginiony, „brak w zbiorach”. I. Rewkowski Zygmunt II. Pamiętniki Litwina według własnych wspomnień spisane III. [Wypis ze starego inwentarza]. IV. Sygn. 117, 118, k. 284 + 349, pol., II poł. XIX w. T. 1–2.

— 71 — V. Tom 1: Ostatnie lata Uniwersytetu. Tom 2: Zesłanie w sołdaty na Kaukaz. Autor był matematykiem, prof. Uniw. Wileńskiego. Notatka bibliotekarza „Wypożyczono do Bibl[ioteki] Uniw[ersyteckiej] w  Poznaniu 16 marca 1939 dla prof. Wrzoska”. Gdzie teraz są pamiętniki, nie wiadomo. I. Römer Alfred II. Do dziejów Wileńskiej Szkoły Sztuk Pięknych III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-1604, k. b.d., pol., 1891. V. Wspomnienia Alfreda Römera (1832–1897), malarza, rzeźbiarza, medaliera, powstańca 1863 r. I. Römer Antoni II. Wspomnienia najróżniejsze z czasów wojny i rewolucji III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-1644, k. 17, pol., 1918–1919. Z., luźne karty. V. Wspomnienia pisane w okresie od 23 lutego 1918 r. do 26 lutego 1919 r. Wspomnienia dot. Wilna, Kijowa, Mińska, Żytomierza, Warszawy. Opisany epizod obrony Wilna przed bolszewikami (3–4 stycznia 1919 r.). I. Römer Edward Jan II. Dziennik na rok 1843, i piąty wygnania mego III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-1701, k. 408, pol., 1843. Z., pisany dwustronnie. V. Autor był ziemianinem, członkiem Komitetu Litewskiego i SLP na Litwie. Brat Seweryna Römera. Zesłany do Ustiuga w  gub. wołogodzkiej. Dziennik rozpoczęty w kwietniu 1843 r. I. Römer Edward Jan II. Pamiętnik na rok 1849/50, jedenasty wygnania mego III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-1683, k. 189, pol., 1849–1850. Z., pisany dwustronnie. Karty formatu 22 × 18. V. Kolejny tom dzienników z zesłania na północy Rosji w Ustiugu i Wołogdzie. I. Römer Edward Jan II. Pamiętnik na rok 1850/1, dwunasty wygnania mego III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-1684, k. 170, pol., 1850–1851. Z., pisany dwustronnie, format 22 × × 18. V. Kolejny tom dzienników z zesłania na północy Rosji w Wołogdzie. I. Römer Edward Jan II. Rocznik na 1859 rok

— 72 — III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-1778, k. 233, pol., 1859. Z., pisany dwustronnie. V. Karty 1–209 zawierają dziennik. Karty 210–233 zawierają kopie listów, rachunki. Szczegółowe zapiski dzienne dot.  rodziny, znajomych, spraw ogólnych, pisane w Wilnie i Kownie. I. Römer Edward Jan II. Rok 1862 [dziennik] III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138–1777, k. b.d., pol., 1862. Z. V. Szczegółowe zapiski codzienne [opis na podstawie pozostałych dzienników Edwarda Jana Römera]. Dziennik w 2014 i 2015 r. w konserwacji, nieudostępniany. I. Römer Edward Jan II. Rok 1868 [dziennik] III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-1776, k. 250, pol., 1868. Z., pisany dwustronnie. V. Karty 1–192 zawierają dziennik. Karty 193–250 zawierają rachunki, tabele etc. Szczegółowe zapiski codzienne dot. rodziny, spraw majątkowych, wydarzeń na Litwie. Pisane w Wilnie, Antonoszach w pow. nowoaleksandryjskim, gub. kowieńskiej. I. [Römer Henryk] II. Dziennik [gospodarski? podróży?] Henryka Römera III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-1843, k. 40, pol., 1827. Z. V. Brak danych. I. Römer Henryk II. Pamiętnik żurnałowy z notatkami chron[ologicznymi] i statyst[ycznymi] III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-1843, k. 39, pol., ca 1825–ca 1827. Z., luźne karty, różny format. V. Zapiski młodego człowieka, głównie z podróży. Mają charakter trochę dziennika, trochę pamiętnika. Dotyczą m.in. Kowna, Suwałk, Dowspudy, Żołudek, Augustowa, Warszawy, Wiednia. Ponadto załączone listy. I. [Römer Maria] II. Dziennik Marii Römerówny z poprawkami ojca Seweryna III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-2062, k. 78, franc., pol., 1864–1865. Z., format większy od A4. V. Próby dziennika, wprawki literackie. Kalendarz własnoręczny. I. [Römer Michał] II. Dzienniki Michała Römera III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138.

— 73 — IV. Sygn. F138-2229–2252, k. b.d., pol., 1911–1920. T. 1–26. 24 tecz. V. Bardzo ciekawe dzienniki Michała Piusa Römera pisane w okresie od 17 sierpnia 1911 r. do 15 marca 1920 r. Dotyczą m.in. udziału w Legionach Polskich: tom 1–26. Dalsze tomy obejmują lata 1920–1933. Wydawane są kolejno w Wilnie w jęz. lit. I. Römer Seweryn II. [Fragmenty dziennika Seweryna Römera] III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-1800, k. 30, pol., 1840–1866. V. Autor był ziemianinem, uczestnikiem Stowarzyszenia Ludu Polskiego na Litwie, dwukrotnie zesłany do guberni wołogodzkiej. Brat Edwarda Jana Römera. Fragmenty dziennika. Ponadto załączone bilety, karty wizytowe etc. I. Römer Seweryn II. Rok 1863 III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-2026–2026/2, k. 340, pol., ros., 1848–1868. 2 tecz. Luźne karty. V. Dokumenty dot. uwięzienia Seweryna Römera, w tym też jego zapiski o okolicznościach aresztowania i pobycie w więzieniu. I. Römer Seweryn II. Wspomnienia z 1863 roku III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-1515, k. 159, pol., ca 1840–1868. Luźne karty, zapisane dwustronnie. V. Pisane od 10 lutego 1863 r., dot. Wilna, powstania styczniowego na Litwie. Wcześniejsze odwołania (od ok. 1840 r.) głównie o Kurlandii. Małe fragmenty pamiętnika wyd. druk. Zob.: Bairašauskaitė Tamara: Seweryn Römer i  jego wspomnienia spisane w  1863 roku. [W:] Dwór i  wieś na Litwie i  Białorusi w XIX i na początku XX wieku. Pod red. Doroty Michaluk. – Warszawa, 2014 s. 20– 21, 26–31. I. Römer Seweryn II. [Zapiski Seweryna Römera z 1863 r.] III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-1520, k. 74, pol., 1832–1875. Karty różnego formatu. V. Różne dokumenty dot.  udziału Seweryna Römera w  powstaniu 1863  r. Prośby żony, Anieli z d. Burba, do cara. Zapiski więzienne S. Römera. I. Romer-Ochenkowska Helena II. [Wspomnienia Heleny Römer-Ochenkowskiej] III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-2179, k. [97], pol., 1911–ca 1926. Rkps, mps.  V. Autorka była pisarką, publicystką, działaczką społeczną w Wilnie. Po II wojnie osiadła w Toruniu. Brała udział w konspiracji przed 1914 r., utrzymywała znajomość

— 74 — z Józefem Piłsudskim. I wojna światowa na Wileńszczyźnie i Litwie. Zapisy rozpoczynają się 31 grudnia 1911 r. Zob.: Syrnicka Krystyna: Z archiwum Heleny Romer-Ochenkowskiej (1875–1947). Sztambuch i pamiętniki (przyczynek do biografii). [W:] Kresowianki. Krąg pisarek heroicznych. Red. Krzysztof Stępnik, Monika Gabryś. – Lublin, 2006 s. 285–299. I. Romer-Ochenkowska Helena II. [Wspomnienia Heleny Römer-Ochenkowskiej] III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-2199, k. 36, pol., 1875–1939. Z., format 20 × 15. V. Opis domu rodzinnego, pracy zawodowej. Wilno, Karolinowo, pow. święciański. Spis artykułów do „Kuriera Wileńskiego” (1928–1939, z. 3, 3a, 4). Na k. 37–38 oświadczenie Władysława Abramowicza z 12 lipca 1945 r. dot. opieki nad spuścizną Römerów pozostawioną jako depozyt w Bibliotece Wróblewskich w Wilnie. I. [Römer Zofia] II. Dziennik Zofii z Białłozorów Edwardowej Römerowej III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-1682, k. 334, pol., 1869–1870. Z., pisany dwustronnie. V. Codzienne zapiski dot. rodziny, sąsiadów, gospodarstwa. Pisane w Wilnie, Antonoszach w pow. nowoaleksandryjskim, gub. kowieńskiej. I. [Rossochacki Felicjan] II. Dziennik Felicjana Rossochackiego III. Dokumenty majątków ziemskich rodziny Ejdrygiewiczów, F. 200. IV. Sygn. F200-695, k. b.d., pol., ros., 1891–1897. T. 2. V. Brak danych. I. Ruszlis-Gintyłło Witold II. Humanitas suprema lex. Nikogo nie zabiłem. Wspomnienia z wielu wojen i potyczek III. Zbiór rękopisów Litewskiego Towarzystwa Naukowego, F. 255. IV. Sygn. F255-356, k. 162, pol., koniec XIX w.–ca 1915. Mps, z. opr., pisany dwu i jednostronnie. V. Dedykacja „Pracę niniejszą żołnierzom wszystkich armii poświęca autor”. Witod Ruszlis-Gintyłło pochodził ze Żmudzi, był lekarzem wojskowym w armii rosyjskiej. Studia medyczne w Petersburgu. Pobyt w Dorpacie i Wiedniu. Praca w Mandżurii. Wojna japońsko-rosyjska. Lekarz w ros. gwardii cesarskiej. Od s. 143 opisy chorób i sposoby ich leczenia. I. Skirmuntt Irena II. Krótki pamiętniczek Irenki wyjeżdżającej na naukę do Kalisza III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-2114, k. [kilka], pol., 1862.

— 75 — V. Pamiętnik pisany w okresie od 18 sierpnia do 12 października 1862 r. Wspomnienia z pobytu na pensji. Ponadto załączone listy Ireny Skirmuntt. I. [Sulistrowska Antonina] II. Sztambuch Antoniny z Karnickich Sulistrowskiej III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-1700, k. 39, pol., 1824–1837. Mały album opr. V. Wpisy m.in. K[azimierza] Bujnickiego, Wł[adysława] Wielhorskiego. Zawiera poezje, akwarele. I. [Szczytt-Niemirowicz Justynian] II. Kronika rodziny Szczyttów-Niemirowiczów III. Kolekcja rękopisów literackich, F. 29. IV. Sygn. F29-382, k. 32, pol., 1856. Z. V. Brak danych. I. [Szelutt Maria] II. Zapiski Marii Szelutt III. Zbiór Jadwigi Juszkiewiczównej, F. 107. IV. Sygn. F107-65, k. 13, pol., 1862. V. Brak danych. I. Szemesz Adam II. Wspomnienia o Szkole Malarskiej Wileńskiej w 1826–1829 III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-2038, k. 23, pol., 1826–1829. Z. V. Wewnątrz zeszytu nota „Pisałem w  Saratowie nad Wołgą d. 26 stycznia 1844 roku. Adam Szemesz”. Autor opisuje życie artystyczne Wilna, szkołę malarską. I. Titius Julian II. Daty i wspomnienia dla mojej rodziny. Moje podróże, wycieczki i kronika współczesnych wydarzeń (spisane póki pamięć jeszcze jasna i żywa) za przeciąg lat 60, to jest od roku 1832 do 1892 i później aż do roku 1894 w Wilnie. III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-218, s. 91, pol., 1802, 1812, 1832–1895. Zszyte karty, format ok. 50 × × 60. Opr. sk. V. Autor był znanym lekarzem wileńskim, społecznikiem i  kolekcjonerem. Zamieszczony także dodatek w formie opisu wcześniejszych wydarzeń w Wilnie (1802, 1812). Na karcie tytułowej czytamy „Daty i wspomnienia. Rozmaitości”. Informacje dot. Wilna, Warszawy, Poznania, Wiednia, Berlina, Florencji, Padwy, Bolonii i in. miejscowości. Liczne uzupełnienia na marginesach. Fragmenty wspomnień wyd. druk. Zob.: Titius Julian: Ze wspomnień. Przegl. Wileński. 1922 nr 2–4, 5–6, 7–8, 9–10, 11–12, 15–17.

— 76 — Omówienie pamiętnika J. Titiusa. Zob.: Bieliński Józef: Julian Titius i jego pamiętnik. Notatka. Tyg. Wileński. R.1: 1911 nr 10 s. 8–10; Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2719, 5273. I. [Trubnicki] II. Kronika Mohilewa. [Przez] Trubnickiego, rejenta magdeburgii mohilewskiej III. Zbiór Wileńskiego Muzeum Białoruskiego, F. 21. IV. Sygn. F21-712, k. 74, pol., XVIII–pocz. XIX w. Zszyte karty, format A4 i mniej. V. Kopia przepisana w 1876 r. w Mohylewie – „Co się działo w Mohylewie”, według lat. I. [Tyszkiewicz Eustachy] II. Album pamiątkowy Eustachego Tyszkiewicza III. Dokumenty rodziny Römerów, F. 138. IV. Sygn. F138-1717, k. 200, pol., 1844–1852. V. Wpisy m.in Tomasza Zana, Władysława Syrokomli [pseud.] Ludwika Kondratowicza [nazw]. I. [Tyszkiewicz Ludwik] II. [Zapiski L. Tyszkiewicza] III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-3157, k. b.d., pol., 1896. V. [Imię autora ustalone bez całkowitej pewności]. I. Uryk Roman II. Smutne pamiętniki biednego Romka III. Zbiór Walentyny Horoszkiewiczówny, F. 98. IV. Sygn. F-981062, k. 83, pol., ca 1890–1918. Z., format 19 × 15. V. Wspomnienia pisane w Krakowie w listopadzie 1918 r. w tonie poetyckim. Dzieciństwo, szkoła, studia medyczne we Lwowie. [Nazwisko autora ustalone bez całkowitej pewności, być może chodzi o Romana Urysza]. I. [Uziębło Lucjan] II. Curriculum vitae Lucjana Uziębły III. Zbiór Lucjana Uziębły, F. 151. IV. Sygn. F151-29, k. [ponad 15], pol., ca II poł. XIX w.–ca I poł. XX w. V. Brak danych. I. Waga A[ntoni] II. Podróż do Wilna III. Kolekcja rękopisów – fotokopie, F. 27. IV. Sygn. F27-83, k. 15, pol., 1874. 15 fotokopii. V. Wspomnienia Antoniego Wagi, pisarza i przyrodnika.

— 77 — I. [Wasiutyńska Helena] II. Album Heleny Bentkowskiej / Helena z Bentkowskich Wasiutyńska III. Kolekcja Towarzystwa Przyjaciół Biblioteki im. Wróblewskich, F. 24. IV. Sygn. F24-272, k. 62, pol., 1844–1851. Z. opr. V. Brak danych. I. [Waszkiewicz Aleksander] II. Noty ks. Aleksandra Waszkiewicza w „Directorium horarum 1890...1907” III. [Wypis ze starego inwentarza]. IV. Sygn. 2924, k. b.d., pol., 1890–1907. Kilkanaście tomów. V. Notatki w każdym tomie „Directorium”. Spostrzeżenia meteorologiczne, rachunki, wydarzenia rodzinne i osobiste (m.in. uwięzienie w Grodnie w 1893 r.). I. Władymirow A. II. Założenie i pierwsze lata Biblioteki Publicznej w Wilnie III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-99, k. 50, pol., 1882. Luźne karty, format A4 i mniej. V. Wspomnienia A. Władymirowa, pierwszego bibliotekarza Biblioteki Publicznej w Wilnie, w przekładzie Józefa Bielińskiego na jęz. pol. Ponadto załączona biografia A. Władymirowa. I. [Wróblewska Emilia] II. Dziennik dla córki Maryi i  syna Augusta pisany / Emilia z  Beniowskich Wróblewska III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-152b, k. 47, pol., 1865–1878. Z. pisany dwustronnie, format ok. A4. V. Autorka była matką Tadeusza Wróblewskiego (1858–1925), założyciela Biblioteki im. Eustachego i Emilii Wróblewskich w Wilnie. Dziennik osobisty. I. [Wróblewska Emilia] II. Dziennik dla Tadeusza Wróblewskiego przez matkę Emilię z Beniowskich Wróblewską III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-149, k. 100, pol., 1859–1886. Z. pisany dwustronnie, format ok. A4. V. Dziennik osobisty. Wilno. Przerwy w zapisie. I. [Wróblewska Emilia] II. Dziennik Emilii z Beniowskich Wróblewskiej III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-183, k. 92, pol., 1850–1855. Z. pisany dwustronnie, format ok. A4. V. Dziennik osobisty, egzaltowany. Wilno, Połąga. I. [Wróblewska Emilia] II. Dziennik Emilii z Beniowskich Wróblewskiej

— 78 — III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-272, k. 117, pol., 1856–1859. Z. pisany dwustronnie, format ok. A4. V. Dziennik osobisty, egzaltowany. Ślub z Eustachym Wróblewskim, urodziny Tadeusza. I. [Wróblewska Emilia] II. Dziennik Emilii z Beniowskich Wróblewskiej III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-236, k. 170, pol., 1860–1870. Z. pisany dwustronnie, format ok. A4. V. Dziennik osobisty. Sprawy duchowe i rodzinne. Praca w Towarzystwie. św. Wincentego à Paulo w Wilnie. I. [Wróblewska Emilia] II. Dziennik podróży do Londynu [fragmenty] / Emilia z Beniowskich Wróblewska III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-311, k. 6, pol., 1867. V. Fragmenty dziennika podróży do Londynu. I. Zan Tomasz II. [Fragmenty dziennika Tomasza Zana] III. Zbiór Lucjana Uziębły, F. 151. IV. Sygn. F151-1108, k. 3, pol., 1841. Stan zachowania zły. V. Brak danych. I. Zasztowt Zygmunt II. [Zapiski Zygmunta Zasztowta] III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-1874–1875, k. 9, pol., ca 1850–1862. 2 tecz., luźne karty. V. Wiadomości z Mińska, dot. pogrzebu Władysława Syrokomli [pseud.] Ludwika Kondratowicza [nazw], pożaru w kościele Bernardynów w Wilnie etc. I. Ziemięcka Eleonora II. Wspomnienie o Józefie Gołuchowskim III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-1929, k. b.d., pol., ca 1800–1860. V. Brak danych. I. Zienkiewicz Romuald II. Wspomnienie o ks. Pawle Geniuszu III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-1925, k. b.d., pol., ca 1800–1850. V. Wspomnienia Romulada Zienkiewicza (1811–1868), archeologa, etnografa, pedagoga, absolwenta Uniw. Wileńskiego. Opiekował się archiwum i biblioteką książąt Druckich-Lubeckich w Łuninie.

— 79 — 2. BUWil. I. [Bogdanowicz Aleksander] II. Dziennik Aleksandra Bogdanowicza III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-D871–D897, k. [b. dużo], ros., 1895–1912. 27 tecz. V. Brak danych. I. Butler de Marie II. Pamiątka z roku 1886 III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-E2, k. b.d., franc., lit., pol., 1885–1886. V. Brak danych. I. [Cywiński Witold] II. Dzienniki Witolda Cywińskiego III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-D1024–D1052, k.  [b. dużo], franc., lit., łac., niem., pol., ros., 1904– 1910. 28 z. V. Dzienniki o charakterze osobistym i ogólnym, czasami bardzo intymne, często chaotyczne. Zapis zdarzeń i myśli wrażliwego człowieka. Dzieciństwo, szkoła, studia. Wspomnienia dot. m.in. Żmudzi, Tambowa, Poniewieża, Łotowian, Lipska, Berlina, Dorpatu. Ponadto załączone listy, pocztówki, wycinki prasowe. I. Dowgiałło Edward II. Kalendarz gospodarski III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-D710, k. 30, pol., 1857 V. Brak danych. I. [Dowgird Tadeusz] II. Dziennik Tadeusza Dowgirda III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-F360, k. 340 + 70, pol., 1914–1915. Cz. 1–2, współoprawne. V. Dzienniki Tadeusza Dowgirda [lit. Tadasa Daugirdasa]. Autor był malarzem i archeologiem, studiował w  Wilnie, Petersburgu i  Monachium. Mieszkał w  Plemborku w pow. rosieńskim na Kowieńszczyźnie. Zapiski prowadzone od 22 lipca 1914 r. Szczegółowe zapisy dot. spraw codziennych, relacji z sąsiadami, pogody, początku I wojny światowej. I. Dowgird Tadeusz II. Moja bytność w Plenborgu III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-D592, k. 34, pol., 1916. Opr.

— 80 — V. Zapisy pochodzą z okresu od 13 maja do 27 maja 1916 r., pisane ołówkiem. Pobyt w majątku Plenborg [Plemborg] w gub. kowieńskiej: „kraj to bez śladów wojny, prócz okopów”. I. Górski Feliks E. II. Wiadomości codzienne z roku... III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1–C171, k. 29, pol., 1845–1852. Z., mały format. V. Feliks E. Górski urzędował w Komisji Radziwiłłowskiej na Litwie. Rejestracja zdarzeń w danym roku w Wilnie (Wilenka wylała, Żydom kazano nosić polskie odzienie, ceny etc.) i in. miejscach (13 lutego 1846 skowronek zaśpiewał), gdzie przebywał (Kowno, Janopol) – przyjeżdżał „na powierkę”. 12 maja 1846 r. przybył do miasteczka Masiad dla nadziału. (Zapewne F.  E.  Górski był geometrą: mierzył, sprawdzał rysował plany). Biografia F. E. Górskiego ukazała się w: Gaz. Warsz. 1870 nr 230. Trudno określić, czy to dziennik, czy utwór satyryczny w formie dziennika. I. Janowski Ludwik II. Z annałów życia Jurgiewicza III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 38. IV. Sygn. F38-19, F38–102, k.  24, pol., ca 1820–1830. Brudnopis, format 17,6 × × 22,8. V. Wspomnienia Norberta Jurgiewicza, ur. w 1791 r., sekretarza rady Uniw. Wileńskiego. Dotyczą Uniw. Wileńskiego, profesorów, filaretów. Ruch „radymiczański”, czyli polsko-białoruski, ówczesne Wilno. Wspomnienia opracowane przez Ludwika Janowskiego z zachowanych notat. I. Jundziłł Józef II. Historya życia mojego i ludzi, z którymi żyłem III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-F1034, k. [ok.] 108, pol., 1794–1813. V. Autor był botanikiem, prof. Uniw. Wileńskiego. Autobiografia do 1813 r. Pisana zapewne w 1842 r. (data pod tytułem „17 luty 1842”). Na teczce znajduje się napis „Uniwersytet Wileński. Inwentarz Gabinetu Mineralogicznego, kk.  315; Historya... k. 207–315”. I. [Kalinowska Olga] II. Dziennik Olgi Kalinowskiej III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-E387–E388, s. 405 + 94, franc., 1836–1840. 2 z., opr. skr. V. Hrabianka, właścicielka dóbr Nowosiółka Łęczycka w  pow. podhajeckim, od ok.  1844  r. żona Ireneusza Kleofasa Ogińskiego. Codzienne zapiski podzielone na dwa tomy. Tom 1: zapisy z okresu od 29 marca 1836 r. do 30 czerwca 1839 r. Tom 2: zapisy od 1 lipca 1839 r. do 12 kwietnia 1840 r. [Autorstwo dzienników niepewne. Nazwisko ustalone bez całkowitej pewności].

— 81 — I. [Kossakowska Maria] II. Dziennik Marii Kossakowskiej III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-C182, k. 120, pol., 1888. Z. V. Drobne zapiski codzienne hrabiny. Wilno. (Być może chodzi o Marię z Chodkiewiczów (1868–1970), żonę Jana Stanisława Kossakowskiego). I. [Kossakowska Maria] II. Dziennik Marii Kossakowskiej III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-C183, k. 125, pol., 1892. Z. V. Drobne zapiski codzienne hrabiny. Wilno. I. [Kossakowska Maria] II. Dziennik Marii Kossakowskiej III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-B4, k. 134, pol., 1896–1898. Z., format 16 × 10. V. Codzienne zapiski dot. codziennych czynności, wydarzeń, osób. Skrótowe informacje np. „małe przejście się do kaplicy. Kaszel nie ustaje. Felczer stawi mi bańki. Józia... i panna Dembowska”. I. [Kossakowska Maria] II. Dziennik Marii Kossakowskiej III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-B5, k. 78, pol., 1899–1901. Z., ubytki papieru. V. Drobne zapiski codzienne hrabiny. Wilno. I. [Kossakowska Maria] II. Dziennik Marii Kossakowskiej III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-B10, k. 159, pol., 1901–1903. Z. V. Drobne zapiski codzienne hrabiny m.in. z Wilna. (Być może chodzi o Michalinę Marię z Zaleskich Kossakowską, matkę Michała Stanisława Kossakowskiego). I. Kossakowski II. Dziennik z podróży III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-D1284, s. 32, pol., XIX w. Z., format 21 × 17. V. Brulion zapisu wrażeń z podróży. Liczne poprawki i skreślenia w tekście, na s. 4 dopisek in. ręką „Czy ludzi tam nie było? Jak wyglądali?”. I. [Kossakowski Michał Stanisław] II. Myśli Michała Stanisława Kossakowskiego III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1.

— 82 — IV. Sygn. F1-D686, k. 169, pol., 1915–1916. Z. opr. V. Autor był ziemianinem, dyplomatą, bankowcem. Zasłużonym działaczem społ. i  polit.  podczas I  wojny światowej. Pozostawił Diariusz z  lat 1915–1922. Rękopis z  pogranicza literatury i  pamiętnikarstwa. Zawiera: „Protokół Sprawy Niebieskiej przeciwko Lei Zaleskiej”, wpisy do albumów, scenki z Papuzy, gub. symbirska, gdzie autor przebywał z rodziną i znajomymi, Kijów. I. [Kossakowski Stanisław Szczęsny] II. Część pamiętników hr. Stanisława Kossakowskiego III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-C29, C35–36, s. 185 + 64 + 31, franc., ca 1859. 3 tecz., format A5. V. Szczegółowy opis rodziny bliższej i dalszej. Dużo informacji o potomkach Szczęsnego Potockiego. Bardzo szczegółowy opis, który układa się w  rodzaj pamiętnika rodzinnego. Pismo mało czytelne. I. Kossakowski Stanisław Szczęsny II. Journal General III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-D356, s. 296, franc., 1829–1831. Z. V. Mało czytelne krótkie, punktowe zapiski codzienne. I. Kossakowski Stanisław Szczęsny II. Notatki polityczne III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-C191, k. 288, pol., 1819–1840. V. Brak danych. I. Moro Aleksander II. Notaty gospodarskie III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-D1149, k. 122, pol., 1896–1898. Z. V. Opis życia codziennego szlachty na prowincji. Bardzo szczegółowe notatki dot. prowadzenia gospodarstwa, służby, wydatków, pogody, kręgu sąsiedzkiego, majątku Porzecz, pow. szawelski, gub. kowieńska. Zob. również: Notaty (notatki) Aleksandra Mory: BLANWil., sygn. F29-569, F29-574; BUWil., sygn. F1-D1143. I. Moro Aleksander II. Notatki gospodarskie i potoczne na 1886 r.–1887 r. III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-D1143, k. 133, pol., 1886–1888. Z. V. W  opisie teczki mylnie podany jako autor: Bolesław Przespolewski. Szczegółowe, acz krótkie, notatki dzienne pisane w okresie od 1 stycznia 1886 r. do końca 1888 r., dot. spraw gospodarskich, przebiegu dnia, sąsiadów. Opisane „życie codzien-

— 83 — ne szlachty powiatowej”, rok liturgiczny na prowincji. Kwestia utrzymywania kontaktów towarzyskich z Rosjanami. Porzecz, pow. szawelski, Tryszki, pow. szawelski, Dombiszki [?], Szawle, gub. kowieńska. Zob. również: Notaty (notatki) Aleksandra Mory: BLANWil., sygn. F29-569, F29-574; BUWil., sygn. F1-D1149. I. N.N. II. Diariusz podróży do Petersburga III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w  Kownie [tytuł mylny, jest to głównie stary zasób Biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego, sprzed 1939 r.], F. 1. IV. Sygn. F1-D1422, k. 10, pol., 1797. Karty zszyte, format zeszytu. V. Fragment większej całości. Opisy kościołów, ludzi miast i  miasteczek (Mińsk, Gródek, Głębokie, Połock, Newel, Sokolniki). I. N.N. II. Diariusz podróży do Petersburga roku 1797 III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-D1422, k. 20, pol., 1797. Karty zszyte, format zeszytu. V. Fragment większej całości. Opisy kościołów, ludzi, miast i miasteczek (Mińsk, Gródek, Połock, Newel, Sokolniki). [Wspomnienia bardzo ciekawe!]. I. N.N. II. Dzieje obrad domowych do spraw szkolnych w szkołach podwydziałowych mińskich III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-F1027, k. 64, pol., 1781–1813. Format 33 × 19. V. Brak danych. I. N.N. II. [Książeczka pamiątek] z 1828 r. III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-C153, k. 27, pol., 1828. Format 17 × 11. V. Brak danych. I. [Ogińska Olga] II. Pamiętnik Olgi z Kalinowskich Ogińskiej III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-D1123, k. 126 [133–136], franc., 1837–1839. Z. opr., format A5. V. Wspomnienia hrabianki, właścicielki dóbr Nowosiółka Łęczycka w pow. podhajeckim, od ok. 1844 r. żony Ireneusza Kleofasa Ogińskiego. Wpisy pochodzą z okresu od 28 grudnia 1837 r. do 5 lipca 1839 r. [Autorstwo pamiętnika ustalone bez całkowitej pewności].

— 84 — I. Ogiński Michał Kleofas II. [Zapiski Michała Ogińskiego z Włoch] III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-C68, k. 160, włos., 1800. V. [Autorstwo pamiętnika ustalone bez całkowitej pewności]. I. Ogiński Michał Kleofas II. [Notatki Ogińskiego] III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1 IV. Sygn. F1-C68, k. 68, włos., 1800. Mały zeszycik. V. Zeszyt pochodzi z biblioteki w Płungianach, majątku Ogińskich. [Autorstwo pamiętnika ustalone bez całkowitej pewności]. I. [Okulicz Jerzy] II. Pamiętnik Jurka Okulicza III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-D1088, k. 110, pol., 1912. Z. zapis. dwustronnie, stan zły, po konserwacji. V. Dziennik ucznia gimnazjum w Moskwie. Pisany w okresie od 23 czerwca 1912 r. Sprawy szkolne, osobiste. Wyjazd do domu w Łotowianach w pow. wiłkomierskim, „nudne życie szkolno-codzienne”. I. Stulgiński Adolf II. Wygnaniec III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-F959, k. 32, pol., 1863–ca 1918. Z. opr., format A4. V. Adolf Stulgiński [lit. Adolfas Stulginskas] uważał się za Litwina, ale pisał po polsku. Ur. w Telszach, był księgarzem i bibliotekarzem, zm. w Syrwidach. Wspomnienia dot. powstania styczniowego, ks. Antoniego Mackiewicza, ojca więzionego w Telszach. Życie tułacza. Założenie Tow. Dobroczynności w Niżnym [Niżny Nowogród]. Rewolucja 1905 r. Wspomnienia spisane w 1937 r. I. Śmigielski Benedykt II. Wędrowny wikariusz w diecezji żmudzkiej III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-F218, k. 215, pol., ca 1858. Z., duży format. V. „Wędrowny wikariusz...” – wspomnienia z wikariatu, opisy parafii, wsi, miasteczek, szkół, krajobrazu, k. 1–133. „5. Ułamki tyczące się diecezji żmudzkiej”, k. 137– 178. „6. Ułamki tyczące się diecezji żmudzkiej”, k. 183–215. Zob. również: Materiały Benedykta Śmigielskiego: LNBWil. sygn. F90-453, PR-1288, F90 PR-133, PR XXIX 342. I. [Tyszkiewicz Eustachy] II. Jesienne długie wieczory. Moje opowiadania. Wieczór pierwszy

— 85 — III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-F173, k. 54, pol., ca 1840. Luźne karty, zapis. dwustronnie. V. Autor Eustachy Tyszkiewicz (1814–1873), archeolog, historyk, kolekcjoner. Gawędy o rodzinie i sąsiadach. Podróż do Petersburga. Opisy kościołów, zabytków etc. I. Tyszkiewicz Ludgarda II. Mes souvenirs de voyage III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-C227, k. 13, franc., 1841. Z., format 17 × 11. V. Wspomnienia z  podróży (Warszawa, Kraków, Wenecja). Brak ciągu dalszego wspomnień. I. [Wejt Mateusz] II. Wspomnienia ks. Mateusza Wejta III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-D999, k. 120, pol., ca 1885–1913. Z. V. Aresztowany w 1863 r. i zesłany do guberni archangielskiej, następnie przebywał w Kurlandii. W 1885 r. zmuszony do wyjazdu w głąb Rosji (Kazań, Wiatka, Symbirsk, Spask). Później powrócił na Żmudź. I. Wejt Mateusz II. Wspomnienia z 1863 roku III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-D527, k. 158, pol., 1863–1885. Z., duży format. V. Aresztowanie w 1863 r. (maj). Więzienie w Telszach. Droga na Syberię. Chołmogory, Archangielsk, Mezeń, Szenkursk. W 1871 r. wyjazd do Kurlandii (Szenberg 1872–1885). Wspomnienia spisane w 1923 r. [?]. Fragmenty i pełne wspomnienia wyd. druk. Zob.: Matas Weitas: Atsiminimai iš 1863 m. Musu Senov. 1937 nr  1 s.  62–77; toż., 1938 nr  2; Polacy z Wilna i  Żmudzi na zesłaniu. Pamiętniki Józefa Bogusławskiego i księdza Mateusza Wejta. Oprac. Mariusz Nowak. – Kielce, 2016 s. 125–203. (Kresy w Polskich Pamiętnikach i Listach (1795–1918), t. 4). I. Wierzbicki Stanisław II. Pamiętniki uczniowskie III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-D982, k. 88, pol., 1890–1894. Z. V. Autor pochodził z  Kownaty w  pow. rzeżyckim, gub. witebskiej. Wspomnienia dot. dzieciństwa, lat szkolnych. Rodzina, sąsiedzi. Ponadto załączona próba literacka, osadzona w Inflantach. I. Zdziechowski Marian II. [Wspomnienia z czasów studenckich w Dorpacie, 1880–1882] III. F. 33

— 86 — IV. Sygn. F33-22, k. [powyżej 11], pol., 1880–1882. V. Wspomnienia dot. m.in. kształtowania się „myśli rewolucyjnej rosyjskiej”. 3. LNBWil. I. [Kossakowski Michał] II. „Notatki Michała pisarza polnego litewskiego z lat 1811–1840” III. [Zbiór Kossakowskich], F. 99. IV. Sygn. F99-1219, k. b.d., pol., 1811–1840. T. 1–2. V. Tom 1: lata 1811–1827. Tom 2: lata 1828–1840. Dzienniki Michała Kossakowskiego sędziego granicznego pow. kowieńskiego, rodzonego brata gen. Szymona Kossakowskiego. Właściciel Żejm w pow. kowieńskim. I. [Kossakowski Stanisław Szczęsny] II. Dziennik Stanisława Kossakowskiego III. [Zbiór Kossakowskich], F. 99. IV. Sygn. F99-45, k. 60, franc., 1823. Format 15 × 20. V. Dziennik Stanisława Szczęsnego Kossakowskiego (1795–1872), dyplomaty, literata. Zapiski dot. różnych dziedzin i codziennych zajęć. Dokonywane w okresie od 18 marca do 27 września 1823 r. I. [Kossakowski Stanisław Szczęsny] II. Dziennik Stanisława Kossakowskiego III. [Zbiór Kossakowskich], F. 99. IV. Sygn. F99-72, k. 259, franc., ca 1850–ca 1860. V. Zapiski dot. różnych dziedzin i codziennych zajęć. Prowadzone w latach 1850– 1860. I. [Medeksza Henryk] II. Dziennik Henryka Medekszy III. [Zbiór Józefa Dowgirda], F. 94. IV. Sygn. F94-212, k. 9, pol., 1872–1873. Z., mały format. V. Wspomnienia z czasów nauki w gimnazjum w Mitawie. I. [Medeksza Józef] II. „Fragment dziennika Józefa Medekszy” III. [Zbiór Józefa Dowgirda], F. 94. IV. Sygn. F94-217, k. b.d., pol., 1871–1873. V. „Józef Medeksza dzienniczek prowadził dorywczo w okresie od 13 01 do 9 02 1872 r. pod tytułem Dziennik mój w domu po powrocie z Mitawy, w styczniu 1873 r. – jako Dalszy ciąg dziennika w Mitawie po wyjeździe [syna] Henrysia oraz Dziennik pobytu Adelki [żony] w Orwistowie od 19 do 21 października 1872 r., czyli prowadził notatki dla nieobecnej w domu rodziny”. Cyt. za.: Bairašauskaitė Tamara: Dzienniki szlachty litewskiej z XIX wieku w zbiorach wileńskich. Białostocczyzna. T. 14: 1999 nr 2 s. 36.

— 87 — I. N.N. Jerzy II. [Dzienniczek bardzo pobożnego i doskonalącego się w pobożności ucznia] III. Żmudzkie (Telszewskie) Diecezjalne Seminarium Duchowne, F. 90. IV. Sygn. F90-123, k. 76, pol., 1915–1916. Z., format 21,8 × 17,4. V. Wpisy niecodzienne prowadzone od 1 stycznia 1915 r. Zapiski, postanowienia, rekolekcje wielkopostne 1916 r. (Zapewne autorem/autorami dzienniczka był uczeń lub uczniowie seminarium. Dwa charaktery pisma). I. Śmigielski Benedykt II. Diecezja żmudzka. Gubernia kowieńska. Powiat nowoaleksandrowski. Dekanat abelski III. Żmudzkie (Telszewskie) Diecezjalne Seminarium Duchowne, F. 90. IV. Sygn. F90-453, k. 42, pol., ca 1858. Karty zszyte, format ok. A4. V. Egzemplarz z Biblioteki Kapituły Metropolitalnej w Kownie. Autor był duchownym w diecezji żmudzkiej, w 1841 r. – prałatem archidiakonem katedry żmudzkiej (Wornie). Opis parafii w dekanacie abelskim. Dwory, włościanie, Żydzi, zabytki, obyczaje etc. Zapisy dokonywane głównie na podstawie spostrzeżeń autora. Zob. również: Materiały Benedykta Śmigielskiego: BUWil., sygn. F1-F218; LNBWil., sygn. PR-1288, F90 PR-133, sygn. PR-XXIX 342. I. Śmigielski Benedykt II. Dwa dekanaty w diecezji żmudzkiej. Jeden na Żmudzi, drugi na Litwie. Porównanie. [Podtytuł] Ułamki tyczące się diecezji żmudzkiej III. Rkps, PR. IV. Sygn. PR-1288, k. 50, pol., ca 1862. Karty zszyte, zapis. dwustronnie. V. Zapiski dot. głównie dekanatu szkudzkiego w pow. telszewskim. Zob. również: Materiały Benedykta Śmigielskiego: BUWil., sygn. F1-F218; LNBWil., sygn. F90-453, F90 PR-133, PR-XXIX 342. I. Śmigielski Benedykt II. Dwa ułamki tyczące się diecezji żmudzkiej III. Żmudzkie (Telszewskie) Diecezjalne Seminarium Duchowne, F. 90. IV. Sygn. F90 PR-133, k. 254, pol., 1863–1867. Karty zszyte, format ok. A4. V. Zob. również: Materiały Benedykta Śmigielskiego: BUWil., sygn. F1-F218; LNBWil., sygn. F90-453, PR-1288, PR-XXIX 342. I. Śmigielski Benedykt II. 7. Ułomki tyczące się diecezji żmudzkiej III. Rkps, PR. IV. Sygn. PR-XXIX 342, k. 70, franc., pol., 1840–1864. Format ok. A4. V. Zapisy dot.  życia Józefa A[rnulfa] Giedroycia, bpa żmudzkiego. Spisane w 1840 r., uzupełnione w 1864. Zob. również: Materiały Benedykta Śmigielskiego: BUWil., sygn. F1-F218; LNBWil., sygn. F90-453, F90 PR-133, PR-1288.

— 88 — 4. LPAHWil. I. [Andrzejewski Władysław] II. Dziennik d-ra Wł. Andrzejewskiego III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 23 vol. 147, k. b.d., pol., ca XIX w. V. Brak danych. I. [Doliński Artur] II. Pamiętniki Artura Dolińskiego III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 20 vol.100, k. [dużo], pol., 1874–1880. Z., luźne karty. V. Do pamiętnika dołączony słowniczek gwary ludowej. I. [Dybowski Emil] II. Pamiętnik Emila Dybowskiego dotyczący pobytu jego na Syberii i w Rosji europejskiej III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 8 vol. 32, k. 144, pol., ros., ca II poł. XIX w. Z., format 25 × 20. V. Tytuł nadany przez Benedykta Dybowskiego, z adnotacją pod tytułem „deponowany w Tow. Naukowym w Wilnie / Dr B. Dybowski / 5 II 1916, Wilno”. W większej części jest to dziennik z bieżącymi zapiskami, uzupełniony później. Fragment pisany przez żonę autora Amelię. Zawiera opis aresztowania i uwięzienia w Mińsku. Drogę etapami na zesłanie. Życie we wsi Zamiatina. Pomoc w ucieczce Józefa Szlenkiera. Pobyt w Irkucku. Praca w Tielmińskiej Fabryce Rządowej. Spotkanie z Alfonsem Koziełł-Poklewskim. Wyjazd z Syberii. Zesłanie w Czembarze. Powrót do kraju. Relacje z drogi na zesłanie i pobytu w nowym miejscu zamieszkania. Zesłańcy polscy, Rosjanie, Sybiracy. Poszukiwanie pracy zarobkowej. I. [Hryniewicz Tadeusz] II. Dziennik T. Hryniewicza III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 13 vol. 174, k. 20, pol., 1915. Z. V. Dziennik pisany w okresie od 28 lipca do 9 września 1915 r. Dziennik wyd. druk.  Zob.: Wilno i  Wileńszczyzna w  pamiętnikach z  lat pierwszej wojny światowej. Oprac., wstęp i przypisy Małgorzata i Marek Przeniosło. – Kielce, 2014 s. 101–116. (Kresy w Polskich Pamiętnikach i Listach (1795–1918), t. 1). I. [Jaworowski Kazimierz] II. Pamiętnik z życia lekarza Jaworowskiego III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 4 vol. 390, s. [ponad] 400, pol., 1839–post 1910. Z. V. Kazimierz Jaworski ur. w 1839 r., zm. po 1910 r. Wspomnienia dot. okresu z dzieciństwa i młodości. Udział w powstaniu 1863 r. Zesłanie i podróż po Europie (Rzym, Paryż). W tekście liczne dopiski, skreślenia.

— 89 — I. [Jeleńska-Dmochowska Emma] II. Dziennik Emmy Jeleńskiej-Dmochowskiej z więzienia III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 3 vol. 80, k. b.d., pol., 1910. V. Dokumenty i  różne papiery, w  tym dziennik Emmy Jeleńskiej-Dmochowskiej więzionej na Łukiszkach w Wilnie. I. [Jeleńska-Dmochowska Emma] II. Autobiografia Emmy Jeleńskiej-Dmochowskiej III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 8 vol. 27, k. [powyżej] 64, pol., ca 1864–ca 1919. V. Autobiografia dramatopisarki, powieściopisarki i działaczki oświatowej. I. [Kontrym Bolesław] II. Pamiętnik Kontryma 1825–1831 III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 20 vol. 364, k. 105, pol., 1825–1865. V. Wspomnienia Bolesława Kontryma, syna starosty inturskiego Ferdynanda Kontryma, pretendującego do objęcia po ojcu starostwa. Dziennik prowadzony w formie krótkich codziennych notatek prowadzonych w latach 1825–1831. W 1865 r. B. Kontrym dopisał „dopełnienie” swych notatek. I. [Kończa Medard, Kończa Paulina] II. [Dzienniki i korespondencja Pauliny z Białłozorów i Medarda Kończów] III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 18 vol. 6, k. 172, pol., 1838–ca 1873. Z., luźne karty. V. Teczka nieuporządkowana, zawiera dzienniki i listy Pauliny i Medarda Kończów, listy Romerów, Białłozorów i in. Dzienniki zawierają informacje dot. spraw majątku Wojliszki. Podróże do okolicznych miast. Zwyczaje i obyczaje ludu litewskiego. Spory polityczne i  działania wobec Polaków generała-gubernatora [Włodzimierza] Nazimowa. Wizyta Mikołaja I w Kownie. I. [Kończa Medard, Kończa Paulina] II. [Dzienniki Pauliny z Białłozorów i Medarda Kończów] III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 18 vol. 8, k. [dużo], pol., 1862, 1875, 1896–1898, 1876–1898. 4 z., mały format. V. Zapiski dzienne małżonków Pauliny i Medarda Kończów (osobne). Realia życia w państwie carskim. Cenzura. Życie rodziny ziemiańskiej. Funkcjonowanie majątku ziemiańskiego. Relacje ludności kresowej, zwłaszcza szlachty z tzw. nieziemiańskim otoczeniem. Marginalnie poruszone sprawy dot. stosunku do zaborcy. I. [Kończa Paulina] II. Dzienniki Pauliny z Białłozorów Kończy

— 90 — III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 20 vol. 397, k. 250, pol., 1841–1843. T. 1. Z. opr. V. Autorka była żoną Medarda Kończy, zesłanego w  1839  r. za udział w  spisku Szymona Konarskiego. Opis życia rodziny ziemiańskiej. Podróże do okolicznych miast. Charakterystyka goszczących we dworze ludzi. Obyczaje ludu litewskiego. Zob.: Krzemińska Maria: Dwór polski na Litwie w  świetle dzienników Pauliny z Białłozorów Kończyny z lat 1846–1853. [W:] Dwór polski w XIX wieku. Zjawisko historyczne i  kulturowe. Materiały III seminarium zorganizowanego przez Oddział Kielecki Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Kielce, 20–22 maja 1993. Red. Teresa Hrankowska. – Warszawa, 1995 s.  139–153; Mazan Jakubowska Malwina: Rodzina Medarda Kończy na zesłaniu w Wielkim Ustiugu (1841–1843) w  świetle korespondencji i relacji pamiętnikarskich. Przegląd Wschodnioeuropejski. R. 5: 2014 nr 1 s. [61]–74. I. [Kończa Paulina] II. Dziennik Pauliny z Białłozorów Kończy. Tom II III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 20 vol. 737, k. 227 + 8, pol., 1844–1845. T. 1–2. Z., mały format. V. Szczegółowe zapiski codzienne prowadzone w okresie od 17 stycznia 1844 r. do lipca 1845 r. oraz od sierpnia do września 1845 r. Głównie sprawy rodzinne i dot. m.in. Mitawy, Odachowa, pow. rosieński, Hrynkiszki, pow. kowieński, Wilna. Zob.: Krzemińska Maria: Dwór polski na Litwie w  świetle dzienników Pauliny z Białłozorów Kończyny z lat 1846–1853. [W:] Dwór polski w XIX wieku. Zjawisko historyczne i  kulturowe. Materiały III seminarium zorganizowanego przez Oddział Kielecki Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Kielce, 20–22 maja 1993. Red. Teresa Hrankowska. – Warszawa, 1995 s. 139–153. I. [Kończa Paulina] II. Dziennik Pauliny z Białłozorów Kończy. Tom III III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 20 vol. 398, k. 203, pol., 1846–1853. T. 3. V. Opis tzw. dnia ziemianki (religijność i życie duchowe), wzajemnych relacji rodzinnych wśród warstwy ziemiańskiej. Funkcjonowanie majątku ziemiańskiego. Relacje ludności kresowej, zwłaszcza szlachty z  tzw. nieziemiańskim otoczeniem. Wspomnienia pisane w okresie od 1 stycznia 1846 r. do 19 lipca 1853 r. Zob.: Krzemińska Maria: Dwór polski na Litwie w  świetle dzienników Pauliny z Białłozorów Kończyny z lat 1846–1853. [W:] Dwór polski w XIX wieku. Zjawisko historyczne i  kulturowe. Materiały III seminarium zorganizowanego przez Oddział Kielecki Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Kielce, 20–22 maja 1993. Red. Teresa Hrankowska. – Warszawa, 1995 s. 139–153. I. Łopaciński Tomasz II. Pielgrzymka życia mojego

— 91 — III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 14 vol. 127, k. 28, franc., łac., pol., 1783–I poł. XIX w. Z. V. Wspomnienia Tomasza Łopacińskiego ur. 29 stycznia 1783 r., syna Jana Nikodema Łopacińskiego i Heleny z Ogińskich, spisane ok. 1850 r. Na stronie tytułowej zamieszczony ręką autora tytuł „Pielgrzymka Życia mojego opisana przezemnie Tomasza syna Jana Łopacińskiego 1850 roku” z dopiskiem „errare humanum est”. I. [Łubieński Wacław Wincenty] II. Dziennik hr. Łubieńskiego III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 20 vol. 733, k. 49, pol., 1915–1916. V. Dziennik prowadzony w okresie od 12 grudnia 1915 r. do [stycznia] 1916 r. Wydany druk.  Zob.: Wilno i Wileńszczyzna w  pamiętnikach z  lat pierwszej wojny światowej. Oprac., wstęp i przypisy Małgorzata i Marek Przeniosło. – Kielce, 2014 s. 117–135. (Kresy w Polskich Pamiętnikach i Listach (1795–1918), t. 1). I. [Łubieński Wacław Wincenty] II. Dziennik hr. Wincentego Łubieńskiego III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 4 vol. 429, k. b.d., pol., 1915. V. „O wypadkach w Wilnie i w kraju”. Zapiski prowadzone od 12 do 13 grudnia 1915 r. Teczka zaginiona, „brak w zbiorach”. I. N.N. II. Dziennik dobrego obywatela III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 3 vol. 199, k. b.d., pol., XIX w. V. Brak danych. I. N.N. II. [Fragmenty różnych wspomnień] III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 16 vol. 18, k. b.d., pol., XIX w. Luźne karty, rozsyp. V. Wspomnienia pochodzą ze zbiorów A[lfonsa] Parczewskiego. Zawierają: „Wspomnienie z podróży”. „Zbolałe pamiątki”. „Zmarnowane usiłowania”. „Urywki”. Ponadto załączone listy, pocztówki, kwity. I. N.N. II. Instrukcya czyli Rady i przestrogi Panu Kanutemu Rusieckiemu przy wyjeździe do Paryża III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 19 vol. 15, s. [ok.] 25, pol., 1821. Karty zszyte. V. Zob.: Rusiecki Kanuty: O malarstwie. Z „Dziennika odprawionej podróży z Wilna do Paryża w 1821 roku” i ze „Szkicowników” z Włoch z lat 1822–1831. Oprac. Jerzy Malinowski. Pamiętnik Sztuk Pięknych. 2002 nr 1 s. 97–102.

— 92 — I. N.N. II. Opis wypadków powstania 1830–1831 na Litwie III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 4 vol. 369a, k. b.d., pol., 1830–1831. Z. V. Analiza sytuacji Rosji w przededniu wybuchu powstania 1830 r. Położenie międzynarodowe Królestwa w chwili wybuchu irredenty, stanowisko mocarstw w kwestii „rewolucji”. Opis przebiegu pierwszych dni powstania (wymarsz wojsk rosyjskich z Warszawy, położenie militarne i  polityczne namiestnika Wielkiego Księcia Konstantego, dyktatura gen. Józefa Chłopickiego, analiza kampanii polsko-rosyjskiej 1831). Opis bitew pod Dębem Wielkim, Stoczkiem, Grochowem, Białołęką. Dyktatura gen. Jana Skrzyneckiego. I. N.N. II. Ziemia mińska III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 21 vol. 63–64, k.  368 + 448, pol., II poł. XIX  w.–ca 1918. T. 1–2. Rkps, mps, karty różnego formatu, V. Materiały zebrane przez Ludwikę Życką i Michalinę Łęską, wykorzystane w publikacji: Działalność popowstaniowa Polaków na ziemi mińskiej: (materiały i wspomnienia), Warszawa 1939. Zawiera m.in. relacje mieszkańców Mińszczyzny (m.in.: Wacława Makowskiego „Urywek z  pamiętnika W.  Makowskiego”; J.  Offenberga „Z dziejów organizacji polskiej młodzieży szkolnej na Kresach (Wspomnienia z lat 1882–1885)”; Sylwestrowiczowej „Z życia kulturalnego Mińska przed wojną”). Ponadto załączone wycinki, fotografie. I. [Oskierczanka Anna] II. Dziennik Anny Oskierczanki z 1837 r. III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 20 vol. 707, k. 31, franc., pol., 1837. Z. V. Anna Oskierczanka, córka Pawła Oskierki, marszałka szlachty pow. mozyrskiego, i Franciszki z Jeleńskich, siostra Bolesława Oskierki. Historia rodziny, problemy rodzinne związane z majątkiem (kwestia licytacji), kwestie zdrowotne. Sytuacja polityczna w Kraju Zachodnim po powstaniu 1830 r. Szersze informacje o  dzienniku. Zob.: Czerniak Grażyna, Kowalik Jolanta: Anna Oskierczanka – ziemianka kresowa w  świetle swojego pamiętnika. Meritum. 2015 nr 5 s. 63–73. I. [Oskierko Malwina] II. Dziennik Malwiny z Jeleńskich Oskierczyny III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 20 vol. 516, k. 62, pol., 1859. Książeczka, mały format. V. Dziennik Malwiny z Jeleńskich Oskierczyny, żony Emila Oskierki.

— 93 — I. [Parczewska Melania] II. Wspomnienie Melanii Parczewskiej o Elizie Orzeszkowej III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 15 vol. 24, k. 2, pol., 1906. V. Wspomnienie spisane 14 czerwca 1906 r. I. [Parczewski Alfons] II. [Dziennik A. Parczewskiego, właściciela ziemskiego] III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 16 vol. 16, k. 149, pol., 1845–1848. V. Dziennik pisany w okresie od października 1845 r. do października 1848 r. Opis codziennych czynności gospodarskich, zjawisk przyrody (aury, temperatury). Działania prawne prowadzone przez właściciela, transakcje handlowe płodów rolnych. Szczegółowe wypisy z ksiąg finansowych. Problemy ze służbą folwarczną. I. Plater Anna II. Diariusz podróży do Moskwy III. Platerowie, F. 1276. IV. Sygn. F1276 inw. 1 vol. 11, k. 13, franc., 1797. V. Brak danych. I. Poniatowski Kazimierz Józef II. Wspomnienia o  budowie pomnika Adama Mickiewicza w  kościele św.  Jana w Wilnie III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 4 vol. 460, k. b.d., pol., ca 1897–1899. V. Wspomnienia Kazimierza Józefa Poniatowskiego, sekretarza Banku Ziemskiego w Wilnie, syna Adama – kawalera Orderu Virtuti Militari za 1831 r. I. [Romańska Helena] II. O roku 1863, w województwie kowieńskim. Garść wspomnień / Helena z Kordzikowskich Romańska III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 4 vol. 392a, s. 80, pol., ros., 1863–1864. T. 4. V. Helena z  Kordzikowskich Romańska, córka Józefa Kordzikowskiego i  Racheli z  Dąbrowskich. Dzieciństwo i  młodość spędziła w  Radach, pow. poniewierski, majątku swych rodziców. Opis powstania na Kowieńszczyźnie, bitwy, potyczki. Wspomnienia Olimpii Schlensównej (s.  716). Relacja Konstantyna Wojtkiewicza (s. 29–39). Informacje z „Kuriera Wileńskiego” dot. powstania wraz z komentarzami. „Przeszli jako cienie...” Z pamiętnika Heleny Kordzikowskiej. Wyrok śmierci na powstańcu Konstantym Buhaczewskim (s. 58–80). Zob.: Caban Wiesław: Helena z  Kordzikowskich Romańska (1845–1924) – w  poszukiwaniu pamięci powstania styczniowego na Litwie. [W:] Pamięć historyczna kobiet. Red. Marek Przeniosło i Katarzyna Sierakowska. – Kielce, 2009 s. [17]–24.

— 94 — I. [Romańska Helena] II. O roku 1863 w województwie kowieńskim. Garść wspomnień / Helena z Kordzikowskich Romańska III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 4 vol. 392c, s. 79, pol., ros., 1863–1864. T. 5. V. Chwile przełomu w czasie powstania styczniowego, na podstawie źródeł łączonych garścią własnych wspomnień Heleny z Kordzikowskich Romańskiej (s. 35–72). Sytuacja militarna Kowieńszczyzny w czasie powstania. I. Rusiecki Kanuty II. Dziennik odprawionej podróży z Wilna do Paryża III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 19 vol. 16, s. 149, pol., 1821. Karty zszyte. V. Opis przygotowań, wydatków dziennych w czasie kolejnych etapów. Charakterystyka spotkanych osób i miejscowości. Warunki zdrowotne i sanitarne. Powody podróży elit ziemiańskich do Europy Zachodniej. I. [Rutkowski Michał] II. Dziennik ks. Michała Rutkowskiego III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 20 vol. 739, k. 600, pol., 1916–1917. 3 z., luźne karty. V. Riazań, Sztokholm, Oslo, Rzym. I. Sękowski Józef II. Podróż na wschód III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 3 vol. 72, k. 151, pol., 1819–1821. Luźne karty. V. Wspomnienia polskiego, później rosyjskiego lingwisty, pisarza, wykładowcy. Wspomnienia dot. m.in. Turcji, Syrii, Egiptu. I. Szalewicz Eustachy II. Wspomnienia szkolne ze szkoły powiatowej w Lidzie i gimnazjum w Nowogródku III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 4 vol. 172, s. 84, pol., 1855–1859. Z., mf. V. Wspomnienia spisane w latach 1913–1914 na prośbę Ludwiki Życkiej do użytku „Przyjaciela Ludu”. Opis dzieciństwa i wychowania domowego w domach ziemiańskich i inteligenckich w poł. XIX w. Stosunki między nauczycielami Polakami i Rosjanami. Próby rusyfikacji młodzieży polskiej. Por.: [Życka Ludwika]: Działalność popowstaniowa Polaków na ziemi mińskiej (materiały i wspomnienia) / Ludwika Życka, Michalina Łęska, Warszawa 1939. I. [Szklennik Aleksander] II. Dziennik Aleksandra Szklennika

— 95 — III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 4 vol. 30–38, s. 127, pol., 1915–1920. 9 tecz. V. Autor dziennika był inżynierem. Zapiski dzienne prowadzone od 24 stycznia 1915  r. Wycinki dot.  wydarzeń i  sytuacji ogólnej w Wilnie podczas I  wojny światowej. Opis walk na Kowieńszczyźnie i  Wilnie. Sytuacja aprowizacyjna i  nastroje społeczne. Konflikty Polaków z żołnierzami i urzędnikami rosyjskimi (lipiec–sierpień 1915). Załamanie porządku publicznego (grabieże, pogromy, najścia na dwory). Wyjazd Aleksandra Szklennika do Warszawy, sytuacja w stolicy, stabilizowanie władz okupacyjnych. Postawa społeczeństwa wobec Piłsudskiego. I. [Trynkowski Ludwik] II. Rękopis kanonika Trynkowskiego, pisany w czasie i w związku z aresztowaniem emisariusza Konarskiego III. Kancelaria generała-gubernatora wileńskiego, 378. IV. Sygn. z.378 p/o 1838 vol. 50, s. 15 (na k. 36–51), pol., 1838. Rkps, mf. V. Rozważania na temat odnowy religijno-moralnej. I. [Wojciechowski Eustachy] II. Dziennik podróży Eustachego Wojciechowskiego III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 4 vol. 386–386a, k. 140, pol., 1869–1870. 2 z. V. Autor był uczestnikiem powstania styczniowego, emigrował po 1863 r. Opisana podróż statkiem do Gwadelupy. Dziennik pisany ołówkiem w okresie od 2 czerwca 1869 r. do 30 czerwca 1870 r. Informacje o Polakach spotkanych zagranicą. I. Woyniłłowicz Edward II. [Krótkie formy wspomnień i biogramy] III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 20 vol. 752, k. 39, pol., 1917–1918. V. Wspomnienia Edwarda Woyniłłowicza z lat wojny i pogromu dworu przez bolszewików, 1917–1918. Zawierają także życiorysy: literatki Anny Jeleńskiej (ur. 1864) oraz prof. sztuk pięknych Uniw. Wileńskiego Jana Bułhaka (ur. 1876). Biogram malarza Edwarda Römera (1848–1978). I. [Zahorski Władysław] II. Zapiski Władysława Zahorskiego III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 8 vol. 47, k. b.d., pol., 1917. V. Brak danych. I. [Zan Tomasz] II. Pamiętniki T. Zana III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 9 vol. 40, k. 3, pol., 1851. V. Zapiski pochodzą z okresu od 17 do 22 maja 1851 r., pisane w Wilnie.

— 96 — I. [Zyndram-Kościałkowska Wilhelmina] II. Dzienniki Wilhelminy Zyndram Kościałkowskiej III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 13 vol. 723–739, k. b.d. [wiele kart pustych], franc., pol., 1878– 1920. Książeczka małego formatu. V. Zapiski z lat: 1878–1880, 1884–1920. Vol. 726 zatytułowany „Mój kalendarzyk i moja kochana książeczka”. Załączone rysunki. I. Zyndram-Kościałkowska Wilhelmina II. Ludzie i rzeczy mojego czasu III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 13 vol. 657, 659, 660, 663, s.  [ok.] 800, pol., 1891–1918. 4 tecz., brulion. V. Zapiski bieżące. Wspomnienia, wypisy i wycinki dot. różnych osób, wydarzeń, opinii, Grodna. 5. Varia 1. BLANWil. I. Kraszewski Józef Ignacy II. Druskienniki. Szkic literacko-lekarski III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-391, k. b.d., pol., 1848. V. Świadectwo z epoki. I. Łubieński Wacław Wincenty II. Organizacja kuchen ludowych w Wilnie 1915–1917 III. Zespół ogólny, F. 9. IV. Sygn. F9-2860, k. b.d., pol., 1915–1917. V. Świadectwo z epoki. I. Moszyński Julian II. Rady dla matek III. Kolekcja rękopisów literackich, F. 29. IV. Sygn. F29-54, k. 37, pol., 1850. V. Nie pamiętnik, ale znak czasu. I. N.N. II. Książeczka dana Alexeju Buriacy [i innym] III. Kolekcja Muzeum Sztuki, F. 10. IV. Sygn. F10-681, k. 91, pol., 1837. V. Książeczki obrachunkowe dla chłopów, numerowane, dla poszczególnych osób [nie pamiętnik, ale ciekawe], np.: „wniósł podatku monarszego i rekrutowszczyzny 20 zł 10 gr”.

— 97 — I. N.N. II. Silva rerum III. [Wypis ze starego inwentarza]. IV. Sygn. 3000, k. 510, pol., 1791–1814. Z. V. Spostrzeżenia polityczne. I. Szaniawski Józef II. Silva rerum III. [Wypis ze starego inwentarza]. IV. Sygn. 298, k. 91, pol., ca 1838. V. Brak danych. I. Umiastowski Antoni Adam II. Gędzba ku zrozumieniu wszem pożyczającym książki III. Kolekcja rękopisów literackich, F. 29. IV. Sygn. F29-56, k. 3, pol., 1852. V. Nie pamiętnik, ale znak czasu. I. Zdanowicz Aleksander II. Notaty historyczne III. [Wypis ze starego inwentarza]. IV. Sygn. 147, k. 145, pol., ca 1795–1814. V. Brak danych. 2. BUWil. I. Butowicz Józef II. Książeczka zawierająca w sobie różne sekreta pożyteczne zebrane z różnych rękopismów III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-C20, k. 68, pol., 1834. Z. opr. V. Nie pamiętnik, ale ciekawe i pożyteczne świadectwo z epoki. I. N.N. II. [Pisma i wypisy różne] III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-F260, k.  326 (wiele kart niezapis.), łac., pol., 1814–1871. Opr., format A4. V. Nie jest to pamiętnik sensu stricto, raczej silva rerum (wydarzenia historyczne, sprawy kościelne, pieśni, kazania, przepisy etc.). Podpis: „Samuel Paszkiewicz, Wornie 1 XI 1856”. (Autor był zapewne duchownym w diecezji żmudzkiej). I. Paszkiewicz Dionizy II. Silva rerum

— 98 — III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-C164, k. b.d., lit., pol., 1827. Z., format 20 × 13,5. V. Brak danych. I. Paszkiewicz Samuel II. Silva rerum III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-F260, k. 326 [wiele kart niezapis.], pol., 1856–ca 1880. Z. opr., format A5. V. Ustawy diecezjalne bpa Macieja Wołonczewskiego. Kazania. Straty armii niemieckiej w 1871 r. Porady gospodarskie. Statystyka. Pieśń maryjna wierszem. I. Skarbek-Hromyko Antoni II. Opis kościołów kościnkowskiego, ostrowieńskiego, worodźkowskiego, mikulino-rudniańskiego, czausowskiego, sienskiego III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-C4, k. 600, pol., ca 1850. Format 17 × 11. V. Autor pisywał w „Pamiętniku Religijno-Moralnym” w 1854 r. I. Staszkowski II. Anegdoty różne III. Zbiór rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, F. 1. IV. Sygn. F1-D28, k. 104, lit., niem., pol., ros., XIX w. V. Brak danych. 3. LPAHWil. I. [Darowski Aleksander Weryha] II. Album Aleksandra Weryhy Darowskiego III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 4 vol. 391a, k. 90, białor., franc., pol., 1858–1862. Opr. V. Wpisy m.in. Władysława Syrokomli [pseud.] Ludwika Kondratowicza [nazw], Ignacego Chodźki, Anicetego Reniera, Adama Honorego Kirkora, Antoniego Edwarda Odyńca, Mikołaja Malinowskiego. I. Gzowski Józef II. Silva rerum III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 4 vol. 598, k. b.d., pol., ca 1781–ca 1801. Karty zszyte. V. Józef Gzowski był podczaszym wołkowyskim. I. N.N. II. „Bąk” – Tygodnik Humorystyczno-Literacki pisany ręcznie w gub. pezneńskiej III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135.

— 99 — IV. Sygn. F1135, inw. 4, vol. 385, k. 25–86, pol., 1864–1865. V. Satyryczne felietony dot. bieżącej sytuacji politycznej w Rosji, położenia Polaków w głębi imperium. Korespondencja z Królestwa, wiersze i fragmenty poematów. Zachowane cztery numery tygodnika: nr  2 z  20 grudnia 1864  r., nr  4 z  3 stycznia 1865 r., nr 6 z 17 stycznia 1865 r., nr 13 z 7 marca 1865 r. Zob.: Caban Wiesław: „Bąk”. Pismo zesłańców postyczniowych do guberni pezneńskiej. [W:] Powstanie styczniowe. Odniesienia, interpretacje, pamięć. Red. Tomasz Kargol. Kraków, 2013 s. 31–37. I. N.N.  II. [Biografie osobistości wileńskich] III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 8 vol. 27, k. 83, pol., 1908. Rkps, mps. V. Ciekawe materiały biograficzne z epoki. I. N.N. II. „Jedność” czasopismo z 1862 r. wychodzące w Wilnie i pisane ręcznie III. F. 1175, IV. Sygn. F.1175 inw. 4 vol. 385, k. 36, pol., 1862. V. Opis bieżącej sytuacji w Kraju Zachodnim na łamach prasy rosyjskiej. Represje nakładane na ruch patriotyczny. „Pieśni Nabożne Narodu Polskiego”. I. N.N. II. Instrukcya czy rady i przestrogi Panu Kanutemu Rusieckiemu przy wyjeździe do Paryża dla nauk oddana od przyjaciela [Konstantego] III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 16 vol. 14, k. 25, pol., 1821. V. Przygotowanie do pracy naukowej. Opis metodologii. Poszukiwanie literatury. Wyjazd zagraniczny wymaga opanowania języka obcego (francuskiego oraz wiedzy o kulturze i historii). Ostrzeżenia przed „złotą młodzieżą” i uleganiem fascynacją cudzoziemszczyzną. I. N.N. II. Silva rerum III. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, F. 1135. IV. Sygn. F1135 inw. 2 vol. 146–149, k.  71 + 268 + 286 + 62 + [?], franc., pol., pocz. XIX w. 5 tecz., rkps, mf. V. Dużo wypisów z literatury, różności.

— 100 —

IV. POLSKA 1. AGAD I. [Branicka Anna] II. Dziennik Anny Ksawerowej Branickiej III. Zbiór Anny z Potockich Ksawerowej Branickiej. Seria: Archiwalia różnej proweniencji, 338. IV. Sygn.157, k. 858, pol., 1896–1920. T. 1–2. V. Tom 1: lata 1896–1911. Tom 2: lata 1911–1920. 2. AGZss.FRM I. Niklewicz Maria II. „Wspomnienia” III. [Rękopisy]. IV. Sygn. F-g-10/3, k. b.d., pol., XIX w. V. Wspomnienia dot. m.in. rodziny Felińskich. I. Pohoski August II. „Wspomnienia z pobytu mojego w Jarosławiu nad Wołgą” III. [Rękopisy]. IV. Sygn. F-e-13/9, k. b.d., pol., II poł. XIX w. V. Wspomnienia dot. m.in. abpa Zygmunta Szczęsnego Felińskiego św. I. [Poniatowska Zofia] II. Ostatnie wspomnienia matki dla najlepszych dzieci. Pamiętnik Zofii Poniatowskiej – rodzonej siostry księdza arcybiskupa Zygmunta Szczęsnego Felińskiego, Wilno 1881–1898 III. [Rękopisy]. IV. Sygn. 18 F-g-9, k. b.d., pol., 1881–1898. Mps. V. Informacja o pamiętniku pozyskana z artykułu Małgorzaty Cwenk. Zob.: Cwenk Małgorzata: Profesor Marian Maciejewski – recenzent.  Colloquia Litteraria. 2014 nr 1 s. 93–105. Fragmenty pamiętnika wykorzystała w swej pracy s. Teresa Antonietta Frącek. Zob.: Frącek Teresa: Zesłaniec nad brzegami Wołgi. Miniatury z życia abp. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego 1822–1895. – Wrocław, 2014 s. 19 i n. 3. AKAB I. Kurczewski Jan II. Wspomnienia z przeszłości 1854–1918 III. [Rękopisy].

— 101 — IV. Rękopis nie ma sygnatury, k. b.d., pol., 1854–1918. V. Wspomnienia ks. Jana Kurczewskiego. 4. ANK I. [Iwaszkiewicz Cezary] II. Wspomnienie o bohaterze narodowym księciu Romanie „w przekazaniu” Cezarego Iwaszkiewicza III. Archiwum Sanguszków, 637. III. Sygn. Podh IV/LXVI, k. 17, pol., 1800–1918. V. Brak danych. I. Mieroszewska II. Wspomnienia ze Sławuty z roku 1842 i 1843 III. Archiwum Sanguszków, 637. III. Sygn. Podh IV/LXVI, k. 14, pol., 1842–1843. V. Wspomnienia ze Sławuty z okresu 1842–1843. I. [Sanguszko Eustachy] II. Pamiętniki Eustachego Sanguszki (1768–1844). III. Archiwum Sanguszków, 637. IV. Sygn. ARS 100, k. b.d., pol., 1768–1844. V. Pamiętniki ks.  Eustachego Sanguszki (1768–1844), gen., uczestnika insurekcji kościuszkowskiej i  wojen napoleońskich, marsz. szlachty gub. wołyńskiej, poety. Syna ostatniego wojewody wołyńskiego Hieronima Sanguszki. Zob. również: Odpisy z pamiętników rożnych osób, m.in. ks. Eustachego Sanguszki: BNANULw., sygn. Teka 332. I. [Sanguszko Izabela, Sanguszko Klementyna, Sanguszko Roman Damian] II. Pamiętniki, terminarze Klementyny z Czartoryskich Sanguszkowej (1780–1858), Izabeli z  Lubomirskich Sanguszkowej (1808–1890) i  Romana Sanguszki (1832– 1917) z lat 1815–1866. III. Archiwum Sanguszków, 637. IV. Sygn. ARS 101, k. b.d., pol., 1815–1866. 9 z. V. Pamiętniki członkow rodu Sanguszków, m.in. Romana Damiana Sanguszki (1832–1917), ordynata zasławskiego, syna Władysława Hieronima Sanguszki. Zob. również: Dokumenty Romana Damian Sanguszki: ANK, sygn. Teka 419/2, 419/3. I. [Sanguszko Roman Damian] II. Sanguszko Roman Damian – dokumenty osobiste III. Archiwum Sanguszków, 637. IV. Sygn. Teka 419/2, k. 82, pol., 1855–1862.

— 102 — V. Papiery tyczące się służby wojskowej, przyłączenia do poselstwa i podanie o dymisję. Zob.: Pamiętniki członków rodu Sanguszków: ANK, sygn. ARS 101. I. [Sanguszko Roman Damian] II. Sanguszko Roman Damian – dokumenty osobiste III. Archiwum Sanguszków, 637. IV. Sygn. Teka 419/3, k. 248, pol., 1837–1911. V. Pamiątki osobiste z różnych lat. Zob.: Pamiętniki członków rodu Sanguszków: ANK, sygn. ARS 101. I. [Sanguszko Roman Stanisław] II. Dziennik ks. Romana Sanguszki, syna Eustachego, pisany w czasie pobytu w Tobolsku, Permie, Kazaniu, etc. w 1833 i 1834 r. III. Archiwum Sanguszków, 637. IV. Sygn. rkps 1102/1–1102/2, k. 374, franc., pol., 1833–1837, 1837. V. Dziennik ks. Romana Sanguszki, syna Eustachego, pisany w czasie pobytu w Tobolsku, Permie, Kazaniu, etc. w  1833 i  1834  r. Rozpoczyna się 1 stycznia 1833  r. w Tobolsku. Informacje o pogodzie. Wydatki na książki. Wyciągi z książek, ocena zawartości treściowej. Opis stanu przemysłu, zwłaszcza fabryki sukiennej w Sławucie, ogólna ocena fabryk (Kaukaz 1837). 5. APL I. [Breza Achilles] II. Achilles Breza – notaty źródłowe do wspomnień i relacji, ich fragmenty III. Archiwum Brezów z Siekierzyniec, 72. IV. Sygn. 96, k. 246, pol., 1865–1904. V. Luźne materiały wspomnieniowe i zapiski, m.in. „Początek wspomnień moich” – wspomnienia z dzieciństwa, druga część z lat 1860–1861 w formie zbeletryzowanego dziennika. Ponadto luźne karty z notatkami i szczegółowymi opisami dot. wydarzeń z życia osobistego, towarzyskich, politycznych i kulturalnych. Niektóre przygotowywane były do druku. I. [Breza Helena] II. Dziennik podróży Heleny Brezy, tom II: Włochy od 11 marca do 26 t. r. [1898] III. Archiwum Brezów z Siekierzyniec, 72. IV. Sygn. 352, k. 174, pol., włos., 1898. T. 2. V. Typowy układ dziennika. Pierwszy wpis datowany jest na 19 lutego 1898 r., ostatni na 8 marca 1898 r. Szczegółowa relacja z podróży, opis miejscowości, w których przebywała autorka, i zabytków, które zwiedzała. Uwaga: pierwszy tom dziennika (opis podróży do Włoch z Wielkopolski przez Saksonię, Bawarię i Szwajcarię) nie zachował się.

— 103 — I. [Breza Helena] II. Dziennik podróży Heleny Brezy, tom III: Włochy od 11 marca do 26 t. r. [1898] III. Archiwum Brezów z Siekierzyniec, 72. IV. Sygn. 353, k. 133, pol., włos., 1898. T. 3. V. Typowy układ dziennika. Pierwszy wpis datowany jest na 10 marca 1898 r., ostatni na 26 marca 1898 r. Szczegółowa relacja z podróży, opis miejscowości, w których przebywała autorka, i zabytków, które zwiedzała. I. Mikoszewski Antoni II. Wspomnienia łowieckie od 1808 r. III. Archiwum Brezów z Siekierzyniec, 72. IV. Sygn. 413, k. 282, pol., 1830–1858. V. Wspomnienia i opowieści myśliwskie A. Mikoszewskiego (1777–1858). 6. BC I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6781 I, k. b.d., pol., 1831. 3 posz. Format 14,5 × 9,5. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w okresie od 1 do 22 listopada 1831 r. Fragmenty dzienników wyd. druk.  Zob.: Wójcicka Zofia: Hipolit Błotnicki o Adamie Mickiewiczu („Dzienniki z  lat 1832–1855”). Pamiętn. Liter. R. 59: 1980 z. 1 s. [209]–236. Dawne sygn. Ew. 1301, 1372, 1574 Zob. również: Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4503. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6782 I, k. b.d., pol., 1831–1832. 5 posz. Format 16 × 9,5. Opr. pap. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 11 grudnia 1831 r. do 11 listopada 1832 r. Dawna sygn. Ew. 1372. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik. III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6783 I, k. b.d., pol., 1833. Format 12,5 × 8. Opr. sk. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1833 r. Dawna sygn. Ew. 1372. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik

— 104 — III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6784 I, k. b.d., pol., 1834. Format 13 × 8,5. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1834 r. Dawna sygn. Ew. 1372. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6785 I, k. b.d., pol., 1835. Format 13,5 × 8,5. Opr. sk. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1835 r. Dawna sygn. Ew. 1372. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6786 I, k. b.d., pol., 1836. Format 12,5 × 8. Opr. sk. + nie opr. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1836 r. Dawna sygn. Ew. 1372. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6787 I, k. b.d., pol., 1837. Format 12,5 × 8. Opr. atł. + nie opr. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1837 r. Dawna sygn. Ew. 1372. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6788 I, k. b.d., pol., 1838. Format 12,5 × 8. Opr. atł. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1838 r. Dawna sygn. Ew. 1372. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6789 I, k. 208, pol., 1839. Format 12,5 × 8. Opr. atł. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1839 r. Dawna sygn. Ew. 1372. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert.

— 105 — IV. Sygn. 6790 I, k. 116 + 116 + 116 + 116, pol., 1840. Vol. 1–4. Format 12,5 × 7,5. Opr. atł. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1840 r. Dawna sygn. Ew. 1372. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6791 I, k. b.d., łac., pol., 1841. Format 12,5 × 7,5. Opr. atł. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1841 r. Dawna sygn. Ew. 1372. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6792 I, k. b.d., pol., 1842. Format 13 × 8. Opr. sk. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1842 r. Dawna sygn. Ew. 1373. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6793 I, k. b.d., pol., 1843. Format 13 × 8,5. Opr. sk. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1843 r. Dawna sygn. Ew. 1373. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6794 I, k. b.d., pol., 1844. Format 13 × 8,5. Opr. sk. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1844 r. Dawna sygn. Ew. 1373. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6795 I, k. b.d., pol., 1845. Format 12,5 × 7,5. 3 posz. Opr. atł. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1845 r. Dawna sygn. Ew. 1373. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6796 I, k. b.d., pol., 1846. Format 12,5 × 7,5. Opr. atł.

— 106 — V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1846 r. Dawna sygn. Ew. 1373. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6797 I, k. b.d., pol., 1847. Format 12,5 × 7,5. Opr. pap. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1847 r. Dawna sygn. Ew. 1373. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6798 I, k. b.d., pol., 1848. Vol. 1–4. Format 13 × 8,5. Opr. pap. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1848 r. Dawna sygn. Ew. 1373. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6799 I, k. b.d., pol., 1849. Vol. 1–4. Format 17 × 10,5. Opr. pap. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1849 r. Dawna sygn. Ew. 1373. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6800 I, k. b.d., pol., 1850. Vol. 1–4. Format 17 × 10,5. Opr. pap. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1850 r. Dawna sygn. Ew. 1373. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6801 I, k. b.d., pol., 1851. Format 13,5 × 8,5. Opr. pap. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1851 r. Dawna sygn. Ew. 1374. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6802 I, k. b.d., pol., 1852. 1 posz. Format 12,5 × 7,5. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1852 r. Dawna sygn. Ew. 1374.

— 107 — I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6803 I, k. b.d., pol., 1853. Format 13 × 8,5. Opr. płsk. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1853 r. Dawna sygn. Ew. 1374. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6804 I, k. b.d., pol., 1854. Format 13 × 8,5. Opr. sk. portfelowa. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1854 r. Dawna sygn. Ew. 1374. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6805 I, k. b.d., pol., 1855. Format 12,5 × 8,5. Opr. sk. portfelowa. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1855 r. Dawna sygn. Ew. 1374. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6806 I, k. b.d., pol., 1856. Format 13 × 8,5. Opr. sk. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1856 r. Dawna sygn. Ew. 1374. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6807 I, k. b.d., pol., 1857. Format 13 × 8,5. Opr. sk. portfelowa. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1857 r. Dawna sygn. Ew. 1374. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6808 I, k. b.d., pol., 1858. Format 13 × 8. Opr. sk. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1858 r. Dawna sygn. Ew. 1374. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik

— 108 — III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6809 I, k. b.d., pol., 1859. Format 13 × 8,5. Opr. sk. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1859 r. Dawna sygn. Ew. 1374. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6810 I, k. b.d., pol., 1860. Format 13 × 8,5. Opr. sk. z okuciem. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1860 r. Dawna sygn. Ew. 1374. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6811 I, k. b.d., pol., 1861. Format 12,5 × 8. Opr. sk. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1861 r. Dawna sygn. Ew. 1374. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6812 I, k. b.d., pol., 1862. Format 13 × 8. Opr. sk. portfelowa. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1862 r. Dawna sygn. Ew. 1375. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6813 I, k. b.d., pol., 1863. Format 13,5 × 8,5. Opr. pł. z okuciami. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1863 r. Dawna sygn. Ew. 1375. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6814 I, k. b.d., pol., 1864. Format 13 × 8,5. Opr. sk. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1864 r. Dawna sygn. Ew. 1375. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6815 I, k. b.d., pol., 1865. Format 13,5 × 8. Opr. płsk.

— 109 — V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1865 r. Dawna sygn. Ew. 1375. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6816 I, k. b.d., pol., 1866. Format 12,5 × 7,5. Opr. atł. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1866 r. Dawna sygn. Ew. 1375. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6817 I, k. b.d., pol., 1867. Format 12,5 × 7,5. Opr. sk. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1867 r. Dawna sygn. Ew. 1375. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6818 I, k. b.d., pol., 1868. Format 16 × 9,5. Opr. sk. + nie opr. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1868 r. Dawna sygn. Ew. 1375. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6819 I, k. b.d., pol., 1869. Format 13 × 8. Opr. sk. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1869 r. Dawna sygn. Ew. 1375. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6820 I, k. b.d., grec., pol., 1870–1871. Format 14 × 9,5. Opr. pł. z okuciami. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 9 grudnia 1870 r. do 26 lipca 1871 r. Dawna sygn. Ew. 1375. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6821 I, k. b.d., grec., pol., 1871–1872. Format 16 × 10. Opr. pł.

— 110 — V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 27 sierpnia 1871 r. do 29 lutego 1872 r. Dawna sygn. Ew. 1375. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6822 I, k. b.d., pol., 1869. Format 13 × 8. Opr. sk. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w 1869 r. Dawna sygn. Ew. 1375. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6823 I, k. b.d., grec., pol., 1872–1873. Format 14 × 9,5. Opr. pap. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 2 października 1872  r. do 10 lutego 1873 r. Dawna sygn. Ew. 1375. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6824 I, k. b.d., grec., pol., 1873. Format 15,5 × 9. Opr. pap. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 12 lutego do 22 października 1873 r. Dawna sygn. Ew. 1376. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6825 I, k. b.d., grec., pol., 1873–1874. Format 14,5 × 9. Opr. pap. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 23 października 1873 r. do 9 czerwca 1874 r. Dawna sygn. Ew. 1376. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6826 I, k. b.d., grec., pol., 1874. Format 14,5 × 9. Opr. pap. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 12 czerwca do 21 października 1874 r. Dawna sygn. Ew. 1376. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6827 I, k. b.d., grec., łac., pol., 1874–1875. Format 15 × 10. Opr. pł. z okuciami.

— 111 — V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 1 października 1874 r. do 20 czerwca 1875 r. Dawna sygn. Ew. 13756. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6828 I, k. b.d., grec., łac., pol., 1875. Format 15 × 10. Opr. pł. z okuciami. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 21 czerwca do 31 grudnia 1875 r. Dawna sygn. Ew. 1376. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6829 I, k. b.d., grec., łac., pol., 1876. Format 15 × 10. Opr. pł. z okuciami. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 1 stycznia do 18 sierpnia 1876 r. Dawna sygn. Ew. 1376. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6830 I, k. b.d., grec., łac., pol., 1876–1877. Format 15 × 10. Opr. pł. z okuciami. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 20 sierpnia 1876 r. do 7 kwietnia 1877 r. Dawna sygn. Ew. 1377. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6830 I, k. b.d., grec., łac., pol., 1877. Format 15 × 10. Opr. pł. z okuciami. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone w  okresie od 8 kwietnia do 31 grudnia 1877 r. Dawna sygn. Ew. 1377. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6832 I, k. b.d., grec., łac., pol., 1878. Format 15 × 9,5. Opr. pł. z okuciami. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 1 stycznia do 30 kwietnia 1878 r. Dawna sygn. Ew. 1377. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik

— 112 — III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6833 I, k. b.d., grec., łac., pol., 1878–1879. Format 15 × 10. Opr. pł. z okuciami. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 1 lipca 1878 r. do 31 marca 1879 r. Dawna sygn. Ew. 1377. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6834 I, k. b.d., grec., łac., pol., 1879. Format 15 × 10. Opr. pł. z okuciami. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 1 kwietnia do 31 października 1879 r. Dawna sygn. Ew. 1377. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6835 I, k. b.d., grec., pol., 1879–1880. Format 15 × 10. Opr. pł. z okuciami. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 1 października 1879  r. do 31 maja 1880 r. Dawna sygn. Ew. 1377. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6836 I, k. b.d., grec., pol., 1880. Format 15 × 9,5. Opr. pł. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 1 kwietnia do 31 grudnia 1880 r. Dawna sygn. Ew. 1377. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6837 I, k. b.d., grec., pol., 1881. Format 15 × 10. Opr. pł. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 1 stycznia do 25 czerwca 1881 r. Dawna sygn. Ew. 1377. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6838 I, k. b.d., grec., pol., 1881–1882. Format 15 × 9,5. Opr. pł. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 1 sierpnia 1881 r. do 19 czerwca 1882 r. Dawna sygn. Ew. 1377. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik

— 113 — III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6839 I, k. b.d., grec., pol., 1882–1883. Format 15 × 9,5. Opr. pł. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 22 czerwca 1882 r. do 23 maja 1883 r. Dawna sygn. Ew. 1377. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6840 I, k. b.d., grec., pol., 1883–1884. Format 15 × 10. Opr. pł. z okuciami. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 25 maja 1883 r. do 30 września 1884 r. Dawna sygn. Ew. 1377. I. Błotnicki Hipolit II. Dziennik III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6841 I, k. b.d., grec., pol., 1884–1885. Format 15 × 9,5. Opr. pł. V. Dziennik obejmuje zapisy prowadzone od 18 listopada 1884 r. do 23 listopada 1885 r. Dawna sygn. Ew. 1377. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6865 I, k. b.d., grec., łac., pol., 1840–1877. Format 31,5 × 22,5. Luźne karty. V. Papiery naukowe. Notatki z jęz. grec. Rachunki i kwity. Druki. Dawna sygn. Ew. 1574. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6842 I, k. b.d., rjęz., 1831–1832. Vol. 1–3. Format 12,5 × 7,5. Opr. sk. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od listopada 1831 r. do lutego 1832 r. Dawna sygn. Ew. 1378. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6843 I, k. b.d., pol., 1833–1834. Vol. 1–2, 3 posz. Format 11,5 × 7 i mniej. Opr. sk. i pap. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od lutego 1833 r. do sierpnia 1834 r. Dawna sygn. Ew. 1378. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki

— 114 — III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6844 I, k. b.d., rjęz., 1834–1835. Format 13 × 8. Opr. sk. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone w latach 1834–1835. Dawna sygn. Ew. 1378. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6845 I, k. b.d., rjęz., 1835–1836. Vol. 1–4. Format 14,5 × 8,5. Opr. sk. i pap. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od 5 marca 1835  r. do października 1836 r. Dawne sygn. Ew. 1378. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6846 I, k. b.d., rjęz., 1836–1838. Vol. 1–3. Format 14,5 × 9. Opr. pap. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od listopada 1836 r. do stycznia 1838 r. Dawna sygn. Ew. 1378. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6847 I, k. b.d., rjęz., 1838–1839. Vol. 1–4. Format 14,5 × 9. Opr. pap. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od 6 lutego 1838 r. do 1 września 1839 r. Dawna sygn. Ew. 1378. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6848 I, k. b.d., rjęz., 1839–1841. Vol. 1–5. Format 15 × 9 i mniej. Opr. pap. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od 3 września 1839  r. do 12 grudnia 1841 r. Dawna sygn. Ew. 1277. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6849 I, k. b.d., rjęz., 1841–1843. Vol. 1–5. Format 15 × 9. Opr. pap. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od grudnia 1841 r. do grudnia 1843 r. Dawne sygn. Ew. 1277. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki

— 115 — III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6850 I, k. b.d., rjęz., 1844–1846. Vol. 1–4. Format 15 × 9 i mniej. Opr. pap. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od stycznia 1844 r. do 14 marca 1846 r. Dawna sygn. Ew. 1277. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6851 I, k. b.d., rjęz., 1846–1848. 3 posz. Format 16 × 10 i mniej. Opr. pap. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od 8 czerwca 1846 r. do 1 marca 1848 r. Dawna sygn. Ew. 1277. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6852 I, k. b.d., rjęz., 1848–1850. 3 posz. Format 14,5 × 8,5 i mniej. Opr. pap. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od 3 marca 1848 r. do marca 1850 r. Dawna sygn. Ew. 1277. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6853 I, k. b.d., rjęz., 1850–1851. 4 posz. Format 16,5 × 9 i mniej. Opr. pap. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od 15 kwietnia 1850  r. do 2 listopada 1851 r. Dawna sygn. Ew. 1277. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6854 I, k. b.d., rjęz., 1851–1853. 5 posz. Format 14,5 × 8,5 i mniej. Opr. pap. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od 2 listopada 1851  r. do 26 listopada 1853 r. Dawna sygn. Ew. 1277. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6855 I, k. b.d., rjęz., 1853–1856. 4 posz. Format 14,5 × 8,5 i mniej. Opr. pap. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od listopada 1853 r. do 28 stycznia 1856 r. Dawna sygn. Ew. 1277, 1371.

— 116 — I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6856 I, k. b.d., rjęz., 1856–1858. Vol. 1–4. Format 14,5 × 8,5 i mniej. Opr. płpłt. i nie opr. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od 28 stycznia 1856 r. do 3 stycznia 1858 r. Dawna sygn. Ew. 1371. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6857 I, k. b.d., rjęz., 1858–1859. 3 posz. Format 14,5 × 8,5. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od stycznia 1858 r. do grudnia 1859 r. Dawna sygn. Ew. 1371. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6858 I, k. b.d., rjęz., 1860–1861. 4 posz. Format 14,5 × 8,5 i mniej. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od 10 stycznia 1860 r. do grudnia 1861 r. Dawna sygn. Ew. 1371. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6859 I, k. b.d., rjęz., 1861–1864. 3 posz. Format 15,5 × 8,5. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od 22 grudnia 1861  r. do 9 stycznia 1864 r. Dawne sygn. Ew. 1371. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6860 I, k. b.d., rjęz., 1864–1866. 4 posz. Format 15,5 × 8,5. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od 15 stycznia 1864 r. do 30 sierpnia 1866 r. Dawna sygn. Ew. 1371. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6861 I, k. b.d., rjęz., 1867–1872. 5 posz. Format 14,5 × 8,5 i mniej. Opr. pap., jedwab. oraz bez opr. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od 20 lutego 1867 r. do grudnia [?] 1872 r. Dawna sygn. Ew. 1371.

— 117 — I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6862 I, k. b.d., rjęz., 1874–1875. Posz. Format 14,5 × 8,5. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od 16 kwietnia 1874 r. do 1875 r. Dawna sygn. Ew. 1371. I. Błotnicki Hipolit II. Notatniki III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6863 I, k. b.d., rjęz., 1877–1882. 2 posz. Format 14,5 × 8,5 i mniej. V. Notatniki obejmują zapisy prowadzone od stycznia 1877 r. do czerwca 1882 r. Dawna sygn. Ew. 1371. I. Błotnicki Hipolit II. „Wspomnienia o Adamie Jerzym Czartoryskim” III. Rękopisy. Archiwum Hotelu Lambert. IV. Sygn. 6869 III, k.  b.d., franc., pol., ukr., 1838–1882. Format 27 × 28 i  mniej. Luźne karty. V. Wspomnienia o Adamie Jerzym Czartoryskim. Wiersze, anegdoty, złote myśli. Notatki. Dawna sygn. Ew. 1574 7. BJ I. Baliński Michał II. Wilno w r. 1812, wyjątek z zapisek M. B. [pseud.], obywatela guberni wileńskiej, i inne pomniejsze zapiski luźne III. Sekcja rękopisów. IV. Sygn. 3087, s. 51 i k. 40, pol., 1860. Tecz., poszyt, luźne karty, w 4º. V. Wspomnienia Michała Balińskiego (1794–1864) działacza oświatowego, pisarza i publicysty, dot. okresu studiów na Uniw. Wileńskim. I. Baliński Michał II. „Wspomnienia przeszłości mojej” III. Sekcja rękopisów. IV. Sygn. 3081, k. 19–36, fran., pol., XIX w. Tecz., poszyt, luźne karty, w 4º. V. Na k. 22v „Regestr wyprawy Imci pani Anny z Balewiczów Balińskiej, rotmistrzowej województwa wileńskiego, w Wilnie r. 1779 dnia 30 Decembra spisany”. I. [Bernatowicz Ludwik] II. Ludwika Bernatowicza „Sprawozdanie delegowanego powiatu Lityńskiego podolskiej guberni z posiedzeń zjazdu żytomierskiego w interesie Towarzystw kredytowych”

— 118 — III. Zespół Rękopisów IV. Sygn. 1025, k. 41, pol., 1861. V. Brak danych I. Biłgorajski Franciszek II. „Karta z martyrologii małego powiatu”. III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 2811, k. 46, pol., 1863–1869. V. Tekst pamiętnika rozpoczyna się od 1863 r. Na marginesie k. 1 uwaga „Pamiętnik ten był podstawą dzieła Czaplickiego: Moskiewskie rządy na Litwie 1869, pisał go obywatel staruszek z okolic na miejscu”. Zob.: Czaplicki Władysław: Moskiewskie na Litwie rządy 1863–1869. Dalszy niejako ciąg „Czarnej księgi”. Przez Autora „Powieści o Horożanie”. – Kraków, 1869. Por.: Biłgorajski Franciszek: Pamiętniki o  sprawie chłopskiej w  1863 roku. Przygot. do druku, wstępem i przypisami opatrzył Stanisław Szczotka. – Wrocław, 1956. Zdigitalizowany: Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa: http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/doccontent?id=122 c–BN Polona: https://polona.pl/item/816268/3/ I. Bogusławski Józef II. Sybirski pamiętnik III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 5913, k. 52 i 3 niezapis., pol., 1846–1856. V. Pobyt w Tambowie. W Wilnie. Aresztowanie, komisja śledcza. Podróż przez Rosję do Tobolska. Opis podróży. Pobyt w Tobolsku, następnie w Ust-Kamienogorsku, Omsku. Katorga. Pamiętnik wyd. druk. Zob.: Polacy z Wilna i Żmudzi na zesłaniu. Pamiętniki Józefa Bogusławskiego i księdza Mateusza Wejta. Oprac. Mariusz Nowak. – Kielce, 2016 s. [41]–123. (Kresy w Polskich Pamiętnikach i Listach (1795–1918), t. 4). I. Brochocki Andrzej II. Na przełomie dwóch epok. Zapiski obszarnika III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 9874.III, k. 391, w tym 3 niezapis., pol., ros., 1895–1936. Mps (kopia). V. Wspomnienia Andrzeja Brochockiego, inżyniera i  właściciela majątku Mały Możejków na Litwie. Opis majątku Brochockich. Charakterystyka gospodarki folwarcznej, hodowli zwierząt gospodarskich (stadnina koni). Szkoły jako narzędzie rusyfikacji. Służba wojskowa. Położenie społeczności lokalnej w  czasie I  wojny światowej. Inne maszynopisy wspomnień znajdują się w: BK, sygn. BK11256; BN, sygn. akc.10313; BZNOss., sygn. 15615/II.

— 119 — I. Chęciński Zygmunt Korczak II. Pamiętnik zmartwychwstańca, po powrocie i przejściu męk czyścowych przez 20 lat III. Sekcja rękopisów. IV. Sygn. 8969.II, k. 128, pol., 1910. Kop. V. Kopia pamiętników uczestnika powstania styczniowego i  zesłańca na Syberię z lat 1863–1910. Na końcu data „Starykonsantynów 1 X 1910” oraz notatka o autorze, synu Adama i Anny z Felińskich Chęcińskich. I. Chojecki Artur II. Żywot średniego człowieka III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 9786.III, k. 108, franc., pol., 1880–1918. V. Wspomnienia z  lat 1880–1918. Dzieciństwo we wsi Kołodenka koło Równa i  w  Nosowcu. Edukacja w  gimnazjum w  Żytomierzu. Studia na Politechnice Warszawskiej. Podróże po Europie. Praca w cukrowni. Studia na UJ. Praca w szkołach warszawskich i na KUL. Dołączony nekrolog Artura Chojeckiego napisany przez Kazimierza Nitscha, wycinek z „Języka Polskiego” 1951, nr 2. Kopia maszynowa życiorysu opracowanego przez Piotra Grzegorczyka w 1951 r., tegoż artykuł „Podzwonne Arturowi Chojeckiemu”, wycinek z „Tygodnika Powszechnego” 1951, nr 50. Ponadto załączone listy Ireny Misiewskiej do P[iotra] Grzegorczyka dot. A. Chojeckiego. I. Czerwijowska Barbara II. Wspomnienia. Warszawa 1971 III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 9838.III, k. 257, franc., niem., pol., 1886–1971. Mps z poprawkami i uzupełnieniami ręką autora. V. Wspomnienia odnoszące się do dzieciństwa i  lat szkolnych autorki w  Wilnie, Warszawie, Stanisławowie i ponownie w Warszawie. Autorka (1886–ca 1975) była córką Klemensa Zana i Barbary Iłłakowicz, po śmierci rodziców została adoptowana przez Gustawa Wołka, siostra Kazimiery Iłłakowiczówny. I. Dąbrowski Leon II. Wspomnienia z powstania 1863 roku III. Sekcja Rękopisów IV. Sygn. 9764.I, k. I, 39, pol., 1863. V. Autor, powstaniec i  Sybirak, walczył w  oddziale Stanisława Laskowskiego na terenie guberni mińskiej. I. Deszkiewicz-Kundzicz Jan Nepomucen II. Pamiętnik o prześladowaniach religii mianowicie rzymsko-katolickiej w Rossyi, razem z odpowiedzią na bullę, 1832 w maju wydaną, podany ojcu św. Grzegorzowi XVI, Najwyższemu pasterzowi chrześcijaństwa, przez ks.  Jana Nepomucena Kundzicza, dziekana i proboszcza wyrżniętej od barbarzyńców Oszmiany, św. theologii

— 120 — magistra. „Liszki mają nory, a  ptacy niebiescy gniazda, ale syn człowieczy niema, gdzieby głowę schronił...” III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 2914, k. 38, pol., XIX w. V. Brak danych. Zob. również: List chrześcijanina Jana Nepomucena Deszkiewicz-Kundzicza: BJ (Varia), poz. 1 (sygn. 2918). I. Giedgowd Apolinary II. Wspomnienia powstańca z 1863 r. III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 9763.II, k. 11, pol., 1863–1898. V. Autor przed 1863  r. był organistą w  Nowych Trokach. Powstanie styczniowe. Wstąpienie do oddziału Eustachego Chmielewskiego w maju 1863 r. Opis walk. Przejście do Królestwa Polskiego. Rozbicie oddziału. Powrót do domu. Aresztowanie. Zesłanie do Tomska. Powrót do Wilna w 1898 r. I. [Hube Teofila] II. Dzienniki podróży Teofilii Hubowej z Petersburga przez Niemcy do Francyi pobytu jej w Paryżu od 28 czerwca 1841 do 14 września 1842 III. Sekcja rękopisów. IV. Sygn. 5035, fol. 67 i 25 niezapis., franc., pol., 1841–1842. V. Dzienniki Teofili Hube, żony Romualda Hube (1803–1890), prawnika i historyka, prof. Uniw. Warszawskiego (1826–1831), potem Uniw. Petersburskiego (1843– 1845), członka Rady Stanu Królestwa Kongresowego. I. Iwanowski Eustachy II. Fragmenty rękopisów dwóch prac III. Sekcja Rękopisów. IV. 9253.III, k. 19, pol., 1855–1863. V. Eustachy Antoni Iwanowski [nazw.] Helleniusz [pseud.]. „Fragmenty rękopisów dwóch prac”. Jedna z nich to „Wspomnienia narodowe” (k. 56–85): „Kronika syberyjskiego wygnania i cierpienia” (autograf, pierwsza redakcja rozdział ze skreśleniami i uzupełnieniami autora, poprawki Bohdana Zaleskiego, duże różnice z tekstem drukowanym), notatki wykorzystane w Kronice Syberyjskiej, krótkie zestawienie zesłanych na Sybir sporządzone przez Bronisława Zaleskiego, fragmenty notatek o wydarzeniach na Ukrainie. Wspomnienia częściowo wykorzystane w: Iwanowski Eustachy Antoni, Kilka rysów i pamiątek Ew...go Hellenizjusza [pseud.], Poznań 1860; tenże, Wspomnienia narodowe przez Eu...go Helleniusza [pseud.], Paryż 1861. I. Kozieradzki Aleksander Konstanty II. Pamiętnik Aleksandra Bohowityna Kozieradzkiego lekarza, zm. w Krzemieńcu w 1860 r. III. Sekcja Rękopisów.

— 121 — IV. Sygn. 6783.II, s. 541 + 53, pol., 1850–1858. T. 1–2, 3 z. V. Rękopis składa się z trzech zeszytów oprawnych, z których pierwszy, obejmujący pierwszą część pamiętnika, liczy 541 s. Tom 1 pamiętnika wyd. druk. Zob.: Kozieradzki Aleksander Konstanty: Wspomnienia z lat szkolnych 1820–1831. Wstęp napisał i komentarzem opatrzył Stefan Kawyn. – Wrocław–Warszawa–Kraków, 1962. Fragmenty t.  2 pamiętnika wyd. druk.  Zob.: Tenże: Wyjątki z pamiętnika. [W:] Iwanowski Eustachy. Listki wichrem do Krakowa z  Ukrainy przyniesione przez Eu... Heleniusza [pseud.]. T.  3. – Kraków, 1902 s. 58–66, 76–103, 199–200. I. [Kurnatowska Wanda] II. Na przełomie dwuch wieków. Wspomnienia kresowe niezidentyfikowanej ziemianki z Podola / Wanda z Zaleskich Kurnatowska III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 9827.III, k. II, 173, franc., pol., ukr., 1870–1917. Mps (kopia). V. Kopia maszynowa pamiętnika autorki, której nazwisko ustalono na podstawie lektury pamiętnika. Pamiętnik dot. ziemiaństwa na Podolu z lat 1870–1917. Autorka urodziła się w Kijowie, w 1911 r. poślubiła dyrektora cukrowni w Wiśniowczyku na Podolu. We wspomnieniach opisuje dzieciństwo i  młodość w  majątku Rościszewskich w Widawie. Życie ziemiaństwa na Podolu. Charakterystyka rodów: Zaleskich, Rościszewskich, Szymanowskich, Skibniewskich, Skrzyneckich, Mniszchów, Orłowskich, Żeromskich. Wspomnienia poprzedzone przedmową „Do wydawcy”, datowaną „Bogusławice, luty–maj 1939 r.”. Ponadto załączona notatka Jerzego Zatheya oceniająca pamiętnik na podstawie opinii Jarosława Iwaszkiewicza. I. Laskowicz Karol II. „Iszczołna (Kresowy dwór i jego sąsiedzi). 1971 r.” III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 9899.III, k. II, 466, w tym 2 niezapis., niem., pol., ros., XVI w.–1939. Mps (kopia) z poprawkami ręką autora. Opr. płt. V. Opis majątku Iszczołna i jego kolejnych właścicieli od VI w. do 1939 r. autorstwa Karola Laskowicza, ekonomisty i współwłaściciela majątku Iszczołna, w pow. szczuczyńskim na Grodzieńszczyźnie. Informacje o  dworku, bibliotece i  archiwum rodzinnym. Wykaz właścicieli większych majątków ziemskich w pow. szczuczyńskim w okresie międzywojennym. Fragmenty wspomnień osobistych Karola Laskowicza z okresu międzywojennego. Rozważania historyczne. Kronika wydarzeń rodzinnych w latach 1921–1939. Fragmenty osobistych wspomnień autora z lat 1938–1943. Ponadto załączone 65 fotografii. Kolejne egzemplarze wspomnień znajdują się w: BK, sygn. 11995; BN, sygn. akc.10390; BZNOss., sygn. 15480/II. I. Łowczyński Władysław II. Album-pamiętnik III. Sekcja Rękopisów.

— 122 — IV. Sygn. 9760.I, k. 86, franc., niem., pol., 1863–1866. V. Pamiętnik Sybiraka (ok. 1840–1904), powstały w latach 1865–1866. Pamiętnik zawiera wpisy zesłańców do Kaługi po powstaniu styczniowym. Na k. 85–86 dołączony dokument z 1904 r. potwierdzający udział autora w powstaniu. I. Małyszycka Zuzanna II. Wspomnienia z życia na Polesiu przed pięćdziesięciu ośmiu laty III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 6839.II, k. 211, pol., 1893–1907. V. Na k. 1v notatka: „Zaczęłam pisać 1893-go 27-go października”. Ostatnia data na k. 210v: 16 październik 1907 r. Autorka m.in. pisze o Gabrieli Zapolskiej i młodzieży warszawskiej. Na końcu rękopisu notatka Franciszka Bujaka: „Autorka żyła jeszcze 1913 w Krośnie”. I. [Mineyko Zygmunt] II. Pamiętniki Zygmunta Mineyki III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 7092.I, k. 1510, pol., XIX w. T. 1–8. V. Pamiętniki doprowadzone do 1869 r., zostały opublikowane w 1971 r. I. [Moszyński Antoni] II. „Wspomnienie archidyecezyi Mohilewsiej, przez x. Antoniego Moszyńskiego. Forsan et haec olim meminisse juvabit” III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 3691, s. IV, 315 + 9 nlb, pol., XIX w. V. Wspomnienia spisane po 1864 r. Na k. 1–9 (nlb) zamieszczono „Spis rzeczy”. I. N.N.  II. Dzienniczek uczestników powstania listopadowego III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 9287, k. 16, pol., post 1831. V. Autor przyłączył się do powstania wraz z młodzieżą akademicką Wilna. Dzienniczek obejmuje okres od 11 maja do 28 sierpnia 1831 r. Składa się z krótkich notatek, prawie codziennych. Na końcu dopisane „Cały ten sexternik skopiowany od Stefana Giecołda, bez żadnych dodatków. Odpis dzienniczka nie ustaloną ręką, inną niż końcowy dopisek”. Zob.: Powstanie 1831 r. na Litwie. Wspomnienia uczestników. Wydał Henryk Mościcki. – Wilno, 1931. I. N.N. II. Pamiętnik mej młodości III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 9759.I, k. I, 168, franc., pol., ros., 1859–1860.

— 123 — V. Anonimowy pamiętnik autora urodzonego w Kaliszu w 1840 r., szkołę średnią skończył w Warszawie. W latach 1859–1860 studiował na wydziale prawa Uniw. Petersburskiego. Opisał życie studentów, zwłaszcza Polaków, oraz sylwetki profesorów, m.in. Antoniego Czajkowskiego, Hieronima Krzyżanowskiego. I. N.N. II. „Powiastka z życia”, fragment wspomnień z lat 1812–1831 nieustalonego autora III. Sekcja Rękopisów, Archiwum Domowe Pawlikowskich. IV. Sygn. 11778.IV, k. 24, pol., 1812–1831. V. Udział w kampanii 1812 r. w oddziałach litewskich gen. Jana Konopki. Wydarzenia wojenne 1831 r., wówczas pełnił służbę na Podolu pod dowództwem Wincentego Stempowskiego. Niewola i odesłanie do Rawy, do tego momentu zostały doprowadzone wspomnienia. I. N.N. II. Wspomnienie z Wołynia III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 4832, k. 21, pol., 1836. V. Wspomnienia nieznanego autora. I. Osmołowski Jerzy II. Wspomnienia. T. 1. 1914–1917 III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 9817.III, k. 213, pol., ros., 1914–1917. T. 1. V. Wspomnienia ziemianina, działacza politycznego, Komisarza Generalnego Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich. Służba w armii rosyjskiej. Rewolucja lutowa. Działalność w Radzie Żołnierskiej i Robotniczych Delegatów w Kiszyniowie. Rewolucja październikowa. Życie codzienne żołnierzy. I. Osmołowski Jerzy II. Wspomnienia. T. 2. 1918. III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 9818.III, k. 292, niem., pol., ros., 1918. T. 2. V. Pobyt w Mińsku. Działalność w tamtejszej Radzie Polskiej. Pertraktacje z niemieckim dowództwem w sprawie I Korpusu. Losy I Korpusu. Sytuacja na wsi. Działalność w  Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Rady Regencyjnej w  Warszawie, następnie w Ministerstwie Rolnictwa. Wyjazd do Moskwy w sprawie rewindykacji archiwaliów i zabytków. Udział w loży masońskiej. I. Osmołowski Jerzy II. Wspomnienia. T. 3. 1919–1920/21 III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 9819.III, k. 284, pol., 1919–1921. T. 3.

— 124 — V. Sytuacja w Polsce w 1919 r. (zajścia antysemickie we Lwowie, wybory do Sejmu Ustawodawczego, wojna polsko-bolszewicka). Działalność w Głównej Komisji Ziemskiej, Zarządzie Cywilnym Ziem Wschodnich, Komisji Likwidacyjnej b. Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich. I. [Pakosz Elżbieta] II. Pamiętnik Elżbiety z Rudominów Pakoszowej [ur. w Duksztach w 1804 r.] z całego życia na starość pamięcią własnoręcznie skreślony, poczęty w roku 1860, nowembra 1, skończony pisać aż we dwa lata później III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 6351.IV, k. 127, pol., 1860–1862. V. Fragmenty pamiętnika wyd. druk. Zob.: Pamiętnik Elżbiety z Rudominów Pakoszowej. Kron. Rodzinna. T. 9: 1881 nr 9 s. 275–279, nr 10 s. 310–316, nr 13 s. 410– 413, nr 14 s. 439–444, nr 15 s. 471–477, nr 16 s. 499–508, nr 17 s. 532–539, nr 18 s. 569–571, nr 19 s. 598–604. I. [Pawlikowska Janina] II. Moje wspomnienia / Janina z Zapolskich Pawlikowska III. Sekcja Rękopisów. Archiwum Domowe Pawlikowskich. IV. Sygn. 11784.III, k. 36, pol., 1900–1920. Mps (kop.) z poprawkami ręką autora. V. Wspomnienia Janiny z Zapolskich Feliksowej Pawlikowskiej. Kopia maszynowa z nielicznymi odręcznymi poprawkami, autoryzowana na k. 18, 23. Wspomnienia spisane w 1830 r. Opis genealogii rodowej. Lata młodzieńcze w Raczkach i Oradówce koło Humania. Małżeństwo, życie rodzinne i towarzyskie w Kamieńcu Podolskim. Po 1920  r. ucieczka do Warszawy. Ponadto na k.  24–36 załączony „Podręcznik do nabycia umiejętności gospodarowania... Mojej córce Zofii poświęcam. Janina Pawlikowska. Wesoła pod Warszawą 1929”. I. [Pawsza (v. Pausza) Antoni Paweł] II. Pamiętnik Antoniego Pawszy deputata izby cywilnej sądu głównego, guberni wołyńskiej, 2go departamentu, który r. 1831 był wysłanym na Syberyą i list jego do Michała Zaleskiego, pamiętnik napisany dla wykrycia błędów Duklana Ochockiego III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 4506, k. 26, pol., 1831. V. Pamiętnik Antoniego Pawszy (v. Pauszy) (1793 – zm. po 1863), jednej z czołowych postaci tobolskiej kolonii Polaków. Szlachcica i właściciela ziemskiego z Wołynia, wolnomularza i  organizatora powstania 1831  r. w  powiecie owruckim. Syna zesłańca Jakuba z lat 1795–1979. Zob. również: Pamiętnik Antoniego Pawszy (v. Pauszy): BJ, sygn. 4506; BZNiOss., sygn. 9659/III. I. [Pawsza (v. Pausza) Antoni Paweł] II. Pamiętnik własnoręczny Antoniego Pawszy syna Tadeusza Pawszy, szambelana JK. mości Stanisława Augusta, który r. 1794 wysłany został na Syberiję, a dobra jego Narodowe i inne w owróckim powiecie skonfiskowane przez rząd rossyjski zostały

— 125 — III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 4508, k. 207 i 2 niezapis. (84 s.), 1816–1852. V. Pamiętnik Antoniego Pawszy (v. Pauszy), jednego z  organizatorów powstania w pow. owruckim. W maju 1831 r. został prezesem miejscowej Rady. Uczestniczył w walkach w rejonie Owrucza. Aresztowany i następnie skazany na dożywotnie ciężkie roboty na Syberii, zmniejszone do 15 lat. Drogę na katorgę do Tobolska odbył pieszo, razem z ks. Romanem Sanguszką. Zob. również: Pamiętnik Antoniego Pawszy (v. Pauszy): BJ, sygn. 4508; BZNiOss., sygn. 9659/III. I. Podhorski Wacław II. Moje ostatnie wspomnienia. Cz. I. Okres przedwojenny III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 9832.III, k. I, 129, pol., 1890–1917. Cz. 1. V. Wspomnienia z lat 1890–1917. Dzieciństwo, młodość. Administrowanie dobrami. Działalność w Konsorcjum dla ratowania dóbr Bereźniańskich. Dołączone wspomnienia o ziemianach. I. Podhorski Wacław II. Moje ostatnie wspomnienia. Cz. II. Okres międzywojenny III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 9833.III, k. I, 143, franc., pol., 1916–1939. Cz. 2. V. Wspomnienia z lat 1916–1919. Kontynuacja wspomnień autora. Służba w armii rosyjskiej w czasie I wojny światowej. Rewolucja w Rosji. Pobyt w Warszawie w latach 1918–1924. Udział w wojnie 1920 r. Kontynuacją tych wspomnień jest tom 3 (BJ, sygn. 9834.III), obejmujący lata 1939–1964. I. Podhorski Wacław II. Moje wspomnienia łowieckie III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 9830.III, k. III, 213, pol., 1905–1939. Cz. 1–2. Mps (kop.) z poprawkami ręką autora. V. Wspomnienia ziemianina i myśliwego, stanowiące podręcznik łowiectwa. Cz. 1: Ukraina. Cz. 2: Polesie. I. Podhorski Wacław II. Ziemiaństwo na Ukrainie III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 9831.III, k.  II, 142, pol., 1890–1914. Cz. 1–2. Mps  z  poprawkami ręką autora. V. Wspomnienia z lat 1890–1914. Cz. 1: „Ziemiaństwo na Ukrainie”. Charakterystyka kraju i mieszkańców. Obyczaje i zwyczaje codzienne. Stosunki społeczno-gospodarcze. Cz. 2: „Aneksy” i wspomnienia o Józefie Czarnowskim, Leonie Wyczółkowskim, Erneście Rohozińskim, Karolu Jaroszyńskim.

— 126 — I. [Popławska Stanisława] II. Fragmenty przeżytych dni / Stanisława z Drohojowskich Popławska III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 8883.III, k. 16, pol., 1919–1927. Cz. 1–8. V. Wspomnienia pisane wierszem, czystopis autorki. Cz. 1: „Inwokacja. 1919”. Cz. 2: „Dzień I”. Cz. 3: „Dzień II”. Cz. 4: „Piórkowicze lipiec 1915”, k. 5–9. Cz. 5: „Droga do Kijowa” k. 9v–12. Cz. 6: „Kijów 1917 roku”, k. 12v–13. Cz. 7: „W powrotnej drodze 1918 i  1919”, k.  13v–14. Cz. 8. „Warszawa 1920”, k.  15. Poniżej tytułu na k. 1 podane są miejscowości, w których autorka pisała wspomnienia: Piórkowicze 1915, Duboja 1915, Kijów 1915–1918, Warszawa 1918–1922, wbrew zapowiedzi ostatnie wspomnienie pochodziło z 1920 r. Ponadto załączony list autorki do nieustalonego adresata z 1927 r., który towarzyszył przesłaniu rękopisu. I. [Potocki Szczęsny] II. Fragment pamiętników Szczęsnego Potockiego z Wołynia syna Stanisława i Klary z Sulerzyckich, ur. w 1808 r. III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 6844.II, k. 40, pol., XIX w. V. Pamiętniki doprowadzone do 1840 r. I. [Puzdrowski August Krzysztof] II. Pamiętniki Sybiraka Augusta Krzysztofa Jastrzębiec Puzdrowskiego [zm. 1915] pisane ołówkiem pod dyktandem autora w 1904 r. III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 6612.II, k. 320, w tym 20 niezapis., pol., 1904. 16 z. V. Na początku pierwszego zeszytu wklejona fotografia autora. I. Römer Eugeniusz II. Notatnik z podróży wokół Azji w 1910 r. III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 10227.I, k. 50, w tym 12 niezapis., franc., pol., ros., 1910. T. 1–3. V. Notatnik składa się z trzech tomów, lecz tylko pierwszy dot. Syberii, pozostałe dwa obejmują podróż po Azji. Tom 1: notatki z badań od 8 do 25 września 1910 r. w  masywie Sichote-Alin. Szkice terenowe. Obserwacje geograficzne, geologiczne i klimatologiczne. I. Römer Eugeniusz II. Notatnik z wyprawy na Syberię w 1910 r. III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 10226.II, k. 72, w tym 3 niezapis. + 80, w tym 2 niezapis., pol., ros., włos., 1910. T. 1–3. V. Notatnik z wyprawy na Syberię w 1910 r. Tom 1: opis geograficzno-klimatyczny Rosji na trasie od Chwastowa do Władywostoku od 16 lipca do 19 lipca. Tom 2: no-

— 127 — tatki z badań w masywie górskim Sichote-Alin od 5 sierpnia do 22 kwietnia. Tom 3: notatki z badań w masywie górskim Sichote-Alin od 17 sierpnia do 21 września. I. [Rumbowicz Hipolit] II. Zdanie sprawy z podróży naukowej do St. Petersburga i Moskwy, odbytey z woli zwierzchności ces. Uniwersytetu Wileńskiego, przez Hipolita Rumbowicza w r. 1828 III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 3577, k. 7, pol., 1828. V. Relacja z  podróży naukowej Hipolita Rumbowicza (1798–1838), matematyka, prof. Uniw. Wileńskiego (w latach 1821–1831 wykładał geometrię wykreślną). I. [Soroka Jerzy] II. Wspomnienia Jerzego Soroki, pazia i koniuszego księcia generała ziem podolskich Adama Czartoryskiego, 1772–1822 III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 4154, k. 20, pol., 1772–1822. V. Zob. również: Tyg. Ilustr. 1881 Ser. 3 t. 12 nr 297–301. I. [Straszyński Leonard] II. Krótki rys życia Leonarda Straszyńskiego, malarza, przez niegoż własnoręcznie skreślony w Żytomierzu 1875 roku III. Sekcja Rękopisów. Archiwum Domowe Pawlikowskich. IV. Sygn. 11781.III, k. 60, franc., pol., 1847–1875. V. Autobiografia Leonarda Straszyńskiego (1827–1879). Studia w Carskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu 1847–1855. Podróże po Europie. Pobyt w Londynie. Pobyt w Żytomierzu. Na k. 1 notatka ręką M[ichała] Pawlikowskiego „Rękopisu użyczyli mi pp. Romanowie Padlewscy (p. korespondencja moja, Arch. Nr 61) z którego przepisałem. Niedrukowane do  w. wojny. Potem prawdopodobnie przepadł”. Według dedykacji na k.  53, spisana przez niego dla Władysława Górskiego [przed 1939], k. 1–53. I. Wierusz-Kowalski Edmund Marcin II. Wspomnienia moje z roku 1863 III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 9767.III, k. II, 40, pol., 1863–1869. V. Pamiętnik powstał w 1903 r. Udział w konspiracji warszawskiej przed powstaniem styczniowym. Udział w powstaniu. Aresztowanie i pobyt w Korsuniu. Powrót do kraju w 1869 r. Zdigitalizowany: Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa: http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=180392&from=pubindex&dirids=1&lp=17379

— 128 — I. Wilusz Romuald II. Wspomnienia z powstania r. 1863 i z niewoli III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 9762.II, k. VIII, 194, w tym 8 niezapis., pol., 1863–1866. V. Pamiętnik powstańca i Sybiraka. Autor był synem właściciela wsi Błażkowa koło Brzostku w Galicji, walczył w okolicach Krakowa. Opis walk i aresztowania. Podróż na zesłanie przez Niżny Nowogród, Kazań do Permu. Uwolnienie w 1866 r. Powrót do kraju. Ponadto załączone dokumenty z 1851 i 1913 r. o in. tematyce. I. [Wiszniewski Michał] II. Wiszniewskiego Michała Podróż do Włoch, autografy lub synowi dedykowane opisy: 1. Etna i Syrakuzy; 2. Neapol i okolice; 3. Katania; 4. Góry Eugeneiskie; 5. Rzym, Florencya, Padwa, Bolonia, Genua; 6. Triest, Wenecya; 7. Sycylia i Malta III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 944, k. b.d., pol., XIX w. T. 1–4, 3 z. V. Brak danych. I. [Zaleski Michał] II. Pamiętnik Michała Zaleskiego, wojskiego W. Xięstwa litewskiego, oryginał III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 954, k. 159, pol., XIX w. V. Treść pamiętnika zaczyna się od daty 23 maja 1807 r. I. Żytyński Ludwik II. Wspomnienia z dziewięciu lat więzienia i Sybiru 1864–1873 III. Sekcja rękopisów. IV. Sygn. 9491.I, k. 192, w tym 4 niezapis., pol., 1864–1873. Autograf. V. Opis zesłania od momentu aresztowania w Łahodówce 3 lipca 1864 r. do powrotu do kraju w 1873 r. Pamiętnik powstał pod koniec XIX w. Zdigitalizowany: Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa: http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/doccontent?id=159383&from=FBC 8. BK I. Brochocki Andrzej II. Na przełomie dwóch epok. Zapiski obszarnika III. Biblioteka. Rękopisy. IV. Sygn. BK11256, k. 367, pol., 1894–1939. Mps (kopia). Opr. pł. V. Dzieciństwo w Małym Możejkowie i Wereskowie. Gimnazjum wileńskie 1907– 1914. Stosunki narodowościowe. Nauczyciele (m.in. Stanisław Kościałkowski). Tajne organizacje polskiej młodzieży gimnazjalnej. Wybuch I wojny światowej. Studia w Rydze i Moskwie. Studenci polscy w jednostce balonowej wojsk rosyjskich. Okres rewolucji. Polacy w  Mińsku. Korpus gen. Dowbór-Muśnickiego. Rada Powiatowa

— 129 — w Szczuczynie 1918–1919. Przemarsz oddziału rotm. Jerzego Dąbrowskiego do Prużan i  Kamieńca Lit. Walki 13 pułku ułanów wileńskich do 1921  r. Studia na Politechnice Warszawskiej. Korporacja „Arkona” wobec zamachu Piłsudskiego. Polska wystawa przemysłowa w Konstantynopolu 1923 r. Praca w Krajowym Towarzystwie Melioracyjnym i Państwowym Banku Rolnym. Podróż po Europie i Afryce: Maroko, Senegal, Gwinea Francuska. Wycieczka Batorym w 1937 r. Gospodarowanie w Małym Możejkowie. Życie towarzyskie i  układy polityczne na Kresach. Działalność w Wydziale Powiatowym w Szczuczynie i w Izbie Rolniczej Wileńsko-Nowogrodzkiej. Ponadto załączone 28 fotografii. Zob.: Brochocki Andrzej: Na przełomie dwóch epok. Zapiski obszarnika. [W:] Teraz będzie Polska. Wybór pamiętników z okresu I wojny światowej. Wstęp, oprac. i przypisy Andrzej Rosner. – Warszawa, 1988 s. 171–[183]. Inne maszynopisy wspomnień znajdują się w: BJ, sygn. 9874.III; BN, sygn. akc.10313; BZNOss., sygn. 15615/II. I. Brochocki Andrzej II. Wspomnienia wojenne z 13-go pułku Ułanów Wileńskich. Okres walk od Samoobrony Wileńskiej w 1918 r. do zawarcia rozejmu z Litwinami w 1920 r. III. Biblioteka. Rękopisy. IV. Sygn. BK11387, k. 155, pol., 1918–1920. V. Młodzież polska w  gimnazjach wileńskich. Wymarsz ułanów wileńskich do Prużan, Kamieńca Lit. Akcja na Brześć, Baranowicze. Pobyt w  Lidzie. Ofensywa na Mińsk, postój pod Berezyną, odpoczynek w Wilnie. Walki i odwrót w kierunku Warszawy. Marsz spod Warszawy do Mińska Litewskiego i Wilna. Pobyt „na Litwie Środkowej”. Wzięcie do niewoli gen. Stasysa Nastopka. Pobyt w garnizonie wileńskim. Charakterystyki oficerów: płk Eugeniusz Ślaski, płk Mścisław Butkiewicz, rtm. Jerzy Dąmbrowski, mjr Hetman, rtm. Kazimierz Hrakało Horawski, por. Zahorski, rtm. Stanisław Brochocki i in. Ponadto załączone 24 fotografie. Fragment wspomnień wyd. druk.  Zob.: Brochocki Andrzej: Dzieje samoobrony w Szczuczynie Nowogródzkim (rok 1918–19). – Warszawa, 1992. Inne maszynopisy wspomnień znajdują się w: BN, sygn. akc.10312; BZNOss., sygn. 15616/II. I. [Grocholska Zofia] II. Pamiętnik z lat 1917–1918 / Zofia z Zamoyskich Grocholska III. Biblioteka. Rękopisy. IV. Sygn. BK11816, k. 34, pol., 1917–1918. V. Rewolucja na Podolu. Wystąpienia chłopskie i zniszczenie pałacu w Strzyżawce. Wyjazd Grocholskich do Winnicy. Rządy ukraińskie w Winnicy. Opanowanie miasta przez bolszewików. Sytuacja rodzin polskich, ucieczka Grocholskich z miasta. Opanowanie Winnicy przez wojska Petlury. Powrót Grocholskich i ich wyjazd do Warszawy. Ponadto załączona relacja Erazma Krasickiego. Fragment pamiętnika opublikowany w Internecie: http://www.grocholski.pl/zofia–z–zamoyskich–grocholska/wspomnienia–bolesne– zofii–z–zamoyskich–grocholskiej.html

— 130 — I. [Hołyńska Irena] II. Wspomnienia. Dwory na Kresach / Irena z Lissowskich Hołyńska III. Biblioteka. Rękopisy. IV. Sygn. BK13631, k. 49, pol., 1900–1914. 2 tecz., i z. Rkps, mps. V. Opis znanych dworów rodziny, krewnych i powinowatych z terenów Polesia. Wspomnienia o  ludziach tam mieszkających, głównie sprzed 1914  r.: Krzyczew – Hołyńskich, Prokopówka – Lissowskich, Otwiernica – Budzianowskich, Dunaj – Wołkowickich, Hrabówka, Łukowia i Nosowicze – Faszczów, Zefeld – Dąbrowskich, Fojewicze – Lissowskich, Spirydowa Buda – von Rozenbacha, Borchów – Kruszewskich, Luszew, Penczyn i Radziejów – Sołtanów. Drugi egzemplarz wspomnień znajduje się w BZNOss., sygn. 15560/II. Jest to dalszy ciąg wspomnień dot. okresu sprzed 1914 r. i lat międzywojennych. I. Hulewicz Wacław II. Czy zawsze wspominać miło III. Rękopisy. Pamiętniki robotników. IV. Sygn. BK11732/1, k. 328, pol., 1915–1918. T. 1. V. Młodość w Kościankach i Mielęcinie. Rodzina. Szkoły w Trzemesznie i Brzegu. Praktyki rolnicze. Dzierżawa Gajewa, pow. wąbrzeski. Mobilizacja do armii niemieckiej. Walki na Mazurach. Pobyt w oddziale wojskowym w Lipnie i Dąbrusku. Front wschodni pod Smorgoniami, Łuckiem, Lidą, Orszą, Bobrujskiem. Szpital w Toruniu. Powstanie wielkopolskie, próba rozszerzenia jego zasięgu za Wisłę. 33 Pułk Piechoty w Toruniu. Dzierżawa Popowa Toruńskiego. Praca w pomorskich towarzystwach i spółdzielniach rolniczo-handlowych, m.in. Pomorskie Towarzystwo Rolnicze. I. Juchniewicz Józef II. Pamiętnik 1905–1981 III. Rękopisy. Pamiętniki robotników. IV. Sygn. BK13329, k. 112, pol., 1905–1918. V. Tajne nauczanie jęz. pol. w Wilnie. Warunki życia w czasie I wojny światowej. Praca zarobkowa. Służba wojskowa i zawodowa praca w wojsku. Uzupełnianie wykształcenia. Okres okupacji – niewoli. Ucieczka z  obozu jenieckiego. Działalność w AK. Wstąpienie do wojska polskiego i walka o wyzwolenie. Praca w PKP i PKS. I. Kazimierska Helena II. Życiorys 1902–1981 III. Rękopisy. Pamiętniki robotników. IV. Sygn. BK13075, k. 14, pol., 1915–1918. V. Dzieciństwo w majątku rodziców na Podkarpaciu. Lata I wojny światowej spędzone w Rosji. Praca w zawodzie nauczycielskim w Wielkopolsce. Opis stosunków narodowościowych. Po wojnie nauczanie jęz. ros. Renta inwalidzka i praca na roli. I. Lula Józef II. Życiorys 1897–1981

— 131 — III. Rękopisy. Pamiętniki robotników. IV. Sygn. BK13001, k. 63, pol., 1914–1918. V. Dzieciństwo na wsi podkarpackiej. Służba w  wojsku austr. na Podolu podczas I wojny światowej. Niewola rosyjska. Służba w wojsku polskim 1919–1921. Walki 15 Pułku Piechoty z Armią Czerwoną. Praca w laboratorium badawczym Państwowej Fabryki Związków Azotowych w  Mościskach. Praca w  „Dorze” – wytwórni V–1,V–2. Po wojnie w  Bielawskich Zakładach Przemysłu Bawełnianego im. II Armii Wojska Polskiego. Powrót do Zakładów Azotowych. Stosunki w zakładach pracy. I. Modzelewski Jan II. Pamiętnik z r. 1830 i 1831 III. Rękopisy. Zbiór Tytusa Działyńskiego. IV. Sygn. BK01156 – mf. 1820, k. 18, pol., 1830–1831. V. Powstanie na Wołyniu i Podolu. I. N.N. II. Eksursja z Pińska po nad Prypecią do Dereszewicz w powiat Mozyrski z ogólną na Polesie uwagą pod względem przemysłu a osobliwie handlowego, w roku 1829 III. Zespół Rękopisów. IV. Sygn. BK00934 – mf. 2084, s. pol., 1829. Mps, w 4º. V. Maszynopis ze zbiorów Tytusa Działyńskiego. Relacja z  podróży. Szczegóły o miastach, wsiach, majątkach kresowych. Krajobrazy, zabytki. I. N.N. II. Notatnik nieznanego żołnierza 7 IX – 28 IX 1915 III. Rękopisy. Materiały Wiktora Schramma. IV. Sygn. BK11127, k. 13, pol., 1915. V. Dziennik legionisty Legionów Polskich z okresu pobytu w Kowlu, przy sztabie, w kancelarii kpt. Włodzimierza Ostoi Zagórskiego. I. N.N. II. Notatki o powstaniu radomyslskim 1831 r. III. Rękopisy. Papiery po Ludwiku Bystrzonowskim. IV. Sygn. BK11130 – mf. 8301, k. 8, pol., 1831. V. Opis przygotowań do powstania, jego przebieg. Notatki o powstańcach: Onufrym Gałeckim, Filipie Paszkowskim, Lippomanie, Stępkowskiej, Anieli Pieńkowskiej. Notatki o powstaniu owruckim, osobach: Wilhelmie Hołowińskim i Antonim Pauszy (v. Pawszy). I. Olasikowicz Wacław II. Mój robotniczy życiorys III. Rękopisy. Pamiętniki robotników. IV. Sygn. BK13116 – mf. 8784, k. 82, pol., 1905–1918.

— 132 — V. Dzieciństwo w  Sławucie na Wołyniu. Patriotyczna i  religijna atmosfera domu rodzinnego. Losy Sławuty w okresie rewolucji bolszewickiej. Opis śmierci ks. Romana Sanguszki. Przeprowadzka do Tomaszowa. Nauka w gimnazjum dla pracujących. Początki pracy literackiej i dziennikarskiej. Gorycz klęski wrześniowej. Internowanie w Wilnie i w Żagarach. Życie kulturalne. Stosunki narodowościowe. Polskie szkolnictwo na Litwie i Białorusi. Tajne nauczanie. Wyzwolenie Wileńszczyzny spod okupacji hitlerowskiej. Wyjazd na Syberię do poprawczego obozu pracy w Norylsku. Repatriacja w 1955 r. Większe fragmenty wspomnień wyd. druk. Zob.: Olasikowicz Wacław: Chłopak ze Sławuty. Wspomnienia z niedalekiej przeszłości – Warszawa, 1987. I. Saczkowski Leon II. Wspomnienia 1880–1915 III. Rękopisy. Pamiętniki robotników. IV. Sygn. BK13473, k. 24, pol., 1880–1915. V. Genealogia rodziny. Dzieciństwo na Polesiu. I. Sielużycki Zygmunt II. Garść moich wspomnień. III. Rękopisy. Pamiętniki robotników. IV. Sygn. BK11519/1, k. 241, pol., 1890–1918. V. Dzieciństwo na Litwie – Chowańszczyzna i Berezyna. Charakterystyka rodziny. Obyczaje. Nauka w szkole realnej w Wilnie, grono nauczycielskie. Studia od 1909 r. w  Instytucie Leśnym w  Petersburgu, profesorowie, życie studenckie, literatura rosyjska. Prace pomiarowe na Uralu. I  wojna światowa. Wojskowa szkoła piechoty w Wilnie. Służba saperska (Suwalszczyzna, Galicja, Rumunia). Wybuch rewolucji. Ucieczka z  armii. Służba w  II Korpusie Wschodnim gen. Dowbór-Muśnickiego. Obóz jeniecki w Brześciu, Warszawa. Praca w nadleśnictwie Nowogród. Udział w armii gen. Hallera (XII dywizja piechoty). Praca w nadleśnictwie Bydgoszcz. II wojna światowa. Wilno. Rubcowsk na Syberii. Armia Andersa. Bliski Wschód, Egipt, Palestyna, Anglia. Powrót do kraju. Ponadto załączone 12 fotografii. I. Szymanowski Stanisław II. Pamiętnik 1910–1981 III. Rękopisy. Pamiętniki robotników. IV. Sygn. BK13118, k. 111, pol., 1910–1918. V. Młodość w Dokszycach na Wileńszczyźnie. Charakterystyki dziadków i rodziców. Opis ludowych obyczajów weselnych. Okres rewolucji październikowej spędzony w Petersburgu. Uczestnictwo ojca w przemianach. Powrót w rodzinne strony. Udział w Junackich Hufcach Pracy. Opis wydarzeń na Wileńszczyźnie w latach 1939–1943. Wyjazd na roboty do Rzeszy w 1943 r. Po wojnie osiedlenie się na Ziemiach Odzyskanych i objęcie leśniczówki w Skórzynie. Stabilizacja i życie rodzinne zakłócone pobytem w więzieniu w związku z popełnionym nadużyciem. Degradacja zawodowa.

— 133 — I. Wizner Karol II. Życiorys tułacza robotnika 1914–1980 III. Rękopisy. Pamiętniki robotników. IV. Sygn. BK13128, k. 109, pol., 1909–1914. V. Dzieciństwo spędzone wraz z trojgiem rodzeństwa w Dubnie na Wołyniu. Ochotnicza służba w marynarce wojennej. Założenie rodziny i praca na statkach handlowych. Od 1939  r. walki na ORP „Grom”, po jego zatonięciu służba w  charakterze operatora radarowego na ORP „Piorun” (wykrycie pancernika „Bismarck”, konwojowanie statków przez Atlantyk, do Afryki, do Murmańska). Powrót do Polski w 1946 r. Praca na ORP „Burza”. Nagłe przeniesienie na emeryturę (1953 r.). Trudności w znalezieniu pracy. Zatrudnienie w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni. Wspomnienia o oficerach marynarki wojennej aresztowanych i skazanych w 1950 r. Refleksje na temat wydarzeń społeczno-politycznych w 1956 r., 1970 r. i 1980 r. Opis podróży do Indonezji w 1973 r. (załączono kronikę podróży napisaną przez kapitana statku). I. Zadruski Jan II. Wspomnienia żołnierza III. Rękopisy. Pamiętniki robotników. IV. Sygn. BK13632, k. 88, pol., 1914–1918. V. Dzieciństwo w Przasnyszu. Ewakuacja za Dniepr na początku I wojny światowej. Ochotnicza służba w ros. transporcie sanitarnym i zaopatrzeniowym w rejonie Baranowicz i Tuchanowicz (1916–1917). Wypadki na Ukrainie w końcu 1917 r. i I poł. 1918 r. Powrót do Przasnysza i wstąpienie do wojska polskiego. Utarczki z Niemcami i bolszewikami w rejonie Białegostoku i Mińska. Udział w wojnie 1920 r. (bitwy pod Modlinem i  Włodzimierzem Wołyńskim). Szefostwo prowiantury 35 pułku w  Łukowie. Założenie rodziny. Własna wytwórnia wód gazowych. Praca w  charakterze sekwestratora (poborcy podatku) na powiat puławski 1933–1939. Kampania 1939 r. w rejonie Puław i Dęblina. Działalność poborców podatkowych w czasie okupacji. Współpraca z ruchem oporu (ZWZ, AK) w rejonie Puław i Końskowoli. Wyzwolenie. Represje wobec członków Armii Krajowej. Po wojnie praca w Urzędzie Skarbowym w Puławach. 9. BL I. Makowscy [rodzina] II. Papiery rodziny Makowskich III. Zbiory specjalne. IV. Sygn. 2059, k. b.d., pol., XIX–XX w. V. Dokumenty dot. rodziny prowadzącej księgarnię na terenie Wilna. I. [Makowski Wacław] II. „Osobiste wspomnienia Wacława Makowskiego z lat 1879–1920” III. Zbiory specjalne. Papiery rodziny Makowskich dot. stosunków z Elizą Orzeszkową i działalnością księgarni wydawniczej w Wilnie w latach 1879–1936.

— 134 — IV. Sygn. 1941, k. b.d., pol., 1879–ca 1925. V. Wspomnienia Wacława Makowskiego, wileńskiego księgarza i działacza kulturalnego. Kierownika księgarń Elizy Orzeszkowej i  Feliksa Zawadzkiego. Inicjatora otwarcia w 1902 r. pierwszej polskiej czytelni w Wilnie. Wspomnienia spisane ok. 1925 r. 10. BN I. Bańkowski Czesław II. Pamiętnik III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.13012, k. 32, pol., ca 1896–ca 1920. Mps. V. Dzieciństwo i młodość autora. Kowno. Rewolucja 1905 r. Gimnazjum rządowe w Kownie. I. Bitner Wacław II. Wspomnienia posła na Sejm. Cz. 1. Zdobywcy niepodległości III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. III.10446, k. 64, pol., 1910–1920. Cz. 1. Mps.  V. Nauka w  gimnazjum w  Wilnie. Studia uniwersyteckie w  Kijowie i  Moskwie. Działalność w organizacjach niepodległościowych. I. Blicharski Czesław II. Wspomnienia tarnopolan III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.13483, k. [ok.] 1070, pol., ca 1900–ca 1945. T. 1–4. Mps. V. Tom 1–2: wspomnienia dot.  lat przed i  w  czasie I  wojny światowej. Zapiski dot. szkół. T. 3: wybuch II wojny światowej. Lata okupacji niemieckiej i sowieckiej. Wywózki do Rosji. Więzienie w Tarnopolu. Łagry, kwestia żydowska. NKWD, AK. I. Błoński Rafał Józef II. Organizacja i powstanie w woj. augustowskim III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.6517, k. 49, pol., 1862–1863. V. Wspomnienia Rafała Józefa Błońskiego z okresu od lipca 1862  r. do listopada 1863 r. Autor był naczelnikiem policji narodowej w woj. augustowskim. Wspomnienia dot. powstania styczniowego, walk, spraw organizacyjnych. I. Borysowicz Jerzy, Borysowicz-Służewska Alina II. POW na Litwie Kowieńskiej. Wspomnienia III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.13624, k. 4, pol., I poł. XX w. Mps. V. Wspomnienia dot. POW w Kownie, gub. kowieńska. Opisana działalność Macieja, Jana i Stanisława Niekraszów, przodków Aliny i Jerzego Borysowiczów. Ponadto załączone fotografie.

— 135 — I. Brensztejn Michał II. Dziennik za czasów okupacji niemieckiej Wilna [1915–1917] III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.10610 – mf. 63017–63020, k. 361, niem., pol., 1915–1917. T. 1–4. V. 4 obszerne zeszyty w kratkę, każdy z nich dot. kolejnego roku wojny: 1915 (od 18 maja), 1916, 1917 i 1918. Tomy 1–3 zawierają wspomnienia autora, w tomie 4 notatki autora, odezwy, fragmenty prasy. Na początkowej stronie pierwszego zeszytu znajduje się naniesiony ręką autora tytuł: „Dziennik z czasów okupacji niemieckiej Wilna (1915–1917)”. Fragmenty dziennika wyd. druk. Zob.: Brensztejn Michał: Dziennik z czasów okupacji niemieckiej Wilna (1915–1917). Dziennik (1918). [W:] Teraz będzie Polska. Wybór pamiętników z okresu I wojny światowej. Wstęp, oprac. i przypisy Andrzej Rosner. – Warszawa, 1988 s. 52–[76]; Brensztejn Michał: Dziennik 1915–1918. Część 1: rok 1915 i 1916. Oprac., wstęp i przypisy Małgorzata i Marek Przeniosło – Kielce, 2015. (Kresy w Polskich Pamiętnikach i Listach (1795–1918), t. 2). Zdigitalizowany: Biblioteka Uniwersytecka w Kielcach: http://libra.ibuk.pl/book/159548 I. Brensztejn Michał II. Pierwsza wycieczka po Żmujdzi piechotą III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.10618 – mf. 63027, k. 47 (s. 93), pol., 1896. V. Dzienne zapiski z okresu od 21 maja do 1 czerwca 1896 r. Opisy zwiedzanych miejsc. I. Brochocki Andrzej II. Na przełomie dwóch epok. Zapiski obszarnika III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.10313, k. 367, pol., 1895–1939. Mps. V. Dzieje rodziny, szczegółowy opis majątków należących do Brochockich (Weresków, Moryń w pow. nowogródzkim) i własnego (Mały Możejków). Charakterystyka gospodarki folwarcznej, hodowla zwierząt gospodarskich, stadnina koni. Opis lat szkolnych (1907–1914) i gimnazjalnych w Wilnie, studiów w Rydze. Działalność w korporacji „Arkonia”. Udział w  I  wojnie światowej (rota w  Mińsku) i w wojnie 1920 r. (13 pułk wileński). Okres międzywojenny (studia na Politechnice Warszawskiej, zamach majowy, wycieczki, gospodarowanie w Małym Możejkowie). Inne maszynopisy wspomnień znajdują się w: BJ, sygn. 9874.III; BK, sygn. BK11256; BZNOss., sygn. 15615/II. I. Brochocki Andrzej II. Wspomnienia wojenne z 13-go Pułku Ułanów Wileńskich III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.10312 – mf. 70673, k. II, 198, pol., 1918–1920. Mps.

— 136 — V. Opis wydarzeń od 1918  r. do zawarcia rozejmu z  Litwinami w  1920  r. Walki o Wilno (samoobrona wileńska). Fragment dziennika wyd. druk.  Zob.: Teraz będzie Polska. Wybór pamiętników z okresu I wojny światowej. Wstęp, oprac. i przypisy, Andrzej Rosner. – Warszawa, 1988; Brochocki Andrzej: Dzieje samoobrony w  Szczuczynie Nowogródzkim (rok 1918–19). – Warszawa, 1992. Inne maszynopisy wspomnień znajdują się w: BK, sygn. BK11387; BZNOss., sygn. 15616/II. I. [Chomiński Ludwik] II. Pamiętniki Ludwika Chomińskiego III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.9736 – mf. 82238–82243, k. 147 + II, 121 + IV, 180 + IV, 135 + IV, 54 + 72, pol., XIX–XX w. 8 z. V. Dzieje rodziny autora (dziad Stanisław, generał wojsk ros., gubernator kowieński), wspomnienia o ojcu [Aleksandrze], działaczu społecznym i ziemianinie, właścicielu majątku Olszewo w pow. święciańskim. Sylwetki krewnych (Józefa rtm. wojsk ros., i Witolda Zygmunta). „Nie są to pamiętniki sensu stricto, tylko materiały dot. rodziny, niemniej zawierają nieco wspomnień, zwłaszcza we fragmentach poświęconych ojcu”. Cyt. za: Pamiętniki i relacje w zbiorach rękopiśmiennych Biblioteki Narodowej, oprac. Danuta Kamolowa przy współudziale Teresy Sieniateckiej, Warszawa, 2015, s. 56. I. Chorzewski Jerzy II. Wspomnienia z dawnych lat III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.12678 – mf. 96956–95957, k. 242 + 238, pol., ca 1901–1945. Mps. V. Dzieciństwo na Ukrainie, lata szkolne w Kijowie. I wojna światowa i rewolucja w Rosji. Rządy Petlury na Ukrainie. Studia na Politechnice Warszawskiej. Korporacja studencka „Sparta”. II wojna światowa. Pobyt na Wołyniu i w Wilnie. Warszawa. AK (batalion „Wigry”). Powstanie warszawskie. Pobyt w obozie Bergen-Belsen. Koniec wojny i powrót do kraju (1945 r.). I. [Cybulska-Bąkowska Józefa] II. Pamiętnik Józefy Cybulskiej III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.9873, k. 40, pol., 1891–1892. V. Pamiętnik osobisty, zapisy dokonywane od 1 stycznia 1891  r. do 31 grudnia 1892 r. Lwów, Popieluchy, pow. olhopolski, Odessa. I. Czarnocki II. „Batko”. Wspomnienie o Michale Czarnockim (1859–1918) III. Zakład Rękopisów.

— 137 — IV. Sygn. akc.2339, k. 5, pol., 1859–1918. Mps. V. Autorem wspomnień jest jedno z dzieci Michała Czarnockiego (być może Wilhelm lub Bohdan). M. Czarnocki był administratorem klucza biłockiego Tyszkiewiczów na Wołyniu, później gospodarzył w swoim majątku Nacza Bryndzowska w pow. słuckim. Zamordowany przez bandę w 1918 r. I. Czarnocki Michał II. Pamiętniki z lat 1823–1828 III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.6469, k. 537, pol., 1823–1828. T. 1–5. V. Uniw. Wileński, proces filomatów i filaretów w Wilnie. Zawiera także materiały do historii rodzin litewskich. Fragmenty pamiętników wyd. druk.  Zob.: Z  filareckiego świata. Zbiór wspomnień z lat 1816–1824. Wyd. Henryk Mościcki. – Warszawa, 1924 s. 143–180. I. Czerniawski Emil Jerzy II. Trzy lata w marszu 1-ej Brygady III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.13000, k. 43 + 158, pol., 1914–1916. Mps (odpis). V. Wspomnienia z okresu od 16 sierpnia 1914 r. do 23 sierpnia 1916 r. Opis bitew (Wołyń, Podlasie, Lubelszczyzna), wizyta Józefa Piłsudskiego w pułku. Ponadto załączone odpisy listów do różnych osób zawierające relacje z frontu. Wspomnienia mają charakter dziennika. I. Ćwikiewicz Mikołaj II. Moje życie III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.12992, k. [ok.] 900, pol., 1886–1973. 11 z. V. Dzieciństwo w Brześciu. Życie rodzinne, pracownicy kolei (ojciec był felczerem kolejowym), gimnazjum w Brześciu i Ostrogu. Studia w Kijowie i Moskwie. Praca nauczyciela w gimnazjum w Ostrogu. Okres II wojny światowej (powstanie warszawskie). Czasy powojenne. I. [Daszkiewicz-Korybut Teresa] II. Wspomnienia Teresy Daszkiewiczowej-Korybut III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.17740.2.1, k. 95 + 66, pol., 1830–1850. Rkps (k. 95), mps (kop. k. 66). V. Wspomnienia Teresy Daszkiewiczowej-Korybut z  Dunin-Jundziłłów. Historia rodziny, sylwetki krewnych (ojca Wiktora, matki Teresy z  Cichockich, babki Emilianny z  Bachmińskich Abramiczowej 1 v. Szymanowskiej 2 v. Cichockiej), majątek rodzinny Brzostowica w pow. grodzieńskim, życie codzienne, obyczaje, podróże, majątek Żukiewicze pod Grodnem. Informacje dot. rodzeństwa. Wyjazd za granicę i operacja oczu (1850). Ponadto załączone wiersze.

— 138 — I. Daszyński Ferdynand II. Djarjusz zawierający w sobie kalendarz polski i ruski, odmiany powietrza, ważne wypadki krajowe, ważnieysze szczgóły życia mojego [...] III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.16736, k. 100, pol., 1834–1854. V. Ferdynand Daszyński, ojciec Ignacego Daszyńskiego, nauczyciel domowy, rządca majątków na Wołyniu. Sumaryczne notatki dot. poszczególnych miesięcy, pogody i jej wpływu na urodzaje. Krótkie zapiski dot. spraw osobistych i rodzinnych (ślub z Lucyną Irzykowiczówną). I. Deryng Emil II. Z pamiętników aktora wileńskiego III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.7882, k. 185, pol., 1842–1865. Mps. V. Odpis z  oryginału w  BNANULw. Emil Deryng spisał wspomnienia w  latach 1892–1894, na zlecenie Karola Estreichera. Opisał w nich nie całe swoje życie aktorskie (1841–1895), ale okres najbardziej ustabilizowany – pracę w Wilnie w latach 1842/3–1864/5. Fragmenty wyd. druk. Zob.: Deryng Emil: Z pamiętników aktora wileńskiego. Oprac. Jadwiga Pini-Suchodolska. Pamiętn. Teatr. R. 6: 1957 z. 2 s. 265–[280]; Tenże: Z pamiętników aktora wileńskiego. [Wyd.] Jerzy Timoszewicz.  Pamiętn. Teatr. R. 35: 1986 [druk.:] 1987 z. 2/3 s. 359–382. I. Domański Zygmunt II. Wspomnienia III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.9215–9216, k. [ok.] 500 + 601, pol., 1892–ca 1950. T. 1–2. Brulion, rkps (k. ok. 500), mps (odpis, k. 601). V. Dzieciństwo w Zaladziu w pow. słuckim na Białorusi, szkoła jezuitów w Chyrowie od 1903 r. Sylwetki ziemian m.in. Edwarda Woyniłłowicza. W czasie I wojny światowej służba w inżynieryjnym oddziale pomocniczym w Mińsku, następnie w I Korpusie (1917–1918) i 10 pułku ułanów (1919–1920). Praca społeczna. Działalność w  Związku Ziemian. Szkolnictwo na Kresach. Nauczycielki i  działaczki oświatowe (Maria Rymszanka, Wanda Kotwicka z Domańskich). Warszawa w latach 30. XX  w. Lata okupacji. Lata powojenne (aresztowanie, więzienie). Uwolnienie w 1949 r. Fragment pamiętnika wyd. druk. Zob.: Domański Zygmunt: Pamiętniki. [W:] Teraz będzie Polska. Wybór pamiętników z okresu I wojny światowej. Wstęp, oprac. i przypisy Andrzej Rosner. Warszawa 1988 s. 140–[158]. I. Dylikowski Piotr II. Pamiętnik urzędnika skarbowego w Odrodzonej Polsce III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.9315, k. 165, pol., ca 1885–ca 1950. Mps.

— 139 — V. Dzieciństwo w Wołkowysku. Praca w Zarządzie Kolei Moskiewsko-Kijowsko-Woroneżskiej. Strajki na kolei w  latach 1904–1907. Praca w  sądzie na kolei moskiewskiej. Powrót do kraju (1918 r.) i praca w spółdzielczości w Wołkowysku. Praca (od 1923 r.) w Izbie Skarbowej w Białymstoku, Kielcach i Lwowie. I. Fiedorowicz Józef II. Wspomnienia III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.11400, k. 201, pol., 1916–1921. Mps (kop.). V. Udział w walkach podczas I wojny światowej (1 Korpus gen. Dowbór-Muśnickiego, Dywizjon Jazdy Wileńskiej mjra Władysława Dąbrowskiego). Kampania 1920 r. Szczegółowy opis walk. Opisy Wilna i majątków kresowych. Stosunki polsko-litewskie. I. Fredro Henryk II. Pamiętnik. T. 2 III. Zakład Rękopisów. Archiwum Fredrów-Szembeków IV. Sygn. II.8387, k. 90, pol., 1830–1839. V. Wspomnienia Henryka Fredry, brata Aleksandra Fredry. Powstanie listopadowe – autor był adiutantem gen. Jana Nepomucena Umińskiego. Przebieg działań wojennych, szczegóły dot. towarzyszy broni. Powrót do Galicji. Sprawy rodzinne. Życie towarzyskie. Podróże zagraniczne. I. Fudakowski Jerzy II. Dzieje rodziny Fudakowskich III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.11962, k. 219, pol., XVIII w.–1939. T. 1–3. Mps. V. Pamiętnik zawiera obszerne wspomnienia członków rodziny Fudakowskich. Powstanie listopadowe. I i II wojna światowa. Gospodarowanie w majątkach na Ukrainie, Wołyniu, Lubelszczyźnie i Zamojszczyźnie. I. Fudakowski Kazimierz Bogdan II. Moje wspomnienia III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.12231, k. 358, pol., 1881–1932. T. 1–2. Mps z poprawkami ręką autora. V. Dzieciństwo i młodość na Ukrainie. Rodzina i znajomi. Gimnazjum w Kijowie, środowisko polskie w Kijowie, wakacje w Hryniewiczach, gub. grodzieńska. Wyjazd do Paryża na studia prawnicze. Życie młodzieży paryskiej. Studia ekonomiczne na uniwersytecie w Monachium. Objęcie po zmarłym ojcu majątku Krasnobród. Działalność polityczna i społeczna. I wojna światowa. Działalność polityczna i społeczna w latach międzywojennych. Pamiętnik wyd. druk. Zob. Fudakowski Kazimierz: Między endecją a sanacją. Wspomnienia ziemianina. Wstępem opatrzył Szymon Rudnicki, do dr. przygot.  Izabela Broszkowska. – Warszawa, 2013.

— 140 — I. Garczyński Tadeusz II. Wspomnienia z lat 1893–1918 III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. III.10562, k. 398, pol., 1893–1918. T. 1–3. Mps. V. Tom 1: dzieciństwo i młodość we Lwowie i Podhajcach. Tom 2: Lwów. Ziemiaństwo kresowe. Tom 3: wybuch I wojny. Kijów. Szkoła Malarska Konrada Krzyżanowskiego. Teatr Stanisławy Wysockiej. Wybuch rewolucji 1917 r. Wyjazd do Lwowa. I. Girdwoyń Kazimierz II. Pamiętnik III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.6461–II.6462, k. 76 + 23, pol., 1845–1876. Brulion rkps (k. 76), czystopis (k. 23). V. Dzieciństwo w Wilnie. Szkoła Wojskowa Inżynierów w Petersburgu. Powstanie styczniowe. Zesłanie do wojska w Orenburgu. I. Glanowski Antoni II. Materiały do wspomnień III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.16413, k. [ok.] 90, pol., 1916–1949. Mps z poprawkami. V. 1. Okres 1916–1918. Żołnierz Legionów Polskich. Pobyt w  niewoli rosyjskiej (m.in. obóz jeniecki w Darnicy pod Kijowem). Sytuacja w Kijowie po wybuchu rewolucji 1917 r. Zaciąg do 3 Korpusu Wschodniego. Opis podróży wraz z grupą legionistów przez Murmańsk do wojsk polskich we Francji. 2. Rok 1949. Opis wysiedlenia ze Lwowa. Podróż pociągiem do Kazachstanu. Ponadto załączone kopie listów, mapy. Wspomnienia (oraz rkps opracowania historycznego „Przeprawa Murmańska”) Antoniego Glanowskiego znajdują się także w  zbiorach Instytutu Józefa Piłsudskiego w Londynie (Zespół nr 167: Archiwum Antoniego Glanowskiego). I. [Glińska Anna] II. Było... przeminęło. Pamiętnik / Anna z Dąbrowskich Glińska III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.9732, k. 289, pol., 1896–1970. T. 1. Mps. V. Dzieciństwo na Ukrainie, rodzina, znajomi, szkoła w Niemirowie, pensja w Kijowie, życie towarzyskie (małżeństwo z Michałem Glińskim), wybuch I wojny, ucieczka do Warszawy. Warunki życia uciekinierów z Kresów. Życie towarzyskie Warszawy w okresie międzywojennym. Sylwetki różnych osób. Załączone fotografie osób i dworów. I. [Glińska Anna] II. Było... przeminęło. Pamiętnik / Anna z Dąbrowskich Glińska III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.10106, k. 157, pol., 1896–1970. T. 2. Mps.

— 141 — V. Dzieciństwo na Ukrainie, rodzina, znajomi, szkoła w Niemirowie, pensja w Kijowie, życie towarzyskie, wybuch I wojny światowej, ucieczka do Warszawy. Załączone fotografie osób i dworów. I. Gołuchowski Józef II. Dzienniki III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. BOZ 1970, s. 359, pol., 1822–1826. V. Dziennik Józefa Gołuchowskiego prof. filozofii na Uniw. Wileńskim, prowadzony od września 1822 r. do lipca 1826 r. Pobyt w Warszawie. Studia na UW. Nominacja na prof. Uniw. Wileńskiego w latach 1823–1824. Środowisko naukowe i kulturalne Wilna. Wydalenie z uczelni (1824 r.). Powrót do Warszawy przez Grodno. Wędrówki po kraju. I. Górszczyk Jerzy Mikołaj II. Wspomnienia III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.17096, k. [ok.] 1000, pol., 1902–1968. T. 1–5. Mps. V. Tom 1: dzieciństwo na Podolu. I wojna światowa. Walki w wojsku gen. Józefa Hallera, bitwa pod Kaniowem. Udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Praca naukowa. Przyjazd do Warszawy (1929 r.). Tom 2: wybuch II wojny światowej. Internowanie w Rumuni. Działalność społeczna w Wołogdzie. Delegat rządu w Iranie. Powrót do kraju (1947 r.). Tom 3–5: okres powojenny do 1968 r. Sytuacja ruchu ludowego w PRL. I. [Guzowska Zofia] II. Za moich czasów. Pamiętnik / Zofia ze Święcickich Guzowska III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.8036, k. 278, pol., 1877–1918. Mps (odpis). V. Zofia Guzowska – pisarka, działaczka społeczna. Wspomnienia dot. m.in. dzieciństwa na Kresach (Wołyń, Podole, Ukraina) – ojciec autorki pracował w administracji dóbr Branickich. Opisy miasteczka Połonne, ludności, zwyczajów, sąsiadów, życia codziennego. Opis Żemłosławia (majątek Władysława Umiastowskiego). Pobyt w dobrach Ordynacji Zamoyskich na Lubelszczyźnie. Warszawa. Lata szkolne. Życie rodzinne (ślub z Józefem Guzowskim). Lublin. I wojna światowa. I. [Hauke Maria] II. Dzienniki i notatki Marii Hauke / Maria z Kaczanowskich Hauke III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. IV.9635, k. 35 + 90 + 124 + 36, franc., pol., 1861–1869. Cz. 1–4. 3 notesy, różnego formatu. Opr. i składki luźne. Aneks. V. Cz. 1: fragmenty dziennika Marii Hauke z okresu od października do 4 listopada 1881 r., zapiski głównie o charakterze politycznym i osobistym. Cz. 2: zapiski z okresu od 28 marca 1864 r. do 27 stycznia 1866 r. o charakterze osobistym z okresu pobytu

— 142 — w Genewie, we Florencji, w Spezzii. Wiele informacji dot. itinerarium gen. Józefa Hauke-Bosaka w ostatnim okresie powstania i po opuszczeniu Galicji. Ponadto liczne wypisy i notatki z lektury. Cz. 3: zapiski dzienne z 1869 r. o charakterze osobistym pisane w kalendarzu. Cz. 4: zawiera notatki adresowe i kasowo-gospodarcze. Aneks zawiera kserokopie materiałów z  BJ pochodzących z Archiwum J.  Hauke-Bosaka, fragmenty dziennika Marii Hauke z okresu pobytu we Lwowie i wyjazdu do Szwajcarii. Dziennik może być analizowany jako dokument historyczny, społeczny, psychologiczny, a także jako tekst literacki. Zob.: Kostrzewa Ewelina: Preludium powstania styczniowego w dziennikach Marii z Kaczanowskich Hauke (1834–1905), małżonki gen. Józefa Bosaka. [W:] Postawy i aktywność kobiet w czasie powstania styczniowego 1863–1864. (Na tle polskich konspiracji i  działalności powstańczej doby zaborowej). Pod red. Teresy Kulak, Joanny Dufrat, Moniki Piotrowskiej-Marchewy. – Wrocław, 2013 s. 35–56. I. [Hornowska Łucja] II. Wspomnienia / Łucja z Dunin-Borkowskich Hornowska III. Zakład Rękopisów. Spuścizna Marii Hornowskiej. IV. Sygn. II.10423, k. 226, pol., ca 1852–1890. Cz. 1–3. 2 z. V. Cz. 1: Wołyń i Podole, k. 1–95. Życie dworów polskich, udział ojca autorki w powstaniu styczniowym (bitwa pod Salichą), represje po powstaniu, wywłaszczenie z  majątku. Cz. 2: Warszawa, 1869–1881, k.  96–179. Losy rodzin wywłaszczonych za udział w powstaniu styczniowym. Autorka opisuje życie towarzyskie stolicy, przyjaźń z Michałem Andriollim, znajomość z Antonim Edwardem Odyńcem i in. Opisuje dwór w Łochowie, skąd pochodził jej mąż, Józef Hornowski, swoje życie rodzinne. Cz. 3: Lublin, 1881–1890, k. 180–221. I. [Hornowska Maria] II. L’an 1828 / Maria z Schaffów Hornowska III. Zakład Rękopisów. Spuścizna Marii Hornowskiej. IV. Sygn. III.10422, k. 50, franc., pol., 1828. Mps (odpis). V. Dziennik panieński, pisany w okresie od 31 marca do 26 listopada 1828 r. w Ottyniowicach, pow. Bóbrka, i we Lwowie. Sprawy osobiste. Życie towarzyskie. I. Hryncewicz Ludwik II. Wspomnienia z wojny 1918–1920 i wywiadu AK w latach 1939–1945 III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.13549, k. [ok.] 50, pol., 1918–1920, 1939–1945. Mps. V. Kowieńszczyzna. I  i  II wojna światowa. Fotografie dokumentów dot.  autora i jego rodziny (majątek Iłgów pod Kownem). I. Jałowiecki Mieczysław II. Wspomnienia III. Zakład Rękopisów.

— 143 — IV. Sygn. III.10592 – mf. 76354-76355, k. 540, pol., ca 1880–1920. 8 z. Mps. V. Dzieciństwo w rodzinnym majątku Syłgudyszki, pow. święciański. Organizacje rolnicze na Litwie. Życie towarzyskie i zawodowe w Wilnie (praca w Wileńskim Banku Ziemskim). Ziemiaństwo wileńskie. Stosunki z Litwinami. I wojna światowa. Wilno i Syłgudyszki pod okupacją niemiecką. Wyjazd do Warszawy. Praca na stanowisku delegata Rządu w Gdańsku (1919 r.). I. Janiszewska Maria II. Szczęśliwe lata / Maria z Bułhaków Janiszewska III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.15239, k. 159, pol., 1886–1908. Mps. V. Dzieciństwo i młodość w Moskwie i Petersburgu. Rodzina autorki. Nauka w gimnazjach, matura 1903 r., studia w Petersburgu. Rewolucja 1905 r. Ślub z Henrykiem Januszewskim w 1908 r. Pobyt w majątkach na Białorusi, Wileńszczyźnie i Ukrainie. Załączone fotografie. Wspomnienia pisane językiem literackim. I. Jankowski Jan II. Dziennik podróży na zesłanie do Wołogdy. Cz. I III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.6470 – mf. 195, k. 50, pol., 1824. V. Dziennik studenta Uniw. Wileńskiego, członka Związku Filaretów, prowadzony od 12 października do 4 listopada 1824 r. Opis podróży na zesłanie do Wołogdy. Przesłuchanie u gubernatora w Jarosławiu. Omówienie dziennika Jana Jankowskiego. Zob.: Podhorski-Okołów Leonard: Trzy echa epoki mickiewiczowskiej. Pamiętn. Liter. R. 44: 1953 z. 1 s. [254]–262. I. Janowski Ludwik II. Dzienniki III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.7730 – mf. 57019-57021, k. 172 + 208 + 93, pol., 1895–1921. T. 1–3. V. Głównie osobiste notatki. Dotyczą także pracy zawodowej w Kijowie i Wilnie. Opisy Wilna i okolic. Tom 1: lata 1895–1919. Tom 2: rok 1920. Tom 3: rok 1921. I. Janowski Ludwik II. Wypisy ze wspomnień różnych autorów dotyczące Krzemieńca i Liceum III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.7802, k. 107, pol., II poł. XIX w. Rkps, mps. Format 22,5 × 18 i mniej. V. Wypisy ze wspomnień sporządzone przez Ludwika Janowskiego. Wypisy następujących autorów: Antoniego Beaupré k. 1–19; Michała Budzyńskiego k. 20–38; Henryka Cieszkowskiego k. 39–68; Filipa Spendrowskiego k. 69–77; Gustawa Olizara k. 78–94; Franciszka Kowalskiego k. 95–99; in. notatki k. 100–107. Wybrane pamiętniki wyd. druk.  Zob.: [Budzyński Michał]: Wspomnienia z  mojego życia. Napisał Michał Budzyński. T.  1–2. – Poznań, 1880; Cieszkowski Henryk: Notatki z mojego życia. – Poznań 1873; Olizar Gustaw: Pamiętniki 1798–1865.

— 144 — Z przedm. J. Leszczyca [pseud.] Jana Siemieńskiego [nazw.]. – Lwów, 1892; [Kowalski Franciszek]: Wspomnienia (1819–1823). Pamiętnik Franciszka Kowalskiego. T. 1–2. – Kijów, 1859. I. Kaczkowski Jan II. Pamiętnik z lat 1863–1866 III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.8816, k. 77, pol., 1863–1866. Rkps, mps (odpis). V. Udział w  powstaniu styczniowym w  Galicji i  na Wołyniu, pobyt w  więzieniu w Żytomierzu i na zesłaniu w Siewakowej na Syberii Wschodniej. Ponadto załączony list Jana Kaczkowskiego do rodziny pisany z Siewakowej w 1866 r. I. Kamieński Kazimierz II. Na szlakach pamięci starego kolejarza III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.7947, k. 315, pol., 1862–1960. 3 z. Mps. V. Lata szkolne w Warszawie. Praca na kolei w Suchedniowie, Małogoszczy, Częstochowie. Ślub z Julią Jokiel. I wojna światowa. Delegacja do Rosji. Praca w dyrekcji kolei Galicji i Bukowiny. Opis Czerniowiec, warunków pracy i życia kolejarzy. Stanowisko naczelnika stacji w Stefanówce pod Zaleszczykami, potem w Kołomyi. Praca na stacjach ukraińskich (m.in. Mohylew Podolski). Rewolucja w  Rosji i  na Ukrainie. Charakterystyka oficerów rosyjskich, ludu ukraińskiego. Wędrówka wojenna. Powrót do kraju w 1921 r. Praca w Łodzi przy likwidacji serwitutów w dobrach Platerów. Trudności życiowe. Sylwetki przemysłowców i ziemian. Powrót do pracy w kolejnictwie (od 1925 r.) w Dęblinie, potem w Kielcach. Działalność i aktywność społeczna i kulturalna kolejarzy kieleckich. Praca w Bydgoszczy. II wojna światowa. Ewakuacja na Wschód. Powrót do Kielc. Okupacja w Kielcach. Partyzantka kielecka. Powrót do Bydgoszczy (od 1945 r.). Praca w PKP. Śmierć żony. Wyjazd do Warszawy. Praca w Ministerstwie Komunikacji. Przejście na emeryturę. Fragmenty wspomnień wyd. druk. Zob.: Kamieński Kazimierz: Na szlakach pamięci starego kolejarza. [W:] Teraz będzie Polska. Wybór pamiętników z okresu I wojny światowej. Wstęp, oprac. i przypisy Andrzej Rosner. – Warszawa, 1988 s. 184–[191]. I. Karwicki-Dunin Kazimierz II. Co się widziało słyszało i czytało od 12/25 sierpnia 1915 po [6 czerwca 1921] III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.16466, s. 983, pol., 1915–1921. T. 1–5. V. I wojna światowa. Wyjazd w 1915 r. z własnego majątku Stubło na Wołyniu do Kijowa. Życie Polonii kijowskiej. Podróże w interesach po Ukrainie i Rosji. Rewolucja 1917 r. Przyjazd do Hruszniewa na Podlasiu, następnie do Warszawy (1918 r.). Opis wydarzeń 11 listopada 1918 r. w Warszawie i wyborów do sejmu w 1919 r. Józef Piłsudski. Nastroje społeczne. Praca zawodowa (Koło Polaków Ziem Ruskich, Polski Czerwony Krzyż, Rada Główna Opiekuńcza). Wojna polsko-bolszewicka. Opuszczenie Warszawy. Powrót do Hruszniewa. Podróż na Wołyń, wizyta w Stuble i Mizoczu (1921 r.).

— 145 — I. Karwicki-Dunin Kazimierz II. Wspomnienia z mego dzieciństwa i mej młodości od 18 lutego 1661 [1861] r. po połowę stycznia 1885 r. III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.16465, k. 268 + 42, pol., 1861–1885. T. 1–2. V. Rodzinny dwór w Mizoczu pow. dubieński na Wołyniu. Życie rodzinne i towarzyskie. Nauka w konwikcie jezuitów w Tarnopolu. Studia na politechnice w Rydze. Służba w wojsku ros. (3 batalion saperów w Rydze). Korporacja „Arkonia”. Gospodarowanie w Mizoczu. I. Kodis-Freyerowa Zofia II. Wspomnienia III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.11258, k. 103, pol., ca 1899–ca 1950. Mps. V. Wspomnienia Zofii Kodis-Freyerowej, córki Teodora Kodisa i  Józefy z  Krzyżanowskich. Dzieciństwo, głównie na Litwie i  Białorusi (Mińsk). Historia rodziny (wspomnienia o  dziadkach i  rodzicach). Wybuch I  wojny światowej. Śmierć ojca. Przyjazd do Warszawy. Zamach na prezydenta Gabriela Narutowicza. Zamach majowy w 1926 r. Prezydent Ignacy Mościcki. Praca zawodowa – architekt. Wyjazd do Francji. II wojna światowa. Okupacja Warszawy. Pawiak. Czasy powojenne. I. [Kodisowa Józefa] II. Wspomnienia Józefy Kodisowej z Krzyżanowskich III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.13660, k. 94, pol., ca 1870–1890. 2 z. V. Wspomnienia Józefy Kodisowej, córki Erazma Krzyżanowskiego i  Zofii Kozieleckiej. Dzieciństwo na Białorusi (majątki Załucze i Tulonka). Nauka na tajnej pensji w  Mińsku i  w  Naczy. Wyjazd do Warszawy, egzamin państwowy nauczycielski. Powrót do domu. Praca nauczycielki. Charakterystyka ziemianek, równouprawnienie kobiet. Wyjazd na studia do Szwajcarii. Opis kontaktów z Edwardem Abramowskim, Feliksem i Ignacym Daszyńskimi, Aleksandrem Dębskim, Karolem i  Gerhardem Hauptmannami. Dom Zygmunta Miłkowskiego [nazw.] Teodora Tomasza Jeża [pseud.] Działalność w Kole Polskim w Genewie. Sylwetka Bolesława Limanowskiego. I. Korewa Tadeusz II. Życiorys poszerzony III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.13215 – mf. 93959, k. 28, pol., ca 1914–1945. Rkps, mps (odpis). V. Nauka w  Jekaterynburgu. Wybuch rewolucji 1917  r. Powrót na Litwę. Nauka w  Szkole Technicznej we Włocławku i  Szkole Inżynierii w  Miltweidzie [Mittweidzie]. Kierownictwo gorzelni w  Lejpunach. Organizowanie harcerstwa w  gimnazjum w  Kownie. Członkostwo w  organizacji „Pochodnia”. II wojna światowa (Litwa). Wyjazd do Polski w 1945 r. Ponadto załączone tablice genealogiczne, fotografie

— 146 — i wspomnienia z lat 1937–1941 (dot. pracy w Banku Litewskim, działalności Klubu Inteligencji Polskiej w Kownie). I. [Korzeniowski Onufry Antoni] II. Notatnik Onufrego Antoniego Korzeniowskiego z lat 1830–1837. III. Zakład Rękopisów. Archiwum Józefa Korzeniowskiego. IV. Sygn. I.8957 – mf. 62431, k. 17, pol., I poł. XIX w. V. Onufry Antoni Korzeniowski artylerzysta w powstaniu listopadowym, emigrant.  Urodzony w  miejscowości Bochenniki na Podolu. Notatnik zawiera zapiski rachunkowe oraz nieco szczegółów o jego udziale w powstaniu (transport amunicji do Zamościa, pobyt w korpusie Samuela Różyckiego). I. Korzon Tadeusz II. Studenci Polacy w Moskwie III. Zakład Rękopisów. Spuścizna Korzonów i Prószyńskich. IV. Sygn. IV.5926 – mf. 63661, k. 8, pol., 1855–1859. V. Studia prawnicze w  Moskwie. Sylwetki kolegów (Konrad Chmielewski, Władysław Gołemberski, Bolesław Limanowski, Henryk Bukowski i  in.). Organizacja studencka „Ogół”. Życie studenckie. I. Kossakowski Jan II. Notatki z lat dziecięcych III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.13223, k. 50 + 43, pol., 1903–1910. Rkps (k. 50), mps (k. 43). V. Wyciąg z niedokończonego rękopisu, sporządzony przez Piotra Mackiewicza, lekarza domowego Kossakowskich. Opis majątku Wojtkuszki w pow. wiłkomierskim. Rodzina, sąsiedzi, znajomi. Wizyta u papieża Piusa X w Rzymie. I. [Krauze Zofia] II. Rzeki mojego dzieciństwa. Wspomnienia / Zofia z Głuskich Krauze III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.16819, k. 250 + 214, pol., 1894–1976. 3 z. Rkps (k. 250), mps (odpis k. 214). V. Wspomnienia dot. dzieciństwa i młodości w Kijowie. Życie towarzyskie, wakacje w dworach ziemiańskich. Sprawy rodzinne, ślub z Leopoldem Krauze. Sytuacja w Kijowie podczas I wojny światowej i rewolucji. Wyjazd do Polski. II wojna światowa. Powstanie warszawskie. Czasy powojenne. I. Kucharski Emil II. Dzienniki żołnierza armii rosyjskiej z lat 1904–1917 III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.17600, akc.17734, k. [ok] 310, pol., 1904–1917. Rkps, mps (odpis). V. 1. Dziennik z wojny rosyjsko-japońskiej. Obejmuje okres od 8 grudnia 1904 r. do 6 stycznia 1906 r. Opis podróży transportem wojskowym z Kijowa przez Syberię

— 147 — do Harbinu. Życie codzienne żołnierzy (służba w  kancelarii). Organizacja szpitala polowego w Harbinie. Echa wydarzeń politycznych (sygn. akc.17600). 2. Dziennik z lat I wojny światowej. Obejmuje okres od 4 listopada 1915 r. do 27 listopada 1917 r. Opis codziennego życia żołnierzy na froncie ukraińskim. Nastroje w wojsku. Echa wydarzeń politycznych, w tym rewolucji 1917 r. (sygn. akc.177345). I. Kuczewski Jerzy Ignacy II. Pamiętnik rok 1862 III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.6521 – mf. 219, k. 34, pol., 1862. V. Autor był naczelnikiem woj. wileńskiego w Organizacji Narodowej. Utworzenie Komitetu na Litwie, demonstracje i przygotowania do powstania w 1862 r. I. Kumanowski Eligiusz II. Wspomnienia z polowań na Kresach III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.13035, k. 49, pol., 1870–1914. Mps (kop.). V. Właściciel majątku Kumanowce na Podolu. Wspomnienia poświęcone wnukowi, Bogdanowi Kutyłowskiemu, także wątki osobiste. Środowisko ziemian. Działalność oświatowa i dobroczynna. Jarmarki w miasteczkach kresowych. I. Laskowicz Karol II. Iszczołna. (Kresowy dwór i jego sąsiedzi) III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.10390 – mf. 87732, k. 452, pol., XVIII w.–1944. Mps. V. Dzieje majątku Iszczołna w pow. lidzkim sięgające XVIII w. Kronika rodziny. Opisy sąsiednich majątków. Załączony fragment osobistych wspomnień z lat 1938–1944. Inne maszynopisy wspomnień znajdują się w: BJ, sygn. 9899.III; BK, sygn. 11995; BZNOss., sygn. 15480/II. I. [Lasocka Janina] II. Gawędy i wspomnienia / Janina z Kozakowskich Lasocka III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.12771, k. 353, pol., 1900–1950. T. 1–2. Mps. V. T. 1: Historia rodziny. Wspomnienia dot. dzieciństwa na Ukrainie (ojciec Jan Kozakowski był dzierżawcą majątku Woronińce, matka Ewa z Abramowiczów). Opis życia na wsi. Wyjazd do Warszawy w  1914  r. Wspomnienia dot.  pracy ojca. Lata szkolne. Życie kulturalne Warszawy w latach 1914–1920. Ślub z Marianem Lasockim w 1920 r. T. 2: Majątek Zaskrodzie na Kurpiach. Życie rodzinne. II wojna światowa. Życie pod okupacją niemiecką. Działalność w Patronacie Opieki Nad Więźniami. Śmierć rodziców. Powstanie warszawskie. Czasy powojenne. I. Lasocki Kazimierz II. Pamiętnik

— 148 — III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. IV.6484, k. 654, pol., ca 1880–ca 1939. T. 1–2. Mps. V. Wspomnienia Kazimierza Lasockiego, artysty malarza. Dzieciństwo na Podlasiu. Nauka w Warszawie. Studia w Monachium. Wyjazd na Żmudź (opisy krajobrazu i  sztuki ludowej). Pobyt na Wołyniu (polowania, krajobrazy). Warszawa. Życie w stolicy. Asystentura w Szkole Sztuk Pięknych. Wybuch I wojny światowej. Praca w kolumnie Czerwonego Krzyża przy wojskach ros. Lata międzywojenne w Polsce. Echa zabójstwa Gabriela Narutowicza. I. [Łabuńska Wanda] II. Fragment wspomnień / Wanda z Młynarskich Łabuńska III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.17039, k. 23, pol., 1914–1918. Rkps. V. Autorka mieszkała w majątku Ilgów na Kowieńszczyźnie. Po wybuchu I wojny światowej musiała opuścić Litwę. Podróż do Rosji. Pobyt w Moskwie (jesień 1915 r.). Wiele szczegółów dot. rodziny. Wspomnienia o ojcu Emilu Młynarskim (dyrygencie i kompozytorze). Życie muzyczne w Moskwie podczas wojny. Powrót do kraju. Ponadto załączona korespondencja, materiały ze spuścizny autorki. I. [Ławruszczak Florentyna] II. Wspomnienia Florentyny z Letowtów Ławruszczak III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.6778 – mf. 99783, s. 342, pol., 1874–1941. V. Dzieciństwo na Litwie (majątki Letowty i  Krasowszczyzna). Opisy dworów oraz zwyczajów litewskich i białoruskich. Nauka na pensji w Mławie. Zamieszkanie w Prenach, w Mariampolu. I wojna światowa w Mińsku Litewskim. Powrót do Płocka. I. Łoskiewicz-Paszkowicz Maria II. Wspomnienia III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. III.7929 – mf. 58177, k. 38, pol., ca 1900–ca 1944. Cz. 1–3. Mps. V. Wspomnienia Marii Łoskiewicz-Paszkowicz [nazw.] Szczęsnej [pseud.]. Cz. 1: „Córka Tadeusza i Emilii”. Dzieciństwo w majątku rodzinnym pod Lipawą na Łotwie. Cz. 2: „Czasy szkolne”. Lata 1904–1919: wyjazd do Humania, opis miasta i  Polaków, gimnazja, tajne nauczanie. Działalność towarzystwa „Oświata”, polska biblioteka. Organizacje uczniowskie m.in. Korporacja Młodzieży Uczniowskiej etc. Cz. 3: „Babie lato”. Wyjazd do Polski, Warszawa na Grochowie w latach 1939–1944. Wspomnienia z powstania warszawskiego. I. [Łoś Ignacy Baltazar] II. Dzienniczek Ignacego Baltazara hr. Łosia z Grodkowa III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.15845, k. 33, pol., 1800.

— 149 — V. Dzienniczek Ignacego Baltazara Łosia ojca Michała Erazma Łosia. Wpisy obejmują okres od 4 lipca do 27 grudnia 1800  r. Zwięzłe notatki dot.  m.in. wyjazdów, wizyt sąsiedzkich. I. Łoś Mikołaj Erazm II. Wspomnienia z życia mojego III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.15510, 15846, k. [ok.] 260, pol., ca 1805–1861. T. 1–2. V. Dziedzic Kamienia, pow. zwiahelski, Wołyń. T. 1: Dzieciństwo i młodość. Nauka w szkole jezuitów w Romanowie. Powrót do Kamienia. Sprawy rodzinne i majątkowe. Informacje o rodzinie ojca, Ignacego Baltazara, i matki, Anny z Szawłowskich. T. 2: Ślub z Erazminą Płaczkowską. Sprawy rodzinne, wizyty, śmierć syna Hilarego. I. Makarewicz Mieczysław II. Pamiętnik III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.8850, k. 300, pol., 1872–1917. 7 z. V. Autor pochodził z Suwalszczyzny. Praca w aptece w okolicach Kijowa. Służba w wojsku ros. do 1917 r. I wojna światowa. Pobyt w szpitalu w Radomiu i Czernichowie na Kijowszczyźnie. Wykłady w szkole wojskowej Kijowie. Rewolucja 1917 r. na Ukrainie. I. Malewski Emeryk II. Notatki o pobycie na Uniwersytecie Charkowskim III. Zakład Rękopisów. Archiwum Ludwika Janowskiego. IV. Sygn. II.7776 – mf. 57039, k. 28, pol., 1867–1869. Kop. Format 21 × 17. V. Wspomnienia Emeryka Malewskiego, syna Ignacego, ur. w 1846 r. w Białej Cerkwi. Okres studiów na Wydziale Medycznym Uniw. Charkowskiego. Odpis ze wspomnień E. Malewskiego reką Ludwika Janowskiego. Zob.: Kijas Artur: Polacy na Uniwersytecie Charkowskim 1805–1917. – Warszawa, 2008 s. 10–11. I. Mańkowski Jan Lucjan II. Z moich wspomnień III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.9780 – mf. 70672, k. 103, pol., ca 1900–1915. V. Właściciel majątku Sahinki na Podolu. Wspomnienia dot.  m.in. władz rosyjskich, marszałków szlachty, ziemiaństwa. Konflikty społeczno-polityczne. Wybory do Dumy, Rady Państwa i ziemstwa powiatowego. I. Marchocki-Ścibor Julian II. Notatki wspomnień III. Zakład Rękopisów.

— 150 — IV. Sygn. akc.13234, k. 101, pol., ca 1750–po 1920. Mps. V. Notatki spisane i uporządkowane przez syna autora, Stanisława. Historia rodziny. Sylwetka Ignacego Ścibora-Marchockiego, komisarza cywilno-wojskowego na powiat krzemieniecki, właściciela klucza Mińkowskiego na Podolu. Jego działalność społeczna i kulturalna. Wspomnienia o jego synu Karolu, który po konfiskacie dóbr na Podolu osiadł w Lubomile koło Odessy. Wspomnienia Juliana, dot. dzieciństwa i młodości w Lubomile, szkoły w Odessie, rodziny, Polaków w Odessie. Wakacje na Podolu. I wojna światowa. Wstąpienie do wojska polskiego, walki w Galicji. Studia w Warszawie. Praktyka rolna na Kaszubach. I. [Micińska-Ulatowska Aniela] II. Fragment wspomnień III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.16810.6, k. 11, pol., 1917–1919. V. Epizod z dzieciństwa w majątku Mokra na Podolu. Ucieczka z dworu (1917 r.) przed bolszewikami. Pobyt w Odessie. Przyjazd do Polski w 1919 r. I. Mieleszko-Maliszkiewicz Adam II. Moje wędrówki po kraju III. Zakład Rękopisów. Spuścizna Aleksandra Czołowskiego. IV. Sygn. II.5623 – mf. 43440, k. 152, pol., 1852–1874. V. Adam Mieleszko-Maliszkiewicz pochodził z rodziny szlacheckiej, zamieszkałej na Polesiu i Ukrainie. Opis podróży po Ukrainie. Opis zabytków, przyrody i miejscowości: Bracław, Humań, Kijów, Korsuń, Niemirów, Tulczyn, Zofiówka. I. [Moszyński Piotr] II. Materiały autobiograficzne i biograficzne Piotra Moszyńskiego III. Zakład Rękopisów. Archiwum Moszyńskich. IV. Sygn. IV.9932, k. 65, franc., pol., 1826–1879. V. 1. Materiały autobiograficzne – autografy: kalendaria danych osobistych i  rodzinnych za okres 1812–1873 i za okres 1800–1879 (spisywane kolejno ok. 1851 r. i ok. 1875 r.); kalendaria z okresu uwięzienia i śledztwa w sprawie Tow. Patriotycznego oraz zesłania (za 1826 r. i za lata 1826–1827), zawierają m.in. tematy przesłuchań w śledztwie, dane dot. współwięźniów w Tobolsku, Symbirsku i Czernichowie; wspomnienia dot. aresztowania i śledztwa w 1826 r. 2. Materiały autobiograficzne spisane brulionowo ręką zięcia, Zygmunta Pusłowskiego: wspomnienia dot. Tow. Patriotycznego i lóż masońskich na Wołyniu oraz śledztwa w 1826 r.; relacja o gen. D[mitrju G.] Bibikowie „Relations Alec Bibikow”, z okresu pobytu na zesłaniu w Kijowie w latach 1839–1840; życiorys doprowadzony do maja 1840 r. 3. Materiały biograficzne: artykuł Stanisława Tarnowskiego o  Piotrze Moszyńskim. Ponadto załączone rysunki i fotografie. I. Muśnicka-Surwiłłowa Zofia II. Wspomnienia

— 151 — III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.12829, k. 52, pol., 1896–1958. Cz. 1–2. Mps. V. Cz. 1: „Próba życiorysu”. Cz. 2: „Moja droga dojścia do zawodu inteligenckiego”. Dzieciństwo na Litwie. Pobyt na pensji w Rydze. Studia w Moskwie w czasie rewolucji lutowej i  październikowej 1917  r. Studia na UW. Działalność społeczna i praca pedagogiczna w latach międzywojennych (gimnazjum w Kownie). Informacja o sytuacji Polaków na Litwie, szkołach polskich na Litwie i w Rosji. Ponadto załączone fotografie i materiały biograficzne. I. Narębski Stefan II. Pamiętniki III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.11091, k. 41, pol., ca 1900–1945. Mps. V. Wspomnienia dot. rodziny. Wilno w latach 1900–1916. Szkolnictwo, konspiracje uczniowskie „ZET” i „PET”. 1905 r. w Wilnie, manifestacje patriotyczne. Wilno w latach 1943–1945. Obóz niemiecki w Prowieniszkach i więzienie Łukiszki w Wilnie. Zwolnienie, wyjazd do Włocławka. I. N.N. II. Album Salomei z Januszewskich Bécu 1v. Słowackiej III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.8310, k. II, 68, franc., lit., pol., ca 1826–1830. Z. opr., format 21 × 12,5. V. Wpisy i wiersze, wiele znakomitości epoki. I. N.N.  II. Fragment wspomnień studenta Uniwersytetu w Charkowie i Uniwersytetu w Kijowie III. Zakład Rękopisów. Zbiory Ludwika Janowskiego. IV. Sygn. IV.7780 – mf. 57041, k. 8 (s. 16), pol., 1856–1857. Rkps (odpis). V. Wspomnienia urzędnika państwowego w  Brześciu. Szczegółowy opis podróży do Kijowa. Starania o  przyjęcie na Uniw. Kijowski. Pobyt w  Kijowie. Wyjazd do Charkowa. Życie studenckie. Wzmianki o profesorach (m.in. o Aleksandrze Mickiewiczu). Szczegóły do biografii kolegi ze studiów Maurycego Kleczkowskiego. Warunki bytowe autora. Decyzja o  przeniesieniu się na Uniw. Kijowski. Brak końca wspomnień. I. N.N. II. Fragment wspomnień studenta Uniwersytetu w Dorpacie III. Zakład Rękopisów. Zbiory Aleksandra Walickiego. IV. Sygn. IV.2981, k. 6 (na k. 134–139), pol., ca 1830–ca 1840. V. Korporacja studentów polskich, sylwetki kolegów, głównie z Litwy i Białorusi. I. N.N.  II. Ksiądz Mackiewicz jako postać dziejowa. Rys biograficzny

— 152 — III. Zakład Rękopisów. Zbiory Aleksandra Czołowskiego. IV. Sygn. IV.6523, k. 59, pol., 1863. Format 31 × 20. V. (Autor był zapewne członkiem oddziału powstańczego w oddziale ks. Antoniego Mackiewicza na Żmudzi). I. N.N. II. Notatnik powstańca z więzienia mohilewskiego III. Zakład Rękopisów. Zbiory Aleksandra Czołowskiego. IV. Sygn. I.6540, k. 48, pol., 1863. V. Zapiski więzienne prowadzone od maja do października 1863 r., notatki o współwięźniach, wiersze, list pożegnalny do córki Jadwigi. I. N.N. II. Pamiętnik księdza, administratora parafii kitajgrodzkiej z  okresu powstania na Podolu III. Zakład Rękopisów. Zbiory Aleksandra Czołowskiego. IV. Sygn. I.6537, k. 28, pol., 1863–ca 1864. V. Autorem pamiętnika jest ksiądz, proboszcz parafii kitajgrodzkiej, pow. uszycki, gub. podolska, uczestnik powstania 1863 r., emigrant. Krótki zarys powstania na Podolu. Opis ucieczki autora z Kamieńca Podolskiego do Rzymu. I. N.N. II. [Relacje i wspomnienia nieznanych autorów dot. powstania styczniowego] III. Zakład Rękopisów. Zbiory Aleksandra Czołowskiego. IV. Sygn. IV.6538 – mf. 21343, k. 20, pol., 1862–1877. V. M.in. relacja o organizacji władz powstańczych na Litwie i działalności Zygmunta Sierakowskiego. Podpisana A. Z. S. (spisana w 1913 r.). I. N.N. II. Wspomnienia z powstania 1863 r. w powiecie berdyczowskim III. Zakład Rękopisów. Zbiory Aleksandra Czołowskiego. IV. Sygn. III.6536 – mf. 48237, k. 17, pol., 1863–1864. V. Autor wspomnień był powstańcem w oddziale Platona Krzyżanowskiego i Leona Czekońskiego. Więziony w Kijowie, następnie zesłany na Syberię. Wspomnienia dzielą się na 4 rozdziały: 1. „Rzut oka na Ruś przed powstaniem 1863 r.”. 2. „Powstanie w powiecie berdyczowskim”. 3. „Kosy Kopanir”. 4. „Północna Baszta”. Wspomnienia w dwóch ostatnich rozdziałach opisują walki, więzienie w Kijowie, egzekucje przywódców powstania: Platona Krzyżanowskiego, Władysława Padlewskiego, Tadeusza Rakowskiego. Na k. 1 znajduje się dopisek zrobiony ołówkiem zawierający nazwisko „Wilhelm Buszkat” (może autor wspomnień?). I. Okołów Czesław II. Pamiętnik III. Zakład Rękopisów.

— 153 — IV. Sygn. akc.9969, k. 320, pol., ca 1800–ca 1900. 4 z. V. Rodzina, dzieciństwo, majątek Horki pod Słuckiem. Gimnazjum w Słucku. Nauczyciele i koledzy (wykaz nazwisk). Życie szlachty białoruskiej i litewskiej. 1863 r. w relacji ojca. Dane o krewnych, sąsiadach i znajomych. I. Osmołowski Jerzy II. Wspomnienia III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.6797 – mf. 30087–30090, k. 225 + 220 + 171 + 127, pol., 1914–1921. T. 1–4. Mps z poprawkami ręką autora. V. Wybuch I wojny światowej. Służba w wojsku ros. (401 drużyna mińska). Mińsk, Smoleńsk, Kiszyniów, Odessa. Rewolucja lutowa i  październikowa. Tworzenie się formacji polskich w Rosji. Działalność w Radzie Polskiej Ziemi Mińskiej. Wyjazd do Warszawy (1918 r.). Praca zawodowa. Funkcja Komisarza Generalnego Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich. Działalność w organizacjach polskich na Białorusi. Ponadto w BN (sygn. akc.6798 – mf. 50228–50231) znajduje się 7 tomów wspomnień Jerzego Osmołowskiego w postaci odpisów maszynowych. I. Osmołowski Jerzy II. Wspomnienia z przeszłości. Lata dziecinne i młodzieńcze III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.7042 – mf. 98676, k. I ,142, pol., ca 1800–ca 1914. V. Rodzina, dzieciństwo w majątku Podpińsk, pow. piński. Sytuacja na Białorusi. 1863 r. Szkoła w Pińsku. Studia politechniczne w Rydze. Służba wojskowa w Grodnie. Małżeństwo, zamieszkanie w  Bobryku. Wojna rosyjsko-japońska. Powrót do Pińska. Zamieszkanie w Warszawie. Relacje o  sytuacji na Białorusi przed I  wojną światową. Ponadto załączona fotografia autora. Omówienie pamiętnika Jerzego Osmołowskiego oraz druk małego fragmentu. Zob.: Lewandowski Józef: „444”. Polityka. 1962 nr 23 s. 15. I. Paszkiewicz Bohdan II. Pod znakiem „Omegi” III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.12710, k. 521, pol., 1918–1919. Vol. 1–3. Mps. V. Ziemiaństwo polskie na Litwie. Wilno i Kowno w czasach Republiki Litewskiej. Losy różnych rodzin, sytuacja polityczna. Działalność wydawnicza. I. Pogonowski Franciszek Jan II. Rok 1918. Wspomnienia z Ukrainy, Podola i Wołynia III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.11345 – mf. BN 189, k. 59, pol., 1918. Mps. V. Zajęcie Kijowa przez bolszewików. Wejście Niemców. Rządy Pawła Skoropadskiego. Sytuacja ludności. Działalność w Towarzystwie Gimnastycznym „Patagonia”. Przedzieranie się do Warszawy przez front wojsk Petlury.

— 154 — I. Poliński-Pełka Michał II. Dziennik z lat 1833–1848 III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.7813, k. 155 [wiele niezapisanych], pol., 1833–1848. V. Dziennik Michała Pełki-Polińskiego, matematyka, prof. Uniw. Wileńskiego Sprawy osobiste i gospodarcze. Życie inteligencji wileńskiej. Ponadto załączone listy i rachunki. I. [Popławska Felicja] II. Wspomnienia o  najstarszym moim bracie, Józefie Potockim [nazw.] Marianie Bohuszu [pseud.] / Felicja z Potockich Popławska III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. I.6381, k. 71, pol., ca 1859–ca 1870. V. Tytuł mylny. Felicja Popławska wspomina dzieciństwo na Białorusi i Wołyniu, brata Józefa dot. epizod ze szkoły w  Mińsku. Ciężka sytuacja materialna rodziny. Śmierć ojca i sióstr. I. [Potocka Zofia] II. Echa minionej epoki XIX–XX wiek. Moje wspomnienia / Zofia z Tyszkiewiczów Potocka III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. Akc.11711 – mf. 98678–98685, k. 927, pol., XIX w.–1977. T. 1–8. V. Wspomnienia ziemianki, córki Władysława i  Marii Krystyny z  Lubomirskich. Dotyczą m.in. dzieciństwa w majątku rodzinnym Landwarów pod Wilnem, życia towarzyskiego na Wileńszczyźnie. Materiały do historii wielu rodzin arystokratycznych i  ziemiańskich: Broel-Platerów, Druckich-Lubeckich, Grocholskich, Łubieńskich, Mineyków, Radziwiłłów, Siemieńskich, Skarżyńskich, Żółtowskich. Kronika rodzinna (uroczystości rodzinne). Wspomnienia o podróżach zagranicznych. Opis życia towarzyskiego i kulturalnego. Wiele wiadomości o działalności społecznej i politycznej ojca. Osiedlenie się rodziny w Mediolanie. Powrót do kraju w 1913 r. I wojna światowa. Sytuacja ziemiaństwa. Ślub z Klemensem Potockim. II wojna światowa. Tułaczka po kraju. Śmierć syna Maurycego w Auschwitz. Życie w  okupowanej Warszawie. Lata powojenne. I. Prószyński Konrad II. Zapiski dzienne z wędrówek po kraju III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.5959, k. 131, pol., 1875–1876, 1895. 3 z., luźne karty. V. Wspomnienia z wędrówek odbytych po kraju w latach 1875–1876 i 1895. I. [Przezdziecka Zofia] II. Dziennik Zofii Przezdzieckiej z Lubomirskich III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.11085 – mf. 188, k. 100, pol., 1916–1918. 2 z.

— 155 — V. Zofia Przezdziecka 2 v. Humnicka. Sprawy osobiste. Małżeństwo z Konstantym Przezdzieckim (Kijów, 1916 r.). Pobyt w Petersburgu w czasie rewolucji październikowej. I. Przyłuski Bohdan II. Wspomnienia od 1898 do 1971 r. III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.9366, 9941, k. [ok.] 700, pol., 1898–1971. 7 z. V. Dzieciństwo i młodość na Podolu i Wileńszczyźnie. Opis Wilna. Wybuch I wojny światowej, wyjazd do Petersburga. Nauka w Riazaniu i w Moskwie. Rewolucja 1917 r. Powrót do Polski w 1918 r. Studia. Ochotnik w polskich formacjach wojskowych. Praca w  charakterze administratora w różnych majątkach. Wybuch II wojny światowej. Wilno pod okupacją niemiecką i sowiecką. Działania dla AK. I. [Puttkamer Zofia] II. Notatnik Zofii z Kieniewiczów Puttkamerowej III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. 10290 – mf. 92161, k. 50, franc., pol., 1887–1910. Opr. kart. V. Chronologiczny spis główniejszych wypadków życia od 1887 r. do 1910 r. I. Radzimiński Zygmunt Luba II. Wacław Rulikowski. Wspomnienie pośmiertne III. Zakład Rękopisów. Zbiory zabezpieczone 1954. IV. Sygn. III.9796, k. 6, pol., ca 1822–ca 1892. Mps. V. Wspomnienie o heraldyku Wacławie Rulikowskim, synu Zofii z Boreyków i Józefa marszałka szlachty pow. wasilkowskiego, zajmującym się głównie rodami ruskimi. I. Rakusa-Suszczewski Tadeusz II. Wspomnienia. Kronika życia autora III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.12626, 12661, k. [ok.] 450, pol., 1903–1948. T. 1–5. Mps. V. Wspomnienia z czasów dzieciństwa w rodzinnym majątku Bolin, pow. mohylewski. Gimnazjum w Mohylewie. Okoliczne ziemiaństwo. I wojna światowa. Rewolucja lutowa i październikowa w 1917 r. Studia na Politechnice Warszawskiej. Działalność w organizacji „Iuventus Christiana”. Praca zawodowa. II wojna światowa. Udział w pracach zespołu rozpracowującego „Enigmę”. Wyjazd do Paryża, następnie do Londynu. Praca w Oddziale Łączności Sztabu Naczelnego Wodza. Powrót do kraju w 1948 r. I. Rogowski Roman II. Fragmenty wspomnień III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.16537, k. 250, franc., pol., 1905–1970. Mps z poprawkami. V. Opis lat młodzieńczych na Ukrainie. Kampania wrześniowa. Lata 50. XX  w. w Zakopanem. Warszawa. Wspomnienia o wielu osobach (m.in. Franciszku Fiszerze, Kornelu Makuszyńskim, Janie Brzechwie, rodzinie Szymanowskich z Tymoszówki).

— 156 — I. Römer Bronisław II. Dzienniczek z lat szkolnych III. Zakład Rękopisów. Archiwum Römerów. IV. Sygn. II.8764 – mf. 61947, k. 91, pol., 1866–1867. V. Nauka szkolna. Życie rodzinne w Wilnie. Wzmianki o bracie Edwardzie Mateuszu. I. [Römer Edward Jan] II. Dzienniki Edwarda Römera z lat 1840–1852 III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.8723, k.  98 + 99 + 97 + 289 + 266 + 324 + 329 + 115, franc., pol., 1840–1852. T. 1–8. Opr. sk. V. Dzienniki pisane na zesłaniu w  Wołogdzie i  Wielkim Ustiugu w  latach 1840– 1852. Sprawy osobiste, życie towarzyskie, dużo szczegółów dot.  zesłańców i  inteligencji rosyjskiej. Ponadto wypisy i streszczenia z dzieł literackich, regesty listów różnych osób (głównie rodziny) do Edwarda Jana i  Zofii z  Białłozorów Römerów. T. 1: 1840–1841. T. 2: 1841–1842. T. 3: 1842–1843. T. 4: 1845. T. 5: 1846. T. 6: 1847. T. 7: 1848–1849. T. 8: 1851–1852. Obszerne fragmenty dziennika wyd. druk. Zob.: Nie ustawajmy więc w ochocie pisania... Z listów i dzienników trzech pokoleń. Wybór, oprac. i wstęp Danuta Kamolowa. – Warszawa 1992. (Z dziejów Romerów na Litwie, t. 1); Pasmo czynności ciągiem lat idące... Wybór, oprac. i wstęp Anna i Andrzej Rosnerowie. Epilog Andrzej Romer. – Warszawa, 1992. (Z dziejów Romerów na Litwie, t. 2). I. [Römer Edward Jan] II. Dziennik Edwarda Römera z lat 1855–1872 III. Zakład Rękopisów. Archiwum Römerów. IV. Sygn. IV.8724 – mf. 59948–59963, k. 105 + 92 + 133 + 136 + 152 + 160 + 145 + 40 + 79 + 95 + 179 + 184 + 266 + 167 + 157 + 250, franc., pol., 1855–1872. T. 1–16. V. Dzienniki dot. działalności społecznej i kulturalnej autora, życia towarzyskiego Wilna i Litwy. Spraw włościańskich. Podróży (Normandia). T. 1: 1855. T. 2: 1856. T. 3: 1857. T. 4: 1858. T. 5: 1860. T. 6: 1861 (styczeń–maj, listopad–grudzień). T. 7: 1861 (czerwiec–listopad). T. 8: 1862 (wrzesień–październik). T. 9: 1863–1864. T. 10: 1865. T. 11: 1866. T. 12: 1867. T. 13: 1869. T. 14: 1870. T. 15: 1871. T. 16: 1872. W tomie 15 współoprawny „Dziennik Edwarda Mateusza Römera z roku 1868 i 1869 w Dreźnie pisany 1869 r.”. Zob.: Dziennik Edwarda Mateusza Römera: BN, sygn. IV.8724. Fragment dziennika dot. podróży do Normandii wyd. druk. Zob.: Römer Edward Jan: Wyprawa do wód z Litwy do Normandii. Kartki z dziennika 6 czerwca–16 listopada 1861. Oprac. i wprow. Danuta Kamolowa. – Warszawa, 2006. Omówienie dzienników. Zob.: Skowronek Jan: Litwa trzeciej ćwierci XIX stulecia w dziennikach Edwarda Romera. [W:] Wilno – Wileńszczyzna jako krajobraz i środowisko wielu kultur. Materiały I Międzynarodowej Konferencji Białystok 21–24 IX 1989. W czterech tomach. T. 4. Pod red. Elżbiety Feliksiak. – Białystok, 1992 s. [165]–192.

— 157 — I. [Römer Edward Mateusz] II. Dziennik Edwarda Mateusza Römera z roku 1868 i 1869 w Dreźnie pisany III. Zakład Rękopisów. Archiwum Römerów. IV. Sygn. IV.8724, k. 27, pol., 1868–1869. V. Dziennik Edwarda Mateusza Römera malarza, syna Edwarda Jana, dot.  nauki w Akademii Sztuk Pięknych w  Dreźnie, życia rodzinnego i  towarzyskiego. Wpisy dokonywane od grudnia 1868 r. do lipca 1869 r. Zob.: Dziennik Edwarda Römera: BN, sygn. IV.8724. I. Römer Eugeniusz II. Pamiętniki i dzienniki III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.17756.27, k. [ok.] 1500, pol., ca 1871–ca 1943. 10 tecz. V. Dzieciństwo w Cytowianach na Kowieńszczyźnie. Rodzina: ojciec Izydor, matka Celina z Przeciszewskich, dziadek Edward Jan, babka Zofia z Białłozorów. Sąsiedzi, środowisko ziemiańskie. Nauka w gimnazjum w Wilnie i Rydze. 1905 r. na Litwie. Wybuch I  wojny światowej. Wyjazd z  Litwy Kowieńskiej. Praca społeczna. Okres międzywojenny. Aktywność społeczno-polityczna. II wojna światowa. Wywiezienie do Rosji w 1941 r. Warunki życia zesłańców polskich (Komi). Wyjazd do Kujbyszewa. Dawna sygn. akc.11855. I. Römer Henryk Seweryn II. De Römer (Janopol branch). A family history (1811–1948) III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.17756.42, k. 1280, ang., 1811–1948. Vol. 1–3. V. Vol. 1: 1811–1939. „The Janopol years”. Historia rodziny (linia janpolska) od czasów pierwszego właściciela, marsz. trockiego Antoniego do ostatniego, Antoniego Kazimierza. Vol. 2: 1918–1941. „ASRömer’s painting and flight from Janopol”. Tom poświęcony matce Annie z Sołtanów Römerowej, malarce. Załączony wykaz jej wystaw i recenzji ich dot. Vol. 3: 1941–1948. „The German Experience”. Dzieje rodziny (rodziców i rodzeństwa). Zawierają odpisy fragmentów ich listów i dzienników oraz listów dalszych krewnych i przyjaciół. Dawna sygn. akc.15535. I. [Römer Maria] II. Dzienniczek Teniusi / Maria z Korybut-Daszkiewiczów Romerowa III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.18714, k. 400, pol., 1914–1920. 5 z. V. Dziennik żony Macieja Stefana Romera, prowadzony w majątku Antonosz w gub. kowieńskiej, następnie w Barszczówce w gub. mohylewskiej. Pisany od 1914 r. do lipca 1920 r. Dodane wspomnienia z okresu narzeczeństwa i ślubu w 1913 r. Wypisy z artykułów prasowych. I. [Römer Michał Józef] II. Dzienniki Michała Józefa Römera

— 158 — III. Zakład Rękopisów. Archiwum Römerów. IV. Sygn. IV.8688, k. 152 + 82 + 156, franc., pol., 1827–1832. T. 1–3. V. Zapiski w formie listów do żony i dzieci obejmują okres pobytu Michała Józefa Römera w więzieniu w Warszawie i Petersburgu (1827–1829) i na zesłaniu w Woroneżu (1831–1832), gdzie przebywał z synem Sewerynem. T. 1: 1827–1828. T. 2: 1829. T. 3: 1831–1832. Fragmenty dziennika wyd. druk. Zob.: Pasmo czynności ciągiem lat idące... Wybór, oprac. i wstęp Anna i Andrzej Rosnerowie. Epilog Andrzej Romer. – Warszawa, 1992. (Z dziejów Romerów na Litwie, t. 2). I. [Römer Michał Józef] II. Dzienniki Michała Józefa Römera III. Zakład Rękopisów. Archiwum Römerów. IV. Sygn. III.8689, k. 98 + 181 + 261 + 268 + 164, franc., pol., 1839–1852. T. 1–5. Opr. płsk. V. Więzienie w Warszawie i  Petersburgu, zesłanie do Woroneża, lata 1827–1832. Życie towarzyskie i obyczajowe w Wilnie, okoliczne ziemiaństwo. T. 1: 1839. T. 2: 1840–1841. T.  3: 1842–1844. T.  4: 1845 – (sierpień 1848). T.  5: (wrzesień) 1848– 1852. W dziennikach zawarte także bruliony listów do synów, Edwarda i Seweryna, zesłanych do Wołogdy i Wielkiego Ustiuga, z lat 1839–1852. Fragmenty dziennika wyd. druk. Zob.: Pasmo czynności ciągiem lat idące... Wybór, oprac. i wstęp Anna i Andrzej Rosnerowie. Epilog Andrzej Romer. – Warszawa, 1992. (Z dziejów Romerów na Litwie, t. 2). I. [Römer Michał Józef] II. Kalendarze z notatkami Michała Józefa Römera. III. Zakład Rękopisów. Archiwum Römerów. IV. Sygn. II. 8690, akc.1874, k. 101 + 75, pol., 1822–1835. V. 2 drukowane kalendarze (ros. na 1832 r. i pol. na 1835 r.) z zapiskami stanowiącymi rodzaj dziennika. I. [Römer Michał] II. Dzienniki młodzieńcze Michała Piusa Römera III. Zakład Rękopisów. Archiwum Römerów. IV. Sygn. II.8777, k. 281, pol., 1893–1895. V. Lata szkolne w Petersburgu. Dom rodzinny w Bohdaniszkach na Kowieńszczyźnie. I. Römer Stanisław Maria II. Fragmenty przeżyć od 11 VII 1940 spisane z pamięci dla Maryńci III. Zakład Rękopisów. Archiwum Römerów. IV. Sygn. akc.17756.43–44, k.  197–233, pol., ca 1892–1943. Rkps (k.  197), mps (kop. k. 233). V. Pamiętnik poprzedzony fragmentami wspomnień z  okresu wczesnego dzieciństwa w majątku Pogryżów na Litwie oraz wspomnieniami z lat późniejszych. Wspo-

— 159 — mnienia z  okresu od 19 października 1941  r. do 24 maja 1943  r. mają charakter dziennika. Obóz w  Kozielsku, Griazowiec. Opis warunków obozowych. Wykłady na „uniwersytecie obozowym”. Armia gen. Andersa. Referat Kulturalno-Oświatowy 6 Dywizji Piechoty gen. Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego. Dawna sygn. akc.13463. I. Romer Tadeusz II. Rozmowy III. Zakład Rękopisów. Archiwum Römerów. IV. Sygn. akc.17806, s. 159, pol., ca 1894–1941. Rkps (kserokopia), mps. V. Dzieciństwo w rodzinnym majątku Antonosz w gub. kowieńskiej. Rodzice i rodzeństwo. Wspomnienia o bracie Bronisławie oraz o rodzinach Römerów, Jundziłłów, Przewłockich. Pobyt w Szwajcarii. Praca w Komitecie Pomocy Ofiarom Wojny. Małżeństwo z Zofią Wańkowiczówną. Praca w dyplomacji. I. [Römer Zofia] II. Dzienniki Zofii z Białłozorów Römerowej III. Zakład Rękopisów. Archiwum Römerów. IV. Sygn. II.8738 – mf. 61286–61290, k. 164 + 207 + 114 + 215 + 73, pol., 1844– 1877. T. 1–5. 5 z. V. Wspomnienia z lat 1844–1849, dot. m.in. pobytu autorki w Wielkim Ustiugu i Wołogdzie, dokąd był zesłany mąż Edward Jan i szwagier Medard Kończa, życia zesłańców polskich. Opis podróży odbytej w  1841  r. z Wilna do Wielkiego Ustiuga. Zawarte także wspomnienia z lat późniejszych, dot. domów rodzinnych w Wilnie i Antonoszu, życia ziemiaństwa na Litwie. T. 1: 1844–1845. T. 2: 1848–1849. T. 3: 1853. T. 4: 1856–1859. T. 5: 1877. I. [Römer Zofia] II. Pamiętnik dla Cika / Zofia z Białłozorów Römerowa III. Zakład Rękopisów. Archiwum Römerów. IV. Sygn. akc. 17756.18, k. 156, pol., 1838–1843. 2 z. Luźne karty. V. 1. Wspomnienia pisane jako pamiętnik najstarszego synka Edwarda Pawła, nazywanego przez rodzinę Cikiem (1838–1844) zmarłego na zesłaniu w  Wołogdzie. Aresztowanie Edwarda Jana Römera (męża) i Medarda Kończy (szwagra) w związku ze sprawą Szymona Konarskiego w Wilnie w 1838 r. Represje, przesłuchania. Zesłanie męża i szwagra. Wyjazd za mężem do Rosji. Wielki Ustiug i Wołogda. 2. Luźne kartki z tzw. dziennika Izydora (drugiego syna), zawierające szczegóły dot. choroby i  śmierci Edwarda Pawła (Cika). Fragmenty listów, zapiski dot.  różnych członków rodziny. Opis wyjazdu z Wołogdy w 1852 r. 3. Opis powrotu z wygnania. Informacje dot. rodziny Römerów, Białłozorów i Kończów. Śmierć Michała Józefa Römera (ojca Edwarda Jana) w 1853 r. Obszerne fragmenty pamiętnika wyd. druk. Zob.: Nie ustawajmy więc w ochocie pisania... Z listów i dzienników trzech pokoleń. Wybór, oprac. i wstęp Danuta Kamolowa. – Warszawa, 1992. (Z dziejów Romerów na Litwie, t. 1). Dawne sygn. akc.10903, 15943.

— 160 — I. [Römer Zofia] II. Wspomnienia i dziennik Zofii z Dembowskich Römerowej III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.17756.29–30, k. 309 + 914, pol., ca 1890– 1969. T. 1–5. Rkps (k. 309), mps (kserokopia k. 914). V. T. 1: wspomnienia obejmują okres ok. 1890–1940, powstały na zesłaniu w Rosji. Dzieciństwo i młodość w Wilnie. Dom w Cytowianach, gdzie autorka mieszkała z mężem i dziećmi od 1911 r. Sylwetki przyjaciół i znajomych rodziców. Dziennik obejmuje okres od 16 czerwca 1941  r. do 10 sierpnia 1943  r. Deportacja z  majątku Cytowiany. Zesłanie w głąb Rosji (Komi). Praca w delegaturze polskiej. Wyjazd do Kujbyszewa. Choroba i śmierć męża w 1943 r. Ewakuacja do Teheranu. Dodane późniejsze wspomnienia o Stanisławie Ignacym Witkiewiczu i rodzinie Michała Węcławskiego z  Szawli. T. 2: Dziennik z  lat 1943–1949. Pobyt w  Kairze i  Londynie. Twórczość malarska. Opis wrażeń z muzeów i wystaw. Sytuacja Polonii angielskiej. T. 3: Dziennik z lat 1950–1963. Pobyt w Kanadzie. Sprawy rodzinne. Życie Polonii kanadyjskiej. T. 4: Dziennik z lat 1963–1967. Dalszy pobyt w Kandzie (Montreal). Zapiski dot. dzieci i wnuków. Podróż do Polski w 1965 r. T. 5: Opis kłopotów zdrowotnych. Sprawy rodzinne. Pobyt w domu opieki. Dawne sygn. akc.12255, 13464. I. [Rudnicki Władysław] II. Wspomnienia dra medycyny Władysława Rudnickiego i jego listy do Antoniego Józefa Rollego III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. III.9908, k. 167, pol., ca 1850–ca 1877. V. Studia na wydz. medycznym Uniw. Kijowskiego (lata 50. XIX w.). Ponadto załączone listy z lat 1866–1877 dot. praktyki lekarskiej we Lwowie. Fragmenty wspomnień wyd. druk.  Zob.: [Rudnicki Władysław]: Kartka z  dziejów Uniwersytetu Kijowskiego. Z  pamiętników zmarłego kolegi przepisał Dr Antoni J. [pseud.]. Przegl. Pol. R. 16: 1882 t. 3 s. 442–462; Tenże: Kartka z dziejów Kijowskiego Uniwersytetu (1855–1860). Wyjątki z pamiętników. Przepisał A. J. [pseud.]. Kur. Pol. R. 3: 1891 nr 25–38, 40–45, 47–52, 54–58, 60–63, 65, 66, 68–73, 75–79, 83–86, 89; Tenże: Kartka z dziejów Kijowskiego Uniwersytetu (1855–1860). Wyjątki z pamiętników. Przepisał Dr. Antoni J. [pseud.]. Nasz Kraj. R. 1: 1906 nr 5 s. 34–36, nr 6 s. 16–18, nr 7 s. 14–15, nr 8 s. 21–22, nr 9 s. 14–20, nr 10 s. 14–16, nr 11 s. 27, 30, nr 12/13 s. 33–34, nr 14 s. 41–42, nr 15 s. 24–27, nr 16 s. 22–25, nr 18 s. 43–45, nr 20 s. 23–26, nr 22 s. 9–11, nr 23 s. 27–28, nr 25 s. 23–25, nr 26 s. 26, 28–30. I. [Rulikowski Kazimierz Józef] II. Pamiętniki Józefa Rulikowskiego. Ukraina III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. III.9795, k. 40 (s. 80), pol., ca 1768–ca 1860. Mps (odpis), format 30 × 21. V. Opis Ukrainy i  stosunków społeczno-gospodarczych w  II poł. XVIII  w., m.in. rzeź humańska i jej przywódcy. Gospodarowanie w rodzinnym majątku Motowidłów-

— 161 — ka w pow. wasilkowskim. Brak końcowego fragmentu pamiętnika, tekst urywa się na stronie 80. Dwa inne maszynopisy pamiętników znajdują się w BZNOss., sygn. 13162/I, 13162/II. Pamiętniki (sygn. 13162/I) nie są identyczną kopią, ale niezależnym odpisem, przy tym zachowanym w całości. Tekst dłuższy o ok. 3 strony w stosunku do maszynopisu z BN. Na końcu umieszczona informacja, że na tym rozdziale kończy się 10 poszyt pamiętników. „Józef Rulikowski (1780–1860) syn Ignacego, pozostawił obszerne pamiętniki pt.  Poranki moje; wydane przez J[uliana] Bartoszewicza pt.  Urywek wspomnień Józefa Rulikowskiego, Warszawa 1862. Jednak jest to inny pamiętnik, nie mający nic wspólnego z maszynopisem”. Cyt. za: Katalog rękopisów Biblioteki Narodowej. T. 12. Sygnatury 9401–9800. Rękopisy XIX i XX wieku. [Aut. Barbara Smoleńska et al.], pod red. Krystyny Muszyńskiej. Warszawa – 1992 s. 269. I. [Rychlewicz Karolina] II. Moje wspomnienia o rodzinie Józefa Kalinowskiego (śp. O. Rafała od św. Józefa, karm. bos.) / Karolina z Puttkamerów Rychlewiczowa III. Zakład Rękopisów. Archiwum Żółtowskich. IV. Sygn. II.10285, k. 65, pol., 1818–1863. Cz. 1–3. V. Wspomnienia rodzinne córki Wawrzyńca Puttkamera i Maryli z Wereszczaków. Sięgają roku 1818, gównie dot. lat 1847–1863. Rodzina Józefa Kalinowskiego. Życie towarzyskie w Nowogródzkiem i w Wilnie. Powstanie 1863 r. na Litwie (mąż autorki zesłany na Syberię). I. Rzepko-Łaski Jarosław II. Wspomnienia z lat młodości III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.8305, k. 11, pol., XIX w. Mps. V. Młodość w Kijowie. Wypisy z pamiętnika dziada autora, Ignacego Chłopickiego. I. Sadowski Jan II. Ostatni Krzemieńczanin III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.14553, k. 150, pol., 1817–1877. V. Wspomnienia dot. rodziny, nauki w gimnazjum w Winnicy i Liceum Krzemienieckim, pracy guwernera, administrowania majątkami na Ukrainie. Sylwetka Antoniego Beaupré. Kontrakty kijowskie, podróże w interesach. Życie codzienne i towarzyskie. Zamieszkanie w Aleksandrówce, następnie w Śmile (1837 r.). Przeniesienie się do Kijowa (1854 r.). Losy dzieci. I. [Sienkowska Jadwiga] II. Wspomnienia Jadwigi Sienkowskiej z domu Grużewskiej z Podubisia na Żmudzi III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.17756.65, k. 46, pol., XVI w.–1940. Mps (odpis).

— 162 — V. Historia rodziny Grużewskich od XVI w. Niewiele własnych wspomnień, m.in. opis ostatnich świąt wielkanocnych na dworze w Kielmach na Żmudzi w 1940 r. I. [Sobańska Róża] II. „Pamiętnik rodziny Łubieńskich” ofiarowany rodzeństwu przez Różę z Łubieńskich Sobańską III. Zakład Rękopisów. Zbiory Stefana Dembego. IV. Sygn. II.8793, k. 40, pol., 1851. Druk. V. Pamiętnik rejestruje daty z  życia członków rodziny: urodziny, imieniny, śluby, śmierć członków, krótkie dopiski pisane odręcznie, zdjęcia, tabele kościelnych świąt ruchomych. 18 litografii. Załączony list Feliksa Łubieńskiego do Jana Pawła Łuszczyńskiego (prawnuka). I. Stefanowicz Czesław II. Pamiętniki o Kownie III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.13015, k. [ok.] 100 + 58, pol., 1880–1900. 2 z. Rkps (k. ok. 100), mps (odpis k. 58). V. Wspomnienia nauczyciela z Kowna. Opis Kowna. Rosjanie. Żydzi. Sylwetki nauczycieli Gimnazjum Polskiego. Polskie sklepy. Relacje Rosjan z Polakami. Ponadto załączone fotografie. I. Stretowicz Eugeniusz II. Wspomnienia z Litwy i Syberii III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.13087, k. 106 + 83, pol., 1900–1956. Rkps (k. 106), mps (odpis k. 83). V. Dzieciństwo i młodość na Kowieńszczyźnie. Wybuch I wojny światowej. Sytuacja ziemiaństwa na Kresach. II wojna światowa. Zesłanie w głąb Rosji w 1940 r. Praca w gospodarstwie rolnym. Aresztowanie, obóz pracy (Agichaja). Powrót w 1956 r. I. [Suchorski Jarosław] II. Migawki ułańskie. Wspomnienia ze służby w kawalerii / Jarosław Suchorski-Jarema III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.8806, k. 1250, pol., 1910–1939. 5 z. V. Nauka w  gimnazjum w  Żytomierzu. I  wojna światowa. Wstąpienie do wojska w 1917 r., pułk kozaków kubańskich. Stadnica kubańska. Rewolucja październikowa. Walki Dywizjonu Jazdy Kresowej. Szlak bojowy, 1920 r. Lata międzywojenne, służba w 19 pułku ułanów wołyńskich oraz 2 pułku strzelców konnych. Służba w Korpusie Ochrony Pogranicza. Wspomnienia o różnych wydarzeniach z życia autora na terenie Litwy i Ukrainy. Ziemiaństwo kresowe. Wybuch II wojny światowej. Ponadto załączone rysunki autora i fotografie. Drugi egzemplarz wspomnień znajduje się w BZNOss., sygn. 15437/I.

— 163 — I. Szarzyński-Sęp Dymitr II. Kartki z pamiętnika III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.13657–13659, k. [ok.] 500, pol., 1896–1920. Rkps, mps. V. Czasy gimnazjalne w  Białej Cerkwi. Studia prawnicze w  Petersburgu. Praca w  administracji dóbr Branickich w  Białej Cerkwi i  Kijowie. Praktyka adwokacka. Działalność społ. i polit. w latach1906–1918. Wyjazd do Polski. Praca w Warszawie. I. Szarzyńki-Sęp Dymitr II. Polski Związek Polityczny Polaków na Rusi III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.8746, k. 739, pol., 1914–1921. 8 z. V. Powstanie i działalność tajnego Związku, założonego w Kijowie. Dane biograficzne członków Związku. I. Szarzyńki-Sęp Dymitr II. Polskie Towarzystwo Oświaty Ludowej na Rusi. Szkice i  przyczynki oświaty polskiej na Rusi w latach 1870–1920 III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.8747, k. [ok.] 100, pol., 1870–1920. V. Działalność oświatowa autora. Historia oświaty na Rusi. Założenie Towarzystwa w Kijowie, szkoły TOLnaR, współpracownicy. I. [Szembek Józefa] II. Wspomnienia Józefy z Moszyńskich Szembekowej III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. III.9940 – mf. 65299, k. 155, pol., 1833–ca 1885. Mps (kop. odpisu). V. Dzieciństwo w dworach Moszyńskich: Berszada na Podolu, Wołoczyska i Dolsk na Wołyniu, wychowanie domowe. Wspomnienia o ojcu Piotrze Moszyńskim, zesłańcu. Wspomnienia spisane z opowiadań Szembekowej przez siostrę Zofię z Moszyńskich Cielecką. I. [Szeptycka Stanisława] II. Fragmenty wspomnień Stanisławy Szeptyckiej z Olizarów III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.17714, k. 280 + 120, pol., 1899–1929. 4 z. Rkps (k. 280), mps (k. 120). V. Wspomnienia Stanisławy Szeptyckiej, żony gen. Stanisława Szeptyckiego. Młodość w  Petersburgu i  w  majątku Kisielin w  pow. kowelskim (Podole). Wyjazd do Kijowa po wybuchu I  wojny światowej. Środowisko polskie w  Kijowie. Wyjazd do Warszawy. I. Szwoynicki Kazimierz II. Mel. Dolina Niewiaży III. Zakład Rękopisów.

— 164 — IV. Sygn. akc.13219 – mf. 90426, k. 11, pol., 1892–1958. Mps. V. Wspomnienie o Melchiorze Wańkowiczu i jego rodzinie. Głównie dzieciństwo i młodość Wańkowicza na Kowieńszczyźnie. Ponadto załączona kserokopia rękopisu z notatkami dot. rodziny i wklejonymi fotografiami. I. [Ślizień Otto] II. Z pamiętnika Ottona Śliźnia III. Zakład Rękopisów. Zbiory zabezpieczone po 1945 r. IV. Sygn. II.7906, k. 36, pol., ca 1820. Rkps (odpis). V. Wspomnienia dot.  pobytu autora w  Akademii Połockiej. Rękopis pamiętnika znajduje się w zbiorach Muzeum Literatury w Warszawie (sygn. 305). W BN znajduje się odpis rozdziału piątego pamiętnika. Fragment pamiętnika wyd. druk. Zob.: Ślizień Otto: Z pamiętnika (1821–1824). [W:] Z filareckiego świata. Zbiór wspomnień z lat 1816–1824. Wyd. Henryk Mościcki. – Warszawa, 1924 s. 107–142. Omówienie całości pamiętnika w: Z  pamiętników Ottona Ślizienia. Wyjątki podał Ludwik Finkel. Pam. Tow. Liter. im. A. Mickiewicza. R. 2: 1888 t. 2 s. 205–238. I. [Świacka Barbara] II. Wspomnienia o rodzinie Korzeniowskich / Barbara z Korzeniowskich Świacka III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.11069, k. 1200, pol., ca 1800–ca 1870. T. 1–2. Mps. V. T. 1: „Rodzina. Pamiętnik. Listy”. T. 2: „Historia prawdziwa rodziny”. Obszerne fragmenty pamiętników matki i  siostry autorki. Korespondencja rodzinna. Ponadto załączone fotografie. I. [Świacka Maria] II. Pamiętnik / Maria z Donimirskich Świacka III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.11063 – mf. 112451, k. 59 + 37, pol., ca 1880–ca 1914. Rkps (k. 59), mps (odpis k. 37). Format 35,5 × 22 i mniej. V. Wspomnienia z Białorusi, sprawy osobiste i rodzinne, ślub. Zamieszkanie w majątku Bielica w  gub. mohylewskiej. Załączone listy autorki do męża Karola i  syna Stanisława. I. Świacka Maria II. Wspomnienia / Maria z Donimirskich Świacka III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.10629, k. 11, pol., ca 1890–1924. Mps. V. Działalność oświatowa i  dobroczynna autorki w  gub. mohylewskiej. Pomoc uchodźcom w czasie I wojny światowej. Praca w Kole Polek i w Komitecie Obrony Kresów Wschodnich oraz organizacji „Ratujcie Dzieci”. I. Świacki Stanisław II. Moja pierwsza podróż do Azji

— 165 — III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.10630, k. 48, pol., 1915–ca 1916. V. Relacja z podróży delegatów gub. mohylewskiej Stanisława Świackiego i Józefa Poczobuta-Odlanickiego, w celu zbadania sytuacji polskich jeńców wojennych w Rosji (Moskwa, Wołogda, Tiumeń, Omsk, Kurgan, Czelabińsk, Orenburg, Samara, Penza). Pisana od stycznia 1915 r. do [b. miesiąca] 1916 r. I. [Tańska Kazimiera] II. Pamiętnik Kazimiery Tańskiej z Białłozorów III. Zakład Rękopisów. Archiwum Römerów. IV. Sygn. II.8779, k. 80 + 80 + 44 + 96 + 50 + 48, pol., 1870–1884. T. 1–6. Opr. płpłt. i pap. V. Wspomnienia Kazimiery Tańskiej dziedziczki Kiszkiliszek w pow. trockim, siostry Zofii z Białłozorów Römerowej i Pauliny Kończy. Sprawy osobiste i rodzinne, środowisko ziemiańskie na Litwie. T. 1: 1870 (styczeń–czerwiec). T. 2: 1870 (lipiec– grudzień) – 1871 (styczeń–kwiecień). T.  3: 1871 (maj–grudzień) – 1872 (styczeń). T. 4: 1872 (luty–grudzień) – 1875. T. 5: 1883 (październik–grudzień). T. 6: 1884 (styczeń–czerwiec). I. Tarnowski Rafał, Tarnowska Urszula II. Xięga czasu III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. IV.9052 – mf. 62566, k. 74, pol., 1781–ca 1827. V. Właściciele Wasilewszczyzny na Ukrainie. Kronika rodzinna pisana przez Rafała Tarnowskiego i Urszulę z Ustrzyckich Tarnowską. Wydarzenia rodzinne. Opisana m.in. wizyta króla Stanisława Augusta w ich dobrach. I. Tolkemit Daniel II. Moje pamiętniki dla moich dzieci III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.9566, k. 42, pol., 1820–1861. 2 z. Rkps (odpis). V. Autor pochodził z Wołynia, uczeń Liceum Krzemienieckiego, oficer Wojsk Polskich. Wspomnienia dot. głównie udziału w powstaniu listopadowym, dzierżawy majątku na Wołyniu. W okresie późniejszym autor mieszkał w Warszawie. I. [Tołłoczko Teodor] II. Fragment wspomnień Teodora Tołłoczki III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.17025, k. 55, pol., 1876–1944. V. Wspomnienia poprzedzone zarysem historii rodziny. Dzieciństwo we dworze Szczytniki na Polesiu. Rodzice. Lata szkolne. Gospodarowanie w  majątku Sycze koło Brześcia nad Bugiem i w Rakowicy. Tułaczka wojenna 1914–1918. Wojna polsko-bolszewicka. Pobyt w  Kijowie. Powrót na Polesie. Działalność społeczna (Towarzystwo Rolnicze, Poleskie Towarzystwo Łowieckie, Związek Ziemian). II wojna światowa. Warszawa. Konspiracja, AK. Powstanie warszawskie.

— 166 — I. Tołłoczko-Świerszcz Zofia II. Saga rodu Tołłoczków herbu Pobóg III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.14552, k. 11, pol., ca 1863–ca 1950. Mps. V. Losy rodziny Tołłoczków z Polesia, emisariuszka Karolina Tołłoczkowa w powstaniu styczniowym. Wspomnienie o  ojcu Teodorze, właścicielu majątku Sycze koło Brześcia nad Bugiem. Późniejsze wspomnienia autorki. Dzieciństwo. II wojna światowa. Działalność konspiracyjna, AK. Lata powojenne w Warszawie. I. [Trzaskowska Jadwiga] II. Wspomnienia Jadwigi Trzaskowskiej III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.12228, k. [ok.] 200, pol., ca 1890–ca 1915. 4 z. Luźne karty. V. Dzieciństwo na Białorusi (majątek Mańkówek, gub. mińska). Historia dworu, życie codzienne, rodzina, służba. Sylwetki członków rodziny. Studia. Praca. Wakacje. I. Trzebiński Stanisław II. Pamiętnik III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.11806, k. 133, pol., ca 1861–ca 1922. Mps (odpis rkpsu). V. Stanisław Trzebiński – lekarz, prof. USB w Wilnie. Dzieciństwo i młodość na Podolu. Nauka w Krzemieńcu. Studia medyczne, praktyka lekarska na Wołyniu i w Kijowie. I wojna światowa. Sytuacja na Podolu i Wołyniu. Losy rodziny. Repatriacja w 1921 r. Pobyt w Warszawie i Wilnie. Stowarzyszenia akademickie. I. Turno Szczepan II. Dziennik III. Zakład Rękopisów. Zbiory Aleksandra Czołowskiego. IV. Sygn. IV.6437 – mf. 48100, k. 98, pol., 1811–1820. 5 z. V. Wspomnienia rotmistrza kawalerii narodowej (1783 r.), od pocz. XIX w. mieszkał na Wołyniu. Opis codziennych zajęć. Okoliczna szlachta. Sylwetka gen. Henryka Dembińskiego. Podróż do Odessy w 1818 r. I. Turski Zbigniew II. Tak było. Wspomnienia III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.12492, 12539–12540, k. [ok.] 600, pol., ca 1898–ca 1918. Rkps, mps (odpis). V. Wspomnienia prawnika. Dzieciństwo na Ukrainie i w Rydze. Lata młodzieńcze w  Wilnie. Związek Młodzieży Postępowej. Wybuch I  wojny światowej, I  Korpus Wschodni i 6 pułk ułanów kaniowskich, walki. Załączone materiały biograficzne i fotografie. Rkps (sygn. akc.12540), mps odpis (sygn. akc.12492), luźne zapiski wspomnień z lat 1941–1943 (sygn. akc.12539).

— 167 — I. [Virion Adam de] II. Dzienniki Adama de Virion III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.13730, 14026, 14669-14670, 15101, k. [ok.] 5000, pol., 1918–1944. T. 1–19. Rkps, mps (odpis). V. Dzienniki prowadzone od 14 stycznia 1918 r. do 22 sierpnia 1944 r. Tomy 1–3: pisane w Glince koło Stolina, pow. piński, i w majątku Liszki, pow. Krynki. Opis sytuacji wojennej na Pińszczyźnie i Grodzieńszczyźnie. Oddziały samoobrony polskiej (wileńskiej). Przyjazd do Warszawy w  1919  r. Posada w Ministerstwie Komunikacji. Wojna polsko-bolszewicka. Wypadki polityczne do 1921  r. (sygn. akc.13730). Tomy 4–6: rozstrzygnięcie sprawy Górnego Śląska. Pobyt na Śląsku. Przyłączenie Śląska do Polski. Kierownictwo budowy linii kolejowych na Śląsku. Polska i Europa w XX w. Sprawy rodzinno-majątkowe. Sytuacja Polaków na Litwie. Zamach majowy (sygn. akc.14026). Tomy 7–11: zawody hippiczne. Przyjazd Stanisława Marii Römera z Wilna. Sytuacja polityczna kraju. Stosunki polsko-sowieckie. Kontakty rodzinne. Wyjazd do Zamościa i na Wołyń. Wizyta w Cytowianach i Wilnie. Budowa linii kolejowej Woropajewo-Druja. Stosunki polsko-litewskie. Sytuacja ziemiaństwa na Grodzieńszczyźnie. Relacje z budowy linii kolejowych w kraju. Stosunki polsko-niemieckie na początku lat 30. XX w. (sygn. akc.14669). Tomy 12–19: wydarzenia w latach 30. XX w. Sprawy rodzinne. Kontakty z ziemiaństwem kresowym. Wyjazdy na Wołyń. Budowa linii kolejowej Łuck-Włodzimierz Wołyński. Wydarzenia na świecie. Pobyt na Wileńszczyźnie i w Cytowaniach na Żmudzi. II wojna światowa. Okupacja niemiecka w Warszawie. Życie codzienne. Losy krewnych z  Kresów Wschodnich. Powstanie warszawskie (sygn. akc.15101). I. [Wańkowicz Maria] II. Wspomnienia Marii Wańkowiczowej z Wańkowiczów III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.17756, k. 106, pol., ca 1895–1946. Mps (kop.). V. Młodość w rodzinnym majątku Ślepianka pod Mińskiem na Białorusi. Rodzina. Sprawy codzienne, życie towarzyskie. Opisy dworów. Ślub w  1916  r. z  Witoldem Wańkowiczem, bratem Melchiora. Zamieszkanie w  Kalużycach, pow. ihumeński. Opis Mińska. I wojna światowa i rewolucja na Białorusi. Polskie formacje wojskowe w Rosji. Wojna polsko-bolszewicka. Lata międzywojenne. Wyjazd do Polski, Wielkopolska. Wybuch II wojny światowej. Warszawa. Życie codzienne pod okupacją. Powstanie warszawskie. Opis nieszczęść rodzinnych (śmierć męża, córki). I. Wrzeszcz Michał II. Notatki z życia mego a które przyzwyczajony do pracy i wyzuty ze wszelkich środków do niej, aby czas zabić, postanowiłem pobieżnie skreślić d. 14 grudnia 1870 r. III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.8828–III.8829, k. 123 + 82, pol., 1804–ca 1855. Rkps (k. 123), mps (odpis k. 82).

— 168 — V. Michał Wrzeszcz pochodził z Podola. Wspomnienia w dużej części dot. udziału autora w powstaniu listopadowym. Organizacja oddziałów ochotniczych na Podolu pod wodzą gen. Benedykta Kołyszki. Przemarsz do Warszawy. Walki w Kieleckiem i Sandomierskiem. Aresztowanie (1834 r). Więzienie w Przemyślu. Dalsze losy autora (dzierżawa majątku, sprawy osobiste). I. Wyhowska de Andreis Wanda, Żurawska Nina II. Wspomnienia o Bolesławie Micińskim III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.16788, k. [ok.] 140, pol., ca 1911–ca 1918. Rkps, mps, mps (kop.). V. Wspomnienia kuzynek o latach dzieciństwa Bolesława Micińskiego w majątku Mokra na Podolu, sylwetki jego dziadków i rodziców. Ponadto załączone in. wspomnienia i list. I. [Zadora-Ciszewski Mirosław] II. Wspomnienia Mirosława Zadory-Ciszewskiego III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.12723 – mf. 81347, akc.12786, k. [ok.] 400 + [ok.] 150, pol., 1912– 1944. Mps z poprawkami. V. Witebsk i pow. witebski. Wybuch I wojny światowej. Rewolucja październikowa. Organizacje działające w okresie I wojny światowej (Komitet Pomocy Ofiarom Wojny w Witebsku, Polska Komisja Likwidacyjna i in.). Wojna polsko-bolszewicka 1920 r. II wojna światowa, okupacja sowiecka i niemiecka Litwy. Załączone informacje o bibliotekach polskich na Kresach Wschodnich, życiorys autora oraz odpisy części rozdziałów. Wspomnienia podzielone na następujące rozdziały: 1. „Od Dynenburga ku źródłom Dźwiny”. 2. „Witebsk i pow. witebski w latach 1912–1918”. 3. „Rolnictwo. Dwory, dworki i wsie pow. dziśnieńskiego i brasławskiego w latach 1921–1944” (sygn. akc.12723). 4. „Organizacja i działalność władz polskich na ziemiach leżących nad Dźwiną (po 1918 r.)”. 5. „Wspomnienia o ludziach, typach lub oryginałach witebszczyzny przed I wojną światową”. 6. „Między pierwszą a drugą wojną światową”. 7. „Wspomnienia” (sygn. akc.12786). I. [Zahorski Władysław] II. Dziennik dra Władysława Zahorskiego z czasów wojny Europejskiej 1914–1919 III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.10457 – mf. 93010–93015, k. 681, pol., 1914–1922. T. 1–6. V. Wydarzenia historyczne i życie codzienne w Wilnie podczas I wojny światowej. T. 1: 3/16 lipca 1915 – 21 października (3 listopada) 1915. T. 2: 22 października (4 listopada) 1915 – 31 lipca (13 sierpnia) 1916. T. 3: 1/14 sierpnia 1916 – 18 kwietnia 1918. T. 4: 19 czerwca 1919 – 3 kwietnia 1920. T. 5: 11 kwietnia 1920 – 11 listopada 1922. T. 6: 18 listopada 1920 – 26 kwietnia 1922. I. [Zahorski Władysław] II. Fragmenty wspomnień Władysława Zahorskiego

— 169 — III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. IV.10456, k. 17, pol., 1884–1921. Cz. 1–9. Format 37 × 22 i mniej. V. Praktyka lekarska w Jekaterynburgu i Czelabińsku, następnie w Wilnie, opis Wilna: teatr, Gimnazjum im. J.  Lelewela. Cz. 1: „Widziane i  słyszane” Jekaterynburg [1884]. Cz. 2: „Anioł niewinny. Kartki ze wspomnień moich” Czelabińsk 1889. Cz. 3: „Po co?” Czelabińsk 1890. Cz. 4: „Qui pro quo” [Wilno] 1909. Cz. 5: „1 kwietnia 1913” [Wilno]. Cz. 6: „Oszust” Wilno 1914. Cz. 7: „Wskrzeszenie teatru polskiego w  Wilnie (z  moich wspomnień)” 18 czerwca 1921. Cz. 8: „Gimnazjum Lelewela. Tragedja d. 6 maja 1925 godz. 11 rano” Wilno. Cz. 9: „Bajka ni bajka drogiej Halce przez ojca opowiedziana”. I. Zahorski Władysław II. Moje wspomnienia III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. II.10455 – mf. 92900–92904, k. 1065, pol., 1858–1897. T. 1–5. V. Wspomnienia lekarza, badacza historii Litwy. Opis wczesnego dzieciństwa w Święcianach, gub. wileńska. Zesłanie rodziny do Ufy. Pobyt w Wilnie i Permie. Studia w Moskwie. Praktyka lekarska w Jekaterynburgu. Powrót do Wilna w 1892 r. Praca w Kiejdanach i Wilnie. T. 1: 1858–1877. T. 2: 1877–1883. T. 3: 1884–1892. T. 4: 1883–1887. T. 5: 1892–1897. Pamiętnik zawiera także fotografie i listy. Listy m.in. Antoniny Bakszewiczówny, Felicji Bakszewiczówny, Głotina, Elżbiety Sokołowskiej, Władysława Zahorskiego, Marii Zahorskiej z Jawłowskich. I. [Zaleski Bogusław] II. Wspomnienia Bogusława Zaleskiego III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.11991, k. 174 + 459, pol., ca 1900–1981. T. 1–2. V. Historia rodziny. Wspomnienia z Polesia. Ziemiaństwo i wieś białoruska. II wojna światowa. Oflag w Woldenbergu. Losy ziemian w czasie wojny i po jej zakończeniu. I. Zubrawski W. II. Nota do powstania litewskiego III. Zakład Rękopisów. Zbiory Aleksandra Czołowskiego. IV. Sygn. IV.6538, k. 2 (na k. 44–45), pol., 1863. V. W. Zubrawski (być może chodzi o Wincentego Zubrowskiego, syna Aleksandra z okolicy Osipowce, zesłanego na katorgę na 8 lat) uczestnik powstania 1863 r. Opis próby opanowania przez powstańców pociągu w Grodnie (2 marca 1863 r.). I. [Zyberk-Plater Helena] II. Wspomnienia z młodości / Helena z Czartoryskich Zyberk-Plater III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. III.9800, k. IV, 158, pol., ca 1855–ca 1937. Mps (kop.). V. Autorka pochodziła z Wielkopolski, ale po ślubie ze Stanisławem Zyberk-Platerem w 1878 r. zamieszkała w Kurlandii.

— 170 — I. [Żarczyński Amancjusz] II. Krótka wiadomość względem powstania podolskiego przez Amancjusza Żarczyńskiego podana III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.16705, k. 16, pol., 1830–1831. V. Opis przygotowań do powstania listopadowego na Podolu. Działalność autora w komitecie rewolucyjnym w Kamieńcu Podolskim. I. [Żurowska Maria] II. Wspomnienia Marii ze Zdziechowskich Alfredowej Żurowskiej od roku 1880 do 1914 III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. akc.13602, k. 198, pol., 1880–1914. Mps (kop.). V. Wspomnienia Marii Żurowskiej 1 v. Rohozińskiej. Dzieciństwo, dom rodzinny (Czerepaszyńce w pow. winnickim, Podole). Nauka domowa. Podróże zagraniczne. Małżeństwo z  Pawłem Rohozińskim. Cybulów w  pow. lipowieckim na Ukrainie. Śmierć męża. Małżeństwo z Alfredem Żurowskim. Majątek męża Wiśniowczyk na Podolu. Narodziny dzieci. Życie towarzyskie i obyczajowe na Podolu. Wybuch I wojny światowej. Zawiera indeks osób. 11. BOK I. Krasiński Teodor II. Dziennik, zaczęty dnia 26 Septembra 1816 roku. Doprowadzony do 11 kwietnia 1823 r. III. Rkps XIX w. IV. Sygn. 3500, s.  nlb + 254 + 154 + k.  26 mylnie liczbowana, pol., 1816–1823. Cz. 1–3. Poszyt. V. Znajdują się tu liczne porozrzucane wzmianki i wiadomości o Uniw. Wileńskim, profesorach i  wykładach. Ważniejsze z  nich: cz.  1:  r. 1816, 1817 ark.  4, s.  nlb. 3, o  Jędrzeju Śniadeckim; cz.  1:  r. 1816, 1817 ark.  8, s.  nlb. 5, o  Janie Śniadeckim; cz. 1: r. 1816, 1817 ark. 19, s. nlb. 1, o Janie Śniadeckim i ks. Stanisławie B. Jundzille; cz. 1: r. 1816, 1817 ark. 38, s. nlb. 6–7, o ks. Adamie Czartoryskim jako kuratorze; cz. 2: r. 1817–1818 s. 95–98, o prof. astronomii Wincentym Karczewskim i o obserwatorium astronomicznym; cz. 2: r. 1817–1818 s. 148–149, o prof. prawa krajowego Ignacym Daniłowiczu. I. Rolle Antoni Józef II. Autobiografia III. Rkps XIX w. IV. Sygn. 5925, k. b.d., pol., ca 1829–ca 1894. V. Zob.: Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 5141.

— 171 — 12. BPANK (obecnie Bibl. Nauk. PAU i PAN) I. Bućkiewicz Adam II. O byłych wyższych zakładach naukowych w Wilnie i Krzemieńcu... Opowiadania spółczesnego wajdeloty III. [Rękopisy]. IV. Sygn. 1602, k. b.d., pol., 1842. V. Wspomnienia Adama Bućkiewicza (1810–1895) lekarza, społecznika, autora wielu prac z zakresu medycyny, oświaty i historii. W latach 1827–1835 studiował na Uniw. Wileńskim i Akademii Medyko-Chirurgicznej. Przez pewien okres pracował jako lekarz na terenie gub. grodzieńskiej. 13. BUMK I. Mienicki Ryszard II. Pamiętnik III. Dział Rękopisów. IV. Sygn. Rkps 962/II, k. b.d., pol., 1896–1945. Cz. 1–4. V. Pamiętnik spisany po 1945 r. składa się z 4 części. Cz. 1: Dzieciństwo spędzone w ziemi połockiej. Lata nauki w gimnazjum w Rydze (1896–1904). Studia uniwersyteckie w Petersburgu i Krakowie (1906–1910). Pobyt w Witebsku, Warszawie i  Dorpacie (1910–1915). Cz. 2: Wilno i  ziemia wileńska (1919–1945). Fragment tej części poświęcony jest okresowi, w którym autor kierował Archiwum w Wilnie. Cz.  3: „Kielce”, „Kraków”, „Toruń”, „Wczasy”. Cz. 4: „Kraków, Toruń”, „Różne materiały”. 14. BZNOss. I. [Antonowicz Julian] II. Dziennik ks. Juliana Antonowicza III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 12822/I – mf. BN 2426, k. 184, pol., 1814–1823. V. Dziennik ks.  Juliana Antonowicza, nauczyciela domowego Jana Bogdana Tarnowskiego z lat 1814–1823. I. Bichniewicz Władysław II. Moje wspomnienia z Litwy III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 13544/II – mf. BN 3272, k. 105, pol., 1914–1941. Mps z poprawkami ręką autora. Opr. płpłt. V. Gospodarstwo rolne w Poniemuńku w 1911 r. Ucieczka przed frontem niem. do Połocka i Mińska Litewskiego. Okupacja niem. i rządy bolszewików na Litwie w latach 1915–1919. Polacy, działalność organizacji polskich i stosunki polsko-litewskie na Litwie w latach 1918–1939. II wojna światowa na Wileńszyźnie. Sylwetki ziemian.

— 172 — I. Bisping von Gallen Jan II. Pamiętniki Jna Ordynata Bispinga przepisane przez Marię z Zamoyskich Janową Ordynatową Bisping dla Elżbiety z  Bispingów i  Michała Stanisława hr. Korwin + Kossakowskich w 25letna rocznice ich ślubu. Lipiec 1934 roku. Z egzemplarza Elżbiety i Michała hr. Kossakowskich sporządzono trzy odpisy maszynowe dla: Józefa Bispinga, Krzysztofa Bispinga i Ludwika Buyno III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 13132/II, k. I, 141, franc, pol., 1842–1892. Mps, format 29 × 21. Opr. płt. Uszkodzona. V. Dzieciństwo w Dylewszczyźnie, Strubnicy. Nauka początkowa udzielana przez prywatnych nauczycieli. Ustanowienie ordynacji massalańskiej w  1853 r. na rzecz młodszego brata Aleksandra. Liceum w Mitawie, Śmierć Adama Bispinga (dziadka) i  Leontyny Bispingowej (matki). Wyjazd do Salzbrunn i  Hyères. Podróż po Włoszech. Powrót do Francji. Wyjazd do Spa. Podróż po Niemczech. Nicea. Uwłaszczenie włościan. Jarmarki w  Zelwie. Powrót do Nicei. Osiedlenie się w  Massalanach. Negatywny stosunek do powstania 1863 r. Podróż do Petersburga. Starania o utrzymanie ordynacji. Represje wobec ziemiaństwa za udział w powstaniu. Pobyt w  Dreźnie (1864–1865). Wyjazd na Ukrainę. Jeńcy tureccy z  1878 r. na robotach w Massalanach. Odwiedzenie Gdańska, Księstwa Poznańskiego, Krakowa, Lubelszczyzny. Życie codzienne w Massalanach, Sąsiedzi – ziemianie, charakterystyka. Objęcie ordynacji w Massalanach. Stosunek władz do ziemian – Polaków. Druga podróż do Włoch. Audiencja u papieża Leona XIII. Pobyt Krakowie. Juliusz Kossak. Opisy Litwy i Pińszczyzny. W ramach serii wydawniczej (Kresy w Polskich Pamiętnikach i Listach (1795–1918)) przygotowywany jest do druku pamiętnik Jana Bispinga w oprac. Jerzego Z. Pająka i Jerzego Szczepańskiego. Zob. również: Pająk Jerzy Z., Szczepański Jerzy: Problemy identyfikacji i interpretacji źródeł pamiętnikarskich z Ziem Zabranych w XIX w. (casus Jana Bispinga i Jana Witorta). [W:] Polskie dziewiętnastowieczne pamiętniki i listy z Ziem zabranych rola i miejsce w badaniach historycznych. Pod red. Wiesława Cabana i Lidii Michalskiej-Brachy. Warszawa, 2017 s. [175]189. Zob. również: Anderson Fortescue Lennox Macdonald: Siedem miesięcy w rosyjskiej Polsce roku 1863 / Fortescue L. M. Anderson. Pol. transl. by Adam Benedykt Bisping. Kraków, 2014; Bisping Adam: Nasze Massalany, Wspomnienia/Adam Bisping. Red. Kacper Krasicki. Warszawa, 1993. I. Bitner Wacław II. Zdobywcy Niepodległości. Wspomnienia z lat 1893–1945 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15353/II, k. I, 60, pol., ca 1893–1945. Mps (kop.). Format 29,5 × 21. Opr. płpłt. V. Józef Piłsudski. Wilno. Szkoła. „Pet” – uczniowska organizacja Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Zjednoczenie Młodzieży Polskiej „Wyzwolenie”. Tajne nauczanie – „Izba Gwiaździsta”. Bale. Związek Neofilarecji. Wincenty Lutosławski. Je-

— 173 — rzy Czeszejko-Sochacki. Bronisław Taraszkiewicz. Uniw. Petersburski. Kijów (1916). Komitet Główny Pomocy Jeńcom Polakom w Rosji. Podróż do Pskowa. Przyjazd do Warszawy. Sytuacja w Polsce na przełomie 1918 i 1919 r. Wojna polsko-bolszewicka. Wrzesień 1939 r. I. [Bobrowska Bronisława] II. Przeżycia z okresu I wojny światowej 1914–1918 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 13139/II – mf. BN 2728, k. 183, pol., 1876–1910. V. Środowisko rodzinne na Łotwie. Ojciec Otto August Szrejber, lekarz. Pensja w Ilukszcie. Oddział kobiecy Strzelca w Krakowie. Wybuch I wojny. Kraków 1914. Praca w  biurze sanitarnym w  Jabłonkowie. W  służbie wywiadowczej. Więzienie w Warszawie. Wkroczenie Niemców do Warszawy w 1915. Liga Kobiet w Krakowie. W szkole Marii Ramułtowej. Synowie: Bronisław, Stanisław i Juliusz Bobrowscy. I. [Bobrzyńska Maria] II. „Życie zmiennym jest”. Pamiętnik z  lat 1900–1958 / Maria z  Paygertów Bobrzyńska III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 13533/II, k. III, 192 + II, 144 + IV, 98 + II, 151 + 222, pol., 1958–1962. T. 1–5. Mps z poprawkami ręką autorki. Format 30 × 21 i mniej. Opr. płsk. V. T. 1: lata 1900–1918. Dzieciństwo na Podolu. Koligacje rodzinne i stosunki towarzyskie. Okoliczne ziemiaństwo, dwory w Sidorowie i w Zadwórzu. Wspomnienia Marii Obertyńskiej o Honoracie Wiktorii z Łodyńskich Bochdanowej. Odpisy listów Hipolita Bochdana do żony Amelii z Konopków. Pobyt w Tarnopolu. Nauka w klasztorze ss. Niepokalanek w Jazłowcu. Pobyt w Stanisławowie. Informacje dot. osoby gen. Tadeusza Rozwadowskiego. Kurs gospodarstwa domowego ss. Sacré-Coeur w Zbilitowskiej Górze. Szkoła gospodarcza w Kuźnicach. Sylwetka Michała Bobrzyńskiego. Ślub z Janem Bobrzyńskim. Wiedeń w czasie I wojny światowej. T. 2: lata 1919–1939. Pobyt w Warszawie. Stosunki polityczne, ekonomiczne i towarzyskie. Ocena działalności Józefa Piłsudskiego i  rządów pułkowników. Ocena arystokracji. Stronnictwo Pracy Narodowej. Sprawa kanonizacji królowej Jadwigi i stanowisko duchowieństwa katolickiego. Warszawa przed wybuchem II wojny światowej. T. 3: lata 1939–1945. Wrzesień 1939. Armia Czerwona we Lwowie. Warszawa w czasie okupacji niemieckiej. Powstanie warszawskie. Działalność AK i AL. Obóz w Ursusie. Pobyt w Krakowie. Łapanka w Częstochowie. Pobyt w Grotkowicach. Pierwsze dni wyzwolenia. T. 4: lata 1945–1958. Praca w  Państwowym Instytucie Naukowym Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach i w Polskich Zakładach Chemicznych w Oświęcimiu. Opis obozu koncentracyjnego. Ocena stosunków w okresie stalinowskim w Polsce. T. 5: Aneksy. Opracowania różne. I. [Bobrzyńska Maria] II. „Życie zmiennym jest” / Maria z Paygertów Bobrzyńska III. BZNO. Rękopisy.

— 174 — IV. Sygn. 13534/II, k. III, 291 + II, 160, pol., 1958. T. 1–2. Mps z poprawkami ręką autorki. Format 30 × 21 i mniej. Opr. płsk. V. Odmienna redakcja pamiętnika z lat 1900–1939 (por.: BZNOss., sygn. 13533/II). T. 1: lata 1900–1918. Dzieciństwo na Podolu. Koligacje rodzinne i stosunki towarzyskie. Okoliczne ziemiaństwo, dwory w Sidorowie i w Zadwórzu. Wspomnienia Marii Obertyńskiej o Honoracie Wiktorii z Łodyńskich Bochdanowej. Odpisy listów Hipolita Bochdana do żony Amelii z Konopków. Pobyt w Tarnopolu. Nauka w klasztorze ss. Niepokalanek w Jazłowcu. Pobyt w Stanisławowie. Informacje dot. osoby gen. Tadeusza Rozwadowskiego. Kurs gospodarstwa domowego ss. Sacré-Coeur w Zbilitowskiej Górze. Szkoła gospodarcza w Kuźnicach. Sylwetka Michała Bobrzyńskiego. Ślub z Janem Bobrzyńskim. Wiedeń w czasie I wojny światowej. Dodatkowo wspomnienia poszerzone o: życie i działalność gen. Tadeusza Rozwadowskiego, Ignacego Paderewskiego, Michała Bobrzyńskiego, abpa Józefa Bilczewskiego, oraz przyczynki do życiorysów następujących osób: Bronisława Piłsudskiego, Karola Huberta Rostworowskiego, Jana Rozwadowskiego, bpa Adama Sapiehy, Henryka Sienkiewicza, Aleksandra Jana Wincentego Skarbka, abpa Józefa Teodorowicza, Władysława Zamoyskiego. Aneksy. T. 2: lata 1919–1939. Pobyt w Warszawie. Stosunki polityczne, ekonomiczne i towarzyskie. Ocena działalności Józefa Piłsudskiego i  rządów pułkowników. Ocena arystokracji. Stronnictwo Pracy Narodowej. Sprawa kanonizacji królowej Jadwigi i stanowisko duchowieństwa katolickiego. Warszawa przed wybuchem II wojny światowej. I. Bogucki Zygmunt II. Wspomnienia III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15510/II, k. 221, pol., 1900–1977. Cz. 1–6. Mps, mps (kop.) z poprawkami ręką autora. Format 29,5 × 21. Opr. płsk. V. 1. „Pamiętnik jakich wiele”. Wspomnienia z lat 1900–1977, k. 1–147. Dzieciństwo w Zielonej Łące, pow. Dzisna. Tradycje rodzinne. W korpusach kadetów w Pskowie i Kazaniu 1911–1918. Rewolucja październikowa i wojna domowa na Ukrainie. Pobyt w  Jekaterynosławiu. Służba w  Armii Czerwonej. Wyjazd do Polski. Studia na USB w Wilnie. Praca w Polskiej Agencji Telegraficznej. Wrzesień 1939. Wyjazd na Węgry. II wojna światowa na Węgrzech. Koniec wojny i powrót do kraju. Praca w Polskiej Agencji Prasowej. 2. „Z dziejów uchodźców polskich na Węgrzech podczas drugiej wojny światowej”. Wspomnienia z lat 1939–1945, k. 148–198. Pomoc uchodźcom polskim ze strony władz węgierskich. Warunki życia polskich uchodźców cywilnych. Instytucje węgierskie do spraw uchodźców. Działalność prasowo-wydawnicza. Oblężenie Budapesztu i wyzwolenie. 3. Wypowiedź dot. spraw politycznych w Polsce w latach 1945–1956, k. 199–221. I. Borysowicz Karol II. Pamiętniki III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15413/II – mf. BN 9416–9417, k. 78 + 128, pol., 1900–1939. Mps z poprawkami ręką autora. Format 29,5 × 21. Opr. płpłt.

— 175 — V. Cz. 1: „Białoruś jaką pamiętam”. Dane genealogiczne o rodzinie Borysowiczów. Dwory szlacheckie: życie mieszkańców, kontakty ze wsią, obyczaje, życie towarzyskie, uroczystości rodzinne. O powstaniu styczniowym 1863 r. na Białorusi. Cz. 2: „Rozalmów i  ja”. Dom rodzinny w  Rozalmowie i  rodzice. Krótki pobyt w  Petersburgu u wuja Aleksandra Pulikowskiego. Studia na Uniwersytecie w Petersburgu, Krakowie i Dorpacie 1905–1910. Życie ziemiańskie. Na gospodarstwie w Rozalmowie 1910–1914. I wojna, rok 1917 i stosunki na wsi. Cz. 3: „Wrzesień 1939 roku”. Wybuch II wojny światowej, wyjazd do Lwowa po mobilizacji. Szef uzbrojenia 5 Dywizji. Kampania wrześniowa. Załączone fotografie, wiersze, wycinki prasowe. I. Brochocki Andrzej II. Na przełomie dwóch epok. Zapiski obszarnika. Wspomnienia z lat 1894–1939 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15615/II – mf. BN 10116, k. 367, pol., 1894–1939. Mps z poprawkami ręką autora. Format 30 × 21. V. Dzieciństwo w Małym Możejkowie i Wereskowie. Gimnazjum wileńskie 1907– 1914, stosunki narodowościowe, nauczyciele (m.in. Stanisław Kościałkowski), tajne organizacje polskiej młodzieży gimnazjalnej. Wybuch I  wojny światowej, studia w  Rydze i  Moskwie, studenci polscy w  jednostce balonowej wojsk ros., okres rewolucji. Polacy w  Mińsku. Korpus gen. Dowbór-Muśnickiego. Rada Powiatowa w Szczuczynie 1918–1919. Przemarsz oddziału rotm. Jerzego Dąbrowskiego do Prużan i Kamieńca Litewskiego, walki 13 pułku ułanów wileńskich do 1921 r. Studia na Politechnice Warszawskiej, korporacja „Arkona” wobec zamachu Józefa Piłsudskiego. Polska wystawa przemysłowa w Konstantynopolu w 1923 r. Praca w Krajowym Towarzystwie Melioracyjnym i  Państwowym Banku Rolnym. Podróż po Europie i Afryce. Wycieczka Batorym w  1937  r. Gospodarowanie w  Małym Możejkowie. Życie towarzyskie i układy polityczne na Kresach. Działalność w Wydziale Powiatowym w Szczuczynie i w Izbie Rolniczej Wileńsko-Nowogrodzkiej. Zob.: Brochocki Andrzej: Na przełomie dwóch epok. Zapiski obszarnika. [W:] Teraz będzie Polska. Wybór pamiętników z okresu I wojny światowej. Wstęp, oprac. i przypisy Andrzej Rosner. – Warszawa, 1988 s. 171–[183]. Inne maszynopisy wspomnień znajdują się w: BJ, sygn. 9874.III; BK, sygn. BK11256; BN, sygn. akc.10313. I. Brochocki Andrzej II. Wspomnienia wojenne z  13 Pułku Ułanów Wileńskich. Okres walk od Samoobrony Wileńskiej w 1918 r. do zawarcia rozejmu z Litwinami w 1920 r. III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15616/II, k. II, 264, pol., 1918–1920. Mps (kop.) z poprawkami ręką autora. Format 30 × 21. Opr. ppłt. V. Fragmenty dziennika Stanisława Pac Pomarnackiego z  lat 1918–1919. Żydzi i Litwini na Wileńszczyźnie. Związek Wojskowych Polaków w Wilnie, Samoobrona Wileńska. Stanisław Bobiatyński, Władysław Wejtko, Lucjan Żeligowski. Walki z Armią Czerwoną. Samoobrona Szczuczyńska oraz Lidzka. X Armia Wehrmachtu

— 176 — 1918–1919. Droga do Polski, Prużana, Linowo, Kamieniec Litewski, Brześć nad Bugiem. Rajd kawaleryjski na Baranowicze. Dywizjon Jazdy Wileńskiej. Wileński Pułk Strzelców. Utworzenie 13 Pułku Ułanów Wileńskich i  76 Pułku Strzelców Szczuczyńskich. Akcja na Mołodeczno, ofensywa na Mińsk. Koszary ks. Józefa Poniatowskiego w Wilnie. Wojna polsko-bolszewicka. Zob.: Brochocki Andrzej: Dzieje samoobrony w  Szczuczynie Nowogródzkim (rok 1918–19). – Warszawa, 1992. Inne maszynopisy wspomnień znajdują się w: BN, sygn. akc.10312; BK, sygn. BK11387. I. Broel-Plater Włodzimierz Stanisław II. Dziennik z 1873 r. III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 5603/II, k. 105, pol., 1873. V. Zob. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 5079. I. Browiński Michał II. „Com widział i słyszał...”. Wspomnienia z pocz. XX w.–1945 r. III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 13341/II, k. 70, pol., 1900–1945. Cz. 1–2. V. Cz. 1: Dzieciństwo w Gniewczynie. Gimnazjum w Jarosławiu 1900–1907. Kółka samokształceniowe. Wrażenia z pobytu na Białorusi w Maciewiczach 1907 i na rosyjskim Podolu w Stychowicach 1911. Studia w Akademii Eksportowej w Wiedniu (1907–1908) i prawnicze we Lwowie. Lwów 1908–1914. Ludzie Lwowa, życie publiczne i akademickie. ZET, jego organizacja i funkcje oraz lwowskie środowisko. Praca w redakcji „Gońca” i Patronacie Kas Raiffeisena. Drużyny Bartoszowe 1909– 1914. Legion Wschodni. Cz. 2: Pobyt na Ukrainie 1915–1918. Klucz babiński Władysława Jaroszyńskiego. Karol Jaroszyński, fundator KUL. Rewolucja 1917–1918 na Ukrainie. Pobyt w Saratowie i Moskwie. Pierwsze lata niepodległości Polski. Poznań 1925–1928. Warszawa 1928–1939. Działalność w OZN i Sejmie. Pobyt w Rumunii 1939–1945. I. [Cywińska Janina] II. Z dziejów dworu polskiego na Litwie. Kronika rodzinna / Janina z Ciemnołońskich Cywińska III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15411/II – mf. BN 9413–9414, s. IV, 222 + 202, pol., I poł. XIX w. T. 1–2. Opr. tekt. V. Wiadomości o rodzinach Ciemnołońskich, Borowiczów i Korewów. Rodzice Ludwik i Elżbieta z Borowiczów Ciemnołońscy. Rodzeństwo i najbliższa rodzina. Lata dziecinne w majątku Godzie. Uroczystości rodzinne i religijne, życie towarzyskie ziemiaństwa na Litwie. Pobyt rodziny w Wolnarowie koło Smoleńska, w Nowoaleksandrowsku, Jekaterynosławiu, Bierzańsku, Mieszkowie, Narwie i Piotrogrodzie w czasie I wojny światowej i rewolucji 1917 r. Warunki egzystencji, atmosfera i nastroje

— 177 — wśród ludności. Powrót do Godzi i sytuacja na Litwie 1918–1919. Ponadto załączone fotografie. I. Czekanowski Stanisław II. Roczniki długiego żywota mego 1878–1944 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 13257/II-13258/I – mf. BN 36950, 4820, k. 60, pol., 1888–1894. T. 1–5. Rkps, mps. V. T. 1: „W domu niewoli 1878–1888”. Lata szkolne w III Gimnazjum w Warszawie. Stosunki z Feliksem Konem i Romanem Dmowskim. Tajna organizacja młodzieżowa „Strażnica”. Zajścia na UW. Stosunki pod zaborem ros. T. 2: „Beztroskie lata uniwersyteckie 1888–1894”. Studia w Dorpacie. Korporacje akademickie. Polacy w Estonii. Stosunki rosyjsko-estońskie. Sympatie prosocjalistyczne autora. Udział w  zebraniu SDKPiL. Liczne podróże m.in. Włochy, Finlandia, Podole, Śląsk Cieszyński. Na Wydziale Rolnym UJ. Zbieranie materiałów do monografii Ziemi Czerskiej. T. 3: „Na polu rolniczo-społecznym 1895–1927”. A) „W Sekcji Rolnej pod przewodnictwem Tadeusza Kowalskiego i  Stanisława Chełchowskiego 1895–1907”. B) „W  Centralnym Tow. Rolniczym z Sewerynem Czetwertyńskim i Antonim Wieniawskim 1907– 1915 (1916)”. C) „Pod drugą okupacją niemiecką 1915–1918”. D) „W niepodległej Polsce 1918–1927”. T. 4: „W Ministerstwie Rolnictwa 1927–1933”. A) „Pod rządami ministra Karola Niezabytowskiego”. B) „Notatki dla pana ministra”. T. 5: „Jako egzekutor Hrubieszowskiego Testamentu Stanisława Staszica 1933–1944 (1945)”. Fragmenty wspomnień wyd. druk. Zob.: [Czekanowski Stanisław]: Fragmenty z pamiętnika „Roczniki długiego żywota mego” Stanisława Czekanowskiego. Wybór, wstęp i przypisy Zdzisław Szeląg. – Grójec, 2004. I. Domański Zygmunt II. Pamiętniki do 1948 r. III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15414/II, k. 292 + 336, pol., ca 1900–1948. T. 1–2. Mps (kop.) z poprawkami ręką autora. Format 28,5 × 20,5. Opr. derm. V. T. 1: o  problemach narodowościowych, językowych i  religijnych na Białorusi. Dom rodzinny w  Zalasiu. Nauka w  Zakładzie OO. Jezuitów w  Chyrowie. O  wuju Edwardzie Woyniłłowiczu z Sawicz. Studia rolnicze na UJ od 1912 r. Życie towarzyskie Krakowa. Na praktyce rolnej w Zazierzu w czasie I wojny światowej. Kurs szoferski w  Moskwie. Pobyt w  Orle i  Mińsku. W  służbie pomocniczej w  wojsku ros. Sytuacja w Rosji w czasie I wojny światowej. Rewolucja lutowa i październikowa. Służba w 3 Pułku Ułanów w Korpusie Wschodnim gen. Dowbór-Muśnickiego. Szlak bojowy 3 Pułku Ułanów. W 10 Pułku Ułanów. Na gospodarstwie w Zalasiu do 1920 r. Praca w gminie w Słucku. T. 2: praca w Zarządzie Terenów Przyfrontowych i Etapowych w Nieświeżu 1920–1926. Redaktor „Gazety Nieświeskiej” i „Wspólnej Sprawy”. Działalność w Kresowym Związku Ziemian, Związku Kupców Polskich, Towarzystwie Rzemieślników Chrześcijańskich. Ks.  Albrecht Radziwiłł. Stosunki narodowościowe, językowe i religijne na Kresach Wschodnich. O ziemiaństwie pow.

— 178 — słuckiego. Redaktor „Życia Rolniczego” w Warszawie 1936–1939. Okres powojenny. Represje. Kolejne egzemplarze pamiętników znajdują się w  BN (rkps sygn. akc.9215 i  mps sygn. akc.9216). I. Dyakowska Julia II. Wspomnienia. Wielkie Lisowce pow. Skwira ziemia kijowska III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15375/II – mf. BN 9229, k. III, 87, pol., 1850–ca1920. Mps. Format 29 × 20,5. Opr. derm. V. Wspomnienia niepokalanki s. Marii Marceli Julii Dyakowskiej [nazw.] o dziadkach Dyakowskich i Potockich oraz tradycjach powstania styczniowego w rodzinie Potockich. Opis domu rodzinnego w Lisowcach. O rodzicach: Jadwidze z Potockich i Karolu Dyakowskich. Pobyt w Grecji w 1911 r. Wyjazdy do Kijowa i Warszawy. W Lisowcach i Kijowie w czasie I wojny światowej. Warunki życia i sytuacja w Kijowie w 1918 r. Wyjazd rodzeństwa do Warszawy po śmierci matki. Nauka w gimnazjum humanistycznym w Szymanowie. Praca w wytwórni mydła u wujostwa Potockich w Taczanowie. Powrót do Szymanowa. Śmierć brata w Ostrowie Wielkopolskim (1920). Załączone fotografie. I. Fedorowicz Zygmunt II. „Trzydzieści lat mego pobytu w Wilnie (1914–1944)”. Wspomnienia III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 16741/II, IV – mf. Oss. 35895, k. I, 202 + 203–234, pol., 1914–1944. T. 1–2. V. Wspomnienia dot.  głównie życia społeczno-politycznego i  kulturalnego miasta do 1939 r. oraz konspiracji niepodległościowej w latach II wojny światowej. I. Fiszer Ksawery II. Z wrażeń wychodźcy wojennego III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 6354/III, k. 280, pol., 1914–1915. V. Pamiętnik Ksawerego Fiszera, prezesa sokolstwa polskiego, z lat 1914–1915. I. [Grajewski Adolf] II. Ze wspomnień ogólnych Adolfa Grajewskiego ojca III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 13543/II – mf. BN 3272, k. 57, pol., 1893–1945. Cz. 1. V. Cz. 1: dzieciństwo w Popenowie k. Taurogów. Nauka w progimnazjum w Połądze, a następnie w niemieckiej szkole średniej w Mitawie. Studia prawnicze w Petersburgu. Tajne biblioteki i nauczanie pod kierunkiem Alojzego Perzanowskiego w Wilnie w latach 1902–1904. Praca w Banku Ziemskim, a następnie w Sądzie Okręgowym w Wilnie (1904–1918). Praktyka adwokacka w Kownie w latach 30. XX w. II wojna światowa w Kownie.

— 179 — I. Grekowicz-Hausnerowa Michalina II. Oczami córki. Życie powstańca z r. 1863 Józefa Grekowicza. Materiały do bibliografii III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 13163/II – mf. BN 2716, k. 304, pol., 1830–1914. V. Dzieciństwo Józefa Grekowicza w Michalewie koło Rubieżewicz na Litwie. Lata szkolne w Mińsku. Służba w wojsku ros. Tajne organizacje polskie w Petersburgu. Udział w powstaniu styczniowym w Królestwie Polskim. Galicja Wschodnia a powstanie. Polska emigracja popowstaniowa w Turcji, Szwajcarii i  Francji. Pobyt na Haiti i Martynice. Życie w Buczaczu. Tow. Wzajemnej Pomocy Uczestników Powstania 1863–1864. I. [Hołyńska Irena] II. Wspomnienia / Irena z Lissowskich Hołyńska III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15560/II, k. II, 196 + 50, pol., ca 1900–1947. T. 1–2. Mps (kop.) z poprawkami i dopiskami ręką autorki. Format 30 × 21. Opr. płsk. V. T. 1: Wspomnienia z lat 1900–1918 i 1939–1947. 1. „Dwory na Kresach”. Dwory polskie na Białorusi przed I wojną światową (Krzyczew – Hołyńskich, Prokopówka – Lissowskich, Otwiernica – Budzianowskich, Dunaj – Marii Wołkowickiej, Hrabówka – Faszczów i folwark Reutt, Fojewicze – Józefa i Marii z Faszczów Lissowskich, Borchów – Józefa Kruszewskiego i Antoniny z Wołkowickich). Wyprawy konne do Barszczówki koło Homla. Sołtanowie i ich majątki. 2. „Pensja”. Podróż z Homla do Warszawy. Pensja Cecylii Zyberg-Platerówny. Nauczyciele i koleżanki. Uroczystości i zabawy. 3. „II wojna światowa”. Wrzesień 1939 r. w Brześciu nad Bugiem. Przeprawa przez Bug na stronę niemiecką i droga do Warszawy. Pobyt w Bursie św. Andrzeja w Warszawie. Odnalezienie syna Stefana w szpitalu PCK. Azyl robotników z Kresów Wschodnich przy Alejach Ujazdowskich. Wysiedlenie. Wizyta u Marii Rodziewiczówny. Praca Stefana Hołyńskiego w AK. Powstanie warszawskie. Opuszczenie Warszawy. Ucieczka w  Skierniewicach. Tułaczka. Wkroczenie wojsk radzieckich. Wysiedlenie Chełmońskich. Osiedlenie w  Pruszkowie. Wyjazd do Koszajca. T.  2: Wspomnienia z lat 1918–1939. 1. „Pożegnanie”. 18 grudnia 1918 r. w Homlu. Ostatnia Wigilia na Białorusi. Wyjazd do Polski 7 stycznia 1919  r. 2. „Nasze życie od 1919 do 1939 roku”. Przyjazd z Homla do Brześcia. Ewakuacja Brześcia w 1920 r. Powrót.  Życie w  Oleszkowicach. Banda dywersantów. Szkoła. Zabytki na Polesiu. Majątki Skweryki i Zabłocie. Potomkowie osadników tatarskich we wsi Zakije. Pobyt w Brześciu od 1928 r. Praca społeczna. Wychowankowie i nieletni przestępcy. Załączony wykaz księży diecezji pińskiej rozstrzelanych przez Niemców w 1940 r. Rękopis wspomnień znajduje się w: BK, sygn. BK13631. I. [Idzikowski Jerzy] II. Pamiętniki Idzikowskich. Historia placówki wydawniczo-muzycznej pod firmą Leona Idzikowskiego [w Kijowie 1858–1950]. Zebrał i opracował Jerzy Idzikowski. 1964

— 180 — III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15323/II – mf. BN 9164, k. 154, pol., 1858–1950. Mps. Format 29,5 × 21. Opr. płsk. V. Założenie księgarni wydawniczej przez Leona Idzikowskiego w  Kijowie w 1859 r. oraz biblioteki i wypożyczalni przez Hersylię Idzikowską. Rodowód Idzikowskich. Królestwo. Wydawnictwo Nutowe Kompozytorów 1873 r. Koncerty m.in. Ignacego Jana Paderewskiego w  1898 i  1903  r. Władysław Idzikowski. Konstanty Paustowski. Marian Dubiecki. Kijowskie Towarzystwo Literacko-Artystyczne. Obchody 50 rocznicy śmierci Fryderyka Chopina i Juliusza Słowackiego w 1899 r. Budowa kościoła św. Mikołaja w Kijowie przez Polaków. Mieczysław Idzikowski. Jan Gniewkowski. Jan Woźnicki. Katalogi wydawnictw. Filie Księgarni Wydawniczej. Czasopisma rozprowadzane przez księgarnię. Firma Leona Idzikowskiego w Warszawie 1911–1950. Katalogi i cykle wydawnicze. Utworzenie Instytutu Fryderyka Chopina w Warszawie z inicjatywy Mieczysława Idzikowskiego w 1933 r. I Kompletne Wydanie Dzieł F. Chopina pod red. I. J. Paderewskiego. Jubileusz Związku Księgarzy Polskich w 1933 r., odznaczenie Władysława Idzikowskiego. Udział firmy w różnych obchodach, uroczystościach i  rocznicach. Wrzesień 1939. Stefan Starzyński. Druk tajnych gazet i sprzedaż nut pieśni patriotycznych. Ostatnie lata Władysława Idzikowskiego. Odtworzenie firmy w 1945 r. Ponadto załączone dwa listy Jerzego Idzikowskiego [nazw.] Bodiaka [pseud.] z lat 60. XX w. i fotografie. I. Idzikowski Jerzy II. „Ziemia naszych ojców”. Szkice o  dawnym Kijowie na podstawie wspomnień naszych ojców III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15480/II, k. I, 454, pol., XVI w.–1945. Cz. 1–6. Mps (kop.). Format 29,5 × × 20,5 i więcej. Opr. płt. V. Wspomnienia Jerzego Idzikowskiego [nazw.] Bodiaka [pseud.]. Lata dziecięce i  dom rodzinny w  Kijowie. Księgarnia Leona Idzikowskiego założona w  Kijowie w 1859 r. Księgarnia z czasów Hersylii z Buharewiczów Idzikowskiej i jej syna Władysława. Stosunek do Polaków Iwana Iwanowicza Drogomirowa gen. gubernatora i dowódcy okręgu kijowskiego. Biuro koncertów muzycznych Władysława Idzikowskiego. Przeprowadzka Idzikowskich do Marceliny Michałowskiej (babki). Rewolucja 1905 r. w Kijowie. Proces przeciwko W. Idzikowskiemu. Życie teatralne w Kijowie. Jubileusz 50-lecia firmy Leon Idzikowski w 1909 r. Filia firmy w Warszawie. Druk polskich książek szkolnych, literackich i beletrystycznych. Teatr Polski, Klub „Ogniwo”, Księgarnia L.  Idzikowskiego, Tow. Dobroczynności. „Dziennik Kijowski”. Rewolucja 1917 r. w Kijowie. Wyjazdy uchodźców polskich z Ukrainy. Wyjazd W. Idzikowskiego do Warszawy. Załączony list J. Idzikowskiego do ZNiO z 1964 r. dot. uzupełnień do „Wspomnień”. I. Jagmin Stanisław II. Pamiętnik z lat 1875–1959 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 13165/II, k. 450, pol., 1875–1959. T. 1–4.

— 181 — V. Fragment pamiętnika zawiera opisy pałacu w  Wistyczach oraz dworów m.in. w Czerniach, Kiwatyczach, Małkowie i Święcicy. I. Kasprzycki Tadeusz II. Wspomnienia o ojcu Janie Kasprzyckim (1876–1920) i jego działalności wydawniczej III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15439/II, k. 18, pol., ca 1876–ca 1920. Cz. 1–4. Mps. Format 30 × 21. Opr. płt. V. 1. „Tadeusz Kasprzycki: Biogram mego ojca”. 2. Informacje ogólne o wydawnictwie Bomba w Wilnie. 3. „Dodatkowe informacje i uwagi do niektórych egzemplarzy czasopism, jednodniówek i kalendarzy wydawanych przez mego ojca Jana Kasprzyckiego, Asa”. 4. Fotografie przedstawiające Jana Kasprzyckiego i jego karykaturę (2), Helenę Niewierkiewicz, Dionizego Niewierkiewicza. I. Katyll Szymon II. Pamiętnik z powstania styczniowego i zesłania na Syberię. Fragment obejmujący lata 1863–1871 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 13130/I, k. 233, pol., 1863–1871. Format 21 × 17. Opr. płsk. V. Praca konspiracyjna. Znajomość z Bronisławem Schwarzem. Wyjazd do Wiłkowyszek. Wykradzenie listu wojennego gubernatora o poborze rekruta. Oddział partyzantów we wsi Bobroliszki. Przeprawa przez Niemen. Dowódca oddziału kosynierów. w lasach sejneńskich. Bitwa pod Staciszkami. Śmierć Pawła Suzina. Nieudana wyprawa do Galicji. W rękach kozaków. Radzymin. 10 pawilon Cytadeli Warszawskiej. Józef Jankowski. Pawiak. Pseudonim Faustyn Kniaziewicz. Po raz drugi w Cytadeli. Zesłanie na Syberię. Wieś Łopatina. Józef Jamontt i Władysław Dyszlewski. Praca na stacjach pocztowych Szyła i Tałówka między Krasnojarskiem a Jenisejskiem. W kopalni złota. Areszt w Krasnojarsku. Przyznanie się do nazwiska Stanisława Żylińskiego. Józef Starogrodzki naczelny lekarz w kopalniach. Jenisejsk. Zmiana nazwiska na Zygmunt Koresteński. I. Kobylański M. II. Ostatna wyprawa wołyńska III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 9869/I – mf. Oss., k. 31, pol., 1863–1864. V. „Ostatna wyprawa wołyńska przez E.  O.  d. M.  Kobylańskiego byłego elewa szkoły wojskowej, oficera wojska austriackich i powstańca z r. 1863/4”. Zdigitalizowany: Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa: http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=13944&from=publication I. [Kopernicka Maria] II. Wspomnienia Marii z Wierzbickich 1 voto Iwaszkiewiczowej, 2 voto Kopernickiej z lat 80-tych XIX w. do 1934 roku

— 182 — III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 13172/II – mf. BN 2735, k. 449, pol., 1880–1934. V. Życie dworu i wsi ukraińskiej na przełomie XIX i XX w. Gospodarka rolna, warunki pracy, budownictwo wiejskie, kilimy, sztuka ludowa, obyczaje. Sprawy wyznaniowe i stosunki polityczne. Cukrownictwo. Liczne podróże po krajach europejskich i Afryce. Kijów w  czasie I  wojny światowej. Pobyt na Krymie 1918–1919. Życie ziemian podczas rewolucji ros. W drodze do Polski. Warszawa w 1920 r. Pomoc PCK dla Polaków w Kijowie w 1920 r. Pobyt w Dubnie, Równem i Krakowie. Działalność sióstr niepokalanek w Maciejowie koło Kowla, Dębowej Łące na Pomorzu i w Wirowie na Podlasiu. Zawiercie i jego okolice. Opowiadanie o Żytomierzu z lat 1920– 1926. Wakacje na Polesiu. Dzieje klasztoru świętokrzyskiego na Łysej Górze. I. Laskowicz Karol II. „Iszczołna. Kresowy dwór i  jego sąsiedzi”. Opracowanie na podstawie wspomnień III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15480/II, k. I, 454, pol., XVI w.–1945. Cz. 1–6. Mps (kop.). Format 29,5 × × 20,5 i więcej. Opr. płt. V. Wspomnienia Karola Laskowicza, ekonomisty i  współwłaściciela majątku Iszczołna, w powiecie szczuczyńskim na Grodzieńszczyźnie. Cz. 1: „Monografia”. Opis majątku Iszczołna i jego kolejnych właścicieli od XVI w. do 1945 r. Dom mieszkalny. Sąsiedzi Iszczołny i okoliczne miasteczka (Lida, Szczuczyn, Żołudek, Wasiliszki). Działalność społeczna i  zawodowa oraz straty ziemian pow. szczuczyńskiego w  latach II wojny światowej. Cz. 2: „Opowieści”. Ważniejsze wydarzenia, dot.  Kresów Wschodnich. Dzieje Iszczołny na przestrzeni wieków. Iszczołna w  okresie I  wojny światowej i lat międzywojennych. Cz. 3: „Pokój i wojna”. Proces o majątek i powrót Iszczołny w posiadanie Laskowiczów. Informacje o rodzicach Józefie i Józefie z Arymowiczów Laskowiczów. Działalność charytatywna i społeczna Laskowiczów. Obyczaje, święta religijne, uroczystości rodzinne. II wojna światowa. Wkroczenie Armii Czerwonej. Aresztowanie i pobyt w Lidzie. Rodzina w Wilnie i informacje o jej losach. Kalendarzyk wydarzeń historycznych na Wileńszczyźnie w latach 1939–1945. Cz. 4: „Wydarzenia rodzinne”. Losy rodziny Laskowiczów do 1922 r. Powrót z Rosji i pobyt K. Laskowicza w majątku stryja Stanisława Laskowicza w Kirjanowcach 1919–1921. Wspomnienia o rodzeństwie i ich rodzinach. O matce Józefie z Arymowiczów Laskowiczowej. Cz. 5: „Fragmenty osobistych wspomnień autora z lat 1938–1943”. Jadwiga Draże, historia miłości i małżeństwa z K. Laskowiczem. Działalność zawodowa K. Laskowicza. Pobyt w Warszawie i działalność konspiracyjna w czasie II wojny światowej. Aresztowanie i uwolnienie. Cz. 6: „Zakończenie i aneksy”. Fotografie, plansze. Inne maszynopisy wspomnień znajdują się w: BJ, sygn. 9899.III; BK, sygn. 11995; BN, sygn. akc.10390. I. Levittoux-Szymańska Jadwiga II. „Dziewczęce lata”. Wspomnienia z lat szkolnych w Kijowie przed I wojną światową

— 183 — III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15562/II – mf. BN 9922, k. 22, pol., 1900–1914. Mps (kop.). Format 30 × 20,5. V. Nauka na polskiej pensji Wacławy Peretiatkowicz w Kijowie. Rola kulturalna tej szkoły i jej trudności finansowe. Przełożona Wacława Peretiatkowicz i grono nauczycielskie. Patriotyzm, tajne nauczanie zakazanych przedmiotów, lektura zakazanych książek. Rewizja u przełożonej i aresztowanie jej córki Janiny. Polskie przedstawienia w „Ogniwie”, teatralne występy „Peretiatkowianek”. Wycieczki w okolice Kijowa. Kontrakty kijowskie. Humorystyczne epizody z  czasów pobytu na pensji. Matura. Wzmianki o Wacławie Peretiatkowiczu, zjeździe szkolnym w  1934  r. oraz śmierci przełożonej. I. [Lipkowski Józef] II. Pamiętniki Generała Lipkowskiego III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 14100/II, k. 318 + 300, pol., 1863–1947. Cz. 1–2. Mps z poprawkami ręką autora. V. Cz. 1: dzieciństwo na Podolu i  szkoły średnie we Lwowie i  Krakowie. Studia w École Centrale w Paryżu. Kolonia pol. i organizacje pol. w Paryżu. Wojna bałkańska 1912–1913. I wojna światowa. Działalność propagandowa na rzecz niepodległości Polski. Armia Polska we Francji. Gen. Józef Haller. Wojna polsko-bolszewicka. Ponadto załączone fotokopie i listy do Józefa Lipkowskiego od następujących: Charlesa Richeta, Romana Dmowskiego, Z[ygmunta] Laskowskiego. Cz. 2: załączniki do pamiętników: wybór poezji, humoreski i opowieści, publikacje z dziedziny literatury, memoriał, rodowód rodziny Lipkowskich, album rodziny Lipkowskich, testament.  I. Lisiecki Leopold II. Z pobytu w sołdatach III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15592/I – mf. BN 10083, k. 82, pol., 1900–1901. V. Wspomnienia studenta z Kijowa ze służby w wojsku ros. I. [Lubomirski Henryk] II. Dziennik księcia Henryka Lubomirskiego z lat 23 VII 1840–30 X 1841 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 12473/I – mf. BN 2420, k. 278, franc., pol., 1840–1841. V. Pobyt w  Przeworsku i  podróże po Galicji do swoich posiadłości, do sąsiadów i znajomych. Sprawy publiczne, m.in. dot. ZNiO we Lwowie. Wyjazd do Szczawnicy, stamtąd wycieczka do Kieżmarku, Hołownicy i podróże po Wołyniu. Pobyt w Wiedniu i Badenie. Powrót do Przeworska. I. Łazowski Jan II. Trwające blaski. Wspomnienia z lat młodzieńczych 1900–1917 III. BZNO. Rękopisy.

— 184 — IV. Sygn. 13315/II, k. 156, pol., 1900–1917. Opr. tekt. V. Opis posiadłości Kotiużany na Podolu. Informacje o bliższej i dalszej rodzinie Romana Padlewskiego. Refleksje dot. przeszłości szlachty z Ziem Zabranych (Kresów). Załączone 18 fotokopii. Zob.: Łazowski Jan: Trwające blaski. – Wrocław, 2002; Tenże: Z Winnicy na Podolu do Krynicy. – Gdynia, 2006. I. Meysztowicz Aleksander II. Wspomnienia i  inne materiały wiceprezesa Kowieńskiego Towarzystwa Rolniczego i ministra sprawiedliwości 1900–1928, t. I. Kowieńskie Towarzystwo Rolnicze 1900–1904 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15555/II – mf. BN 9912-9914, k. 74, franc., pol., 1900–1928. Mps. Format 30,5 × 22. V. Charakterystyka ziemiaństwa w  gub. kowieńskiej (Polacy, Rosjanie, Niemcy) Władze ros. – charakterystyki gubernatorów ros. w II poł. XIX w. Działalność Tow. Rolniczego. Informacje dot. rozwoju rolnictwa i przemysłu w gub. kowieńskiej. I. N.N. II. Pamiętnik nieznanego ziemianina z okolic Żytomierza III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 9659/III – mf. BN 2158, k. 178, pol., 1816–1852. V. Trudno czytelny. Wspomnienia dot. życia codziennego. I. Nałęcz-Dobrowolski Marceli II. Fragmenty pamiętnikarskie III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 14690/I i II – mf. BN 5890-5893, s. 126 + 114 + 22 + II, 32, 180, franc., pol., 1857–1879. 4 z. V. Wspomnienia Marcelego Nałęcz-Dobrowolskiego (1829–1879) lekarza i publicysty. Studiował medycynę na Uniw. Kijowskim. Po uzyskaniu dyplomu lekarskiego, osiadł w rodzinnym majątku, Samorodku w gub. kijowskiej. Wraz z braćmi Tomaszem i  Gustawem wziął udział w  powstaniu styczniowym. Po upadku styczniowej insurekcji uciekł za granicę. W 1870 r. osiadł na stałe w Krakowie. I. Odrzywolski Zygmunt II. Pro memorya moim synom III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 12907/II – mf. BN 2402, k. 342, pol., 1845–1868. Cz. 1–3. V. Wspomnienia z  lat 1845–1868. Zawierają także fragmenty brulionów. Studia w Moskwie i Petersburgu. Stosunki na Ukrainie przed 1863 r. Powstanie na Ukrainie. Więzienie i zesłanie na Syberię. Fragmenty wspomnień wyd. druk. Zob.: [Odrzywolski Zygmunt]: Powstanie polskie nad Bajkałem i sprawa kazańska / przez Z. O. [pseud.]. – Lwów, 1878.

— 185 — I. [Ostaszewski Spirydion] II. Pamiętniki Spirydona Ostaszewskiego obeymujące wiadomości od początku dziewiętnastego wieku. Część pierwsza III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 13292/I – mf. Oss. 2953, k. 91, pol., 1800–1857. V. Wiadomości o Ostaszewskich. Krzemieniec i Wilno. Stosunki w Królestwie za Mikołaja I. Powstanie 1830–1831. Wyprawa na Litwę na podstawie pamiętnika nieznanego oficera 1 pułku ułanów. Emigracja. Prześladowania szczególnie w Kijowie. Uwagi autora dot. obyczajów Polaków. I. Ostrowski Feliks II. Droga mego życia. Wspomnienia 1898–1968 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15407/II, k. VII, 385, pol., 1898–1968. Mps z poprawkami i uzupełnieniami ręką autora. Format 30 × 21. Opr. płpłt. V. Dom rodzinny w Wilnie (rodzice, rodzeństwo, życie religijne). Nauka w Szkole Chemiczno-Technicznej w Wilnie i  Kazaniu (od 1914  r.). Organizacje polonijne w Kazaniu. Praca na kolei. Rewolucja lutowa i październikowa w Rosji. W wojsku polskim, V Dywizja Syberyjska 1918 r.: Ufa, Nowo-Nikołajewsk, kapitulacja i pobyt w niewoli bolszewickiej. Powrót z Syberii, studia na Politechnice w Kazaniu. W więzieniu kazańskim. Powrót do kraju, studia w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie 1922–1926. Praca w Izbie Skarbowej w Wilnie i w Ministerstwie Skarbu 1928–1939. Działalność zawodowa i społeczna. Życie osobiste. II wojna światowa. Życie zawodowe w PRL. I. [Ożarowska Cecylia] II. Dziennik Cecylii z Platerów Ożarowskiej od 15 X 1839 do 31 XII 1842 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 4982/II, k. 120, pol., 1839–1842. V. Dziennik Cecylii z Platerów Ożarowskiej znanej na Wołyniu działaczki społecznej, córki kasztelana trockiego Józefa Wincentego Platera, żony Kajetana Ożarowskiego generała-majora w powstaniu kościuszkowskim. Zob.: Nakwaska Karolina: Cecylja z Platerów Ożarowska. Obrazek z życia rzeczywistego. – Lwów, 1876. (Publikacja dostępna również w formie elektronicznej w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej). I. Paszkowska Adolfina II. Pamiętnik „Gadu, gadu” lub do wyboru „Fortuna kołem się toczy” z lat 1884– 1945 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15532/I, s. 1142, pol., 1884–1945. 22 z. Rkps, mps. Format 21 × 15 i więcej. V. Dzieciństwo w majątku Moglin. Szkoła średnia w Pskowie. Tajne koła polskie i rewolucyjne w gimnazjum pskowskim. Życie towarzyskie w Pskowie. Studia przyrodnicze w  Krakowie i  Lozannie. Wesele na Litwie. I  wojna światowa w  Kijowie.

— 186 — Powrót do kraju w 1919 r. Kursy tańca. Świat arystokratyczny międzywojennej Warszawy. Gdynia. II wojna światowa. I. Pawsza (v. Pausza) Antoni Paweł II. Pamiętniki z lat 1816–1852 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 9659/III, k. 172, pol., 1816–1852. V. Fragmenty pamiętnika wyd. druk. Zob.: Iwanowski Eustachy: Wspomnienia lat minionych Eu–Go Helenijusza [pseud.]. T.  1. – Kraków, 1876 s.  262–294; Tenże: Pamiątki polskie z różnych czasów przez Eu...go Heleniusza [pseud.]. T. 2. – Kraków, 1882 s. [477]–583. Zob. również: Pamiętniki Antoniego Pawszy (v. Pauszy): BJ, sygn. 4506, 4508. I. Pic de Replonge Jan II. Obrazy pamiętnych lat III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15535/II, k. III, 553, pol., 1903–1967. T. 1–2, cz. 1–5. Mps. Opr. płsk. V. Cz. 1: „W Rosji i na Ukrainie”. Dzieciństwo w Surażu i Śmile. Polonia miejscowa i jej życie kulturalne. Wybuch I wojny światowej. Cz. 2: „W Polsce niepodległej”. Udział w kampanii 1920 r. Sytuacja Polski w latach 20. XX w. Cz. 3: „Obrazki międzywojennej Warszawy”. Ludność Warszawy i jej tradycje narodowe, obyczaje, kultura. Cz. 4: „Czas wojny i okupacji”. Wybuch II wojny światowej i ewakuacja do Łucka Banku Rolnego. Współpraca z ruchem oporu. Powstanie warszawskie. Cz. 5: „W Polsce wyzwolonej”. Kierownictwo delegatury Izby Przemysłowo-Handlowej i Stowarzyszenie Kupców w Świdnicy. Obywatele polscy pochodzenia niemieckiego. Praca w Ministerstwie Zdrowia i Państwowej Komisji Etatów przy Radzie Ministrów w Warszawie. I. Pieńkowski Stanisław II. Ludzie moich czasów. I. Rodzina i jej środowisko. Wspomnienia III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15416/II, k. II, 199, pol., koniec XIX–początek XX w. Mps z poprawkami ręką autora. Format 29,5 × 21. Opr. płsk. V. Stosunki narodowościowe i wyznaniowe na Litwie w XIX i na początku XX w. Dom rodzinny pastora kalwińskiego Marcina Cumfta w Radziwiliszkach. Informacje o dzieciach Marcina i Emilii z Mandzelewskich Cumftów i ich rodzinach: synu Janie, córce Wandzie Denhoff-Czarnockiej, córce Jadwidze i jej mężu Konstantym Bobowskim. Matka autora Helena z  Cumftów Pieńkowska. Ojciec Stanisław Pieńkowski i jego rodzina. I. Podhorski Piotr II. Moje wspomnienia na pamiątkę od ojca dla córek Marii i Tereski III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15657/II – mf. BN 10432–10433, k. II, 212 + IV, 194, pol., 1893–1965. T. 1–2.

— 187 — V. T. 1: 1893–1918. Dzieciństwo w majątku rodzinnym w Samhorodku na Ukrainie. Lata szkolne w Kijowie. Studia rolnicze na UJ w latach 1908–1911. Działalność Kółka Rolników Wszechnicy Jagiellońskiej w Krakowie. Gospodarstwo rolne w Buchnach i  Rohaczach. Dwory polskie i  życie towarzyskie ziemian na Kresach Wschodnich. Wieś ukraińska. Pierwsze przejawy rewolucji. Pobyt w Kijowie w latach 1917–1918. W drodze do Polski. Załączone fotografie. T. 2: 1919–1965. Stosunki polsko-ukraińskie. Warunki ekonomiczne i stan rolnictwa w Polsce w okresie międzywojennym. Działalność zawodowa. Polonizacja mniejszości narodowych na Wołyniu. Warszawa w czasie okupacji hitlerowskiej i powstania warszawskiego. Praca w Związku Emerytów w Warszawie. Załączone fotografie. I. [Pokrzywnicki Ernest Jerzy] II. Żywoty i sprawy urodzonego Ernesta Jerzego Grzymały Pokrzywnickiego i jego rodziny III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15415/II – mf. BN 9420–9421, k.  232 + 179, pol., 1900–1950. T.  1–2, cz. 1–4. Mps z poprawkami i uzupełnieniami ręką autora. V. Cz. 1–2: Dane o rodzinach Pokrzywnickich i Sobańskich i znajomych. Dzieciństwo w Bebechach na Podolu. Wrażenia z podróży po Europie Zachodniej. Gimnazjum w Kamieńcu Podolskim (1904–1912). Studia na Uniw. Kijowskim i Odeskim (od 1915 r.). Życie towarzyskie w Odessie. Ewakuacja w 1919 r., pobyt w Konstantynopolu i powrót do kraju przez Francję. Praca w Urzędzie do Walki z Lichwą i Spekulacją w Białej Małopolskiej (od 1919 r.). Cz. 3–4: Praca w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych (od 1921 r.). Życie polityczne w Polsce. Życie osobiste i towarzyskie w Warszawie. Działalność w Polskim Towarzystwie Przyjaciół Astronomii. Podróże po Europie. II wojna światowa. Ewakuacja. Powrót do Warszawy. Polityka okupanta. Działalność społeczna. Powstanie warszawskie. Pobyt w Kielcach. Praca w Polskim Czerwonym Krzyżu w Krakowie. Powrót do Warszawy (1945 r.). I. Porowski Mieczysław II. Wspomnienia 1904–1918 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 13542/II– mf. BN 3272, k. 194, pol., 1904–1918. V. Wspomnienia dot.  Mińszczyzny oraz działalności w  polskich towarzystwach oświatowych na terenie Ziemi Mińskiej. Mieczysław Porowski od 1904 r. przebywał w Mińsku, pełnił funkcję dyr. Mińskiego Syndykatu Rolniczego, oraz działał w Towarzystwie Rolniczym i związku ziemian. Wspomnienia zawierają również zestawienie 409 nazwisk ziemian z Mińszczyzny i Mohylewszczyzny. I. Potocka Zofia II. Moje własne. Wspomnienia III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 16183/II – mf. Oss. 29996, k. IV, 160 + III, 30 + 31–96, pol., 1900–1950. Cz. 1–3.

— 188 — V. Wspomnienia Zofii z  Tyszkiewiczów Potockiej obejmujące losy majątku Landwarów pod Wilnem i jego mieszkańców w końcu XIX i pocz. XX w. Fragment wyd. druk. Zob: [Potocka Zofia]: Rezydencja Landwarów / Zofia z Tyszkiewiczów Potocka. Podał do dr. Piotr Filipkowski. Karta. [Nr] 40: 2004 s. 26–43. I. Przesmycki Feliks II. Wspomnienia III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15643/II – mf. BN 10163, k. 216, pol., 1914–1964. Mps (kop.). V. Dzieciństwo. Rodzina. Szkoła w Ostrogu. Uniw. św. Włodzimierza w Kijowie. I wojna światowa. Front austriacki. Służba w oddziałach sanitarnych armii ros. Walki z wojskami niemieckimi na Wołyniu. Szpital zakaźny w Szpole. Powrót do Kijowa. Służba w 3 Pułku Strzelców Polskich. Rewolucja 1917 r. Kijów. Wyjazd do Warszawy. Małżeństwo autora. Ludwik Hirszfeld. Wyjazd na stypendium Fundacji Rockefellera do Stanów Zjednoczonych (1923 r.). Szkoła Zdrowia Publicznego w Bostonie. Praca zawodowa w Warszawie. Podróże. II wojna światowa. Kampania wrześniowa 1939. Powstanie warszawskie. Państwowy Zakład Higieny. Wydział Lekarski Uniw. Łódzkiego. Pobyt w Waszyngtonie. Prace nad leczeniem grypy. Badania nad chorobą Heinego-Medina. Ministerstwo Zdrowia. Ponadto załączona fotografia autora. I. [Rodziewicz Ludwika] II. Garść wspomnień z 63 r. / Ludwika z Jamonttów Rodziewiczowa III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 12273/I – mf. BN 2363, k. 175, pol., 1863–1866. Opr. płsk. V. Przeżycia autorki w okresie powstania na Litwie. Czynny jej udział w powstaniu. Kontakt z Konstantym Kalinowskim. Udział brata Józefa Jamontta. Praca kobiet w czasie powstania. Dwukrotne uwięzienie Ludwika Rodziewicza. Konfiskata majątku rodziców. Wygnanie do Riazania. Śmierć męża. Na k. 1, 29, 37, 154, 168 załączone fotografie następujących osób: Ludwiki Rodziewiczówny, Eleonory Olgelbrandowej Maurycowej, Michaiła Murawiewa, Audytora Niejełowa, Longina Pantielejewa. I. [Rodziewicz Ludwika] II. Koleje życia Ludwiki z Jamonttów Rodziewiczowej i jej najbliższej rodziny III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 12272/I – mf. BN 2363, k. II, 78, w tym 30 niezapis., pol., 1840–1863. Z. V. Dzieciństwo. Nauka na pensji w Wilnie. Pobyt w Werkach. Ślub z Ludwikiem Rodziewiczem. Pierwsze wiadomości o przygotowaniach powstańczych w Warszawie. Na k. I–II ocena rękopisu przez Henryka Wereszyckiego. I. [Rodziewicz Ludwika ] II. Notatki do pamiętników Jakuba Gieysztora z r. 1863 / Ludwika z Jamonttów Rodziewiczowa III. BZNO. Rękopisy.

— 189 — IV. Sygn. 12275/I, k. I, 73, karty 54–59 opuszczone w foliacji, pol., 1914. Z. Odpis z poprawkami autorki. V. Polemika z autorem. Wyjaśnienia w sprawie brata Józefa Jamontta. Naświetlenie szczegółów z powstania styczniowego w Wilnie. I. [Rodziewicz Ludwika] II. Urywki ze wspomnień o 63 r. Ludwiki z Jamonttów Rodziewiczowej III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 12274/I, k. I, 34, karty I, 29–34 niezapis., pol., 1913. Opr. płsk. V. Wyjątki z  rękopisu BZNOss.  sygn. 12273/I.  Na k.  28 fotografie następujących osób: Elżbiety Dmochowskiej, Wacława Mokrzyckiego, oraz na zbiorowej: Stanisława Buchowieckiego, Józefa Jamontta, Emanuela Jundziłła, Edmunda Weryhy. Omówienie rękopisu i druk fragmentu pamiętnika, zob.: Trzyma Edward: Ze Skarbca Kultury. 1952 z. 1 s. [1], 6–9. I. [Rościszewska Marcelina] II. A było to tak... Wspomnienia pogodne Marceliny Rościszewskiej z lat 1880 do 1937 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 13164/II – mf. BN 2726, k. 129, pol., 1880–1891. T. 1. V. Dzieciństwo w Szawlach na Żmudzi. Lata szkolne w Instytucie Panien Szlachcianek w Białymstoku. Dalsze nauki w Paryżu w Hotelu Lambert i w Sorbonie. Życie towarzyskie ziemian w ziemi płockiej. Na stanowisku dyrektorki Udziałowej Pensji dla dziewcząt w Płocku. Współpraca z ks. prałatem Ignacym Lasockim. Liczne podróże, m.in. do Lourdes i Besarabii. Kolonia polska w Kiszyniowie. Pielgrzymka polska w Watykanie, klasztor Mariawitów. Okupacja niemiecka w czasie I wojny światowej. Działalność Służby Narodowej Kobiet Polskich i Płockiego Komitetu Obrony Lwowa. Lwów podczas wojny pol.-ukr. Wizyty różnych dostojników w Płocku. I. [Rómmel Juliusz] II. Pamiętniki Juliusza Rómmla z lat 1881–1939 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 14480/II – mf. BN 4008–4816, k. I 309 + X, 316 + 249 + II, 146 + I, 233 + I, 319 + II, 267 + VII, 394 + 655, pol., 1881–1939. T. 1–9. Mps. Format 29,5 × 21,5. V. T. 1: 1881–1899. Cz. 1: „Dzieciństwo” Grodno-Orany 1891–1893, s. 1–90; Cz. 2: „Pskowski Korpus Kadetów”, s. 91–217; Cz. 3: „Podchorążowska Konstantynowska Szkoła Artylerii w Petersburgu” 1900–1902, s. 218–309. T. 2: Petersburg 1900– 1914. Cz. 1: „Petersburg” 1902–1904, s. 1–141; Cz. 2: „Wojna japońsko-rosyjska” 1904–1905, s. 142–171; Cz. 3: „Petersburg i Kaukaz” 1905–1910, s. 172–256; Cz. 4: „Petersburg” 1910–1914, s.  256–315. T.  3: I  wojna światowa 1914–1916. Cz.1: „Sierpień–grudzień” 1914, s. 1–86; Cz. 2: „Rok 1915”, s. 87–182; Cz. 3: „Rok 1915 i 1916”, s. 183–249. T. 4: I wojna światowa 1916–1918. Cz. 1: „Koniec 1916 i 1917” m.in. koniec walk na froncie, rewolucja rosyjska, polskie korpusy na wschodzie, powrót do kraju, s. 1–151.

— 190 — Drukowana część pamiętników Juliusza Rómmla dot. wojny polsko-bolszewickiej i wojny obronnej Polski w 1939 r. Zob.: Rómmel Julius: Wspomnienia z bojów kawalerji. – Warszawa, 1934; Tenże: Za honor i ojczyznę. Wspomnienia dowódcy armii „Łódź” i „Warszawa”. – Warszawa, 1958. I. [Rulikowski Kazimierz Józef] II. „Pamiętniki Józefa Rulikowskiego. Ukraina”. Materiały zebrane ok. 1850 r. na podstawie zeznań naocznych świadków, archiwum rodzinnego oraz różnych pamiętników i dokumentów III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 13162/I, s. 148, pol., I poł. XIX w. Mps z poprawkami ręcznymi. Format 22 × 18, opr. płpłt. V. Historia Ukrainy i Kozaków. Stosunki pol.–ukr. Stosunki między dworem a wsią na Kresach Wschodnich. Rola monasteru łebedyńskiego w  przygotowaniu buntu i sfałszowania hramoty. Rzeź humańska i jej przywódcy. Wspomnienie własne autora. Pobyt w Kijowie w 1797 r. Administrowanie rodzinnym majątkiem Motowidłówka w pow. wasilkowskim. Inny odpis pamiętników znajduje się w: BN, sygn. III.9795; BZNOss., sygn. 13162/II. I. Rulikowski Kazimierz Józef II. Pamiętnik III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 13162/II, s. , pol., 1797–I poł. XIX w. Mps. V. Pobyt w Kijowie w 1797 r. Administrowanie rodzinnym majątkiem Motowidłówka w pow. wasilkowskim. Stosunki między dworem a wsią na Kresach Wschodnich. Kolejny odpis pamiętników znajduje się w:  BN, sygn. III.9795; BZNOss., sygn. 13162/I. I. Skirmunt Jadwiga II. Wspomnienia o Mołodowie z przełomu XIX i XX w. III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 16170/II – mf. Oss. 29991, k. 22, pol., 1890–1910. V. Wspomnienia Jadwigi Skirmunt (1874–1968), siostry Konstantego, dot. wsi Mołodowa (Białoruś), rodzinnego majątku Skirmuntów. I. Skirmuntt Helena II. Dziennik III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 13825/I – mf. BN, k. 674, pol., 1863–1867. V. Zapisy w dzienniku dot. m.in. pobytu w Tambowie. Zdigitalizowany: Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa: http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=12470

— 191 — I. Skrzyński Konstanty II. Wspomnienia z lat 1891–1917 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15585/II, k. V, 325, dodana karta 134a, pol., 1891–1917. Mps. Format 29 × × 21. V. Dzieciństwo w Nowosiółce i Petronówce w pow. olgopolskim na Podolu. Stosunki rodzinne. Korepetytorzy. Życie towarzyskie ziemiaństwa polskiego na Ukrainie. Nauka w  prywatnym gimnazjum G. Walkera w  Kijowie (1904–1910). Działalność w  tajnej Polskiej Macierzy Szkolnej, Organizacji Młodzieży Narodowej i  Związku Młodzieży Polskiej (ZET). Po ukończeniu gimnazjum w 1910 r. i po przebytym zapaleniu płuc w  1911  r. uczestniczył w  zjeździe członków ZET-u  w  Paryżu. Studia prawnicze na uniw. w Kijowie (1911–1916) Działalność w Zecie, Lidze Narodowej i «Polonii». Podczas I wojny światowej działalność w Polskim Stow. Pomocy Ofiarom Wojny (1915–1917), Polskim Komitecie Wykonawczym Organizacji Polskich na Rusi (1917) i Radzie Polskiej Zjednoczenia Międzypartyjnego. I. Starzeński Stanisław II. Moje wspomnienia III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 2290/II, k. 187, pol., I poł. XIX w. T. 7. V. Wspomnienia Stanisława Starzeńskiego [nazw.] Stacha z Zamiechowa [pseud.], podolskiego poety z Zamiechowa, przyjaciela Seweryna Malinowskiego. Zob.: Komorowski Jarosław: Teatr Polski w  Kamieńcu Podolskim. Pamiętn. Teatr. R. 28: 1979 nr 3–4 s. 490. I. [Stecka Maria] II. „Pamiętnik Marii z Ponikwickich Steckiej żony Konstantego Steckiego lekarza ur. 1852 Starodworce gub. grodz[ieńska] zm. 1930 w Poznaniu”. Fragment do 1910 r. III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 14096/I – mf. BN 4084–4085, s. 50 + 114, pol., 1863–1910. T. 1–2. Format 20,5 × 17,5 i mniej. V. Dzieciństwo w Klukowiczach na Litwie. Rok 1863 i losy rodzin pol. na Litwie. Lata spędzone w Warszawie. Pobyt w Brześciu Litewskim. Kontakty z ojcem i macochą w Lublinie. Kłopoty z zawarciem małżeństwa. Dom, rodzina, praca w Hrubieszowie. Wspomnienia o mężu. Śmierć męża w 1900 r. Tematyka wspomnień zawarta w tomach 1 i 2 dot. tych samych spraw, przy czym w tomie 2 są szerzej opisane. I. Strzelecki Eugeniusz II. Pamiętnik. Książka pierwsza III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 12565/II – mf. BN 2605, k. 324, pol., 1832. V. Fragment pamiętnika dot. m.in. podróży do Odessy w 1832 r. I. [Suchorski Jarosław] II. „Migawki ułańskie”. Wspomnienia z lat 1913–1939 / Jarosław Suchorski Jarema

— 192 — III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15437/I, k. 286 + 278 + 220 + 258, pol., 1913–1939. T. 1–5. Rkps, mps. Format 21 × 15. Opr. płsk. V. T.  1–2: Dom rodzinny w  stanicy Paszkowska, chutor Andruszewska na Kubaniu. Obyczaje, tradycje i życie kozaków kubańskich. Na froncie ros.-niem. pod Rygą i w Korpusie Konnym gen. Aleksandra Krymowa 1917 r. Stosunek pułków kozackich do Rządu Tymczasowego i rewolucji październikowej 1917 r. Droga kozaków na Kubań. Spotkanie z polskimi ułanami z III Korpusu Polskiego pod Winnicą wiosną 1918 r. Wcielenie do 4 szwadronu por. Feliksa Jaworskiego. Walki Dywizjonu Jazdy Kresowej rotm. F. Jaworskiego z oddziałami Petlury 1919. Wojna polsko-bolszewicka. Załączone fotografie. T. 3: Wspomnienie o życiu i służbie w 19 Pułku Ułanów Wołyńskich w Ostrogu nad Horyniem 1922–1930. Udział w konkursach i zawodach jeździeckich. Załączone fotografie. T. 4: Wspomnienia o koniach i udziale w zawodach jeździeckich przed II wojną światową. Informacje o pułkach kawalerii polskiej 1918–1939. T. 5: W Szwadronie Kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza w Olkiennikach 1935–1939. Stosunki pol.-lit. Udział w kampanii wrześniowej 1939 r. Załączone fotografie. W BZNOss. pod sygn. DE–21930 znajduje się odpis rękopisu w postaci pliku PDF, do pobrania ze strony: www.oss.wroc.pl. Inny egzemplarz wspomnień „Migawki ułańskie. Okupacja–Wyzwolenie. Wspomnienia” znajduje się w BN (sygn. 7930 – mf. 58178) i dot. okresu II wojny światowej i czasów powojennych. I. Tukalski-Nielubowicz Hieronim II. Pół wieku wspomnień. Lata 1902–1960 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15444/II, k. 267 + 322 + 123 + 135 + 268 + 146 + 169 + 118 + I, 365, niem., pol., 1902–1960. Cz. 1–4. Mps z poprawkami ręką autora. Format 30,5 × 21 i mniej. Opr. płt. V. Cz. 1: „Dopóki nie znalazłem się mocno w siodle, 1902–1926”, k. 267. Lata dziecięce w Mutwicy i w Warszawie. Podróż do Włoch. I wojna światowa. Front niem.-ros. na Polesiu. Pobyt w Szkole Macierzy Polskiej w Kijowie w latach 1916–1917. Stan majątków ziemskich oraz stosunki społeczno-polityczne i wyznaniowe na Kresach Wschodnich. Służba w  armii gen. Józefa Hallera w Warszawie oraz kurs kartografii w Poznaniu. Gospodarstwo matki w Pińsku. Działalność bpa Zygmunta Łozińskiego. Cz. 2: „W siodle, 1926–1939”, k. 322. Cz. 3: T. 1–5, „Wysadzony z siodła, 1939–1945”, k. 123 + 135 + 148 + 149–268 + 146. Cz. 4: T. 1–3, „Szkoła nowej jazdy, 1945–1960”, k. 169 + 118 + I, 365. Ponadto załączone druki, wycinki prasowe, fotografie. I. Tukalski-Nielubowicz Hieronim II. „Wspomnienia żołnierza” na podstawie ustnych relacji Jana Zadruskiego III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15443/II, k. III, 87, pol., ca 1914–1966. Mps z poprawkami ręką autora. Format 29,5 × 20,5. Opr. derm.

— 193 — V. Wiadomości o rodzinie Zadruskich. Ewakuacja do Rosji w czasie I wojny światowej. Praca we Wszechrosyjskim Ziemskim Związku w Mińsku Litewskim, służba w 17 Pieredawnym Konno-Sanitarnym Transporcie. Walki w Odessie w 1917 r. Udział w  wojnie pol.-ukr. i  polsko-bolszewickiej. Działalność w  okresie międzywojennym (m.in. szef prowiantury 35 Pułku). Działalność w ZWZ i AK. Losy powojenne. I. [Turno Karol] II. Pamiętnik Turno od 13 czerwca 1831 do 1 czerwca 1852 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. rkps.9569/I – mf. BN, k. 278, pol., 1831–1852. V. Opis służby w armii Królestwa Polskiego. Udział w powstaniu 1831 r. Pobyt na zesłaniu w Permie. Gospodarowanie na Grodzieńszczyźnie (od 1833 r.). Por.: Turno Karol: Ze wspomnień adjutanta W.  Ks.  Konstantego. [Wyd.] A[dam] M[ieczysław] Skałkowski. Kwart. Hist. R. 44: 1930 t. 1 z. 4. I. Wańkowicz Karol II. Urywki wspomnień III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 16181/II, s. VIII, 350, pol., 1900–1977. T. 1–2. V. T.  1: Rodzina Wańkowiczów. Przodkowie autora. Ojciec Wacław Wańkowicz, matka Janina z Gniazdowskich Wańkowiczowa. Szkoła Emiliana Konopczyńskiego w  Warszawie. Melchior Wańkowicz.  Tadeusz Lechnicki. Dwór Karola Gniazdowskiego w Czarnostowie. Dwór Wańkowiczów w Mikielewszczyźnie. Okoliczne ziemiaństwo. Stryj Karol Wańkowicz. Wypadki wojenne 1914–1918. Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920 na Litwie i  Białorusi. Uzyskanie niepodległości przez ziemię sokólską w  1918  r. Marian Baehr. Majątek Mikielewszczyzna po 1921  r. Rodziny Romerów i Skirmuntów. Śmierć ojca 1936 r. Stanowisko starosty w Baranowiczach 1935–1939. Stanisław Dangel. Różanystok. Dwory w Luberadlu i Ślubowie. Ponadto załączone tablice genealogiczne rodziny Wańkowiczów i Gniazdowskich. Fotografie, rysunki, artykuły prasowe. T. 2: „Notatka biograficzna Karola Wańkowicza i tablica genealogiczna Romerów”. I. [Witkiewicz Stanisław] II. Utwory Stanisława Witkiewicza III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 12429/III, s. 126, niem., pol., XIX–XX w. Autograf. Format 36,5 × 22,5 i mniej. Opr. płsk. V. Drobne utwory pisane prozą: 1. Wspomnienia z powstania 1863 r.: „Nie mogłem zasnąć...”; [Szkic powstańczy bez tytułu]. 2. Felieton o dobroczynności: „Prawdziwe arcydzieła pióra...”. 3. Refleksje na temat sztuki i życia ludzkiego: „Co to jest sztuka? Otóż pytanie...”. 4. Fragment opowiadania: „Czarne lasy otaczały dolinę...”. 5. Fragment liryki refleksyjnej: „Szarpany niepokojem własnej myśli...”. Załączone wiersze. Fragment wspomnień wyd. druk. Zob.: Moździerz Zbigniew: Lata syberyjskie Stanisława Witkiewicza i ich wpływ na późniejszy dorobek twórczy artysty. [W:] Polacy

— 194 — w nauce i kulturze Tomska oraz Syberii Zachodniej. Pod red. Antoniego Kuczyńskiego i Mirosława Marczyka. – Wrocław, 2008 s. 225. I. Witort Jan II. [„Z nad Morza Białego” oraz „Szkice z nad Nieświeży”] III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 7264/I, k. 614, pol., 1863. V. Wspomnienia dot. m.in. rusyfikacji Litwy i Żmudzi po 1863 r. I. [Wojszwiłło Józefat] II. Wspomnienia domku Pijarów lidzkich. Napisał ks.  Józefat Wojszwiłło, ostatni rektor Pijarów lidzkich III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 3667/III, k. 349, pol., 1801–1872. V. Wiadomości o  Lidzie, szkoła, dzieje konwentu pijarów od 1763  r. do kasaty w 1843 r. ze szczególnym uwzględnieniem kasaty w 1832 r. Do kroniki dołączone zapisy, dokumenty, inwentarze. I. [Zanthyr Stanisław] II. Pamiętniki mego życia i w nim zdarzeń różnych, dorywczo z pamięci spisane dla zabawy, z opisaniem miejsc znajomych oraz biografija społecznych osób przeze mnie x. Stanisława s Zanthyr prałata od 15 lipca do 15 sierpnia 1846 r. III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 6330/II, k. 118, pol., 1846. V. Brak danych. I. Zmitrowicz Jerzy II. Pamiętniki do 1939 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15350/II, k. 362 + 244 + 67, pol., ca 1898–1918. T. 1–3. Mps. Format 30 × 21. Opr. płsk. V. T. 1–2: Gimnazjum w Petersburgu ukończone w 1898 r. Warszawa, studia prawnicze. Ks. Witold Czeczott. Częstochowa i okolice. Kondycje u Kazimierza Römera w Janopolu. Wilno. Sytuacja duchowieństwa na Litwie pod koniec XIX w. Ks. Jan Nowicki. Wyjazd do Krakowa. Zakład wychowawczy ks. Bronisława Markiewicza w  Miejscu Piastowym. Zakopane. Jadwiga Waltz. Koło narodowo-demokratyczne w Wilnie. Pobyt w Sołach koło Rakiszek. Zabytki Wilna. Stronnictwo Konstytucyjno-Katolickie. Bp Edward Ropp. Związek Filaretów. Towarzystwo Przyjaciół Uczącej się Młodzieży. Poznań. Działacze społeczni. Sytuacja świeckich organizacji katolickich na początku XX w. Cecylia Zyberg-Plater. Zjazdy Filarecji. Wincenty Lutosławski. Płungiany. Działalność w Wilnie. Mieczysław Engiel. Zjednoczenie Młodzieży Polskiej „Wyzwolenie” na Litwie. Pismo „Pręd”. Aresztowanie. Wykłady W.  Lutosławskiego w Wilnie. Teatry wileńskie. Petersburg. Powrót na Litwę. Charków – Uniwersytet.  Miejsce Piastowe. Pobyt w  Galicji. Egzamin państwowy. Tworzenie

— 195 — internatu. Aplikacja. Rozprawy sądowe. Działalność w Wilnie. „Eleusis”. Kółka samokształceniowe. Ferdynand Ruszczyc. Zjazd „Wyzwolenia” Antoni Samulanis. Antoni Wiwulski. Adwokat Tadeusz Wróblewski. I  wojna światowa. Śmierć ks.  Jana Nowickiego. Józef Piłsudski. Legiony. Sytuacja w Wilnie w 1914 r. Literaci wileńscy. Wileńskie Towarzystwo Popierania Kooperacji. Konfederacja Polska. Kościół katolicki a rząd carski. Ewakuacja władz w głąb Rosji. Niemcy w Wilnie. Życie w mieście pod okupacją niemiecką (1915). „Katolickie Towarzystwo Polskiej Szkoły Ludowej”. Wyjazd do Białegostoku. Władysław Janowicz. Walentyna Moksiewiczówna. Stanisław Moksiewicz.  Karol Kosiński. Andrzej Rodomański. Jerzy Czeszejko-Sochacki. Juliusz Zaremba. Adam Kulesza. Stanisław Miłkowski. Mieczysław Engiel. Maria Jeleńska. Wacław Bitner. Jan Rubel. Wiktor Wasilewski. Stanisław Kulesiński. Jan Tarwid. Michał Sopoćko. Ludomir Śledziński. Bronisław Załuski. Faustyn Dzik. Zygmunt Fedorowicz. Stanisław Kościałkowski. T. 3: Załączniki. Listy do Jerzego Zmitrowicza od następujących: Janiny Maciejowskiej 1953 (3), S. Szapek 1905 (1). List N.N. do [Jadwigi] Waltz 1910 (1). Ponadto załączone fotografie. I. Żelazowski Stanisław II. Wspomnienia. Lata doli i niedoli. Wspomnienia z lat 1893–1955 III. BZNO. Rękopisy. IV. Sygn. 15386/II, k. III, 129, pol., 1893–1955. Mps z poprawkami i uzupełnieniami ręką autora. Format 29,5 × 21. Opr. płpłt. V. O rodzinach Wiermuthów i Żelazowskich. Dom rodzinny w Białogródce na Wołyniu w dobrach ks. Romana Sanguszki. Śmierć ojca, wyjazd do Kijowa i Jarosławia. W Krakowie od 1904 r. Nauka w III i IV Gimnazjum im. Jana Sobieskiego. Wrażenia z  pobytu u  rodziny na Ukrainie i  nad Morzem Czarnym: Mikołajów, Odessa, Tjachinka. Studia prawnicze na UJ od 1913 r. Praca w redakcji czasopisma „Naprzód” i w Centrali Odbudowy Galicji w czasie I wojny światowej. Życie zawodowe w Krakowie, Warszawie w okresie międzywojennym. II wojna światowa. Losy powojenne do 1955 r. 15. IPN Rz. I. Skrzyński Konstanty II. Wspomnienie Nowosiółka (1891–1908) III. Kolekcja rodziny Mireckich. Rękopisy. IV. Sygn. IPN Rz 308/32, k. 325, pol., 1891–1908. V. Wspomnienia spisane 20 stycznia 1976 r. 16. Różne I. Czarnocki Adam II. Bez chęci podróż moja III. Brak danych. IV. Sygn. b.d., k. b.d., pol., 1808–1811.

— 196 — V. Dziennik-pamiętnik Adama Czarnockiego [nazw.] Zoriana Dołęgi-Chodakowskiego [pseud.] z zesłania do wojska w Omsku na Syberii. Informacje o  pamiętniku. Zob.: Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4559; T. Z. [pseud]: O A. Czarnockim. Gaz. Codz. 1855 nr 140 s. 3–4. I. Kukiewicz Tadeusz II. Pamiętniki III. Brak danych. IV. Brak danych. IV. Tadeusz Kukiewicz po 1795  r. pełnił stanowisko prokuratora gubernialnego w Wilnie. Po 1808 r. objął funkcję pełnomocnika Funduszu Naukowego Komisji Sądowej Edukacyjnej. Utrzymywał kontakty z Nikołajem Nowosilcowem. Zob.: Makowiecka Zofia: Kukiewicz Tadeusz (ok. 1765–1848). [W:] PSB. T. 16. – Wrocław–Warszawa–Kraków, 1971 s. 116–117. Według Edwarda Maliszewskiego T. Kukiewicz pozostawił pamiętniki, których los nie jest znany. Zob.: Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4830. 17. Varia 1. AKPK I. Nowakowski Edward Zygmunt II. Notes z zapiskami osobistymi i notatkami z dzieł religijnych i historycznych III. Zespół Ogólny. Spuścizny Zakonników. IV. Sygn. 93, k. 62, pol., ca 1829–ca1903. Format 9,3 × 5,4. V. Zapiski osobiste ur. na Ukrainie Edwarda Zygmunta Nowakowskiego (Wacław – imię zakonne) (1829–1903), syna Łukasza i Klotyldy z Korzelińskich Nowakowskich, historyka i zakonnika, uczestnika powstania styczniowego. 2. ANK I. Chodkiewicz Aleksander II. Podróże i pobyt zagranicą, fragmenty dziennika wydatków, notaty z podróży III. Archiwum Młynowskie Chodkiewiczów, 630. IV. Sygn. 516, k. 116, pol., 1799–1835. V. Aleksander Chodkiewicz (1776–1838): podróże i  pobyt zagranicą, fragmenty dziennika wydatków i notat z podróży. 3. BC I. Podbereski Andrzej II. Utwory literackie III. Rękopisy. IV. Sygn. 11907, k. b.d., pol., ros., 1854–1879. Luźne karty.

— 197 — V. Bruliony notatek literackich i osobistych. Dawna sygn. Ew. 1637. I. Podbereski Andrzej II. Utwory literackie III. Rękopisy. IV. Sygn. 11908, k. b.d., pol., 1854–1879. Luźne karty. V. „Materiały do historii kolonizacji polskiej na Południowym Pomorzu Krymskim od M[iasta] Bałakławy do M[iasta] Atuszty [Ałuszty] włącznie”. „Kronika Domowa Człowieka który domu nie miał od r. 1854–1872”. Dawna sygn. Ew. 1638a. I. Podbereski Andrzej II. Utwory literackie III. Rękopisy. IV. Sygn. 11909, k. b.d., pol., 1873–1879. Luźne karty. V. „Kronika Domowa Człowieka który domu nie miał od r. 1873–1879”. Dawna sygn. Ew. 1638b. 4. BJ I. [Deszkiewicz-Kundzicz Jan Nepomucen] II. List chrześcijanina do współchrześcijan, Żydów i innych wiar wyznawców, pisany ręką J[ana] N[epomucena] (Kundzicza) Deszkiewicza III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 2918, k. 37, pol., 1863. V. Wspomnienia w formie listu. Zob. również: Pamiętnik Jana Nepomucena Deszkiewicz-Kundzicza: BJ, sygn. 2914. I. [Kraszewski Józef Ignacy] II. Notatnik Józefa Ignacego Kraszewskiego z 1848 r. III. Sekcja Rękopisów. IV. Sygn. 8918 I, k. 1, w tym 3 niezapis., pol., 1848. Z. V. Różne zapiski, adresy, rachunki, recepty, wiersze, szkice. 5. BN I. Gieysztor Jakub Kazimierz II. [Zapiski do pamiętników] III. Zakład Rękopisów. Archiwum Stanisława Kościałkowskiego. IV. Sygn. IV.7631 – mf. 56678, k. 81, liczne karty niezapis., pol., ante 1897. Format 37 × 23 i mniej. V. Fragmenty różnych redakcji pamiętnika oraz zapiski.

— 198 — I. [Korotyński Władysław Rajnold] II. Notaty Władysława Korotyńskiego i zbiór wycinków jego prac III. Zakład Rękopisów. Zbiory Korotyńskich. IV. Sygn. III.7278 – mf. 51311, k. 122, pol., ros., post 1866–ante 1924. Rkps, druk. Format 44 × 32 i mniej. V. Materiały źródłowe dot. Władysława Rajnolda Korotyńskiego (1866–1924) ur. w Wilnie, publicysty i historyka, syna Wincentego, brata Ludwika Stanisława i Brunona Wincentego. W latach 1884–1892 pracował w „Gazecie Warszawskiej”, następnie w „Tygodniku Ilustrowanym”, i „Kurierze Codziennym”. W 1899 r. został redaktorem „Kurjera Warszawskiego”. I. [Korotyński Władysław Rajnold] II. Różne papiery osobiste i rodzinne Władysława Rajnolda Korotyńskiego III. Zakład Rękopisów. Zbiory Korotyńskich. IV. Sygn. IV.7275 – mf. 51307, k. 163, pol., ros., 1873–1924. Rkps, mps, druk. Format 36 × 22 i mniej. V. 1. Dokumenty urzędowe (umowy, pisma), k. 1–7. 2. Dwa numery gazetek pisanych ręcznie przez Władysława Korotyńskiego w dzieciństwie 1873, 1877, k. 8–11. 3. Kwity, notaki, teksty literackie i dziennikarskie, k. 12–33. 4. Spis różnych pism i fotografii, materiały do bibliografii prac i życiorysu, notatki brata Brunona Wincentego, k. 34–46. 5. Notatki Władysława Korotyńskiego prowadzone w Kalendarzykach na 1882 r. (fragmenty dziennika) k. 47–96 i na 1892 r. k. 97–157. 6. Sprawy majątkowe, k. 158–163. I. Rawicka-Epsztejnowa Dina II. Działalność cenzury rosyjskiej w Wilnie w latach 1863–1905 III. Zakład Rękopisów. Archiwum Stanisława Kościałkowskiego. IV. Sygn. IV.7665 – mf. 63553, k. III, 117, pol., 1939. V. Praca magisterska Diny Rawickiej-Epsztejnowej napisana pod kierunkiem Stanisława Kościałkowskiego. Zob.: Katalog rękopisów Biblioteki Narodowej. T. 9. Rękopisy 7601–8000. Spuścizny literackie i naukowe, pamiętniki, inne materiały z XIX i XX wieku. Oprac. Barbara Koc. – Warszawa, 1979 s. 57. I. Rosiewicz Wojciech II. Praca mej starości. Pobyt w Syberji lat 25 III. Zakład Rękopisów. Zbiory po Józefie Ignacym Kraszewskim. IV. Sygn. [brak], k. b.d., pol., post 1831. V. Zob.: Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 5119. Katalogi rękopisów BN nie notują. I. Tukalski-Nielubowicz Hieronim II. Monografia większej własności ziemskiej powiatu pińskiego III. Zakład Rękopisów.

— 199 — IV. Sygn. akc.8712, k. [ok.] 100., pol., ca XIX w. Mps. V. Monografia. I. Turno Szczepan II. Zapiski historyczno-polityczne z lat 1811–1817 III. Zakład Rękopisów. IV. Sygn. III.6438 – mf. 49628, k. 146., franc., pol., 1811–1817. Posz. 1–3. Rkps, druk. V. Zachowały się 3 poszyty z 4. 1. „Nr 8 Journal 1811 y początek 1812”, k. 1–64. 2. „Od Nr 8 Journal 1812”, k. 65–108. 3. „Nr 10 Journal 1815–1816”, k. 109–126. 4. Fragment poszytu bez obwoluty tytułowej z lat 1816–1817, k. 127–146. 18. Zbiory prywatne I. Jeżewska Z[ofia] II. Wspomnienie dot. 1863 roku spisane w roku 1935 III. Maszynopis w posiadaniu rodziny. IV. Rękopis nie posiada sygnatury, k. 1–5, pol., 1863. Mps. V. Wspomnienia Z[ofii] Jeżewskiej siostrzenicy Antoniny Daszkiewiczowej. I. [Korybut-Daszkiewicz Teresa] II. Pamiętnik / Teresa Dunin-Jundziłł III. Zbiory rodzinne. IV. Rękopis nie posiada sygnatury, k. b.d., pol., ca 1830–1909. Mps. V. Pamiętnik Teresy z Dunin-Jundziłłów, żony Ryszarda Polikarpa Korybut-Daszkiewicza. I. [Małachowski Bohdan] II. Kronika rodu Jaxów nad Kozłowem Małachowie Małachowskich h[erbu] Gryf, zebrał i ułożył na podstawie dokumentów Archiwum Rodzinnego i źródeł naukowych Bohdan Jaxa Małachowski III. Własność Aleksandra Małachowskiego z Międzylesia pod Warszawą. IV. Rękopis nie posiada sygnatury, k. b.d., pol., XV–XIX w. Mps. V. Wspomnienia spisane w Krakowie w 1928 r. Kronika dostępna w wersji elektronicznej: http://www.genesis.jaxasoft.se/text/Kronika/01_Start.html#Spis I. [Małachowski Bohdan] II. Materiały do historii rodziny. Cz. 3. Małachowscy herbu Gryf, zebrał i zestawił Bohdan Jaxa Małachowski III. Własność Aleksandra Małachowskiego z Międzylesia pod Warszawą. IV. Rękopis nie posiada sygnatury, k. b.d., pol., 1934–1946. Mps. V. Wspomnienia spisane w Krakowie w latach 1934–1946.

— 200 — I. Małachowski Eugeniusz Karol II. Odłam rodziny Gryfitów-Jaxów Małachowskich na stepach Czarnomorskich. Wiek XIX–XX, zebrał i  spisał podług tradycji rodzinnej i  wspomnień własnych w r. 1927/9 Eugeniusz Karol (2 im.), syn Meliton Małachowski. Cz. 3 III. Własność Krzysztofa Małachowskiego w Krakowie. IV. Rękopis nie posiada sygnatury, k. b.d., pol., 1927–1929. Mps. V. Wspomnienia spisane w Krakowie w latach 1927–1929. I. Nowacki Konstanty II. Wspomnienia kijowskie III. W depozycie u Anny Brus w Warszawie. IV. Rękopis nie posiada sygn., k. 186, pol., 1886–1910. Z., rkps, mps. V. Dzieciństwo. Studia na uniw. w  Kijowie. Praca w  cukrowni na Podolu. Wstęp Jana Mioduszewskiego. Ponadto załączone zdjęcia, wycinki prasowe. I. Sucharda-Sobczyk Anna II. Jerzy Brynk 1800–1881 (1888) III. W posiadaniu autorki, praprawnuczki Jerzego Brynka. IV. Rękopis nie posiada sygnatury, s. [ok.] 20, pol., 1881–1888. Mps. V. Wspomnienia dot. Jerzego Brynka, członka sprzysiężenia Szymona Konarskiego, zesłanego na katorgę do Nerczyńska. Informacja o  maszynopisie pozyskana z  publikacji: Frącek Teresa: Zesłaniec nad brzegami Wołgi. Miniatury z  życia abp. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego 1822– 1895. – Wrocław, 2014 s. 157. (Biblioteka Zesłańca; t. 25). I. Szarecka-Sosnowska Irena II. Pamiętnik III. Rkps znajduje się w rodzinnym archiwum prof. Michała Kopczyńskiego w Warszawie. IV. Rękopis nie posiada sygnatury, k. b.d., pol., ca 1869–1939. V. Autorka pamiętnika Irena Szarecka-Sosnowska (1905–2004) była córką Stanisława Szareckiego, zarządcy ostatniego właściciela majątku Mołodowa Henryka Skirmuntta (1869–1939). W pamiętniku pisze m.in. o stałej „demonstracji średniowiecznego feudalizmu” przez właściciela Mołodowa. Kolejny rękopis wspomnień I.  Szareckiej-Sosnowskiej znajduje się w  Archiwum Ośrodka KARTA (brak sygn.). Zob.: Szarecka-Sosnowska Irena: Antykronika rodu Szareckich. [W:] Wspomnienia rodzinne [wydanie na prawach rękopisu]. Pod red. Dominika Księskiego. – Żnin, 1993 s. 11–45.

— 201 —

V. ROSJA 1. MNRT I. Zaleski Franciszek II. Wspomnienia 1848–1867 III. Dział rękopisów. Kazański Federalny Uniwersytet. IV. Sygn. D.159, k.1–119, franc., pol., 1848–1862. Cz. 2., z. opr., w 8º. Karty zapisane dwustronnie, na niektórych kartach występuje podwójna paginacja. Część kart uszkodzona. V. Wspomnienia Franciszka Zaleskiego, dra medycyny. Swoje wspomnienia zaczął pisać 3 marca 1848 r. w miejscowości Kalnibłoty [Ekaterynopol] w gub. kijowskiej. Sięga w nich do czasów wcześniejszych, po 1837 r. Wspomnienia pisane m.in. w Kownie i Kazaniu. Na ostatniej stronie wspomnień (k. 119) dopisek ręką Władysława Zaleskiego (syna) informujący o śmierci w 1866 r. matki Barbary z Denisów Zaleskiej i śmierci ojca w 1867 r. 2. PAFRMos. I. [Bułhak Tomasz] II. Dziennik Tomasza Bułhaka III. F. 109. IV. Op. 214, d. 246, k. 26, pol., 1839–1840. V. Dziennik został rozpoczęty w  lutym 1839  r. Zawiera również wypisy z  czasopisma „Chowanna” z  tomu drugiego, który ukazał się w  1848  r., liczące 20 kilka kart.  Teczka zawiera również „Notaty, wypisy, myśli i  zdania” z  datacją listopad 1840 r. oraz „Opisanie kraju teraz pod nazwiskiem Europejskiej Rosji” nieustalonego autorstwa. Ponadto załączone wypisy z prac ros., z „Tygodnika Petersburskiego”, rozważania o tolerancji i „Duchu Świętym”. I. [Jamontt Scholastyka] II. Dzienniki Jamontt Scholastyki z Mokrzyckich III. F. 109. IV. Op. 214, d. 318, k. b.d., pol., 1862–1865. V. Dzienniki pisane w  Wilnie, mają różną datację: 1862, 1863 i  1865. Dzienniki mają charakter osobisty, dotykają spraw rodzinnych na kanwie wydarzeń politycznych (powstanie styczniowe, zesłanie). Osoba bardzo wierząca, modląca się za zesłańców. I. Szymanowski Anatol II. „Polski korpus Dowbora-Muśnickiego na Białorusi w  1918  r.”. Wspomnienia. 1925 III. Kolekcja wybranych dokumentów i pamiętników emigrantów. Kolekcja wybranych dokumentów Białej emigracji (1893–1939), F. P5881.

— 202 — IV. Op. 2, d. 748, k. 94, ros., 1918. V. Udział w  działaniach militarnych Korpusu Dowbór-Muśnickiego na Białorusi. Okoliczności wstąpienia do Korpusu. Szlak bojowy. Korpus oficerski. Wspomnienia spisane na emigracji, zakończone 19 grudnia 1925 r. Na pierwszej stronie wspomnień widoczna pieczęć: Zagranicznyj Istoriczeskij Archiw Praga, Nr 6277. 3. RPALiSMos. I. Chrząszczewski Adam II. Wspomnienia. Księga 1 III. Kolekcja pamiętników i dzienników, F. 1337. IV. Op. 1, d. 281, k. 75, ros., 1805–1810. Cz. 1. V. Dzieciństwo na Wołyniu. Nauka m.in. w Liceum Krzemienieckim. Służba w wojsku ros. w gub. charkowskiej, w Besarabii i na Krymie. Udział w tłumieniu powstania listopadowego na Wołyniu. I. Chrząszczewski Adam II. Wspomnienia. Księga 2 III. Kolekcja pamiętników i dzienników, F. 1337. IV. Op. 2, d. 282, k. 94, ros., 1811–1816. Cz. 2. V. Dzieciństwo na Wołyniu. Nauka m.in. w Liceum Krzemienieckim. Służba w wojsku ros. w gub. charkowskiej, w Besarabii i na Krymie. Udział w tłumieniu powstania listopadowego na Wołyniu. I. Chrząszczewski Adam II. Wspomnienia III. Kolekcja pamiętników i dzienników, F. 1337. IV. Op. 1, d. 283, k. 93, ros., 1821–1829. Cz. 5. V. Dzieciństwo na Wołyniu. Nauka m.in. w Liceum Krzemienieckim. Służba w wojsku ros. w gub. charkowskiej, w Besarabii i na Krymie. Udział w tłumieniu powstania listopadowego na Wołyniu. I. Chrząszczewski Adam II. Wspomnienia III. Kolekcja pamiętników i dzienników, F. 1337. IV. Op. 1, d. 284, 68, ros., 1829–1832. Cz. 6. V. Dzieciństwo na Wołyniu. Nauka m.in. w Liceum Krzemienieckim. Służba w wojsku ros. w gub. charkowskiej, w Besarabii i na Krymie. Udział w tłumieniu powstania listopadowego na Wołyniu. W  zasobach RPALiSMos. brak niestety cz.  3 i  4 pamiętników, nie wiemy więc, co skłoniło autora do wstąpienia na służbę ros. i zmiany wyznania na prawosławne. I. N.N. II. „Wspomnienia kaukaskiego lekarza” (1815–1856 г.)

— 203 — III. Pamiętnik i wspomnienia, F. 1337. IV. Op. 1, d. 313, k. 116, ros., 1815–1863. V. Rękopis, bez zakończenia. Dzieciństwo na Wołyniu. Nauka w szkole w Kaniowie i Kijowie. Studia w Moskwie. Służba w charakterze wojskowego lekarza na Kaukazie. 4. RPHAPet. I. [Skalkowski Apollon] II. Dzienniki Apollona Skalkowskiego, 1830–1897. III. Sekcja Rosyjska, F. 200. IV. Op. 1, d. 29, k. [każdy tom zawiera od 150 do 250 kart zapis. dwustronnie], pol., ros., 1830–1897. T. 1–40. Brak t. 25 z 1865 r. V. Autor dziennika Apollon Skalkowski (1808–1898), ur. w  Żytomierzu, studiował na Uniw. Wileńskim i Uniw. Moskiewskim. Był urzędnikiem na południu Rosji, prezesem Komitetu Statystycznego w Odessie, autorem rozpraw historycznych i statystycznych dot.  Noworosji i  Kozacczyzny, członkiem-korespondentem Rosyjskiej Akademii Nauk, pisarzem. Zrusyfikowany Polak. W archiwum znajdują się także dwa zeszyty z zapiskami z wykładów i pracami naukowymi A. Skalkowskiego z okresu studiów. Dzienniki można traktować jako dokument historyczny. Szerszy opis postaci A.  Skalkowskiego. Zob.: Pigoń Stanisław: Z  dawnego Wilna. Szkice i obyczaje literackie. – Wilno, 1929 s. 115–123. Krótkie fragmenty z  13 tomu dzienników zostały wykorzystane w  artykule. Zob.: Kaupuż Anna: Apollon Skalkowski o pobycie J. I. Kraszewskiego w Odessie. Ruch. Liter. R. 9: 1968 nr 6 s. 361–364. 5. Varia 1. PAFRMos. I. [Bułhak F. O.] II. Notaty Bułhaka F. O. III. F. 109. IV. Op. 214, d. 250, k. 498, pol., 1866. V. Zapisy trudne do odczytania. I. Jamont [rodzina] II. Krótkie tłumaczenia i adnotacje dokumentów, przejętych w czasie rewizji u rodziny Jamontów i Wiskowskiego [Висковского] A. A. III. F. 109. IV. Op. 214, d. 321, k. b.d., pol., 1866. V. Przetłumaczone dokumenty, które żandarmeria zabrała od Jamontów w  czasie rewizji. Ciekawy materiał do badania dziejów rodziny Jamontów.

— 204 —

VI. UKRAINA 1. BNANULw. I. [Cieński Józef] II. Zapiski Józefa Cieńskiego III. Rękopisy Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, F. 5. IV. Spr. 8061/II, k. 160, pol., 1861–1894. V. Brak danych. I. Czaszka Krzysztof II. Ze wspomnień (1863 r. na Litwie) III. Rękopisy Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, F. 5. IV. Spr. 5730/I, k. 234, pol., 1863. V. Brak danych. I. [Hołyński Aleksander] II. Aleksandra Hołyńskiego własnoręczny pamiętnik podolskiego powstania 1830– 31, pisany w Dreźnie, Paryżu i Mąpelie 1832–3 r. III. Zbiór rękopisów Biblioteki Baworowskich, F. 204. IV. Op. 1, spr. 660, k. b.d., pol., 1830–1831. V. Pamiętnik Aleksandra Hołyńskiego (1816–1893) podróżnika i pisarza, syna Wincentego (płk., senatora) i  Emmy z  Gonczarow-Mordwinownych. Współwłaściciel Krzyczewa w pow. czerykowskim (Podole). Po upadku powstania listopadowego wyemigrował za granicę. Mieszkał we Francji, Włoszech, Hiszpanii, Ameryce. I. [Jełowicki Adolf] II. Zapiski z podróży po Ziemi Świętej ks. Adolfa Jełowickiego III. Archiwum Jełowickich (Archiwum łanowieckie), F. 46. IV. Spr. DE-19665 , k. 175, pol., 1892–1893. Teka XXXV. V. Szczegółowy opis wędrówek po Ziemi Świętej, opis odwiedzanych klasztorów i kościołów, odręczne rysunki detali architektonicznych. Dawna sygn. 7368–7371. Zdigitalizowany: ZNiO: http://bazy.oss.wroc.pl/kzc/pobpdf.php?fond_46/rl_f46_teka_35.pdf I. Kamieński Ludwik II. Pamiętnik z 1831 r. III. Archiwalia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, F. 9. IV. Spr. 138/2, k. 12, pol., 1831. V. Fragmenty pamiętnika znajdujące się w zbiorze: Bronisław Zamorski, Zbiór materiałów dot. lat 1831–1863.

— 205 — I. Konopacki Franciszek II. Pamiętnik spisywany w czasie ruchu powstania na Wołyniu 1863 r. III. Archiwalia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, F. 9. IV. Spr. 138/2, k. 230, pol., 1863. V. Fragmenty pamiętnika znajdują się w zbiorze: Bronisław Zamorski, Zbiór materiałów dot. lat 1831–1863. I. Konopacki Franciszek II. Pamiętnik z pułku ruskiego 1863 r. III. Archiwalia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, F. 9. IV. Spr. 138/5, k. 20, pol., 1863. V. Fragmenty pamiętnika znajdują się w zbiorze: Bronisław Zamorski, Zbiór materiałów dot. lat 1831–1863. I. Konopacki Szymon Ewaryst II. Pamiętnik – dziennik 1847–1884 III. Archiwum Radzimińskich, F. 91. IV. Spr. Radz. 397/II 5, k. 16, pol., 1847–1884. V. Do pamiętnika dołączona korespondencja. Kopie listów Konopackich od 1853 r. oraz listy do Konopackich. I. Marks Maksymilian II. Pamiętniki starca III. Rękopisy Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, F. 5. IV. Op. 1, spr. DE-1032, k. 187, ros., 1821–1888. V. Wspomnienia Maksymiliana Marksa, polskiego uczonego i  Sybiraka składają się z następujących części: Witebsk (1821–1840), Smoleńsk (1841–1860), Moskwa (1861–1864), Podróż z Petersburga do Kieżmy (1866–1867), Kieżma (1867), Jenisiejsk (1869–1888). Autor opisuje m.in. likwidację kościoła unickiego. Szerszy opis postaci M.  Marksa. Zob.: Leończuk Sergiusz: Maksymilian Marks – uczony, bojownik o niepodległość Polski. [W:] Polacy w nauce, gospodarce i administracji na Syberii w XIX i na początku XX wieku. Pod red. Antoniego Kuczyńskiego. – Wrocław, 2007 s. 307–329. Dawna sygn. F. 5, op.1, spr. 3454/III. Zdigitalizowany: ZNiO: http://bazy.oss.wroc.pl/kzc/pobpdf.php?fond_5_d_1/rl_f5_d_1_rkps_3454.pdf I. [Michalski Lucjan Franciszek] II. Pamiętniki Lucjana Michalskiego zm. w r. 1886 w Mohylewie III. Dział Rękopisów. Rękopisy. IV. Spr. 3677, k. 88, pol., ca 1810–1886. V. Pamiętniki pochodzącego z  pow. bracławskiego Lucjana Franciszka Michalskiego (1810–1885) ziemianina i powstańca listopadowego. Sekretetarz SLP na gub.

— 206 — podolską, w  1838  r. aresztowany i  skazany na 20 lat katorgi. Na zesłaniu przebywał kolejno w Tobolsku i Irkucku, Wiatce. Po odbyciu połowy wyroku przeszedł na osiedlenie. Na zesłaniu przebywał również jego ojciec Fryderyk. Po amnestii 1857 r. powrócił na Podole, zamieszkał w Tulczynie. I. N.N. II. Exkursya z Pińska po nad Prypecią do Dereszewicz w powiat mozyrski z ogólną na Polesie uwagą pod względem przemysłu, a osobliwie handlowego, w roku 1829 III. Rękopisy Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, F. 5. IV. Spr. 5323, k. 46, pol., 1829. V. Opis podróży po Polesiu nieznanego autora, dokonanej z polecenia Banku Polskiego. Ze zbiorów Joachima Lelewela. Mps znajduje się w BK (sygn. 00934 – mf. 2084). Zdigitalizowany: ZNiO: BZNOss. sygn. DE–4936. I. Radzimiński Teofil II. Pamiętnik rękopiśmienny z r. 1856 III. Archiwum Radzimińskich, F. 91. IV. Spr. Radz. 412/I 4, k. 1, pol., 1856. V. Pamiętnik z 1856 r., prawdopodobnie jest to „rocznik 1856”. I. [Sanguszko Eustachy, Krasiński Józef Wawrzyniec] II. Odpisy z  pamiętników różnych osób, m.in. ks.  Eustachego Sanguszki (1786– 1815), hr. Józefa Krasińskiego (1790–1813) III. Teki Kozłowskiego (Archiwum Kozłowskich), F. 59. IV. Spr. Teka 332, k. b.d., pol., 1786–1815. V. Zob. również: Pamiętniki Eustachego Sanguszki: ANK, sygn. ARS 100. I. Zarzecki II. Notatki z podróży do dawnych posiadłości Jełowickich, zrobione przez malarza Zarzeckiego, posłanego do szukania portretów Jełowickich przez ks. Adolfa Jełowickiego III. Archiwum Jełowickich (Archiwum Łanowieckie), F. 46. IV. Sygn. DE-18795, k. 5, pol., 1911. Teka XXXIV. V. Zwięzłe notatki z podróży do dawnych posiadłości Jełowickich (Płotycz, Kamienica, Dubno, Łuck, Sokól, Kiwirce, Włodzimierz Wołyński, Myzowo), zawierające opisy zabudowań, cerkwi. Dawna sygn. 6971. Teka zdigitalizowana: http://156.17.104.200/vol1/djvu/fond_46/rl_f46_teka_34.djvu

— 207 — 2. BNNULw. I. Gebhard Ksawery II. Wspomnienia z powstania r. 1863 III. Oddział Rękopisów. IV. Sygn. 1081 III, k. 44, pol., 1863. V. Wspomnienia z powstania styczniowego. I. [Lisiecki Michał] II. Pamiętniki powstania na Litwie od dzielnego dowódcy Michała Lisieckiego III. Oddział Rękopisów. IV. Sygn. Rks. 975 II, k. 12, pol., 1831. 3 ark., format A4. V. Michał Lisiecki był naczelnikiem „oddziału siły zbrojnej” w pow. wiłkomierskim na Litwie. Wspomnienia obejmują okres od końca marca 1831 r. Szczegółowo opisane zostały działania z początku kwietnia 1831 r. w rejonie Wiłkomierza. Pamiętnik, niewielki objętościowo (3 czterostronicowe arkusze, zapisane maczkiem w  dwóch kolumnach), spisany został w Caen w 1835 r. Inna, wydana drukiem, wersja pamiętnika spisana została w listopadzie 1831 r. w Prusach, po tym jak M. Lisiecki złożył broń i został internowany przez Prusaków. Zob.: [Lisiecki Michał]: Pamiętnik Michała Lisieckiego, Naczelnika Powstania nad granicami Kurlandji. [W:] Pamiętniki polskie. T.  2. Wyd. przez Ksawerego Bronikowskiego. – Paryż, 1845 s. 49–63, 97–112. Zdigitalizowany: Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa: http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=24425&from=FBC 3. CPAHULw. I. Siemaszkowa Wanda II. Rok 1890 (z moich wspomnień) III. F. 80. IV. Op. 1, spr. 5, k. 5, pol., 1890, 1916–1923. Rkps, mps (k. 2–3). V. Wspomnienia lat przeżytych na Litwie, spisane w Krakowie. I. [Treter Aleksander] II. Dziennik 1816 i 1820. Podróż do Warszawy Aleksandra Tretera III. F. 836. IV. Op. 1, spr. 633, k. 46, pol., 1816–1820. V. Podróż do Warszawy i Odessy. I. [Treter Baltazar] II. Biografia Baltazara Tretera i jego żony Salomei Gniewczyńskiej Treter III. F. 836. IV. Op. 1, spr. 56, k. 506, pol., 1797–1803.

— 208 — V. „Biografia Baltazara z  Lubomir[za] Tretera w  Rzpltej Polskiej w  Regimencie pieszym Gwardii Litewskiej Majora w Stanach Królestwa Galicji Członka oraz Salom[ei] Z Gniewczyńskich Jego Małżonki Od r. 1797 do r. 1803 ciągnąca się. Ręką jego własną poznaczona. Książka II”. I. [Treter Baltazar] II. Biografia Baltazara Tretera i jego żony Salomei z Gniewczyńskich Treter III. F. 836. IV. Op. 1, spr. 57, k. 502, pol., 1804–1809. V. „Biografia Baltazara z Lubomir[za] Tretera w Rzpltej Polskiej w Regimencie pieszym Gwardii Litewskiej Majora w Stanach Królestwa Galicji członka oraz Salom[ei] Z Gniewczyńskich Jego Małżonki od r. 1804 do r. 1809 ciągnąca się. Ręką jego własną poznaczona. Książka III”. I. [Treter Baltazar] II. Dziennik Baltazara Tretera, Aleksandra i Hilarego III. F. 836. IV. Op. 1, spr. 134, k. 494, pol., 1769–1891. V. „Zebrania ciekawe, sekretne i dla nikogo niepotrzebne. R. 1769 ... zaczęte przez Baltazara Tretera Kadeta JW. Mości (Majora)”. I. [Treter Baltazar] II. Dziennik Baltazara Tretera III. F. 836. IV. Op. 1, spr. 137, k. 16, pol., 1813. V. Brak danych. 4. CPHAUKij. I. Andrzejewski A. II. Сzacka III. Montrezor W. W. (kijowski botanik), F. 2224. IV. Op. 1, spr. 4, k. 9, franc., 1818. V. Brak danych. I. Antonowicz Włodzimierz II. Dziennik podróży do Polski, Austrii, Węgier, Niemiec, Hiszpanii, Francji III. Antonowicz W. B., F. 832. IV. Op. 1, spr. 110, k. 26, ros., 1860–1942. Rkps, mps. V. Opisy miast, wydarzeń i spotkań z różnymi osobami. Załączone materiały związane z W. G. Lanckorońskim. I. Bajkowski Karol II. Historia życia polskiego emigranta w Paryżu III. Kolekcja rękopisów z dziejów historii nauki, literatury i sztuki, F. 228.

— 209 — IV. Op. 2, spr. 46, k. 54, pol., ros., poł. XIX w. Mf. V. Opis życia typowego emigranta, szukającego swojego miejsca, wędrującego przez ziemie polskie do Francji. I. [Choński Michał] II. Utwory Michała Chońskiego III. Zamojscy, F. 256. IV. Op. 1, spr. 25, k. b.d., pol., XIX w. T. 2. V. Utwory Michała Chońskiego o jurysprudencji. I. Grocholski Zdzisław II. Notatki „O ekonomice prawobrzeżnej Ukrainy” III. Grocholscy, F. 239. IV. Op. 1, spr. 86, k. 10, pol., 1918. V. Rozważania na temat charakteru rozwoju gospodarki na Podolu, Wołyniu, Kijowszczyźnie w XVIII–XIX w. I. [Husarska J.] II. Dziennik J. Husarskiej III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 988, k. 4, pol., pocz. XX w. V. Fragment wspomnień z początku XX w. Autorka z nostalgią żegna się z rodzinnymi stronami: „[...] więc już na zawsze musimy z Dobrusza wyjechać”. Dziennik zawiera również plastyczny, a zarazem patetyczny opis czterech pór roku z okolic tak bliskich J. Husarskiej. „I wszystko to muszę porzucić, a tak żal”. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 948, k. 115, franc., niem., pol.,1888. Z. opr. V. Dziennik Adeli Kieniewicz żony Hieronima Kieniewicza (1866–1925) działacza społecznego, właściciela ziemskiego, ur. w Dereszewiczach na Polesiu, syna Hieronima (1830–1911), marsz. szlachty pow. mozyrskiego, członka organizacji „białej” w 1863 r. Wspomnienia z okresu od stycznia do kwietnia 1888 r. Opis życia rodzinnego, towarzyskiego ziemiaństwa polskiego. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 949, k. 136, franc., pol., 1891. Z. opr. V. Wspomnienia z okresu od sierpnia do listopada 1891 r. Obraz ziemiaństwa. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik

— 210 — III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 987, k. 98, franc., pol., 1899–1901. Z. opr. V. Życie rodzinne, towarzyskie ziemiaństwa. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 957, k. 202, franc., pol.,1900. Z. opr. V. Obszerny dziennik ukazujący bogate życie duchowe autorki. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 958, k. 196, franc., pol., 1900–1901. Z. opr. V. Wspomnienia z okresu od stycznia 1900 r. do lutego 1901 r. Obraz ziemiaństwa polskiego, życie rodzinne, towarzyskie. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik Adeli Kieniewicz III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 965, k. 216, franc., pol., 1907–1908. Z. opr. V. Wspomnienia z okresu od listopada 1907 r. do kwietnia 1908 r. Obraz ziemiaństwa polskiego, życie rodzinne, towarzyskie. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 966, k. 224, franc., pol., 1908. Z. opr. V. Wspomnienia z okresu od kwietnia do lipca 1908 r. Obraz ziemiaństwa. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 967, k. 218, franc., pol., 1909. Z. opr. V. Wspomnienia z okresu od stycznia do maja 1909 r. Obraz ziemiaństwa. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik Adeli Kieniewicz III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 968, k. 226, franc., pol., 1909. Z. opr. V. Wspomnienia z okresu od października do listopada 1909 r. Obraz ziemiaństwa polskiego, życie rodzinne, towarzyskie. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik

— 211 — III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 969, k. 226, franc., pol., 1909–1910. Z. opr. V. Wspomnienia z okresu od listopada 1909 r. do stycznia 1910 r. Opis życia rodzinnego, towarzyskiego ziemiaństwa polskiego. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 970, k. 228, franc., pol., ros., 1910. Z. opr. V. Wspomnienia z okresu od stycznia do kwietnia 1910 r. Obraz ziemiaństwa. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 971, k. 220, franc., pol., 1910. Z. opr. V. Wspomnienia z okresu od kwietnia do grudnia 1910 r. Obraz ziemiaństwa. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 977, k. 238, franc., pol., 1911. Z. opr. V. Wspomnienia z okresu od stycznia do maja 1911 r. Obraz ziemiaństwa. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 980, k. 183, franc., pol., 1913. Z. opr. V. Wspomnienia z okresu od października do grudnia 1913 r. Opis życia rodzinnego, towarzyskiego ziemiaństwa polskiego. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 981, k. 192, franc., pol., 1913–1914. Z. opr. V. Wspomnienia z okresu od grudnia 1913 r. do marca 1914 r. Opis życia rodzinnego, towarzyskiego ziemiaństwa polskiego. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 982, k. 192, franc., pol., 1914. Z. opr. V. Wspomnienia z okresu od marca do maja 1914 r. Obraz ziemiaństwa. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik

— 212 — III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 983, k. 194, franc., pol., ros., 1914. Z. opr. V. Wspomnienia z okresu od sierpnia do października 1914 r. Opis życia rodzinnego, towarzyskiego ziemiaństwa polskiego. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 984, k. 192, franc., pol., 1914. Z. opr. V. Wspomnienia z okresu od października do grudnia 1914 r. Sytuacja ziemiaństwa polskiego. Dramatyczne wieści z frontu, cywilne i wojskowe ofiary wojny. Psychoza szpiegomanii, kryzys aprowizacyjny na terenach przyfrontowych. Charakterystyka nastrojów społecznych w środowisku wiejskim. I. Kieniewicz Adela II. Dziennik III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 986, k. 195, franc., pol., 1915. Z. opr. V. Wspomnienia z okresu od marca do maja 1915 r. Obraz ziemiaństwa. I. [Lubańska Antonina] II. Kilka kartek z pamiętnika Antoniny Lubańskiej III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 989, k. 5, pol., pocz. XX w. V. Barwny opis stron rodzinnych – Woreńcza, Tuhanowicze i  życia okolicznych mieszkańców. Wplecione wątki osobiste, a także charakterystyka środowiska lokalnego. Autorka relacjonuje własne przeżycia i wrażenia z domu rodzinnego, szkoły: „Gdzież dom mój? park – róże i stare dęby? – gdzie wieś kochana – poczciwe twarze?”. I. Łepkowska Zofia II. Dziennik III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 987, k. 98, pol., 1889–1902. Z. opr. V. Opis życia ziemiańskiego, zabaw, balów, ówczesnej ziemianki z Wołynia. Krótkie omówienie pamiętnika. Zob.: Domańska-Nogajczyk Maria, Wójcik Tomasz: O listach i pamiętnikach polskich autorów z Ziem Zabranych z lat 1795–1918 w zbiorach Centralnego Państwowego Historycznego Archiwum Ukrainy w Kijowie. Wrocławskie Studia Wschodnie. R. 19: 2015 s. 217–218. I. Miączyński Z. II. Wspomnienia uczestnika powstania 1830–1831 III. Kolekcja rękopisów z dziejów historii nauki, literatury i sztuki, F. 228. IV. Op. 2, spr. 56, k. 36, pol., 1830–1831.

— 213 — V. Dokładny opis powstania listopadowego. Wspomnienia spisane w Irlandii w latach 1879–1885. I. [Michałowski Konstanty] II. Notatki Konstantyna Michajłowskiego do historii Tawrii i podróżach po Krymie III. Michałowscy, F. 2219. IV. Op. 1, spr. 21, k. 98, franc., pol., ante 1820. Brudnopis. V. Notatki. I. Michałowski Konstanty II. Pamiętniki kijowskiej podróży III. Michałowscy, F. 2219. IV. Op. 1, spr. 21, k. 7, franc., pol., ante 1820. Brudnopis, mf. V. Brak danych. I. [Niewiadomska H.] II. Dziennik H. Niewiadomskiej. Fragment III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 991, k. 5, pol., 1918. V. Przeżycia wewnętrzne, tęsknota za stronami rodzinnymi (rodzicami, ziemią rodzinną, ludźmi, obyczajami, przyrodą). I. N.N. II. Dziennik nieznanej osoby. Fragment III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 945, k. 8, pol., 1847–1848. V. Autorka pochodziła z okolic miejscowości Jarmolince. Dziennik rozpoczyna się datą 6 października 1847 r., a kończy 24 kwietnia 1848 r. Autorka poświęca w nim wiele miejsca relacjom rodzinnym, opisuje codzienne zajęcia, wielką wagę przywiązuje do religii i świąt. Wspomina okres rządów [Dmitrija G.] Bibikowa i sytuację, w jakiej znaleźli się mieszkańcy. Zainteresowana jest również wydarzeniami 1848 r. we Francji. Relacjonuje podróże ojca do Kijowa, Zdzisia [brat?], pobyt w Sewerynach i Pietraszówce. I. N.N. II. Dziennik wojskowego. Fragment III. Kolekcja rękopisów z dziejów historii nauki, literatury i sztuki, F. 228. IV. Op. 1, spr. 347, k. 5, pol., 1812. V. Dziennik rozpoczyna się 16 lipca 1812  r. opisem marszu z  obozu pod Lachowiczami, w  kierunku Iwanicz, postój pod Słuckiem. Oficer relacjonuje atmosferę w 16, 17 i 18 Dywizji. Pochlebne słowa Napoleona o Polakach. Dziennik kończy się 6 sierpnia 1812 r. słowami: „takie to rzeczy wyświetliły całą wartość”. I. N.N. II. Wspomnienia o pobycie na Litwie i ostatnich chwilach Szymona Konarskiego

— 214 — III. Kolekcja rękopisów z dziejów historii nauki, literatury i sztuki, F. 228. IV. Op. 2, spr. 44, k. 16, pol., 1836–1839. Mf. V. Opis pobytu Szymona Konarskiego na Litwie. I. [Nosalewski] II. Wspomnienia Nosalewskiego III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 944, k. 18, pol., 1812–1857. V. Nosalewski, syn Tomasza, urzędnika w  Płoskirowie, pamiętnik zaczął pisać w 36 r. życia. Urodził się 22 lipca 1812 r. w Kamieńcu Podolskim. Wspomnienia obejmują dzieciństwo, lata młodzieńcze i wiek dojrzały – doprowadzone do 1857 r. Autor wspomina nauczycieli m.in. Juliana Kowalewskiego – matematyka i fizyka – studenta Uniw. Petersburskiego, później dyrektora gimnazjum w Winnicy 1821 r., Dominika Bartoszewicza z Uniw. Wileńskiego. W latach 1822–1827 uczęszczał do szkoły powiatowej w Międzyborzu. Wspomina również Teofila Jaworskiego (za sprawę Konarskiego został skazany na wygnanie, przebywał w Riazaniu), Józefa Starorypińskiego, Adama Orłowskiego i Pawła Burzyńskiego. I. [Ochocki Jan Duklan] II. Fragmenty wspomnień podróży owruckiego opata Ochockiego III. Michałowscy, F. 2219. IV. Op. 1, spr. 199, k. 34, pol., koniec XVIII w. V. Relacja z podróży z Kazania na Syberię. I. [Rabecki] II. Dziennik lekarza III. Przeździeccy, F. 878. IV. Op. 1, spr. 250, k. b.d., ros., 1891. V. Informacje medyczne, trudne do odczytu. I. [Z. Helena] II. Ulotne myśli H. Z. III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 990, k. 6, pol., 1917. V. Autorka rozpoczyna pisanie dziennika 9 czerwca 1917 r. w Kijowie, o godzinie 8 wieczorem. Początkowe myśli, to gorące wyznanie wiary, przechodzi następnie do opisu roli skauta [harcerza]. Dalszy ciąg dot. miłości hr. Zenona do panny z niższych sfer. Kończy dziennik opisem „podróży z wyobraźni” – przyjazd do Skrzykawki, opis drogi do Tuhanowicz [Korczowa], domu rodzinnego i mieszkańców rodzinnej wsi. Imię autorki ustalone na podstawie lektury wspomnień. I. Z. W. II. Dziennik mieszkanki Żytomierza III. Kolekcja Muzeum Wołyńskiego, F. 2227. IV. Op. 1, spr. 992, k. 9, pol., 1918–1919.

— 215 — V. Pamiętnik rozpoczyna się datą 15 czerwca 1918  r., a  kończy 7 marca 1919  r. Wspomnienia ze stron rodzinnych, opis własnych przeżyć, przemyśleń. Odwołuje się do poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera. I. Zamoyska Eleonora II. Co się kobietom od społeczeństwa należy III. Zamoyscy, F. 256. IV. Op. 1, spr. 2288a, k. 24, pol., 1881. V. Zawiera informacje o politycznych i społecznych prawach kobiety, o nierówności w społeczeństwie. Rozważania o roli kobiety. I. [Zgórska Helena] II. Dziennik Heleny Zgórskiej III. Kolekcja Rękopisów z dziejów historii nauki, literatury i sztuki, F. 228. IV. Op. 1, spr. 350, k. 188, franc., pol., ros., 1912–1913. V. Wspomnienia obejmują lata 1912–1916. Kijów, dom rodzinny, święta Bożego Narodzenia. Pobyt w  Winnicy, Sidawie, Biłce, Raszówce. Wplecione wątki osobiste, pierwsza praca, rozważania, refleksje, szczegóły dot. życia codziennego, notatki z lektur. Wojna światowa potraktowana bardzo lakonicznie. 5. NBUKij. I. Chaudoir Maksymilian II. Pamiętnik III. [Szoduary], F. 283. IV. Sygn. N.597, k. 278, franc., 1873–1875. V. Maksymilian Chaudoir (1816–1881), syn Stanisława, entomolog, pozostawił wspomnienia spisane w Kijowie i Iwnicy w 1875. Do pamiętnika dołączone listy z lat 1873–1875. Chaudoir, bawarska rodzina kupiecka. Jan Józef Chaudoir (dziad) otrzymał tytuł bawarski w 1814 r., a w 1827 r. uzyskał potwierdzenie tego tytułu dla siebie i swego adoptowanego syna Stanisława. Tytuł ten został przyznany w  Królestwie Polskim w 1846 r. temuż Stanisławowi. I. Chaudoir Maksymilian II. Pamiętnikarskie zapisy III. [Szoduary], F. 283. IV. Sygn. N.598, k. 86, franc., 1877. Notatnik. V. Wspomnienia obejmują okres od marca do lipca 1877 r., spisane w Rydze. I. Chaudoir Maksymilian II. Pamiętnik III. [Szoduary], F. 283. IV. Sygn. N.599, k. 105, franc., 1878. V. Wspomnienia obejmują okres od marca do listopada 1878 r., spisane w Rydze.

— 216 — I. Chaudoir Maksymilian II. Pamiętnik III. [Szoduary], F. 283. IV. Sygn. N.600, k. 60, franc., 1875–1876. V. Wspomnienia spisane w Rydze. I. Gałagan Katarzyna II. Dziennik podróży odbytej z Sokirnicy do Europy III. Gałagany, F. 119. IV. Sygn. N.23, k. 46, jnie. 1841. V. Załączony rachunek z hotelu w Moguncji. I. Modzalewski Konstanty Nikołajewicz II. Wspomnienia III. Modzalewski Wadim Lwowicz, F. 12. IV. Sygn. N.680, k. 50, jnie. 1917. Z. 1–3. V. 3 zeszyty wspomnień obejmujących okres od maja do września 1917 r. I. [Rościszewski] II. Pamiętnik Pana Rościszewskiego III. F. I. IV. Sygn. 4108, k. 68, pol., 1789–1798. V. Pamiętnik z przełomu XVIII i XIX w. traktujący o Rzeczypospolitej. 6. Varia 1. BNANULw. I. Zamorski Bronisław II. Wspomnienia z wydarzeń 1863 r. w Polsce III. Zbiór rękopisów różnej proweniencji, F. 9. IV. Spr. 139, k. 254, pol., 1882. V. Wspomnienia Bronisława Zamorskiego (1831–1904) ur. w  Manajowie w  pow. złoczowskim, uczestnika powstania listopadowego (m.in. wyprawy Antoniego Jeziorańskiego w  Lubelskie). Po upadku powstania 1831  r. podjął działalność publicystyczną, redagował „Gazetę Narodową” i „Przyjaciela Ludu” oraz „Tygodnik Naukowy i Literacki”. Autor wielu prac dot. powstania listopadowego. 2. CPHAUKij. I. Michałowscy [rodzina] II. Nauka o  powinnościach panów ku poddanym i  poddanym ku panom w  czasie wielkiego postu III. Michałowscy, F. 2219.

— 217 — IV. Op. 1, spr. 200, k. 7, pol., 1832. V. Traktat religijno-etyczny. I. Michałowski Erazm II. Notatniki III. Michałowscy, F. 2219. IV. Op. 1, spr. 123, k. 507, pol., 1817, 1825–1852. V. Zarządzanie majątkiem, sprawy finansowe i gospodarcze. I. [Michałowski Erazm] II. Rękopis E[razma] Michałowskiego III. Michałowscy, F. 2219. IV. Op. 1, spr. 30, k. 4, pol., ros., 1834. V. Wyciągi z ukazów Mikołaja II o prawach i obowiązkach szlachty guberni zachodnich z komentarzami Erazma Michałowskiego. I. [Michałowski Erazm] II. Rękopis Erazma Michałowskiego III. Michałowscy, F. 2219. IV. Op. 1, spr. 203–204, k. 93, pol., ros., ukr., I poł. XIX w. V. Wiersze, baśnie, ludowe pieśni ukraińskie, anegdoty i in. anegdoty o A. W. Suworowie. I. Miller Dmitrij II. Notatki „Cechy w Polsce” III. Oddział CPHA, F. 2040. IV. Op. 1, spr. 20, k. b.d., ros., XIX w. V. Rozważania historyczne. I. N.N. II. 2 (Dwa) Rękopisy III. Kancelaria kijowskiego generała-gubernatora, F. 442. IV. Op. 797, spr. 125, k. b.d., pol., 1847–1848. V. Rękopisy znalezione w Nowogrodzіе Wołyńskim w trakcie dokonanego przeszukania przez służby policyjne u urzędnika Łosiewicza. Apele o odrodzenie samodzielnej Polski. I. N.N. II. Notatki III. Michałowscy, F. 2219. IV. Op. 1, spr. 212, k. 16, ang., franc., niem., pol., ros., XIX w. V. Rozważania językoznawcze. I. N.N. II. Notatki-rozmyślania

— 218 — III. Michałowscy, F. 2219. IV. Op. 1, spr. 198, k. 2, franc., 1856. V. Rozmyślania o  charakterze politycznym, amnestii ogłoszonej przez Aleksandra II, obejmującej Polaków emigrantów. Rękopis mało czytelny. I. N.N. II. Notatki i rozważania o charakterze gospodarczym w rosyjskich i polskich majątkach ziemskich III. Kancelaria kijowskiego generała-gubernatora, F. 442. IV. Op. 637, spr. 545, k. b.d., pol., 1906–1912. Brudnopis. V. Rozważania o sytuacji w majątkach ziemskich polskich i rosyjskich. I. N.N. II. Notatnik III. Michałowscy, F. 2219. IV. Op. 1, spr. 217, k. 8, pol., 1791–1892. V. Notatki o losach majątków szlachty po rozbiorach Polski, modlitwy i in. I. [Poniatowski] II. Rękopis Poniatowskiego „Praktyczne uwagi dot. przemysłu buraków cukrowych w południowo-zachodnich guberniach” III. Poniatowscy, F. 243. IV. Op. 797, spr. 3, k. b.d., ros., 1855. V. Sprawy gospodarcze. I. Terleccy [rodzina] II. Rękopis Terleckich III. Terleccy, F. 2216. IV. Op. 1, spr. 87, k. b.d., pol., 1874–1882. Brudnopis. V. Zbiór kazań. I. Zamoyscy [rodzina] II. Prace Zamojskich III. Zamoyscy, F. 256. IV. Op. 1, spr. 26, k. b.d., pol., ca XIX w. V. Prace z jurysprudencji, o finansach, wodnych młynach, historii znanych i nieznanych osób, biogramy biskupów, tablice genealogiczne.

— 219 —

VII. WIELKA BRYTANIA 1. IPMS I. Aleksandrowicz Stanisław II. Wspomnienia III. Kolekcje osobowe, poz. 53. IV. Sygn. kol. 127, k. 242, pol., 1895–1937. T. 1–2. Mps. V. T. 1: wspomnienia obejmujące okres do 1915 r. T. 2: wspomnienia obejmujące okres do 1937 r. Fragment dot. lat 1914–1915 wyd. druk. Zob.: Wilno i Wileńszczyzna w pamiętnikach z lat pierwszej wojny światowej. Oprac. Małgorzata i Marek Przeniosło. – Kielce, 2014 s. 33–100. (Kresy w Polskich Pamiętnikach i Listach (1795–1918), t. 1). I. Brzezicki Roman II. Wspomnienia 1917–1919 III. Kolekcje osobowe, poz. 81. IV. Sygn. kol. 155, s. 1233, pol., 1917–1919. T. 1–4. V. Wspomnienia dot.  służby w  I  Korpusie gen. Dowbór-Muśnickiego w  latach 1917–1918, służba w Żytomierzu w 1919 r. Dalsza część wspomnień dot. okresu po 1939 r. I. [Jasiukowicz Maria] II. Pamiętnik Marii Jasiukowicz z d. Byszewskiej III. Kolekcje osobowe. IV. Sygn. [brak], k. b.d., pol., 1898–1975. V. Dzieciństwo, pobyt w Moskwie. Praca ojca na stanowisku inżyniera w zakładach dnieprowskich. Rewolucja 1917 r. i wojna domowa. I. [Pacewicz Kazimierz] II. Noty autobiograficzne Kazimierza Pacewicza III. Kolekcje osobowe. IV. Sygn. [brak], k. b.d., pol., XIX–XX w. V. Autor ur. 22 listopada 1895 r. w Prużanie, gub. grodzieńska. Zmarł 15 sierpnia 1974 r. w Penley. Artysta. W czasie I wojny światowej służył w armii ros. I. Protasewicz Michał II. Wspomnienia 1898–1945 III. Kolekcje osobowe, poz. 210. IV. Sygn. kol. 177, s. 1148, pol., 1898–1945. Cz. 1. V. Spis nazwisk, genealogia. Majątek Joachimów, pow. miński. Gimnazjum w Mińsku. Lata wojny w Mińsku, działalność w Sokole. Rewolucja 1917 r. Polskie formacje wojskowe.

— 220 — I. [Sapieżyna Jadwiga] II. Wspomnienia Jadwigi z Sanguszków Adamowej Sapieżyny, oraz wspomnienie o niej pisane przez Marię v. Oppendorf Pawłową Sapiehę z lat 1852–1916 III. Kolekcje osobowe. IV. Sygn. [brak], k. b.d., pol., 1852–1916. V. Krasiczyn, Gumniska, Nawojowa, Zakopane. Lwów, Bilcze, Sławuta, Ostróg, Rzym, Kraków. I. [Skolimowski Aleksander] II. Pamiętnik generała Aleksandra Skolimowskiego III. Kolekcje osobowe, 226. IV. Sygn. kol. 268, k. 996, ros., 1817–1876. T. 1–3. V. Rodowód, dzieciństwo i wychowanie. Służba wojskowa od 4 września 1838 r. do 24 czerwca 1870 r. Życie w stanie spoczynku. Rok 1872, pobyt w Warszawie, 1874 kolejny pobyt w stolicy. Pamiętnik wyd. druk.  Zob.: Polak w  carskim mundurze. Wspomnienia Aleksandra Skolimowskiego (1817–1895). Wstęp, oprac. i red. Wiesław Caban, Jerzy Szczepański. Przekład z rosyjskiego Łukasz Guldon przy współpracy Wiesława Cabana i Jerzego Szczepańskiego. – Kielce, 2015. (Polacy – Syberia. XVIII–XIX wiek, t. 1).

Nota bibliograficzna – pamiętniki drukowane

Nr pozycji Autor Tytuł Nr tomu, części Opracowujący Miejsce wydania Wydawnictwo Rok wydania Liczba stron Seria Krótka informacja o zawartości (jeżeli taka jest) Źródło Odbitka Reprint (informacja na podstawie jakiego wydania została sporządzona odbitka fotooffsetowa) Informacja o kolejnych, tych samych wydaniach Informacja o miejscu przechowywania rękopisu Zob. również Recenzja Digitalizacja/wersja elektroniczna

Pamiętniki drukowane

1. ADAMOWICZ Adam Ferdynand: Krótki rys początków i  postępu anatomii w Polsce i Litwie, skreślony na pamiątkę 50-letniego trwania Cesarskiego Towarzystwa Lekarskiego Wileńskiego dnia 12 grudnia 1855 roku. – Wilno : Józef Zawadzki, 1855. – [4], 109 s. Estr XIX wyd. 2 t. 1 s. 30. 2. [AKIELEWICZ M[ikołaj] Akelaitis Mikalojus: Słówka z  Mariampolszczyzny. Wspomnienia z lat młodocianych. Kal. Astronom.-Gosp. ... J. Jaworskiego. – Warszawa 1877 s. 109–115. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 1475. 3. ANDRONOWSKI Maksymilian: Ze wspomnień ojca, powstańca 1863 r., sybiraka. Sybirak. 1938 nr 2 s. 14–23. Bibliogr. pam. pol.(Skrzypek)1976, poz. 16. 4. ANDRZEJOWSKI Antoni: Ramoty Starego Detiuka o Wołyniu. T. 1–4. Zebr. Antoni Andrzejowski. – Wilno : Adam Honory Kirkor, 1861. – 4 t. w 1 vol. (224 ; 283 ; 338 ; 193 s.). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 919, 1344. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 402. Rec.: Dzien. Liter. 1862 nr 38 s. 300–302; nr 39 s. 308–310; nr 40 s. 315–318. Omówienie zob.: Moszyński Antoni: Kilka słów z powodu dzieła: Ramoty starego Detiuka o  Wołyniu zebrał Antoni Andrzejowski. Przegl. Europ. Nauk Liter. i  Artyst. R. 1: 1862 t. 1 s. [148]–154. http://polona.pl/item/11155657/6/ T. 1; https://polona.pl/item/509333/0/ T. 2; http://polona.pl/item/509723/0/ T. 3; http://polona.pl/item/512653/0/ T. 4 http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/doccontent?id=2600 5. ANDRZEJOWSKI Antoni: Ramoty Starego Detiuka o Wołyniu. T. 1–3. Wydał i przedm. opatrzył Franciszek Rawita-Gawroński. – Wilno : Tow. Udz. „Kurjer Litewski”, 1914. – 3 t. (269 ; 236 ; 234 s.). – (Bibljoteka Pamiętników R. 2 nr 1–3). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 919. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 402. BP(1901–1939), poz. 3275.

— 224 — 6. ANDRZEJOWSKI Antoni: Ramoty Starego Detiuka o Wołyniu. T. 1–3. Wydał i przedm. opatrzył Franciszek Rawita-Gawroński. – Wilno, Warszawa [etc.] : Księg. Stowarz. Nauczycielstwa Polskiego; Michał Arct, 1921. – 3 t. (269 ; 236 ; 234 s.). – (Bibljoteka Wileńska). Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 402. BP(1901–1939), poz. 3276. http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/publication/8626?tab=1 7. ANDRZEJOWSKI Zygmunt: W  Patagonii i  na Dnieprze. Wspomnienia sprzed pół wieku. Pamiętn. Kijowski. T. 3 Londyn : Koło Kijowian, 1966 s. [228]–234. 8. ANTONIEWICZ Karol: Jeden dzień życia mego. Wyciąg z dziennika podróży do Jass 1828. Sławianin. 1839 s. 52–58. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 403. http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=12175&from=FBC 9. ARAMOWICZ Ignacy: Marzenia. Pamiętnik o ruchu partyzanckim w województwie grodzieńskiem 1863 i 1864. – Bendlikon : [s.n.], 1865. – [2], 84 s. Estr XIX wyd. 2 t. 1 s. 170. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2877. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 7675. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1225. Streszczenie i  uwagi zob.: Giller Agaton: Historja powstania narodu polskiego w  1861–1864  r. T.  1. [Wyd. 2]. – Paryż : Księg. Luksemburska, 1867 s.  169–219. Rec.: Ojczyzna. R. 2: 1865 nr 41 s. 1–2, nr 42 s. 1–2, nr 43 s. 1–3, nr 44 s. 1–3. Toż. [W:] Zapomniane wspomnienia. Oprac., opatrzył wstępem i posł. Eligiusz Kozłowski. – Warszawa : Inst. Wydaw. Pax, 1981 s. 9–80. http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/doccontent?id=8620&from=FBC 10. ATSIMINIMŲ fragmentas apie Žemaičių vyskupą Juozapą Arnulfą Gietraitį. [Wyd.] Aldona Prašmantaitė. Lietuvos Ist.  Metraštis.  [M.  29]: 1999 [druk.:] 2000 s. 196–206. Fragment wspomnień o biskupie żmudzkim Józefie Arnulfie Giedroyciu (1754–1838). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2000, poz. 6134. 11. [AWEJDE Oskar]: Pokazanija i zapiski o pol’skom vostanii 1863 goda... Zeznania śledcze i zapiski o powstaniu styczniowym Oskara Awejde. Red. t. Stefan Kenevič i Il’ja Miller. – Moskwa, Wrocław : Akademija Nauk SSSR, 1961. – XLVII, [1], 662, [2] s. – (Vosstanie 1863 goda. Materialy i dokumenty Powstanie styczniowe. Materiały i dokumenty). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1961, poz. 1737. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1033.

— 225 — 12. [AWEJDE Oskar]: Zapiski Oskara Avejde o  pol’skom”vosstanii 1863 goda. Č. 1–4. Perevod s pol’skago. – Warszawa : Tip. Štaba Varšavskago Voennago Okruga, 1866 – 4 č. ([4], 261, [1]; [4], 241, [1]; [4], 219, [1]; [4], 236 s.). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2883. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1032. http://polona.pl/item/8339048/6/ 13. BAGIEŃSKI Franciszek: Wspomnienia starego Wołyniaka. Wstęp Zbigniew Sudolski przy współpr. Grażyny Góralewskiej. – Warszawa : Inst. Wydaw. Pax, 1987. – 308, [3] s. – (Seria „Z Zegarem”). Franciszek Bagieński urodził się w 1830 r. we wsi Pilipy w pow. starokonstantynowskim. Dzieciństwo spędził w  dworze szlacheckim we wsi Hrycyki. Zmarł w  1909  r. w Nałęczowie. Wspomnienia starego Wołyniaka obejmują wydarzenia między majem 1848 a końcem kwietnia 1859 r. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4474. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1987, poz. 3915. Rkps Wspomnień... znajduje się w BUW nr akc. nab. 1362. 14. [BAJKOV Lev Sergeevič] Bajkow: Z kartek pamiętnika rękopiśmiennego (1824– 1829). [Wyd.] przez A. [pseud.] Aleksander Kraushar [nazw.]. Przew. Nauk. i Liter. R. 20: 1892 nr 6 s. [495–504], nr 7 s. [592]–603, nr 8 s. [691]–700, nr 9 s. [781]–790, nr 10 s. [886]–98, nr 11 s. [984]–997, nr 12 s. [1097]–1147. Estr XIX wyd. 2 t. 2 s. 29. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 405. Toż. Lwów 1893. Rec.: Horodyński Zdzisław, Kwart. Hist. R. 9: 1895 s. 142–146. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=10195&from=publication http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/83956?tab=1 15. [BAJKOV Lev Sergeevič] Bajkow: Z kartek pamiętnika rękopiśmiennego (1824– 1829). – [Wyd. 2 popr]. [Wyd.] przez Alkara [pseud.] Aleksander Kraushar [nazw.]. – Kraków : [s.n.], 1913. – [4], 256, [1] s. BP(1901–1939), poz. 6801. Bibliogr. hist. Pol. (Płoski)1958, poz. 405. 16. BAKANOWSKI Adolf: Moje wspomnienia 1840–1863–1913. Wydał i objaśnieniami opatrzył Tadeusz Olejniczak. – Lwów : nakł. XX. Zmartwychwstańców, 1913. – 226 s. Podole, Polska. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2886. http://www.biz.xcr.pl/files/Adolf-Bakanowski-CR-Moje-wspomnienia.pdf 17. [BALIŃSKI Ignacy]: Z rodzinnych stron Mickiewicza. (Urywki z wrażeń jesiennych 1915 roku) / Ig. B. [pseud.]. Tyg. Ilustr. 1916 nr 9 s. 103–104, nr 10 s. 115–116, nr 11 s. 126, nr 12 s. 142, nr 14 s. 163, nr 15 s. 175, nr 16 s. 190. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/225?tab=1

— 226 — 18. BALIŃSKI Michał: Pamiętniki o Janie Śniadeckim, jego życiu prywatnem i publicznem i dziełach jego. T. 1–2. – Wilno : Józef Zawadzki, 1865. – 2 t. (VIII, 919 ; 511 s.). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 929. „Brulion Pamiętników o Janie Śniadeckim” Michała Balińskiego znajduje się w BJ pod sygn. 3165. 19. [BALIŃSKI Michał]: Wspomnienie jednego dnia wędrówki po kraju przez Michała Balińskiego. Bibl. Warsz. 1841 t. 4 s. 619–665. Estr XIX wyd. 2 t. 2 s. 40. http://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/82637?tab=1 20. BARANCEWICZ Antoni: Ostatnie dnie litewskiego konnego oddziału. [W:] W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863–1903. – Lwów : Komitet Wydaw., 1903, s. 56–62. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2888. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2341. http://bc.mbpradom.pl/dlibra/docmetadata?id=16131&from=publication 21. [BARANOWSKI Antoni] Baranauskas Antanas: Dienorastis.  Iš lenkų kalbos vertė Regina Miksyte. – Vilnius : Baltos Lankos, 1996. – 108 s. PZ 1996, poz. 1387. Oryg. pol. tyt.: Dzienniczek podróży. 22. BARATYNSKIJ Władysław: Posledniaja pol’skaja smuta 1863–1864. Epizody usmirenija mjateža. Russ. Star. G. 17: 1886 t. 51 s. 421–446, 583–604, t. 52 s. 185– 209. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2905. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1245. Rec.: Baudouin de Courtenay Roman, Kwart. Hist. R. 1: 1887 s. 370–373. 23. BARĄCZ Sadok: Pamiętnik szlachetnego Ledochowskich domu. Napisał i wyd. Sadok Barącz. – Lwów : [s.n.], 1879. – [4], 220 s. Estr XIX wyd. 2 t. 2 s. 72. https://polona.pl/item/530047/3/ 24. BARĄCZ Sadok : Pamiętnik zakonu WW. OO. Bernardynów w Polscze. Ułożył Sadok Barącz. – Lwów : [nakł. autora], 1874. – 388, [1] s. Estr XIX (reedycja) wyd. 2 t. 2 s. 72. 25. BARDACH Juliusz: Z dziejów mentalności feudalno-konserwatywnej (w związku z książką ks. Waleriana Meysztowicza, Gawędy o czasach i ludziach T. 1: Poszło z dymem, T. 2: To co trwałe. – Londyn : Pol. Fund. Kult., 1973–1974, s. 325, 187). Przegl. Hist. T. 68: 1977 z. 1 s. 107–126. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1977, poz. 3635.

— 227 — 26. [BARSZCZEWSKI Jan] J. B.: W kastelu. (Ze wspomnień weterana). Tyg. Ilustr. R. 39: 1897 t. 2 s. 526, 551, 570–571, 590. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3729. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication?id=1485&tab=3 27. BARSZCZEWSKI Jan: Wspomnienia z odwiedzin stron rodzinnych. Rocz. Liter. 1844 t. 2 s. 139–147. Białoruś. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski )1928, poz. 933. 28. BARTOSZEWICZ Julian: Józef Paszkowski. Kron. Wiad. Kraj. i  Zagr. 1858 nr 336 s. 5–6, nr 337 s. 3–4. Julian Bartoszewicz opublikował fragment pamiętnika, ur. w  1788  r. w  Stokach w  pow. wołkowyskim Józefa Paszkowskiego, dot. jego młodzieńczych lat spędzonych w Grodzieńskiem. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 935. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/294563?tab=1 29. [BARTOSZEWICZ Julian] J.  B.: Ksiądz Alojzy Osiński. Dzien. Warsz. R. 5: 1855 nr 291 s. 3. Wspomnienie o  życiu księdza Alojzego Osińskiego (1770–1842), filologa, mnicha z zakonu pijarów. W latach 1806–1824 prof. Liceum Krzemienieckiego, 1833–1839 rektora Akademii Duchownej w Wilnie. Notatka przekazana przez Teofila Stypułkowskiego z Równego. https://polona.pl/item/24430668/2/ 30. BARTOSZEWICZ Kazimierz: Dawna Biała na Podlasiu we wspomnieniach mego dziadka Adama (1792–1878). Przyczynek do dziejów miasta i Gimnazjum. – Biała Podlaska : Kom. Obch. 300-lecia Gimn. Męsk., 1928. – 38, [1] s. – (Biblioteczka Bialska ; nr 2). http://bbc.mbp.org.pl/dlibra/docmetadata?id=2785&from=publication 31. BATTAGLIA Gwido: Wspomnienia mojej młodości 1860–1863. T.  1: 1860– 1863. – Lwów : Księg. Akademicka, 1913 s. – 51 s.  Powstanie styczniowe, Ukraina. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2889. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1247. 32. BAUDOUIN de COURTENAY Romualda: Na wyższych kursach żeńskich. (Z powodu ich dziesięciolecia). Przegl. Liter. Dod. do „Kraju”. R. 7: 1888 t. 2 nr 48, 51–52. Urodziła się w Aleksandrówce koło Kijowa, mieszkała w Petersburgu. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3478.

— 228 — 33. BAYKOWSKI Juliusz: Parafia Rzyszczowska. (Podzwonne jednej z parafii polskich, które przestały istnieć 50 lat temu). Pamiętn. Kijowski. T.  4 Londyn : Koło Kijowian, [1980] s. 113–122. 34. BĄBLEWSKI Tadeusz: U progu niepodległości. Wspomnienia z lat 1915–1921. – Warszawa : Centrum im. Adama Smitha, 1996. – 265, [2] s. Litwa 1918. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1996, poz. 5387. 35. BĄCZKOWSKA-ZABŁOCKA Irena: Wacława Peretjatkowiczowa i jej szkoła w Kijowie. Pamiętn. Kijowski. T. 2 Londyn : Koło Kijowian, 1966 s. 249–252. Lata 1907–1920. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1964, poz. 2438. 36. BEŁZA Stanisław: Paulina. (Wzór córek i sióstr). Według dzieła Zygmunta Szczęsnego Felińskiego oprac. i streścił Stanisław Bełza. – Warszawa : [s.n.], 1916. – 64 s. BP(Czubek)1916 s. 27. 37. [BIAŁOPIOTROWICZOWA Kunegunda]: Esquisses polonaises ou fragmens et traits détachés pour servir à l’histoire de la révolution de Pologne actuelle / par une Polonaise [pseud.]. Wyd. i aut. wstępu Leonard Chodźko. – Paris: Hector Bossange, 1831. – XVI, 176, 8 s. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 7436. Estr XIX wyd. 2 t. 2 s. 235. NKor. t. 4, poz. 2 s. 239. 38. [BIAŁOPIOTROWICZOWA Kunegunda]: Skizzenbuch aus den Tagen vor und während der polnischen Revolution vom Jahre 1830. Ein Seitenstück zu dem Memoiren über Polen unter Constantins Behauptung von H. Harring / von einer Polin [pseud.]. – Eingeführt durch Leonhard Chodzko. – Fürth : Fr. Korn’sche Buchhandlung, 1832. – IV, 202 s. Estr XIX wyd. 2 t. 2 s. 235. NKor. t. 4, poz. 2 s. 239. 39. [BIAŁOPIOTROWICZOWA Kunegunda]: Pamiętniki księżny G.  z  roku 1830 i 31. Z Archiwum Muzeum Narodowego w Rapperswyl uporządkował i wyd. H. W. Lech. R. 1: 1878 nr 34 s. 265–267, nr 35 s. 275–276, nr 36 s. 286–287, nr 37 s. 291–292, nr 38 s. 303–304, nr 39 s. 307–309, nr 43 s. 340–342, nr 44 s. 350, nr 45 s. 357–359, nr 46 s. 367, nr 47 s. 372–374, nr 48 s. 380–383, nr 50 s. 395–398. NKor. t. 4, poz. 5 s. 239. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=68797&from=publication 40. BIELAŃSKA Karolina: Ujejski w Wygnance. Tyg. Ilustr. 1923 nr 37 s. 597. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3486. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/254?tab=1=

— 229 — 41. BIELIŃSKI Józef: Autobiografja. Z  przedmową Adama Wrzoska. Arch. Hist. i Filoz. Med. oraz Hist. Nauk Przyr. T. 5: 1926 z. 2 s. 159–177. Wilno. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3488. http://cybra.lodz.pl/publication/3954 42. BIERNACEK Tadeusz: Nad Prutem i Czeremoszem. Cz. 1: 1914–1928. – Zielona Góra : [nakł. autora], 1992. – 73 s. Pokucie (Ukraina) 1901–1939 r. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1995, poz. 5328. 43. BIKULIČ Vladislav Bronislavovič: Vospominanija A. Serakovskoj (Dalevskoj) i drugije materialy o Z. Serakovskom v CGIA Litovskoj SSR. [W:] K stoletiju geroičeskoj bor’by „Za našu i  vašu svobodu”. Sbornik statej i  materialov o  vosstanii 1863 g. – Pod red. V[ladimira] A[natol’eviča] D’jakova, [et al.]. – Moskva : Nauka, 1964 s. 55–114. PZ 1964, poz. 321. 44. [BIŁGORAJSKI Franciszek]: Kroniczka z lat 1863–66 przez naocznego świadka. [Wyd.] Julian Bartoszewicz. Dzien. Pozn. R. 9: 1867 nr 204 s. 1–2, nr 205 s. 1–2, nr 206 s. 1–2, nr 208 s. 1, nr 211 s. 1, nr 212 s. 1, nr 213 s. 1–2, nr 289 s. 1–2; R. 10: 1868 nr 29 s. 1–2, nr 31 s. 1–2, nr 32 s. 1–2. Podlaskie, Grodzieńskie, Siemiatycze. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1256. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/44025?tab=1 45. BIŁGORAJSKI Franciszek: Pamiętniki o sprawie chłopskiej w 1863 roku. Przygot.  do dr. wstępem i  przypisami opatrzył Stanisław Szczotka. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1956. – XI, [1], 138, [1] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1956–1957, poz. 2808. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1257. 46. [BŁĘDOWSKA Henryka]: Pamiątka przeszłości. Wspomnienia z lat 1794–1832 / Henrieta z Działyńskich Błędowska. Oprac. i wstępem poprzedziły Ksenia Kostenicz i Zofia Makowiecka. – Warszawa : Państw. Inst. Wydaw., 1960. – 574, [4] s. – (Biblioteka Pamiętników Polskich i Obcych, pod red. Wacława Zawadzkiego). Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 762, 1895, 2935. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 1705. Bibliogr. pam. pol.(Skrzypek)1976, poz. 97. 47. BŁOŃSKA-LIS Józefa: Wspomnienia peowiackie z  Mińska Litewskiego. Peowiak 1933 nr 1 s. 11–13, nr 2/3 s. 12–13. Bibliogr. pam. pol. (Skrzypek)1976, poz. 98.

— 230 — 48. [BŁOŃSKI Rafał Józef]: Pobyt na Syberyi Rafała Błońskiego przez niego samego w Rzymie opisany w 1865 r. – Kraków : [s.n.], 1867. – [3], 119 s. Estr XIX cz. 1, t. 1 s. 119. 49. [BŁOŃSKI Rafał Józef]: Pobyt na Syberyi Rafała Błońskiego przez niego samego w Rzymie opisany w 1865 r. – [Wyd. 2 poprawne]. – Kraków : W. Kornecki i R. Błoński, 1873. – 131 s. Estr XIX wyd. 2 t. 2 s. 386. https://polona.pl/item/1317592/3/ 50. BOBROWSKI Tadeusz: A  memoir of my life. Transl. and ed. with an introd. by Addison Bross.  – Boulder : East European Monographs ; Lublin : Maria Curie-Skłodowska University, 2008. – IX, [1], 469, [3] s. – (East European Monographs ; no. 740) ; (Conrad, Eastern and Western Perspectives ; vol. 17). 51. BOBROWSKI Tadeusz: Pamiętnik mojego życia. T. 1, O sprawach i ludziach mego czasu. T. 2, Wspomnienia wieku dojrzałego. Oprac., wstępem i przypisami opatrzył Stefan Kieniewicz. – Warszawa : Państw. Inst. Wydaw., 1979. – 2 t. (504, [4] ; 677, [3] s.). – (Biblioteka Pamiętników Polskich i Obcych). Pamiętnik jest źródłem do dziejów szlachty polskiej Podola, Wołynia i  Ukrainy, szczególnie dla okresu między powstaniami: listopadowym i styczniowym. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1979, poz. 3254. Rkps pamiętnika znajduje się w BZNOss. pod sygn. 4354/II T. 1, sygn. 4355/II T. 2. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication?id=1338&tab=3 52. [BOBROWSKI Tadeusz]: Pamiętniki Tadeusza Bobrowskiego. Przedm. Włodzimierz Spasowicz. T. 1–2. – Lwów : Jan Nepomucen Niewiadomski, 1900. – 2 t. (XV, 417 ; 512 s.). Estr XIX wyd. 2 t. 2 s. 394. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3733, 5168. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 1716. Polem.: [Iwanowski Eustachy, Helleniusz Eu[stachy] [pseud.]: Pamiętniki Tadeusza Bobrowskiego roku 1900 we Lwowie wydane. O nich uwagi i poprawione w nich omyłki. [W:] Tegoż: Listki wichrem do Krakowa z Ukrainy przeniesione. [Wyd. 2]. T. 2. Kraków : [nakł. autora], 1901 s. 123–188. Rec.: [Gawroński Franciszek-Rawita]: Tadeusz Bobrowski i jego Pamiętniki. – Lwów : Herman Altenberg, 1901. – 32, [1] s. ; Marszycki Rozesław: Protest... z powodu pamiętników Tadeusza Bobrowskiego, z  przedm. Włodzimierza Spasowicza, wydanych we Lwowie 1900 roku. – Lwów : [s.n.], 1901. – 13 s. ; Przyborowski W[alery], Kwart. Hist. R. 15: 1901 s. 414–417. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=38641&from=&dirids=1&ver_ id=&lp=2&QI=97736CD8FE2562A91AE4FA9A3E641B13-3 T. 1. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=38642&from=&dirids=1&ver_ id=&lp=1&QI=97736CD8FE2562A91AE4FA9A3E641B13-9 T. 2.

— 231 — 53. BOBROWSKI Tadeusz: Z pamiętnika. Mówią Wieki. 1961 nr 1 s. 12–18. Bibliogr. pam. pol.(Skrzypek)1976, poz. 113. 54. BOCHWIC Lucjan: 1. Wspomnienia uniwersyteckie. Warszawa 1882–1885. Petersburg 1885–1887. 2. Z dawnych wspomnień sądowych. – Wilno : Józef Zawadzki, 1938 [1937]. – 133, [2] s. Lucjan Bochwic urodził się w Nowogródku w 1864 r. Gimnazjum klasyczne ukończył w Słucku w 1882 r. Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, a potem w Petersburgu. Jesienią 1887 r. podjął pierwszą pracę jako aplikant sądowy w Smoleńsku. Potem przez 30 lat tułał się po Rosji, pełnił różne funkcje, m.in. sędziego śledczego. W 1918 r. powrócił do Polski i objął stanowisko prezesa sądu okręgowego w Nowogródku; później był sędzią w Wilnie. Ojciec L. Bochwica brał czynny udział w powstaniu styczniowym, zmarł na tyfus, majątek jego został skonfiskowany. BP(1901–1939), poz. 17746. 55. BOGDALSKI Ignacy: Wspomnienia z misyi odprawianych od 1906–1908 r. w Królestwie Polskiem, zabranych prowincyach i Cesarstwie Rossyjskiem przez Zakon Braci Mniejszych św. Franciszka prowincyi galicyjskiej. – Kraków : Zakon Braci Mniejszych, 1908. – [8], 388 s. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 9038. 56. [BOGDAŃSKI Henryk]: Pamiętnik Henryka Bogdańskiego. [W:] Zbiór pamiętników do historii powstania polskiego z roku 1830–1831. – Lwów : Tomasz Rayski, 1882 s. 70–221. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 7440. http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=13149&from=publication 57. BOGDAŃSKI Henryk: Pamiętnik 1832–1848. Z rękopisu wyd. i przypisami opatrzył Antoni Knot. – Kraków : Wydaw. Literackie, 1971. – XXVI, [1], 529, [2] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1973, poz. 2941; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1976, poz. 3471. Rec.: Tyrowicz Marian, Przegl. Historyczny. T. 64: 1973 z. 1 s. 189–191; Rec.: Łopuszański Bolesław, Studia Hist. R. 19: 1976 z. 2 s. 301–304. 58. BOGUSŁAWSKI Józef: Pamiętnik o  więzieniu i  wygnaniu. [W:] Iwanowski Eustachy: Wspomnienia polskich czasów dawnych i  późniejszych. T.  1. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1894 s. 110–129. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2023. 59. [BOGUSŁAWSKI Józef]: Wspomnienia Sybiraka. Pamiętniki Józefa Bogusławskiego. Nowa Reforma. R. 15: 1896 nr 249–294. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2024. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/188249?tab=1

— 232 — 60. BOGUSŁAWSKI Wilhelm: Kartka ze wspomnień. Kraj. Dział Literacko-Artystyczny. R. 16: 1897 t. 1 nr 9 s. 83–86. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2025. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 1728. 61. BOHATYROWICZE sto lat później. Red. nauk. Iryda Grek-Pabisowa. – Warszawa : Slawistyczny Ośrodek Wydaw., 1998. – 338, [2] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1998, poz. 3958. BZCz. 2000, poz. 773. Rec.: Kabzińska Iwona, Liter. Lud. 1999 nr 3 s. 76–78; Winnicki Zdzisław J[ulian], Studia Polonijne. 2000 t. 21 s. 304–308. 62. BOHUSZEWICZÓWNA Maria: Pamiętnik.  Oprac. Dioniza Wawrzykowska-Wierciochowa. Wstępem poprzedziła Żanna Kormanowa. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1955. – XXX, 47 s. Białoruś, Królestwo Polskie. Bibliogr. pam. pol.(Skrzypek)1976, poz. 125. Rec.: Mincer Franciszek: Niezwykły pamiętnik. Sprawy i Ludzie tyg. dod. Gaz. Rob. 1955 Nr 26 s. 3. 63. BOHUSZEWICZÓWNA Maria: Pamiętnik.  Oprac. Dioniza Wawrzykowska-Wierciochowa. Wstępem poprzedziła Żanna Kormanowa. – Warszawa : Książka i Wiedza, 1984. – 88, [3] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1984, poz. 3682. 64. [BONISZEWSKA Wanda]: Nieznaną jestem... taką umrzeć pragnę. Wspomnienia s. Wandy Boniszewskiej (1907–2003). Red. merytoryczny Maria Cichoń. – Warszawa : „Adam”, 2009. – 263, [1] s. Dzieciństwo w  rodzinnym majątku Nowa Kamionka koło Nowogródka, nauka w domu, wstąpienie do Zgromadzenia Sióstr od Aniołów, praca i przeżycia duchowe w Pryciunach, pobyt w więzieniu sowieckim (od 1950 r.) i dalsza służba w placówkach zakonnych. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2009, poz. 6645. 65. BOŃCZA KUNICKI Marian: Fragmenty wspomnień z Dorpatu. (Odpowiedź na ankietę Konwentu Polonia w Wilnie). – Lublin : (Druk. Stanisław Dżał), 1927. – 102 s. Bibliogr. pam. pol. (Maliszewski)1928, poz. 3695. 66. [BOREYKO Wacław]: Pamiętnik pana Wacława Borejka, o obyczajach i zwyczajach. [W:] Pamiętniki domowe. Zebr. i wyd. przez Michała Grabowskiego. – Warszawa : Samuel Orgelbrand, 1845 s. 70–221. Estr XIX t. 2 s. 73. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 547.

— 233 — Rkps pamiętnika znajduje się w BJ pod sygn. 6608 II. http://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/302347/content http://www.wbc.poznan.pl/Content/49846/directory.djvu 67. BOREYKO Wacław: Pamiętniki o Wołyniu. Tyg. Petersb. 1844 nr 37 s. 235–238, nr 38 s. 244–246. Fragmenty z  pamiętnika dot. pow. ostrogoskiego (Międzyrzec Tajkury, Mniszyn, Bihrym, Hoszcza, Hulcza i  in.) oraz zwiahelskiego (Kuleszowszczyzna), podane przez M. Gr....[pseud.] Michała Grabowskiego [nazw.]. Bibliogr. pam. pol. (Maliszewski)1928, poz. 547. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/97203?tab=1 68. [BORKOWSKI Karol]: Pamiętnik historyczny o wyprawie partyzanckiej do Polski w roku 1833 przez Karola Borkowskiego. – Lipsk : Freidrich Arnold Brockhaus, 1862, – 239 s. – (Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 7). Estr XIX cz. 1, t. 1 s. 136. 69. [BORKOWSKI Karol]: Pamiętnik historyczny o  wyprawie partyzanckiej do Polski w roku 1833 przez Karola Borkowskiego. – [Wyd. 2 powiększone]. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1863, [10], 304 s. – (Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 7). Estr XIX cz. 1, t. 1 s. 136. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3735. 70. BORODZICZ Józef: Kresy Wileńskie w  niebezpieczeństwie. Dalszy ciąg pamiętników „Na wozie i pod wozem” (Polska i zagranica). – Wilno : [nakł. autora], 1928. – 52 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3964. BP(1901–1939), poz. 20092. 71. BORODZICZ Józef: Kresy Wileńskie w  niebezpieczeństwie. Dalszy ciąg pamiętników „Na wozie i pod wozem” (Polska i zagranica). – Wilno : [nakł. autora], 1930. – 110 s. BP(1901–1939), poz. 20091. 72. [BORODZICZ Józef]: Na Rusi galicyjskiej schyzma się gotuje!... Z pamiętników ks. Józefa Borodzicza z dodatkiem materyału dowodowego. – Chrzanów : [nakł. autora], 1911. – 90 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3963. BP(1901–1939), poz. 20093. Na str. tyt.: Drukowane jako manuskrypt. 73. [BORODZICZ Józef]: Pod wozem i na wozie. Pamiętniki ks. Józefa Borodzicza czyli kilka lat pracy duszpasterskiej na Litwie, Białej Rusi i w głębi Rosji. – Kraków : [nakł. autora], 1911. – 266, IV s.

— 234 — Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 9048. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3495. BP(1901–1939), poz. 20094. 74. [BORTKIEWICZ Wincenty]: Historyczne opisanie powstań powiatów zawilejsko, dziśnieńskiego i wilejskiego, przez Wincentego Bortkiewicza podane w Warszawie Prezesowi Rządu Krukowieckiemu podane „w Warszawie 1831 r sierpnia”. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o powstaniu Litwy w r. 1831. – Paryż : Księg. Polska, 1835 s. 267–270. Litwa, uczestnicy powstania 1831 r. Toż. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o  powstaniu Litwy w  r. 1831. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1875. – (Historia powstania 1831 r. na Wołyniu, Podolu, Ukrainie, Żmudzi i Litwie ; t. 2 ; Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 72). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1705. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8472. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=99487 75. [BORUWŁASKI Józef]: Memoires du célèbre nain Joseph Boruwlaski, gentilhomme polonois[...] écrits par lui-meme [...] = Memoires of the celebrated dwarf Joseph Boruwlaski, a Polish gentleman [...] written by himself. Translated from the French by Mr. Des Carrieres [...]. – London : [s.n.], 1788. – 247 s. NKor. t. 4, poz. 1 s. 293. Querard I, poz. 421. CBN t. 16 s. 550. BMC III, 994.1232. 76. [BORUWŁASKI Józef]: Memoires of count Boruwlaski containing a sketch of his travels with an account of his reception at the different courts of Europe. – Durham : Fr. Humble, 1820. – s. IV, 13–391. https://polona.pl/item/1583588/5/ 77. [BORUWŁASKI Józef]: Memoires of the celebrated dwarf Joseph Boruwlaski a polish gentleman. Transl. from the orig. French of M. Boruwlaski and carefully rev. and corr. – Keslo : J. Ballantyne, 1801. – XX, 133 s. 78. [BORUWŁASKI Józef]: The life and love letters of a dwarf being the memoires of the celebrated dwarf Joseph Boruwlaski a polish gentleman. Containing a faithful curious account of his birth, education [...]. Written by himself ; rev. and ed. by H. R. Heatley. – London : Ibister, 1902. – XX, 173 s. 79. BOŚNIACKI Leonard: Wspomnienia starca o powstaniu na Wołyniu w 1863 r. Litwa i Ruś. R. 2: 1913 z. 1 s. 41–64 ; z. 2 s. 111–121. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2909. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1277. http://pbc.biaman.pl/publication/2168 – z. 1.

— 235 — 80. BRANDT Władysław: Mój udział w  powstaniu. [W:] W  czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863–1903. – Lwów : Komitet Wydaw., 1903 s. 78–79. Grodno. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2911. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1279. http://bc.mbpradom.pl/dlibra/docmetadata?id=16131&from=publication 81. BRENSZTEJN Michał: Dziennik z czasów okupacji niemieckiej Wilna. Dziennik (1918). [W:] Teraz będzie Polska. Wybór pamiętników z okresu I wojny światowej. Wstęp, oprac. i przypisy Andrzej Rosner. – Warszawa : Inst. Wydaw. Pax, 1988 s. 52–[83]. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1988, poz. 3461. 82. BROCHOCKI Andrzej: Na przełomie dwóch epok.  Zapiski obszarnika. [W:] Teraz będzie Polska. Wybór pamiętników z okresu I wojny światowej. Wstęp, oprac. i przypisy Andrzej Rosner. – Warszawa : Inst. Wydaw. Pax, 1988 s. 171–[183]. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1988, poz. 3461. 83. [BROEL-PLATER Eugeniusz]: Powstanie na Inflantach Polskich i śmierć Leona Platera w 1863 roku. Ze wspomnień Eugenjusza hr. Platera. – Poznań : [s.n.], 1922. – 15 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3265. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1902. BP(1901–1939), poz. 22420. 84. BROEL-PLATER Eugeniusz: Wspomnienie z roku 1863. [W:] Z okolic Dźwiny. Księga zbiorowa na dochód Czytelni Polskiej w Witebsku. – Wilno : [s.n.], 1912 s. [102]–107. Inflanty – powstanie 1863 r. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3264. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1903. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=21617&from=publication. 85. BRUDZIŃSKA Zofia: Wspomnienia (lata 1903–1936). Niepodległość i Pamięć. R. 1: 1994 nr 1 s. 159–181. Siostra Jana Zofia Brudzińska FSK, w 1915 r. wyjechała z Warszawy do Rosji, od 1917 r. pracowała jako nauczycielka na Podolu. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1995, poz. 5331. 86. BRUDZIŃSKA Zofia: Zaślubiona Wschodowi. Wspomnienia. – Częstochowa : Edycja Świętego Pawła, 2008. – 130, [3] s. Siostra Jana Zofia Brudzińska FSK. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2009, poz. 6648.

— 236 — 87. BRZEZIŃSKI Edmund: Wspomnienia z  mojego życia. Niepodległość. T.  4: 1931 s. 44–70, 212–230; T. 5: 1931/1932 s. 27–48, 221–249. Wspomnienia z lat 1880–1914. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 9053. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=27670&from=publication http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=27928&from=publication 88. BRZOSTOWSKI Aleksander Bolesław: Ci, których znałem. Garść luźnych wspomnień, opisów i wrażeń. – Warszawa : Biblioteka Dzieł Wyborowych, [1910]. – 130 s. – (Biblioteka Dzieł Wyborowych ; t. 649). BP(1901–1939), poz. 24426, 24427. 89. BRZOSTOWSKI Aleksander Bolesław: Ze wspomnień o Kraszewskim. W setną rocznicę jego urodzin a dwudziestą piątą zgonu. – Warszawa : Biblioteka Dzieł Wyborowych, [1912]. – XI, [4], 16–139 s. – (Biblioteka Dzieł Wyborowych ; t. 735). BP(1901–1939), poz. 24432, 24433. 90. BRZOZOWSKI Zygmunt Szczęsny: Litwa – Wilno 1910–1945. – [Paryż] : Spotkania, 1987. – 164 s. PZ 1987, poz. 80. 91. BRZOZOWSKI Zygmunt Szczęsny: Litwa – Wilno 1910-1945. – [Wyd. 1 krajowe.]. – Warszawa : Wydaw. Grup Oporu „Solidarni”, 1989. – 164 s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1989, poz. 4089. Przedr. oryg.: Paryż 1987. 92. BUĆKIEWICZ Adam: Gawęda rolnicza między Litwinami. – Grodno : J. Zagajewski, 1861. – [2], 181 s.  Estr XIX cz. 1, t. 1 s. 161. 93. [BUĆKIEWICZ Adam]: Obraz wsi sokólskiej połowy XIX wieku w rękopisie Adama Bućkiewicza. Red. Andrzej Garbuz, Radosław Tumiel. – Sokółka : Stow. na Rzecz Zachowania Dziedzictwa Kulturowego Sokólszczyzny „Sakolszczyna”, 2011. – 163 s. Chłopi, Litwa obyczaje i zwyczaje 19 w. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2012, poz. 6794. Publ. wyd. na podst. rkps z 1894 r. 94. [BUĆKIEWICZ Adam]: Z życia młodzieży gimnazjalnej w Świsłoczy i uniwersyteckiej w Wilnie (1819/1820–1829/1830). Fragment pamiętnika Adama Bućkiewicza. Rocz. Bibliot. PAN w Krakowie. R. 23: 1977 [druk.:] 1978 s. 49–84. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1978, poz. 3328. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 751. 95. [BUĆKIEWICZ Adam]: Ze wspomnień Adama Bućkiewicza. [Oprac.] Elżbieta Helena Nieciowa. Rocz. Bibliot. PAN w Krakowie. R. 24: 1978/1979 s. 37–63.

— 237 — Relacja z powstania 1830/31 w Wilnie i okolicach. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1979, poz. 3255. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 809. 96. BUDRYS-BUDREWICZ Al[eksander]: Manewry w Zakrecie. (Ze wspomnień peowiackich w Wilnie). Kur. Wileński. R. 6: 1929 nr 65 s. 4. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 953. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/271486?tab=1 97. BUDRYS-BUDREWICZ Al[eksander]: Ze wspomnień peowiackich w Wilnie z r. 1916–1917. [W:] Polska Organizacja Wojskowa. Szkice i wspomnienia. Pod red. Juljana Stachiewicza i Wacława Lipińskiego. – Warszawa : Instytut Badania Najnowszej Historji Polski, 1930 s. [69]–85. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 953. 98. [BUDZYŃSKI Michał]: Cztery lata 1833, 34, 35, 1836 w Galicyi austriackiej / Przez Jednego z więźniów [pseud.]. – Bruksela : Druk. Henryk Kałussowski, 1838. – 72 [1] s. Estr XIX wyd. 2 t. 2 s. 591. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3739. http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=793 99. [BUDZYŃSKI Michał]: Quatre années (1833–34–35–36) dans la Gallicie Autrichienne par Un Prisonnier Polonais [pseud.]. – Bruxelles : Imprimerie de Henryk Kałussowski, 1838. – 111 s. Estr XIX wyd. 2. t. 2 s. 591 Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 204. 100. [BUDZYŃSKI Michał]: Wspomnienia z mojego życia. Napisał Michał Budzyński. T. 1–2. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1880. – 2 t. (VII, 453 ; [4], 356 s.). Wołyń, emigracja Londyn, Paryż. Powrót do Żytomierza. Estr XIX: l. 1881–1900, t. 1 s. 198. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 961. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 2941, 3738. 101. BUJNICKI Kazimierz: Nowa wędrówka po małych drogach. Szkice obyczajowe. T. 1 –2. – Wilno : [s.n.], 1852. – 2 t. w 1 vol. ([4], 245, [2] ; [4], 231, [1] s.). Wspomnienia Kazimierza Bujnickiego (1788–1878) właściciela Dagdy, działacza kulturalnego z  dawnych polskich Inflant (Łatgalii), autora powieści historycznych, wydawcy pisma „Rubon”. Estr XIX cz. 1, t. 1 s. 166; Estr XIX wyd. 2 t. 2 s. 596. https://polona.pl/item/1237474/5/

— 238 — 102. BUJNICKI Kazimierz: Pamiętniki (1795–1855). Wstęp i oprac. Paweł Bukowiec. – Kraków : Collegium Columbinum, 2001. – 267 s. – (Z prac Katedry Literackiej Pogranicza. T. 2. Seria: Pamiętniki. Biblioteka Tradycji Literackich ; Nr 9). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2001, poz. 5663; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2003, poz. 5822. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4531. (Adnotacja: przed wojną w zbiorach Wacława Fiedorowicza w Witebsku). Rkps pamiętnika znajduje się w zbiorach ryskiej Biblioteki Akademickiej pod sygn. Ms 1231/1. Rec.: Sikorska-Kulesza Jolanta, Kwart. Hist. R. 110: 2003 nr 3 s. 138–142. 103. BUJNICKI Kazimierz: Upodobanie w niespodziankach. Kron. Rodzinna. R: 3 1869 nr 2 s. 25–27. Wspomnienia z Inflant Polskich. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2041. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=87546&from=publication 104. BUJNICKI Kazimierz: Wędrówki po małych drogach. Szkice obyczajów na prowincji. T. 1–2. – Wilno : [nakł. autora], 1841. – 2 t. w 1 vol. (X, 282, [2] ; X, 221, [2] s.). Wspomnienia od 1820 do 1840 r. Estr XIX cz. 1, t. 1 s. 166; Estr XIX wyd. 2 t. 2 s. 596. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 6139. Rkps znajduje się w BLANWil. pod sygn. F9-483. Spis treści w rękopisie: Przedmówka. 1. Wyjazd z domu. 2. Charcik, most, czapka żydowska. 3. Zamek, sąd, podwójna wygrana. 4. Wyjazd z  zamku. 5. Zagraniczne gospodarstwo. 6. Niestosowna edukacja dzieci. 7. Pani kasztelanowa. 8. Feta pogrzebowa. 9. Myśliwskie łowy. 10. Ksiądz pleban. 105. BUJNICKI Kazimierz: Wyjątek z własnoręcznego pamiętnika. [W:] Z okolic Dźwiny. Księga zbiorowa na dochód czytelni polskiej w Witebsku. – Wilno, Witebsk : [s.n.], 1912 s. 46–58. Rok 1863 w Inflantach Polskich. Bibliog. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2916. Bibliog. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 1811. http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=21617&from=FBC 106. [BUKAR Seweryn]: Pamiętniki Seweryna Bukara z rękopismu po raz pierwszy ogłoszone. – Drezno : Józef Ignacy Kraszewski, 1871. – VIII, 224 s. – (Biblioteka Pamiętników i Podróży po Dawnej Polsce ; t. 5). Estreicher nie notuje. https://books.google.pl/books?id=R9dbAAAAcAAJ&printsec=frontcover&hl=pl&s ource=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false

— 239 — 107. BUKAR Seweryn: Pamiętniki z końca XVIII i początków wieku XIX. – Warszawa : Lucjan Bogusławski, [1913]. – IV, 152 s. – (Biblioteka Dzieł Wyborowych ; nr 776). BP(1901–1939), poz. 25474. http://www.wbc.poznan.pl/Content/91450/directory.djvu 108. [BUKOWSKI Henryk]: Wiersze i pamiętnik ś.p. Henryka Bukowskiego zmarłego w Kowlu wskutek ran otrzymanych na placu boju. Na pamiątkę wydali koledzy przyjaciele. – Poznań : Bolesław Winiewicz, 1916. – 47 s. Wołyń. BP(1901–1939), poz. 25638. 109. [BUŁHAK Jan] Bulgak Ân: Kraj dzìcâčyh gadoŭ. Ukl. i  aŭt.  vstup. art.  Tamara G. Vâršyckaâ. Per. z pol. movy T. G. Vâršyckaŭ. Per. veršaŭ z pol. movy S. Ì. Zakonnìkava. – Mìnsk : „Belarus”, 2004. – 412, [4] s. Jan Brunon Bułhak, ur. 6 października 1876 r. w Ostaszynie pod Nowogródkiem, zm. 4 lutego 1950 r. w Giżycku, autor pamiętnika o kresach północno-wschodnich, który jest jednocześnie jednym wielkim opisem Nowogródczyzny, okolic Tuhanowicz, Worończy i Świtezi. PZ 2004, poz. 119. Tyt. oryg.: Kraj lat dziecinnych. 110. BUŁHAK Jan: Kraj lat dziecinnych. Oprac. nauk. Jolanta B. Kucharska. – Gdynia : „ASP Rymsza”, 2003. – 287 s. PB 2010, poz. 14985. Bibliogr. prac Jana Bułhaka s. 274–277. Rec.: Żakiewicz Zbigniew: Silva rerum Jana Bułhaka. Przegl. Polit. 2004 nr 66 s. 168–170. 111. BURCZAK-ABRAMOWICZ Józef Maria: Nad Jamcem i Wilią. Wspomnienia z Ukrainy, Wileńszczyzny, służby wojskowej i pracy artystycznej. Oprac. red. Wiesława Dobrowolska-Łuszczyńska, Bożena Kursowa. – Nałęczów : Miej.-Gminna Bibl. Publ. im. Faustyny Morzyckiej, 2004. – 308 s. Wspomnienia żyjącego w latach 1895–1966 autora, obejmują dzieciństwo w rodzinie szlacheckiej w Sachnach na Ukrainie, edukację w Żytomierzu i Kijowie, udział w walkach w Wilnie, kampanię wrześniową, internowanie, powrót do Polski w 1947 r. oraz powjenną pracę i zainteresowania związane ze sztuką. Bibliogr. pam. pol.(PTH)2004, poz. 5653. 112. BURHARDT Stefan: Kartki z pamiętnika 9–12 grudzień 1918. Kur. Wileński. R. 13: 1936 nr 64 s. 7, nr 92 s. 7. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 956. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/274775?tab=1

— 240 — 113. BURHARDT Stefan: Wieczór Wigilijny w Wilnie w 1918 roku. Słowo. R. 9: 1930 nr 295 s. 4. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 954. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/255608?tab=1 114. [BUSZCZYŃSKI Stefan]: Podole, Wołyń i Ukraina. – Lwów ; [s.n.], 1862. – [4], 147 s. Estr XIX wyd. 2 t. 2 s. 634. Druk anonimowy, autor podany za Estreicherem. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=101055 115. BUTKIEWICZ Bonawentura: Vospominanija prelata Butkieviča. Pols’skoe vosstanie 1831 goda. Perev. s pol’skoj rukopisi Giljus. Soobšč P[etr] K[arlovič] Ščebal’skij. Russ. Star. R. 9 t. 22: 1878 s. 591–615. Autor związany z Litwą i Warszawą, administrator diecezji sejneńskiej. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 2942. 116. BUTKOVSKIJ Jakub Nikołajewicz: Iz moich vospominanij. Istor. Vest. G. 4: 1883 t. 14 s. 78–105, 325–365. Litwa, Żmudź. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1296. Zob. również: Kokorev A.: Popravka k vospominanijam. Istor. Vest. G. 4: 1883 t. 14 s. 465–466. 117. [BYKOWSKI Ignacy]: Życie Ignacego Bykowskiego porucznika wojsk rosyjskich przez niego samego napisane w r. 1806. Wydał z autografu Tadeusz Mikulski. – Wrocław : [s.n.], 1950. – 31 s. Lata 1750–1806. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4538. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1950/1951, poz. 1913, 2046. Odb.: Pamiętnik Literacki. R. 41: 1950 z. 3–4 s. [1045]–1071. 118. CHAMSKI Tadeusz Józef: Opis krótki lat upłynnionych. Oprac. i wstępem poprzedził Robert Bielecki. Współudział w oprac. tekstu Maria Domańska. Warszawa : Państw. Inst. Wydaw., 1989. – 461, [2] s. – (Biblioteka Pamiętników Polskich i Obcych). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1992, poz. 3688. Rec.: Kasparek Norbert, Komunikaty Mazur.-Warm. [R. 36]: 1992 nr 1 s. 77. 119. CHŁAPOWSKI Dezydery Adam: Pamiętniki. Cz. 1, Wojny napoleońskie 1806– 1813. Cz. 2, Wojna roku 1830–1831. – Poznań : [nakł. Synów], 1899. – 2 cz. ([2], 126, [1] ; VIII, 164, [1] s.). Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 100. https://polona.pl/item/690424/5/ https://polona.pl/item/690527/0/

— 241 — 120. CHŁAPOWSKI Dezydery Adam: Pamiętniki. Cz. 1–2. Przedm. Kazimierz Morawski. – Kraków : Kraj. Agencja Wydaw., 1986. – 2 cz. w 1 vol. (VIII, 164 ; 126 s.). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1987, poz. 3919. Przedr. fotooffs, oryg.: Poznań 1899, [nakł. Synów]. 121. [CHŁAPOWSKI Dezydery Adam]: Szlakiem legionów. Z pamiętników generała Dezyd[erego] Chłapowskiego. [T. 1: Wojna 1807–1813]; [T.] 2; Wojna 1830–1831. – Warszawa, Kraków : Gebethner i Wolff : Gebethner i Wolff ; Gustaw Gebethner i Spółka, 1903. – 2 t. ([4], 178 ; [4], 129 s.). BP(1901–1939), poz. 29737. https://polona.pl/item/705304/7/ https://polona.pl/item/711176/5/ 122. CHŁOPICKI Edward: Kartki z teki podróżnej. Kłosy. 1869 t. 9 nr 234 s. 391, nr 235 s. 403–404; 1870 t. 10 nr 236 s. 7–10. https://polona.pl/item/7941913/6/ http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/116879?tab=1 123. CHŁOPICKI Edward: Kijów. Notatka z teki podróżnej. Tyg. Ilustr. 1879 t. 7 nr 160 s. 38, nr 161 s. 62, nr 162 s. 67–68. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/1580?tab=1 124. CHŁOPICKI Edward: Notatki z różnoczasowych podróży po kraju. (Inflanty, Żmudź, Litwa, Pobereże). – Warszawa : nakł. Księgarza B. J. S., 1863. – 142, [1] s. Estr XIX cz. 1, t. 1 s. 193. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2051. http://www.pbi.edu.pl/book_reader.php?p=31108&s=1 125. [CHŁOPICKI Edward]: Od Buga do Bohu. Wspomnienia z  podróży / przez Edwarda Chłopickiego. Kłosy. 1875 t. 21 nr 544 s. 360–361, nr 545 s. 379–382, nr 546 s. 396–397, nr 547 s. 410–412. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/110683?tab=1 126. CHŁOPICKI Edward: Od Słuczy do Bohu. Kartki z podróży. Tyg. Ilustr. 1887 t. 9 nr 227 s. 299–301, nr 228 s. 319–323, nr 229 s. 339–340, nr 230 s. 351–354, nr 231 s. 370–371, nr 233 s. 402–403. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/1574?tab=1 http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=25126 127. CHŁOPICKI Edward: Wędrówki po guberni kijowskiej. – Warszawa ; [s.n.], 1881. – 16 s. Tyt. nagł. – [Wyc.:] Tygodnik Ilustrowany Warszawa 1881. https://polona.pl/item/1239918/7/

— 242 — 128. [CHŁOPICKI Jan]: Pamiętnik Jana Chłopickiego, Porucznika 7 Półku Ułanów Wojsk Francuskich, z  czasów kampanji Napoleona. Spisany z  ustnych opowiadań przez jego syna. – Wilno : Józef Zawadzki, 1849. – IV, 80 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 972. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 767. 129. [CHMIELEWSKI Aleksander]: Aleksander Chmielewski. 1814–1882. Gaz. Narod. R. 22: 1883 nr 94 s. 2, nr 95 s. 2, nr 98 s. 2, nr 99 s. 2. Okres manifestacji na Litwie. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1315. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/50589?tab=1 130. CHMIELEWSKI Jan Euzebiusz: Pierwsze lata korporacji studentów Polaków w Kijowie. (R. 1884–1892). Garść wspomnień. Niepodległość. T. 19: 1939 z. 1/51 s. 107–135. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1938/1939, poz. 3862. 131. CHODŹKO Dominik Cezary: Zbiór niektórych wspomnień posłużyć mogących do dziejów b. Uniwersytetu w Wilnie. [W:] Pismo Zbiorowe Wileńskie na rok 1862. – Wilno : Adam Honory Kirkor, 1862 s. 213–223. Znajdziemy m.in. wiadomości o  życiu i  pismach Leona Borowskiego, ur. 7 maja 1784 r. koło Pińska, zm. 4 kwietnia 1846 r. w Wilnie – polskiego filologa, historyka literatury i teoretyka literatury polskiej, krytyka literackiego, tłumacza, prof. homiletyki w Wileńskiej Akademii Duchownej, prof. poezji, wymowy i wykładowcy (od 1814 r.) Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego, nauczyciela i odkrywcy talentu m.in. Adama Mickiewicza, członka Towarzystwa Szubrawców. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 565. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 206. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.hwcdxz;view=1up;seq=225 132. [CHODŹKO Ignacy]: Obrazy litewskie. Ser. 2. T. 1–3 / przez Ignacego Chodźkę. Wyd. Adama Zawadzkiego. – Wilno : Józef Zawadzki, 1843. – 3 t. w 1 vol. (132 ; 180 ; 138, V s.). – (Obrazy litewskie. Ser. 2 / przez Ignacego Chodźkę). Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 145. 133. [CHODŹKO Ignacy]: Obrazy litewskie / przez Ignacego Chodźkę. – [Wyd. 2 poprawne]. – Wilno : Józef Zawadzki, 1847. – 271 s. – (Obrazy litewskie. Serya 1 / przez Ignacego Chodźkę). Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 145. 134. [CHODŹKO Ignacy]: Obrazy litewskie / przez Ignacego Chodźkę. – [Wyd. 2 poprawne]. – Wilno : Józef Zawadzki, 1851. – 2 t. w 1 vol. (307 s.). – (Obrazy litewskie. Serya 4 / przez Ignacego Chodźkę). Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 145.

— 243 — 135. [CHODŹKO Ignacy]: Obrazy litewskie / przez Ignacego Chodźkę. – [Wyd. nowe poprawne]. – Wilno : Józef Zawadzki, 1854. – 2 t. w 1 vol. (280 s.). – (Obrazy litewskie. Serya 4 /przez Ignacego Chodźkę). Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 145. 136. [CHODŹKO Ignacy]: Obrazy litewskie / przez Ignacego Chodźkę. – [Wyd. nowe poprawne]. – Wilno : Józef Zawadzki, 1855. – 2 t. w 1 vol. (263 s.). – (Obrazy litewskie. Serya 1 /przez Ignacego Chodźkę). Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 145. 137. CHODŹKO Ignacy: Obrazy litewskie. – Tarnów : Adam Kaczurba, 1880. – [6], 345 s. – (Biblioteka Uniwersalna Arcydzieł Polskich i Obcych). Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 146. 138. [CHODŹKO Ignacy]: Obrazy litewskie. Ser. 1–3 / Ignacego Chodźki. – [Wyd. nowe]. – Wilno : Józef Zawadzki, 1880. – 472 s. – (Pisma Ignacego Chodźki ; 1). Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 147. http://rcin.org.pl/ibl/dlibra/docmetadata?id=51380&from=publication 139. [CHODŹKO Ignacy]: Obrazy litewskie. Ser. 4–6 / Ignacego Chdźki. – [Wyd. nowe]. – Wilno : Józef Zawadzki, 1880. – 480 s. – (Pisma Ignacego Chodźki ; 2). Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 147. http://rcin.org.pl/ibl/dlibra/docmetadata?id=51381&from=publication 140. CHODŹKO Ignacy: Obrazy litewskie. – Złoczów : nakł. Ozjasza Zuckerkandla i Syna, [1891]. – 86, [1] s. – (Obrazy litewskie. Serya 1 / Biblioteka Powszechna ; nr 13). Estr XIX: l. 1881–1900, t. 1 s. 239. BP(1901–1939), poz. 30606. Toż tamże [1911] / (Obrazy litewskie. Serya 1 / Biblioteka Powszechna ; nr 43). Toż. Lwów : nakł. Wilhelm Zuckerkandl [1914] / (Obrazy litewskie. Serya 1 / Biblioteka Powszechna ; nr 13). 141. CHODŹKO Ignacy: Obrazy litewskie. – [Wyd. nowe]. – Wilno : Józef Zawadzki, 1903. – 738 s. – (Wybór pism Ignacego Chodźki). BP(1901–1939), poz. 30605. 142. CHODŹKO Ignacy: Obrazy litewskie. Oprac. Monika Stankiewicz-Kopeć. – Kraków : Księg. Akademicka, 2010. – 372 s. (Biblioteka Sarmacka ; 7). PB 2011, poz. 8381. Wybór dokonany na podstawie wyd. z 1872. 143. [CHODŹKO Ignacy]: Pamiętniki kwestarza / przez Ignacego Chodźkę. T. 1–3. Wyd. Adama Zawadzkiego. – Wilno : Józef Zawadzki, 1843–1845. – 3. t. (186, [2] ; 252, [2] ; 173, [1] s.). Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 146.

— 244 — 144. [CHODŹKO Ignacy]: Pamiętniki kwestarza / przez Ignacego Chodźkę. Cz. 1–2. Wstępem i objaśnieniami opatrzył Piotr Chmielowski. – Kraków : S. Szczepanowski i A. Potocki, 1898. – 2 cz. (127, [1] ; 173, [1] s.). Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 146. 145. CHODŹKO Ignacy: Pamiętniki kwestarza. Z rycinami Elwiro Michała Andriollego. – Poznań : Kraj. Agencja Wydaw., 1988. – 157, [2] s.  146. CHODŹKO Ignacy: Pamiętniki kwestarza. Oprac. tekstu Magdalena Siwiec. – Kraków : Universitas, 2003. – 235, [3] s. – (Klasyka Mniej Znana). Podst. ed. jest wyd.: Kraków 1898. 147. [CHODŹKO Ignacy] Hodz’ka Ìgnacy: Uspamìny kvestara. Perekl. z pol’. movy, pradm. ì kamentar Mìkoly V. Haŭstovìča. – Mìnsk : Unìversìtas, 2007. – 202, [2] s. Tyt. oryg.: Pamiętnik kwestarza. Przekł. z wyd.: Pisma Ignacego Chodźki. T. 1. Obrazy Litewskie Wilno 1880. 148. CHODŹKO Michał: Wyprawa do Polski w r. 1833 przez jednego z emissariuszów. – Paryż : A. Pinard, 1835. – 60 s. Estr XIX wyd. 2 t. 2 s. 156. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3742. http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=17825 149. CHOJECKI Edmund: Wspomnienia z podróży po Krymie. – Warszawa : [nakł. autora], 1845. – [6], II, 313 s. Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 162. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 1896. Polona http://polona.pl/item/777077/3/ 150. CHOJECKI Maksymilian: Diariusz pielgrzymki pieszo odbytej z Tatarynówki na Ukrainie do Częstochowy. Oprac. Jan Mazur. Studia Claromontana. [T. ]10: 1989 s. 246–314. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1989, poz. 3580. 151. CHOŁONIEWSKI Stanisław: Artykuł nadesłany. Obraz z galeryi życia mego. (Poprzedzony listem Stefana Witwickiego do wydawcy). – Wyd. Jan Nepomucen Bobrowicz. – Lipsk : Księg. Zagraniczna, 1846. – VI, [2], 104 s. Estr XIX cz. 1, t. 1 s. 203. Wyd. 2, tamże 1857. 152. [CHOŁONIEWSKI Stanisław]: Młode lata księdza Stanisława Chołoniewskiego. Oprac. na pod. listów i dzienników ks. Stanisława Chołoniewskiego Jan Badeni. Przegl. Powsz. R. 4: 1887 z. 4–6 s. 17–18, s. 228–247, s. 410–425; z. 7 s. 49–72. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 927. Rec.: Horodyński Zdzisław, Kwart. Hist. R. 1: 1887 s. 613–614.

— 245 — 153. CHOŁONIEWSKI Stanisław: Obrazy z galeryi życia mego. Wyd. Jan Badeni. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1890. – VI, 202 s. – (Biblioteka Powieści, Podróży, Pamiętników, Opowiadań Historycznych). Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 168. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2061. https://polona.pl/item/788382/4/ 154. CHOŁONIEWSKI Stanisław: Opis podróży kijowskiej odbytej w 1840 roku. Z rękopisu wyd. Dr. Ant. J. [pseud.]. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1866. – [4], 155 s. Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 168. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2062. Rec.: Horodyński Zdzisław, Kwart. Hist. R. 1: 1887 s. 58–59. http://polona.pl/item/775755/4/ 155. CHOŁONIEWSKI Stanisław: Pisma pośmiertne. T. 1–2. Wyd. Jan Nepomucen Bobrowicz. – Lipsk : Księg. Zagraniczna, 1851. – 2 t. ([8], 336 ; 284, [4] s.). http://rcin.org.pl/ibl/dlibra/docmetadata?id=54222&from=publication http://rcin.org.pl/ibl/dlibra/docmetadata?id=54223&from=publication 156. [CHOŁONIEWSKI Stanisław]: Sen w Podhorcach napisał Stanisław Chołoniewski w Kamieńcu Podolskim. – Wilno : Teofil Glücksberg, 1842. – [3], 169 s. Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 168. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 1346. Toż tamże 1847. Odb.: Athenaeum. T. 3: 1842 s. [7]–175. https://polona.pl/item/777465/2/ http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/131321?tab=1 157. [CHOŁONIEWSKI Stanisław]: Sen w Podhorcach napisał Stanisław Chołoniewski w Kamieńcu Podolskim. – [Wyd. 2]. – Wilno : Kraków : Jan Konstanty Żupański i K. J. Heumann, 1888. – 119 s. – (Nowa Biblioteka Uniwersalna). 158. [CHOMIŃSKI Stanisław]: Początek i rozwój kwestji uwłaszczenia włościan. Wyjątek z  pamiętników generała Stanisława Chomińskiego. [Wstęp]: Obst Jan: W 50-tą rocznicę. Kwart. Litewski. R. 2: 1911 t. 6. s. [14]–30. Dod. z wykazem ekspertów z Litwy i Rusi. Kwart. Litewski. R. 2: 1911 t. 6 s. 31–33. Odb. Omówienie: Ig. L. Cz.: Z pamiętnika Stanisława Chomińskiego. Przegl. Liter. Dod. do „Kraju”. R. 5: 1886 t. 9 nr 43 s. 6–7. Bibliogr. hist Pol.(Płoski)1968, poz. 1911. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=79131&from=&dirids=1&ver_id=&lp=7&QI= 159. [CHOMSKI August]: Powstanie powiatu dziśnieńskiego. Pamiętnik Augusta Chomskiego (1831). [W:] Pamiętniki polskie. T. 4 z. 1. – Paryż : [s.n.], 1845 s. [30]–35. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=24443&from=FBC

— 246 — 160. CHOTKOWSKI Władysław: Dzieje zniweczenia św. Unii na Białorusi i Litwie w świetle pamiętników Siemaszki. – Kraków : Spółka Wydaw. Polska, 1898. – 205 s. Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 178. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=25174&from=pubindex&dirids=1&lp=1649 161. CHREPTOWICZ Joachim Littawor: Pamiętnik rodu Chreptowiczów. Kron. Rodzinna. 1890 nr 20 s. 609–614, nr 21 s. 646–649, nr 22 s. 676–681; 1891 s. 36–39, 77–79. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 570. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/77627?tab=1 162. CHRZĄSZCZEWSKI Antoni: Pamiętnik oficjalisty Potockich z  Tulczyna. Wyd., wstęp i koment. Jerzy Piechowski. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1976. – 239 s. Tulczyn (Ukraina) 18–19 w. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1976, poz. 3474. Rkps pamiętnika znajduje się w BK pod sygn. 1154, a kopia w BZNOss. pod sygn. 3671/III. 163. [CHRZĄSZCZEWSKI Antoni]: Wyciągi z pamiętnika pana Chrząszczewskiego. [W:] Pamiętniki Jana Duklana Ochockiego z  pozostałych po nim rękopismów przepisane i  wydane przez Józefa Ignacego Kraszewskiego. T.  4. – Wilno : Józef Zawadzki, 1857 s. 222–320. 164. [CIECIERSKI Faustyn]: Pamiętnik xiędza Ciecierskiego przeora dominikanów wileńskich, zawierający jego i towarzyszów jego przygody, doznane na Sybirze w latach 1797–1801. – Lwów : A. Vogel, 1865. – XII, 346, [3] s. Estr XIX t. 3 s. 226. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski), poz. 981. Edward Maliszewski podał, że autorem pamiętnika jest Dominik Ciecierski. Obecnie bez wątpienia możemy stwierdzić, że jest nim Faustyn Ciecierski. Pamiętnik był także drukowany jako dodatek do wychodzącego we Lwowie „Tygodnika Naukowego” (1865 nr 17–38). Rkps znajduje się w BZNOss. pod sygn. 2030/1 mf. Oss. II 846. 165. CIECIERSKI Faustyn: Pamiętnik z Syberii... przeora dominikanów wileńskich zawierający jego i towarzyszów przygody doznane na Sybirze w latach 1797–1801. Oprac. Mieczysław Jackiewicz. W Drodze. R. 13: 1985 nr 10 s. 50–61. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1986, poz. 3569. http://bc.dominikanie.pl/dlibra/docmetadata?id=916&from=publication 166. CIECIERSKI Faustyn: Znaczniejszych przypadków pewnego z  Syberii powrotnego Polaka w 1801 roku. Z najobszerniejszej kopii rękopiśmiennej do dr. przy-

— 247 — got. Antoni Kuczyński, Zbigniew J. Wójcik. – Warszawa, Wrocław : Stow. „Wspólnota Polska”; Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1998. – 419 s. – (Z Prac Ośrodka Badań Wschodnich Uniw. Wrocławskiego). Wspomnienia przeora dominikanów wileńskich, uczestnika konspiracji porozbiorowej z lat 1797–1801. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1998, poz. 6144. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 3, poz. 318. Zob. również: Rzońca Jan: Syberyjskie zesłanie Faustyna Ciecierskiego, przeora dominikanów, w świetle jego pamiętnika (relacja z drogi i pobytu). [W:] Polacy w dziejach Europy Środkowej i Rosji (XVI–XX w.). – Opole, 2004 s. [103]–115. 167. CIESZKOWSKI Henryk: Notatki z mojego życia. – Poznań : Tyg. Wielkopol., 1873. – 244 s. Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 237. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 983. Bibliog. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 2946. Bibliog. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 427. https://polona.pl/item/15053/2/ 168. [CIESZKOWSKI Henryk]: Józef Massalski i  Ludwik Kropiński. (Wyjątek z pamiętnika Henryka Cieszkowskiego). Bibl. Warsz. 1857 t. 3 s. 674–686. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 984. http://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/82642?tab=1 169. CIESZKOWSKI Henryk: Wyjątki z  pamiętników wrażeń. Gaz. Codz. 1855 nr 176 s. 3–4, nr 180 s. 4, nr 181 s. 4. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 985. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/116666?tab=1 170. CIESZKOWSKI Stanisław: Jeszcze kilka słów dla moich towarzyszów szkolnych. Dzien. Warsz. R. 2: 1852 nr 269 s. 1–3, nr 270 s. 1–3, nr 271 s. 1–2. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 986. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/122180?tab=1 171. CISZEWSKA Cecylia z Tołłoczków: Gawęda o tym co było... Wspomnienia. Oprac. red. oraz opatrzył przypisami i indeksami Stanisław M. Przybyszewski. – Kazimierza Wielka : Wydaw. Nowa Nidzica, 1998. – 288 s. – (Perły Kazimierskie; 3) (Biblioteczka Kazimierska). Dzieciństwo w rodzinie ziemiańskiej w Wierdomicach koło Grodna, młodość i pierwsze lata po ślubie (1917) spędzone w Kazimierzy Wielkiej. Wspomnienia doprowadzone do 1957 r. zawierają relacje z pobytu w latach 1928–1945 w Morsku, gdzie wspólnie z mężem prowadziła gospodarstwo, wyrzuceni z majątku wyjechali do Krakowa. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2009, poz. 6653. Rkps znajduje się w BN pod sygn. akc.10566.

— 248 — 172. CYBULSKA Maria: Znad Niemna nad Wisłę. Wspomnienia. – Warszawa : Akces, 1998. – 133, [3] s. Druskieniki (Litwa) 1918–1939 r. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2000, poz. 6864. 173. [CYBULSKI Wojciech: Opis ostatecznego czasu mojej niewoli w Wilnie i  w  Warszawie. Wyd.] Bernard Woodrow Januszewski: Wojciecha Cybulskiego... i inne wspomnienia. Rocz. Dolnośląski. T. 12: 1989 s. 235–252. W latach 1832–1833. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1989, poz. 3581. 174. CYWIŃSKI Stanisław: Kartki z  pamiętnika (1914–1920). – Wilno : [s.n.], 1931. – 111, [1] s. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 955. BP(1901–1939), poz. 37822. Odb.: Dziennik Wileński. 175. CZAJKOWSKI Michał: Dziwne życia Polaków i Polek. – [Dzieło po raz pierwszy wydane]. – Lipski : Friedrich Arnold Brockhaus, 1865. – [8], 256 s. – (Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 21). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 991. Toż tamże 1900 ; toż Poznań 1912 Stanisław H. Knaster. https://polona.pl/item/33994437/6/ https://polona.pl/item/33994436/6/ https://polona.pl/item/33994382/6/ 176. [CZAJKOWSKI Michał]: Gawędy Michała Czaykowskiego. – Paryż : Edward Jełowicki i Spółka, 1840. – [4], 290, [1] s. Fragmentarycznie pamiętnik dot. również Ukrainy. Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 332. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 992. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1987, poz. 4183. Zob. również: Kwapiszewski Marek: Gawędy Michała Czajkowskiego. Narracja i polityka. Annales Univ. M. Curie-Skłodowska. Sectio F F: Philol. Vol. 2: 1984 [druk.:] 1986 s. 271–287. https://polona.pl/item/33994384/6/ 177. CZAJKOWSKI Michał: Kilka słów o Rusinach w roku 1831. Opubl. Weniger Józef. Ruch Liter. R. 5: 1930 nr 10 s. 314–317. Artykuł zawiera wiele istotnych szczegółów, zwłaszcza autobiograficznych, a ponadto stanowi ważny przyczynek do poznania nastroju ludności wiejskiej na Wołyniu w czasie powstania listopadowego. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 7470.

— 249 — Zob. również: Weniger Józef: Czajkowski w powstaniu listopadowym. Pamiętn. Liter. R. 27: 1930 s. 649–660. (Misc.). 178. CZAJKOWSKI Michał: Owruczanin. Powieść historyczna z 1812 r. T. 1–2. – Paryż : Bourgogne et Martinet, 1841. – 2 t. (322, [2] ; 254, [1] s.). Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 333. Zawiera: (Wyjątek z dzieła:) Powstanie na Wołyniu, Podolu i Ukrainie opisane przez Feliksa Wrotnowskiego: T. 2 str. 232 i 297. W Rzymie 29 maja 1840 r. http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=5818&from=publication http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=5819&from=publication 179. CZAJKOWSKI Michał: Owruczanin. Powieść historyczna z 1812 r. – [Wyd. 2, przejrz. i popr.]. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1863. – XVIII, [2], 315, [1] s. – (Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 16). Estr XIX cz. 1, t. 1 s. 232. http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=5811&from=publication 180. CZAJKOWSKI Michał: Owruczanin. Powieść historyczna z 1812 r. – [Wyd. nowe]. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1898. – XVI, [2], 289 s. – (Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 16). Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 334. https://polona.pl/item/33994414/6/ 181. CZAJKOWSKI Michał: Owruczanin. Powieść historyczna z 1812 r. – [Wyd. nowe według wyd. 2 przejrz. i popr. przez aut.]. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1908. – XVII, [3], 298 s. – (Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 16). BP(1901–1939), poz. 37969, 37970, 37971, 37972. Toż. Warszawa Biesiada Literacka 1908 ; toż. Poznań Charlottenburg 1912 : Stanisław H. Knaster. – (Biblioteka Poetów i Pisarzy Polskich ; t. 4) ; toż. Kraków Krakowska Spółka Wydawnicza 1927. – (Bibljoteka Narodowa. Serja 1 ; Nr 103). https://polona.pl/item/33994382/6/ 182. [CZAJKOWSKI Michał]: Pamiętniki Sadyka Paszy Michała Czajkowskiego. Tł. na polskie A. P. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1898. – [8], 286 s. Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 334. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2000, poz. 2656. Zob. również: Wójcicka Zofia: Dziedzictwo ukraińskie w twórczości Michała Czajkowskiego. [W:] Literackie kresy i bezkresy. Księga ofiarowana profesorowi Bolesławowi Hadaczkowi. Pod. red. Katarzyny R. Łozowskiej i Ewy Tierling. – Szczecin 2000 s. [63]–83. http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/7469 183. [CZAJKOWSKI Michał]: Zapiski Michaila Čajkovskogo. (Mehmed-Sadyk-paša). Perevod s pol’skogo Turcevič, [od t.  86] V[era] V[asil’ewna] Timo-

— 250 — ščuk. Russ. Star. G. 26 t. 84: 1895 nojabr’s. 161–184, dekabr’ s. 149–187; G. 27 t. 85: 1896 s. 164–176, 381–394, 619–636, t. 86 s. 155–181, 391–405, t. 87 s. 367–404; G. 29 t. 93: 1898 s. 437–464, 651–681, t. 94 s. 161–200, 423–453, 671–694, t. 95 s. 197–231, 435–464, 651–685, t. 96 s. 169–209, 451–468, 667–689; G. 31 t. 102: 1900 s. 219–236, 455–469, 685–696, t. 103 s. 201–224, 431–448, t. 104 s. 219–236, 721–744; G. 35 t. 118: 1904 s. 699–715, t. 119 s. 267–286, 628–642. Michał Czajkowski, vel Sadyk Pasza herbu Jastrzębiec (ur. 29 września 1804 r. w Halczyńcu, zm. 4 stycznia 1886 r. w Borkach) – Ukraina. Zapiski z lat 1804–1856. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 1899, 2947, 3744. 184. [CZAPLICKI Władysław]: Moskiewskie na Litwie rządy 1863–1869. Dalszy niejako ciąg „Czarnej księgi” / przez Autora „Powieści o Horożanie” [pseud.]. – Kraków : Jan Siedlecki, 1869. – XII, 375 s. Estr XIX cz. 1 t. 1 s. 233. http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=15291 185. CZAPSKA Maria: À travers la tourmente. (Czas odmieniony). Trad. du pol. A. M. Zelenski. – Lausanne : l’Âge d’homme, 1980. – 140, [3] s. – (Slavica, Histoire et Témoignages). PZ 1980, poz. 1209. 186. CZAPSKA Maria: Czas odmieniony. – Paryż : Instytut Literacki, 1978. – 157, [2] s. – (Biblioteka „Kultury” ; t. 290). PZ 1978, poz. 1362. 187. CZAPSKA Maria: Evropa v rodinĕ ; Promĕnĕný čas. Z pol. orig. přel. Jaroslav Šubrt. – Praha : Academia, 2010. – 466, [2] s. – (Pamĕt’ ; sv. 34). Tyt. oryg.: Europa w rodzinie ; Czas odmieniony. 188. CZAPSKA Maria: Europa w rodzinie. – Paris : Libella, 1970. – 361, [2] s. PZ 1970, poz. 108. 189. CZAPSKA Maria: Europa w rodzinie. Wstęp Philippe Ariès. Posł. Konstanty A. Jeleński. – [Wyd. 1 krajowe]. – Warszawa : „Res Publica”, 1989. – 282, [4] s.  Wspomnienia rodzinne. Bibliogr. hist. polskiej(PTH) 1989, poz. 3582. 190. CZAPSKA Maria: Europa w rodzinie ; Czas odmieniony. Wstęp Adam Zagajewski. – Kraków : Wydaw. Znak, 2004. – 382, [2] s. Cz. 1. przedstawia losy rodzin arystokratycznych na kresach w XIX i XX w. ; cz. 2. to opowieść o osobistych przeżyciach autorki (1894–1981) w Mińsku, Petersburgu i Warszawie w latach 1914–1920. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2004, poz. 5658.

— 251 — 191. CZAPSKA Maria: Une famille d’Europe Centrale. 1772–1914. Texte adapté du pol. par A[dela] M[aria] Bohomolec et l’aut. Préf. de Philippe Ariès. – Paris : Plon, 1972. – 329, [4] s. – (Civilisations et Mentalités). PZ 1972, poz. 111. Tyt. oryg.: Europa w rodzinie. 192. CZAPSKI Edward: Pamiętniki sybiraka. Z przedm. Stanisława Vincenza. Rękopis oprac., zaopatrzyła w przypisy i indeksy Maria Czapska. – Londyn : Bolesław Świderski, 1964. – 371 s. PZ 1964, poz. 316. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1965, poz. 2051. Rec.: Kukiel Marian: Edward Czapski i  Żmudź w  dobie powstania styczniowego. Zesz. Hist. [Paryż]. Z. 7: 1965 s. 187–196. 193. [CZAPSKI Edward]: Ze wspomnień sybirskiego zesłańca. Edward Czapski (1819–1888). Przegl. Pol. R.  27: 1893 t.  4 s.  209–241, 524–563; R.  28: 1893 t.  1 s. 54–74. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2860. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 7698. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1195. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/publication/60662?tab=1 194. [CZAPSKI Edward]: Ze wspomnień sybirskiego zesłańca. Edward Czapski (1819–1888) przez AA / [krypt.]. – Kraków : Księg. Spółki Wydawniczej Polskiej, 1893. – 103 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2860. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 7698. Odb.: Przegląd Polski. http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=71957 195. CZARKOWSKI Ludwik: Wilno w latach 1867–1875. (Ze wspomnień osobistych). – Wilno : „Pogoń”, 1929. – 45 s.  Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1345. BP(1901–1939), poz. 38262. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 893. Odb.: Pamiętnik Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego. R. 5: 1929 z. 1 s. 20–31, z. 3 s. 197–200, z. 4 s. 349–353; R. 5 z. 5 s. 380–386; R. 6: 1930 z. 1 s. 45–64. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/83037?tab=1 196. [CZARNOCKI Adam]: Zorjan Dołęga Chodakowski czyli (właściwie)... (Wspomnienie) / Zorian Dołęga Chodakowski [pseud.]. Przegl. Nauk. 1842 t. 3 nr 26 s. 1015–1023. Białoruś. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 999. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/305447?tab=1

— 252 — 197. CZARNOCKI Michał: Krótka wiadomość o  towarzystwach (o  związkach) uczniów Uniwersytetu Wileńskiego. Rocz.  Tow. Przyj. Nauk w  Wilnie. 1907 t. 1 s. 1–38. Toż. [W:] Z  filareckiego świata. Zbiór wspomnień z  lat 1816–1824. Wyd. Henryk Mościcki. – Warszawa : Inst. Wydaw. „Bibljoteka Polska”, 1924 s. 143–180. – (Czasy i Ludzie). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1006. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 3441. Rkps znajduje się w BUWil. pod sygn. F1-F145, k. 28, ok. 1820–1824, a kopia z oryginału w BOK Rkps XIX w., sygn. 3597, k. 15. Rec.: Bieliński Józef, Pamiętn. Liter. R. 7: 1908 s. 664–669 ; Brückner Aleksander, Książka. R. 8: 1908 nr 10 s. 406–407. http://pbc.biaman.pl/publication/3010 http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=27328&from=pubindex&dirids=69&lp=1366 198. CZARNORUCKI Samuel: Notatki ośmdziesięcioletniego starca Litwina-Unity. Przegl. Lwowski. 1875 t. 10 z. 14 s. 100–108; z. 15 s. 148–153; z. 17 s. 283–288; z. 20 s. 488–493; z. 21 s. 577–583; z. 22 s. 629–634; z. 23 s. 689–694; z. 24 s. 765–772. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2083. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/4334?tab=1 199. CZARNYSZEWICZ Florian: Nadberezyńcy. Powieść w trzech tomach, osnuta na tle prawdziwych wydarzeń. Wyd. z inicjatywy „Circulo Argentino Polonia Libre” przez Komisję Honorową Polsko-Argentyńską. – Buenos Aires : [s.n.], 1942. – 3 t. w 1 vol. – (577, [7] s.). Radecki Wacław: Garść ziemi na kopiec polskiego zwycięstwa... [Przedmowa]. PZ 1939/1955 t. 1 A–J, poz. 2446; PZ 1976, poz. 1395. Toż. Toronto 1976 Alliance Library. 200. CZARNYSZEWICZ Florian: Nadberezyńcy. Powieść w trzech tomach, osnuta na tle prawdziwych wydarzeń. – Lublin : Wydaw. FIS, 1991. – 468 s. PB 1991, poz. 6521; PB 2010, poz. 18509. Toż. Kraków 2010 Wydaw. Arcana. 201. CZARTKOWSKI Adam: Pan na Tulczynie. Wspomnienia o Stanisławie Szczęsnym Potockim, jego rodzinie i dworze. – Lwów ; Poznań : Wydaw. Polskie, 1925. – XV, [1], 228. – (Gawędy o Dawnym Obyczaju. Wybór ciekawych pamiętników 18 i 19 stulecia t. 6). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 588. BP(1901–1939), poz. 38668. 202. [CZARTORYSKI Adam Jerzy]: Mémoires du Prince Adam Czartoryski et correspondance avec l’empereur Alexandre I. T. 1–2. Préf. de Charles de Mazade. – Paris : Libr. Plon ; E. Plon, Nourrit, 1887. – 2 t. ([4], XX, 438 ; [4], 396 s.).

— 253 — Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 359. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 436. 203. [CZARTORYSKI Adam Jerzy]: Memoirs of Prince Adam Czartoryski and his correspondence with Alexander I, with documents relative to the Prince’s negotiations with Pitt, Fox and Brougham, and an account of his conversations with Lord Palmerston and other English statesmen in London in 1832. T. 1–2. – Ed. by Adam Gielgud. – London : Remington, 1888. – 2 t. (VIII, 336 ; VIII, 367 s.). Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 359. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 437. 204. [CZARTORYSKI Adam Jerzy]: Memoirs of Prince Adam Czartoryski and his correspondence with Alexander I, with documents relative to the Prince’s negotiations with Pitt, Fox and Brougham, and an account of his conversations with Lord Palmerston and other English statesmen in London in 1832. T. 1–2. – Ed. by Adam Gielgud. – Orono : Academic International, 1968. – 2 t. (VIII, 336 ; VIII, 367, [1] s.). – (The Russian Series ; vol. 8). PZ 1968, poz. 99a. Reprint ed., London 1888. 205. [CZARTORYSKI Adam Jerzy]: Memoirs of Prince Adam Czartoryski. T. 1–2. Ed. by Adam Gielgud. – New York : Arno Press and The New York Times, 1971. – 2 t. ([6], VIII, 336 ; [4], VIII, 367 s.). – (The Eastern Europe Collection). Reprin ed., London 1888. 206. [CZARTORYSKI Adam Jerzy] Čartorižskij Adam: Memuary knjazja Čartorižskago i ego perepiska z imeratorom Aleksandrom I. T. 1–2. Perev s. franc. A. Dmitrievoj. Red. i vstup. stat’ja A. Kizevettera. – Moskva : K. N. Nekrasov, 1912–1913. – 2. t ([2], X, 366, [2], 19 ; [2], 362, III s.). Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 436. 207. [CZARTORYSKI Adam Jerzy] Čartorižskij Adam: Memuary. Chudož R. Ajupova ; [perev. s. pol.]. – Moskva : Terra-Knižnij Klub, 1998. – 301, [3] s. – (Tajny Istorii v Romanach, Povestjach i Dokumentach). PZ 1998, poz. 1772. 208. [CZARTORYSKI Adam Jerzy]: Pamiętniki ks. Adama Czartoryskiego i korespondencya jego z cesarzem Aleksadrem I. T. 1–2. Tł. na jęz. pol. Karol Scipio. Słowo wstępne Lubomira Gadona. Przedm. Karola de Mazade. Wyd. autoryzowane. – Kraków : Spółka Wydaw. Polska, 1904–1905. – 2 t. (XV, [1], 268 ; 252 s.). PB 1904 nr 11 s. 212. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 436. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/5072?tab=1

— 254 — 209. CZARTORYSKI Adam Jerzy: Pamiętniki i  memoriały 1776–1809. Wybrał, oprac., wstępem i przypisami opatrzy Jerzy Skowronek. Teksty franc. i ros. przeł. Zofia Libiszowska, Stefan Meller, Jerzy Skowronek. – Warszawa : Wydaw. Pax, 1986. – 777 s. – (Seria „Z Zegarem”). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1986, poz. 3226. Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 505. Rec.: Engelgard Jan: Pamiętnik księcia Adama. Kultura, Oświata, Nauka. Mies. Stow. PAX. [R. 14]: 1986 nr 7/8 s. 148–154. 210. [CZEKOŃSKI Leon] Gozdawa: O sprawie ruskiej / Gozdawa [pseud.]. – Kraków : Wydaw. „Kraju”, 1870. – 70 s.  Odb. z dziennika Kraj. 211. [CZEKOŃSKI Leon] Gozdawa : Ruś przed i po powstaniu zbrojnem 1863 r. – Bendlikon : [nakł. autora], 1865. – 46, [2] s. Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 505. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 7873. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 4264. 212. CZERNIK Wandalin: Pamiętniki weterana 1864  r. – Wilno : Józef Zawdzki, 1914. – 87 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2945. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowsk), poz. 1348. Grodzieńskie, zesłanie. http://bc.mbpradom.pl/dlibra/doccontent?id=23843&from=FBC 213. CZETWERTYŃSKI Włodzimierz: Po Irtuszu i Obi w 1866 r. Kilka kart rękopiśmiennych ze wspomnień Wołyniaka. [W:] Warszawa Wołyniowi. Wydawnictwo zbiorowe. Warszawa 1917 s. 168–175. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2946. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1349. 214. [DANIŁOWICZ Ignacy] Danilavičiaus Ignoto: Do Rządu Imperatorskiego Wileńskiego Uniwersytetu od Niżey piszącego się. Raport. [Wyd.] Ieva Šenavičienė : Ignoto Danilavičiaus raportas apie kelionę i Maskvą ir Peterburgą (1818 m.). Lietuvos Ist. Metraštis. [M. 28]: 1998 [druk.:] 1999 s. 187–205. Raport z podróży do Moskwy i Petersburga w 1818 r. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1999, poz. 5544. 215. DANGEL Stanisław: Rok 1831 w Mińszczyźnie. – Warszawa ; [s.n.], 1925. – [4], 189, [3] s. – (Wydawnictwa Instytutu Badania Ziem Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej ; t. 2). BP(1901–1939), poz. 41069. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=37744&from=publication

— 255 — 216. [DANISZEWSKI Piotr]: Rok 1918 na Grodzieńszczyźnie – nieznana relacja por. Daniszewskiego. [Wyd.] Krzysztof Filipowicz. Zesz. Nauk. Muzeum Wojska. [Z.] 7: 1993 s. 161–166. Dotyczy tworzenia samoobrony Ziemi Grodzieńskiej 1918/1919. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1993, poz. 5458. http://www.pbc.biaman.pl/dlibra/publication?id=14222&tab=3 217. DĄBCZAŃSKA-BUDZYNOWSKA Helena: Pamiętnik.  Rocz.  Bibliot.  PAN w Krakowie. R. 9: 1963 [druk.:] 1964 s. 307–360. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1964, poz. 2248. Rkps znajduje się w BPANK pod sygn. 6447 i zawiera 39 stron. 218. [DEMBIŃSKI Henryk] Dembinski Heinrich: Mein Feldzug nach und Litthauen und mein Rückzung von Kurszany nach Warschau. Nach den mündlichen Diktaten des Generals herausgegeben von Dr R. O. Spazier. – Leipzig : Verl. Der Dyk’schen Buchh., 1832. – X, 206 s.  Estr XIX wyd. 2 t. 4 s. 83. NUC Pre-1956 vol. 138 s. 461. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8463. 219. DEMBIŃSKI Henryk: Mémoires sur la campagne de Lithuanie. – Strasbourg : de l’impr. de Frédéric-Charles Heitz, 1832. – XXXVI, 343 s.  Estr XIX wyd. 2 t. 4 s. 83. NUC Pre-1956 vol. 138 s. 461. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8463. 220. [DEMBIŃSKI Henryk]: Pamiętnik Henryka Dembińskiego generała wojsk polskich. Cz. 1–2. – Warszawa : Druk. Ed. Nicz i S-ka, [1911]. – 2. cz. (123 ; [125]–237, [2] s.). – (Biblioteka Dzieł Wyborowych ; nr 690, nr 691). BP(1901–1939), poz. 43507. 221. DEMBIŃSKI Henryk: Pamiętniki o powstaniu w Polsce r. 1830–31. T. 1–2. – Kraków : Red. [„Czasu”], 1875. – 2 t. ([4], 355 ; [4], 480 s.). Estr XIX wyd. 2 t. 4 s. 83. Odb.: Czas. Wyd. 2, Kraków 1877 [s.n.]. 222. DEMBOWSKA-RÖMER Zofia: Wspomnienia z Wilna sprzed pierwszej wojny światowej. Znad Wilii. 1922 R. 4: nr 6–9, 11–13, 15–16. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 899. 223. DERYNG Emil: Z pamiętników aktora wileńskiego. Oprac. Jadwiga Pini-Suchodolska. Pamiętn. Teatr. R. 6: 1957 z. 2 s. 265–[280] s. Autor wspomnień był przez wiele lat aktorem teatru wileńskiego w najlepszym okresie jego działalności w XIX w. Do Wilna przyjechał w 1845 r., a wyjechał po likwi-

— 256 — dacji sceny polskiej przez Murawiowa podczas powstania styczniowego. Rkps wspomnień znajduje się w BNANULw. BN dysponuje maszynopisem liczącym 185 stron (kart), sygn. akc.7882. BZCz. 1957, poz. 53555. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 6591. 224. DERYNG Emil: Z pamiętników aktora wileńskiego. [Wyd.] J. T. [Jerzy Timoszewicz]. Pamiętn. Teatr. R. 35: 1986 z. 2/3 [druk.:] 1987 s. 359–382. Wspomnienia z lat 1848–1859. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1987, poz. 3921. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 6591. 225. DĘBSKI Władysław: Dwór w Tulczynie na początku bieżącego stulecia. Z podania rodzinnego spisał... Tyg. Ilustr. 1885 t. 5 nr 123 s. 301–302, nr 124 s. 319–320. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1036. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/1614?tab=1 226. DŁUSKI Kazimierz: Wspomnienia z trzech lat 1875–1878. Niepodległość. T. 1: 1930 s. 220–235. 227. DŁUSKI-JABŁONOWSKI Bolesław: Z powstania 1863 r. na Żmudzi. Sprawozd. z Zarz. Muz. Narod. Pol. w Rapperswilu. R. 43: 1913. Paryż 1914 s. 53–64. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2958. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1370. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=153161&from=publication 228. DOBACZEWSKA Wanda: Wspomnienia wileńskie. [W:] Wierna służba. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległośc 1910–1915. Pod red. A[leksandry] Piłsudskiej, M[arii] Rychterównej, W[andy] Pełczyńskiej, M[arii] Dąbrowskiej. – Warszawa : Główna Ksieg. Wojskowa, 1927 s. [283]–285. – (Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość ; t. 1). Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 9385. 229. [DOBROWOLSKI Erazm]: Powstanie powiatu latyczowskiego na Podolu. Pamiętnik Erazma Dobrowolskiego (1831). [W:] Pamiętniki polskie. T. 2. Wyd. przez Ksawerego Bronikowskiego. – Paryż : [s.n.], 1845 s. [130]–144. Toż. [W:] Bronikowski Ksawery: Pamiętniki polskie. T. 2. Wyd. Adam Kaczurba. – Przemyśl : [s.n.], 1884 s. [219]–237. Estr XIX t. 4 s. 209. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1736. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8554. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=24425&from=FBC 230. DOBSZEWICZ Tomasz: Wspomnienia z czasów, które przeżyłem. – Kraków : Red. „Przegl. Pol.”, 1883. – 216 s.

— 257 — PB 1883, s. 195. Estr XIX wyd. 2 t. 4 s. 219. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 737. Toż. Kraków 1883 Gustaw Gebethner i Sp., Odb.: Przegląd Polski. https://polona.pl/item/11063541/4/ 231. DOMAŃSKI Zygmunt: Pamiętniki. [W:] Teraz będzie Polska. Wybór pamiętników z okresu I wojny światowej. Wstęp, oprac. i przypisy Andrzej Rosner. – Warszawa : Inst. Wydaw. Pax, 1988 s. 140–[158]. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1988, poz. 3461. Rkps pamiętnika znajduje się w BN pod sygn. akc.9215, 9216. 232. [DOMEYKO Ignacy] Damejka Ignat: Mae padarožžy. Pereklad z pol’skaj movy ì kament.  Zdzìslava Sìc’ko. Pradm. Kastusâ Cvìrkì. – Mìnsk : Belarus Knìgazbor, 2002. – 493, [1] s. – (Belaruskì Knìgazbor. Ser. 2, Gìstoryka-Lìtaraturnyâ Pomnìkì). – Białorus. PZ 2002, poz. 1630. Tyt. oryg.: Moje podróże. Pamiętniki wygnańca. 233. [DOMEYKO Ignacy] Domeika Ignotas: Mano kelionės. T.  1, Tremtinio atsiminimai. Iš lenkų kalbos vertė Ona Slavėnaitė, Dalia Saukaitytė. – Vilnius : Pradai, 2002. – 488, [7] s. PZ 2002, poz. 1631. Tyt. oryg.: Moje podróże. Pamiętniki wygnańca. 234. [DOMEYKO Ignacy] Domeyko Ignacio: Memorias. Recuerdos de un emigrado. Vol. 1. Trad. Al. Castellano de la versión francesa por Manuel de Ferrari (Juan Carrera). – [Santiago] : Prensas de la Univ. de Chile, 1946. – 225 s. PZ 1939/1955 t. 1 A–J, poz. 2982. Oryg. franc., w rękopisie. 235. [DOMEYKO Ignacy] Domeyko Ignacio: Mis viajes. Memorias de un exiliado. T. 1–2. Trad. dir. del polaco por Mariano Rawicz. – [Santiago] : Ediciones de la Univ. de Chile, 1978. – 626 s. PZ 1978, poz. 1372. Tyt. oryg.: Moje podróże. Pamiętniki wygnańca. 236. DOMEYKO Ignacy: Moje podróże. Pamiętniki wygnańca. T. 1: (1831–1838). T. 2: (1839–1845). T. 3: (1846–1888). Przygot. do dr. opatrz. przedm. i przypisy Elżbieta Helena Nieciowa. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1962. – 3 t. (254, [2] ; 560 ; 338, [1] s.). Ur. 31 lipca 1802 r. w Niedźwiadce Wielkiej na Białorusi, studiował w Wilnie. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1965, poz. 2053. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 2954. Autograf znajduje się w BPANK pod sygn. 1316.

— 258 — Rec.: German Franciszek: Pamiętniki Ignacego Domeyki. Kierunki. R. 8: 1963 nr 42 s. 8, 7; Maślankiewicz Kazimierz, Kwart. Hist. Nauki i Techn. R. 10: 1965 nr 3 s. 407– 411; tegoż, Czasop. Geogr. T. 36: 1965 z. 2 s. 193–195; tegoż, Przegl. Geologiczny. R. 13: 1965 nr 1 s. 44–45. 237. [DOMEYKO Ignacy]: Pamiętniki Ignacego Domejki (1831–1838). Z autografów wyd. Józef Tretiak. – Kraków : Akademia Umiejętności, 1908. – VII, [1], 226 s. – (Źródła do Dziejów Pol. Porozbiorowych ; 5). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1737. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 2955, 3747. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2137. BP(1901–1939), poz. 47369. Rec.: Mościcki Henryk, Bibl.Warsz. 1908 t. 2 s. 405–407. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=254029&from=publication&showCont ent=true 238. [DOMEYKO Ignacy]: Pierwsze dni kwietnia 1831 r. w Litwie. Urywek z współczesnego pamiętnika I. D. [pseud.]. – Poznań : [s.n.], 1880 s. 70. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8512. Odb.: Kurier Poznański. Rec.: Przed półwiekiem. Przegl. Lwowski R. 10: 1880 s. 625–630; R. 11: 1881 s. 13–18. 239. [DOMEYKO Ignacy]: Powstanie 1830–31 r. na Litwie. (Z pamiętników Ignacego Domejki). [W:] Powstanie 1831 r. na Litwie. Wspomnienia uczestników. Wyd. Henryk Mościcki. – Wilno : Józef Zawadzki, 1931 s. [1]–28. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8531. 240. [DOROŻYŃSKA Elżbieta] Dorozynska Elisabeth: Le dernier poste avancé / Elżbieta z Zaleskich Dorożyńska. Préf. de Rosa Bailly. Trad. du polonais par Marie Regamey-Strowska. – Paris : Les Amis de la Pologne, 1938. – [5], X, [2], 105, [4] s. Dziennik z życia wsi podolskiej w latach 1917–1921 to autentyczny diariusz „panny kresowej”, która notuje w nim tak bieżące wydarzenia ze sceny życia publicznego, jak i własne rozterki, a tematów do zapisków dostarcza sama historia – burzliwa i nieprzewidywalna. Wśród wojny, zamieszek i  przemarszów wojsk autorka organizuje polskie szkoły, prowadzi szpital, ukrywa uciekinierów, jest filarem wszelkich działań kulturalnych w całej okolicy. Jednocześnie przeżywa osobiste dramaty, takie jak rozłąka z ukochanym czy śmierć ojca, oraz radości i zaszczyty, czym niewątpliwie była dla niej możliwość goszczenia u siebie Józefa Hallera i późniejsze spotkanie z nim w Warszawie, gdzie miała okazję odczytać generałowi fragmenty tegoż dziennika, który stanowi świadectwo wielkiego hartu ducha, ale i odrobinę sentymentu w pielęgnowaniu najwyższych wartości przez bohaterską kresowiankę, która za wszelką cenę pragnie ochronić przed kolejnymi pogromami dwór – nie tylko dom rodzinny, pełen ciepłych wspomnień, ale również, a może przede wszystkim, ostoję polskości i głębokiej wiary na umiłowanych Kresach.

— 259 — BP(1901–1939), poz. 47883. Tyt. oryg.: Na ostatniej placówce Extraits du journal d’Elisabeth Dorozynska (1917–1921). 241. [DOROŻYŃSKA Elżbieta]: Na ostatniej placówce. Dziennik z życia wsi podolskiej w  latach 1917–1921 / Elżbieta z  Zaleskich Dorożyńska. Z  przedm. Artura Górskiego. – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1925. – 478 s. PB 1925 s. 226. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4009. 242. DOROŻYŃSKA Elżbieta: : Na ostatniej placówce. Dziennik z życia wsi podolskiej w latach 1917–1921. Z przedm. Artura Górskiego. Red. Małgorzata Jóźwiak. – Łomianki : Wydaw. LTW, 2008. – 320 s.  PB 2010, poz. 20362. Oprac. na podstawie wyd.: Warszawa 1925 Gebethner i Wolff. 243. DREWNICKI Leon: Za moich czasów. Wstęp i przypisy Józef Dutkiewicz. – Warszawa : Inst. Wydaw. Pax, 1971. – 287 s. – (Seria „Z Zegarem”). Okres napoleoński, powstanie listopadowe. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1972, poz. 2609; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1973, poz. 2945. Rec.: Chojnacki Mieczysłw, Studia i Mater. do Hist. Wojsk. T. 18: 1972 cz. 1 s. 303– 309; Skarbek Jan: Pamiętnik chłopa z  I  połowy XIX wieku. Zesz. Naukowe KUL. R. 15: 1972 nr 2 s. 75–76; Unger Piotr: Pamiętniki „Kordiana i Chama”. Pamiętnikarstwo Pol. R. 2: 1972 nr 4 s. 121–124. 244. DRZEWIECKI Józef: Pamiętniki. – Wilno : [s.n.], 1850. – IV, 228 s.  Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 453. Odb.: Athenaeum. T. 4: 1849 s. 55–84, T. 5 s. 117–140, T. 6 s. 57–82 ; T. 1: 1850 s. 75–101, T. 2 s. 87–116, T. 3 s. 19–64. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/131328?tab=1 245. [DRZEWIECKI Józef]: Pamiętniki Józefa Drzewieckiego spisane przez niego samego (1772–1802), tudzież reszty pamiętnika tegoż (1806–1851) z  papierów po nim pozostałych zebrane z przydaniem wiadomości o życiu autora przez Józefa Ignacego Kraszewskiego. [Wyd. 2]. – Wilno : Józef Zawadzki, 1858. – XXIV, 462 s.  Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 453. Rkps pamiętnika znajduje się w BLANWil. pod sygn.: 458. [Wypis ze starego inwentarza]. 246. [DRZEWIECKI Józef]: Pamiętniki Józefa Drzewieckiego (1772–1852). Wydane na nowo przez Stefana Pawlickiego. – Kraków : Gustaw Gebethner i Spółka, 1891. – 366, [1] s. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 453.

— 260 — Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 777, 1905, 2956, 3750, 5190. Rec.: F., Przegl. Powsz. 1891 t. 32 s. 268–271; [Tarnowski Stanisław] S. T., Przeg. Pol. R.  26: 1891 t.  2 s.  604–611; wł., Tyg. Ilustr. 1891 s.  272; Finkel Ludwik, Kwart. Hist. R. 7: 1893 s. 728–730. 247. DUBIECKI Marian: Góra Mollesona (Ze wspomnień syberyjskich ś.–p. Mariana Dubieckiego). Tyg. Ilustr. 1927 nr 37 s. 754–755, nr 38 s. 773–774. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/301?tab=1 248. DUBIECKI Marian: Młodzież polska w uniwersytecie kijowskim przed rokiem 1863. – Kijów : Leon Idzikowski, 1909. – 88 s.  PB 1909, s. 236. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2965. BP(1901–1939), poz. 49571. 249. DUBIECKI Marian: Na kresach i za kresami. Wspomnienia i szkice. T. 1–2. – Kijów ; Warszawa, 1914. – 2 t. (253, [2] ; 320 s.). Ukraina, okres międzypowstaniowy. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2115. BP(1901–1939), poz. 49572. http://polona.pl/item/1599975/4/ 250. DUBIECKI Marian: Teresa z Wierzbickich Bułhakowa. Wizerunek pośmiertny z jej pamiętników, listów, notat ułożony przez Mariana Dubieckiego. – Kraków : [nakł. autora] ; Gebethner i Sp., 1895. – [1], 66 s. Estr XIX wyd. 2 t. 5 s. 190–191. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 1817. 251. DUBIECKI Marian: Z przeszłości. (1861–1862). – Kijów : Leon Idzikowski, 1910. – 236 s. Pierwsza część książki zawiera osobiste wspomnienia ze zjazdu w  Horodle, druga zawiera opis aresztowania. Marian Dubiecki został aresztowany i wywieziony wraz z bratem do Wiatki, a później do Tambowa na zesłanie. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2968. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1382. BP(1901–1939), poz. 49584. Rec.: G[awroński] F[ranciszek] R[awita], Nowa Reforma. R. 28: 1909 nr 561 s. 1; Jabłonowski Aleksander, Dzien. Kijowski. R. 5: 1910 nr 6 s. 2, nr 7 s. 2; [Przyborowski Walery] Z.L.S., Kwart. Hist. R. 25: 1911 z. 3/4 s. 538–539. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=10672&from=pubindex&dirids=108&lp=1672 252. DUBIECKI Marian: Z Warszawy do Kijowa. (Fragment z  wrażeń przelotnej wycieczki). Kłosy. 1884 t. 38 nr 970 s. 76–78. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/170061?tab=

— 261 — 253. DUBIECKI Marian: Ze wspomnień katorgi syberyjskiej. Tyg. Ilustr. 1922 nr 4 s. 55, nr 5 s. 68. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/249?tab=1 254. [DUCHIŃSKI Franciszek]: Drógi mój 25 letni jubileusz. Niektóre szczegóły z pierwszego roku 1860. Moje żywioły krytyczne jako drogi mego tryumfu. Z mojego życia w Kijowie i z dzieciństwa. Pierwsze lata tułacze przez Kijowianina Duchińskiego. – Paryż : [s.n.], 1885. – XXIV s. Ukraina, okres międzypowstaniowy. Estr XIX wyd. 2 t. 5 s. 209. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2119. http://polona.pl/item/18826/2/ 255. DUNIN Anastazy: Działania korpusu generała Dwernickiego. – Pamiętn. Emigr. 1832 t. 1 z. 8: Bolesław II s. 9–11; z. 11: Władysław II s. 4–8; t. 2 z. 3: Leszek Biały s. 4–6, z. 4: Władysław III s. 5–7; 1833 t. 2 z. 10 Władysław IV s. 1–5, z. 12: Wacław Czeski s. 9–10; t. 3 z. 3: Ludwik Kapet s. 3–5. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1743. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8548. 256. DUNIN Anastazy: Odpowiedź na pismo pod tytułem: Uwagi Karola Różyckiego nad wyprawą jen. Dwernickiego na Ruś. – Londyn : [s.n.], 1837. – 118 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1746. 257. DUNIN Anastazy: Odpowiedź na rozbiór siedmiu artykułów „Pamiętnika Emigracji”, ogłoszona przez Karola Różyckiego pod tytułem: „Uwagi nad wyprawą gen. Dwernickiego na Ruś”. – Londyn : Wilczewski i Sp., 1838. – 48 s.  Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1744. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8552. 258. [DUNIN-BORKOWSKI Leszek]: Autobiografja Leszka Hr. Dunina Borkowskiego. – Lwów : Dziennik Polski, 1897. – 12 s. Urodzony na Podolu, brał udział w powstaniu listopadowym w Królestwie Polskim. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 5169. Odb.: Dziennik Polski. 259. DUNIN-BORKOWSKI Leszek: Pamiętnik urywkowy współczesny. – Lwów : [s.n.], 1861. – 80 s. Estr XIX t. 2 s. 454. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 1746. Dzieło wyd. anonimowo. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=283289&from=publication&showCont ent=true

— 262 — 260. DUNIN-KARWICKI Józef: Opowiadania historyczne. Miejscowości nad Ikawą, ich przeszłość i teraźniejszość. – Lwów : [s.n.], 1898. – [2], 131, V–XII s. Estr XIX wyd. 2 t. 14 s. 193. Odb.: Przewodnik Naukowy i Literacki. 261. [DUNIN-KARWICKI Józef]: Przejażdżki po Wołyniu. Obrazki z przeszłości i teraźniejszości napisał X. [krypt.]. – Lwów : [nakł. autora], 1893. – [2], 91 s. Wołyń, okres międzypowstaniowy, II poł. XIX w. Estr XIX wyd. 2 t. 14 s. 194. https://polona.pl/item/1246765/3/ 262. DUNIN-KARWICKI Józef: Szkice obyczajowe i historyczne. – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1882. – [4], 191, [2] s. Wołyń, okres międzypowstaniowy, II poł. XIX w. Estr XIX t. 2 s. 245. http://rcin.org.pl/dlibra/docmetadata?id=33249&from=FBC 263. DUNIN-KARWICKI Józef: Wędrówka od źródeł do ujścia Horynia. – Kraków : Jan Konstanty Żupański & K. J. Heumann, 1891. – 142 s. – (Nowa Biblioteka Uniwersalna). Wołyń, okres międzypowstaniowy, II poł. XIX w. Relacje z podróży. Estr XIX wyd. 2 t. 14 s. 194. https://polona.pl/item/1246937/3/ 264. DUNIN-KARWICKI Józef: Wędrówki od źródeł do ujścia Horynia. – Biały Dunajec ; Ostróg : Ośrodek „Wołanie z Wołynia”, 2007. – [4], 142, XXII s. – (Biblioteka „Wołania z Wołynia” t. 57). Wołyń, okres międzypowstaniowy, II poł. XIX w. Relacje z podróży. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2007, poz. 6039. Repint, oryg.: Kraków 1891. 265. DUNIN-KARWICKI Józef: Wspomnienia Wołyniaka. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1897. – XII, 339, [1] s. Wołyń, okres międzypowstaniowy, II poł. XIX w. Estr XIX wyd. 2 t. 14 s. 194. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2274. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 3007. Dzieło wyd. anonimowo. Wyd. 2, tamże 1898. Rec.: Schnür-Pepłowski Stanisław, Kwart. Hist. R. 11: 1897 s. 639–640. http://pbc.gda.pl/dlibra/doccontent?id=18393&from=FBC 266. DUNIN-KARWICKI Józef: Z moich wspomnień. T. 1–4. – Warszawa : Księg. A. G. Dubowski, 1901–1904. – 4 t. (XV, [1], 239 ; [6], VIII, 239 ; [6], VI, 226 ; XI, [1], 252 s.).

— 263 — Wołyń, okres międzypowstaniowy, II poł. XIX w. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2275. BP(1901–1939), poz. 50348. Rec.: [Semkowicz Aleksander] S., Kwart. Hist. R. 16: 1902 s. 132–134; [Giżycki Jan Marek] Wołyniak, Kwart. Hist. R. 17: 1903 s. 691–694. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/doccontent?id=7618&from=PIONIER%20DLF 267. DUNIN-KARWICKI Józef: Z moich wspomnień. Wstęp. Lata dziecięce i młodzieńcze. – Warszawa : Księg. A. G. Dubowski, 1903. – XII, 343 s. Wołyń, okres międzypowstaniowy, II poł. XIX w. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2275. BP(1901–1939), poz. 50349. Przedr. z: Dunin-Karwicki Józef: Wspomnienia Wołyniaka, Lwów 1897. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=11078&from=&dirids=1&ver_id=&lp=3&QI=D798000DD227ED63ED232AE750889C8C-14 268. DUNIN-KARWICKI Józef: Z  zamglonej i  niedawno minionej przeszłości. Opowiadania historyczne. – Warszawa : [s.n.], 1902. – 160 s.  – (Biblioteka Dzieł Wyborowych ; nr 239). Wołyń, okres międzypowstaniowy, II poł. XIX w. BP(1901–1939), poz. 50351. 269. DUNIN-KARWICKI Józef: Z zamglonej i niedawno minionej przeszłości. Wołyńskie opowiadania historyczne. – Warszawa : Księg. A. G. Dubowski, 1901. – VIII, 220 s. Wołyń, okres międzypowstaniowy, II poł. XIX w. Estr XIX t. 2 s. 245. BP(1901–1939), poz. 50350. http://bc.radom.pl/dlibra/docmetadata?id=23972&from=publication 270. DUNIN-KARWICKI Józef: Ze starego autoramentu. Typy i obrazki wołyńskie. [Ser. 1]. – Warszawa : Księg. A. G. Dubowski, 1898. – [4], 249, [2] s. Wołyń, okres międzypowstaniowy, II poł. XIX w. Estr XIX wyd. 2 t. 14 s. 193. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2276. http://pbc.gda.pl/dlibra/doccontent?id=44137&from=FBC 271. DUNIN-KARWICKI Józef: Ze starego autoramentu. Typy i obrazki wołyńskie. [Ser. 2]. – Warszawa : Księg. A. G. Dubowski, 1900. – 239, [1] s. Wołyń, okres międzypowstaniowy, II poł. XIX w. Estr XIX wyd. 2 t. 14 s. 193. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2276. http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=5027&from=FBC

— 264 — 272. DUNIN-KOZICKA Maria: Búrka od východu. Spomienky z Kijowska (1918– 1920). Prel. [z pol.] A. M. Medereský. – Trnava : Spolok Sv. Vojtecha, 1937. – 461, [2] s.  BP(1901–1939), poz. 50385. Tyt. oryg.: Burza od Wschodu. 273. DUNIN-KOZICKA Maria: Burza od Wschodu. – Warszawa : Volumen, 1990. – 279, [3] s. Wspomnienia z Ukrainy w latach 1917–1920. Bibliogr. hist. polskiej(PTH) 1990, poz. 4139. 274. DUNIN-KOZICKA Maria: Burza od Wschodu. Wspomnienia z Kijowszczyzny (1918–1920). –Przedm. St. Estreichera. – Kraków : Krakowska Spółka Wydaw., 1923. – XIII, [1], 512, [ 2] s. „Nad naszymi ziemiami rozpętała się nawałnica, rwąc, niszcząc, paląc, druzgocąc i łamiąc wszystko, co napotkała po drodze, pędząc nas przed sobą w świat... tułaczy i rozbitków. Przed nami szła śmierć – za nami pozostawała pustka!” – pisze w swej „Burzy od Wschodu” Maria Dunin-Kozicka (1877–1948), która w czerwcu 1918 r. zmuszona została do opuszczenia majątku w Lemieszówce na Kijowszczyźnie. Jednak nie przed szaleństwem przyrody uciekała, a przed rewolucją bolszewicką, która poznaczyła Kresy zgliszczami spalonych dworów, cieniami pomordowanych ziemian i ruiną zdeptanej kultury polskiej. Ta książka to jedno z niewielu (oprócz „Pożogi” Zofii Kossak-Szczuckiej i  „Na ostatniej placówce” Elżbiety z  Zaleskich Dorożyńskiej) pięknych świadectw siły polskości na Kresach i dramatu, jaki spotkał wiernych jej obrońców na najdalej wysuniętych placówkach. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4135. BP(1901–1939), poz. 50386. Kolejne wyd. tamże 1925. 275. DUNIN-KOZICKA Maria: Burza od Wschodu. Wspomnienia z Kijowszczyzny (1918–920). – Przedm. Stanisława Estreichera. – [Wyd. 2]. – Warszawa : Dom Książki Polskiej, 1929. – XIII, [1], 512, [2] s. BP(1901–1939), poz. 50387–50393. Wyd. 2. 4 tysiąc tamże ; wyd. 2. 5 tysiąc tamże; wyd. 2. 6 tysiąc tamże ; wyd. 2. 7 tysiąc tamże; wyd. 2. 8 tysiąc tamże ; wyd. 2. 9 tysiąc tamże. 276. DUNIN-KOZICKA Maria: Burza od Wschodu. Wspomnienia z Kijowszczyzny (1918–1920). – Przedm. Stanisław Estreicher. – Łódź : Artus, 1990. – 359, [1] s. PB 1991, poz. 326. Edycja na podst. wyd. 2 z 1925 r. 277. DUNIN-KOZICKA Maria: Burza od Wschodu. Wspomnienia z Kijowszczyzny (1918–1920). – Przedm. Stanisław Estreicher ; red. Małgorzata Jóźwiak. – Łomianki : Wydaw. LTW, 2007. – 335, [3] s.

— 265 — Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2008, poz. 6136. Edycja na podst. wyd. 2 z 1929 r. Edycja na podst. wyd. 2 z 1929 r. Łomianki 2011 Wydaw. LTW. 278. DUNIN-KOZICKA Maria: Dziedzice myśli. Opowieść historyczna. – Lwów : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1930. – [4], 439, [4] s. – (Przeorane szlaki [t.] 2). BP(1901–1939), poz. 50394. Tyt. okł.: Dziedzice myśli. Z cyklu „Przeorane szlaki”. 279. DUNIN-KOZICKA Maria: Rok 1917. Opowieść historyczna. – Lwów : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1928. – [4], 326, [1] s. – (Przeorane szlaki [t.] 1). Na tle wspomnień: o Podolu, o kresowym sejmie polskim. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4136. BP(1901–1939), poz. 50395. Tyt. okł.: Rok 1917. Z cyklu „Przeorane szlaki”. 280. DUNIN-WĄSOWICZ Jerzy: Listopad 1–22. XI. 1918 we Lwowie. Spisał i wyd. Jerzy Dunin-Wąsowicz. Słowo wstępne dał Stefan Mękarski. – Lwów : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1919. – 27, [1] s. BP(1901–1939), poz. 50426. 281. [DWERNICKI Józef]: Pamiętniki jenerała Józefa Dwernickiego. – Lwów : Ludwik Plagowski, 1870. – XV, 156, [4] s. Estr XIX wyd. 2 t. 5 s. 246 . Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1745. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 7489. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 2957. Rkps pamiętnika znajduje się w BN pod sygn. III.6448. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=12188&from=pubindex&dirids=1&lp=3799 282. DWERNICKI Józef: Ustęp z pamiętników. Tyg. Emigr. Pol. 1834/35 cz. 4. Bibliogr. hist. pol.(Płoski)1958, poz. 7485. 283. DYBOWSKI Benedykt: Pamięci Zygmunta Sierakowskiego. – Lwów : „Kurjer Lwowski”, 1906. –110 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2974. BP(1901–1939), poz. 51541. http://www.pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=7454&dirds=21&tab= 284. [DYBOWSKI Benedykt]: Pamiętnik dra Benedykta Dybowskiego od roku 1862 zacząwszy do roku 1878. – Lwów : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1930. – VI, 627 s. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 6405. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2200.

— 266 — BP(1901–1939), poz. 51542. http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=25613 Rec.: Hulka-Laskowski Paweł, Wiad. Liter. R. 7: 1930 nr 40 s. 3. 285. DYBOWSKI Benedykt: Przed pół wiekiem. Wspomnienia z przeszłości gimnazjalnej. Bibl. Warsz. 1908 t. 2 s. 510–534. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2196. 286. DYBOWSKI Benedykt: Przed pół wiekiem. Wspomnienia z czasów uniwersyteckich. Bibl. Warsz. 1911 t. 2, s. 44–67, 238–266, 531–559. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2197. 287. DYBOWSKI Benedykt: W  imię prawdy. (Sprostowanie faktów, dotyczących biografii Zygmunta Sierakowskiego, skreślonej przez autora „Historyi dwóch lat”. – Lwów : [s.n.], 1900. – 32 s.  Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2975. https://polona.pl/item/45087900/4/ 288. DYBOWSKI B[enedykt]: Wspomnienia o przeszłości półwiekowej. – Lwów : [nakł. rodziny autora], 1913. – 114 s.  Litwa, Białoruś. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2976. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1398. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2199. BP(1901–1939), poz. 51548. Rec.: Maliszewski Edward, Bellona R. 2: 1919 z. 3 s. 277; Dzwonkowski Władysław, Tyg. Ilustr. R. 54 1913 s. 942–943. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=100853&from=FBC 289. [DZIERZKOWSKI Józef]: Wykradzenie panicza. Zdarzenie prawdziwe. (Wyjątek z  niewydanych pamiętników ś.p. Józefa Dzierzkowskiego). Tyg. Ilustr. 1865 t. 11 nr 280 s. 47–48, nr 281 s. 54–55, nr 282 s. 62–63, nr 283 s. 75–76, nr 284 s. 77–78, nr 285 s. 90–91. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1062. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/1523?tab=1 290. DZIERŻYKRAJ-STOKALSKI Wiktor: Dzieje jednej partyzantki z lat 1917– 1920. – Lwów : [s. n.], 1927. – 103 s. O partyzantce Jaworskiego na Wołyniu i Podolu. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4377. Rec.: Lipiński Wacław, Głos Prawdy. 15 X 1927 nr 215. 291. [DZIKOWSKI Stanisław]: Wrażenia wileńskie / St.  Dz. [pseud.]. Tyg. Ilustr. 1912 nr 51 s. 1071–1075.

— 267 — Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 333. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/doccontent?id=88 292. ÈNGEL’GARD Lev Nikolaevič: Pamiętniki Jenerała Lwa Mikołajewicza Engelhardta z rosyjskiego przełożył i notami i dokumentami co do rzeczy polskich objaśnił P. K. Stolnikowicz-Chełmski [pseud.] Konstanty Podwysocki [nazw.] – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1873. – VIII, 202 s. Estr XIX wyd. 2 t. 3 s. 348. 293. F.  O.: Wilno podczas pierwszej rewolucji. Fragmenty wspomnień sprzed lat 30-tu. Słowo. R. 14: 1935 nr 344 s. 1–2, nr 351 s. 2. Rewolucja 1905 r. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 895. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/255612?tab=1 294. FALKOWSKI Adolf: Tam gdzie serce me tęskni. – Wrocław : Franciszkańskie Wydaw. św. Antoniego, 2012. – 253, [1] s. Nieśwież – Białoruś Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2012, poz. 6854. 295. FALKOWSKI Juliusz: Obrazy z  życia kilku ostatnich pokoleń w  Polsce. T. 1–5. – Poznań ; Kraków : Jan Konstanty Żupański [i] K. J. Heumann, 1877–1887. – 5 t. ([8], 344 ; VI, [2], 395, [1] ; [8], 545; [8] 356 ; [8] 593 s.). Estr XIX wyd. 2 t. 7 s. 32. BP(1901–1939), poz. 56865. Wyd. 2, tamże 1912. Od t. 2 na s. przedtyt.: Księstwo Warszawskie, w t. 3 : Księztwo Warszawskie. 296. FALKOWSKI Juliusz: Obrazy z życia kilku ostatnich pokoleń w Polsce. T. 1–5. – Warszawa : Wydaw. Artyst. i Film., 1980–1981. – 5 t. ([8], 344, [2] ; VI, [2], 395 ; [8], 545, [1] ; [8], 356, [2] ; [8], 593, [1] s.). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1981, poz. 3298. Przedr. fotooffs., oryg.: T.  1–3. Poznań 1877–1887 Jan Konstanty Żupański [i] K. J. Heumann. 297. FALKOWSKI Juliusz: Przeprawa wojska francuskiego ze Smoleńska do Orszy. Przygody naszych w tej przeprawie. Przegl. Pol. 1883 s. 388–409. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1074. 298. [FALKOWSKI Juliusz]: Upadek powstania polskiego w  1831 roku. Rys historyczno-pamiętnikowy z mapą teatru wojny i planem szańców Warszawy / przez „Żołnierza z owych czasów, autora Wspomnień z 1848 i 1849 roku” [pseud.]. W małej części odbitek z „Dziennika Poznańskiego”. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1881. – 375 s.

— 268 — Estr XIX wyd. 2 t. 7 s. 32. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3082. 299. [FALKOWSKI Juliusz]: Wspomnienia z roku 1848 i 1849 / przez autora „Obrazów z życia kilku ostatnich pokoleń w Polsce” [pseud.]. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1879. – 390 s. Estr XIX wyd. 2 t. 7 s. 32. PB 1908 s. 108, 132. BP(1901–1939), poz. 56866. Toż. Warszawa 1908 [s.n.]. – (Biblioteka Dzieł Wyborowych ; nr 527, nr 528, nr 533). 300. [FALKOWSKI Juliusz]: Wspomnienia z roku 1848 i 1849 / przez autora „Obrazów z życia kilku ostatnich pokoleń w Polsce” [pseud.]. – Kraków : Kraj. Agencja Wydaw., 1987. – 390, [2] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1988, poz. 3415. Reprint, oryg.: Poznań 1879 Jan Konstanty Żupański. 301. [FALKOWSKI Juliusz]: Wspomnienia z roku 1848 i 1849 / przez autora „Obrazów z życia kilku ostatnich pokoleń w Polsce” [pseud.]. – Kingston, Ont : L. Starzyński, 1991. – [8], 390 s. PZ 1991, poz. 202. Reprint, oryg.: Poznań 1879 Jan Konstanty Żupański. 302. [FALKOWSKI Juliusz]: Z pamiętników Juljusza Falkowskiego. – Warszawa: „Ziarno”, 1913. – 96 s. BP (1901–1939), poz. 56867. 303. FALKOWSKI Juliusz: Życie towarzyskie w gub.: podolskiej, wołyńskiej i kijowskiej w  pierwszej połowie naszego wieku. Kłosy. 1887 t. 45 nr 1154 s. 93–94, nr 1155 s. 109–111, nr 1156 s. 117–118. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 6141. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/393619?tab=1 304. FALSKI Marian: Z okruchów wspomnień. Oprac. i przypisy Maria Kossecka. Wstęp Aldona Ossowska-Zwierzchowska. – Bydgoszcz: Wydaw. Uniw. Kazimierza Wielkiego, 2007. – XXXVIII, 256, [1], s. Autor opisuje dzieciństwo w rodzinnym majątku Nacz, edukację w domu rodzinnym i  gimnazjum w  Mińsku, studia w  Instytucie Politechnicznym w  Warszawie, działalność w PPS, przymusową emigrację do Włoch i Francji, powrót do kraju, pracę naukową i okoliczności powstania elementarza, działalność konspiracyjną w czasie II wojny światowej oraz powojenną pracę w Ministerstwie Oświaty i PAN. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2007, poz. 6041; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2009, poz. 6665. Rec.: Chodakowska Janina, Rozprawy z Dziejów Oświaty. T. 46: 2009 s. 187–190.

— 269 — 305. FARENSBACH-FASZOWICZ Klemens: Gniazdo sokole. Obrazek z  przed 50-ciu laty 1863–1913. – Warszawa : [s.n.], 1913. – 63 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3013. 306. [FELIŃSKA Ewa]: Pamiętniki z życia Ewy Felińskiej. T. 1–3. – Wilno : Józef Zawadzki, 1856. – 3 t. (467 ; 436 ; 444 s.). Estr XIX cz. 1, t. 1 s. 489. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1076. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 779, 1906. NKor. t. 7, poz. 7 s. 322. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1999, poz. 2461. Rkps pamiętnika znajduje się w BLANWil. pod sygn. F9-479, F9-480, F9-481. Zob. również: Jelski Aleksander: Sylwetki zasłużonych niewiast polskich z nad Niemna, Dniepru i Dźwiny. Ser. 1. Ewa Felińska, Anna Ciundziewicka, Gabrjela Horwatowa. Wilno : [s.n.], 1906. – 24 s.; Rudnicka Jadwiga: Ewa Felińska – pamiętnikarka. [W:] Pisarki polskie epok dawnych. Pod red. Krystyny Stasiewicz. – Olsztyn : Wyższa Szkoła Pedagogiczna 1998 s. [193]–200. – (Studia i Materiały. WSP Olsztynie ; nr 147). https://polona.pl/item/65492/2/ https://polona.pl/item/68280/2/ https://polona.pl/item/68076/2/ 307. [FELIŃSKA Ewa]: Pamiętniki z życia Ewy Felińskiej. Ser. 2, T. 1–2. – Wilno : Józef Zawadzki, 1858–1859. – 2 t. (420 ; 407 s.). Estr XIX wyd. 2 t. 7 s. 54. NKor. t. 7, poz. 8 s. 322. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 779, 1906. https://polona.pl/item/39915428/8/ https://polona.pl/item/39915429/8/ 308. [FELIŃSKA Ewa]: Revelations of Siberia by a banished Lady [pseud.]. V. 1–2. Ed. by Lach Szyrma. – London : Colburn, 1852. – 2 v. ([2], XXIV, 295 ; X, 325 s.). NKor. t. 7, poz. 4 s. 322. https://polona.pl/item/39915432/6/ https://polona.pl/item/39915433/4/ 309. [FELIŃSKA Ewa]: Revelations of Siberia by a banished Lady [pseud.]. V. 1–2. [Ed. 2]. Ed. by Lach Szyrma. – London : Colburn, 1853. – 2 v. (XXIV, 295 ; X, 325 s.). NKor. t. 7, poz. 4 s. 322. https://polona.pl/item/39915430/6/ https://polona.pl/item/39915431/4/ 310. [FELIŃSKA Ewa]: Revelations of Siberia by a banished Lady [pseud.]. V. 1–2. [Ed. 3]. Ed. by Lach Szyrma. – London : Colburn, 1854. – 2 v. (XXIV, 304 ; VII, 327 s.).

— 270 — NKor. t. 7, poz. 4 s. 322. https://polona.pl/item/1751252/2/ 311. [FELIŃSKA Ewa]: Sibirien, skildret af en forviistpolsk Dame. D. 1–2. Oversat efter det tredie engelske Oplag af Ferd. C. Sørensen. – København, 1855. – 2 d. w (1 vol.). Estr XIX wyd. 2 t. 7 s. 54. NKor. t. 7, poz. 4 s. 322. 312. FELIŃSKA Ewa: Wspomnienia z podróży do Syberji i pobytu w Berezowie. – Wilno : [s.n.], 1850. – [4], 328 s. Estr XIX cz. 1, t. 1 s. 489. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2308. Wyjątek z Athenaeum. T. 4: 1849 s. [85]–199, T. 5 s. 141–258, T. 6 s. 83–177. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/131328?tab=1 313. [FELIŃSKA Ewa]: Wspomnienia z podróży do Syberji, pobytu w Berezowie i w Saratowie spisane przez Ewę Felińską. T. 1–3. – Wilno : Józef Zawadzki, 1852– 1853. – 3 t. (348 ; 299 ; 304 s.). Estr XIX wyd. 2 t. 7 s. 54. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2308. Zob. również: Śliwowska Wiktoria: Ewy z Wendorffów Felińskiej myśli i czyny. Wrocławskie Studia Wschodnie. 1998 nr 2 s. [9]–26. https://polona.pl/item/1247819/4/ https://polona.pl/item/1247708/4/ https://polona.pl/item/1247402/4/ 314. [FISZ Zenon Leonard]: Listy z  podróży. T.  1–3 / przez Tadeusza Padalicę [pseud.]. – Wilno : Józef Zawadzki, 1859. – 3 t. (509 ; 311 ; 299 s.). Estr XIX cz. 1, t. 1 s. 499. Rkps znajduje się BLANWil. pod sygn. F9-596. 315. [FISZ Zenon Leonard]: Opowiadania i krajobrazy. Szkice z wędrówek po Ukrainie. T. 1–2 / przez Tadeusza Padalicę [pseud.]. – Wilno : Józef Zawadzki, 1856. – 2 t. (285, [1] ; 193 s.). Estr XIX cz. 1, t. 1 s. 499. Zob. również: Kwapiszewski Marek: Portret pisarza kresowego. O  Zenonie Fiszu. Pamiętn. Liter. R. 78: 1987 s. [105]–126. 316. [FISZ Zenon Leonard]: Pamiętnik legitymującego się szlachcica. (Urywek). Udzielił Tadeusz Padalica [pseud.]. Bibl. Warsz. 1855 t. 1 s. 209–250. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=91200&from=publication 317. [FISZ Zenon Leonard]: Parę obrazków, parę myśli. Wspomnienie Tadeusza Padalicy. [pseud.]. – Athenaeum. T. 5: 1844 s. 52–116.

— 271 — http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/131323?tab=1 318. [FISZ Zenon Leonard]: Z pamiętnika legitymującego się szlachcica / Tadeusz Padalica [pseud.]. Nowiny. 1855 nr 33 s. [285]–287, nr 34 s. [297]–300, nr 35 s. [305]– 308, nr 36 s. [313]–315, nr 37 s. [325]–327, nr 38 s. [333]–335. http://pbc.gda.pl/dlibra/publication/36881?tab=1 319. FISZMAN Samuel: Wspomnienia Iwana Łobojki o  procesie Filaretów. Kwart. Inst. Polsko-Radzieckiego R. 2: 1953 nr 2/3 s. 107–133. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1953, poz. 2854. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 3470. 320. [FRANK Joseph]: Des Mémoires de Jean-Pierre et Joseph Frank rédigés par ce dernier : (manuscrit de la Société de Médecine de Wilno). Chap. 2, Naissance et enfance de Jean-Pierre Frank / Stanisław Trzebiński. – Wilno : Tow. Wyd. „Pogoń”, 1929. – 9 s. BP(1901–1939), poz. 60852. Odb.: Pamiętnik Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego. R. 5. z. 1. 321. FRANK Joseph: Jak obradowała Sekcja lekarska Kongresu uczonych w Pizie w r. 1839. (Ustęp z VI tomu Pamiętników Józefa Franka). Wydał i wstępem poprzedził dr Stanisław Trzebiński. Arch. Hist. i Filoz. Medyc. 1924 t. 1 z. 3–4 s. [349]–371. Pełny tyt. brzmi: Jak obradowała Sekcja lekarska Kongresu uczonych w Pizie w r. 1839. (Ustęp z VI tomu Pamiętników Józefa Franka). Wydał i wstępem poprzedził dr Stanisław Trzebiński profesor historij medycyny i patologji ogólnej w Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/9811?tab=1 322. FRANK Joseph: Pamiętniki. [W:] Cudzoziemcy o  Polsce. Relacje i  opinie. T. 2: Wiek XVIII–XIX. Wybór i oprac. Jan Gintel – Kraków : Wydaw. Liter., 1971. s. 212–302. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1971, poz. 1460. 323. [FRANK Joseph]: Pamiętniki d-ra Józefa Franka. T. 1–3 – Z franc. przetł., wstępem i uwagami opatrzył Władysław Zahorski. – Wilno : Tow. Udz. „Kurjer Litewski”, 1913. – 3 t. (235, [4] ; 203, [4] ; 306, [6] s.). – (Bibljoteka Pamiętników ; R. 1 nr 1, nr 2, nr 3). BP(Czubek)1914 s. 161. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 467. BP(1901–1939), poz. 60854, 60855, 60856. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 2165. Streszcz.  Dominika Chodźki. Przegl. Europ. Nauk.  Liter. Artyst.  R. 1: 1863 t. 3 s. 251–312, 503–578, t. 4 s. 47–118, 257–296, 499–543, t. 5 s. 1–59. Rec.: Tyg. Ilustr. 1913 nr  19 s.  374; Bujakowski Zygmunt, Bibl. Warsz. 1913 t. 4 s. 381–385; Janowski Ludwik, Książka. R. 13: 1913 nr 8 s. 413–414; Talko-Hryn-

— 272 — cewicz Julian: Pamiętniki dr. Józefa Franka, profesora Uniwersytetu Wileńskiego. Przegl. Lek. R. 52: 1913 nr 39 s. 518–519, nr 40 s. 526–528, nr 41 s. 536–538, nr 42 s. 545–548, nr 43 s. 560–563. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/203?tab=1 http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=256646&from=publication 324. [FRANK Joseph]: Pamiętniki. T. 1–3 / Józef Frank. Z franc. przetł., wstępem i uwagami opatrzył Władysław Zahorski. – Wilno : Księg. Stow. Naucz. Polskiego ; Michał Arct, 1921. – 3 t. ([2], 235, [4] ; 203, [4] ; 305, [6] s.). – (Bibljoteka Wileńska). BP(1901–1939), poz. 60853. 325. [FRANK Joseph]: Pamiętniki Dra Józefa Franka profesora Uniwersytetu Wileńskiego streszczone i uzup. przez Dra M[ichała] Homolickiego, prof. Uniwersytetu Wileńskiego. Na Dziś. 1872 t. 1 s. [9]–60 ; t. 2 s. [5]–35 ; t. 3 s. [20]–43. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1082. http://rcin.org.pl/publication/19586 326. [FRANK Joseph]: Z pamiętnika Franka = Mémoires de Jean Pierre et Joseph Frank rédigés par ce dernier : (manuscrit de la Société de Médecine de Wilno). Chap. 10 Séjour de Jean-Pierre Frank à Goettingue / Stanisław Trzebiński. – [S.I.  : s.n., 1928]. – 12 s. BP(1901–1939), poz. 60857. Odb.: Pamiętnik Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego. Wilno R. 4: 1928 z. 4. 327. [FRANK Joseph]: Z pamiętnika Franka = Mémoires de Jean Pierre et Joseph Frank rédigés par ce dernier : (manuscrit de la Société de Médecine de Wilno). Chap. 29, Jean-Pierre Frank professeur de médecine pratigue à Vienne, ses élèves et ses travaux / Stanisław Trzebiński. – Wilno : Tow. Wyd. „Pogoń”, 1928. – [2], 16, [1] s. BP(1901–1939), poz. 60858. Odb.: Pamiętnik Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego. Wilno R. 4: 1928 z. 5. 328. [FRANK Joseph]: Z pamiętnika Franka = Mémoires de Jean Pierre et Joseph Frank rédigés par ce dernier : (manuscrit de la Société de Médecine de Wilno). Chap. 37, Mon séjour en Angleterre et en Écosse / StanisławTrzebiński. – Wilno : Tow. Wyd. „Pogoń”, 1929. – 10 s. BP(1901–1939), poz. 60859. Odb.: Pamiętnika Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego. R. 5 z. 3. 329. [FRANK Joseph]: Z pamiętnika Franka = Mémoires de Jean Pierre et Joseph Frank rédigés par ce dernier : (manuscrit de la Société de Médecine de Wilno). Chap. 37, Mon séjour en Angleterre et en Écosse/ Stanisław Trzebiński. – Wilno : Tow. Wyd. „Pogoń”, 1929. – 11 s. BP(1901–1939), poz. 60860. Odb.: Pamiętnik Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego. R. 5: 1929 z. 2.

— 273 — 330. [FRANK Joseph]: Z pamiętnika Franka = Mémoires de Jean Pierre et Joseph Frank rédigés par ce dernier : (manuscrit de la Société de Médecine de Wilno). Chap. 38, Mon séjour en Angleterre et en Écosse / Stanisław Trzebiński. – Wilno : Tow. Wyd. „Pogoń”, 1929. – 13 s. BP(1901–1939), poz. 60861. Odb.: Pamiętnik Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego. R. 5: 1929 z. 4–5. Zob. również: Trzebiński Sanisław: W sprawie Pamiętników Franka. Pamiętn. Wil. Towarzystwa Lek. R. 1: 1925 z. 2 s. 59–65. http://pbc.biaman.pl/publication/3767 331. FRĄCEK Teresa: Zesłaniec nad brzegami Wołgi. Miniatury z życia abp. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego 1822–1895. – Wrocław : Polskie Tow. Ludoznawcze, 2011. – 491 s.  Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2012, poz. 5639. Rec.: Trela-Mazur Elżbieta, Acta Univ. Wratislaviensis. No 3476; Wrocławskie Studia Wschodnie. [T.] 15: 2011 s. 188–190. 332. [FUDAKOWSKI Kazimierz Bogdan]: Dzieciństwo na Kresach... Holaki k. Fastowa, Uher k. Chełma. Kijów – lata szkolne. Fragment wspomnień mojego pradziadka Kazimierza Fudakowskiego. Fragment wspomnień w wersji elektronicznej, lata 1863–1889. http://www.kbroszko.dominikanie.pl/kf-dziecinstwo.htm Rkps znjduje się w BZNOss. pod sygn. 13158/II, mf. BN 2715. Całość została opublikowana: Fudakowski Kazimierz Bogdan: Między endecją a sanacją. Wspomnienia ziemianina. Wstępem opatrzył Szymon Rudnicki. Do dr. przygot. Izabela Broszkowska. – Warszawa : Tow. „Więź”, 2013. – 358, [1] s. 333. [FUDAKOWSKI Kazimierz Bogdan]: Dzieciństwo na Kresach... Turbów, Kijów – lata szkolne. Fragmenty wspomnień mojego pradziadka Kazimierza Fudakowskiego. Fragmenty wspomnień w wersji elektronicznej, lata 1889–1892. http://www.kbroszko.dominikanie.pl/kf-dziecinstwo2.htm 334. GADON Włodzimierz: O usiłowaniach i dążności szlachty polskiej do nadania swobody włościanom i do uposażenia tej klasy ludu wolnością osobistą i własnością ziemną szczególniej w  W.  Ks.  Litewskim i  W.  Ks.  Żmudzkim 1776–1831. Młoda Polska. 1838 nr 15 s. 167–177. Bibliog. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1089. 335. [GALLI Edward Marian]: Pamiętniki Dr. E. M. Gallego (1816–1893). Przegl. Narod. R. 6: 1913 t. 12 z. 8 s. 165–195, z. 9 s. 264–285, z. 10–11 s. 403–429. Wspomnienia o Wołyniu. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1091. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 470.

— 274 — BP(1901–1939), poz. 64212. Toż. Odb. w 100 egz. Warszawa 1913. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication?id=151546&tab=3 336. [GALLI Edward Marian]: Pamiętniki moich przyjaciół. T. 1–2 / przez Edwarda Mariana [pseud.]. Wyd. Zenon Fisch. – Wilno : Józef Zawadzki, 1847. – 2 t. (XVI, 207 ; 231 s.). Estr XIX wyd. 2 t. 8 s. 50. 337. GARLIŃSKI Józef: Świat mojej pamięci. – Warszawa : Volumen, 1992. – 464 s. Wspomnienia z lat 1917–1945. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1993, poz. 5465. 338. GARLIŃSKI Józef: Świat mojej pamięci. – [Wyd. 2]. – Londyn, Warszawa : Pol. Fund. Kult. ; Volumen 1998. – 445 s. PZ 1998, poz. 1459. 339. GARZTECKI Stanisław: Codzienna prasa polska w Kijowie w latach 1906– 1918. Wspomnienia. Rocz.  Hist.  Czasopiśmien. Pol. T.  8: 1969 z.  1 [druk.:] 1968 s. 107–119. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1969, poz. 2490. 340. GASZTOWT Jan: Pan sędzic czyli opowiadanie o Litwie i Żmudzi. – Poitiers : [s.n.], 1839. – 102, [2] s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1754. http://pbc.gda.pl/dlibra/doccontent?id=48268 341. [GASZTOWT Jan] Goštautas Jonas: Ponas teisejaitis arba Pasakojimas apie Lietuvą ir Žemaitiją. Vertė Rimantas Jasas.  – Vilnius : Vaga, 1967. – 128, [4] s.  – (Lituanistinė Biblioteka). PZ 1967, poz. 793. Tyt. oryg.: Pan sędzic czyli opowiadanie o Litwie i Żmudzi. 342. [GAWROŃSKI Franciszek]: Czasy szkolne w Kijowie 1854/5–1862/3 / R. Oryszowski [pseud.] Gawroński. – Lwów : Herman Altenberg, 1901. – [2], 92 s. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1850. BP(1901–1939), poz. 65679. Toż.: Muzeum. R.  15: 1899 s.  550–561, 612–620, 682–690, 751–760; R.  16: 1900 s. 18–25, 101–108; R. 17: 1901 s. 27–35, 95–110, 157–165, 258–267. 343. [GAWROŃSKI Franciszek]: Kartki z historyi szkolnictwa pod zaborem Rosyi. Gimnazyum w  Niemirowie na Podolu w  połowie XIX  w. / Fr. Rawita. [pseud.]. – Lwów : Jakubowski i Zadurowicz, 1895. – [2], 36 s. Ukraina, okres międzypowstaniowy.

— 275 — Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2153. Toż.: Muzeum. R. 11: 1895 z. 2 s. 87–103. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=129312&from=publication 344. [GAWROŃSKI Franciszek]: Ludzie i czasy mego wieku. Wspomnienia, wypadki, zapiski (1892–1914) / Franciszek Rawita-Gawroński. Oprac., przedm. i przypisy Eugeniusz Koko. – Gdańsk : Wydaw. Uniw. Gdańskiego, 2012. – 264, [1] s. Pamiętniki pisarza, publicysty, historyka-amatora żyjącego w latach 1846–1930. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2013, poz. 7485. 345. [GAWROŃSKI Franciszek]: Moje przygody w roku 1863–1864 w Kijowie / Fr. Rawita-Gawroński [pseud.]. – Warszawa : „Księg. Polska” Tow. Polskiej Macierzy Szkolnej, 1922. – 118 s.  Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2993. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1454. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 7715. BP(1901–1939), poz. 65703. 346. GAWROŃSKI Franciszek: Tadeusz Bobrowski i  jego pamiętniki. – Lwów : Herman Altenberg, 1901. – 53, [1] s. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1267. BP(1901–1939), poz. 65726. Wyd. anon. http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=1380 347. [GERYCZ (v. Geritz) Anna]: Z  pamiętników Anny z  Rejtanów Geryczowej zmarłej w Paryżu roku 1857. – Lwów : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1858. – 54 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 623. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2400. Odb.: Dziennik Literacki 1857 t. 2 s. 1195–1227. Zob. również: Wolha Horbaczowa: Anna Geryczowa o Rejtanach, Radziwiłłach i Iszkołdzi. Almanach Historyczny. 2014 t. 16 s. [135]–174. Rkps znajduje się w X. BPP sygn. 1031. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=8522 348. GIEDROYĆ G[edeon] [Wincenty]: Kilka wspomnień z kaukaskiego wygnania. – Lwów : [nakł. autora], 1867. – [4], 178, [1] s. Estr XIX wyd. 2 t. 8 s. 363. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2402. http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=248 349. GIENE Aleksy: Vilenskija vospominanija. Russ. Star. R. 45: 1914 t. 158 s. 418– 434, 580–610. Litwa po powstaniu.

— 276 — Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2997. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1457. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 797. https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:1914,_Russkaya_starina,_ Vol_158.pdf&page=627 350. [GIEYSZTOR Jakub Kazimierz]: Do starszego pokolenia. Ostatnie słowo / Litwin [pseud.]. – Lwów : I. Związkowa Drukarnia, 1894. – 14 s. Powstanie styczniowe 1863–1864, okres popowstaniowy 1864–1918. http://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/298240/content = 351. [GIEYSZTOR Jakub Kazimierz]: Dzień 3. Maja. Odczyt dla moich Synów Litwin [pseud.]. – Kraków : [nakł. autora], 1891. – 55 s. Okres popowstaniowy. http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=98095&from=FBC 352. [GIEYSZTOR Jakub Kazimierz]: Głos szlachcica do swych współbraci o wolności i równości kmiecej. Poświęca Kazimierz herbu Strzała. [pseud.]. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1859. – 193 s. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 4557. 353. [GIEYSZTOR Jakub Kazimierz]: Litwa przed rokiem 1863 przez Litwina [pseud.]. [W:] Wydawnictwo materyałów do historyi powstania 1863–1864. T. wstępny – Lwów : Druk. Ludowa, 1888 s. 101–140. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2996. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1459. Toż: Odb. Lwów 1888, Druk. Ludowa. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=258817&from=publication 354. [GIEYSZTOR Jakub Kazimierz]: Pamiętniki Jakóba Gieysztora z  lat 1857– 1865. T. 1–2. Poprzedzone wspomnieniami osobistemi Tadeusza Korzona oraz opatrzone przedm. i przypisami. – Wilno : Bibljoteka Pamiętników : Tow. Udz. „Kurjera Litewskiego”, 1913. – 2 t. (420 ; 382 s.). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2995. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1460. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 6415. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2409. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 798. BP(1901–1939), poz. 67850, 67851, 67852. Toż tamże 1913. – (Bibljoteka Pamiętników ; nr 5/6–7/8) ; toż. Wilno, Warszawa 1921 Księg. Stowarz. Nauczycielstwa Polskiego ; Michał Arct. – (Bibljoteka Wileńska). Rec.: Stabilis, Dzien. Pozn. Dod. Liter. i Sztuka R. 5: 1913 s. 726–728; Gawroński Franciszek, Kwart. Hist. R. 28: 1914 s. 108–112; zob. również: Dybowski Benedykt:

— 277 — Ocena pamiętników J. Gieysztora. Kwart. Hist. R. 33: 1919; M. D. S., Litwa. R. 6: 1913 s. 161–163; Maliszewski Edward, Bellona. R. 2: 1919 z. 3 s. 224–231. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=2464&from=publication= http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=2466&from=publication 355. [GIEYSZTOR Jakub Kazimierz]: Pamiętniki Jakóba Gieysztora z  lat 1857– 1865. T. 1–2. Poprzedzone wspomnieniami osobistemi Tadeusza Korzona oraz opatrzone przedm. i przypisami. – Kraków : Kraj. Agencja Wydaw., 1985. – 2 t. ([2], 420, [1] ; [2], 382, [1] s.). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1987, poz. 3928; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1991, poz. 4308. Przedr. fotooffs., oryg.: Wilno 1913 Tow. Udz. – „Kurjer Litewski”. Rec.: Miłosz Czesław: Nad Niewiążą wiek dziewiętnasty. Kultura. [R.  45]: 1991 nr s. 24–46. 356. GIEYSZTOR Jakub Kazimierz: Po dziesięciu latach. [W:] Upominek wileński: pismo zbiorowe poświęcone Józefowi Ignacemu Kraszewskiemu, na pamiątkę pięćdziesięcioletniej rocznicy jego zawodu literackiego. [aut. Michał Kątkowski et al.], Wilno : Józef Zawadzki, 1880 s. 16–32. http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=15771&from=publication 357. GIEYSZTOR Jakub Kazimierz: Z  Syberyi. Rękopis nadesłany. Wyd. Józefa Ignacego Kraszewskiego. – Drezno : [nakł. autora], 1873. – [4], 267 s. Estr XIX wyd. 2 t. 8 s. 370. https://polona.pl/item/6080861/3/ 358. GIRTLER Kazimierz: Wspomnienia z  podróży do Lwowa i  Bukaczowiec w 1862 roku. Wyd. Jan Staszel. Rocz. Bibliot. PAN w Krakowie. R. 36: 1991 s. 75–108. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1991, poz. 4310. 359. GIZBERT-STUDNICKI Wacław: Stosunek Wilna do Legjonów. Kartki bez retuszu z pamiętnika 1916–1917 r. – Wilno : „Pogoń”, 1928. – 30, [1] s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4378. Baranowski. Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 949. BP(1901–1939), poz. 68291. 360. [GIŻYCKI Jan Marek]: Resztki Unii na Wołyniu w XIX wieku na podstawie pamiętników Siemaszki i innych źródeł oficyalnych / Wołyniak [pseud.]. – Poznań ; [nakł. autora], 1912. – 66, [1] s. PB 1913 s. 78. BP(1901–1939), poz. 68339. Odb. z Miesięcznika Kościelnego. 361. [GIŻYCKI Jan Marek]: Z pamiętników Wasyla Łużyńskiego archepiskopa połockiego / Wołyniak [pseud.]. – Poznań : [s.n.], 1886. – [4], 65 s.

— 278 — Estr XIX wyd. 2 t. 8 s. 391. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3759. 362. GLINKA Xawery: W cieniu „Złotej Bramy”. [W:] Pamiętn. Kijowski T. 1 Londyn : Koło Kijowian, 1959 s. [228]–234. 363. GLIŃSKI Stanisław: Wileńska Biblioteka Publiczna. Moje wspomnienia. Dzien. Wileński. R. 16: 1932 nr 147 s. 2. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 1458. https://polona.pl/item/22050180/1/ 364. GLOGER Aleksandra: Dudzicze. Kartka z dziejów i wspomnień starego dworu. [W:] Księga pamiątkowa na uczczenie setnej rocznicy urodzin Adama Mickiewicza (1798–1898). T. 2. – Warszawa : Bronisław Natanson, [1899] s. [43]–56. http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=24904&from=FBC 365. GLOGER Zygmunt: Dolinami rzek.  Opisy podróży wzdłuż Niemna, Wisły, Bugu i Biebrzy. – Warszawa : Ferdynard Hösick, 1903. – [4], 218 [1] s. Niemen (rzeka), opisy i relacje z podróży, lata 1870–1914. PB 1903 s. 24. http://www.gbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=648&dirds=1&tab=1 366. GLOGER Zygmunt: Dolinami rzek.  Opisy podróży wzdłuż Niemna, Wisły, Bugu i Biebrzy. Przedm. Eliza Orzeszkowa. – Warszawa : Wiedza Powszechna, 1990. – [4] 218 [1] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1990, poz. 3652. Repint oryg.: Warszawa 1903 Ferdynard Hösick. 367. GLOGER Zygmunt: Dolinami rzek.  Opisy podróży wzdłuż Niemna, Wisły, Bugu i Biebrzy. – Szczecin : Volumina.pl, 2011. – [4], 218, [2] s. Niemen (rzeka), opisy i relacje z podróży, lata 1870–1914. Reprint oryg.: Warszawa 1903 Ferdynard Hösick. 368. GLOGER Zygmunt: Dolinami rzek.  Opisy podróży wzdłuż Niemna, Wisły, Bugu i Biebrzy. – Warszawa : DeAgostini Polska; BN, 2012. – IX, [5], 218 s. – (Perły Biblioteki Narodowej; t. 4). Niemen (rzeka), opisy i relacje z podróży, lata 1870–1914. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2012, poz. 6857. Reprint oryg.: Warszawa 1903 Ferdynard Hösick. 369. GODEBSKI Cyprian: Grenadyer-filozof. Powieść prawdziwa wyjęta z dziennika podróży r. 1799. – Warszawa : [s.n.], 1805. – [2], 88, [4] s. Estr XIX wyd. 2 t. 9 s. 20. Toż. Przemyśl 1882 [s.n.]. – (Biblioteka Uniwersalna Arcydzieł Polskich i Obcych).

— 279 — 370. GODEBSKI Cyprian: Grenadier-filozof. Powieść prawdziwa wyjęta z dziennika podróży roku 1799. Oprac., wstępem i komentarzem opatrzył Zbigniew Kubikowski. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1952. – LVII, 78 s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1952/1953, poz. 2855. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 786. Rec.: KW: Jak można być wolnym, nie umiejąc być sprawiedliwym? Dziś i  Jutro R. 8: 1952 nr 44 (362) s. 7. 371. GODEBSKI Cyprian: Grenadier-filozof. Powieść prawdziwa wyjęta z  dziennika podróży roku 1799. – [Wyd. 2 zm.]. Oprac., wstępem i komentarzem opatrzył Zbigniew Kubikowski. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1953. – LVII, [1], 78 s. – (Powieści Polskie XIX Wieku). PB 1953, poz. 4432. 372. GODEBSKI Cyprian: Grenadier-filozof. – Kraków : Tow. Autorów i Wydaw. Prac Naukowych „Universitas”, 2002. – 51, [5] s. – (Klasyka Mniej Znana). PB 2002, poz. 11368. Na s. przedtyt. podtyt.: powieść prawdziwa wyjęta z dziennika podróży roku 1799. Podstawa ed.: Wrocław 1953. Pełna nazwa wydawcy w cop. 373. GODLEWSKI Franciszek Ksawery: Pani Orzeszkowa. (Wspomnienia). – Warszawa : Dom Książki Polskiej, 1934. – 70, [1] s. BP(1901–1939), poz. 70012. 374. GODLEWSKI Józef: Na przełomie epok. (Fragment pamiętnika). Wstęp Roman Orwid-Bulicz. O wspomnieniach Józefa Godlewskiego i ich autorze. [W:] Pamiętnik wileński. Londyn : Pol. Fund. Kult., 1972 s. 191–205. PZ 1972, poz. 193. 375. GODLEWSKI Józef: Na przełomie epok. Przedm. Kazimierz Okulicz. – London : Pol. Fund. Kult., 1978. – XV, [1], 463 s. PZ 1978, poz. 1391. Mińsk, Słonim (Białoruś) 1900–1945; Wilno (Litwa) 1900–1945. 376. GODLEWSKI Józef: Na przełomie epok. – [Wyd. 1 krajowe]. – Warszawa : Gryf, 1990. – XV, [1], 463 s. Mińsk, Słonim (Białoruś) 1900–1945; Wilno (Litwa) 1900–1945. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1990, poz. 3653. Przedr. za : Pol. Fund. Kult., Londyn 1978. 377. GOLEJEWSKI Henryk: Pamiętnik. T. 1–2. Oprac. Irena Homolowa, Bolesław Łopuszański, Janiana Skowrońska. – Kraków : Wydaw. Literackie, 1971. – 2 t. (418, [1] ; 363, [1] s.).

— 280 — Pamiętnik Henryka Golejewskiego spisany w latach 1880–1883, obejmuje okres od 1813 do 1840 r., wydarzenia w nim opisane rozgrywały się na terenie Ukrainy, Podola, Królestwa, Litwy i Galicji, oraz okres późniejszy. H. Golejewski został zmuszony do opuszczenia kraju, znalał się na terenie Niemiec i Anglii. Bibliogr. hist. polskiej (PTH)1972, poz. 2612; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1973, poz. 2946. Rkps pamiętnika znajduje się w zbiorach BPANK pod sygn. 1916 (kopia ma sygn. 2822). Rec.: Królikowski Bohdan: Powieść to prawdziwa. Twórczość. R. 28: 1972 nr 10 s. 123–125; Lechicki Czesław, Studia Hist. R. 15: 1972 z. 2 s. 292–294; Marachov Grigorij, I., Ukraїnsk’. Istor. Žurn. R. 16: 1972 nr 9 s. 142–143; Tyrowicz Marian: Autobiografia kresowa na tle dziejów Polski lat 1815–1840, Kult. i Społ. T. 16: 1972 nr 3 s. 259–260; tenże, Przegl. Hist. T. 63: 1972 z. 4 s. 729–730; Unger Piotr: Pamiętniki „Kordiana i Chama”. Pamiętnikarstwo Pol. R. 2: 1972 nr 4 s. 121–124. 378. [GOŁĘBIOWSKI Łukasz]: Pamiętnik o życiu Łukasza Gołębiowskiego. Wyd. przez jego syna Seweryna Gołębiowskiego. – Warszawa : [s.n.], 1852. – [4], 111 s. Estr XIX t. 2 s. 57. Nazwa wyd. wg: Estreichera. 379. GOŁYŃSKI Aleksander: Pamiętnik podolskiego powstania 1830–1831 roku. Oprac. i  wstępem poprzedził Eligiusz Kozłowski. – Warszawa : Inst. Wydaw. Pax, 1979. – 222, [2] s. Powstanie listopadowe 1830–1831 na Podolu. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1979, poz. 3261. 380. GORECKA Maria: Wspomnienia o Adamie Mickiewiczu opowiedziane najmłodszemu bratu. – Warszawa : red. „Kroniki Rodzinnej”, 1875. – 78 s. Maria Gorecka, najstarsze dziecko Adama Mickiewicza i jego małżonki Celiny, ur. 7 września 1835 r. w Paryżu, zm. tamże. Wspomnienia opowiedziała bratu, Józefowi Mickiewiczowi (1850–1938). Estr XIX t. 6 s. 245. 381. GORECKA Maria: Wspomnienia o Adamie Mickiewiczu opowiedziane najmłodszemu bratu. [Wyd. 2 znacznie dopełnione]. – Kraków : [nakł. autorki], 1889. – [4], 162 s. Estr XIX: l. 1881–1900, t. 2 s. 56. Toż. Wyd. 3, tamże 1897. 382. GORECKA Maria: Ze wspomnień o moim ojcu. Pam. Tow. Liter. im. A. Mickiewicza. R. 2: 1888 t. 2 s. 238–240. http://www.wbc.poznan.pl/Content/237291/index.djvu 383. GORŽLĆINSKIJ A.  G.: Moi universitetskia vospominanija. Kievljanin. G. 1865 s. 9–10, 13–14, 17–18.

— 281 — Lata przed 1863 r. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1472. 384. GORŽLĆINSKIJ A. G.: Powstanie w ovručskom uezde. (Sceny iz nedavno-minuvšago). Kievljanin. G. 1865 s. 555–557, 559–561, 563–564, 567–568. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3022. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1473. 385. GORZYCKA Jadwiga: Czasy i ludzie. – Warszawa : Iskry, 1968. – 206, [2] s. Lata 1901–1918 Ukraina, Polska. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1968, poz. 2340; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1973, poz. 3179. Rec.: Dunin-Wąsowicz Krzysztof, Pokolenia. R. 6: 1968 nr 3 s. 197–199. Wyd. 2, tamże 1973, Jan Strzelecki: Wstęp. 386. GOSZCZYŃSKI Seweryn: Dziennik sprawy Bożej. T. 1–2. Oprac. i wstępem poprzedził Zbigniew Sudolski przy współpracy Wiesławy Kordaczuk, Marii M[agdaleny] Matusiak. – Warszawa : Inst. Wydaw. Pax. – 2 t. (654, [2] ; 537, [1] s.). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1984, poz. 3453. 387. GOSZCZYŃSKI Seweryn: Podróż mojego życia. Urywki wspomnień i zapiski do pamiętnika 1801–1824. Wydał Stanisław Pigoń. – Wilno : Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1924. – [2], 98 s. – (Rozprawy i Materiały Wydziału I Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie ; t. 1 z. 3). Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 787, 1913, 3761. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 485. BP(1901–1939), poz. 73040. 388. GÓRKA Jakub: Wspomnienia z Królestwa Polskiego i Litwy. – Tarnów : red. „Dwutygodnika Katechetycznego”, 1906. – 87, [1] s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3586. BP(1901–1939), poz. 73518. Odb.: Dwutygodnik Katechetyczny i Duszpasterski. 389. GÓRNICKI Żegota: Kilka słów o ś.p. Ludwiku Grotkowskim i o b. uniwersytecie wileńskim. Bibl. Warsz. 1862, t. 4 s. 355–371. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=81366&dirds=1&tab=3 390. GÓRSKA-DAMIĘCKA Irena: Wygrałam życie. Pamiętnik aktorki. – Warszawa : Prószyński i S-ka, 1997. – 408, [3] s. – (Biografie – Prószyński i S-ka). Urodziła się na Białorusi, w pamiętniku opisała młodość spędzoną w Oszmianie, pracę w okresie międzywojennym w teatrze w Wilnie i we Lwowie. Dalsza część wspomnień dot. okresu II wojny światowej oraz powojennnej pracy w teatrach w Warszawie, Białymstoku, Koszlinie i Łodzi.

— 282 — Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1997, poz. 6399. Rec.: Kowalski Marek, Arpad: Zabrakło suflera. Nowe Książki. [R. 47]: 1997 nr 12 s. 41–42. 391. GRABIAŃSKI W.: Powstanie ludowe na Ukrainie 1854 roku w miesiącu marcu. Spisał naoczny świadek. Lech. R. 1: 1878 nr 10 s. 76–78, nr 11 s. 86, nr 12 s. 94– 95, nr 13 s. 102–103. Ukraina, okres międzypowstaniowy. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2198. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=68807&from=publication http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=68808&from=publication http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=68809&from=publication 392. GRALEWSKI Mateusz: Kaukaz. Wspomnienia z dwunastoletniej niewoli. Opisanie kraju – ludność – zwyczaje i obyczaje. – Lwów : Księg. Polska, 1877. – 560 s. – (Bibljoteka Historyczna ; nr 23). Estr XIX cz. 1, t. 1 s. 152. http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/8058 393. GRANATOWSKI Jan: Pamiętnik. Z rękopisu przygotował, wstępem i przypisami opatrzył Adam Fastnacht. Rocz. Sanocki. [R.] 3: 1971 s. 173–212. Bibliogr. pam. polskiej(PTH)1971, poz. 2656. Rkps pamiętnika znajduje się w BZNOss. pod sygn. 13294/III, mf. BN. 2953. 394. GRĄBCZEWSKI Bronisław: Na służbie rosyjskiej. Fragmenty wspomnień. – Warszawa [etc.] : Gebethner i Wolff, 1926. – 272, [1] s. BP(1901–1939), poz. 75275. http://rcin.org.pl/ifis/dlibra/docmetadata?id=34029&from=publication 395. GRĄBCZEWSKI Bronisław: Na służbie rosyjskiej. – Warszawa : Przedświt, 1990. – 141 s.  Wspominienia z lat 1863–1908. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1991, poz. 4312; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2000, poz. 6153. Rec.: Bielski Mieczysław, Zesz. Nauk. WSP w Bydgoszczy. Studia Hist. Z. 6: 2000 s. 189–193. 396. GRĄBCZEWSKI Bronisław: Wspomnienia myśliwskie. – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1925. – 104, [2] s. BP(1901–1939), poz. 75278. 397. [GROCHOLSKA Ksawera]: Pamiętniki Xawery z Brzozowskich Grocholskiej. Uporządkowane i dop. na podstawie własnych jej listów i współczesnych korespondencyj przez Zygmunta Szczęsnego Felińskiego. – Kraków : [nakł. autora], 1894. – 925 s.

— 283 — Estr XIX wyd. 2 t. 9 s. 244. https://polona.pl/item/308992/3 398. [GRONOSTAJSKI Gerard]: Mowa Gerarda Gronostajskiego profesora gimnazjum wileńskiego do jenerała Chłapowskiego, miana w Gabrjelowie 6 czerwca 1831. [W:] Pamiętniki polskie. T. 3 z. 2. – Paryż : [s.n.], 1845 s. 90–92. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1769. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8494. http://www.wbc.poznan.pl/Content/95808/directory.djvu 399. GROZA Aleksander Karol: Mozaika kontraktowa. Pamiętnik z  roku 1851. – Wilno : Józef Zawadzki, 1857. – VIII, 256 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2212. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2583. Rec.: Wójcicki Kazimierz Władysław, Bibl. Warsz. 1857 t. 4 s. 515–526. Rkps pamiętnika znajduje się w BLANWil. pod sygn. F9–461. http://polona.pl/item/11136758/6/ 400. GROZA Aleksander Karol: Obrazki ukraińskie. – Wilno : Teofil Glücksberg, 1855. – [6], 160 s.  Estr XIX wyd. 2 t. 9 s. 267. https://polona.pl/item/11136584/20/ 401. GROZA Aleksander Karol: Pamiętnik nie bardzo stary. (Wyciąg z notat Władysława N.). – [Wyd. poprawne.]. – Wilno : Józef Zawadzki, 1858. – 339 s. Estr XIX wyd. 2 t. 9 s. 267. https://books.google.pl/books?id=yZYDAAAAYAAJ&pg=PA3&hl=pl&source=gbs_toc_r&cad=2#v=onepage&q&f=false 402. GROZA Aleksander Karol: Władysław. (Wyciag z pamiętników nie bardzo starych). Cz. 1–2. – Wilno : Teofil Glücksberg, 1848. – 2 t. (209 ; 221 s.). Estr XIX wyd. 2 t. 9 s. 268. 403. GROZA Sylwester: Pamiątki i wspomnienia rozmaite. Zebr. i wyd. Sylwester Wężyk Groza. – Wilno : [nakł. autora], 1848. – XI, [1], 156 s. Estr XIX wyd. 2 t. 9 s. 269. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1118. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2587. https://polona.pl/item/555198/3/ 404. [GROZA Sylwester]: Powieści podolsko-ukraińskie wzięte z rzeczywistych obrazów / przez Sylwestra Wężyk Grozę. Cz. 1–2. Wyd. Adama Zawadzkiego. – Wilno : Józef Zawadzki, 1842. – 2 cz. (166 ; 243 s.). Estr XIX wyd. 2 t. 9 s. 269.

— 284 — 405. GROZOWIE. [W:] Iwanowski Eustachy: Wspomnienia lat minionych Eu-Go Helenijusza [pseud.]. T. 2. – Kraków : [nakł. autora], 1876 s. 278–320. Zawiera m.in. fragment pamiętnika Aleksandra Grozy. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1118. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2589. 406. [GRUJA Józef]: Pamiętniczek Józefa Prawdzic Gruji starosty kotelnickiego. – Lwów : S. Gruja, 1902. – 8 s.  PB 1903 s. 90. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 627. BP(1901–1939), poz. 77194. Wyd. wg rkps-u aut. pt.: Annotacie pryncypalnieysze, z przypomnieniem od wyjścia ze szkół zaczęte. 407. GRZEGORZEWSKI Stanisław: Wspomnienia osobiste z  powstania 1863 roku. Dla uczczenia czterdziestoletniej pamiątki powstania styczniowego. – Lwów : Tow. Wydaw., 1903. – [4], 261, [3] s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3026. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1481. PB(1901–1939), poz. 77875. http://sbc.wbp.kielce.pl/dlibra/doccontent?id=11968&from=FBC Rec.: [Przyborowski Walery] Z. L. S., Kwart. Hist. R. 18: 1904 s. 354–356. 408. GRZEŚKOWIAK-KRWAWICZ Anna: Zabaweczka: Józef Boruwłaski [zw. Joujou, 1739–1837] – fenomen natury, szlachcic, pamiętnikarz. – Gdańsk : Słowo/ Obraz Terytoria, 2004. – 170, [1] s. – (Przygody Ciała). Współwyd.: Pamiętniki słynnego karła Józefa Boruwłaskiego, szlachcica polskiego, zawierające wierną i  ciekawą opowieść o  jego narodzinach, wychowaniu, małżeństwie i podróżach, spisane przez niego samego, a na język polski przełożone i komentarzem opatrzone przez Annę Grześkowiak-Krwawicz. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2005, poz. 3938. Rec.: Roćko Agata, Wiek Oświecenia [T:] 21: 2005 s. 239–241. 409. GRZYMAŁA Franciszek: Entrée de Napoleon à Wilna, capitale de la Lithuanie, en 1812. – Souvenirs de la Pologne hist. stat. et litt. Vol. 1(1833) s. 181–203. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1124. http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5508612z/f4.image.r= 410. GÜNTHER Władysław: Polski teatr w Kijowie (Kartka z pamiętnika). Pamiętn. Kijowski. T. 3 Londyn : Koło Kijowian, 1966 s. [194]–198. 411. [GUTAKOWSKI Ludwik Szymon]: Z dziennika Ludwika Szymona Gutakowskiego Prezesa Senatu za czasów Księstwa Warszawskiego. Przegl. Pol. R. 19: 1884 t. 73 s. 578–608; t. 74 s. 82–108. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 790.

— 285 — 412. HARTELB Mieczysław: Na tatarskich szlakach. (Z walk o Gołogóry 23–28 VI). Wiarus. 1919 z. 34 s. 275–280. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4058. https://polona.pl/item/7914811/0/ 413. HARTELB Mieczysław: Nad Gniłą i Złotą Lipą. Wiarus. 1919 z. 27 s. 11–15. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4057. https://polona.pl/item/7914804/0/ 414. HARTELB Mieczysław: Obrona Gródka. Wiarus. 1919 z. 18 s. 161–166. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4059. https://polona.pl/item/7914794/0/ 415. HARTELB Mieczysław: Opowieści żołnierskie. – Lwów : Lwowska Delegacya NKN, 1916. – 48 s. – (Polska Biblioteczka Wojenna ; t. 2). BP(1901–1939), poz. 81617. https://polona.pl/item/19713703/20/ 416. HARTELB Mieczysław: Potyczka pod Malechowem. Z  walk grupy podpułkownika Modelskiego. Wiarus. 1919 z. 10 s. 298–301. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4060. https://polona.pl/item/7914786/0/ 417. HARTELB Mieczysław: W odwrocie. Wiarus. 1919 z. 32 s. 190–194. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4061. https://polona.pl/item/7914809/0/ 418. HERA Edmund: Z  biegiem lat, z  biegiem wydarzeń... – Chotomów : Verba, 1992. – 231, [1] s. Pamiętnik – 1904–1921; Wilno, Mińsk, Orsk, Moskwa, Syberia; autor był żołnierzem 1 pułku ułanów 5 dywizji syberyjskiej. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1992, poz. 3696. 419. HOESICK Ferdynand: Krzemieniec i  jego liceum. [W:] Hoesick Ferdynand: Szkice i opowiadania historyczno-literackie. Warszawa, Kraków : Gebethner i Wolff ; Gustaw Gebethner, 1900 s. [61]–76. Estr XIX wyd. 2 t. 10 s. 396. https://polona.pl/item/20550719/0/ 420. [HORAIN Julian Florian]: Z życia poety. Wspomnienia o Władysławie Syrokomli skreślił Julian Horain. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1886. – VI, [2], 129, [1] s. – (Biblioteka Powieści, Podróży, Pamiętników i Opowiadań Historycznych). Estr XIX wyd. 2. t. 10 s. 380. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=2748&from=publication

— 286 — 421. [HORODYŃSKI Bolesław]: Wspomnienia z dalekiej przeszłości spisał w roku 1922 Bolesław Horodyński ppor. weteran 1863 r. – Warszawa : „Kresy”, [ca 1925]. – [1], 71 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3037. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1496. BP(1901–1939), poz. 86755. http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/docmetadata?id=8746&from=pubindex&dirids=220&lp=146 422. HORODYŃSKI Wacław: Rok 1863. Opisanie wypadków powstania 1863  r. przez ich uczestnika, dotychczas żyjącego. – Warszawa : Stanisław Łapiński, 1916. – 48 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3038. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1497. BP(1901–1939), poz. 86758. Wacław Horodyński z Horodnian h. Korczak. 423. HOROSZKIEWICZ Julian: Notatki z  życia. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1957. –XLVIII, 331, [1] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1956–1957, poz. 2817. 424. [HULANICKI Juliusz]: Bitwa polimska / Zadora [pseud.]. [W:] Pismo Zbiorowe. T. 1 z. 2. Bendlikon 1865 s. 159–175. Toż. Dzien. Liter. R. 1865 s. 517–518, 526–527, 533–534. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3432 Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2377. http://www.wbc.poznan.pl/Content/24395/pismo_zbiorowe_t_1_z._2._cz._21155.djvu 425. HULEWICZ Marceli: Rodzina Tyszkiewiczów i Karol hr. Tyszkiewicz.  Ruch. Liter. R. 5: 1878 nr 13 s. 205–206. Wspomnienia z Ukrainy. Bibliogr. pam pol.(Maliszewski)1928, poz. 1140. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/43015?tab=1 426. [.....i.]: Kilka wspomnień z czasów b. Wszechnicy Wileńskiej. Ruch Muz. R. 3: 1859 nr 5 s. [37]–39. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1194. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/2019?tab=1 427. IDZIKOWSKI Jerzy: Wspomnienie o  firmie „Leon Idzikowski”. Księgarz. 1959 nr 13/14 s. 10–11. Dotyczą działalności w latach 1858–1920 firmy „Leon Idzikowski”, która swą siedzibę miała w śródmieściu Kijowa, na Kreszczatiku. BZCz. 1959, poz. 39546.

— 287 — 428. IŁGOWSKI Jan: Z wycieczki na Białoruś. [Z Równego do Pińska. Statkiem po Prypeci. Dobrusz. Zamość. Nowogródek. Ihumeńskie strony. Nowogródek]. Kraj. R. 19: 1891 nr 36 s. 5–7, nr 37 s. 6, nr 38 s. 8. http://pbc.biaman.pl/dlibra/publication/31393?tab=1 429. IREŃSKI Hipolit: Bagno bolszewickie. Przeżycia i obrazy z Rosji sowieckiej. – Warszawa : [nakł. autora], 1919. – [8], 100, [1] s. Smoleńsk, Mińsk lata 1917–1918. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4075. BP(1901–1939), poz. 91153. https://polona.pl/item/1677422/2/ 430. IWANOWSKI Eustachy: Listki wichrem do Krakowa z Ukrainy przyniesione przez Eu... Heleniusza [pseud.]. – Kraków : [nakł. autora], 1900. – [2], II, 323, [3] s. Estr XIX wyd. 2 t. 11 s. 150. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 514. 431. IWANOWSKI Eustachy: Listki wichrem do Krakowa z Ukrainy przyniesione przez Eu... Heleniusza [pseud.]. T. 1–3 . – [Wyd. 2 popr. i powiększ. znacznie]. – Kraków : [nakł. autora]. – 1901–1902. – 3 t. (333, [2] ; 190, [1] ; 255, [1] s.). Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 514. Rec.: Janowski Ludwik, Kwart. Hist. R. 7: 1903 s. 685–689. http://polona.pl/item/1620954/1/ http://polona.pl/item/1620924/2/ http://polona.pl/item/1621496/0/ 432. IWANOWSKI Eustachy: Listy z kraju i z zagranicy z r. 1863 i 1864 Eustachego Helenjusza [pseud.]. – Kraków : [nakł. autora], 1867. – 165 s. Estr XIX wyd. 2 t. 11 s. 150. 433. [IWANOWSKI Eustachy]: Młodzieńcze lata moje. [W:] Iwanowski Eustachy: Wspomnienia lat minionych Eu-Go Helenijusza [pseud.]. T. 2. – Kraków : [nakł. autora] 1876 s. 417–479. Lata 1823–1855. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1144. 434. IWANOWSKI Eustachy: Pamiątki polskie z różnych czasów przez Eu...go Heleniusza [pseud.]. T. 1–2. – Kraków : [nakł. autora], 1882. – 2 t. (578, [1] ; 698, II s.). Estr XIX wyd. 2 t. 11 s. 150–151. 435. IWANOWSKI Eustachy: Wspomnienia lat minionych. Eu-Go Helenijusza [pseud.]. T. 1–2. – Kraków : [nakł. autora], 1876. – 2. t (601, [2] ; 717, [2] s.). Estr XIX wyd. 2 t. 11 s. 152–153. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 587.

— 288 — Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 512. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 7725. 436. IWANOWSKI Eustachy: Wspomnienia lat minionych. T. 1–2. – Charleston : Nabu Press, 2010. – 2 t. (622 ; 722 s.). Reprint, oryg.: Kraków 1876 [nakł. autora]. 437. IWANOWSKI Eustachy: Wspomnienia narodowe przez Eu.....Go Helleniusza [pseud.]. – Paryż : [s.n.], 1861. – XIV, 559 s. Estr XIX wyd. 2 t. 11 s. 153. 438. IWANOWSKI Eustachy: Wspomnienie o Franciszku Skarbku Rudzkim. Athenaeum. T. 5: 1846 s. 65–76. Rudzki (Rucki) Franciszek Ksawery Skarbek h. Abdank (ok. 1766 – ok. 1846), publicysta, literat, prawnik, numizmatyk. Pracował u Feliksa Olizara koło Żytomierza, później w Liceum Krzemienieckim. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/131325?tab=1 439. IWANOWSKI Eustachy: Wspomnienia polskich czasów dawnych i  późniejszych przez Eu......go Heleniusza [pseud.]. T. 1–2. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1894. – 2 t. ([6], 461, [2] ; [4], 431, [2] s.). Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 513. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=49388&from=publication http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=54570&from=publication 440. IWANOWSKI Stanisław: Samoobrona w Lidzie i Grodnie w 1918–1919. Podał do dr. Kazimierz Iwanowski. Zesz. Hist. Z. 113: 1995 s. 110–124. Relacja ojca Kazimierza Iwanowskiego – Stanisława z 1937 r. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1995, poz. 6028. 441. IWAŃSKI August sen.: Pamiętniki 1832–1876; August Iwański jr.: Wspomnienia 1881–1939. Słowo wstępne Jarosław Iwaszkiewicz.  Oprac. Wacław Zawadzki. – Warszawa : Państw. Inst. Wydaw., 1968. – 573, [3] s. – (Biblioteka Pamiętników Polskich i Obcych). Ur. na Ukrainie, mieszkał w obwodzie kijowskim, zesłaniec postyczniowy. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1968, poz. 2129; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1970, poz. 2378. Rec.: Łopuszański Bolesław, Studia Hist. R. 13: 1970 z. 2 s. 302–303. 442. IWAŃSKI August: Pamiętniki 1832–1876. Staraniem synów autora wyd. i  przedm. poprz. Adam Czartkowski. – Warszawa : Pomorska Druk.  Rol., 1928. – XVII, [3], 260 s. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3769. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2746.

— 289 — Rec.: Bednarski Stanisław, Przegl. Powsz. R. 45: 1928 t. 180 s. 239–240; Szołdrski Władysław, Aten. Kapł. R. 15: 1929 t. 23 s. 102–103. 443. IWASZKIEWICZ Jarosław: Książka moich wspomnień. – Kraków : Wydaw. Literackie, 1957. – 367, [5] s.  Wspomnienia z lat 1894–1939. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.), poz. 9145. PB 1958, poz. 463; PB 1983, poz. 6112. 444. IWASZKIEWICZ Jarosław: Książka moich wspomnień. – [Wyd. 2 popr.]. – Kraków : Wydaw. Literackie, 1968. – 449, [3] s. PB 1968, poz. 3098; PB 1983, poz. 6112. Wyd. 4, tamże 1983. 445. IWASZKIEWICZ Jarosław: Książka moich wspomnień. – Warszawa : Czytelnik, 1975. – 388, [7] s. Dzieła... Powieści, Wiersze, Proza poetycka, Opowiadania, Dramaty, Podróże, Pisma muzyczne, Rozmowy o książkach, Varia. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1975, poz. 3386. 446. IWASZKIEWICZ Jarosław: Książka moich wspomnień. – [Wyd. 3 poszerz.]. – Warszawa : Czytelnik, 1994. – 422, [2] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1994, poz. 4708. Rec.: Dernałowicz Maria: Dichtung und Wahrheit.  Twórczość. R. 50: 1994 nr 2 s. 229–234. 447. J.  S.: Kilka szczegółów odnoszących się do stanu wychowania i  literatury na Litwie w ostatnich czasach. Dzien. Liter. 1863 nr 94 s. 750, nr 95 s. 757–759, nr 96 s. 765–766, nr 97 s. 774–775, nr 98 s. 781–783, nr 99 s. 789–791. Wspomnienia z okresu nauki w Instytucie Szlacheckim w Wilnie oraz m.in. o Mikołaju Malinowskim, Władysławie Syrokomli, Adamie Kirkorze, Edwardzie A. Odyńcu. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2618. http://dlibra.kul.pl/dlibra/publication/17162?tab=1 448. JABŁONOWSKI Ludwik: Pamiętniki. (1810–1863). Oprac., wstęp, przypisy Karol Lewicki. – Kraków : Wydaw. Literackie, 1963. – 438, [1] s. – (Pamiętniki i Wspomnienia. Ser. 1: Pamiętniki Polskie). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1964, poz. 1987. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2758. Rec.: Błachut Władysław: Pamiętnik reakcjonisty. Życie Liter. R. 13: 1963 nr 21 s. 9. 449. JABŁONOWSKI Ludwik: Złote czasy i  wywczasy. Pamiętnik szlachcica z 1 połowy XIX stulecia. Z przedm. Stanisława Wasylewskiego. – Lwów : Wydaw. Polskie, 1920. – XI, [1], 243, [1] s. – (Gawędy o Dawnym Obyczaju ; t. 2). Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 516.

— 290 — BP(1901–1939), poz. 92216, 92217. Rec.: Chrzanowski Ignacy, Myśl Narod. R. 8: 1928 s. 435. Wyd. 2. Poznań 1928 Wydaw. Polskie. http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=5416&from=pubstats/ 450. JABŁONOWSKI Władysław: Z biegiem lat. Znak. R. 27: 1975 nr 2 s. 247–259; nr 3 s. 383–403. Fragment wspomnień 1886 – XX w. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1975, poz. 3387. 451. [JACEWICZ Onufry]: Pamiętnik Onufrego Jacewicza naczelnika siły zbrojnej powstania powiatu telszewskiego w Księstwie Żmudzkim. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o powstaniu Litwy w r. 1831. – Paryż : Księg. Polska, 1835 s. 1–100. Litwa, uczestnicy powstania 1831 r. Toż. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o  powstaniu Litwy w  r. 1831. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1875. – (Historia powstania w 1831 roku na Wołyniu, Podolu, Ukrainie, Żmudzi i Litwie ; t. 2 ; Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 72). Toż skróc. [W:] Powstanie 1831 r. na Litwie. Wspomnienia uczestników. Wyd. Henryk Mościcki. – Wilno : Józef Zawadzki, 1931 s. 29–60. [Nazwisko podane mylnie Jucewicz]. Estr XIX t. 5 s. 170–171. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8473. Rkps pamiętnika znajduje się w BPP pod sygn. 410. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=99487 452. JACKOWSKI Ignacy: Powieść z  czasu mojego, czyli Przygody litewskie. – [Londyn : s.n.], 1854. – [2]. I, I–II, 315 s. Estr XIX wyd. 2 t. 12 s. 43. Wyd. anon. aut. na podst. Estreichera. 453. JACKOWSKI Ignacy: Powieść z  czasu mojego, czyli Przygody litewskie. – Poznań : [s.n.], 1858. – [4], 315, [3] s. Estr XIX wyd. 2 t. 12 s. 43. Wyd. anon. aut. na podst. Estreichera. https://polona.pl/item/55580/3/ 454. JACKOWSKI Ignacy: Powieść z  czasu mojego, czyli Przygody litewskie. Uklad., pereklad, paslasl. i kamentar Mìkoly Haŭstovìča. – Warszawa : Katedra Białorutenistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2010. – 290 s. S. tyt. pol., tekst białoruski. PB 2011, poz. 5910. 455. JACYNA Jan: 30 [Trzydzieści] lat w stolicy Rosji (1888–1918). Wspomnienia. – Warszawa : Ferdynand Hoesick, 1926. – 140 s.

— 291 — Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 9148. BP(1901–1939), poz. 92658. Stanowi cz. 1. 456. JACYNA Jan: W wolnej Polsce. Przeżycia (1919–1923). – Warszawa : [s.n.], 1927. – [4], III, 5–154, [1] s. BP(1901–1939), poz. 92659. Stanowi cz. 2. 457. JAGMIN A.: Vospominanija pol’skago powstańca 1863 goda. Istor. Vest. G. 13: 1892 t. 49 s. 561–585, t. 50 s. 74–98, 413–431, 715–732. Manifestacje na Litwie i Białorusi. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1524. 458. [JAKUBOWICZ Józef]: Z  pamiętnika Józefa Jakóbowicza. Szlachetny czyn mieszczan z Mrzygłodu w roku 1846. Poznań : J. Żywicki, 1886. – [4], 46 s. Ukraina, 1 poł. XIX w. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2239. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=340474&from=FBC 459. JAŁOWIECKI Mieczysław: Dawne Wilno i  ludzie zapomniani. – Londyn : Klub Londyński Społeczności Akad. Uniw. S. Batorego, 1955. – 16 s. Wilno, 1900–1945. PZ 1939–1955 t. 1 A–J, poz. 5769. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 570. 460. JAŁOWIECKI Mieczysław: Na skraju Imperium. Wybór i układ tekstu Michał Jałowiecki. – Warszawa : Czytelnik, 2000. – 440, [3] s. Wspomnienia potomka osiadłej nad Donem polskiej rodziny arystokratycznej, obejmujące okres od dzieciństwa, poprzez naukę i pracę w Rosji do I wojny światowej i obu rewolucji. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2000, poz. 6159; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2001, poz. 5681; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2003, poz. 5838; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2005, poz. 5687. Wyd. 2, tamże 2003; wyd. 3, tamże 2005. Rec.: Florczyk Zbigniew: Potomek Ruryka w  kraciastym berecie. Nowe Książki. [R. 51]: 2001 nr 9 s. 14–15; Żakiewicz Zbigniew: Świadek epoki. Przegl. Polit. 2002 nr 56 s. 166–170. 461. JAŁOWIECKI Mieczysław: Na skraju Imperium i inne wspomnienia. – [Wyd. 1 w tej ed.]. – Warszawa : Czytelnik, 2012. – 775, [1] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2012, poz. 6865. Współwyd: Wolne Miasto [Gdańsk]; Requiem dla ziemiaństwa.

— 292 — 462. JAŁOWIECKI Mieczysław: Po dworach i wsi litewskiej. Szkic. – Kamień : [s.n.], 1938. – 42 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski), poz. 4083. BP(1901–1939), poz. 93840. 463. JAŁOWIECKI Mieczysław: Preludium. [W:] Prace zebrane. Stanisław Kościałkowski [et al.]. – Londyn : Społeczność Akademicka USB, 1958. – (Alma Mater Vilnensis : prace Społeczności Akademickiej Uniwersytetu Stefana Batorego na obczyźnie ; [t. 5]) s. 176–187. PZ 1957/1958, poz. 994. 464. JAŁOWIECKI Mieczysław: U  Edwarda Woyniłłowicza. Wiadomości. (Londyn) R. 13: 1958 nr 18 s. 2. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8214?tab=1 465. JAŁOWIECKI Mieczysław: W słońcu. Pamiętn. Kijowski. T. 2 Londyn : Koło Kijowian, 1966 s. 243–248. 466. JANISZEWSKI Eugeniusz: Wspomnienia odessity. 1894–1916. Słowo wstępne Maria Janina Majewska. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1987. – 324 s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1987, poz. 3930. 467. JANKOWSKI Czesław: Na ostrzu sprawiedliwości. – Warszawa : Edward Wende, 1918. – 69 s. Wspomnienia z czasów wojny światowej i współpracy autora z dziennikiem „Godzina Polski”. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4085. BP(1901–1939), poz. 94534. http:/polona.pl/item/11151601/4// 468. JANKOWSKI Czesław: Powiat oszmiański. Materjały do dziejów ziemi i ludzi. Cz. 1–4. Zebr. i wyd. Czesław Jankowski. – Petersburg, Kraków : Ksieg. Kazimierz Grendyszyński ; Gustaw Gebethner i Spółka, 1896–1900. – 4 cz. (VIII, 391; VI, 286, 8; V, 219; IV, 90 s.). Estr XIX wyd. 2 t. 12 s. 229–230. 469. JANKOWSKI Czesław: U Elizy Orzeszkowej. Wrażenia z wycieczki do Grodna. Kraj. R. 17: 1898 nr 49 s. 9–13. http://pbc.biaman.pl/dlibra/publication/40337?tab=1 470. JANKOWSKI Czesław: W  ciągu dwóch lat... Przyczynek do dziejów prasy polskiej na Litwie. – Warszawa : [nakł. autora], 1908. – [6], 201 s. Lata 1901–1914 Wilno. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4086.

— 293 — BP(1901–1939), poz. 94542. https://polona.pl/item/479675/4/stem 471. JANKOWSKI Czesław: Wilno w legendzie. – Przemyśl : Polskie Towarz. Higjeniczne, 1928. – 15 s. BP(1901–1939), poz. 94546. 472. JANKOWSKI Czesław: Wilno z  lotu wspomnień. (Karta z  pamiętnika). Czas. R. 74: 1923 s. 7. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1528. Baranowski, Bibliogr. Wilna t. 2, poz. 800. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/publication/51361?tab=1 473. JANKOWSKI Czesław: Wspomnienia. – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1904. – [4], 55 s. Lata 1857–1900. BP(1901–1939), poz. 94548. http://www.pbi.edu.pl/book_reader.php?p=32043 474. JANKOWSKI Czesław: Z czeczotkowej szkatułki. Odgłosy ginącego świata. – Wilno : M. Latour, 1926. – 66 s. BP(1901–1939), poz. 94550. https://polona.pl/item/10879984/6/ 475. JANKOWSKI Czesław: Z dnia na dzień. Warszawa 1914–1915 Wilno. – Wilno : Kazimierz Rutski, 1923. – [2], 413, [1] s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4087. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 9151. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 946. BP(1901–1939), poz. 94551. Rkps pamiętnika znajduje się w BLANWil. pod sygn. F9–2552. Rec.: Stolarzewicz Ludwik: Z przeżyć wojennych Wilna. Dzien. Wileński. R. 7: 1923 nr 97 s. 3. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=38070&from=pubindex&dirids=56& lp=376 476. JANKOWSKI Czesław: Z  powodu uroczystości wileńskiej. Głos jednego z wielu. – Lwów : Ksieg. Narodowa, 1905. – 110 s. BP(1901–1939), poz. 94553. 477. JANKOWSKI Czesław: Zdobycie Wilna [przez wojska niem. 18 IX]. Tyg. Ilustr. R. 57: 1916 nr 11 s. 123–124; nr 12 s. 137–138; nr 13 s. 149–150. Wspomnienia z r. 1915. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4088.

— 294 — Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 944. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/docmetadata?id=133&from=publication 478. JANKOWSKI Józef: Na Żmudzi. (Wspomnienie). [W:] W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863–1903. – Lwów : Komitet Wydaw., 1903 s. 133–138. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1529. http://bc.radom.pl/dlibra/docmetadata?id=16131&from=publication. 479. [JANKOWSKI Placyd]: Kilka wspomnień uniwersyteckich przez Johna of Dycalp [pseud.]. Pam. Nauk.-Liter. 1849 t. 3 s. 25–58 ; 1859 t. 2 s. 1–57. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 735. http://rcin.org.pl/publication/31197 480. [JANKOWSKI Placyd]: Kilka wspomnień uniwersyteckich przez Johna of Dycalp [pseud.]. – [Wyd. nowe dop.]. – Wilno : Teofil Glücksberg, 1854. – 192 s. Bibliogr. pam pol.(Maliszewski)1928, poz. 1154. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2812. 481. [JANKOWSKI Placyd]: Krynice. Ze wspomnień i gawęd z sobą samym Autora Dawnego Autoramentu [pseud.]. – Wilno : Teofil Glücksberg, 1853. – 228 s.  Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1155. 482. [JANKOWSKI Placyd]: Wspomnienia szkolne i uniwersyteckie Johna of Dycalpa [pseud.] (ks. Placyda Jankowskiego). (Urywek z pamiętnika pisanego dla własnych dzieci 1836  r.). Kłosy. 1884 t. 38 nr 983 s. 275, nr 984 s. 295–298, nr 985 s. 316–317. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1156. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 738. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/170061?tab=1 483. JANOWSKI Ludwik: W promieniach Wilna i Krzemieńca. – Wilno : Józef Zawadzki, 1923. – XI, [1], 271 s. W  rozdz.: O  pismach historycznych i  literackich Jundziłła opublikowano fragment pamiętnika, Cudzoziemcy w uniwersytecie. (Urywek pamiętnika ks. Stanisława Jundziłła: Zbiór ułamkowych wiadomości...) s. [17]–89. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 5646. Rec.: Dzwonkowski Włodzimierz, Przegl. Humanist.  R.  2: 1923 t.  2 s.  387–388; Iwaszkiewicz Janusz, Przegl. Warszawski. R.  4: 1924 nr  28 s.  101–103; Łempicki Stanisław, Kwart. Hist. R. 38: 1924 s. 397–401. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=9716&from=publication 484. [JANUSZKIEWICZ Adof] Ânuškevič Adol’f: Dnevniki i pis’ma iz putešestvia po kazahskim stiepiam. Per. s pol. i predisl. F. I. Stieklovoj. Pod obščej red. I. Djujsenbaeva. – Alma-Ata : Kazachstan, 1966. – XXXVIII, 267, [1] s. 

— 295 — PZ 1966, poz. 912. Oryg.: Żywot Adolfa Januszkiewicza i jego listy ze stepów kirgizkich. 485. [JANUSZKIEWICZ Adof] Ânuškevič Adol’f: : Dnevniki i pis’ma iz putešestvia po kazahskim stiepâm. – Per. s pol. i predisl. F. I. Steklovoj. – Almaty : Meždunarodnyj Klub Abaâ, 2005. – 232, [2] s. – (Biblioteka Žurnala „Amanat” ; no 30). PZ 2005, poz. 154. Oryg.: Żywot Adolfa Januszkiewicza i jego listy ze stepów kirgizkich. 486. JAROCKI Stanisław: Moje wspomnienia. (I.  W  więzieniu bolszewickiem w Wilnie. II. Przez front bolszewicki. III. Powrót do polskiego Wilna). Tyg. Ilustr. R. 60: 1919 nr 26 s. 413, nr 27 s. 429, nr 28 s. 443–444. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4092. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/docmetadata?id=141&from=publication 487. [JASTRZĘBSKI Adam]: Powstanie Polaków na trakcie okołobajkalskim w 1866 r. [W:] Wystąpienie polskich katorżników na trakcie okołobajkalskim. Cztery relacje – Wilhelm Buszkat, Piotr Deregowski, Adam Jastrzębski, Zygmut Odrzywolski. Do dr. przygot. Anna Brus i Wiktoria Śliwowska ; przedm. opatrzyła Wiktoria Śliwowska. – Warszawa : Wydaw. DiG, 2007 s. [117]–131. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2007, poz. 6118. 488. [JATOWT Maksymilian]: Mes prisons en Russie. Mémoires de J. Gordon, Citoyen des États-Unis d’Amérique / Polak z Korony, obywatel Stanów Zjednoczonych Ameryki [pseud]. Traduit par Paul de Saint-Vincens [pseud.] Wincenty Budzyński [nazw.]. – Leipzig : A. Franck’sche Verlag-Buchhandlung (Herold & Lindner), 1861. – 288 s. – (Bibliothèque Polonaise. Nouvelle Série ; Vol. 1). Estr XIX wyd. 2 t. 12 s. 323. 489. [JATOWT Maksymilian]: Mes prisons en Russie. Mémoires de J. Gordon, Citoyen des États-Unis d’Amérique / Polak z Korony, obywatel Stanów Zjednoczonych Ameryki [pseud.]. – Genève : [s.n.], 1862. – 322 s. Estr XIX t. 12 s. 323. 490. [JATOWT Maksymilian]: Moskwa. Pamiętniki J.  G., Polaka z  Korony, obywatela Stanów Zjednoczonych Ameryki [pseud.]. – Paryż : L. Martinet, 1861. – IV, 288 s. Estr XIX t. 12 s. 323. 491. [JATOWT Maksymilian]: Obrazki caryzmu. Pamiętniki J. Gordona [pseud.]. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1861. – XVI, 222, [1] s. – (Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 6.). Kirgizja, Kazań, Moskwa, Brześć Litewski, Cytadela Warszawska, wspomnienia o Wołyniu, rewolucja krakowska 1848 r.

— 296 — Estr XIX t. 12 s. 323. Toż tamże 1863. 492. [JATOWT Maksymilian]: Obrazki caryzmu. Pamiętniki J.  Gordona [pseud.]. Przedm. Bronisław Trentowski. – [Wyd. 4 poprawne]. – Lwów : Redakcja „Dziennika dla Wszystkich”, 1883. – 313, [2] s. Estr XIX t. 12 s. 323. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=7620&from=pubindex&dirids=28&lp=1548 493. [JATOWT Maksymilian]: Obrazki caryzmu. Pamiętniki J. Gordona [pseud.]. – Chicago Ill. : W. Dryniewicz, 1886. – 304 s. Estr XIX t. 12 s. 323. 494. [JATOWT Maksymilian]: Sołdat. Nowe pamiętniki J. Gordona z portretem autora zdjętym z fotografii. [pseud.]. – Bruxella, Lipsk : Z. Gerstmann, 1864. – 306 s. 495. [JATOWT Maksymilian]: Sołdat czyli Sześć lat w Orenburgu i Uralsku. Nowe pamiętniki J. Gordona [pseud.]. – [Wyd. 2 przejrz. i dop.]. – Lipsk ; Friedrich Arnold Brockhaus, 1865. – [10], 225, [1] s. – (Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 33). Estr XIX t. 2 s. 62. 496. [JAWORSKI Hipolit]: Wspomnienia Kaukazu przez Mieczysława Terlicę [pseud.]. Gaz. Codz. 1858 nr 273 s. 1–3, nr 274 s. 1–3, nr 275 s. 1–3, nr 276 s. 1–3, nr 277 s. 1–3, nr 278 s. 1–3, nr 279 nr 1–3, nr 280 s. 1–3, nr 281 s. 1–3, nr 282 s. 1–3, nr 283 s. 1–4; 1859 nr 42 s. 1–2, nr 43 s. 1–2, nr 44 s. 1–3, nr 45 s. 1–2, nr 46 s. 1–3, nr 47 s. 1–2, nr 48 s. 1–2, nr 49 s. 1–3, nr 50 s. 1–3, nr 51 s. 1–3. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2248. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/116658?tab=1 497. JAWORSKI Hipolit: Wspomnienia Kaukazu. Cz. 1 (Rys historyczny Kaukazu). Cz. 2 (Epizody z życia kaukazkiego). Cz. 3 (Ajchanym). – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1877. – 3 cz. ([2], 142 ; 107 ; 105 s.). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2248. 498. JAWORSKI Jakub: Przypomnienia ukraińskie czyli Wiara ludu w  swą przyszłość. – Paryż : [S.I. : s.n.], 1846. – [4], 67, [2] s. Estr XIX t. 2 s. 213. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1158. 499. [JAWTOK Karol]: Gałąź powstania narodowego w miasteczku Kielmach, powiecie Rosińskim na Żmudzi. Pamiętnik Karola Jawtoka dowódcy oddziału jazdy (1831). [W:] Pamiętniki polskie. T. 4 z. 1 s. – Paryż : [s.n.], 1845 s. [36]–46.

— 297 — Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8495. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=24443&from=FBC 500. JEDLICKI Marian Zygmunt: Otoczeni. Epizod z walk wojennych nad Berezyną. Tyg. Ilustr. R. 61: 1920 nr 31 s. 612. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4095. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/239?tab=1 501. [JELEŃSKA-DMOCHOWSKA Emma]: Świteź. (Z widokiem jeziora) / Emma Jeleńska. [W:] Księga pamiątkowa na uczczenie setnej rocznicy urodzin Adama Mickiewicza (1798–1898). T. 2. – Warszawa : Bronisław Natanson, [1899] s. [57]–58. http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=24904&from=FBC 502. [JELEŃSKA-DMOCHOWSKA Emma]: Wieś Komarowicze w powiecie mozyrskim / przez Emmę Jeleńską. – Warszawa : [Michał Arct], 1892. – [2], 83 s. Estr XIX l: 1881–1900, wyd. 2 t. 4 s. 189. Odb. z 5 t. „Wisły”. 503. JELSKI Ludwik: Marsze i działania korpusu polskiego w kampanji moskiewskiej 1812. Od Mohilewa aż do końca zaczepnej wojny. [W:] Pamiętniki polskie. T. 3. Wyd. Ksawery Bronikowski. – Paryż : [s. n.], 1845 s. 29–82. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1159. 504. JEŁOWICKI Aleksander: Historia początkowego powstania w  województwach podolskim i kijowskim. Kur. Polski. 1831 nr 562 s. [951]–956. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8545. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/97291?tab=1 505. JEŁOWICKI Aleksander: Moje wspomnienia. T. 1–2 [Alexander Jełowicki]. – Paryż : Wyd. Alexander Jełowiecki i Spółka, 1839. – 2 t. ([4], IV, 301, [2] ; [4], 410, [2] s.). Estr XIX t. 2 s. 219. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 7515. 506. JEŁOWICKI Aleksander: Moje wspomnienia. [Alexander Jełowicki]. – [Wyd. 2]. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1877. – [8], 434, [1] s. Estr XIX wyd. 2 t. 12 s. 383. Bibliogr. hist. polskiej(Finkel)1955, poz. 3664. BP(1901–1939), poz. 97663, 97664. Toż. Wyd. 3. Kraków 1891 Spółka Wydaw. Polska ; toż. wyd. 4, tamże 1903 ; toż. Kraków 1904 Edward Wende i Sp., http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=101041 507. JEŁOWICKI Aleksander: Moje wspomnienia 1804–1831–1838. – [Wyd. 5]. – Wyd. z 5 objaśnieniami Adolfa Jełowickiego bp Lorymejskiego. – Lwów : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1933. – [2], 409, [2] s.

— 298 — Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1933/1934, poz. 792. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 796, 1920, 2971, 3772. BP(1901–1939), poz. 97665. 508. JEŁOWICKI Aleksander: Moje wspomnienia. – Warszawa : Inst. Wydaw. Pax, 1970. – 439, [1] s. – (Seria „Z Zegarem”). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1970, poz. 2380. 509. JEZIERSKA Wirginia: Z  życia dworów i  zamków na Kresach 1828–1844. Z autografów franc. przetł. i wyd. Leon Białkowski. – Poznań : [S.I. : s.n.], 1924. – 104, [5] s. Słuczyzna, Wołyń. PB 1924, poz. 1441. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1161. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 6143. Rec.: G. J. M., Przegl. Powsz. R. 42: 1925 t. 165 s. 229–231. 510. JEZIERSKI Anatol: O pułkowniku Bolesławie Mościckim w armii rosyjskiej. Przegl. Kawalerii i Broni Panc. T. 20: 1993 nr 143 s. 48–52. Wspomnienia z lat 1914–1916. Ur. 29 października 1885 r. w Bobrujcu na Ziemi Mińskiej. W 1916 r. rotmistrz i dowódca 6 szwadronu w Zamurskim Pułku Konnym. Zm. w 1976 r. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1993, poz. 4859. 511. [JEŻ Teodor Tomasz]: Od kolebki przez życie. Wspomnienia. T. 1–3 / T. T. Jeż [pseud]. Zygmunt Miłkowski [nazw.]. Do dr. przygot. Adam Lewak; wstępem poprzedził Aleksander Brückner. – Kraków : PAU, 1936–1937. – 3 t. (XL, 474 ; [6], 480 ; [6], 599 s.). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1935/1937, poz. 1026. Rec.: Batowski Henryk, Kwart. Hist. R. 52: 1938 s. 266–270. http://www.rcin.org.pl/publication/9433 512. [JEŻ Teodor Tomasz]: Ostapek.  Powieść. Ustęp z  przeszłości emigracyjnej / T. T. Jeż [pseud.]. Zygmunt Miłkowski [nazw.]. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1875. – 248 s. Estr t. 6 s. 514. https://polona.pl/item/44269812/6/ 513. [JEŻ Teodor Tomasz]: Pamiętniki starającego się: powieść obyczajowa z połowy XIX w. Cz. 1–3 / T. T. Jeż [pseud.]. Zygmunt Miłkowski [nazw.]. – Warszawa : Michał Arct, 1931. 3 cz. w 1 vol. (108, [1] ; 120, [1] ; 117, [1] s.). – (Biblioteka Wielkich Pisarzy (Warszawa) Jeż Teodor Tomasz. Wybór dzieł ; t. 36, t. 37, t. 38). https://polona.pl/item/44269822/6/ https://polona.pl/item/44269825/2/

— 299 — 514. [JEŻ Teodor Tomasz]: Pamiętniki starającego się / T. T. Jeż [pseud.]. Zygmunt Miłkowski [nazw.]. – Warszawa : „Czytelnik”, 1950. – 380, [3] s. PB 1950, poz. 3457. Tekst w pierwodruku w Tygodniku Ilustrowanym 1865, 1866. Wyd. 2, tamże 1956 ; wyd. 3, tamże 1959 ; wyd. 4, tamże 1975. 515. [JEŻ Teodor Tomasz]: Pierwsze dni w Londynie. 1850 / T. T. Jeż [pseud.] Zygmunt Miłkowski [nazw.]. – [S. I.] :Wydawnictwo Literackie Oddz. Opieki nad Żołn. I. Korp., 1946. – 19, [1] s. – (Wydawnictwo Literackie Oddziału Opieki nad Żołnierzem Dowództwa I Korpusu ; nr 44). PZ 1939/1955 t. 1, A–J, poz. 6099. Fragment z pamiętników „Od kolebki przez życie”. 516. [JEŻ Teodor Tomasz]: Vive la Pologne! (Z pamiętnika) / T. T. Jeż [pseud.] Zygmunt Miłkowski [nazw.]. – [Szkocja] : Wydawnictwo Literackie Oddz. Opieki nad Żołn. I. Korp., 1946. – 16 s. (Wydawnictwo Literackie Oddz. Opieki nad Żołnierzem Dowództwa I Korpusu ; nr 51). PZ 1939/1955 t. 1 A–J, poz. 6100. 517. [JEŻ Teodor Tomasz]: W Galicji i na Wschodzie: przyczynek do dziejów powstania 1863 / T. T. Jeż [pseud.] Zygmunt Miłkowski [nazw.]. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1880. – XI, [1], 203 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3203. Estr XIX: l. 1881–1900, t. 3 s. 179. https://polona.pl/item/44269894/4/ 518. [JEŻ Teodor Tomasz:] Wspomnienia o J. I. Kraszewskim / T. T. Jeż [pseud.]. Zygmunt Miłkowski [nazw.]. – Warszawa : Wydaw. im. T. T. Jeża, 1888. – [4], 71 s. Est XIX t. 3 s. 180. https://polona.pl/item/44269900/4/ 519. [JEŻ Teodor Tomasz]: Ze wspomnień odesskich / T. T. Jeż [pseud.]. Zygmunt Miłkowski [nazw.]. – Warszawa : sk. gł. W. Obuchowski, 1893. – [4], 55 s. Estr XIX: l. 1881–1900 t. 3 s. 180. https://polona.pl/item/1765200/3/ 520. JĘDRZEJEWICZ Janusz: W służbie idei. Fragmenty pamiętnika i pism. – Londyn : Oficyna Poetów i Malarzy, 1972. – 355, [1] s. Wspomnienia z lat 1885–1939. Bibliogr. hist. polskiej (PTH)1972, poz. 2860. PZ 1972, poz. 151. 521. JÓŹWIAK Wanda: My z Podola... Saga rodzinna. – Kraków : „Forma”, 1993. – 227 s.

— 300 — Książka na przykładzie dwóch rodów ukazuje losy tysięcy Polaków z  Kresów Wschodnich od początku XIX w. do czasów współczesnych (Podole, Morozów, Łoszowce, Hołubcze, Koszyłowce). PB 2003, poz. 10199. Wyd. bibliofilskie. 522. [JUCEWICZ Ludwik Adam]: Wspomnienia Żmudzi przez X. Ludwika Adama Jucewicza. Wilno : Teofil Glücksberg, 1842. – 211 s. Estr XIX wyd. 2 t. 12 s. 482. https://polona.pl/item/1580038/3/ 523. JUNDZIŁŁ Stanisław Bonifacy: Pamiętniki. Tyg. Wielkopol. R. 2: 1872 nr 51– 52; R. 3: 1873 nr 12–27. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2893. Fragm. druk. w „Obrazkach litewskich” Sobarriego [Adama Honorego Kirkora]. 524. [JUNDZIŁŁ Stanisław Bonifacy]: Pamiętniki ks. Stanisława Jundziłła profesora Uniw. Wileńskiego. – Wyd. Antoni M. Kurpiel. – Kraków : Akademia Umiejętności, 1905. – [2], 147 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1165. Bibliogr. hist. polskiej (Finkel)1955, poz. 3669. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2892. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1993, poz. 3010. Zob. również: Głębocka Wanda: Stanisław Bonifacy Jundziłł – wybitny uczony polskiego oświecenia (1761–1847). [W:] Wkład pijarów do nauki i  kultury w  Polsce XVII–XIX wieku. – Pod red. nauk. Ireny Stasiewicz-Jasiukowej. – Warszawa, Kraków : IHNOiT PAN ; Wyd. ZPPP s. [239]–261. Odb. z: Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce. 1914 t. 13 s. [33]–179. Rec.: Janowski Ludwik, Kwart. Hist. R. 23: 1909 z. 1/2 s. 182–187. 525. JUNDZIŁŁ Zygmunt: Niefortunna wyprawa kowieńska. Niepodległość. T. 5: 1955 s. 206–211. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1956/1957, poz. 3568. 526. JUNDZIŁŁ Zygmunt: Z  dziejów polskiej myśli politycznej na ziemiach b. W. X. Litewskiego (Wspomnienia wileńskie). Posłowie Kazimierz Okulicz. [W:] Prace zebrane. – Stanisław Kościałkowski [et al.]. – Londyn : Społeczność Akademicka USB, 1958. – (Alma Mater Vilnensis : prace Społeczności Akademickiej Uniwersytetu Stefana Batorego na obczyźnie ; [t. 5]) s. 40–85, 85–112. Wspomnienia dot. pierwszego ćwierćwiecza XX w., poglądów inteligencji wileńskiej na ideę „krajowości” i nacjonalizmu litewskiego, ze szczególnym zwróceniem uwagi na stanowisko w tej kwestii Bronisława Krzyżanowskiego, Jana Piłsudskiego i Witolda Abramowicza. PZ 1957/1958, poz. 994. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 898.

— 301 — 527. JUSSEWICZ Witold: Wspomnienia z lat 1861–1867. – Oprac. do dr. J. O[bst]. Litwa i Ruś. R. 2: 1913 z. 10–12 s. 47–83. Zygmunt Mineyko, Litwa, Białoruś, wygnanie. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3058. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1548. 528. JUZEFOVIČ Michail Vladimirovič: Tridcat’let tomu nazad. Očerk iż studenčeskoj žizni. Russ. Star. R. 26: 1895 t. 84 [z. 10] s. 167–200, [z. 11] s. 95–130. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3059. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1549. 529. KACZKOWSKI Karol: Dziennik podróży do Krymu, odbytey w roku 1825, przez Karóla Kaczkowskiego. Cz. 1–4. – Warszawa : Natan Glücksberg., 1829. – 4 cz. ([8], 110 ; [4], 167 ; [4], 170 ; [4], 154 s.). NKor. t. 8, poz. 3 s. 5. https://polona.pl/item/2026133/4/ ; https://polona.pl/item/2026552/1/ https://polona.pl/item/2026895/1/ ; https://polona.pl/item/1599845/2/ 530. KACZKOWSKI Karol: Wspomnienia z papierów pozostałych po ś.p. generał sztab-lekarzu wojsk polskich. Cz. 1–2. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1876. – 2 cz. (XXXVIII, [2], 261, [2] ; [4], 282 s.). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1174. NKor. t. 8, poz. 5 s. 5. http://polona.pl/item/10902422/0/ Cz. 1. https://polona.pl/item/11390121/0/ Cz. 2. 531. KADEN-BANDROWSKI Juliusz: Trzy wyprawy. [Wyprawa do Polski, wyprawa wileńska, wyprawa na Kijów]. – Lwów : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1930. – 171 s. Wspomnienia 1914–1920. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1938/1939, poz. 3900. Wyd. 2, tamże 1938. https://polona.pl/item/24690727/15/ 532. KADEN-BANDROWSKI Juliusz: Trzy wyprawy. [Wyprawa do Polski, wyprawa wileńska, wyprawa na Kijów]. – Jerozolima : Sekcja Wydawnicza Jednostek Wojska na Śr. Wsch., 1945. – 120 s. Przedr. z wyd. Lwów 1930. PZ 1939/1955 t. 2 K–Q, poz. 6278. 533. KADEN-BANDROWSKI Juliusz: Trzy wyprawy. [Wyprawa do Polski, wyprawa wileńska, wyprawa na Kijów]. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1991. – 109, [1] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1991, poz. 4315.

— 302 — 534. KADEN-BANDROWSKI Juliusz: W trzecią rocznicę bitwy pod Kołodziejami. Wiarus. R. 2: 1919 z. 1 s. 29. Na Wołyniu 4 lipca 1916 r. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4104. 535. KADEN-BANDROWSKI Juliusz: Wspomnienia i nadzieje. – Warszawa : Gebethner i Wolff, [1938]. – 142, [2] s. – (Biblioteczka Uniwersytetów Ludowych ; 265). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1938/1939, poz. 3901. Wyd. 2, tamże 1939. https://polona.pl/item/24690780/4/ https://polona.pl/item/24690785/2/ 536. KALEMBKA Sławomir: Uwięzienie Szymona Konarskiego [w  Wilnie] 27 maja 1838 roku wedle zapomnianej relacji. Mówią Wieki 1988 nr 4 s. 39–43. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 6975. 537. KALINOWA: Wyprawa na Poryck. Przyczynek do wspomnień o Władysławie hr. Tarnowskim. Gaz. Narod. R. 17: 1878 nr 162 s. 2, nr 164 s. 2, nr 165 s. 2–3. Poryck (Wołyń), 1863. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3065. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2387. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=63711&from=publication 538. KALLENBACH Józef: Kraj lat dziecinnych. Bibl. Warsz. 1902 t. 4 s. [47]–65. Wspomnienie o Adamie Mickiewiczu. Toż. [W:] Kallenbach Józef: Czasy i ludzie. – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1905 s. [3]–32. http://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/104299?tab=1 539. [KAMIEŃSKI Mikołaj]: Kilka wspomnień starego żołnierza przez pułkownika Mikołaja Kamieńskiego. – Paryż : Jan Konstanty Żupański, 1872. – 59 s.  Estr XIX wyd. 2 t. 14 s. 56. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 2973. Odb.: Rocznik Towarzystwa Historyczno-Literackiego w  Paryżu. R. 1870/1872 s. 29–83. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/270798?tab=1 540. KAMIŃSKI Stefan: Lata walk i zamętu na Ukrainie (1917–1921). – Warszawa : „Księgarnia Polska” Tow. Polskiej Macierzy Szkolnej, 1928. – 135, [1] s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4109. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1990, poz. 3840. BP(1901–1939), poz. 102684. Wyd. 2, Warszawa 1983 „Kropka”; wyd. 3, Warszawa 1990 „Gryf”. 541. KARCZEWSKI Józef: Wyjątek z pamiętników. Rok 1812 w Oszmiańskiem. [W:] Jankowski Czesław: Powiat oszmiański. Materjały do dziejów ziemi i  ludzi.

— 303 — Cz. 1. – Zebr. i wyd. Czesław Jankowski. – Petersburg : Księg. K. Grendyszyńskiego; Kraków : Gustaw Gebethner i Spółka, 1896 s. 32–43, 48–50. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1182. https://polona.pl/item/501313/33/ 542. [KAREWICZ Franciszek] Karevičiaus Pranciškaus: Mano gyvenimo ir atsiminimų bruožai. Lietuvių katalikų mokslo akademija. Parengė Aldona Gaigalaitė, Algimantas Katilius.  – Vilnius : Katalikų Akademija, 2006. – 427, [1] s.  – (Telšių Vyskupijos Praeitis ; 1). Litwa, 1900–1945. 543. [KAREWICZ Franciszek] Karevičiaus Pranciškaus: Praskutiniojo Žemaičių vyskupo Pranciškaus Karevičiaus atsiminimų fragmentas. Parengė Algimantas Katilius. Lietuvių Atgimimo Ist. Studijos. [T.] 7: 1994 s. 452–487. Fragment wspomnień ostatniego biskupa diecezji żmudzkiej Franciszka Karewicza z lat 1913–1914. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1994, poz. 4711. 544. [KARPIŃSKI Antoni]: Notatki z Wilna spisane dla „Dziennika Poznańskiego” przez Antoniego Karpińskiego. Dzien Pozn. R. 38: 1896 nr 131 s. 2, nr 133 s. 2, nr 134 s. 2, nr 135 s. 2, nr 136 s. 1. Wspomnienia z podróży w maju 1896 r. Estr XIX t. 2 s. 241. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 332. Odb. Poznań 1896. Streszcz.: Une excursion à Wilno. Bulletin Polonais, Littéraire Scientifique et Artistique. 1896 nr 97 s. 169–173. W związku z tym: Kosman Marceli: Pięć dni w Wilnie. Relacja z końca XIX wieku. [W:] Z dziejów prasy wielkopolskiej XIX–XX wieku. T. 2. – Poznań : Polski Dom Wydaw. „Ławica”, 1995 s. 55–72. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/60771?tab=1 545. KARPIŃSKI Franciszek: Historia mego wieku i ludzi, z którymi żyłem. Oprac. Roman Sobol. Wyd. przygot. Elżbieta Aleksandrowska i Zbigniew Goliński. – Warszawa : Państw. Inst. Wydaw., 1987. – 294, [2] s. – (Biblioteka Pamiętników Polskich i Obcych). Ukraina, Białoruś. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1988, poz. 3423; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1989, poz. 3602; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1990, poz. 3355. Rkps znajduje się w zbiorach BN pod sygn. Biblioteki Ordynacji Zamojskiej BOZ 887, BOZ 1235. Rec.: Kądziela Łukasz, Kwart. Hist. R. 95: 1988 [nr] 1 s. 181–184; Kądziela Łukasz, Acta Pol. Hist. T. 55: 1990 z. 1 s. 121–136; Chachulski Tomasz, Pamiętn. Liter. R. 80: 1989 z. 1 s. 325–334.

— 304 — 546. KARPIŃSKI Franciszek: Obraz z życia... wyjęty z jego rękopisu pod tytułem: Historia mego wieku i ludzi, z którymi żyłem. Znicz. Noworocznik. 1834 s. 127–178. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 642. http://www.wbc.poznan.pl/Content/335816/index.djvu 547. [KARPIŃSKI Franciszek]: Pamiętniki Franciszka Karpińskiego. Z rękopismu wyd. Jędrzej Moraczewski. – Poznań : [s.n.], 1844. – [4], 204 s. Estr XIX wyd. 2 t. 14 s. 163. Wyd. 2, tamże 1849. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=235785&from=publication 548. [KARPIŃSKI Franciszek]: Pamiętniki Franciszka Karpińskiego. Z  rękopisu wyd. Jędrzej Moraczewski. – Poznań : [s.n.], 1884. – [2], 176 s.  Estreicher nie notuje. 549. [KARPIŃSKI Franciszek]: Pamiętniki Franciszka Karpińskiego. Przedm. Piotr Chmielowski. – Warszawa : [s.n.], 1898. – 168 s. – (Biblioteka Dzieł Wyborowych ; nr 59). Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 797. https://polona.pl/item/21413896/6/ 550. [KARPIŃSKI Franciszek]: Podróż w kraju zaczarowanym. [W:] Dzieciom dla ich rozrywki i nauki, niektóre zabawnieysze historye z różnych dzieiów świata dawnieyszego zebrane przez Franciszka Karpińskiego. – Wilno : nakł. Alexandra Żółkowskiego, 1820 s. 243–250. Opis podróży z Puław na Wołyń, którą Karpiński odbył w pod koniec 1801 r. Wyruszył z rezydencji Czartoryskich via Młynów Chodkiewiczów aż do siedziby Teofili Sapieżyny w Teofilpolu. BZCz. 1960, poz. 46956. Zob. również: Sobol Roman: Franciszka Karpińskiego „Podróż w kraju zaczarowanym”. Pamiętn. Liter. 1959 z. 3/4 s. [321]–348. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=174938 551. KARPOWICZ Adam: Wspomnienie. [W:] Z nad Wilii i Niemna. Książka zbiorowa. (Pamięci Adama Mickiewicza i Tomasza Zana w 50-tą rocznicę ich zgonu. – Wilno : Wacław L. Makowski, 1906 s. 35–37. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4562. 552. [KARPOWICZ Józef]: Imć Pana Rotmistrza Józefa Karpowicza powstańca z r. 1863 wspomnienia. Spisał Jan Obst. – Wilno : [s.n.], 1928. – 231 s. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1572. 553. KARTKI z pamiętnika akademika wileńskiego z r. 1839. Do dr. podał Wacław Gizbert-Studnicki. Alma Mater Vilnensis. 1924 z. s. 15–20.

— 305 — Stracenie Szymona Konarskiego. Fragm. materiału z Wileńskich Źródeł Archiwalnych, nr 2. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 6965. 554. KĄDZIELSKI Stanisław: Der berüchtigte Kiew’er Hochverrats Prozess in den Jahren 1892-4 und die Kiew-Sibrischen Erlebnisse des Verfasser. – Krakau : [s.n.], 1911. – [4], 288 s. BP(1901–1939), poz. 108102. 555. KĄDZIELSKI Stanisław: Przygody kijowsko-sybirskie : od wiosny 1892 do jesieni 1900 roku i 24-dniowa krotochwila kijowskiego sądu wojennego z 39 więźniami stanu. – [Wyd. 2]. – Kraków : [nakł. autora], 1910. – 320 s. BP(1901–1939), poz. 108103. 556. [KĄDZIELSKI Stanisław]: Przygody kijowsko-sybirskie Stanisława Kądzielskiego : od wiosny 1892 do jesieni 1900 roku i 24-dniowa krotochwila kijowskiego sądu wojennego z  39 więźniami stanu. – Kraków : [nakł. wydawcy], 1902. – [3], 175 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3637. BP(1901–1939), poz. 108104, 108105. Toż. Kraków Red. „Głosu Narodu” 1902. 557. KĄDZIELSKI Stanisław: Stanislav Kadzielski’s Kiew-Sibrische Erlebnisse von 1892 bis 1900 und die 24 tägige Komödie des Kiewer Kriegsgerchts: mit 39 sog. Politischen Verbrechern im Sommer 1894. – Zürich : C. Schmidt, 1905. – 280 s. BP(1901–1939), poz. 108106. 558. KĄDZIELSKI Stanisław: Wspomnienia wołyńskie. – Poznań : [nakł. autora], 1909. – 63 s. Wołyń 19 w., wyprawa na Radziwiłłów. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3636. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1556. BP(1901–1939), poz. 108107. http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=38443 559. KĄTSKI Antoni: Z moich wspomnień o Adamie. [W:] Księga pamiątkowa na uczczenie setnej rocznicy urodzin Adama Mickiewicza (1798–1898). T. 1. – Warszawa : Bronisław Natanson, [1899] s. 37–40. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2279. http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=5547&from=publication. http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=24903&from=FBC 560. KICKA Natalia: Pamiętniki. Wstęp i przyp. J[ózef] Dutkiewicz. Tekst oprac., przypisy uzup. oraz indeksy sporządził Tadeusz Szafrański. – Warszawa : Inst. Wydaw. Pax, 1972. – 669, [3] s.

— 306 — Powstanie listopadowe 1830 r. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1973, poz. 2950; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1975, poz. 3072. Rec.: Królikowski Bohdan: Pamiętniki pani generałowej dobrodziejki. Twórczość. R.  29: 1973 nr  7 s.  127–130; Skowronek Jerzy, Rocz.  Warszawski. [R.] 13: 1975 s. 393–396. 561. KIENIEWICZ Antoni: Nad Prypecią, dawno temu ... Wspomnienia zamierzchłej przeszłości. Przygot. do dr. Stefan Kieniewicz. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1989. – 557, [2] s. Polesie. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1989, poz. 3604; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1991, poz. 4317 – podaje rok wydania 1990, jednak nie można takiego wydania odszukać. Rec.: Gałka Bogusław W., Dzieje Najnowsze. R. 23: 1991 [nr] 3 s. 119–121. 562. KIENIEWICZ Henryk: Polska nad Prypecią. Wybrali i przygot. do dr. Elżbieta i Leszek Dzięglowie. Wstęp Leszek Dzięgiel. Arcana. 2001 nr 38 s. [145]–157. Fragmenty wspomnień z Dereszewicz z pocz. XX w. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2001, poz. 5687. 563. [KIENIEWICZ Jadwiga]: Myśli rymowane. Ser. 1 / J. K. [krypt.]. – Kraków : Gustaw Gebethner i Sp., 1900. – 128, [3] s. BP(1901–1939), poz. 109271. 564. [KIENIEWICZ Jadwiga]: Myśli rymowane. Ser. 2 / J. K. [krypt.]. – Kraków : Gustaw Gebethner i Sp., 1909. – 122, [3] s. BP(1901–1939), poz. 109271. 565. KILKA wspomnień z czasów Uniwersytetu Wileńskiego. Pamiętn. Nauk.-Liter. 1848 z. 3 s. 25–58, z. 4 s. 1–37. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1193. 566. [KIRKOR Adam Honory]: Obrazki litewskie. Ze wspomnień Tułacza Sobarri / [pseud.]. Tyg. Wielkopol. R. 2: 1872 nr 43 s. 572–573, nr 44 s. 584–586, nr 45 s. 599–600, nr 46 s. 611–613, nr 47 s. 623–626, nr 48 s. 635–636, nr 49 s. 647–648, nr 50 s. 650–661, nr 51 s. 672–674, nr 52 s. 682–685; R. 3: 1873 nr 12 s. 136–137, nr 13 s. 147–149, nr 14 s. 162–163, nr 15 s. 175–176, nr 16 s. 186–189, nr 17 s. 199– 201, nr 18 s. 211–213, nr 19 s. 224–225, nr 20 s. 234–236, nr 21 s. 248–250, nr 22 s. 259–261, nr 23 s. 270–272, nr 24 s. 283–285, nr 25 s. 295–297, nr 26 s. 306–308, nr 27 s. 319–320. Zawiera m.in. wyd. z  rękopisu fragment pamiętników Stanisława Bonifacego Jundziłła [1761–1847], polskiego księdza, uczonego naturalisty, przyrodnika, pedagoga i pamiętnikarza, wykładowcy Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1195.

— 307 — NKor. t. 8, poz. 7 s. 33. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 3041. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 784. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/73588?tab=1 567. [KIRKOR Adam Honory]: Obrazki litewskie. Ze wspomnień Tułacza Sobarri / [pseud.]. – Poznań : nakł. „Tygodnik Wielkopolski”, 1874. – [2], 215 s.  Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1195. NKor. t. 8, poz. 7 s. 33. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 3041. http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=6031 568. [KIRKOR Adam Honory]: Przechadzki po Wilnie i jego okolicach przez Jana ze Śliwina / [pseud.]. – Wilno : [s.n.], 1856. – 302, [1] s. Estr XIX t. 2 s. 378. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=28983&from=publication 569. [KIRKOR Adam Honory]: Przechadzki po Wilnie i jego okolicach przez Jana ze Śliwina / [pseud.]. – [Wyd. 2 popr., dopiskami uzup. i planem miasta ozdob.]. – Wilno : Maurycy Orgelbrand, 1859. – XII, 384 s. Estr XIX t. 2 s. 378. https://polona.pl/item/1411121/3/ 570. KIRKOR Adam Honory: Przewodnik historyczny po Wilnie i jego okolicach. – [Wyd. 2 przejrz. i powiększ.]. – Wilno : J. Zawadzki, 1880. – 308, VIII s. Estreicher nie notuje. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=12684 571. KIRKOR Adam Honory: Przewodnik historyczny po Wilnie i jego okolicach. – Gdańsk : D. i J. Kucharscy, 1991. – 308, [4] s.  Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1991, poz. 3700. Przedr. fotooffs., oryg.: Wilno 1880. 572. KIRKOR Adam Honory: Vilenskie vospominanija 1850 goda. Pamj. Knižka Vil. Gub. 1851 č. 2 s. 112–113. Toż, [...] 1852 g., Tamże 1853 č. 2 s. 106–120; Toż, [...] 1853 g. / A. H. K. [pseud.], Tamże 1854 s. 87–96; Toż, [...] 1854 g. / [anon.], Tamże 1860 s. 169–259. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 783. 573. KIRKOR Adam Honory: Ze wspomnień wileńskich. Dzien. Pozn. R. 26: 1884 nr 1 s. 14–15. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2281. http://www.wbc.poznan.pl/Content/86227/DP_1884_0001.djvu

— 308 — 574. KIRKOR Adam Honory: Ze wspomnień wileńskich. Kraj. R. 3: 1884 nr 3 s. 2–10. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2281. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 3042. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 793. Uzup. [Morawska Konstancja] N.: Przyczynek do „Wspomnień wileńskich”. Kraj. R. 3: 1884 nr 6 s. 18–19, nr 7 s. 19–20. http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=28351&dirds=1&tab=3 575. KIRKOR Stanisław: Przeszłość umiera dwa razy. Powieść prawdziwa. – Kraków : Wydaw. Literackie, 1978. – 204, [3] s.  Książka o Adamie Honorym Kirkorze i jego żonach: Helenie z Majewskich oraz Marii Celestynie z Boczkowskich na tle ówczesnych wydarzeń, zawiera również fragmenty wspomnień Emila Derynga: Z pamiętników aktora wileńskiego. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1978, poz. 3448. 576. KLIJANIENKO Jerzy: Pan Pieńkowski? Da, oni żili zdieś... . Wołyń, Syberia, Nałęczów, losy ziemiaństwa na podstawie dokumentów rodzinnych. – Stalowa Wola : Wydaw. Sztafeta, 2012. – 493, [2] s. Książka opisuje losy polskiego ziemiaństwa zamieszkującego Wołyń. Autor, śledząc genealogię rodu, zebrał dokumenty, których treść przenosi czytelnika z  rodzimego Mazowsza, Kujaw na tereny Ukrainy, aby ponownie wrócić do Polski. W niniejszej publikacji po raz pierwszy ukazały się drukiem „Pamiętniki” Marii Morzyckiej-Obuchowskiej – matki Faustyny Morzyckiej, s. 86–422. 577. KLIMAŃSKA Zofia: Szpargały różnoczesne. Z  teki zmarłej przyjaciółki zebrała Zofia z Brzozówki / Zofja z Brzozówki [pseud.]. Opiekun Domowy R. 11: 1875 nr 42 s. 626–629, nr 43 s. 642–646, nr 44 s. 658–662, nr 45 s. 674–677, nr 46 s. 690– 693, nr 47 s. 706–710, nr 48 s. 723–726, nr 49 s. 737–739, nr 50 s. 765–760, nr 51 s. 771–774, nr 52 s. 786–787. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2281. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=7224&from=publication 578. [KLIMASZEWSKI Hipolit]: Z pamiętników Hipolita Klimaszewskiego. (Stan Uniwersytetu Wileńskiego od czasów jego reformy przez Nowosilcowa i  Pelikana) 1824–1830. Wyd. Janusz Iwaszkiewicz. [W:] Księga pamiątkowa ku uczczeniu CCCL rocznicy założenia i X wskrzeszenia Uniwersytetu Wileńskiego. T. 1, Z dziejów dawnego Uniwersytetu. – Wilno : nakł. Uniwersytetu Stefana Batorego, 1929 s. [385]–403. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 5654. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 455. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=26768&from=publication 579. KLINGER Witold: Ksiądz Jan Ścisławski. Wspomnienie pośmiertne. – Kraków : [s.n.], 1910. – 15 s.

— 309 — Jan Ścisławski (ur. w 1842 r., zm. ok. 1905 – gub. podolska). Odb.: Głos Narodu. 580. KLINGER Witold: Nieco wspomnień kijowskich o ś.-p. Ludwiku Janowskim. Przegl. Współcz. R. 1: 1922 t. 1 nr 1 s. 107–116. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4121. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=57496&dirds=1&tab=3 581. [KLUKOWSKI Ignacy]: Pamiętnik Ignacego Klukowskiego z  Powstania Listopadowego na ziemiach dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Oprac. Olga Gorbaczowa. Przegl. Hist.-Wojsk. R. 8: 2007 nr 4 s. 149–189. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2007, poz. 6054. Rkps znajduje się w X. BPP sygn. 1096. 582. [KLUKOWSKI Ignacy]: Powstanie powiatu oszmiańskiego. Z notatek I. Klukowskiego. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o  powstaniu Litwy w  r. 1831. – Paryż : Księg. Polska, 1835 s. 229–249. Litwa, uczestnicy powstania 1831 r. Toż. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o  powstaniu Litwy w  r. 1831. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1875. – (Historia powstania w 1831 roku na Wołyniu, Podolu, Ukrainie, Żmudzi i Litwie ; t. 2 ; Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 72). Toż skróc. [W:] Powstanie 1831 r. na Litwie. Wspomnienia uczestników. Wyd. Henryk Mościcki. – Wilno : Józef Zawadzki, 1931 s. 96–106. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8474. http://www.wbc.poznan.pl/Content/99487/directory.djvu 583. [KLUKOWSKI Ignacy]: Tajemniczy pamiętnik z powstania 1831 roku na Litwie Ignacego Klukowskiego. Ustalił aut. i fragmenty publikuje Sławomir Kalembka. Acta Univ. N.  Copernici. Nauki Humanist.-Społ., Z.  340. Bibliologia. [Nr] 4: 2000 s. 103–110. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2001, poz. 5735. 584. KOMARNICKI Tytus: Z  Polesia. Walki grupy generała Listowskiego. Wiarus. R. 2: 1919 z. 35 s. 317–320; z. 36 s. 359–364. Dotyczy okresu 1914–1918. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4124. http://polona.pl/item/7914812/0/ 585. KOMOROWSKI Ignacy: Pamiętnik z 1831 r. Tydz. Liter. i Artyst. Lwów R. 1: 1874 t. 1 nr 1–14/15; R. 2: 1875 t. 1 nr 1–12. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 7531. 586. KONARSKI Szymon: Dziennik z lat 1831–1834. Przygot. do dr. Bolesław Łopuszański i Anatol Smirnow [Anatolij Filippovič Smirnov]. – Kraków : Zakł. Narod.

— 310 — im. Ossolińskich, 1973. – XXIV, 360, [4] s. – (Materiały Komisji Nauk Historycznych ; nr 23). Wileńszczyzna. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1973, poz. 2951; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1974, poz. 2963; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1975, poz. 3073. Rec.: Hryniewicz Marek: Dziennik Konarskiego. Nowe Książki. [R. 25]: 1973 nr 21 s. 52; Kalembka Sławomir, Komunikaty Mazur.-Warm. [R. 17]: 1973 nr 4 [druk.:] 1974 s. 537–539; Kieniewicz Stefan, Przegl. Historyczny T. 65: 1974 z. 1 s. 204–208; Sarna Ja. V.: Dnevniki pol’skogo revolucionera-myslitelija (...). Naučn. Dokl. Vyšs. Školy. Filos. Nauki. G. 17: 1974 no 6 s. 111–113; Sokołowska Stefania, Kwart. Hist. R. 81: 1974 [nr] 2 s. 431–435; Tyrowicz Marian, Studia Hist. R. 18: 1975 z. 1 s. 152–155. 587. [KONARSKI Szymon]: Z Dziennika Szymona Konarskiego. Oprac. Mirosław Wierzchowski. Mówią Wieki. 1959 nr 11 s. 19–22. BZCz. 1959, poz. 61843. 588. [KONOPACKI Szymon Ewaryst]: Moja druga młodość. Z  niewydanych pamiętników Szymona Konopackiego b. Prezesa Izby Cywilnej Wołyńskiej i Marszałka powiatu Zasławskiego (1816–1826). T.  1–2. – Warszawa : A.T.  Jezierski, 1830. – 2 t. (156 ; 160 s.). Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 1925. 589. [KONOPACKI Szymon Ewarys]t: Moja druga młodość. Z  niewydanych pamiętników Szymona Konopackiego b. Prezesa Izby Cywilnej Wołyńskiej i Marszałka powiatu Zasławskiego (1816–1826). T. 1–2. – Warszawa : [s.n.], 1899. – 2 t. ([2], 156 ; 160 s.). – (Biblioteka Dzieł Wyborowych ; nr 130, nr 131). Estr XIX t. 2 s. 304. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 530. Toż tamże 1900. http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=7452&from=&dirids=1&ver_id=&lp=2&QI=F30C9E82C935E8D4FF10605A6A992389-43 T. 1. http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=7503&from=PIONIER%20DLF T. 2. 590. [KONOPACKI Szymon Ewaryst]: Pamiętniki Szymona Konopackiego. T. 1–2. Z przedm. Juliana Adolfa Święcickiego. – Warszawa : [s.n.], 1899. – 2 t. (157 ; 152 s.). – (Biblioteka Dzieł Wyborowych ; nr 89, nr 92). Estr XIX t. 2 s. 304. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 529 (informacja tylko o t. 2). Rec.: Włostowski K., Prawda. 1899 nr 32. http://polona.pl/item/10935830/4/ T. 1. 591. [KONOPACKI Szymon Ewaryst]: Pamiętniki Szymona Konopackiego. Omyłki w nich poprawione i dodane szczegóły. [W:] Iwanowski Eustachy: Listki wichrem

— 311 — do Krakowa z Ukrainy przyniesione przez Eu... Heleniusza [pseud.]. T. 1. – [Wyd. 2 popr. i powiększone]. – Kraków : [nakł. autora], 1901 s. 302–311. Bibliogr. hist. Pol. (Płoski)1968, poz. 3140. http://polona.pl/item/1620954/1/ T. 1. 592. [KONTRYM Kazimierz]: Podróż Kontryma urzędnika banku polskiego odbyta w  roku 1829 po Polesiu. Wyd. przez Edwarda Raczyńskiego. – Poznań : Walenty Stefański, 1839. – [4], 69, [3] s. Estr XIX t. 2 s. 428. https://polona.pl/item/1761908/3/ 593. KOPCZYŃSKI Piotr: Powstanie w prowincjach polsko-ruskich w roku 1831. Z manuskryptu archiwum Muzeum Narodowego w Rapperswylu do dr. przysposobił Marceli Hulewicz. Ruch Liter. R. 4: 1887 t. 2 nr 41–43. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 7533. 594. [KOPEĆ Józef]: Dziennik Józefa Kopcia brygadiera wojsk polskich. Z rękopisu Biblioteki Czartoryskich oprac. wyd. Antoni Kuczyński i Zbigniew [Jerzy] Wójcik. – Wrocław,Warszawa : Pol. Tow. Ludozn. ; Stow. „Wspólnota Pol.”, 1995. – 408 s. – (Biblioteka Zesłańca). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1995, poz. 4838; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1997, poz. 5251. Rec.: Ciesielski Stanisław: Z  bitwy maciejowickiej na Kamczatkę. Liter. Lud. [R.] 39: 1995 nr 3 s. 65–67; Fiećko Jerzy: Nowy „Dziennik” generała Kopcia. Poznańskie Studia Polonist. Ser. Liter. [T.] 4(24): 1997 s. 290–296; Tyc Elżbieta, Odra. [R. 37]: 1997 z. 9 s. 114–116. 595. [KOPEĆ Józef]: Dziennik Józefa Kopcia brygadjera wojsk polskich z rozmaitych notat dorywczych sporządzony. – Berlin : E. Gross, 1863. – VIII, 263 s.  Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 664. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1930/1931, poz. 3134. Wyd. 2 tanie tamże 1868. Zob. również: Janik Michał: Najpełniejszy tekst pamiętników J.  Kopcia. Kwart. Hist. R. 45: 1931 t. 1 s. 78–83. (Misc.) http://books.google.pl/books/about/Dziennik_JC3%B3zefa_Kopcia_brygadjera_ wojsk.html 596. KOPEĆ Józef: Dziennik podróży. – Lwów : Księg. Polska Adam Dominik Bartoszewicz i Mikołaj Biernacki, [1881]. – 160 s. – (Biblioteka Mrówki ; t. 121, t. 122). Estr XIX wyd. 2 t. 17 s. 423. 597. [KOPEĆ Józef]: Dziennik podróży Józefa Kopcia. Przedm. Adam Mickiewicz. – Paryż : Księg. Luxemburgska, [1867]. – 82, [1] s. – (Biblioteka Ludowa Polska. Ser. 1 ; 9).

— 312 — Estr XIX wyd. 2 t. 17 s. 423. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 664. https://polona.pl/item/1453311/3/ Wyd. 2. Wyd. 2, tamże [1867], wyd. 3, tamże [1867], wyd. 4, tamże [1867]. https://polona.pl/item/1453311/3/ 598. [KOPEĆ Józef]: Dziennik podróży Józefa Kopcia przez całą wzdłuż Azyą, lotem od portu Ochotska oceanem przez Wyspy Kurylskie do Niższej Kamczatki, a ztamtąd na powrót do tegóż portu na psach i jeleniach. – Wrocław : [s.n.], [1837]. – VIII, 182 s.  Estr XIX t. 2 s. 427. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 664. https://polona.pl/item/1749125/3/ 599. [KOPEĆ Józef]: Niewola i ciekawe przygody jenerała polskiego Józefa Kopcia podług jego własnych pamiętników ułożone. – [Wyd. 4]. – Lwów : Komitet Wyd. Dziełek Ludowych, 1906. – 63 s. – (Wydawnictwo Ludowe (Lwów) ; R. 25 tomik 10). Wyd. 5, tamże 1911. 600. KORCZYŃSKI Janusz: Trochę wspomnień z  Żytomierza (lata uczniowskie 1897 – 1908). – Pamiętn. Kijowski. T. 2. Londyn : Koło Kijowian, 1963 s. 233–242. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1964, poz. 2256. 601. [KOREYWO Bolesław]: Uśmiechy rewolucji. Wrażenia z niewoli bolszewickiej z ilustracjami / Korbet [pseud.]. – Poznań : Stanisław Martynowski, 1920. – 101, [2] s. Ukraina 1917–1919. Kijów. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4128. 602. KORNIŁOWICZ Antoni: O życiu Frańciszka Karpińskiego, dra filozofii i nauk wyzwolonych, bakałarza ś. teologii, członka Towarzystwa Warszawskiego Przyiacioł Nauk i członka honorowego Cesarskiego Wileńskiego Uniwersytetu. – Wilno : Natan Glücksberg, 1827. – 106 s. Estr XIX t. 2 s. 432. 603. KOROTYŃSKI Wincenty: Obrazy z pobrzeży Niemna. Tyg. Powsz. R. 7: 1883 nr 20–26; R. 8: 1884 nr 13–25. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 3158. 604. KORSAK Adam: Coś z moich wspomnień. [W:] Pamiętniki Umysłowe. T. 2. – Wyd. Jan ze Śliwina [pseud.] Adam H. Kirkor [nazw.]. – Wilno : Teofil Glücksberg, 1845 s. 198–208. Wspomnienia z czasów uniwersyteckich. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 732. http://rcin.org.pl/dlibra/publication/8578

— 313 — 605. KORSAK Adam: Kilka rysów z życia wiejskiego. – Warszawa : B. J. Szalsztajn, 1845. – 227 s. Estr XIX t. 2 s. 434. 606. KORWIN-KOSSAKOWSKI Michał: Defilada 1 Pułku Ułanów w 1917 roku. Przegl. Kawalerii i Broni Panc. T. 21: 1995 nr 149 s. 39–44. Bobrujsk – odpis z diariusza. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1996, poz. 5414. 607. KORWIN-MILEWSKI Hipolit: Siedemdziesiąt lat wspomnień (1855–1925). – Poznań : Jan Jachowski, 1930. – VIII, 600 s. Ziemianin, ur. 1848 r. w Druskienikach, właściciel majątku Łazduny na Litwie. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 9243. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 803. http://kpbc.umk.pl/publication/22325 608. KORWIN-MILEWSKI Hipolit: Siedemdziesiąt lat wspomnień (1855–1925). Wstęp Andrzej Szwarc, Paweł Wieczorkiewicz. – [Wyd. 2]. – Warszawa : Gryf, 1993. – XIX, 443, [1] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1994, poz. 4729. 609. KORWIN-[PAWŁOWSKI] Stanisław A[leksander]: Wspomnienia. [T. 1], Na przełomie dwóch epok.  [T.  2], Wyścig z  życiem. – Warszawa : Czytelnik, 1966. – 2 t. (453, [3] ; 393, [6] s.). PB 1967, poz. 1192. 610. [KORZENIOWSKI Apollo]: Polska i  Moskwa. Pamiętnik*** zaczęty 186... Ojczyzna. R. 1: 1864 nr 27 s. 1–2, nr 28 s. 1–2, nr 29 s. 1–2, nr 31 s. 1–2, nr 34 s. 1–2, nr 35 s. 1–2, nr 36 s. 1–2, nr 42 s. 1–2, nr 43 s. 1–2, nr 44 s. 1–2, nr 45 s. 1–3, nr 46 s. 1–2, nr 47 s. 1–2, nr 48 s. 1–2, nr 49 s. 1–2, nr 50 s. 1–2, nr 51 s. 1–2, nr 52 s. 1–2. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3101. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1601. 611. KORZON Tadeusz: Mój pamiętnik przedhistoryczny. – Kraków : [nakł. autora], 1912. – [4], 144, [1] s.  Mińsk–Moskwa–Kowno. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3105. http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=11298&from=FBC 612. [KOSMOWSKI Stanisław]: Pamiętniki Stanisława Kosmowskiego z  końca XVIII wieku. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1860. – IV, 100 s.  Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 684. Wyd. 2, tamże 1867. http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=1682&from=publication

— 314 — 613. KOSSAK-SZCZUCKA Zofia: Pożoga. – Warszawa : „Rój”, 1935. – 286, [1] s. Wyd. 2, tamże 1939. 614. KOSSAK-SZCZUCKA Zofia: Pożoga. – Łódź : Artus, 1990. – 240, [1] s. PB 1990, poz. 9098. Wyd. na podst. II edycji Tow. Wydaw. „Rój” Warszawa 1935. 615. KOSSAK-SZCZUCKA Zofia: Pożoga. – Wrocław : Wydaw. Dolnośląskie, 1998. – 368 s. – (Biblioteka Klasyki). Wspomnienia z ogarniętego rewolucją (1917–1919) Wołynia. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1998, poz. 6168. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2005, poz. 5695. Wyd. kolejne tamże 2005. 616. KOSSAK-SZCZUCKA Zofia: Pożoga. Oprac. Katarzyna Duda Kaptur. – Kraków : Greg, 2008. 240 s. – (Lektura z opracowaniem). PB 2015, poz. 17810. Wyd. kolejne tamże 2010. 617. KOSSAK-SZCZUCKA Zofia: Pożoga. Wspomnienia z  Wołynia 1917–920. Z przedm. Stanisława Estreichera. – Kraków : Krakowska Spółka Wydaw., 1922. – X, 433, [1] s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4131. Wyd. 2, tamże 1923, wyd. 3, tamże 1923, wyd. 4, tamże 1927. 618. KOSSAK-SZCZUCKA Zofia: Pożoga. Wspomnienia z  Wołynia 1917–1919. Z przedm. St[anisława] Estreichera. – Kraków : X, 1985. – IX, [1], 387, [1] s. Fed. poz. 2550. Przedr., oryg.: wyd. 3 Kraków 1923. 619. KOSSAK-SZCZUCKA Zofia: Pożoga. Wspomnienia z  Wołynia 1917–1919. Cz. 1–2. Z przedm. St[anisława] Estreichera. – Warszawa : Głos, 1988. – 2 cz. (XXI, [3], 226 ; [4], 227–387, [5] s.). Fed. poz. 2551. Przedr., oryg.: wyd. 4 Kraków 1927. 620. KOSSAK-SZCZUCKA Zofia: Pożoga. Wspomnienia z Wołynia 1917–1919. – [Wyd. 1 powojenne]. Oprac. graf. Witold Gluźniewicz. – Katowice, Cieszyn : Księg. św. Jacka : Tow. im. Zofii Kossak 1990. – 305, [3] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1992, poz. 3701. Rec.: Mazanowa Danuta, Przegl. Wschodni T. 1: 1991 z. 4 [druk: 1992] s. 885–888. 621. KOSSAK-SZCZUCKA Zofia: Pożoga. Wspomnienia z  Wołynia 1917–1920. Z przedm. Stanisława Estreichera. – Rzeszów : Resovia, 1990. – 282, [2] s.

— 315 — Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1990, poz. 3661. Wyd. 2, Warszawa 1996 Inst. Wydaw. Pax. 622. KOSSAK-SZCZUCKA Zofia: The Blaze. Reminiscences of Volhynia 1917– 1919. Transl. from the original Polish. – New York : The Polish Book Importing, 1927. – 324 s. 623. KOSSAK-SZCZUCKA Zofia: The blaze. Reminiscences of Volhynia 1917– 1919. – Transl. from the original Polish by Francis Bauer Czarnomski. – London : George Allen & Unwin, 1927. – 324, [1] s. 624. [KOSSAKOWSKI Stanisław]: Wspomnienia z przeszłości spisane dla dzieci i wnuków przez Stanisława Kossakowskiego. Wyjątki wybrał, wstępem i przypisami opatrzył Krzysztof Górski. [W:] Materiały do biografii genealogii i heraldyki polskiej. T. 6. – Buenos Aires, Paryż : Komitet Redakcyjny, 1974 s. 253–275. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1974, poz. 2964. 625. KOSSOVSKIJ A.: Vospominanija. Russ. Star. 1911, t. 3 s. 427–436. O zesłaniu ojca autora. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3106. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1605. 626. [KOSSOWSKI Fortunat]: Wolni strzelcy wilkomierscy. Pamiętnik Fortunata Kossowskiego (1831). [W:] Pamiętniki polskie. T. 3 z. 5–6. Wyd. przez Ksawerego Bronikowskiego. – Paryż : [s.n.], 1845 s. [262]–270. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8243. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication?id=81565 627. KOSSOWSKI Michał: (Wspomnienie o J. Ohryzce). [W:] Dybowski Benedykt, Pamięci Józefata Ohryzki. Bibl. Warsz. 1907, t. 2 s. 252–260. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3107. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2810. 628. KOSSOWSKI Mieczysław: U wiorstowych słupów. – Lwów : [s.n.], 1923. – 111, [1] s. Wspomnienia o charakterze felietonowym ze służby w Legionach i z wojny bolszewickiej. Lata 1914–1920. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4132. Wyd. 2, tamże 1925. 629. [KOSZCZYC Wacław]: Manewr partyzancki. Wspomnienia z powstania województwa Mińskiego. Urywek z  pamiętników W.  K.  / Wacław Koszczyc [pseud.] Wacław Walery Wołodźko [nazw.]. Gaz. Narod. R. 12: 1873 nr 95 s. 1, nr 98 s. 1–2, nr 99 s. 1–2. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2519.

— 316 — 630. [KOSZCZYC Wacław]: Ucieczka. Opowiadanie historyczne / Wacław Koszczyc [pseud.] Wacław Walery Wołodźko [nazw.]. Gaz. Narod. R. 22: 1883 nr 214 s. 1, nr 215 s. 1, nr 216 s. 1. Żytomierz w r. 1861. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3387. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2229. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/50589?tab=1 631. [KOSZCZYC Wacław]: Wspomnienia z  powstania województwa mińskiego w  roku 1863 przez W.  Koszczyca [pseud.]. 1. Szkic organizacji i  powstania województwa Mińskiego. 2. Wyprawa Horolecka. 3. Manewr partyzancki / Wacław Walery Wołodźko [nazw.]. [W:] Polska w  walce. Zbiór wspomnień i  pamiętników z dziejów naszego wyjarzmiania. T. 2 – Wyd. Agaton Giller. – Kraków : Aleksander Nowolecki, 1875, s. 181–315. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3418. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2520. 632. [KOSZCZYC Wacław]: Wyprawa Horolecka, obrazek z ostatniego powstania województwa mińskiego / Wacław Koszczyc [pseud.] Wacław Walery Wołodźko [nazw.]. Gaz. Narod. R. 11: 1872 nr 245 s. 1–2, nr 250 s. 2 nr 251 s. 1–2, nr 252 s. 1–2. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2521. 633. [KOSZCZYC Wacław]: Z puszczy litewskiej. Opowiadanie myśliwskie / Wacław Koszczyc [pseud.] Wacław Walery Wołodźko [nazw.]. Ruch. Liter. R. 4: 1877 t. 2 s. 58–59, 74. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski1928, poz. 3419. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2230. 634. [KOSZCZYC Wacław]: Zygmunt Sierakowski naczelny wódz Żmudzi w  r. 1863 skreślił Wacław Koszczyc [pseud.] Wacław Walery Wołodźko [nazw.]. – Lwów : Tow. im. Stanisława Staszica, 1891. – 132 s.  – (Towarzystwo imienia Stanisława Staszica we Lwowie ; R. 3, t. 27 i t. 28). Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 9752. 635. [KOSZCZYC Wacław]: Zygmunt Sierakowski naczelny wódz Żmudzi w  r. 1863 skreślił Wacław Koszczyc [pseud.] Wacław Walery Wołodźko [nazw.]. – Kraków : Kasper Wojnar, [1906]. – 128 s. – (Wydawnictwo Groszowe imienia Tadeusza Kościuszki ; R. 12, nr 40). 636. [KOSZCZYC Wacław]: Źródło ruchu r. 1863 i akademicy kijowscy / Wacław Koszczyc [pseud.] Wacław Walery Wołodźko [nazw.]. Gaz. Narod. R. 23: 1884 nr 9 s. 2, nr 10 s. 2, nr 14 s. 2, nr 15 s. 2, nr 16 s. 2, nr 17 s. 2, nr 53 s. 2, nr 54 s. 2, nr 55 s. 2, nr 57 s. 2 Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3420.

— 317 — Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 8053. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/50590?tab=1 637. KOSZUTSKI Stanisław: Walka młodzieży polskiej o  wielkie ideały. Wspomnienia z czasów gimnazjalnych i uniwersyteckich: Siedlce, Kielce, Warszawa, Kijów, Berlin, Paryż (1881–1900). – Warszawa : Dom Książki Pol., 1928. – 159, [1] s. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 9182. 638. [KOTIUŻYŃSKI Zygmunt]: Pamiętniki Zygmunta Kotiużyńskiego 1826– 1894. – Kraków : [Wyd. nakł. i staraniem syna autora], 1911. – XVI, 178, [1] s. Ukraina, lata 30.–80. XIX w. Bibliogr. pam. pol. (Maliszewski)1928, poz. 2308. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 3213. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/doccontent?id=12218&from=FBC http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=12218&from=pubindex&dirids=28&lp=1763 639. KOWALEWSKA Zofia: Dzieje powstania lidzkiego.Wspomnienie o Ludwiku Narbucie. Dzien. Wileński. R. 18: 1934 nr 2, 4, 5, 7–11, 13–15, 17, 18, 21–25, 28, 29, 31, 32, 35–39, 41–43, 45, 46, 49–53, 56, 57. Nr 56 i 57 zawierają wykaz skazanych z pow. lidzkiego. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1610. 640. KOWALEWSKA Zofia: Dzieje powstania lidzkiego.Wspomnienie o Ludwiku Narbucie. – Wilno : [s.n.], 1934. – 82, [2] s.  Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1933/1934, poz. 931. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1611. Odb.: z Dziennika Wileńskiego. 641. KOWALEWSKA Zofia: Obrazki mińskie 1850–1863. – Wilno : Józef Zawadzki, 1912. – 128 s.  Autorka, pisząc książkę, korzystała ze wspomnień Ferdynanda Szabłowskiego, ówczesnego nauczyciela gimnazjum w Mińsku. Pamiętnik F. Szabłowskiego obejmuje lata 1851–1863. Wykorzystała również zapiski rodzinne oraz wspomnienia ludzi, którzy w ówczesnych wydarzeniach brali udział. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2309. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz.3220. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1612. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/doccontent?id=12753&from=FBC 642. KOWALEWSKA Zofia: Rok 1863 w  Mińszczyźnie. [W:] Kalendarz Miński na r. 1913. – Mińsk [1917] s. 18–24. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1613.

— 318 — 643. KOWALEWSKA Zofia: Ze wspomnień wygnańca. – Wilno : Józef Zawadzki, 1911. – 262 s.  Powstanie 1863 r. Białoruś, Litwa. Apolinary Świętorzecki wziął czynny udział w powstaniu styczniowym. W pierwszej części wspomnień opisał głównie dzieje oddziału Pawła Dybowskiego. Po rozproszeniu oddziału A. Świętorzecki dostał się do niewoli. Druga część poświęcona jest opisowi więzień, w których przebywał autor, podróży na Syberię i pobytowi tamże. Pamiętnik zawiera wiele informacji o zesłańcach, zwłaszcza z Litwy i Białorusi. Na podkreślenie zasługuje ustęp dot. Józefata Ohryzki. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3110. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1614. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 7741. Toż. Wyd. 2, tamże 1912. Rec.: [Przyborowski Walery] Z.L.S., Kwart.  Hist.art.  Hist.  [R.  25]: 1911 z.  3/4 s. 539–542. www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=183569 644. KOWALEWSKI Eugeniusz: Wspomnienia z przeszłości. Przyczynek do historji powstania styczniowego na Litwie. Dzien. Wileński. R. 2: 1907 nr 5 s. 2, nr 10 s. 2, nr 14 s. 2, nr 16 s. 2, nr 18 s. 2, nr 20 s. 2, nr 22 s. 2, nr 24 s. 2, nr 26 s. 2, nr 28 s. 2, nr 30 s. 2, nr 32 s. 2, nr 35 s. 2, nr 37 s. 2, nr 38 s. 2, nr 42 s. 2, nr 44 s. 2 nr 47 s. 2, nr 49 s. 2, nr 53 s. 2, nr 56 s. 2, nr 68 s. 2, dod. do nr 70 s. 5. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1615. 645. KOWALEWSKI Eugeniusz: Wspomnienia z przeszłości. Przyczynek do historji powstania styczniowego na Litwie. Wilno : „Dziennik Wileński”, 1907. – [2], 116, [1] s.  Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski )1928, poz. 3111. Odb.: Dziennik Wileński. 646. [KOWALSKI Franciszek]: Pamiętniki Franciszka Kowalskiego. (1825). Odessa – Adam Mickiewicz i Puszkin. – Podróż z Umania do Odessy. Bibl. Warsz. 1857 t. 4 s. 347–381. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1225. List Franciszka Kowalskiego do redakcji, w  kórym wyjaśnia powód błędnego wzmiankowania w ustępie z pamiętników o wspólnym pobycie Adama Mickiewicza i Aleksandra Puszkina w Odessie. Bibl. Warsz. 1858 t. 4 s. [254]–255. http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=91241&from=FBC http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=81015&from=publication 647. [KOWALSKI Franciszek]: Pamiętniki Franciszka Kowalskiego. (1823). Święto Cerery w Mińkowcach d. 15 sierpnia. Bibl. Warsz. 1857 t. 4 s. [623]–632. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1226. http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=91241&from=FBC

— 319 — 648. [KOWALSKI Franciszek]: Wspomnienia (1819–1823). Pamiętnik Franciszka Kowalskiego. T. 1–2. – Kijów : Leon Idzikowski, 1859. – 2 t. ([4], 243. [1] ; [4], 289, [2] s.). Pamiętnik zawiera opis gimnazjum w Winnicy i Liceum w Krzemieńcu oraz charakterystykę nauczycieli i uczniów tychże szkół. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1227. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 553. Rkps XIX w. znajduje się w BOK pod sygn. 3789. Rec.: Dzien. Liter. 1859 nr 69 s. 826–828, nr 70 s. 837–840, nr 71 s. 849–853. Zob. również: Fabianowski Andrzej: Franciszek Kowalski – pamiętnikarz Krzemieńca. Rocz. Tow. Liter. im. A. Mickiewicza. R. 40: 2005 s. [113]–124. http://dlibra.kul.pl/dlibra/publication/17160?tab=1 649. [KOWALSKI Franciszek]: Wspomnienia (1819–1823). Pamiętnik Franciszka Kowalskiego. [Wyd. 2 zaopatrzone wstępem, życiorysem aut. oraz przypisami przez Henryka Ułaszyna – Kijów,Warszawa : Leon Idzikowski, 1912. – [2], XX, 432 s.  Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1227. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 553. http://polona.pl/item/490294/5/ 650. KOZARYNOWA Zofia: Na marginesie wspomnień Matlakowskiego. Wiadomości (Londyn). R. 9: 1954 nr 40 s. 1. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8780?tab=1 651. KOZIERADZKI Aleksander Konstanty: Pamiętnik prowincjonalnego lekarza. Wyd. Adam Wrzosek. – Poznań : [nakł. wydawcy], 1928. – 140 s. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 3231. Odb.: Nowiny Lekarskie R. 40: 1928 z. 2 s. 44–51, z. 3 s. 90–94, z. 4 s. 133–138, z. 5 s. 168–171, z. 7 s. 234–239. Rkps „Pamiętników” znajduje się w BJ pod sygn. 6783 II. http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=86186&dirds=27&tab= http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/103555?tab=1 652. KOZIERADZKI Aleksander Konstanty: Wspomnienia z lat szkolnych 1820– 1831. Wstęp i koment. Stefan Kawyn. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1962. – XXVII, [1], 280, [3] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1962, poz. 2011. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 1926, 2977. 653. KOZIERADZKI Aleksander Konstanty: Wyjątki z pamiętnika. [W:] Iwanowski Eustachy: Listki wichrem do Krakowa z  Ukrainy przyniesione przez Eu... Heleniusza [pseud.]. – T. 3 . – [Wyd. 2 popr. i powiększ. znacznie]. – Kraków : [nakł. autora], 1902 s. 58–66, 76–103, 199–200. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1228.

— 320 — Kopia „Wyjątki z pamiętników...” znajduje się w BJ pod sygn. 6759 II. https://polona.pl/item/1621496/39/ 654. KOZŁOWSKA-STUDNICKA Janina: Z dziejów rusyfikacji Litwy. „Goworit po polski wospreszczajetsja”. Wschód Polski. 1921 nr 10–12 s. [594]–598. http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=18018&from=publication 655. KOŹMIAN Kajetan: Pamiętniki. T. 1–3. Wstęp oraz koment. Juliusz Willaume. Wstęp ed., ustalenie tekstu w oparciu o autograf oraz koment. filol. Marian Kaczmarek, Kazimierz Pecold. Przedm. Artur Kopacz. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1972. – 3 t. (363, [4] ; 355, [4] ; 588, [3] s.). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1972, poz. 2503. 656. [KOŹMIAN Kajetan]: Pamiętniki Kajetana Koźmiana obejmujące wspomnienia od roku 1780 do roku 1815. Oddz. 1, Pamiętniki obejmujące wspomnienia od roku 1780 do roku 1809. – Poznań : Jan Konstanty Żupański. – 1858. – XXII, [2], 345 s. Estr XIX t. 2 s. 458. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=127414&from=publication 657. [KOŹMIAN Kajetan]: Pamiętniki Kajetana Koźmiana obejmujące wspomnienia od roku 1780 do roku 1815. Oddz. 2, Pamiętniki obejmujące wspomnienia od roku 1809 do roku 1815. – Poznań : Jan Konstanty Żupański. 1858. – [3], 440 s. Estr XIX t. 2 s. 458. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=129248&from=publication 658. [KOŹMIAN Kajetan]: Pamiętniki Kajetana Koźmiana obejmujące wspomnienia od roku 1780 do roku 1815. Oddz. 3 i ostatni. [Obejmujący epokę Królestwa kongresowego od 1815 r. aż do 29 listopada 1830 r., wspomnienia rewolucyi 1830 r., oraz niektóre wspomnienia z lat późniejszych. – Kraków : K. Wodecki, 1865. – [8], 626 s. Estr XIX t. 2 s. 458. 659. [KOŹMIAN Kajetan]: Pamiętniki Kajetana Koźmiana obejmujace wspomnienia od roku 1780 do roku 1815. Cz. 1–6. – Warszawa : Kazimiera Gadomska, 1907. – 6 cz. (143 ; 125 ; 142 ; 144 ; 144 ; 149 s.). – (Biblioteka Dzieł Wyborowych ; nr 491 ; nr 492 ; nr 496 ; nr 497 ; nr 499 ; nr 501). 660. [KRASICKI Kazimierz]: Wspomnienia z r. 1831, a osobliwie z czasów wyprawy Chłapowskiego na Litwę przez Kazimierza hr. Krasickiego. [W:] Zbiór pamiętników do historii powstania polskiego z roku 1830–1831. – Lwów : Tomasz Rayski, 1882 s. [411]–433. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8514. http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=13149&from=publication 661. [KRASIŃSKI Adam Stanisław]: Wspomnienia biskupa Adama Stanisława Krasińskiego. Kraków : [s.n.], 1900. – 127, [1] s.

— 321 — Wileńszczyzna. http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=9774&from=publication 662. [KRASIŃSKI Józef Wawrzyniec]: Pamiętniki Józefa hrabiego Krasińskiego od roku 1790–1831. Skrócone przez Fr. Reuttowicza [pseud.]. – Poznań : w komisie Józefa Ignacego Kraszewskiego, 1877. – VIII, 235 s. Estr XIX t. 6 (dopełnienia) s. 394. W  BNANULw., w Archiwum Kozłowskich („Teki Kozłowskiego”), fond 59, teka 332 znajdują się odpisy z pamiętników. https://polona.pl/item/18934689/8/ 663. [KRASIŃSKI Teodor]: Dziennik Teodora Krasińskiego, ucznia Uniwersytetu Wileńskiego w 1816–1818. Ogłosił Henryk Mościcki. Rocz. Tow. Przyj. Nauk w Wilnie 1910 t. 4 s. 100–117. Toż. [W:] Z  filareckiego świata. Zbiór wspomnień z  lat 1816–1823. Wyd. Henryk Mościcki. – Warszawa : Inst. Wydaw. „Bibljoteka Polska”, 1924 s. 29–71. – (Czasy i Ludzie). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1243. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 742. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=27328&from=pubindex&dirids=69&lp=1366 664. KRASKOWSKI Jerzy: Z niedawnej przeszłości. Urywki z pamiętnika. Przegl. Powsz. R. 10: 1893 t. 40 s. 241–258, 394–412; R. 11: 1894 t. 41 s. 93–109, 343–361, t. 42 s. 58–76, 174–191. Litwa, Białoruś lata 1861–1872. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3117. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1623. Rec.: Szarłowski Alojzy, Kwart. Hist. R. 9: 1895 s. 348–350. 665. KRASZEWSKI Bogusław: Z ziemi nowogródzkiej. Luźne kartki z wycieczki odbytej w 1897 r. Kraj. Dział Literacko-Artystyczny. R. 16: 1897 nr 51. 666. KRASZEWSKI Józef Ignacy: Kartki z podróży 1858–1864. Poprzedzone wstępem krytycznym przez Piotra Chmielowskiego. – Warszawa : Salomon Lewenthal, 1892. – XVIII, 911, [1], XIII s.  – (Biblioteka Najcelniejszych Utworów Literatury Europejskiej. Literatura Polska). Estr XIX: l. 1881–1900 t. 2 s. 357. 667. KRASZEWSKI Józef Ignacy: Kartki z podróży: 1858–1864. T. 1–2. – Przypisami i posłowiem opatrzył Paweł Hertz. – Warszawa : Państw. Inst. Wydaw., 1977. – 2 t. (581, [3] ; 517, [1] s.). – (Podróże). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1977, poz. 3369.

— 322 — 668. [KRASZEWSKI Józef Ignacy]: Literatura w Wilnie w początkach XIX w. (Wyjątek z pamiętników J. I. Kraszewskiego). Tyg. Petersb. R. 8: 1837 nr 30 s. 166–168. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 3345. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/97196?tab=1 669. [KRASZEWSKI Józef Ignacy]: Metamorfozy. Obrazki przez J. I. Kraszewskiego. T. 1–3. – Wilno : Józef Zawadzki, 1859. – 3 t. (219 ; 226 ; 329 s.). Estr XIX t. 6 (dopełnienia) s. 403. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=297987 670. [KRASZEWSKI Józef Ignacy]: Metamorfozy. Obrazki przez J. I. Kraszewskiego. T.  1–3. – [Wyd. nowe, przejrzane i  popr. przez Aut.]. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1874. – 3 t. ([5], 122 ; [5], 123, [1] ; [5], 179, [1] s.). – (Zbiór powieści J. I. Kraszewskiego ; t. 58 ; t. 59 ; t. 60). Estr XIX t. 6 (dopełnienia) s. 403. 671. KRASZEWSKI Józef Ignacy: Mogiły. Abracadabra. Dwa fragmenta J. I. Kraszewskiego oraz przepisany przez tegoż Djarjusz podróży z Warszawy do Petersburga Kazimierza Konst. de Bröhl Platera w 1792 roku odbytéj. – Warszawa : Gustaw Gebethner i Spółka, 1859. – [4], 339 s.  Estr XIX t. 2 s. 481. https://polona.pl/item/981155/3/ 672. KRASZEWSKI Józef Ignacy: Obrazy z życia i podróży. T. 1–2. Wyd. Adama Zawadzkiego. – Wilno : Józef Zawadzki, 1842. – 2 t. (223 ; 209 s.). Estr XIX t. 2 s. 481. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2348. T. 1 – Podlasie, Wołyń, Białoruś, Ukraina. Rkps znajduje się w BLANWil. pod sygn. F9-535. T. 2 – Wilno. Rkps znajduje się w BLANWil. pod sygn. F-9-536. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=57455&from=publication http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=57455&from=publication 673. KRASZEWSKI Józef Ignacy: Pamiętniki. Oprac. Wincenty Danek. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1972. – XXII, 472 s. – (Bibliototeka Narodowa Seria 1 ; nr 207). Zbiór utworów pamiętnikarskich pisarza z różnych okresów życia (z l. 1826–1830, 1832–1838, 1850–1852, 1879 i 1884–1887). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1972, poz. 2618; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2005, poz. 5696. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 807. Toż tamże 2005. 674. KRASZEWSKI Józef Ignacy: Pamiętniki nieznajomego. – Warszawa : [s.n.], 1846. – [4], 483, [4] s.

— 323 — Estr XIX t. 2 s. 482. https://polona.pl/item/977853/6/ 675. KRASZEWSKI Józef Ignacy: Pamiętniki nieznajomego. T.  1–2. – [Wyd. 2 popr. i przerobione przez autora]. – Wilno : Józef Zawadzki, 1854. – 2 t. (238 ; 208 s.). Estr XIX t. 2 s. 482. 676. KRASZEWSKI Józef Ignacy: Pamiętniki nieznajomego. T. 1–2. – [Wyd. nowe, przejrz. i popr. przez autora]. – Lwów, Warszawa : Gubrynowicz i Schmidt, 1872. – 2 t. (166 ; 144 s.). – (Zbiór powieści J. I. Kraszewskiego ; t. 22, 23). Estr XIX t. 2 s. 482. 677. [KRASZEWSKI Józef Ignacy]: Wieczory wołyńskie przez J. I. Kr. [pseud.]. – Lwów : [s.n.], 1859. – [4], 189 s. Estr XIX t. 2 s. 485. https://polona.pl/item/245477/3/ 678. KRASZEWSKI Józef Ignacy: Wspomnienia Odessy, Jedyssanu i  Budżaku. Dziennik przejażdzki w roku 1843, od 22 czerwca do 11 września, J. I. Kraszewskiego [...]. T. 1–3. – Wilno : Teofil Glücksberg, 1845–1846. – 3 t. ([8], 296 ; 313, [3] ; 280, [3] s.). Estr XIX t. 2 s. 486. Pełny tytuł: Wspomnienia Odessy, Jedyssanu i Budżaku. Dziennik przejażdżki w roku 1843 od 22 czerwca do 11 września J. I. Kraszewskiego, członka czynnego Towarzystwa Odesskiego Historii i Starożytności i Miłośników Starożytności w Kopenhadze etc. Zob. również: Kapuź Anna: Apollon Skalkowski o pobycie Józefa Ignacego Kraszewskiego w Odessie. Ruch Liter. R. 10: 1969 z. 6 s. 361–364. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=329550&from=publication http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/10414 http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/10415 679. KRASZEWSKI Józef Ignacy: Wspomnienia Odessy, Jedysanu i Budżaku. Dziennik przejażdżki w roku 1843 od 22 czerwca do 11 września. Przypisami i posł. opatrzył Paweł Hertz. – Warszawa : Państw. Inst. Wydaw., 1985. – 473, [1] s. – (Podróże). Relacja z  podróży, którą Józef Ignacy Kraszewski rozpoczął 22 czerwca 1843  r., a zakończył 11 września 1844 r. J. I. Kraszewski wyjechał z Gródka. Droga ku wybrzeżom Morza Czarnego wiodła przez miasta, miasteczka i posiadłości na Polesiu, Wołyniu i Podolu. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1985, poz. 3795. Wydanie drugie zostało sporządzone według edycji oryginalnej ogłoszonej w 1845 t. 1–2, w 1846 t. 3. Każdy z tomów jest paginowany oddzielnie, jednak numeracja rozdziałów całego dzieła jest ciągła. We wznowieniu zniesiono podział na tomy, wprowadzono paginację ciągłą, zachowano numerację rozdziałów.

— 324 — 680. [KRASZEWSKI Józef Ignacy]: Wspomnienia Wilna (1830-1835). (Wyciąg z pamiętników J[ózefa] I[gnacego] Kraszewskiego). Tyg. Petersb. R. 9: 1838 nr 62 s. 359–360, nr 63 s. 365–366, nr 65 s. 376, nr 68 s. 392–394. Baranowski. Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 781. Rec.: Grabowski Michał, Korrespondencija literacka M. Gr....skiego [pseud.]. Cz. 1. – Wilno : Teofil Glücksberg, 1842 s. 202–205. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/97197?tab=1 681. KRASZEWSKI Józef Ignacy: Wspomnienia Polesia, Wołynia i Litwy. – Paryż : Jan Kazimierz Wilczyński, 1860. – [8], 144 s. NKor. t. 12, poz. 45 s. 45. 682. KRASZEWSKI Józef Ignacy: Wspomnienia Polesia, Wołynia i Litwy. Cz. 4. Pińsk i okolice. – Warszawa : Koło Polskiej Macierzy Szkolnej, 1930. – 44 s. NKor. t. 12, poz. 45 s. 45. 683. KRASZEWSKI Józef Ignacy: Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy. T. 1–2. – Wilno : Teofil Glücksberg, 1840. – 2 t. ([6], 231, [1] ; 204, [1] s.). Estr XIX t. 2 s. 486. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1935/1937, poz. 3772. Zob. również: Bar Adam: J. I. Kraszewski na Wołyniu. Rocz. Wołyński. T. 4: 1935 s. [38]–76. http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=28613&from=publication http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=28613&from=publication 684. KRASZEWSKI Józef Ignacy: Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy. [Wyd. 2]. Przygot. do dr. i wstępem poprzedził [oraz przypisami opatrzył] Stanisław Burkot.  Teksty łac. w  przypisach aut.  przeł. Jerzy Ciechanowicz ; il. wybrała Helena Kicińska. – Warszawa : Lud. Spółdz. Wydaw., 1985. – 382, [2] s. PB 1985, poz. 6767. Tekst oparto na wyd. z 1840 r. 685. [KRASZEWSKI Józef Ignacy]: Z trzeciego na czwarty grudnia 1863. Urywek z  pamiętnika B.  Bolesławity [pseud.]. [W:] Album Muzeum Narodowego w  Rapperswyllu. Rok 1876. – Lwów : nakł. Muzeum Narodowe w  Rapperswyllu, 1876 s. [165]–189. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 3321. http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=8636&from=publication 686. KRASZEWSKI Kajetan: Chełmianie. Opowiadanie z lat 1792–1796. – Warszawa : Gustaw Sennewald, 1878. – 255 s. Estr XIX (dopełnienia) t. 6 s. 416. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 698. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=233681

— 325 — 687. [KRASZEWSKI Kajetan]: Od szkolnej ławy. Opowiadanie z  lat szkolnych 1798–1813 przez Kajetana Kraszewskiego. Bibl. Warsz. 1880 t. 1 s. [349]–382; t. 2 s. [49]–76, s. 208–235, s. [401]–428; t. 3 s. [32]–60. Opowiadanie oparte na wspomnieniach Antoniego Kuleszy, wychowanka kolegium pijarów w Lubieszowie. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1245. Odb. Warszawa 1880. http://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/96890?tab=1 688. KRASZEWSKI Kajetan: Chełmianie. Opowiadanie z lat 1792–1796. – Warszawa : NetPress Digital Sp. z o.o., 2008. – 272 s. Ebook 689. KRASZEWSKI Kajetan: O Franciszku Karpińskim. Kłosy. 1880 t. 31 nr 801 s. 300. Wspomnienia z okolic Świsłoczy i Łysakowa. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1246. 690. KRASZEWSKI Kajetan: Silva rerum. Wspomnienia i  zapiski dzienne z  lat 1830–1881. Kronika domowa. Oprac. i  wstępem poprzedził Zbigniew Sudolski, współpr. Irena Najda. – Warszawa : Ancher, 2000. – 661, [1] s. Kajetan Kraszewski (ur. 11 marca 1827  r. w  Dołhem, pow. prużański, zm. 1 lipca 1896 r. w Starym Kuplinie, tamże) – polski literat, muzyk i astronom. Białoruś, Litwa. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2000, poz. 6170; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2001, poz. 5694; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2002, poz. 5669; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2003, poz. 5848. Rec.: Dudziak Paweł: W lesie rzeczy. Nowe Książki. [R. 51]: 2001 nr 3 s. 18; Rec.: Kołodziejczyk Arkadiusz: Pamiętniki Kajetana Kraszewskiego. Prace Archiw.-Konserwatorskie. Z. 12: 2001 s. 157–163; Kosmanowa Bogumiła, Studia Źródłozn. T. 40: 2002 s. 254–255; Kołodziejczyk Arkadiusz, Niepodległość i Pamięć. R. 9: 2002 nr 1 s.  317–321; Rec.: Kołodziejczyk Arkadiusz: Pamiętniki podlaskiego ziemianina. Rocz. Bialskopodlaski. T. 11: 2003 s. 313–319. Tytuł grzbietowy: Kronika domowa. 691. KRASZEWSKI Kajetan: Urywki ze wspomnień nowogrodzkiego szlachcica. Oprac. Kajetan Kraszewski. – Kraków : [nakł. autora], 1893. – 34 s. Fragmenty wspomnień Nikodema Kiersnowskiego (1794–post 1891). Syn Jana Kiersnowskiego, stolnika witebskiego i Kunegundy Orzeszkówny, córki Ludwika Orzeszki, marszałka pow. kobryńskiego. Estr XIX: l. 1881–1900 t. 2 s. 359. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1190. Osobna odb. z Przeglądu Powszechnego. https://polona.pl/item/139335/5/

— 326 — 692. KRAUZE Fryderyk: Okolica nad Zharem i Rowem. Bibl. Warsz. T. 2: 1872 z. 4 s. 125–134. Podole, II poł. XIX w. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2360. http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=126959&from=FBC 693. KRENKE Viktor Vladimirovič: Usmirenie pol’skago mjateža w kievskoj gubernii w 1864 godu. Otryvok iz vospominanij general-lejtinanta. Istor. Viest. 1883 G. 4: 1883 t. 14 s. 106–134 Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3126. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1637. 694. KRZEMIENIEC. (Wyjątek z  pamiętników domowych). Gaz. Warsz. 1861 nr 26 s. 4, nr 27 s. 5. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1252. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/77173?tab=1 695. KRZYSZKOWSKA A.: Kilka fragmentów pamiętnikarskich z pobytu Napoleona w Wilnie (1812). Kur. Wileński. 1937 nr 197: 20 VII. Baranowski. Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 806. 696. [KRZYSZTOFOWICZ Szymon]: Silva rerum księdza Szymona Krzysztofowicza, kanonika Katedry Kamienieckiéj officiała, podolskiego proboszcza mohylowskiego (1763–1808). Wyd. Stanisław Krzyżanowski. – Odessa : nakł. Wydaw. Równianki, 1864. – [2], IV, 44 s. Estr XIX t. 2 s. 503. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=77960&from=publication 697. KRZYWICKI Ludwik: Wspomnienia. T. 1. Tekst przygot. do dr. Teresa Karwacka i Janusz Wilhelmi. Posł. napisał Henryk Holland. Słowo wstępne i przypisy oprac. Janusz Wilhelmi. – Warszawa, 1957. – 450, [2] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1956/1957, poz. 3103. 698. KRZYWICKI Ludwik: Wspomnienia. T. 2. Tekst na podstawie oryg. maszynopisów Krzywickiego, maszynopisów Stanisława Stempowskiego oraz pierwodruków ustalili, przygot. do dr. i opatrzyli przypisami Wanda Jedlicka i Janusz Wilhelmi. – Warszawa, 1958. – 626, [2] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1958, poz. 1570. 699. KRZYWICKI Ludwik: Wspomnienia. T. 3. Tekst na podstawie oryg. maszynopisów Krzywickiego, oraz maszynopisów Stanisława Stempowskiego ustalili, przygot.  do dr. i  opatrzyli przypisami Wanda Jedlicka i  Janusz Wilhelmi. Posł. napisał Henryk Holland. – Warszawa, 1958. – 543 s.

— 327 — Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1959, poz. 1675. Rec.: Najder Zdzisław, Twórczość. R. 15: 1959 nr 1 s. 115–120. 700. [KRZYŻANOWSKI Stanisław Filip]: Pamiątki polskie w Muzeum Towarzystwa Historii i Archeologii w  Odessie. Zebrał Stanisław Krzyżanowski. – Kijów : nakł. Wydaw. Równianki, 1863. – [2], 59, [1] s. Estr t. 2 s. 506. 701. KSIĘGA klasztorna XX Kapucynów winnickich. [W:] Iwanowski Eustachy: Wspomnienia polskich czasów dawnych i  późniejszych przez Eu......go Heleniusza [pseud.]. T. 1. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1894 s. [315]–458. Fragmenty księgi klasztornej opowiadające o życiu codziennym zakonników. W tekst zostały wplecione również fragmenty listów różnych osób związanych z klasztorem. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=49388 702. KULEŠA Stepan Egorovič: Gory-goreckaja katastrofa 22–23-go Aprelja 1863 g. Vospominanija očevidca. Russ. Star. G. 14: 1883 t. 39 s. 609–624. Powstanie styczniowe, Mohylew – region. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2400. 703. KULIKOWSKI Antoni: Lata chłopięce i  huk dział. – Warszawa : Bellona, 1999. – 258, [1] s. Pamiętnik z lat 1907–1918 spędzonych na Grodzieńszczyźnie, charakterystyka przyjaciół autora Franciszka Kajzera i Edwarda Siezieniewskiego. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1999, poz. 5581. 704. KURYŁOWICZ Józef: Wspomnienia z prywatnego życia starego szlachcica. [W:] Iwanowski Eustachy: Wspomnienia lat minionych Eu-Go Helenijusza [pseud.]. – T. 2. – Kraków : [nakł. autora] 1876 s. 341–417. Powiat berdyczowski. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1256. 705. KUŚCIŃSKI Michał: Z  dziennika szkoły uszackiej. Kron. Rodzinna. 1888, s. 10, 48. Dziennik z lat 1791–1798 księży dominikanów z Uszacza – pow. lepelski. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 708. 706. [KUŚCIŃSKI Michał] M. K.: Z pamiętnika szkoły OO. Dominikanów w Uszaczu. Kwart. Hist. R. 17: 1903, s. [29] –39. (Misc.). W pow. lepelskim, gub. witebskiej w latach 1791–1796. Bibliogr. pam. pol. (Maliszewski)1928, poz. 709. Bibliogr. hist. polskiej(Finkel)1955, poz. 3526. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=12779&from=publication

— 328 — 707. KUTYŁOWSKA Helena: Moje dzieciństwo i młodość z lat 1898–1919. [W:] Teraz będzie Polska. Wybór pamiętników z okresu I wojny światowej. Wstęp, oprac. i przypisy Andrzej Rosner. – Warszawa : Inst. Wydaw. Pax, 1988 s. 159–[170]. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1988, poz. 3461. 708. [KUTYŁOWSKA Helena]: Wspomnienia z Podola 1898–1929 / Helena (Leta) Kutyłowska. Red. Irmina Pawelska-Jagniątkowska. – Warszawa : Czytelnik, 2003. – 124, [4] s. Wspomnienia z lat dzieciństwa i młodości w majątku rodzinnym Kumanowce na Podolu. Autorka opisuje życie codzienne polskiego dworu na Kresach, życie rodzinne, towarzyskie, naukę domową, tradycje i zwyczaje, polowanie, stosunki dworu ze wsią ukraińską, a także echa wojny światowej oraz bezpośrednio odczuwalny w jej domu wybuch rewolucji w Rosji i bardzo długą drogę do Polski. PB 2008, poz. 9028. Rkps pamiętnika znajduje się w BN pod sygn. akc.10530. 709. LACHNICKI Ignacy: Biografia włościanina nad brzegami Niemna powyżéy Łosośnéy mieszkaiącego przez Ignacego Lachnickiego. – Warszawa : Wiktor Dąbrowski, 1815. – [2], 217, [2] s. Estr XIX t. 2 s. 541. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=2792 710. LACHOWICZ St[anisław] A[ugust]: Wspomnienia i szkice Wilna. 4: Muzyka. Tyg. Petersb. R. 11: 1840 nr 82 s. 458. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 4725. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/97199?tab=1 711. LACHOWICZ St[anisław] A[ugust]: Szkice Wilna. 4: Muzyka. Tyg. Petersb. R. 12: 1841 nr 6 s. 32–34. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 4725. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/97200?tab=1 712. LASKARYS Jerzy: Wyprawa Sierakowskiego na Kurlandję w 1863 r. [W:] Pismo zbiorowe. T. 1: z. 1 – Bendlikon : TNMP, 1865 s. 36–49. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3137. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2404. http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/plain-content?id=4365 713. LASOCKA Maria: Wspomnienia rodzinne. – Geněve : Michel Elpidine, 1892. – 78 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3699. 714. LASOCKI Wacław: Wspomnienia z mojego życia. T. 1, W kraju. T. 2, Na Syberji. Przyg. do dr. Michał Janik i Feliks Kopera. – Kraków : Gmina Stoł. Król. Miasta Krakowa, 1933–1934. – 2 t. ([2], XVIII, [4], 495, [2] ; 362, [1] s.).

— 329 — Wspomnienia z lat 1835–1873. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1659. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3783. Rec.: Mościcki Henryk, Nowa Książka. R. 1935 s. 82–83. http://fbc.pionier.net.pl/details/oai:dlibra.umcs.lublin.pl:4538 http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=4539&from=publication 715. LASOŃ Józef: Legiony na Wołyniu. Kilka kart z pamiętnika. – Kraków : Jan Czernecki, 1918. – 86, [1] s. – (Biblioteka Nowelistyczna ; t. 29). Lata 1914–1918 Ukraina (Wołyń). Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 9213. 716. LAT dziesięć na Litwie od 1860 do 1871. Opowiadania i  opisy. Przegl. Pol. R. 10: 1875 t. 38 z. 6 s. [417]–446. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3138. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1660. http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=14008&from=publication 717. LEDNICKI Aleksander: Pamiętnik 1914–1918. Wstęp i oprac. Zbigniew Koziński. – Kraków : Nakł. BJ ; Księg. Akademicka, 1994. – 139, [1] s. – (Bibliot. Iagellonicae Fontes et Studia ; t. 1). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1994, poz. 4721. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=277759&from=publication 718. LEDNICKI Aleksander: Z pamiętnika. Niepodległość. T. 17: 1933 s. 29–41. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 9215. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=28372&from=publication 719. LEDNICKI Wacław: Pamiętniki. T. 1–2. – Londyn : Bolesław Świderski, 1963– 1967. – 2 t. (656 ; 752 s.). PZ 1963, poz. 107; PZ 1967, poz. 124. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1963, poz. 2460; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1969, poz. 2498. Rec.: Czapska Maria: Pamiętniki W.  Lednickiego. Kultura. [R.  17]: 1963 nr  11 s. 131–136. 720. LEGENDY wileńskie = Vilnianus legendos: Legendy wileńskie spisali litewscy i polscy działacze sztuki i uczeni Albert Wijuk Kojałowicz [et al.]. Sudarė Stasys Lipskis. – Vilnius : Žuvėdra, 1998. – 143, [1] s. Aut.: Albert Wijuk Kojałowicz, Józef Ignacy Kraszewski, Vytautas Miscevičius, Teodor Narbutt, Maciej Stryjkowski, Generikas Songinas, Juozas Tumas [nazw.] Vaižgantas [pseud.], Władysław Zahorski. PZ 1998, poz. 1523; PZ 2003, poz. 1809. Kolejne wyd. tamże 2003.

— 330 — 721. LELEWEL Joachim: Materiały autobiograficzne. Oprac. Helena Więckowska. – Warszawa : Państw. Wydaw. Nukowe, 1957. – VIII, 448, [3] s. – (Dzieła / Joachim Lelewel ; Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk ; t. 1). Zawiera: Przygody w poszukiwaniach; Spis dzieł. Portrety; Pamiętnik z roku 1830– 1831; Przygoda w Assche 1833 r.; Testament. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1956/1957, poz. 2617. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 904, 2035. 722. LELEWEL Joachim: Pamiętnik z roku 1830–31. Przedm. i przypisami zaopatrzył Janusz Iwaszkiewicz. – Warszawa : Inst. Wydaw. „Bibljoteka Polska”, 1924. – XII, 163, [2] s. – (Czasy i Ludzie). Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 2983. Toż w tegoż : Dzieła. Red. M[arian] H[enryk] Serejski. T. 1. Warszawa 1957 s. 187– 372. http://kpbc.umk.pl/publication/9002 723. LESZCZYC-GRABIANKA Michał: Rezydencje, pałace i  dwory podolskie. Pamiętn. Kijowski. T. 4 Londyn : Koło Kijowian, [1980] s. 161–165. 724. LESZCZYŃSKI Władysław: Wspomnienia wołyńskie z r. 1863. Litwa i Ruś. 1913 R. 2: 1913 z. 3 s. 174–188. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 314 Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1669. 725. LEWICKA Maria: Dzieciństwo. – Warszawa : Inst. Wydaw. Pax, 1973. – 257, [2] s. PB 1974, poz. 1062. 726. LEWICKI Feliks: Na Żmudzi. Dzieje Nadniewieżskiego pułku 1863–1864 według otrzymanych z Litwy notat. Gaz. Narod. R. 18: 1879 nr 90 s. 1–2, nr 91 s. 1, nr 92 s. 1, nr 93 s. 1, nr 94 s. 1, nr 95 s. 1, nr 96 s. 2, nr 97 s. 4, nr 98 s. 1, nr 99 s. 2, nr 100 s. 2. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1673. 727. LEWICKI Feliks: Na Żmudzi. Dzieje Nadniewieżskiego pułku 1863–1864 według otrzymanych z Litwy notat. – Lwów : „Gazeta Narodowa”, 1879. – 94, [1] s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3145. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1674. Rec.: Tydz. Pol. T. 8: 1879 nr 17. 728. LIGOCKI Edward: Dialog z przeszłością. Przedm. Marian Marek Drozdowski. – Warszawa : Czytelnik, 1970. – 497 s.  Wspomnienia. Rec.: Zieliński Józef, Tyg. Powsz. R. 24: 1970 nr 31 s. 4; Zielński Stanisław: Odchodząc w cień. Nowe Książki. [R. 22]: 1970 nr 14 s. 849–850.

— 331 — Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1970, poz. 2698. 729. LIMANOWSKI Bolesław: Pamiętniki (1835–1870). – Warszawa : Rój, 1937. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1678. Rkps pamiętnika i dziennika znajduje się w BN pod sygn. II. 6418. Rec.: Wereszycki Henryk, Niepodległość. T. 15: 1937 s. 304–307; Tyrowicz Marian, Rocz. Dziej. Społ. i Gosp. R. 6: 1937 s. 338–341. 730. LIMANOWSKI Bolesław: Pamiętniki. T. 1: (1835–1870). – Warszawa : Książka i Wiedza, 1957. – 551 s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1956/1957, poz. 2821. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1678. Rec.: Pietrzak-Pawłowska Irena, Studia Źródłozn. T. 5: 1960 s. 174–177. 731. LIMANOWSKI Bolesław: Pamiętniki. T. 2: (1870–1907). T. 3: (1907–1919). T. 4: (1919–1928). Oprac. Janusz Durko. – Warszawa : Książka i Wiedza, 1958 ; 1961 ; 1973. 3 t. (XIV, [2], 845, [2] ; 753, [3] ; 375, [5] s.). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1958, poz. 1574; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1961, poz. 2005; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1973, poz. 3469. 732. LIMANOWSKI Bolesław: Pierwsza manifestacja w  Wilnie 1861  r. [W:] W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863–1903. – Lwów : Komitet Wydaw., 1903 s. 227–233. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3150. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1679. http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/doccontent?id=8740 733. LIPIŃSKI Tymoteusz: Zapiski z lat 1825–1831. Do dr. przygotował i przypiskami objaśnił Kazimierz Bartoszewicz. – Kraków : [nakł. wydawcy], 1883. – [4], 2, 237 s. – (Zbiór Pam. i Mater. do Historii i Literatury Polskiej ; t. 1). Estr XIX t. 3 s. 48. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 1933, 2986. 734. LIPIŃSKI Wacław: Od Wilna po Dynaburg. (Wspomnienia z ofensywy 5 p. p. legjonów). – Warszawa : Główna Księg. Wojskowa, 1920. – 142 s. Wojna 1914–1918. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4171. Wyd. 2. Warszawa 1930 Wojskowy Inst. Nauk. – Wydaw. 735. LIPKOWSKI Józef: Pamiętnik. (Fragmenty z lat 1914–1918). [Oprac.:] Janusz Albin, Wiesław Śladkowski. Ze Skarbca Kultury. Z . 24: 1973 s. 133–214. Urodził się w Rososzu na Podolu. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1973, poz. 3191.

— 332 — 736. LIPKOWSKI Leon: Moje wspomnienia 1848–1912. – Kraków : [nakł. autora], 1913. – 324, [1] s. Leon Lipkowski, ziemianin z Kresów opisał świat, który niebawem miał zginąć. Pamiętnik pisany dla rodziny i przyjaciół przedstawia atmosferę domu rodzinnego, dzieciństwo w  Krasnosiółce, lata szkolne, nauczycieli, życie towarzyskie i  działalność społeczną. Autor opisuje również echa wydarzeń z przełomu maja i kwietnia 1831 r. na pograniczu Kijowszczyzny i  Podola, formowanie się oddziałów powstańczych w jednej z rodzinnych siedzib Lipkowskich – Krasnosiółce. Na czele oddziałów powstańczych na Kijowszczyźnie stanął generał kościuszkowski Benedykt Kołyszko (notabene ojciec Anieli z Kołyszków Lipkowskiej – matki autora). Znajdzie również czytelnik na kartach książki relacje z podróży do Kijowa i Odessy. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 5437. Wyd. z  1913 roku było prawdziwym unikatem, liczyło zaledwie 500 egzemplarzy, wszystkie były numerowane. polona.pl/item/13469516/2/ 737. LIPKOWSKI Leon: Moje wspomnienia 1848–1912. – Warszawa : Stow. „Domus Polonorum”, 2011. – [2], 324, [1] s. – (Biblioteka „Domus Polonorum”; t. 1). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2011, poz. 6831. Reprint, oryg.: Kraków 1913. 738. LIS Franciszek: Przez cztery wojny. – Kielce: Scriptum; Zw. Sybiraków. Zarząd Woj., 1999. – 412 s. Pamiętnik Franciszka Lisa (1893–1969) obejmuje dzieciństwo, służbę w legionach, pracę w Sądzie Okręgowym w Łucku w okresie międzywojennym i zesłanie na Syberię w latach 1940–1942. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1999, poz. 5582. 739. LISIECKI Leopold: Z życia młodzieży gimnazjalnej w Żytomierzu w ostatniem dziesięcioleciu wieku zeszłego. (Wspomnienia). Rocz. Wołyński. T. 4: 1935 s. [183]– 209. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1935/1937, poz. 3902 (s. 197). 740. [LISIECKI Michał]: Pamiętniki Michała Lisieckiego naczelnika powstania nad granicami Kurlandji. [W:] Pamiętniki polskie. T.  2. Wyd. przez Ksawerego Bronikowskiego. – Paryż : [s.n.], 1845. – s. [49]–63, [97]–112. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1812. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8485. Toż. [W:] Bronikowski Ksawery: Pamiętniki polskie. T. 2. Wyd. Adam Kaczuba. – Przemyśl : [s.n.], 1884 s. [127]–166. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/applet?mimetype=image/x.djvu&sec=false&handler=djvu_html5&content_url=/Content/24425/pamietniki_polskie_t.II.djvu 741. LISOWSKI Paweł: Bitwa pod Salichą. [W:] W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863–1903. – Lwów : Komitet Wydaw., 1903 s. 234–400.

— 333 — Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3153. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2410. http://bc.mbpradom.pl/dlibra/docmetadata?id=16131&from=publication 742. [LIWSKI Jan Bolesław]: Antoni Jarkowski. Gawęda szkolna / J. B. Śniwoda [pseud.]. Tyg. Ilustr. 1868 t. 1 nr 17 s. 199–200. Wspomnienia z okresu pobytu w Krzemieńcu. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1284. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/1551?tab=1 743. [LIWSKI Jan Bolesław]: Obrazek z moich wspomnień szkolnych / J. B. [pseud.]. Tyg. Ilustr. 1867 t. 16 nr 407 s. 22–23. Wspomnienie z okresu nauki w Liceum Krzemienieckim. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1285. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/1507?tab=1 744. LONGCHAMPS de Bérier Bogusław: Ochrzczony na szablach powstańczych... Wspomnienia (1884–1918).Wstępem i komentarzem opatrzyli Włodzimierz Suleja, Wojciech Wrzesiński. – Wrocław : Zak. Narod. im. Ossolińskich, 1983. – 409, [2] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1983, poz. 3636; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1988, poz. 3435. Rec.: Łazuga Waldemar, Studia Hist. – Slavo-Germanica. T. 14: 1985 [druk.:] 1988 s. 303–304. 745. LOS Wilnianina w XX wieku. – Wilno : Wydaw. Pol., 2002. – 547, [7] s. – (Biblioteka „Magazynu Wileńskiego”). Książka oparta na wspomnieniach, jakie napłynęły na konkurs ogłoszony przez „Magazyn Wileński”, uzupełniona pracą o Bronisławie Piłsudskim na podstawie jego listów z lat 1887–1914. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2002, poz. 5674. Rec.: Dunin Janusz: Wilnianie 2001. Nowe Książki. [R. 52]: 2002 nr 11 s. 60. 746. [LUBOMIRSKA Maria]: Pamiętnik księżnej Marii Zdzisławowej Lubomirskiej 1914–1918. Do dr. przygot. Janusz Pajewski. Objaśnienia oprac. Aleksandra Kosicka-Pajewska. – Poznań : Wydaw. Poznańskie, 1997. – 747, [1] s. Urodzona w 1873 r. w Stawiszcze koło Kijowa, zm. w Warszawie. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1997, poz. 5760. Rec.: Nogajec Zbysław: O pożytkach ze snobizmu płynących. Czas Kultury. [R. 13]: 1997 nr 5/6 s. 127–130; Wójcik Lidia: Wdzięk i pycha. Nowe Książki. [R. 47]: 1997 nr 7 s. 31. Wyd. 1., dodr.: 2002. 747. [LUBOMIRSKI Józef] Lubomirski Joseph: Histoire d’une ruine. 1, Mémoires 1839–1869. – [Paris] : Imp. de Poissy, 1911. – 387, [1] s.

— 334 — 748. LUBOMIRSKI Józef: Historia pewnej ruiny. Pamiętniki 1838–1870. Przeł. [z jęz. franc.] Tadeusz Evert. Wstęp i koment. Juliusz W[iktor] Gomulicki. – Warszawa : „Czytelnik”, 1975. – 526, [2] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1975, poz. 3081; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1976, poz. 3484. Pamiętnik z lat 1839–1871. Tyt. oryg.: Mémoires 1839–1869. [ T. 1]: Histoire d’une ruine. [1911]. Rec.: Kowalski Wiktor: Pamiętnik Księcia Józefa. Novum. [R. 17]: 1975 nr 11 s. 107– 114. 749. [ŁAGOWSKI Piotr]: Pamiętnik Piotra Łagowskiego o  wojnie 1812 roku na Litwie. Oprac. Janusz Staszewski. – Wilno : [s.n.], 1936. – 37 s. Odb.: Ateneum Wileńskie. R. 11: 1936. Urywki z pamiętnika znajdują się w BPP pod sygn. 431. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=117708&from=publication 750. [ŁAPIŃSKI P. Teofil]: Powstańcy na morzu w wyprawie na Litwę. Z pamiętników P. Łapińskiego. Gaz. Narod. R. 17: 1878 nr 180 s. 2, nr 181 s. 2, nr 182 s. 2, nr 183 s 2, nr 184 s. 2, nr 185 s. 2, nr 186 s. 2, nr 187 s. 1–2, nr 188 s. 2, nr 190 s. 2, nr 192 s. 1–2, nr 196 s. 2, nr 198 s. 2, nr 200 s. 2, nr 204 s. 2, nr 205 s. 2, nr 206 s. 2, nr 207 s. 2, nr 208 s. 2, nr 209 s. 2, nr 211 s. 2, nr 213 s. 2, nr 215 s. 2, nr 216 s. 2, nr 219 s. 1–2, nr 220 s. 1, nr 221 s. 1, nr 222 s. 1, nr 223 s. 1, nr 224 s. 1, nr 227 s. 1. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3162. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 7744. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1657. http://bibliotekacyfrowa.eu/dlibra/doccontent?id=41712&from=FBC 751. [ŁAPIŃSKI P. Teofil]: Powstańcy na morzu w wyprawie na Litwę. Z pamiętników P. Łapińskiego. – Lwów : [nakł. autora], 1878. – 214 s. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1658. 752. ŁAZOWSKI Jan: Okruchy wspomnień o Winnicy. Pamiętn. Kijowski. T. 3 Londyn : Koło Kijowian, 1966 s. [218]–227. 753. ŁAZOWSKI Jan: Trwające blaski. – Wrocław : [nakł. rodziny autora], 2002. – [2], 91 s. Kotiużany (Ukraina) lata 1886–1945. 754. ŁAZOWSKI Jan: Z Winnicy na Podolu do Krynicy. – Gdynia : [nakł. rodziny autora], 2006. – 94 s. Współwyd.: Moje wspomnienia rodzinne, Maria Kowalewska. Na s. tyt. r. wyd.: 1997–2006. Rkps wspomnień znajduje się w BZNOss. pod sygn. 13316/I. mf. BN 2957.

— 335 — 755. ŁĄŻYŃSKI Marian: Sto lat bez mała. Wspomnienia lekarza z lat 1869–1956. Przygot.  do wyd. i  opatrzył przypisami Stanislaw Konopka. – Warszawa : Państw. Zakł. Wydaw. Lekar., 1961. – 320 s.  PB 1961, poz. 800. 756. [ŁOWICKI Maciej]: Duch Akademji Wileńskiej. Z czasów Szymona Konarskiego pamiętnik ucznia Wileńskiej Akademji Medyczno-Chirurgicznej (D-ra M. Łowickiego). Wydał i dokumentami archiwalnemi uzup. Wacław Gizbert-Studnicki. – Wilno : „Książnica Atlas”, 1925. – VIII, 63, [1] s. – (Wileńskie Źródła Archiwalne ; nr 2). Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3787. http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=10604 Reprodukcja cyfrowa w cBN Polona 757. ŁOZOWSKA Katarzyna R.: Kijów Marii Dunin-Kozickiej. [W:] Polacy w Kijowie. Pod red. Henryka Strońskiego. – Kijów : Stow. Uczonych Pol. na Ukrainie, 2002 s. [224]–230. – (Pamiętnik Kijowski ; t. 6). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2004, poz. 3805. Rec.: Osadczy Włodzimierz, Studia Polonijne. T. 25: 2004 s. 306–309. 758. ŁUBIEŃSKI Wacław Wincenty: Wilno we wrześniu 1915 r. Kartki z pamiętnika sprzed 22 laty. Kur. Wileński. 1937 nr 247 : 8 IX. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 957. 759. [ŁUKASZEWICZ Józef]: Pierwszy marca 1887 roku. Wspomnienia Józefa Łukaszewicza. Zebrał, przeł. [z ros.], przedmową i przypisami opatrzył Stefan Bergman. – Warszawa : Państw. Inst. Wydaw. 1981. – 187, [1] s. Józef Łukaszewicz, od 1919 r. prof. Uniw. Wileńskiego. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1981, poz. 3598. Oryg.: 1 marta 1887 g. Vospominanija I. D. Lukasevič. Byloe. 1917 nr 1, 2. 760. M.: Wspomnienie z pobytu Napoleona w Wilnie r. 1812. Czas. 1874 nr 295 s. 2. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 786. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=27556&from=publication 761. MACKIEWICZ Józef: Bunt rojstów. – Wilno : [s.n.], 1938. – XV, 215, [2] s. 762. MACKIEWICZ Józef: Bunt rojstów. – [1 wyd. powojenne]. – Warszawa : Gryf, 1990. – III – XIV, 215, [1] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1990, poz. 4154. Przedr. faks., oryg.: Wilno 1938 (dr. „Słowo”). 763. MACKIEWICZ Józef: Bunt rojstów. – Londyn : Kontra, 2002. – 354, [3] s. – (Dzieła ; t. 13).

— 336 — PZ 2004, poz. 3102. Toż tamże 2011. 764. MACKIEWICZ Stanisław: Futrzane i  smaczne. [W:] Kraj lat dziecinnych. Zdzisław Czermański [et al.]. – Londyn : M. I. Kolin, 1942 s. [171]–179. PZ 1939/1955 t. 2, K–Q, poz. 7459; PZ 1987, poz. 1268. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1987, poz. 3940. Wyd. 2 pol. London 1987 Puls. – (Seria „Świadectwa” ; t. 2). 765. [MACKIEWICZ Tadeusz]: Grodno w roku 1831. Pamiętnik przysłany z kraju przez P. M. [pseud.]. [W:] Pamiętniki polskie przez Ksawerego Bronikowskiego. – Paryż : [s.n.], 1845 s. [232]–235. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8486. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=24425&from=FBC) 766. MAEVSKIJ J.: Grodnenskaja processija 14 avgusta 1861 goda. Russ.  Star. G. 22: 1891 t. 70 s. 489–497. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1704. 767. MAJÓWKA wileńska w  roku 1820. (Urywek z  ówczesnego pamiętnika). Przegl. Pol. R. 11: 1877 t. 44 z. 11 s. [394]–403. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1298. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 6140. 768. MAKOWSKA Apolonia: W Wilnie. [P.O.W. 1915–1918]. [W:] Służba ojczyźnie. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1915–1918. Kom. red. Al. Piłsudskiej [et al.] ; red. Maria Rychterówna. – Warszawa : Główna Księgarnia Wojskowa, 1939 s. [285]–287. – (Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość ; t. 2). Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 950. 769. MAKOWSKI Wacław: Wspomnienia starego księgarza na tle osobistych przeżyć. Młodym kolegom po fachu w 52-ą rocznicę pracy swojej. Cz. I. Rok 1873–1879. Cz. II. Rok 1879–1893. Cz. III. Rok 1893–1915. Przegl. Księg. R. 11: 1925 nr 5 s. 136–139, nr 7 s. 186–193, nr 8 s. 220–222, nr 10 s. 316–319, nr 11 s. 337–340. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 4185, błędnie podane numery. https://polona.pl/item/51334128/6/ ; https://polona.pl/item/51334131/0/ https://polona.pl/item/51334132/7/ ; https://polona.pl/item/51334133/2/ https://polona.pl/item/51334135/2/ ; https://polona.pl/item/51334136/2/ 770. MALESZEWSKI Janusz: Cucyłów. Dn. 26 października 1914  r. (Z  dziejów 2  szwadronu ułanów Legionów Polskich). Cieniom rotmistrza Wąsowicza i  poległych towarzyszów broni poświęcam. / Zygmunt Jagrym [pseud.]. Wiarus. R. 1: 1918 z. 20/21 s. 481–483. http://polona.pl/item/7914758/15/

— 337 — 771. [MALESZEWSKI Władysław]: Z Kowna do Wilna. Wyjątek z podróży Władysława Maleszewskiego. Tyg. Ilustr. 1861 t. 3 nr 73 s. 59–61, nr 74 s. 67–70. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 321. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/1500?tab=1 772. MALESZEWSKI Władysław: Ze skarbczyka Adama Mieleszki. Tyg. Ilustr. 1907 nr 35 s. 704–705, nr 37 s. 750–751. Wspomnienie o  zmarłym w  Żytomierzu Adamie Mieleszko-Maliszkiewiczu i  fragment jego pamiętnika z pobytu w Tulczynie w 1864 r. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3721. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/87?tab=1 773. MALEWSKI Franciszek: Dziennik więzienny. [W:] Z filareckiego świata. Zbiór wspomnień z lat 1816–1824. – Wyd. Henryk Mościcki. – Warszawa : Inst. Wydaw. „Bibljoteka Polska”, 1924 s. 305–332. – (Czasy i Ludzie). Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 612. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 745. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=27328&from=publication 774. MALINKA A.: Polskij bunt na Wołyni 1864 g. Kiev. Star. 1895 t. 50 nr 7/8 s. 24–31. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3177. 775. MALINOWSKA Grasylda: Pamiętnik kresowej nauczycielki z lat 1833–1921. – Bydgoszcz : Tow. Miłośn. Wilna i Ziemi Wileńskiej. Oddz. w Bydgoszczy, 1995. – 107, [1] s. – (Biblioteka Wileńskich Rozmaitości. Seria A ; 7). Autorka urodziła się w 1833 r. w gub. witebskiej w środowisku szlachty ziemiańskiej. Jej dziad był świadkiem ostatniego rozbioru Polski, ojciec sprawował urząd rejenta w pow. dziśnieńskim, brat Włodzimierz brał udział w powstaniu styczniowym. Pamiętnik obejmuje lata poprzedzające powstanie styczniowe, samo powstanie, okres po jego klęsce, ruchy chłopskie, a w końcu ucieczkę w 1917 z ojczystych stron do Wilna. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1995, poz. 5378. 776. [MALINOWSKI Mikołaj]: Dziennik Mikołaja Malinowskiego pisany po łacinie podczas pobytu w  Petersburgu. Z  rękopisu Biblioteki Ordynacyi Krasińskich wyd., wstępem i objaśnieniami zaopatrzył Manfred Kridl. Pr. Komis. do Badań nad Hist. Liter. i Ośw. 1914 t. 1 s. 93–184. – Wyd. TNW Wydz. I Językozn. i Liter. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz.1303. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 615. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 743. 777. [MALINOWSKI Mikołaj]: Dziennik Mikołaja Malinowskiego. Z rękopisu Biblioteki Ordynacyi Krasińskich wydał, z oryg. łac. przeł., wstępem i objaśnieniami

— 338 — opatrzył Manfred Kridl. Album promienistych oprac. J. Hodi (Tokarzewicz). – Wilno, Warszawa : Tow. Udz. „Kurjer Litewski” ; Gebethner i Wolff, 1914. – 131 s. – (Bibljoteka Pamiętników ; R. 2 nr 6). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1304. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 615. Wyd. 2. Wilno ; Warszawa 1921. – (Bibljoteka Wileńska). Rec.: Mościcki Henryk, Książka. R. 14: 1914 nr 8/12 s. 102–103. 778. [MALINOWSKI Mikołaj]: Mikołaja Malinowskiego księga wspomnień. Wyd. Józef Tretiak. – Kraków : Akademia Umiejętności, 1907. – 132 s. – (Źródła do Dziejów Pol. Porozbiorowych ; t. 3). Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 614. Rec.: Mościcki Henryk, Kwart. Hist. R. 22: 1908, s. 130–136. http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=39178&from=publication 779. MAŁACHOWSKI Kazimierz: Opowiadanie działań wojennych i  wypadków zaszłych od 1 sierpnia do 10 września 1831 r. – [Wyd.] Walenty Zwierkowski. – [Paryż : s.n.], 1844. – 48, [1] s. Estr XIX t. 3 s. 56. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 2990. 780. [MAŁACHOWSKI Stanisław]: Wspomnienia generała / Stanisław Nałęcz-Małachowski. Red. Janusz Kaczorowski, Iwona Cłapińska; wstęp Zygmunt Skonieczny; posł. Raoul Nałęcz-Małachowski. Łódź, 2003. – 116, [2] s. Wspomnienia urodzonego na Wołyniu w rodzinie ziemiańskiej oficera (1882–1971) obejmują dzieciństwo u dziadka w Wojetkowicach, Szkołę Realną w Winnicy, służbę wojskową w Finlandii i na froncie wschodnim w czasie I wojny światowej, wstąpienie do oddziału Lucjana Żeligowskiego, udział w walkach z bolszewikami, przebieg kariery w II RP, kampanię wrześniową i pobyt w oflagu oraz emigrację do Chile. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2004, poz. 5687. Rec.: Kozłowski Włodzimierz, Rocz. Łódzki. T. 51: 2004 s. 247–251. 781. MANASTERSKI Seweryn: Od Radziwiłłowa do Kijowa. [W:] W  czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863–1903. – Lwów : Komitet. Wydaw., 1903 s. 249–258 Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3178. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2414. 782. MANTEUFFEL Ryszard: Inflanty, Inflanty... Wspomnienia rodzinne. Zebrał Ryszard Manteuffel-Szoege. Oprac. Zbigniew Szopiński. – Warszawa : Ludowa Spółdz. Wydaw. 1991. – 280, [4] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1991, poz. 4313; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1994, poz. 4705. Rec.: Bardach Juliusz, Przegl. Wschodni. T. 2: 1992/1993 z. 3 [druk.:] 1994 s. 728–731.

— 339 — 783. MAŃKOWSKI Piotr: Pamiętniki. Red. i oprac. noty edytorskiej Sławomir Górzyński. – Warszawa : Wydaw. DiG, 2002. – VI, 464 s. Wspomnienia biskupa kamienieckiego i tytularnego arcybiskupa enejskiego obejmują lata dzieciństwa w rodzinnym majątku Sahince na Podolu, naukę w Dreźnie i Wrocławiu, pobyt w  seminarium w  Żytomierzu, pracę duszpasterską. Opisał również liczne podróże. Pamiętnik doprowadzony został do 1926  r. Wówczas zrezygnował z biskupstwa kamienieckiego. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2002, poz. 5682; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2005, poz. 5702. Rkps pamiętnika znajduje się w BN pod sygn. IV.9781. Rec.: Niemiec Jan, Studia Cathol. Podoliae. A. 3: 2004 [dr.:] 2005 Nr. 3 s. 677–680; Prejs Roland: Pamiętniki hierarchów. Kościół w Polsce. [T.] 5: 2006 s. 403–412. Zob. również: Stroński Henryk: Ksiądz Piotr Mańkowski (1866–1933) – biskup Diecezji Kamienieckiej. [W:] Polacy na Podolu. – Pod red. nauk. Henryka Strońskiego. – Kijów : [SUPU], 2004 s. [407]–419. 784. [MARCINKOWSKI Antoni Albert]: Pamiętniki kuratora magazynów. Napisał Antoni Nowosielski [pseud.]. – Warszawa : Henryk Natanson, 1858. – 156 s. Estr XIX t. 3 s. 65. 785. [MARCINKOWSKI Antoni Albert]: Stepy, morze i góry. Szkice i wspomnienia z podróży / przez Antoniego Nowosielskiego [pseud.]. T. 1–2. – Wilno : Teofil Glücksberg, 1854. – 2 t. ([6], 248 ; [4], 276 s.). Estr XIX t. 3 s. 66. http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/10454 http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/10459 786. MARCZYŃSKI Wawrzyniec: Podróze s części Rossyi do Niemiec, Francyi i Hiszpanii, w latach 1810-tym 1811-tym odbyte, á do teraźnieyszych odmian zastosowane. – Berdyczów : [s.n.], 1816. – [4], 136 s. Estr XIX t. 3. s. 68. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=4856 787. MARSZYCKI Ksawery: Pamiętnik 1809–1814. [W:] Jankowski Czesław: Powiat oszmiański. Materjały do dziejów ziemi i  ludzi. Cz. 1. Zebr. i  wyd. Czesław Jankowski. – Petersburg : Kazimierz Grendyszyński ; Kraków : Gustaw Gebethner i Spółka, 1896 s. 365–391. PB 1896 s. 72. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1315. https://polona.pl/item/501313/202/ 788. MASSALSKA Helena: Memoirs of the Princesse de Ligne : in two volumes. Vol. 1–2. Ed. by Lucien Perey. Transl. by Laura Ensor. – London, New York : Richard Bentley i Son ; Scribners ans Welford, 1887. – 2 v. (XX, [2], 276 ; VII, 276 s.).

— 340 — 789. [MASSALSKA Helena]: Pamiętnik Heleny Massalskiej. Oprac. Seweryna Duchińska. Kron. Rodzinna. T.  14: 1887 nr  9 s.  266–271, nr  10 s.  302–306, nr  11 s. 338–342. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=91056&from=publication 790. MASSALSKA Helena: Pamiętnik pensjonarki. Zapiski z czasów edukacji w Paryżu (1771–1779). Wstęp i oprac. Małgorzata Ewa Kowalczyk; przekł. z jęz. franc. Anna Pikor-Półtorak. – Kraków : Księg. Akademicka, 2012. – 199, [2] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2012, poz. 6325. 791. MASSALSKI Edward Tomasz: W celi więziennej. Z niedrukowanych pamiętników. Tyg. Ilustr. 1916 s. 470–481. Z lat 1823–1824 w Wilnie. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1317. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 3451. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 744. 792. MASSALSKI Edward Tomasz: Z pamiętników (1799–1824). [W:] Z filareckiego świata. Zbiór wspomnień z lat 1816–1824. Wyd. Henryk Mościcki. – Warszawa : Inst. Wydaw. „Bibljoteka Polska”, 1924 s. 207–303. – (Czasy i Ludzie). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1317. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 3452. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 746. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=27328&from=pubindex&dirids=69&lp=1223Autor/autorzy: 793. MATERIAŁY do historii powstania na Żmudzi w r. 1863. (Wspomnienia). Ojczyzna. R. 2: 1865 nr 69 s. 1–2, nr 70 s. 1–2, nr 74 s. 1–3 , nr 75 s. 1–3. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3185. http://cyfrowe.mnk.pl:8080/dlibra/docmetadata?id=953&from=publication http://cyfrowe.mnk.pl:8080/dlibra/docmetadata?id=954&from=publication http://cyfrowe.mnk.pl:8080/dlibra/docmetadata?id=958&from=publication http://cyfrowe.mnk.pl:8080/dlibra/docmetadata?id=959&from=publication 794. MATLAKOWSKI Władysław: Wspomnienia ukraińskie. Białołówka. Wiadomości. (Londyn) R. 10: 1955 nr 7 s. 3. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8214?tab=1 795. MATLAKOWSKI Władysław: Wspomnienia ukraińskie. Dwie wybitne postaci. Wiadomości. (Londyn) R. 9: 1954 nr 45 s. 2. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8780?tab=1 796. MATLAKOWSKI Władysław: Wspomnienia ukraińskie. Epigoni Targowiczan. Wiadomości. (Londyn) R. 10: 1955 nr 15/16 s. 4. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8214?tab=1

— 341 — 797. MATLAKOWSKI Władysław: Wspomnienia ukraińskie. Inni sąsiedzi Buhajówki. Wiadomości. (Londyn) R. 9: 1954 nr 44 s. 2. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8780?tab=1 798. MATLAKOWSKI Władysław: Wspomnienia ukraińskie. Ludność, miasteczka i sioła. Wiadomości. (Londyn) R. 10: 1955 nr 3 s. 2. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8214?tab=1 799. MATLAKOWSKI Władysław: Wspomnienia ukraińskie. Marszałek Szostakowski. Wiadomości. (Londyn) R. 9: 1954 nr 23 s. 4. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8780?tab=1 800. MATLAKOWSKI Władysław: Wspomnienia ukraińskie. Marszałek Szostakowski a powstanie roku 1863. Wiadomości. (Londyn) R. 9: 1954 nr 29 s. 3. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8780?tab=1 801. MATLAKOWSKI Władysław: Wspomnienia ukraińskie. Michałko – lekarz z Bożej łaski. Wiadomości. (Londyn) R. 10: 1955 nr 2 s. 2. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8214?tab=1 802. MATLAKOWSKI Władysław: Wspomnienia ukraińskie. Pani Kublicka i  jej wychowankowie. Pani Balzakowa i jej bracia. Wiadomości. (Londyn) R.  9: 1954 nr 47 s. 2. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8780?tab=1 803. MATLAKOWSKI Władysław: Wspomnienia ukraińskie. Sąsiedztwo i  życie towarzyskie. Wiadomości. (Londyn) R. 9: 1954 nr 33 s. 2. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8780?tab=1 804. MATLAKOWSKI Władysław: Wspomnienia ukraińskie. Sylwetki sąsiadów. Wiadomości. (Londyn) R. 9: 1954 nr 39 s. 2. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8780?tab=1 805. MATLAKOWSKI Władysław: Wspomnienia ukraińskie. Uwagi o Polakach na Ukrainie. Wiadomości. (Londyn) R. 10: 1955 nr 11 s. 2. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8214?tab=1 806. MATLAKOWSKI Władysław: Wspomnienia ukraińskie. Wykolejeńcy, maniacy, skąpcy, snoby. Wiadomości. (Londyn) R. 9: 1954 nr 50 s. 2. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8780?tab=1 807. MATLAKOWSKI Władysław: Wspomnienia ukraińskie. Zmiany po rozbiorach i powstaniach. Wiadomości. (Londyn) R. 10: 1955 nr 12 s. 3. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8214?tab=1

— 342 — 808. MATLAKOWSKI Władysław: Wspomnienia z życia przeszłego i teraźniejszego (1850–1895). Z rękopisu do dr. przygot., przedm. i komentarzem opatrzył Janusz Kapuścik. Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1991. – 504 s.  Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1991, poz. 4331; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1992, poz. 3712; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1993, poz. 4876; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1994, poz. 4276. Rec.: Tadeusiewicz Hanna, Kwart. Hist. Nauki i Tech. R. 37: 1992 nr 2 s. 232–235; Kantor Ryszard, Lud. T. 75: 1992 s. 250–251; Kładny Józef, Arch. Hist. i Filoz. Med. T. 56: 1993 z. 1 s. 89–91; Łossowska Irena: Literatura i medycyna. Przegl. Humanist. R. 38: 1994 nr 3 s. 150–152. 809. MEDEKSZA Antoni: Monografja oddziałów powstańczych na Żmudzi. (Wspomnienia). Zygmunt Cytowicz. Ojczyzna. R. 1: 1864 nr 108 s. 1–2, nr 109 s. 1–2; Paweł Szymkiewicz, nr 115 s. 1–2, nr 116 s. 1–2; Bolesław Kołyszko, nr 124 s. 1–3; Zygmunt Sierakowski (Dołęga) R. 2: 1865 nr 15 s. 1–3; nr 16 s. 1–3; ksiądz Antoni Mackiewicz, nr 38 s. 1–3, nr 39 s. 1–2, nr 40 s. 1–3; Paulin Bohdanowicz (Nieczuj), nr 45 s. 1–2; Adam Bitis, Bolesław Kuszłejko, Mamert Giedgowod, nr 59 s. 1–2, nr 60 s. 1–3. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3187. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2422. 810. [MEYSZTOWICZ Aleksander]: Aleksander Meysztowicz – fragment „Wspomnień”. Oprac. Roman Jurkowski. Białoruskie Zesz. Hist. Nr 21: 2004, s. 218–249. Wspomnienia z lat 1904–1905. Poznajemy okoliczności nawiązania współpracy z ministrem spraw wewnętrznych Rosji księciem Piotrem Mirskim i udział w odsłonięciu pomnika Katarzyny II w Wilnie. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2004, poz. 5691. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 3, poz. 333. 811. MEYSZTOWICZ Walerian: Gawędy o  czasach i  ludziach. – [Wyd. 2 popr. i uzup.]. – Londyn : Pol. Fund. Kult., 1983. – 380, [4] s. PZ 1983, poz. 1208; PZ 1986, poz. 1268; PZ 1993, poz. 131. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2000, poz. 2656. Zob. również: Tierling Ewa: Księdza Meysztowicza Gawędy o  czasach i  ludziach. [W:] Literackie kresy i  bezkresy. Księga ofiarowana profesorowi Bolesławowi Hadaczkowi. Pod. red. Katarzyny R.  Łozowskiej i  Ewy Tierling. – Szczecin 2000 s. [161]–186. Wyd. 2, tamże 1986; wyd. 4, tamże 1993. Słowo wstępne do wyd. 4 Karolina Lanckorońska. 812. MEYSZTOWICZ Walerian: Gawędy o czasach i ludziach. – Londyn, Łomianki : Pol. Fund. Kult. ; Wydaw. LTW, 2008. – 387, [3] s. Niniejsza edycja na podstawie wyd.: Pol. Fund. Kult., Londyn 1973, 1974, 1983. Kolejne wydanie: Łomianki 2012 Wydaw. LTW.

— 343 — 813. MEYSZTOWICZ Walerian: Pašnekesiai apie laikus ir žmones.  – [4 leid.]. Vert. iš lenkų į liet. Kalbos Rasa Drazdauskienė. – Vilnius : Aidai, 2004. – 453, [3] s. PZ 2004, poz. 1887. Tyt. oryg.: Gawędy o czasach i ludziach. Įžangos žodis ketvirtajam leidimui Karolina Lanckorońska. 814. MEYSZTOWICZ Walerian: Poszło z  dymem. – Londyn : Pol. Fund. Kult., 1973. – 325, [2] s. – (Gawędy o czasach i ludziach ; v. 1). PZ 1973, poz. 1307. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1974, poz. 3257; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1975, poz. 3409. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 6390. Rec.: Okulicz Kazimierz: Opowieści nobliwe i  sentymentalne. Zesz. Hist.  [Paryż] Z. 28: 1974 s. 104–123. Polem.: Kamionko Wacław: List do red. Tamże. Z. 32: 1975 s. 230–231; Repl.: Okulicz Kazimierz, Tamże. s. 231–232. 815. MEYSZTOWICZ Walerian: Poszło z dymem. Gawędy o czasach i ludziach. – [Wyd. 1 krajowe]. – Warszawa : Oficyna Wydaw. „Pokolenie”, 1989. – 193, [2] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1989, poz. 3621; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1990, poz. 3674. Przedruk: Gawędy o czasach i ludziach, Londyn 1973 Pol. Fund. Kult. 816. MEYSZTOWICZ Walerian: To co trwałe. – Londyn : Pol. Fund. Kult., 1974. – 187 s. – (Gawędy o czasach i ludziach ; v. 2). PZ 1974, poz. 1254. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1974, poz. 3257; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1975, poz. 3409. 817. MĘCZYŃSKI Tadeusz: Lata z książką. Wspomnienia księgarza 1907–1957. – Łódź: Wydaw. Łódzkie, 1962. – 121, [3] s. Dotyczą m.in. funkcjonowania księgarni w Wilnie w latach 1907–1914. PB 1963, poz. 1162. 818. MĘCZYŃSKI Tadeusz: Wspomnienia księgarza z lat 1907–1914. Przegl. Nauk Hist. i Społ. T. 7: 1956 [druk.:] 1958 s. 452–495. Dotyczą m.in. funkcjonowania księgarni w Wilnie w latach 1907–1914. Bibliogr. hist. Pol. (Mad.)1967, poz. 9238. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 4176. 819. MĘŻYŃSKI Leonard: Wspomnienia z powstania styczniowego i sybirskiej katorgi 1863–1869. – Tarnopol: Tow. Szkoły Lud. 1910. – 164 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3191. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1728.

— 344 — Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 7754. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=183568&from=FBC 820. MIANOWSKI Stanisław: Świat który odszedł. Wspomnienia Wilnianina: 1895–1945. Wyboru dokonali oraz przygotowali do dr. Maria z  Mianowskich Parczewska, Krzysztof Maciej Mianowski. – Warszawa: „Rytm”, 1995. – 217, [2] s. Stanisław Mianowski, ziemianin, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, sędzia sądu okręgowego w Wilnie, oficer AK opuścił Wileńszczyznę w 1945 roku. Obraz swojej małej Ojczyzny – Małych Solecznik, w których się urodził, przedstawił w pamiętniku „Świat, który odszedł”. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1995, poz. 5380. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 900. Rkps pamiętnika znajduje się w BN sygn. akc.15277. 821. [MICKIEWICZ Adam]: Adama Mickiewicza wspomnienia i myśli. Z rozmów i przemówień zebr. i oprac. Stanisław Pigoń. – Warszawa : Czytelnik, 1958. – 633, [3] s. PB 1958, poz. 4797. 822. MICKIEWICZ Franciszek: Pamiętnik. Z autografu wyd. i objaśnił Józef Kallenbach. Słowo wstępne Władysław Mickiewicz. – Lwów : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1923. – 86, [1] s. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 621. Rkps znajduje się w BZNOss. pod sygn. 5822/II. http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=10791&from=publication 823. MICKIEWICZ Władysław Józef: Moja matka. – Kraków : Krakowska Spółka Wydaw., 1926. – 97 s. 824. MICKIEWICZ Władysław Józef: Pamiętniki. T.  1: 1838–1861. T.  2: 1862– 1870. T.  3: (ostatni) 1870–1925 z  dodaniem wspomnienia pośmiertnego o  autorze oraz skorowidza nazwisk do całości dzieła przez Stanisława Piotra Koczorowskiego. – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1926–1933. – 3 t. (454 ; 440, [1] ; 488 s.). Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3791. 825. MICKIEWICZ Władysław Józef: Pamiętniki. Tekst na nowo oprac., wstępem, przypisami i  notą opatrzył Marek Troszyński. Tł. z  jęz. franc. cytatów literackich i zwrotów Krzysztof Rutkowski. – Warszawa : Wydaw. Iskry, 2012. – 1008, [4] s. PB 2013, poz. 6214. 826. [MICKIEWICZ Władysław Józef]: Żywot Adama Mickiewicza podług zebranych przez siebie materyałów oraz własnych wspomnień. T. 1–4. Opowiedział Władysław Mickiewicz. – Poznań : [s.n.], 1890–1895. – 4 t. (VII, 368, LXII ; [2], 480, CXXXV ; [2], 497, [1], LXVII, [1] ; [2], 489, [1], CLXXXI s.).

— 345 — Estr XIX: l. 1881–1900, t. 3 s. 167; Estr t. 3 s. 167. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1321. 827. [MICKIEWICZ Władysław Józef]: Żywot Adama Mickiewicza. Podług zebranych przez siebie materyałów oraz własnych wspomnień. T. 1–2. Opowiedział Władysław Mickiewicz. – [Wyd. 2 popr. i uzup. z ilustracjami]. Przygot. do dr. Stanisław Dobrzycki. – Poznań : Pozn. Tow. Przyjaciół Nauk, 1929. – 2 t. (X, 450, [4] ; 660, [2] s.). 828. MICKIEWICZOWSKIE wspominki. [Oprac.] Zbigniew Sudolski. Rocz. Tow. Liter. im. A. Mickiewicza. R. 8: 1973 [druk.:]1974 s. [91]–109. Relacje, wspomnienia, wypisy z dzienników. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1974, poz. 2972. 829. [MICOWSKI Karol]: Pamiętnik pana Karola Micowskiego. [W:] Pamiętniki domowe. Zebr. i  wyd. przez Michała Grabowskiego. – Warszawa : Samuel Orgelbrand, 1845 s. 70–250. Estr XIX t. 2 s. 73. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 739. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=49892 830. [MIECZKOWSKI Domicjan]: Sielanki ziemianina polskiego napisane przez Domicjana Mieczkowskiego. – Lwów : [s.n.], 1871. – VII, [1], 231 s. Estr XIX t. 3 s. 121. 831. [MIECZKOWSKI Domicjan]: Wspomnienia krzemienieckie Domicjana Mieczkowskiego. Wyd. Maria Danilewiczowa. Rocz. Wołyński. T. 8: 1939 s. 239–273. Z lat 1824–1862. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1938/1939, poz. 3935. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 3961. 832. [MIELŻYŃSKI Maciej: Wyprawa na Litwę [w 1830/1 r.]. Opowiedziana według zapisków Macieja Mielżyńskiego. – Kraków : Spółka Wydawnicza Polska, 1908. – 68 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1829. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 2994. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8519. Rec.: [Stankiewicz B.] B. St., Przegl. Powsz. R. 26: 1909 t. 101 s. 305, 460. 833. MILLER Konstanty: Wspomnienia z tułactwa. – Kijów : [s.n.], 1862. – [4], 274 s. Konstanty Miller znany był także jako Konstanty Miller-Kossowski. Urodził się na Podolu. Przebywał na emigracji w Stanach Zjednoczonych i we Francji. Po powrocie do kraju w 1856 r. osiadł na Podolu, gdzie pracował jako lekarz.

— 346 — 834. MILOWICZ Włodzimierz: Z papierów po śp. Włodzimierzu Milowiczu. Wspomnienia z czasów młodości. Romuald Traugutt i jego dyktatura. [W:] Wydawnictwo materyałów do historyi powstania 1863–1863. – Lwów : Druk. Ludowa, 1894 t. 4, z. 1, s. 1–94. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3198. 835. MINEYKO Józef: Wspomnienia z  lat dawnych. Oprac. Maria Wrede; przy współpr. Marii Sierockiej-Pośpiechowej. – Warszawa : Bibliototeka Narodowa, 1997. – 306, [1] s. Wspomnienia przedstawiciela polskiego środowiska inteligencko-ziemiańskiego na Litwie i Łotwie z przełomu XIX i XX w. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1997, poz. 5772. Rec.: Wójcik Lidia: Wdzięk i pycha. Nowe Książki. [R. 47]: 1997 nr 7 s. 31. 836. MINEYKO Zygmunt: Z  tajgi pod Akropol. Wspomnienia z  lat 1848–1866. Oprac. Eligiusz Kozłowski, Kazimierz Olszański. Przedm. i  przypisy Eligiusz Kozłowski. – Warszawa : Inst. Wydaw. Pax, 1971. – 551 s. – (Seria „Z Zegarem”). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1971, poz. 2667. 837. MINKIEWICZ Henryk: Bitwa nocna pod Rafajłową. Wiarus. R. 1: 1918 z. 20– 21 s. 481–483. Ukraina – dot. 15 stycznia 1915 r. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4217. http://polona.pl/item/7914758/15/ 838. MINKIEWICZ Jan: Łoneczka nad Datnówką. Karta. [Nr] 13: 1994 s. 28–33. Jan Minkiewicz spędził młodość w majątku Dowmonty koło Kiejdan. Po wojnie opuścił Litwę i zamieszkał w Polsce, w Legnicy. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1994, poz. 5379. 839. [MISZTAL Irena]: Takie sobie dzieje. Irena Tamara Misztal [pseud.] Tamara Piotuch [nazw.]. – Ełk : [nakł. autora], 1999. – 55 s. Pamiętniki ur. w 1908 r. w Dynenburgu córki Polki i Rosjanina – pułkownika artylerii carskiej, obejmują również dzieciństwo w zrewoltowanej Rosji. Bibliogr. hist. polskiej(PTH) 2000, poz. 6183. 840. MITROPOL’SKIJ Ivan Arsenevič: Povstanie v Grodne v 1863–1864 godach. Iz vospominanij vrača. – Russ. Arch. R. 33: 1895 z. 1 s. 129–155. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3205. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1751. 841. MONDALSKI Wiktor: Ostojacy. – Lwów : Gubrynowicz i Syn, 1916. – 123 [2] s. – (Wydawnictwo Książki z Pola ; nr 1).

— 347 — Przeprawy wojenne dywizjonu ułanów rotmistrza Ostoi-Zagórskiego w r. 1915 w Lubelskiem, na Podlasiu i na Wołyniu, 1914–1918. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4222. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=87402&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI=D9B74385102E99A95C8ABBD6B353FC22-2 842. MONDALSKI Wiktor: Z  trzecim pułkiem Legionów. – Kraków : Centralne Biuro Wydawnictw N. K. N., 1916. – 241 s. Ukraina, zabór austriacki oraz Królestwo Polskie. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=84099&from=publication 843. [MORAWSKI Stanisław] Morasvskis Stanislovos: Iš visur po truputį. Nuo Merkinės iki Kauno. – Vilnius : Vilniaus dailės akademijos leidykla, 2009. – 624 s. 844. [MORAWSKI Stanisław] Morasvskis Stanislovos: Keleri mano jaunystės metai Vilniuje. Atsiskyrėlio atsiminimai (1818–1825). Iš lenkų kalbos verte Reda Griškaitė. – Vilnius : Mintis, 1994. – 474, [5] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1994, poz. 4731. PZ 1994, poz. 249. Tyt. oryg. : Kilka lat młodości mojej w Wilnie (1818–1825). 845. MORAWSKI Stanisław: Kilka lat młodości mojej w Wilnie (1818–1825). Wyd. Adam Czartkowski i Henryk Mościcki. – Warszawa : „Bibljoteka Polska”, 1924. – [4], XVII, [1], 541 s. – (Czasy i Ludzie). Stanisław Morawski urodził się w 1802 r. w Mickunach pod Wilnem, zmarł w rodzinnym majątku w litewskim Ustroniu, pozostawił rękopisy, żadnego nie opublikował. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1335. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 1939. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 747. Rec.: Bednarski Stanisław, Przegl. Powsz. R. 42: 1925 t. 166 s. 333–334; Lutosławski W[incenty]: Nieznany wielki pisarz. O pamiętnikach [...]. Tyg. Wileński. R. 1: 1925 nr 14 s. 3–4. mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/docmetadata?id=5067&from=publication 846. MORAWSKI Stanisław: Kilka lat młodości mojej w Wilnie (1818–1825). Oprac. i  wstęp Adam Czartkowski i  Henryk Mościcki. – [Wyd. 2]. – Warszawa : Państw. Inst. Wydaw., 1959. – 640, [3] s. – (Biblioteka Pamiętników Polskich i Obcych). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1959, poz. 1476. PB 1959, poz. 3138. Rec.: Cybulski Radosław: „Pamiętnik Pustelnika”. Kierunki. R. 4: 1959 nr 30 s. 8–9. Tekst jest przedrukiem edycji z  1924  r., gdyż wszystkie autografy Morawskiego (nr 4517-4222) spłonęły w pożarze Biblioteki Krasińskich w 1944 r. Wydanie drugie uzupełnione zostało o  nowe przypisy oraz krótkie notki umieszczone pod tekstem, których poprzednie wydanie nie zawierało.

— 348 — 847. MORAWSKI Stanisław: Od Merecza do Kowna. Gawęda pustelnika. – [S.l. : s.n., post. 1853]. S. 51–88. Nadb. 848. MORAWSKI Stanisław: Od Merecza do Kowna. Gawęda pustelnika. Teka Wileńska. 1858 nr 4 s. [51]–85, nr 5 s. [81–119], nr 6 s. [53]–116. http://pbc.biaman.pl/dlibra/publication?id=10073 849. MORAWSKI Stanisław: Szlachta-bracia. Wspomnienia, gawędy, dialogi (1802–1850). – Wyd. Adam Czartkowski, Henryk Mościcki. – Poznań : Wydaw. Polskie, [ca 1929]. – XIV, 259 s. – (Gawędy o Dawnym Obyczaju). 850. MORAWSKI Stanisław: Szlachta-bracia. Wspomnienia, gawędy, dialogi (1802–1850). Z 8 ilustracjami. Wyd. Adam Czartkowski, Henryk Mościcki. – Poznań : [s.n.], 1930. – XIV, 259 s. Rec.: Bednarski Stanisław, Przegl. Powsz. R. 48: 1931 t. 191 s. 161. 851. MORAWSKI Stanisław: W  Peterburku 1827–1838. Wspomnienia pustelnika i  koszałki kobiałki. Z  18 miedziodrukami. Wyd. Adam Czartkowski, Henryk Mościcki. – Poznań : Wydaw. Polskie, [1927]. – [8], VIII, 370 s. – (Gawędy o Dawnym Obyczaju). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1337. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 652. Rec.: [Chodyniecki K.] Ch. K., Aten. Wileńskie. R. 4: 1927 s. 469–472. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=47858 852. [MORAWSKI Stanisław]: Ze wspomnień i  pamiętników Stanisława Morawskiego. Ogłosił Włodzimierz Spasowicz. Przegl. Liter. Dod. do „Kraju” 1890 nr 29 s. 12–14, nr 30 s. 11–14, nr 31 s. 11–13. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 650. 853. MORYSIŃSKI T.: Wspomnienia ułańskie z pobytu w Nieświeżu. – Warszawa : [s.n.], 1928. – 19 s.  Opis ćwiczeń wojskowych, przyrody kresowej, życia kresowo-ułańskiego. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4224. Odb.: Dzień Polski. http://dlibra.kul.pl/dlibra/publication/6405?tab=1 854. MOSOLOV Aleksandr Nikolaevič: Vilenskie očerki 1863–1865 gg. (Iz vospominanij očevidca). Russ. Star. R. 14: 1883 t. 40 s. 181–200, 391–406, 573–628; R. 15: 1884 t. 41 s. 15–60. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3207. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1757. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 791.

— 349 — 855. MOSOLOV A[leksandr Nikolaevič]: Vilenskie očerki 1863–1865 gg. (Murav’evskoe vremja). – S.-Peterburg : Tip. A. S. Suvorina, 1898. – VII, 252, IV s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3207. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1758. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 791. Rec.: K. N., Istor. Vest. 1898 R. 19 t. 74 s. 1171–1173. 856. MOSZYŃSKI Emil[ian]: Pogrom dworu w Nowym Dorohiniu w dniu 7 lutego 1918 roku. – Pamiętn. Kijowski. T. 4 Londyn : Koło Kijowian, [1980] s. 138–143. 857. MOSZYŃSKI Emilian, MOSZYŃSKI R. Józef: Szkice i wspomnienia z ziemi owruckiej na Wołyniu. (Wyjątki z pamiętnika). Pamiętn. Kijowski. T. 2 Londyn : Koło Kijowian 1963 s. 217–232. 858. MYSZKOWSKI Julian: Korespondencja z Połągi. [W:] Wspomnienia aktorów (1800–1925). T. 2. Oprac. Stanisława Dąbrowskiego i Ryszarda Górskiego. – Warszawa : Państw. Inst. Wydaw., 1963 s. 309–[312]. – (Biblioteka Pamiętników Polskich i Obcych). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1963, poz. 2066. 859. NA KRESACH Mohylewskich. [W:] Giller Agaton: Z wygnania. T. 1. – Lwów : F. H. Richter, 1870 s. [61]–111. https://polona.pl/item/47300/3/ 860. NA NIEZNANE losy między Ołońcem a Jadryniem. Dwa pamiętniki z zesłania po powstaniu styczniowym. – Oprac. Anna Brus. – Warszawa : Wydaw. DiG, 1999. – 401, [2] s. Podstawą edycji są dwa dotychczas nieogłoszone pamiętniki kobiet wywiezionych w dzieciństwie po powstaniu styczniowym wraz z rodzicami z terenu dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego do europejskiej części Rosji: Bronisławy Chomskiej z Lubiczankowskich (gub. ołoniecka) oraz Sabiny Trębickiej z Gembickich (gub. kazańska). Uzupełnieniem pamiętników jest słownik zesłańców doby powstania styczniowego w gub. ołonieckiej i kazańskiej. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1999, poz. 5598. 861. NAGRODZKI Zygmunt: Ze wspomnień oświatowca. – Wilno : „Kurjer Wileński”, 1929. – 35 s. Litwa – Wilno. Odb.: Kurjer Wileński. 1929 nr 128 s. 2, nr 129 s. 2, nr 130 s. 2. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/271486?tab=1 862. NAŁĘCZ-DOBROWOLSKI Marceli : Z Kijowa. – Kraków : [nakł. autora], 1908. – 45 s. Osob. odb.: Czas. PB 1908 s. 60.

— 350 — 863. NARKIEWICZ Jan: Pamiętnik księdza wygnańca. – Lwów : X. O. Hołyński, 1876. – 202, [2] s. Wspomnienia z Litwy i Tunki. Estr XIX t. 3 s. 334. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3212. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1776. Wydanie anon., nazwa aut. według BN (Polska) online: Jan Narkiewicz. 864. NASKRĘCKI Kazimierz: Z zapisków i ze wspomnień Żytomierzanina. – Oprac. Maria Dębowska. – Kraków : Wydaw. Inst. Teol. Księży Misjoniarzy, 2011. – 417, [2] s. – (Biblioteka Ośrodka Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego ; nr 18). Wspomnienia księdza (1878–1950). Dzieciństwo i nauka w Żytomierzu. Początki posługi duszpasterskiej oraz udział w życiu Kościoła pod panowaniem sowieckim. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2011, poz. 6873. 865. NASZE KRESY. Mohylowszczyzna. Pomnikowi x. Józefa Poniatowskiego. – Mohylów, Moskwa : [s.n.], 1917. – 69, [2] s. 866. NICIEJA Stanisław Sławomir: „Polski Kijów” i jego zagłada w latach 1918– 1920 w świetle wspomnień Kijowian. Przegl. Wschodni. T. 2: 1992/93 z. 4 [druk.:] 1994 s. [851]–862. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1994, poz. 5680. 867. [NIEBUDEK Katrzyna]: Z pamiętnika Katarzyny Niebudek z Lenkiewiczów. [Wyd.] Paulina Niebudek. Roczniki Łowickie. T. 5: 2007 s. 153–166. Wspomnienia ziemianki z dworu Orpiszki w pow. oszmiańskim (ur. ok. 1843 r.) z lat 1860–1863. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2008, poz. 6163. Uzup.: Od nadziei do rozpaczy. Tamże s. 166–183. 868. NIEMCEWICZ Julian Ursyn: Dziennik pobytu mego za granicą z rozkazu Rządu Tymczasowego. [Wstęp] Antonina Welman-Stengret: Pochwała starości. Mies. Liter. R. 7: 1972 nr 3 s. 112–125. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1972, poz. 2623. 869. NIEMCEWICZ Julian Ursyn: Dzienniki 1835–1836. Do dr. przygot.  i  przypisami opatrzyła Izabella Rusinowa. – Warszawa : Wydaw. UW, 2005. – 405, [1] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2005, poz. 5708. 870. NIEMCEWICZ Julian Ursyn: Dzienniki. Rok 1837–1838. Red. naukowa Izabella Rusinowa. – Pułtusk : Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 2006. – 392, [1] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2008, poz. 6164. Rec.: Kulecka Alicja, Studia Źródłozn. T. 45: 2007 s. 143–146.

— 351 — 871. [NIEMCEWICZ Julian Ursyn]: J.  U.  Niemcewicza pamiętniki z  1830–1831 roku. Wydał Maryan Antoni Kurpiel. – Kraków : nakł. Akademii Umiejętności, 1909. – 161 s. – (Źródła do Dziejów Pol. Porozbiorowych ; 4). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1842. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 2998. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 7583. Rec.: [Iwaszkiewicz Janusz] J. I. , Bibl. Warsz. 1910 t. 2 s. [373]–375. 872. [NIEMCEWICZ Julian Ursyn]: Pamiętnik Karola Ursyna Niemcewicza z 1831 roku. – Paryż : Księg. Polska, 1863. – 119 s. Estr XIX t. 3 s. 232. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1845. 873. NIEMCEWICZ Julian Ursyn: Pamiętniki czasów moich. Dzieło pośmiertne Juliana Ursina Niemcewicza. – Paryż : [s.n.], 1848. – VII, 414, [6] s. Lata 1758–1825. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 664. Rec.: Przegl. Pozn. 1849 t. 8 s. 255–257. 874. [NIEMCEWICZ Julian Ursyn]: Pamiętniki czasów moich. Dzieło pośmiertne Juljana Ursyna Niemcewicza. – [Wyd. nowe]. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1868. – XII, 323, [1] s. – (Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 54). Estr XIX: l. 1800–1880, t. 3 s. 320. 875. [NIEMCEWICZ Julian Ursyn]: Pamiętniki czasów moich. Dzieło pośmiertne Juljana Ursina Niemcewicza. – Tarnów : [nakł. wydawcy], 1880. – 394, 6 s. – (Biblioteka Uniwersalna Arcydzieł Polskich i Obcych). Estr XIX: l. 1881–1900, t. 3, s. 247. http://dlibra.biblioteka.tarnow.pl/dlibra/doccontent?id=257&dirids=1 876. NIEMCEWICZ Julian Ursyn: Pamiętniki czasów moich. T.  1–2. – [Wyd. 1 według obszerniejszej wersji rękopiśmiennej]. Tekst oprac. i wstępem poprzedził Jan Dihm. Przypisy oprac. Zofia Lewinówna i Jan Dihm. – Warszawa : Państw. Inst. Wydaw., 1958. – 2 t. (442, [1] ; 446, [1]). – (Bibliototeka Pamiętników Polskich i Obcych pod red. W. Zawadzkiego). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1958, poz. 1321. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 814, 1944. Rec.: Kukiel Marian, Teki Hist. T. 9: 1958 s. 110–112. 877. [NIEMCEWICZ Julian Ursyn]: Pamiętniki Juliana Ursyna Niemcewicza. Dziennik pobytu za granicą od dnia 21 lipca 1831 r. do 20 maja 1841 r. Według autografu w Bibliotece Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu. T. 1: 1831– 1832. T. 2: 1833–1834. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1876–1877. – 2 t. (583 ; 521 s.).

— 352 — Estr XIX t. 6 s. 543. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3798. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4143. Rec.: Przegl. Pol. R. 11: 1877 t. 43 s. 298–306. 878. NIEMCEWICZ Julian Ursyn: Pamiętniki od roku 1809–1820, po raz pierwszy z autografów wydane. T. 1–2. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1871. – 2 t. (436 ; 453 s.). Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 669 (informacja tylko o t. 2). Rec.: [Powidaj Ludwik] L. P., Przegl. Pol. R. 6: 1872 t. 3 s. 132–135. http://delta.cbr.edu.pl/dlibra/doccontent?id=738&dirids=1 http://delta.cbr.edu.pl/dlibra/doccontent?id=739&dirids=1 879. NIEMCEWICZ Julian Ursyn: Podróże historyczne po ziemiach polskich między rokiem 1811 a 1828 odbyte. – Paryż : Księg. A. Francka, 1858. – XI, 528 s. M.in.: Podróż na Wołyń i  w  Brzeskie w  1816  r. Podróż po Wołyniu aż do Odessy w 1818 r., podróż na Litwę w 1819 r. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 665. Wyd. 2. Petersburg 1859 Wyd. Księgarnia B. M. Wolffa. Rec.: Hubert Leopold, Bibl. Warsz. 1860 t. 4 s. 176–183. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=22391&from=publication 880. NIEMCEWICZ Julian Ursyn: Przypomnienia moje. Więzienne moje w krepości nad Newą. Z rękopisu wydał Jan Walc. Plus. Londyn 1986 nr 31 s. 5–18. Rkps niewydanych wspomnień Juliana Ursyna Niemcewicza, których autograf spoczywa w BPP, znajduje się w BC w Krakowie pod sygn. 5505. 881. [NIEMOJOWSKI Jan Nepomucen]: Relacja Jana Nepomucena Niemojowskiego o wyprawie Samuela Różyckiego na Litwę w 1831 r. Z rękopisu podał i objaśnieniami opatrzył Stefan Pomarański. Aten. Wileńskie. R. 3: 1924 z. 5/6 s. [200]–224. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8523. 882. NIEWIAROWICZ Alojzy Ligenza: Młodzież wileńska podczas powstania. Wyjątek ze wspomnień. Kur. Wileński. 1930 nr 277 s. 3. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 804. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/272535?tab=1 883. NIEWIAROWICZ Alojzy Ligenza: Wspomnienia o Adamie Mickiewiczu. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1878. – [4], 195 s. Estr XIX t. 6 s. 545. Odb. z Ruchu Literackiego. http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=12175&from=publication

— 353 — 884. [NIEWIAROWICZ Alojzy Ligenza]: Ze wspomnień Alojzego Ligęzy Niewiarowicza. [W:] Zbiór pamiętników do historii powstania polskiego z roku 1830–1831. – Lwów : Tomasz Rayski, 1882 s. 448–480 Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 7587. http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=13149&from=publication 885. NIEZABYTOWSKA Zofia: Dzieje rodziny kresowej. Wiadomości. (Londyn) R. 13: 1958 nr 21 s. 2. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8214?tab=1 886. [NIEZABYTOWSKI Karol]: Karol Niezabytowski. Pamiętniki. Fragmenty : 1) Kwestia ziemstw w guberniach zachodnich w 1906 r. 2) Polacy kresowi w rosyjskiej Radzie Państwa w latach 1910–1913. Wprowadzenie i oprac. Roman Jurkowski. Przegl. Wschodni. T. 10: 2006 z. 2(38) s. [429]–446. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2011, poz. 6841. 887. NIEZABYTOWSKI Krzysztof Jan Aleksander: Pamiętniki moje. Cz. 2. Warszawa : wyjątek (perjod rewolucyjny). – Paryż : [s.n.], 1845. – 226, [7] s. Wspomnienia z powstania listopadowego. Estr XIX t. 3 s. 347. 888. NIEZABYTOWSKI Krzysztof Jan Aleksander: Pamiętniki moje. Warszawa (period rewolucyjny). Wstępem poprzedził i oprac. Jerzy A. Jucewicz. – Warszawa : PEN, 1991. – 238, [2] s. Wspomnienia z powstania listopadowego. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1991, poz. 4337; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1992, poz. 3713; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1993, poz. 4882. Sprost.: Jucewicz Jerzy: Edycja chybiona. Nowe Książki. 1992 nr 5 s. 68–69. Rec.: Kalembka Sławomir, Przegl. Hist. T. 83: 1992 z. 1 [druk.: 1993] s. 179–181. 889. NOWAKOWSKI Edward Zygmunt: La persecuzione del cattolicismo in Russia ed il clero pollaco esiliato in Siberia. Versione dal polacco per Maliwina Ogonowska. – Bologna : Societa Tipografica gia Compositori, 1889. – 59 s. Estr XIX: l. 1881–1900, t. 3 s. 261. 890. [NOWAKOWSKI Edward Zygmunt]: La Wilja à Usole (Sibérie) en l’année 1865. Bull. Pol. Littér. Scientif. et Artist. A. 20: 1895 nr 89 s. 265–272. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1800. 891. [NOWAKOWSKI Edward Zygmunt]: Willa w Usolu na Syberyi 1865 roku / Edward z Sulgostowa [krypt.]. Nowa Reforma R. 13: 1894 dod. liter. do nr. 293 s. 1. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1798. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/183379?tab=1

— 354 — 892. [NOWAKOWSKI Edward Zygmunt]: Willa w Usolu na Syberyi 1865 roku / Edward z Sulgostowa [krypt.]. – Kraków : nakł. Wydaw. „Nowej Reformy”, 1894. – 14, [1] s. Estr XIX: l. 1881–1900, t. 3 s. 262. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1799. 893. [NOWAKOWSKI Edward Zygmunt]: Wspomnienie o  duchowieństwie polskiem znajdującem się na wygnaniu w Syberyi, w Tunce, przez E. z S. [krypt.]. – Poznań : [nakł. autora], 1875. – 62 s. Estr XIX: l. 1881–1900, t. 3 s. 262. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3224. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1801. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=143331&from=publication 894. NOWINA-KONOPKA Kazimierz: Wspomnienia wojenne kapelana II Brygady Legionów Polskich. Do dr. przygot., wstępem i przypisami zaopatrzył Julian Humeński. – Kraków : Wydaw. WAM – Księża Jezuici, 1993. – 405, [2] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1994, poz. 4737. Rec.: Pyśk Tomasz: Znad Styru pod Kaniów. Zesz. Nauk. Muzeum Wojska. [Z] 8: 1994 s. 158–161. 895. NOWINA-KONOPKA Kazimierz: Wspomnienia wojenne 1915–1920. Rozdz.: Służba w Legionach Polskich. Wspomnienia z lat 1915–1918. Do dr. przygot., wstępem i przypisami zaopatrzył Julian Humeński. Rozdz.: Na Podolu i Wołyniu. Wspomnienia z lat 1918–1920. Do dr. przygot., wstępem i przypisami zaopatrzyła Maria Dębowska. – Kraków : Wydaw. WAM. – 708 s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2011, poz. 6843. 896. OBERTYŃSKA Maria: W kołowrocie. Wstępem zaopatrzył B[ohdan] Janusz. – Lwów : „Wszechświat”, 1924. – 228 s. Szkice z pobytu na Ukrainie. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4234. 897. OBRAZKI z Białorusi. Chwila. R. 1864 nr 7 s. 1–2, nr 10 s. 1–2, nr 15 s. 1–2, nr 16 s. 1–2, nr 33 s. 1–2, nr 34 s. 1–2, nr 38 s. 1–2. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1806. 898. OBST Jan: Z nad Wilii i Niemna. Kilka wspomnień z 1863 r. Przew. Nauk. i Liter. Dod. do Gaz. Lwowskiej. R. 41: 1913 nr 7 s. 651–660, nr 8 s. 745–756, nr 9 s. 833–842, nr 10 s. 932–947. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3225. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1808. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/85435?tab=1

— 355 — 899. [OCHOCKI Jan Duklan]: Pamiętniki Jana Duklana Ochockiego. T. 1–4. Z pozostałych po nim rękopisów przepisane i wyd. przez Józefa Ignacego Kraszewskiego. – Wilno : Józef Zawadzki, 1857. – 4 t. (444 ; 454 ; 360 ; 349 [i.e. 347]). Estr XIX t. 3 s. 267. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 760. 900. [OCHOCKI Jan Duklan]: Pamiętniki Jana Dukl. Ochockiego. Cz. 1–4. – [Wyd. tanie]. Oprac. Józef Ignacy Kraszewski. – Warszawa, 1882. – 4 cz. ([5], 316, [2] ; [5], 324, [4] ; [7], 318, [2] ; [2], 331, [1] s.). – (Wybór pism / J. I. Kraszewski ; T. 1–4). W części drugiej znajdują się również pamiętniki Józefata Ochockiego, które obejmują sąd w Smoleńsku w 1794 r. oraz zesłanie do Turyńska na Syberię w latach 1794– 1800 s. 278–342. Estr XIX t. 2 s. 357. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 761. 901. [OCHOCKI Jan Duklan]: Pamiętniki Jana Duklana Ochockiego. T. 1–6. – Warszawa : Red. i Adm. [Biblioteki Dzieł Wyborowych, ca 1909–1910]. – 6 t. (147, [1] ; 147, [1] ; 147, [1] ; 145, [1] ; 125, [1] ; 120, [1] s.). – (Biblioteka Dzieł Wyborowych ; t. 626 ; t. 627 ; t. 629 ; t. 631 ; t. 637 ; t. 638). Bibliogr. hist. polskiej(Finkel)1955, poz. 3657. 902. [OCHOCKI Jan Duklan]: Pamiętniki Jana Duklana Ochockiego. Mówią Wieki. R. 20: 1977 nr 8 s. 18–22. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1977, poz. 3268. 903. [ODRZYWOLSKI] Zygmunt: Podkop więzienny w  Kijowie. Napisał świadek naoczny Zygmunt O. [pseud.]. Warta. R. 12: 1886 nr 610 s. 5387–5389, nr 611 s. 5395–5397, nr 612 s. 5405–5407, nr 613 s. 5413–5414, nr 614 s. 5420–5422, nr 615 s. 5429–5431, nr 616 s. 5437–5439. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3229. Toż. Poznań 1886 Władysław Simon. Rkps „Wspomnienia z  lat 1845–1868” Zygmunta Odrzywolskiego znajduje się w BZNOss. pod sygn. 12907/II, mf. BN 2402. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/98713?tab=1 904. [ODRZYWOLSKI Zygmunt]: Powstanie polskie nad Bajkałem. Z  pamiętników naocznego świadka Z.  O.  [pseud.]. Tydz. Liter. i Artyst. R. 4: 1877 t. 5 nr 30 s. 469–470, nr 31 s. 484–485, nr 32 s. 500–501, nr 33 s. 516–517, nr 34 s. 532–534, nr 35 s. 548–549, nr 36 s. 564–566, nr 37 s. 581–582, nr 38 s. 598–600, nr 39 s. 611– 612, nr 40 s. 628–629, nr 41 s. 645–646, nr 42 s. 660–662. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1818. 905. [ODRZYWOLSKI Zygmunt]: Powstanie polskie nad Bajkałem i sprawa kazańska przez Z. O. [pseud.]. – Lwów : Księg. Polska, 1878. – [2], 137 s. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1819.

— 356 — 906. [ODRZYWOLSKI Zygmunt]: Sprawa kazańska przez Z. O. [pseud.]. Tydz. Liter. i Artyst. R. 4: 1877 t. 5 nr 47 s. 739, nr 48 s. 757, nr 49 s. 774–775. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1820. 907. [ODRZYWOLSKI Zygmunt]: Tunel więzienny w Kijowie. Z czasów powstania polskiego 1863 r. przez naocznego świadka Z. O. [pseud.]. – Lwów : Jan Mittig, 1869. – 34 s. Estr XIX: l. 1881–1900, t. 3 s. 285. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3229. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1821. http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=8601&from=FBC 908. [ODRZYWOLSKI Zygmunt]: Tunel więzienny w Kijowie. Z czasów powstania polskiego 1863 r. przez naocznego świadka Z. O. [pseud.]. – [Wyd. 2 popr.], 1886. – 41 s. 909. [ODYNIEC Antoni Edward]: Listy z podróży Antoniego Edwarda Odyńca. T. 1 (Z Warszawy do Rzymu). T. 2 (Z Warszawy do Rzymu). T. 3 (Z Rzymu). T. 4 (Z Neapolu do Genewy). – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1875–1878. – 4 t. ([6], 390, II ; 407, II ; [4], 415, [4] ; [4], 419, [3] s.). Estr XIX t. 6 s. 559. BZCz. 2013, poz. 31412, 38134. Wspomnienia Antoniego Edwarda Odyńca, spisane w  formie listów, omówiła pod kątem obecności w nich wspomnień wileńsko-kowieńskich Irena Fedorowicz. Zob.: „Listy z podróży” Adama Edwarda Odyńca, czyli „listy o Adamie, Regiony i Pogranicza. 2011 nr 4 s. 59–71; Colloquia Litteraria. 2012 nr 2 s. 161–183. 910. [ODYNIEC Antoni Edward]: Listy z  podróży Antoniego Edwarda Odyńca. T.  1 (Z  Warszawy do Rzymu). T.  2 (Z  Warszawy do Rzymu), T.  3 (Z  Rzymu). – [Wyd. 2]. – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1884–1885. – 3 t. (366, II ; 373, [1], II ; [4], 415, [1] s.). Estr XIX: l. 1881–1900, t. 3 s. 285. NKor. t. 8, poz. 17 s. 519. https://polona.pl/item/1325471/4/ https://polona.pl/item/1391358/4/ https://polona.pl/item/1433820/5/ 911. ODYNIEC Antoni Edward: Listy z podróży. T. 1. Oprac. Marian Toporowski. Wstęp Maria Dernałowicz. T. 2. Oprac. Marian Toporowski i Maria Dernałowicz. – Warszawa : Państw. Inst. Wydaw., 1961. – 2 t. (655, [1] ; 699, [4] s.). – (Biblioteka Pamiętników Polskich i Obcych). PB 1962, poz. 2868, 3510.

— 357 — 912. ODYNIEC Antoni Edward: Listy z podróży. (Wybór). Oprac. Henryk Życzyński. – Lwów : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, [1937]. – XX, 487, [1] s. – (Bibljoteka Narodowa. Serja 1 ; nr 117). https://polona.pl/item/3463652/2/ 913. ODYNIEC Antoni Edward: Listy z podróży. (Wybór). Oprac. Henryk Życzyński. – Wrocław, Warszawa : Zakł. Narod. im. Ossolińskich ; De Agostini Polska, cop. 2005. – XXV, [1], 532, [1] s. – (Skarby Biblioteki Narodowej). PB 2005, poz. 17577. Wyd. wg ed.: Zakł. Narod. im. Ossolińskich 1937 (Bibljoteka Narodowa. Serja 1 ; nr 117). 914. [ODYNIEC Antoni Edward]: Puttkamer i Marylla. Ze wspomnień A. E. Odyńca. Przegl. Pol. R. 16: 1881 t. 62 z. 5 s. 272–280. 915. ODYNIEC A[ntoni] E[dward]: Wspomnienia z przeszłości opowiadane Deotymie. Kron. Rodzinna. 1879 t. 7 nr 15 s. 449–455, nr 16 s. 485–491, nr 17 s. 518–524, nr 18 s. 550–555 ; 1880 t. 8 nr 1 s. 1–6, nr 2 s. 34–38, nr 4 s. 105–111, nr 8 s. 225–231 ; 1881 t. 10 nr 9 s. 265–271, nr 10 s. 289–295, nr 11 s. 323–329, nr 12 s. 361–370, nr 14 s. 423–432, nr 15 s. 453–458 ; 1882 t. 10 nr 23 s. 705–709 ; 1883 t. 11 nr 3 s. 65–70, nr 4 s. 100–108, nr 5 s. 137–145, nr 6 s. 165–172. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 678. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/73357?tab=1 916. ODYNIEC Antoni Edward: Wspomnienia z przeszłości opowiadane Deotymie. – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1884. – 459, [1] s. Estr XIX: l. 1881–1900, t. 3 s. 285. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 678. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 739. Rec.: [Tokarzewicz Józef] h., Kraj 1884 nr 39 s. 24–25; [Tarnowski Stanisław] S. T., Przegl. Pol. R. 20: 1886 t. 79 s. 375–379; Kutejnikov N[ikolaj] S[tepanovič]: Vospominanija Odinca. Istor. Vest. R. 6: 1885 t. 21 s. 142–150. 917. [OGIŃSKI Michał Kleofas] Oginskis Mykolas Kleopas: Atsiminimai. Apie Lenkiją ir lenkus nuo 1788 iki 1815 metų pabaigos. T. 1, T. 2–3, T. 4. Iš pr. Į kalbą vertėVirginijus Baranauskas. – Vilnius : Regionų kultūrinių iniciatyvų centras, 2007, 2009–2010. 4 t. (271 ; 379, [1] ; 191 s.). 918. OGIŃSKI Michał Kleofas: Denkwürdigkeiten über Polen und die Polen, vom Jahre 1788 an bis 1815. T. 1–2. Deutsch von Friedrich Gleich. – Leipzig : H. F. Hartmann, 1827. – 2 t. (XVIII, 368 ; [2], 306 s.). 919. [OGIŃSKI Michał Kleofas]: Mémoires de Michel Ogiński sur la Pologne et les Polonais depuis 1788 jusqu’a la fin de 1815. T. 1–4. Éd par Léonard Chodźko. – Paris,

— 358 — Genève : Ponthieu ; Bodezat de Delarue, 1826–1827. – 4. T (XII, 511 ; [4], 430 ; [4], 320 ; [4], 359 s.). Estr XIX t. 3 s. 282. 920. [OGIŃSKI Michał Kleofas]: Pamiętniki Michała Ogińskiego o Polsce i Polakach od roku 1788 aż do końca roku 1815. T. 1–4. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1870–1873. – 4 t. ([2], VII, VI, 355, [1], X ; [4], 298, IX ; XV, [1], 218 ; [4], 236, IV s.) – (Pamiętniki z Ośmnastego Wieku ; t. 11). Estr XIX t. 3 s. 282. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 819. Rkps pamiętników znajduje się w BUWil. pod sygn. F1-D170, F1-171, F1-D172, F1D173, 1788–1815. http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/6228?tab=1 921. OHRYZKO Jozafat: Relacja z pobytu w więzieniu wileńskiem. [W:] Dybowski Benedykt, Pamięci Józefata Ohryzki. Bibl. Warsz. 1907, t. 2 s. 242–251. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3232. http://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/101424?tab=1 922. OKĘCKA-BROMKOWA Maryna: Sekretarzyk babuni. – Olsztyn : „Pojezierze”, 1970. – 219, [4] s. Maryna Okęcka-Bromkowa, ur. 26 czerwca 1922 r. w Uściługu, zm. 15 października 2003 r. w Olsztynie – dziennikarka, literatka, folklorystka, autorka książki, która jest kompilacją wspomnień trzech osób: autorki, pradziadka Adolfa Okęckiego ur. w 1815 r., właściciela majątku na Wołyniu, „Babci Duszki” – Jadwigi niezamężnej i bezdzietnej, która swój dwór przekazała na prywatne schronienie i szkołę dla sierot. Wspomnienia autorki odnoszą się do przedwojennych wołyńskich czasów. PB 1970, poz. 7223; PB 1973, poz. 11210. Wyd. 2, tamże 1973. 923. OKĘCKA-BROMKOWA Maryna: Sekretarzyk babuni. – Białystok : Kraj. Agencja Wydaw., 1994. – 207 s. PB 1994, poz. 7779. 924. OKULICZ Kazimierz: Brzask, dzień i zmierzch na ziemiach Litwy historycznej. Szkic historyczno-publicystyczny. [W:] Pamiętnik wileński. – Londyn : Pol. Fund. Kult., 1972 s. 9–88. PZ 1972, poz. 193. 925. OKULICZ Kazimierz: Opowieści nobliwe i sentymentalne. Zesz. Hist. [Paryż] 1974 z. 28 s. 104–123. 926. OKULICZ Stefan: Bitwa pod Madejkami w r. 1863. Goniec Wil. R. 2: 1909 nr 9 s. 2, nr 10 s. 2, nr 11 s. 2 nr 15 s. 2, nr 16 s. 2. Bitwa pod Madejkami-Birże (Litwa).

— 359 — Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3238. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2439. 927. OKULICZ Stefan: Czasy przedpowstaniowe. Z  życia młodzieży. Pobudka. R. 3: 1910 nr 3 s. 13–18, nr 4 s. 18–23, nr 5 s. 11–18, nr 11 s. 10–17; R. 4: 1911 nr 1–2 s. 12–16. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1829. 928. OKULICZ Stefan: Mogiła nad Niewiażą. (Wspomnienia z r. 1863). Dzien. Wileński. R. 2: 1907 nr 293 s. 5–6. Toż. Nasz Kraj. R. 5: 1910 nr 82 s. 6–8. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1830. 929. OKULICZ Stefan: Mój kij. (Wspomnienie). Dzien. Wileński. R. 2: 1907 nr 229 s. 2. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1831. 930. OKULICZ Stefan: Obrazki z 1863 r. – Kraków : [nakł. autora], 1910. – [4], 218, [1] s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3239. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1832. Rec.: Przyborowski Walery, Kwart. Hist. R. 26: 1912 s. 532–534. 931. OKULICZ Stefan: Pierwsze czaty. (Wspomnienie z r. 1863). Dzien. Wileński. R. 2: 1907 nr 241 s. 2. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1833. Toż. Ojczyzna. R. 6: 1908 s. 247–248. 932. OKULICZ Stefan: Przed laty. Wspomnienia. – Kraków : [nakł. autora], 1910. – [4], 89 s. Okres przedpowstaniowy na Litwie i Białorusi. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1834. 933. OKULICZ Stefan: Trzy spotkania. (Obrazek z minionych dni). Dzien. Wileński. R. 2: 1907 nr 117 s. 2, nr 118 s. 2, nr 160 s. 2. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1835. 934. OKULICZ Stefan: W puszczy. (Obrazek z r. 1863). Dzien. Wileński. R. 3: 1908 nr 2 s. 2, nr 3 s. 2, nr 4 s. 1. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1836. Toż. Nowa Reforma. R. 27: 1908 nr 32. 935. OLASIKOWICZ Wacław: Chłopak ze Sławuty. Wspomnienia z  niedalekiej przeszłości. – Warszawa : Lud. Spółdz. Wydaw., 1987. – 129 s.

— 360 — PB 1987, poz. 4269. Prawdziwe nazwisko Antoni Wacław Olasik, pochodził z Wołynia. 936. OLIZAR Bohdan: Pod władzą „ludu”. Licytacja bydła. – Pamiętn. Kijowski. T. 4 Londyn : Koło Kijowian, 1966 s. 130–137. 937. OLIZAR Bohdan: Wyjazd z Czarnolasu do kościoła w Korostyszowie. Wspomnienia z lat minionych. Pamiętn. Kijowski. T. 5: 1995 s. 108–113. Wspomnienia z ziemi żytomierskiej w początku XX w. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1995, poz. 5389. 938. OLIZAR Gustaw: Pamiętniki 1798–1865. Z przedm. J. Leszczyca [pseud.] Jana Siemieńskiego [nazw.]. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1892. – XLIV, 300 s.  Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 681. Rec.: Czas. 1891 nr 297; [Morawska Konstancja] M., Przegl. Pol. R. 26: 1892 t. 3 s. 197–205; Lisicki Henryk, Kwart. Hist. R. 7: 1893 s. 159–160; Kivlickij E. A., Čtenija v Istor. Obšč. Nestora Letopisca 1894 t. 8 s. 10. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=134176 939. [OLIZAR Narcyz]: Gefangenschaft und Flucht.  Mit einem Anhange. Bemerkungen über die Insurrection in Volhynien. Bd. 1–2. Denkwürdigkeiten des Grafen Narciss Olizar. – Leipzig : L. Michelsen, 1845. – 2. Bd ([2], 194 ; [2], 215, [1] s.). GV 1700–1910 vol. 104 s. 46. Estreicher nie notuje. 940. [OLIZAR Narcyz] : Mémoires du comte Narcis Olizar, sénateur polonais. – Leipzig, Paris : L. Michelsen ; J. Renouard, 1845. – [2], 253, [1] s. Estr XIX t. 3 s. 292. 941. [OLIZAR Narcyz]: Pamiętnik oryginała. T.  1–2 / Przez *** [krypt.] Narcyz Olizar [nazw.]. – Wyd. Jan Nepomucen Bobrowicz.  – Lipsk : Księg. Zagraniczna, 1853. – 2 t. (XV, 373 ; [4], 216, [1] s.). Estr XIX t. 3 s. 292. 942. [OLIZAR Narcyz]: Pamiętnik oryginała. T.  1–2 / Przez *** [krypt.] Narcyz Olizar [nazw.]. – [Wyd. nowe]. – Bruxella : Z. Gerstmann, 1862. – 2 t. (XV, [1], 373 ; [2], 216, [1] s.). Estr XIX t. 3 s. 292. 943. OLIZAR Narcyz: Pamiętnik oryginała. Cz. 1–2. Do dr. przygot. i przedm. opatrzył Henryk Piątkowski. – Warszawa : Biblioteka Dzieł Wyborowych ; Gebethner i Wolff, 1914. – 2 cz. w 1 vol. (157, [1] ; s. 158–320). – (Biblioteka Dzieł Wyborowych ; nr 827). BP(Czubek)1914, s. 36.

— 361 — 944. [OLIZAR Narcyz]: Pamiętniki kasztelana Narcyza Olizara (1831–1833). [W:] Pamiętniki polskie, T. 1. – Wyd. Ksawery Bronikowski. – Paryż : [s.n.], 1844 s. [12]– 37, [49]–69, [97]–113, [193]–221, [241]–261. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 7588. Toż. Bronikowski Ksawery: Pamiętniki polskie. T. 1. Wyd. Adam Kaczurba. – Przemyśl : [s.n.], 1883 s. [17]–180. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=288491&from=publication http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=4557&from=publication 945. [OLIZAR Narcyz]: Pamiętniki kasztelana Narcyza Olizara. Dwie części razem. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1871. – XII, [2], 211 s. – (Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 62). Estr XIX t. 3 s. 292. http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=4506&from=FBC 946. [OLIZAR Narcyz]: Pamiętniki kasztelana Narcyza Olizara. Rok 1831. Cz. 1–2. – Warszawa : [s.n.], 1907. – 2 cz. (139 ; 151 s.). – (Biblioteka Dzieł Wyborowych ; nr 467, nr 468). Powstanie listopadowe. Wołyń. Bibliogr. hist. polskiej(Finkel)1955, poz. 3660. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3000. 947. OMILJANOWICZ Kazimierz: Kraina kwietnych uwroci. Zapiski znad Wigier. Tekst na podst. rękopisu oprac. Celina Szoka; red. [i posł.] Janusz Kopciał. – Suwałki : „Hańcza”, 2003. – 147, [1] s. – (Biblioteka Suwalska). Autor żył w  latach 1888–1969. W  pamiętniku doprowadzonym do 1922  r. opisał głównie dzieciństwo i  szkołę w  Piertaniach, naukę w  seminarium nauczycielskim w Wejwerach na Litwie i pierwsze lata pracy pedagogicznej. Nawiązał również do walk w czasie I wojny światowej, potem armii Kołczaka. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2003, poz. 5857. 948. [ONICHIMOWSKI Ignacy] Szczery Ziemisław: Wycieczka do Pińska i w Pińszczyznę. Kłosy. 1877 t. 24 nr 606 s. 83–84, nr 605 s. 67–71. Dat. Lipowa, w październiku 1876 r. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/118180?tab=1 949. OPOWIEŚCI dziewczęce. Ustępy z pamiętników młodych panien (1776–1866). W oprac. Stanisława Wasylewskiego. – Lwów, Poznań : Wydaw. Polskie, 1920. – [6], 181 s. – (Gawędy o Dawnym Obyczaju ; t. 3). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 880. 950. OPOWIEŚCI dziewczęce. Ustępy z pamiętników młodych panien (1776–1866). Oprac. Stanisław Wasylewski. – Kraków : Wydaw. Literackie, 1957. – 184, [3] s. PB 1957, poz. 3335.

— 362 — 951. OPUSTILL Zdzisław: Polskie formacje wschodnie 1918–1919. – Warszawa ; Księg. Perzyński, Niklewicz, 1922. – 252 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4240. https://polona.pl/item/35840271/3/ 952. ORKAN Władysław: Drogą Czwartaków. Od Ostrowca na Litwę 1915 r. – Kraków : Centralne Biuro Wydaw. N. K. N., 1916. – 124 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4241. 953. ORKAN Władysław: Drogą Czwartaków. Od Ostrowca na Litwę. Red. nauk. Piotr Ferenc-Chudy; wstęp P. Ferenc-Chudy. – Kraków : Libron, 2006. – 157 s. Dziennik legionowy z okresu od 16 lipca do 19 sierpnia 1915 r. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2006, poz. 5631. 954. ORŁOWICZ Mieczysław: Moje wspomnienia turystyczne. Wybór i  oprac. Wanda Ferens. Przedm. Ryszard Wroczyński. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1970. – XXV, [1], 694, [1] s. PB 1970, poz. 4232. 955. ORŁOWICZ Mieczysław: Pamiętniki. (Fragment z  lat 1908–1909). Oprac. Wiesław Bieńkowski i Jan Hulewicz. Studia Hist. R. 22: 1979 z. 1 s. 85–129; z. 2 s. 295–333. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1979, poz. 3498. 956. OROBKIEWICZ Władysław: Z dziejów walk i cierpień na kresach. – Lwów, Warszawa : Książnica Polska Tow. Nauczycieli Szkół Wyższych. – Lwów, Warszawa, 1919. – 96 s. Ukraina, 1914–1918 r. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4244. http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=13872&from=FBC 957. ORSKI Stanisław Wiktor: W zachodniej „Republice” ukraińskiej od 1. listopada 1918 do 22. maja 1919. – Lwów [etc.] : Księg. Polska B. Połoniecki, 1919. – 42 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4245. 958. ORZESZKOWA Eliza: Dnie. [Fragmenty]. Oprac. Iwona Wiśniewska. Napis. Ser. 6: 2000 s. 177–213. Dziennik z okresu od stycznia 1898 r. do listopada 1903 r. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2000, poz. 6190; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2003, poz. 5859. Rec.: Budrowska Kamila, Ruch. Liter. R. 44: 2003 z. 1 s. 103–105. 959. [ORZESZKOWA Eliza]: Pamiętnik Elizy Orzeszkowej. Z  autografu autorki ogłosił Leopold Méyet. Kur. Warszawski 1911 nr 24 s. 4–5, nr 25 s. 2–3, nr 27 s. 2–3, nr 28 s. 2, nr 31 s. 2–3, nr 32 s. 2, nr 34 s. 2, nr 35 s. 2–3, nr 38 s. 2–3, nr 39 s. 2–3.

— 363 — http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/187360?tab=1 960. ORZESZKOWA Eliza: O sobie... – Wstępem opatrzył Julian Krzyżanowski. – Warszawa : Czytelnik, 1974. – 169, [15] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1974, poz. 2974. 961. ORZESZKOWA Eliza: O sobie. Oprac. Iwona Wiśniewska. – Warszawa : IBL PAN, 2001. – 345, [2] s. – (Inedita z II Połowy XIX Wieku). Białoruś. Notatki pisarki prowadzone od 21 stycznia 1898 r. do 1 listopada 1904 r. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2001, poz. 5712. 962. ORZESZKOWA Eliza: Wspomnienia. Sfinks.  1911 nr  37 s.  [28]–44, nr  38 s. [187]–205, nr 39 s. [337]–349, nr 40 s. [22]–29. 963. [ORZESZKOWA Eliza]: Z  rodzinnych wspomnień Orzeszkowej. Oprac. Leopold Méyet. Tyg. Ilustr. 1907 nr 23 s. 469–471. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/87?tab=1 964. ORZESZKOWA Eliza: Zwierzenia. Kraj. R. 10: 1891 nr 50 s. 4–14. http://pbc.biaman.pl/dlibra/publication/31393?tab=1 965. OSIECIMSKI Stanisław: Powstańcy w  borach litewskich. Gaz. Lwowska. R. 111: 1921 nr 73 s. 2, nr 74 s. 2, nr 75 s. 2, nr 77 s. 2, nr 78 s. 2. Stanisław Osiecimski (1841–1921), ur. na Litwie w majątku Bielanach w gub. wileńskiej, w pow. dziśnieńskim. Wspomnienia spisał we Lwowie w 1908 r. Dotyczą one jego udziału w powstaniu styczniowym na Litwie. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1851. Rkps wspomnień znajduje się w CPAHULw., f. 102 op. 1 sygn. teczki 27. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/17726?tab=1 966. OSTASZEWSKI Eliasz: Silva rerum. [W:] Iwanowski Eustachy: Wspomnienia polskich czasów dawnych i późniejszych przez Eu.....go Heleniusza [pseud.]. T. 2. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1894 s. [224]–379. Zawiera m.in.: Wspomnienia o Wilnie. Znakomitsi uczniowie Uniwersytetu Wileńskiego. Powtórnie o Filaretach, uczniach Uniwersytetu Wileńskiego. Dawniejsi i dzisiejsi posiadacze dóbr na Wołyniu w okolicach Lubaru, Ostropola i w powiatach zwiahelskim i zasławskim. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1396. http://www.wbc.poznan.pl/Content/54570/directory.djvu 967. OSTASZEWSKI Spirydion: Wyjątki z pamiętnika. [W:] Iwanowski Eustachy: Pamiątki polskie z różnych czasów przez Eu......go Heleniusza [pseud.]. T. 2. – Kraków : [nakł. autora], 1882 s. 610–671. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 1346.

— 364 — 968. OSTROMĘCKA Jadwiga: Pamiętnik z  lat 1862–1911. Oprac. Anna Brus.  – Warszawa : Wydaw. DiG, 2004. – 350, [1] s. Pamiętnik Jadwigi Ostromęckiej, nauczycielki urodzonej w  Dobrotach na Litwie, obejmuje swym zakresem prawie pół wieku. Odbija się w nim echo zesłań po powstaniu styczniowym i sytuacja nauczycieli w II poł. XIX stulecia. Pamiętnik jest wielowątkowy – geograficznie sięga od Tomska na Syberii, przez Kazań, Litwę, Warszawę aż po Londyn, chronologicznie – od wypadków poprzedzających powstanie 1863 do śmierci Orzeszkowej w 1910 roku. Autorka zamieszcza relacje z różnych, odległych od siebie środowisk – zesłańców syberyjskich, kolonii polskiej w Kazaniu, kręgu znajomych Orzeszkowej i działaczy oświatowych z Warszawy. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2004, poz. 5702. Rkps znajduje się w zbiorach BN pod sygn. akc.10242–10243. 969. OSTROWSKA Helena: Połąga i Kretynga. Do dr. podała Magdalena Kornacka. Karta. [Nr] 40: 2004 s. 4–25. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2004, poz. 5703. Wspomnienia Heleny z Tyszkiewiczów Ostrowskiej z lat 1876–1891 z majątków na pograniczu Żmudzi i Kurlandii. Uzup.: Łoś Piotr Szymon. Karta [Nr]: 41: 2004 s. 153. 970. [OSTROWSKI Edward]: Listy z podróży odbytéj do stepów Kirgiz-Kajsackich. T. 1–2 / przez Edwarda Ostrowskiego. – Grodno : J. Zagajewski, 1859. – 2 t. (IX, 258; [4], 170 s.). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2516. https://polona.pl/item/1600196/8/ 971. PADEREWSKI Ignacy Jan: Pamiętniki. Spisała Mary Lawton. Przeł. Wanda Lisowska i Teresa Mogilnicka. Wstęp Witold Rudziński. Przedmowa Mary Lawton. – Kraków : Pol. Wydaw. Muzyczne, 1961. – 521, [1] s. – (Źródła Pamiętnikarsko-Literackie do Dziejów Muzyki Polskiej ; t. 9). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1961, poz. 1873; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1967, poz. 1905. Bibliogr. hist. Pol (Mad.)1967, poz. 9262. Wyd. 2, tamże 1967. 972. PADEREWSKI Ignacy Jan: Pamiętniki. T.  1–2. Spisała Mary Lawton z  jęz. ang. przeł. Wanda Lisowska, Teresa Mogilnicka. – [Wyd. 3]. – Kraków : Pol. Wydaw. Muzyczne, 1972. – 2 t. (248 ; 241, [3] s.). – (Muzyka Moja Miłość). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1972, poz. 2876; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1982, poz. 3502. Witold Rudziński: Posłowie. Wyd. 4. T. 1–2 w 1 vol. tamże 1982. Tyt. oryg.: The Paderewski memoirs.

— 365 — 973. PADEREWSKI Ignacy Jan: Pamiętniki. Spisała Mary Lawton. Z  ang. przeł. Wanda Lisowska i Teresa Mogilnicka. Posłowie Witold Rudziński. – [Wyd. 5]. – Kraków : Pol. Wydaw. Muzyczne, 1984. – 474, [6] s. – (Pamiętniki Muzyczne). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1984, poz. 1760; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1986, poz. 3603. Wyd. 6, tamże 1986. 974. PADEREWSKI Ignacy Jan: Pamiętniki 1912–1932. Spisała Mary Lawton. Przekł. z ang., wstęp Andrzej Piber. Przekł. rozdz. II Wanda Lisowska i Teresa Mogilnicka. – Kraków : Pol. Wydaw. Muzyczne, 1992. – 184, [3] s. – (Pamiętniki Muzyczne). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1992, poz. 3715. 975. [PADEREWSKI Ignacy Jan] Paderewski Ignace Jan: The Paderewski memoirs. Ignace Jan Paderewski and Mary Lawton. – New York : Charles Scribner’s Sons, 1938. – X, [1], 404 s. 976. [PADEREWSKI Ignacy Jan] Paderewski Ignace Jan: The Paderewski memoirs. By Ignace Jan Paderewski and Mary Lawton. Forew. by Mary Lawton incl. letter from Bernard Shaw. – London : Collins, 1939. – [2], 395 s. PZ 1939/1955 t. 2 K–Q, poz. 11614. 977. [PADEREWSKI Ignacy Jan] Paderewski Ignace Jan: The Paderewski memoirs. By Ignace Jan Paderewski and Mary Lawton. New pref., discography and bibliography by Stephen Citron. – New York : Da Capo Press, 1980. – X, 409 s. – (Da Capo Press Music Reprint Series). PZ 1980, poz.1914. Przedr., oryg.: New York Charles Scribner’s Sons, 1938. 978. [PAKOSZ Elżbieta]: Pamiętnik Elżbiety z Rudominów Pakoszowej. Kron. Rodzinna. 1881 t. 9 nr 9 s. 275–279, nr 10 s. 310–316, nr 11 s. 345–348, nr 13 s. 410– 413, nr 14 s. 439–444, nr 15 s. 471–477, nr 16 s. 499–508, nr 17 s. 532–539, nr 18 s. 569–571, nr 19 s. 598–604. Wspomnienia z lat 1810–1840 z Dukszt i Kamienia. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1400. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/73317?tab=1 979. PAMIĄTKI i wspomnienia rozmaite. Zebr. i wyd. Sylwester Wężyk Groza. – Wilno : [nakł. wydawcy], 1848. – [7], XI, [4], 156 s. Pamiętnik i listy dot. Ukrainy. Estr XIX t. 2 s. 88. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 2587. https://polona.pl/item/555198/86/

— 366 — 980. PAMIĘTNIK bezimiennego. [W:] Iwanowski Eustachy: Wspomnienia narodowe przez Eu...go Helleniusza [pseud.]. – Paryż : [s.n.], 1861 s. 166–189. Wspomnienie o Józefie Siemaszko, biskupie litewskim i wileńskim, duchownym Kościoła greckokatolickiego. Estr XIX t. 2 s. 175. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2523. 981. PAMIĘTNIK o Filomatach i Filaretach. – Paryż : Księg. Luxemburgska, [post 1872]. – 28 s. – (Biblioteka Ludowa Polska ; 60). http://pbc.gda.pl/dlibra/docmetadata?id=30799 982. PAMIĘTNIK obywatela powiatu upickiego. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o powstaniu Litwy w r. 1831. – Paryż : Księg. Polska 1835 s. 151–214. Litwa, uczestnicy powstania 1831 r. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1952. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8475. Toż. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o  powstaniu Litwy w  r. 1831. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1875. – (Historia powstania 1831 r. na Wołyniu, Podolu, Ukrainie, Żmudzi i Litwie ; t. 2 ; Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 72). Toż skróc. [W:] Powstanie 1831 r. na Litwie. Wspomnienia uczestników. Wyd. Henryk Mościcki. – Wilno : Józef Zawadzki, 1931 s. 61–84. Rkps pamiętnika znajduje się w BPP pod sygn. 410. http://www.wbc.poznan.pl/Content/99487/directory.djvu 983. PAMIĘTNIKI dekabrystów. T. 1–3. Pod red. Wacława Zawadzkiego. – Warszawa : Państw. Inst. Wydaw. – (Biblioteka Pamiętników Polskich i Obcych). T.  1: Mikołaj Bestužew, Michał Bestužew, Piotr Bestužew. Opowiadania Michała i Heleny Bestužewów według notatek Michała Siemiewskiego. Przeł. Krzysztof Radziwiłł i Janian Zeltzer. Wstęp i przypisy Wiktoria Śliwowska. – 483, [1] s.  T. 2: Iwan Jakusztin: Pamiętnik dekabrysty; Michał Łunin: Wybór listów i zapisków z  notatnika; Maria Wołkońska: Wspomnienia; Paulina Annienkowa: Wspomnienia. Przypisy oprac. Wiktoria Śliwowska. – 663, [1] s. T. 3: Sprawy dekabrystowskie w pamiętnikarstwie polskim. Wyboru dokonał i przypisami opatrzył Wacław Zawadzki. – 909, [3] s.  Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1960, poz. 1716. 984. PAMIĘTNIKI polskie. T. 1–4, z. 1. Wyd. przez Ksawerego Bronikowskiego. – Paryż : [s.n.], 1844–1845. – 4 t. ([2], 288, [1] ; [2], 288, [1] ; [2], 286, [3] ; 48 s.). Z lat 1806–1831. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 821. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 7410. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=24417&from=FBC http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=24425&from=FBC

— 367 — http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=288512&from=publication&showCont ent=true http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=24443&from=FBC 985. PAMIĘTNIKI polskie. T.  1–2. Zebrane przez Ksawerego Bronikowskiego. Wyd. Adam Kaczurba. – Przemyśl : [s.n.], 1883–1884. – 2 t. w 1 vol. (X, 384 ; 256 s.). Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 7410. 986. PANAŚ Józef: Pamiętniki kapelana Legionów Polskich. Cz. 1, Boje legjonowe. Karpaty – Bukowina – Besarabja – Królestwo – Wołyń. Cz. 2, Walki pozycyjne – Ofenzywa rosyjska 1916 – Błędne koło – Dnie ułudy – Królestwo – Obozy jeńców w  Niemczech – Kryzys legionowy – W  Galicyi. – Lwów : St.  Rehman, 1920. – 2 cz. (125, [1] ; 130–248 s.). Legiony Polskie (1914–1917). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4250. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 9272. https://polona.pl/item/20246921/0/ http://polona.pl/item/20246924/0/ 987. PANKIEWICZ Michał: Z dziejów walki o język polski w mieście Orzeszkowej. Przegl. Hist.-Oświat. R. 15: 1972 nr 2 s. 266–278. Grodno 1898–1906. Bibliogr. hist. polskiej (PTH)1972, poz. 2879. 988. [PARCZEWSKI Konstanty]: Powstanie w okolicach Niemenczyna. Pamiętnik Konstantego Parczewskiego (1831). T. 3 z. 3–4. Wyd. przez Ksawerego Bronikowskiego. – Paryż : [s.n.], 1845 s. [162]–177. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8496. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication?id=81565 989. PASENKIEWICZ Kazimierz: Ze wspomnień kijowskich. Pismo Liter.-Artyst. R. 6: 1987 nr 11/12 s. 4–29. Lata 1897–1918. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1988, poz. 3444. 990. PASMO czynności ciągiem lat idące... Wybór, oprac. i wstęp Anna i Andrzej Rosnerowie. Epilog Andrzej Romer. – Warszawa : Krąg, 1992. – V, [1], 337, [9] s. – (Z dziejów Romerów na Litwie). Książka opowiada historię rodu. Koniec XIX i niemal połowę XX w. ilustrują obszerne fragmenty wspomnień i dzienników Zofii z Dembowskich i Eugeniusza Romerów. – Wilno, Rakiszki, Szawle, Rosienie, Kielmy. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1992, poz. 2427. Rec. Zakrzewski Andrzej B.: Nadniemeńska saga. Społeczeństwo Otwarte. 1993 nr 1 s. 47–49.

— 368 — 991. PASZKOWSKI Edward: Krzemieniec. Garść wspomnień. Dzien. Kijowski. Dodatek Noworoczny 1909 s. 7–11. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3773. 992. PAWEŁCZYŃSKA Anna: Koniec kresowego świata. – Lublin : Wydaw. Test, 2003. – 464 s.  Zawiera: Testament prababki; Na cztery wiatry. Książka wprowadza czytelnika w  nieistniejący już świat XIX-wiecznych polskich dworów i dworków na terenie Podola, Wołynia i Ukrainy. Autorka przedstawia losy kilku spokrewnionych rodzin; Gdowskich, Dyakowskich, Ruszczyców i Pawełczyńskich (część 1: Testament prababki). W  części 2 konfrontuje kresowy świat matki z Mazowszem – miejscem pochodzenia ojca. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2003, poz. 4065. 993. PAWEŁCZYŃSKA Anna: Koniec kresowego świata. – [Wyd. 2 popraw. i uzupeł.]. – Lublin : Wydaw. Test, 2005. – 418, [4] s.  Zawiera: Testament prababki; Na cztery wiatry. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2012, poz. 7636. Toż. Wyd. 3. Lublin 2012 Wydaw. Polihymnia. Omów. [Wyd. 2]: Hrynkiewicz Józefa: Koniec Kresowwgo Świata. Arcana. Nr 105: 2012 s. 93–104. 994. PAWLIKOWSKI Michał Kryspin: Mińszczyzna. [W:] Pamiętnik wileński. – Londyn : Pol. Fund. Kult., 1972 s. 293–301. PZ 1972, poz 193. 995. PAWLIKOWSKI Michał Kryspin: Dzieciństwo i młodość Tadeusza Irteńskiego. Powieść. – Londyn : Bolesław Świderski, 1959. – 551, [1] s. – (Londyńska Biblioteka Literacka ; t. 6). PZ 1959, poz. 820. 996. PAWLIKOWSKI Michał Kryspin: Dzieciństwo i młodość Tadeusza Irteńskiego. Powieść. Oprac. tekstu, przypisy i posł. Maciej Urbanowski. – Łomianki : Wydaw. LTW, 2010. – 437, [3] s. – (Biblioteka Kresowa). Wyd. oprac. na podstawie Londyńskiej Biblioteki Literackiej. Bolesław Świderski – Londyn 1959. 997. PAWŁOWICZ Edward Bonifacy: Kto winien? = (Kto vinovat’?) / Jasieńczyk [pseud.]. – Lwów : [s.n.], 1896. – 62 s. Zabór rosyjski 1801–1900. Estr XIX wyd. 2 t. 12 s. 289. 998. PAWŁOWICZ Edward Bonifacy: Moje wspomnienia z czasów szkolnictwa na Litwie z przed lat kilkudziesięciu. – Lwów : [nakł. autora], 1904. – 35 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2529.

— 369 — 999. PAWŁOWICZ Edward Bonifacy: Nowogródek w pierwszej połowie XIX stulecia. Z rysunkami Kanutego Rusieckiego. [W:] Księga pamiątkowa na uczczenie setnej rocznicy urodzin Adama Mickiewicza (1798–1898). T. 2. – Warszawa : Bronisław Natanson, [1899] s. [136]–164. http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=24904&from=FBC 1000. PAWŁOWICZ Edward Bonifacy: Nowogródek w XIX wieku. – Lwów : [nakł. autora], 1902. – [4], 170, [1] s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2530. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4311. http://polona.pl/item/499692/6/ 1001. PAWŁOWICZ Edward Bonifacy: Wspomnienia. Nowogródek.  Więzienie. Wygnanie. – Lwów : [nakł. autora], 1887. – 422 [8] s. Estr XIX t. 3 s. 354. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4309. https://polona.pl/item/508032/4/ 1002. PAWŁOWICZ Edward Bonifacy: Wspomnienia z nad Wilii i Niemna. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1882. – [6], 178, [1] s.  Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2531. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4308. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 790. Rec.: Janowski Ludwik, Kwart. Hist. R. 17: 1903 s. 328–330. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=38078&from=publication 1003. PAWŁOWICZ Edward Bonifacy: Wspomnienia z nad Wilii i Niemna. Studia – podróże. [Wyd. 2 powiększ.). – Lwów : [Edward Winiarz], 1883. – [3], 310, [2] s. Estr XIX: l. 1881–1900, t. 3 s. 354. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2532. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4308. 1004. PAWŁOWICZ Edward Bonifacy: Wspomnienia z nad Wilii i Niemna. Studia – podróże. T. 1–2. [Wyd. 3 przejrz. i powiększ.]. – Lwów : [nakł. wydawców], 1901. – 2 t. w 1 vol. ([8], 170 ; [7] , 176–398, [1] s.). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2534. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4308. http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=6302 T. 1 http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=6304 T. 2 1005. PAWŁOWICZ Edward Bonifacy: Z nad Wilii i Niemna z 1900 roku. Zaosie, Świteź, Nowogródek, Wilno. – Lwów : [s.n.], 1901. – 104 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3776. http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=38084&from=FBC

— 370 — 1006. PAWŁOWICZ Edward Bonifacy: Z podróży po Litwie. – Lwów : [s.n.], 1890. – 41, [5] s. Estr XIX: l. 1881–1900, t. 3 s. 354. http://polona.pl/item/1448513/1/ 1007. PAWŁOWICZ Edward Bonifacy: Z Wilna do Lwowa. – Lwów : [s.n.], 1901. – 16 s. Odb.: Gazeta Lwowska. http://polona.pl/item/6088308/3/ 1008. PAWŁOWICZ Edward Bonifacy: Z  życia Litwina. (Sylwetka). – Wilno : [nakł. autora], 1904. – 19 s.  PB 1904, s. 191. 1009. PAWŁOWICZ Edward Bonifacy: Za późno! Z wycieczki do Krymu. – Lwów : [nakł. autora], 1897. – 32, [2] s. Estreicher nie notuje. http://polona.pl/item/1986055/3/ 1010. PAWŁOWICZ Edward Bonifacy: Ze wspomnień. – Kraków : Red. „Świata”, 1891. – 46 s. polona.pl/item/1518349/4/ 1011. [PAWSZA (v. Pausza) Antoni Paweł]: Antoni Pawsza. Fragmenty pamiętnika. [W:] Iwanowski Eustachy: Pamiątki polskie z różnych czasów / przez Eu...go Heleniusza [pseud.]. T. 2. – Kraków : [nakł. autora], 1882 s. [477]–583. http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=8106&from=publication 1012. [PAWSZA (v. Pausza) Antoni Paweł]: Wspomnienia z Wołynia. [W:] Iwanowski Eustachy: Wspomnienia lat minionych Eu-Go Hellenijusza [pseud.]. T. 1. – Kraków : Księg. Katolicka dr. Wł. Miłkowski, 1876 s. 262–294. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1407. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 1346. http://pbc.gda.pl/dlibra/docmetadata?id=50370&from=publication 1013. [PETRUSEWICZ-PIETRASZEWICZ Aleksander]: Piękny Kijów w małym obrazie. Powiastka z 1848 roku napisana / przez Alexandra Petrusewicza-Pietraszewicza. – Wilno : [s.n.], 1850. – 249, [4] s. Estr XIX t. 3 s. 397. 1014. [PIETKIEWICZ Antoni]: Duch i krew. Kilka zarysów z życia towarzyskiego przez Adama Pługa. T. 1–2 / Adam Pług [pseud.]. – Wilno : Józef Zawadzki, 1859. – 2 t. (223 ; 263 s.). Estr XIX t. 3 s. 396; Estr XIX: l. 1881–1900, t. 3 s. 379. Toż. Warszawa 1897 Salomon Lewental.

— 371 — 1015. [PIETKIEWICZ Antoni]: Duch i krew. Kilka zarysów z życia towarzyskiego / Adam Pług [pseud.]. – Warszawa : Salomon Lewental, 1897. – [6], 313 s. – (Biblioteka Najcelniejszych Utworów Literatury Europejskiej. Literatura Polska). 1016. [PIETKIEWICZ Antoni]: Kartka z przeszłości / A. Pług [pseud.]. Kłosy. 1881 t. 33 s. 344. Wspomnienie z r. 1828. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 694. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/110685?tab=1 1017. [PIETKIEWICZ Antoni]: Majówka. (Wspomnienie szkolne) / Adam Pług [pseud.]. Kłosy. 1888 t. 46 s. 295–298. Słuck 1838 r. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1929, poz. 2539. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/394016?tab=1 1018. [PIETKIEWICZ Antoni]: Władysław Syrokomla. Wspomnienie pośmiertne przez Adama Pługa. [pseud.]. Bibl. Warsz. 1862 t. 4 s. 467–498. Obejmuje lata 1840–1862. NKor. t. 9, s. 24. http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=81366&from=FBC 1019. [PIETKIEWICZ Antoni]: Wspomnienie Romanowa. [W:] Upominek wileński. Pismo zbior. poświęcone Józefowi Ignacemu Kraszewskiemu na pamiątkę pięćdziesięcioletniej rocznicy jego zawodu literackiego / Adam Pług [pseud.]. – Wilno 1879 s. 9–15. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4324. http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=15771&from=publication 1020. [PIETKIEWICZ Antoni: Wspomnienia z lat dziecinnych.]. [W:] Korotyński W.: Obrazy z pobrzeży Niemna. Tyg. Powsz. R. 7: 1883 s. 381, 396. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4325. 1021. PIETKIEWICZ Kazimierz: Czas próby. Walka z prowokacją. Kartka z dziejów P.P.S. 1894–1895. – Warszawa : [s.n.], 1925. – 16 s. – (Bibl. Stow. Byłych Więźniów Polit. ; nr 1). Urodził się na Ukrainie, w latach 1895–1901 przebywał w więzieniu na Łukiszkach w Wilnie. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 9277. 1022. PIGOŃ Stanisław: Między Polską a Rosją. Z przeżyć uniwersyteckich Apollona Skalkowskiego. [W:] Z dawnego Wilna. Szkice obyczajowe i literackie. – Wilno : Wydaw. Magistratu m. Wilna, 1929 s. [115]–123. Lata 1822–1825. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 5659.

— 372 — 1023. PIŁSUDSKA Aleksandra: Memoirs of Madame Pilsudski. – London : Hurst and Blackett, 1940. – 352 s. PZ 1939/1955 t. 2 K–Q, poz. 12087. Wyd. 2, tamże 1941. 1024. PIŁSUDSKA Aleksandra: Wspomnienia. Londyn : Gryf, 1960. – 383, [3] s. Wspomnienia z lat 1892–1918. PZ 1960, poz. 140. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1961, poz. 1875. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 9280. Rec.: Ziemba Stanisław: Piłsudska o swym mężu. Życie Liter. R. 11: 1961 nr 20 s. 8. 1025. PIŁSUDSKA Aleksandra: Wspomnienia. – [Wyd. 2 uzup.]. – Londyn : Inst. Józefa Piłsudskiego, 1985. – 390, [1] s. PZ 1985, poz. 190. 1026. PIŁSUDSKA Aleksandra: Wspomnienia. – Warszawa : Novum, 1989. – 279, [1] s. PB 1990, poz. 6460. 1027. PIŁSUDSKA Aleksandra: Wspomnienia. Oprac. Arkadiusz Adamczyk ; red. Tomasz Boczyński. – Warszawa : LTW, 2004. – [8], 371, [3] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2004, poz. 5707. Oprac. na podst. wyd. Bolesław Świderski 1960 Londyn. 1028. PIŁSUDSKI Józef: Bunt więzienny w Irkucku. Ze wspomnień. Sybirak. 1935 nr 4 s. 3–11. 1029. PIŁSUDSKI Józef: Czeremoszno (15 września 1915  r.). [W:] Wspomnienia legionowe. Cz. 1. Materiały do dziejów walk o niepodległość pod red. Janusza Jędrzejewicza. – Warszawa : Inst. Badań Najnowszej Historii Polskiej, 1924 s. 105–116. Czeremoszno – (Polesie – Ukraina). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4261. 1030. PIOTROWSKI Mikołaj: Kartki wspomnień Wołynia. Wiek. R. 12: 1884 nr 231, 234, 240–241, 243. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4348. 1031. PIOTROWSKI Rufin: En polsk ädlings öden uti rysk fängenskap och som deporterad i Sibirien, samt berättelse om hans underbara räddning derifrån. – [Andra upplgan]. Utdrag af hans egna memoire af Julian Klaczko. Oversätting fran fraskan. – Stockholm : A. Bonniers, 1863. – [2], 170 s. Estr XIX t. 3 s. 407. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2548. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4349.

— 373 — 1032. [PIOTROWSKI Rufin]: En polsk flyktnings historie Rufin Piotrowski. Oversatt efter Julian Klaczko franske utgave av Alf Harbitz. Med forord av Knut Hamsun. – Oslo : Gylendal Norsk Fori., 1934. – 183 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski), poz. 2548. Tyt. oryg.: Ucieczka z Syberii. 1033. PIOTROWSKI Rufin: En russisk statsfanges erindringer. Af J[ulian] Klaczko. Oversat fra frans af Rudolf Schmidt. – Kjöbenhaven, 1862. Estr XIX t. 3 s. 407. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2548. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4349. 1034. [PIOTROWSKI Rufin]: Meine Erlebnisse in Russland und Sibirien während meines Aufenthalts daselbst meiner Gefangenschaft und Flucht 1843–1846 Rufin Piotrowski. Bd. 1–2. – Nach dem polnischen von L. Königk. – Posen : Druck und Verlag von Louis Merzbach, 1862. – 2 Bd. (XXXII, [2], 208 ; [4], 270 s.). Estr XIX t. 3 s. 407. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2548. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4349. 1035. [PIOTROWSKI Rufin]: My escape from Siberia by Rufin Piotrowski. Transl., with the express sanction of the author, by E. S. – London : Routledge, Warne and Routledge, 1863. – XXIV, 386 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2548. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4349. https://books.google.pl/books?id=h4JJAAAAYAAJ&printsec=frontcover&hl=pl&so urce=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false 1036. [PIOTROWSKI Rufin]: Pamiętniki z pobytu na Syberyi Rufina Piotrowskiego. T. 1–3. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1860–1861. – 3 t. (VI, 325, [1] ; 335, [1] ; [2], 276, IV s.). Estr XIX t. 3 s. 407. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4349. 1037. [PIOTROWSKI Rufin]: Przygody Rufina Piotrowskiego na Sybirze. Opowiedział dla ludu i młodzieży Ks. Pleban z pod Śremu [pseud.]. – Poznań : Mieczysław Leitgeber, 1869. – 138 s. – (Biblioteczka Ludowa ; z. 2). Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4349. 1038. [PIOTROWSKI Rufin]: Przygody Rufina Piotrowskiego na Sybirze. Opowiedział dla ludu i młodzieży Ks. Pleban z pod Śremu [pseud.]. – [Wyd. 2]. – Poznań : Mieczysław Leitgeber, 1877. – [2], 141 s. Estr XIX t. 3 s. 406. Wyd. 3, tamże 1887. https://polona.pl/item/242565/2/

— 374 — 1039. [PIOTROWSKI Rufin]: Przygody Rufina Piotrowskiego na Sybirze. Opowiedział dla ludu Ks. Pleban z pod Śremu [pseud.]. – [Wyd. 4 popr.]. Oprac. i wyd. Ks. K.... – Poznań : Jarosław Leitgeber, 1893. – 100 s. Estr XIX t. 3 s. 387. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2548. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4349. 1040. [PIOTROWSKI Rufin]: Przygody Rufina Piotrowskiego na Sybirze. Opowiedział dla ludu Ks. Pleban z pod Śremu [pseud.] Rufin Piotrowski [nazw.]. – Chicago, Ill. : W. Dyniewicz, 1896. – 128 s. 1041. [PIOTROWSKI Rufin]: Przygody Rufina Piotrowskiego na Sybirze. Opowiedział dla ludu Ks. Pleban z pod Śremu [pseud.]. – [Wyd. 5 popr.]. Oprac. i wyd. Ks. K.... – Poznań : Jarosław Leitgeber, 1902. – 95, [1] s. https://polona.pl/item/1750529/2/ 1042. [PIOTROWSKI Rufin]: Rufina Piotrowskiego ucieczka z Syberyi przez niego samego opowiedziana. Wyd. Jan Czubek. – Kraków : Krak. Towarzystwo Oświaty Ludowej, 1902. – XVIII, 343, [1] s. – (Wydawnictwo Krakowskiego Tow. Oświaty Ludowej). 1043. [PIOTROWSKI Rufin]: Souvenirs d’un Sibérien. Extraits des mémoires de Rufin Piotrowski et trad. du pol. avec l’autorisation de l’auteur. – Paris : Librairie Hachette, 1863. – [4], VIII, 277 s. Aut. przedm. i tł. Julian Klaczko. Toż tamże 1870. 1044. [PIOTROWSKI Rufin]: Souvenirs d’un Sibérien. Extraits des mémoires de Rufin Piotrowski et trad. du pol. avec l’autorisation de l’auteur. [2e ed.]. – Paris : Librairie Hachette, 1872. – [4], 253, [2] s. – (Bibliothèque Rose Illustrée). Aut. przedm. i tł. Julian Klaczko. 1045. [PIOTROWSKI Rufin]: Souvenirs d’un Sibérien. Extraits des mémoires de Rufin Piotrowski et trad. du pol. avec l’autorisation de l’auteur. – Paris : Librairie Hachette, 1883. – [4], VIII, 9–253, [2] s. Aut. przedm. i tł. Julian Klaczko. Na s. tyt.: Ouvrage contenant 4 gravures. Estreicher nie notuje. 1046. [PIOTROWSKI Rufin]: Souvenirs d’un Sibérien. Extraits des mémoires de Rufin Piotrowski et trad. du pol. avec l’autorisation de l’auteur. – Paris : Librairie Hachette, 1888. VIII, 253, [1] s. Estr XIX: l. 1881–1900, t. 3 s. 387. Aut. przedm. i tł. Julian Klaczko.

— 375 — Na s. tyt.: Ouvrage contenant 10 gravures. https://polona.pl/item/1766308/4/ 1047. [PIOTROWSKI Rufin]: The story of a Siberian exile by Rufin Pietrowski. Followed by a narrative of recent events in Poland. Translated from the French. – London : Longman, Green and Co., 1863. – XII, 321 s.  Estr XIX t. 3 s. 407. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2548. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4349. 1048. PIOTROWSKI Rufin: Ucieczka z Syberyi. Wyjątek z „Pamiętników”. – Kraków : „Nowa Reforma”, 1902. – 455, [3] s. 1049. [PIOTROWSKI Rufin]: Zapiski Rufina Pìotrovskago. Rossìâ i  Sibir 1843– 1846. – Norrkoeping : Eric Biornström, 1863. – [2], XVI, 186, [3] s. Estr XIX cz. 1, t. 3 s. 407. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4350. 1050. PIOTROWSKI Wacław: Akwarele kijowskie. Pamiętn. Kijowski. T. 5: 1995 nr 4 s. 132–140. Wspomnienia z Kijowa z lat 1918–1921. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1995, poz. 6068. 1051. [PITSCHMANN Narcyz Baltazar]: Pamiętnik życia jednego ze znakomitych krzemieńczaków, Narcyza P. z dopełnieniem przez brata Aleksandra / P. Narcyz [pseud.]. – Tarnopol : [s.n.], 1880. – 43 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1413, 2549. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4355. Odb.: Świt. 1052. [PLATER Józef]: Moje notatki od 1843 r. przez Józefa P. [pseud.]. Athenaeum. T. 2: 1847 s. 156–198. Relacja z  podróży z  Kambula do Smoleńska, gdzie został skazany za udzielenie schronienia grupie powstańców, którym groziło zesłanie na Sybir. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/131326?tab=1 1053. POCZĘTOWSKA Jadwiga: Na wschodniej rubieży. [W:] Wierna służba. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1910–1915. Pod red. A[leksandry] Piłsudskiej, M[arii] Rychterównej, W[andy] Pełczyńskiej, M[arii] Dąbrowskiej. – Warszawa : Główna Księg. Wojskowa, 1927 s. [286]–293. (Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość ; t. 1). Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 9385.

— 376 — 1054. PODBERESKI Andrzej: Słupy Herkulesa na Dnieprze odkryte w 1857 roku. Wyjątek z rękopismu pod tytułem: Przejażdżka po Czarnomorskich i Azowskich pobrzeżach, tudzież po Dnieprowskiém Zaporożu. – Kijów : [s.n.], 1861. – [2], 32 s. Estr XIX t. 3 s. 429. 1055. PODHORSKI Bolesław: Pogrom dworu. Karta. [Nr] 41: 2004 s. 22–31. Fragment wspomnień dot. Szlachtowej na Ukrainie w latach 1917–1918. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2004, poz. 5709. 1056. PODHORSKI Zygmunt: Społeczeństwo polskie na Ukrainie wobec wydarzeń politycznych w Rosji. Pamiętn. Kijowski. T. 4 Londyn : Koło Kijowian, [1980] s. 153–160. 1057. [PODHORSKI Zygmunt]: Wspomnienia generała Zygmunta Podhorskiego. Fragmenty wybrane. Pamiętn. Kijowski. T. 4 Londyn : Koło Kijowian, [1980] s. 39– 88. 1058. PODHORSKI Zygmunt: Ze wspomnień gen .... Wstęp i wyd. Kornel Krzeczunowicz. Przegl. Kawalerii i Broni Panc. T. 14: 1982 nr 105/106 s. 1–14. Ur. w majątku Popudnia w pow. lipowieckim, gub. kijowskiej. Wspomnienia z okresu I wojny światowej. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2004, poz. 3710. 1059. [PODLEWSKI Władysław]: Wspomnienia podróży po Kaukazie przez Władysława Podlewskiego. Tyg. Ilustr. 1872 t. 9 nr 233 s. 316, nr 234 s. 328, nr 235 s. 340; t. 10 nr 237 s. 24, nr 238 s. 36, nr 239 s. 37. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication?id=1559 1060. POL Wincenty: Obrazki litewskie. (Z pamiętników). [W:] Dzieła prozą Wincentego Pola. T. 5. Pisma pomniejsze. [1 wyd. zupełne]. – Lwów : F. H. Richter, 1878 s. [295]–315. – (Dzieła Wincentego Pola wierszem i prozą. Seria 2, Dzieła prozą ; t. 10). Estr XIX t. 7 s. 37. http://rcin.org.pl/dlibra/docmetadata?id=3065&from=publicatiozan 1061. POL Wincenty: Pamiętniki o powstaniu na Litwie w r. 1831. – Paryż : [S.I. : s.n.], 1833. – 100 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1873. 1062. POL Wincenty: Pamiętniki. Oprac. Karol Lewicki. – Kraków : Wydaw. Literackie, 1960. – 454, [1] s. – (Pamiętniki i Wspomnienia. Seria 1, Pamiętniki Polskie). Wspomnienia z udziału w wileńskim studenckim oddziale partyzanckim w kwietniu– maju 1831 r. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3806.

— 377 — Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 842. Rec.: Jedlicki Jerzy: Głos szlacheckiego brewiarza. Twórczość. R. 16: 1960 nr 7 s. 128–132. 1063. POLÂKI v Peterburge v pervoj polovine XIX veka. Sost., predisl., podgot. teksta vospominanij O. A. Pržeclavskogo i komment. A. I. Feduty. Vospominaniâ S. Moravskogo, T. Bobrovskogo i A.-G. Kirkora perev. s pol. Û. V. Čajnikovym. – Moskva : Novoe literaturnoe obozrenie, 2010. – 908, [4] s., [16] s. 1064. [POLIŃSKI-PEŁKA Michał]: Powstanie listopadowe na Wileńszczyźnie w świetle pamiętnika Michała Pełki-Polińskiego. Oprac. Małgorzata Stolzman. Biul. Bibl. Jagiell. R. 27: 1977 nr 1/2 s. 85–120. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1977, poz. 3381. Baranowski. Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 808. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=279251&from=publication 1065. [POLKOWSKI Ignacy]: Wspomnienia o  Zygmuncie Szczęsnym Felińskim arcybiskupie metropolicie warszawskim napisał Stefan Prawdzicki [pseud.] – Kraków : W. Wielogłowski i W. Jaworski, 1866. – [4], 329 s. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 7781. http://www.pbc.gda.pl/dlibra/docmetadata?id=44150 1066. POLSKIE formacje wojskowe na Wołyniu (1917–1918). Przegl. Współcz. R. 1: 1922 t. 1 nr 2 s. 179–195. Urywek z „Pożogi” Zofii Kossak-Szczuckiej. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4131. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=57496&from=publication 1067. PONIATOWSKI Stanisław: Pamiętniki synowca Stanisława Augusta. Przeł. oraz wstępem i  przypisami opatrzył Jerzy Łojek.  – Warszawa : Inst.  Wydaw. Pax, 1979. – 163, [4] s. – (Seria „Z Zegarem”). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1980, poz. 3105. Rec.: Dernałowicz Maria: Pisma zapomnianego księcia. Twórczość. R. 36: 1980 nr 3 s. 126–128; Łosowska Irena: Nowa pozycja pamiętnikarska z XVIII wieku. Mies. Liter. R.  15: 1980 nr  2 s.  136–138; Rudnicka Jadwiga: W  poszukiwaniu zaginionej części archiwum Stanisława Augusta. Przegl. Humanist. R. 23: 1979 nr 11/12 [druk.:] 1980 s. 155–157. 1068. POTOCKA Maria Małgorzata: Z  moich wspomnień. (Pamiętnik). Oprac., przedm. i przyp. opatrzył Eligiusz Kozłowski. – Londyn : Veritas, 1983. – 510 s. – (Biblioteka Polska. Seria Czerwona ; t. 97). Maria Małgorzata Potocka urodziła się w  Berlinie, w  domu Franciszka Radziwiłła i  Pelagii z  Sapiehów. Po ślubie z  Franciszkiem Salezym Potockim zamieszkała w Ołyce, a później w Peczarze (obecnie Ukraina). Jej życie płynęło w latach wiel-

— 378 — kich wstrząsów historii, rewolucji i wojen. Na prośbę syna Konstantego spisała swe wspomnienia „dla swoich dzieci i wnuków”. Pamiętnik obejmuje okres od początku XIX w. aż do 1918 r. PZ 1983, poz. 1250. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1985, poz. 3816. Toż. Łomianki 2010 Wydaw. LTW, 315, [1] s., opracowano na podstawie wyd. pierwszego: Ośrodek Veritas, Londyn 1983. 1069. [POTOCKA Zofia]: Rezydencja Landwarów / Zofia z Tyszkiewiczów Potocka. Podał do dr. Piotr Filipkowski. Karta. [Nr] 40: 2004 s. 26–43. Wspomnienia rodzinne obejmujące losy majątku Landwarów pod Wilnem i  jego mieszkańców w latach 1886–1936, uzupełnione przez redakcję informacjami o czasach wojennych i  powojennych, na podstawie rękopisów autorki znajdujących się w zbiorach BN. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2004, poz. 5710. 1070. [POTOCKI Leon]: Kazimierz z  Truskowa czyli Pierwszy i  ostatni litewski powstaniec przez Bonawenturę z Kochanowa [pseud.]. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1874. – 288 s. Estr XIX t. 7 (dopełnienia) s. 49. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/223659 1071. POTOCKI Leon: Pamiętniki Pana Kamertona. T. 1–3. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1869. – 3 t. (XII, 326, [1] ; VII, [1], 300, [2] ; 246, [1] s.). Litwa, powstanie listopadowe. Estr XIX t. 3 s. 506. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 826, 3808. 1072. POTOCKI Leon: Urywek ze wspomnień pierwszej mojej młodości. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1876. – 309 s. Estr XIX t. 7 (dopełnienia) s. 49. Rkps znajduje się w BN. Katalog rękopisów (1997) t. 13, s. 215: Archiwum Jana Dąbrowskiego, sygn. 10003 II, 174 k. 1073. [POTOCKI Leon] Patocki Leon: Uspamìny pra Tyškevìčavu Svìslač, Dzârèčyn ì Ružanu = Wspomnienia o  Świsłoczy Tyszkiwiczowskiej, Dereczynie i  Różanie. Uklad., pradm. ì kamentar A. M. Fìlatavaj ; per. z pol. Ì. U. Salamevìča ; ustup M.  Fedaroŭskaga. – Mìnsk : Polymâ, 1997. – 268, [4] s.  – (Lìtaraturnyâ Pomnìkì Belarusì). PZ 1997, poz. 1631. Druk. wg wyd.: „Kwartalnik ditewski”, Petersburg, 1910 i 1911, t. II, III, IV i V. 1074. [POTOCKI Leon]: Wincenty Wilczek i  pięciu jego synów. Wspomnienia z drugiej połowy osiemnastego i początku dziewiętnastego stulecia / przez Bonawen-

— 379 — turę z Kochanowa [pseud.]. T. 1–2. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1859. – 2 t. ([3], VIII, 155 ; [3], 192 s.). 1075. [POTOCKI Leon]: Wincenty Wilczek i  pięciu jego synów. Wspomnienia z  drugiej połowy osiemnastego i  początku dziewiętnastego stulecia / Bonawentura z Kochanowa [pseud.]. Cz. 1–3. – Warszawa : [s.n.], 1907. – 3 cz. (154 ; 152 ; 160 s.). – (Biblioteka Dzieł Wyborowych, nr 477, nr 478, nr 479). 1076. [POTOCKI Leon]: Wspomnienie o Kownie przez Bonawenturę z Kochanowa / Bonawentura z Kochanowa [pseud.]. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1854. – 70 s. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=126230&from=publication 1077. POTOCKI Leon: Wspomnienie o Świsłoczy Tyszkiewiczowskiej, Dereczynie i Różanie. Podał do dr. oraz przedm. i życiorys skreślił Michał Federowski. Kwart. Litewski. R. 1: 1910 t. 2 s. 129–160; R. 2: 1911 t. 5 s. 144–160. Bibliogr. hist. polskiej (Finkel)1955, poz. 3673. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz, 4456. http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=3040 1078. POTRYKOWSKI Józef Alfons: Tułactwo Polaków we Francji. Cz. 1–2. Wstęp oprac. Anna Owsińska. – Kraków, 1974. – 2 cz. (277, [2] ; 581 s.). Urodzony na Białorusi, brał udział w powstaniu listopadowym na Litwie. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1974, poz. 2975. Rec.: Konarska Barbara: Na paryskim bruku. Nowe Książki. [R.  26]: 1974 nr  15 s. 65–67. 1079. POURBAIX Kamil de: Wołyńskie echa. Historia mojego życia piórem ujęta. Oprac. i przygot. do dr. Michał Franciszek de Pourbaix [i in.]. – Warszawa : [Iwona Zawisza-Chrzanowska], 2012. – 220 s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2012, poz. 6914. 1080. POWSTANIE powiatu dziśnieńskiego. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o powstaniu Litwy w r. 1831. – Paryż : Księg. Polska, 1835 s. 303–368. Toż. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o  powstaniu Litwy w  r. 1831. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1875. – (Historia powstania na Wołyniu, Podolu, Ukrainie, Żmudzi i Litwie ; t. 2 : Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 72). Toż skróc. [W:] Powstanie 1831 r. na Litwie. Wspomnienia uczestników. Wyd. Henryk Mościcki. – Wilno : Józef Zawadzki s. 130–137. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8476. http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=42261&from=publication 1081. POWSTANIE powiatu wilejskiego. Pamiętnik przez naocznego świadka pokrótce spisany. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o powstaniu Litwy w r. 1831. – Paryż : Księg. Polska, 1835 s. 271–302.

— 380 — Toż. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o  powstaniu Litwy w  r. 1831. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1875. – (Historia powstania na Wołyniu, Podolu, Ukrainie, Żmudzi i Litwie ; t. 2 : Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 72). Toż skróc. [W:] Powstanie 1831 r. na Litwie. Wspomnienia uczestników. Wyd. Henryk Mościcki. – Wilno : Józef Zawadzki s. 111–129. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8477. http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=42261&from=publication 1082. POWSTANIE powiatu zawilejskiego. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o powstaniu Litwy w r. 1831. – Paryż : Księg. Polska, 1835 s. 262–267. Toż. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o  powstaniu Litwy w  r. 1831. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1875. – (Historia powstania na Wołyniu, Podolu, Ukrainie, Żmudzi i Litwie ; t. 2 : Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 72). Toż skróc. [W:] Powstanie 1831 r. na Litwie. Wspomnienia uczestników. Wyd. Henryk Mościcki – Wilno : Józef Zawadzki s. 107–110. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8478. http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=42261&from=publication 1083. POWSTANIE 1831 roku na Litwie. Wspomnienia uczestników. Wyd. Henryk Mościcki. – Wilno : Józef Zawadzki , 1931. – XVII, 174, [2] s. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3015. 1084. POWSTANIE za Dnieprem w  r. 1863. Z  pamiętnika przepisał Franciszek Gawroński. Słowo Pol. R. 18: 1913 nr 34 s. 6. Białoruś, powstanie 1863. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1927. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/210735?tab=1 1085. POZNANSKIJ Boris: Vospominanija. Ukr. Žizn’. G. 2: 1913 nr 1 s. 25–44, nr 2 s. 10–26, nr 3 s. 15–24, nr 4 s. 23–33, nr 5 s. 41–51. Wspomnienia z lat 1860–1863 na Uniw. Kijowskim. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1928. 1086. POZNANSKIJ Boris: Vospominanija o pol’skom vozstanii w Ukrainie 1863 g. Kiev. Starina. G. 4: 1885 s. 436–465, 571–611. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3282. Bibligr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1929. 1087. PROZOR Maurycy: Pamiętnik powstania powiatu kowieńskiego. Pamiętn. Emigr. 1833 cz. 3 nr 2 : Kazimierz I Wielki s. 14–16; nr 4: Jadwiga z Kapetów s. 5–7. Toż. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o powstaniu Litwy w r. 1831. – Paryż : Księg. Polska, 1835 s. 215–228. Toż. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o  powstaniu Litwy w  r. 1831. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1875. – (Historia powstania w 1831 roku na Wołyniu, Podolu, Ukrainie, Żmudzi i Litwie ; t. 2 ; Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 72).

— 381 — Toż skróc. [W:] Powstanie 1831 r. na Litwie. Wspomnienia uczestników. Wyd. Henryk Mościcki. – Wilno : Józef Zawadzki, 1931 s. 85–95. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1885. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8468. http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=42261&from=publication http://www.wbc.poznan.pl/Content/99487/directory.djvu 1088. PRÓSZYŃSKI Konrad: Dziennik podróży... po Grodzieńszczyźnie, Podlasiu i  Suwalszczyźnie w  latach 1894–1895. Wyd. Leszek Postołowicz, Jerzy Szumski. Studia Podlaskie. T. 3: 1991 s. 171–188. Ur. 1851 r. w Mińsku, zm. 8 lipca 1908 r. w Warszawie. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1991, poz. 4346. 1089. PRUSZYŃSKA Anna: Między Bohem a Słuczą. Oprac. Mieczysław Pruszyński. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1991. – 253 s. Anna z Chodkiewiczów Pruszyńska, pani Woli Kierekieszynej na dalekim Wołyniu, matka Ksawerego i  Mieczysława, spisała swe wspomnienia już po drugiej wojnie światowej. Autorka opowiada historię rodziny oraz charakteryzuje postawę polityczną mieszkańców Kresów wobec powstań narodowych. A. Pruszyńska opisuje swoje życie w  epoce przedrewolucyjnej, odtwarza pamięć o  ludziach, miejscach i  tradycjach. Kilkakrotnie przywołuje pobliską Peczarę, siedzibę rodu Potockich. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1994, poz. 4755. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2001, poz. 5717. Rec.: Drozdowski Marian Marek. Przegl. Humanist. R. 38: 1994 nr 4 s. 159–163. Wyd. 2, tamże 2001. 1090. PRUSZYŃSKI Kazimierz: Ze wspomnień o Mieczysławie Karłowiczu. [W:] Mieczysław Karłowicz w listach i wspomnieniach. Oprac. Henryk Anders. – Kraków : Polskie Wydaw. Muzyczne, 1960 s. 65–86. – (Źródła Pamiętnikarsko-Literackie do Dziejów Muzyki Polskiej ; t. 8). 1091. PRUSZYŃSKI Ksawery: Na czarnym szlaku. [W:] Kraj lat dziecinnych. Zdzisław Czermański [et al.]. – Londyn : M. I. Kolin, 1942 s. [213]–238. PZ 1939/1955 t. 2 K–Q, poz. 7459; PZ 1987, poz. 1268. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1987, poz. 3940. Wyd. 2 pol. London 1987 Puls. – (Seria Świadectwa ; t. 2). 1092. PRUSZYŃSKI Mieczysław: Migawki wspomnień. – Warszawa : Rosner & Wspólnicy, 2002. – 399 s. Pamiętnik brata Ksawerego Pruszyńskiego opisuje lata z okresu dzieciństwa w Rześniówce na Wołyniu, okres I wojny światowej, naukę w Chyrowie oraz studia na UJ. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2002, poz. 5698; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2003, poz. 5876.

— 382 — Rec.: Żółciński Tadeusz J.: Przez dwie wojny i  trzy epoki. Nowe Książki. [R.  52]: 2002 nr 12 s. 20; Wyrwa Tadeusz, Zesz. Hist. Z. 142: 2002; Polem.: Pruszyński M., Tamże. Z. 144: 2003 s. 229–230. 1093. PRŽECLAVSKIJ Antonovič Osip: Vospominanija. Censura 1830–1865. Russ. Star. G. 6: 1875 t. 14 s. 131–160. Litwa. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1932. 1094. PRZECŁAWSKI Józef Emanuel: Knjaz’ Ksaverij Druckoj-Lubeckij 1777– 1846. Vospominanija O[sipa] A[ntonoviča] Pržeclavskago. Russ.  Star. [G.] 9 t.  22: 1878 s. 625–646, t. 22 s. 67–92. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 828, 3019. 1095. PRZEZDZIECKI Aleksander: Podole, Wołyń, Ukraina. Obrazy miejsc i czasów. T. 1–2. – Wilno : Teofil Glücksberg, 1841. – 2 t. ([4], 242 [i.e. 232] ; 157, [2] s.). Estr XIX t. 3 s. 571. https://polona.pl/item/1767683/5/ https://polona.pl/item/1767727/1/ 1096. [PRZEZDZIECKI Aleksander]: Jarmarek w Jarmolińcach / A. P. [krypt.]. Tyg. Petersb. R. 11: 1840 nr 56 s. 297–298. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/97199?tab=1 1097. PRZYAŁGOWSKI Andrzej: Pamiętnik.  [W:] Pamiętniki polskie. T.  1–2. Wyd. przez Ksawerego Bronikowskiego. – Paryż : [s.n.], 1844–1845 t. 1 s. [45]–48, [70]–83, [114]–125, [162]–177, [278]–288; 1845 t. 2 s. [78]–96. Pamiętnik studenta Uniw. Wileńskiego w latach 1821–1830, w którym opisuje atmosferę w Wilnie w 1831 r. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1886. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 708, 8487. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 792. Toż. [W:] Bronikowski Ksawery: Pamiętniki polskie. T. 1. Wyd. Adam Kaczuba. – Przemyśl : [s.n.], 1883 s. [181]–269. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=24417&from=&dirids=1&ver_ id=&lp=7&QI=69FFE6F9B7C7C2712CB40F5678CBE0B1-61 http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=24425&from=&dirids=1&ver_ id=&lp=6&QI=69FFE6F9B7C7C2712CB40F5678CBE0B1-61 http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=4557&from=publication 1098. PRZYŁUSKI Stanisław: Wspomnienia z rosyjskiej okupacji. Rok 1914–15. – Lwów : Gubrynowicz i Syn, 1926. – 60 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4292.

— 383 — 1099. PUZYNINA Gabriela: Vilniuje ir Lietuvos dvaruose : 1815–1843 metų dienoraštis. Iš lenkų kalbos vertė Irena Aleksaitė. – Vilnius : Regionų kultūrinių iniciatyvų centras, 2005. – 351, [1] s. PZ 2005, poz. 464. Tyt. oryg.: W Wilnie i w dworach litewskich. Pamiętnik z lat 1815–1843. Apie autorę Danutė Mukienė. 1100. PUZYNINA Gabriela: W Wilnie i w dworach litewskich. Pamiętnik z lat 1815– 1843. Wyd. Adam Czartkowski, Henryk Mościcki. – Wilno : Józef Zawadzki, 1928. – [2], XVIII, [2], 389 s. Dziennik, na podstawie którego powstał pamiętnik, Gabriela z  Güntherów Puzynina, pisała przez wiele lat. Autorka, spokrewniona z większością polskich rodzin magnackich, w sposób barwny, a równocześnie bardzo dokładny, opisuje życie w I poł. XIX w. Przez strony pamiętnika przewija się galeria postaci, od tych wielkich, znanych z książek historycznych, po zwykłe panny respektowe. Czytelnik razem z autorką zagląda do rezydencji magnackich, dworów i  dworków litewskich, poznaje XIX-wieczne Wilno, Warszawę, Puławy. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1454. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 709. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 802. http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=38076 1101. PUZYNINA Gabriela: W Wilnie i w dworach litewskich. Pamiętnik z lat 1815– 1843. – Wyd. Adam Czartkowski, Henryk Mościcki. – Kraków : Kraj. Agencja Wydaw., 1988. – [4], XVIII, 389, [1] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1988, poz. 3451; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1989, poz. 3639. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1990, poz. 3686. Toż. Chotomów 1988 Verba; Toż. Kraków 1988 Wydaw. Literackie. Toż. Kraków 1990 Kraj. Agencja Wydaw. Egz. numerowany. Rec.: Kamiński Jarosław, Autograf. [R. 2]: 1989 nr 6–8 [druk.:] 1990 s. 168–169. Przedr. fotooffs., oryg.: Wilno 1928 Józef Zawadzki. 1102. R.-F.: Kartka z dziejów litewskiej rodziny. Czas. R. 63: 1890 nr 41 s. 1–2. Wspomnienie o ks. Kazimierzu Dmochowskim h. Krzywda i jego rodzinie, odnoszące się do 1863 r. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2959. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=32339&dirids=1 1103. RABINOWICZÓWNA Sara: Wilno w powstaniu roku 1830/31. – Wilno : Wydaw. Magistratu m. Wilna, 1932. – [4], 158, [3] s. – (Bibljoteczka Wileńska ; nr 4). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1933/1934, poz. 801. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8539. Rec.: [Abramowicz Ludwik] a., Przegl. Wileński. R. 15: 1932 nr 10 s. 7–8.

— 384 — 1104. RADZIMIŃSKI Zygmunt Luba: Roman książę Sanguszko, pierwszy ordynat zasławski. – Lwów : [nakł. autora], 1918. – 56, [1] s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3801. Odb. : Gazeta Lwowska. 1918. 1105. RAFAŁ Kalinowski, św.: Kartki z księgi mojego życia. Oprac. Czesław Gil. – Kraków : Wydaw. Karmelitów Bosych, 2007. – 295, [2] s. Autor publikacji wykorzystał fragmenty wspomnień oraz autobiograficzne wątki listów z  lat 1856–1907 św. Rafała Kalinowskiego, co pozwoliło przedstawić życie świętego. Nauka w Wilnie, studia w Hory-Horkach i Petersburgu, służba w wojsku rosyjskim, udział w powstaniu styczniowym, zesłanie na Syberię, powrót do kraju, działalność zakonna od 1877 r. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2007, poz. 6085. Toż. Wyd. 2, tamże 2012. 1106. RAFAŁ Kalinowski, św. (O. Rafał od św. Józefa OCD): Wspomnienia 1835– 1877. – Wyd. Ryszard Bender. – Lublin : Tow. Nauk. Kat. Uniw. Lubelsk., 1965. – XXVII, [1], 158, [2] s. – (Mater. Źródłowe do Dziej. Kościoła w Polsce ; t. 3). Wspomnienia spisane w latach 1903–1904, nie ograniczają się tylko do przedstawienia wydarzeń 1863 r., w których Józef Kalinowski odegrał czołową rolę. Stanowią one również ważne źródło do poznania innych węzłowych momentów dziejowych z okresu przedpowstaniowego i popowstaniowego. Dostarczają wiadomości, zarówno z historii politycznej, jak i historii kultury. Wydarzenia przedstawione we „Wspomnieniach” rozgrywały się na rozległym terytorium Europy i Azji – Hrozów, Wilno, Horki, Petersburg, Irkuck, Usol, Tomsk, Niżny Nowogród. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1965, poz. 2057; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1967, poz. 1769. Rec.: Litak Stanisław: Z najnowszych publikacji źródłowych. Zesz. Naukowe KUL. R. 8: 1965 nr 4 s. 72–75; Gadacz C[Kornel], Collectanea Franciscana. Vol. 36: 1966 s. 219–220. Oryginał „Wspomnień” zaginął w  Wilnie pod koniec II wojny światowej. „Wspomnienia” zostały wydane na podstawie kopii maszynopisu, która zachowała się w formie maszynopisu, a przechowywana jest Krakowie u oo. karmelitów bosych. 1107. RAUTENSTRAUCHOWA Łucja: Kunegunda z książąt Giedroyciów Białopiotrowiczowa (Wspomnienia rodzinne). Kłosy. 1884 t. 38 nr 970 s. 67–70, nr 971 s. 91, nr 972 s. 109–110, nr 973 s. 117–119, nr 974 s. 141–142. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 815. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/170061?tab=1 1108. [RAUTENSTRAUCHOWA Łucja]: Miasta, góry i  doliny. T.  1–5 / przez Ł. z G. R. [krypt.]. – Poznań : Nowa Księgarnia, 1844. – 5 t. (182 ; 185 ; 209 ; 313 ; [4], 337 s.). Relacje z podróży. Estr XIX t. 4 s. 27.

— 385 — 1109. [RAUTENSTRAUCHOWA Łucja]: Ostatnia podróż do Francji. Ostatnie jej wrażenia / przez Ł. z ks. G. R. [krypt.]. – Wyd. Jan Nepomucen Bobrowicz. – Lipsk : Breitkopf i Haertel, 1841. – [4], 394, [2] s. Estr XIX t. 4 s. 27. 1110. [RAUTENSTRAUCHOWA Łucja]: Romantyczka w podróży. Górskie peregrynacje Łucji z książąt Giedroyciów Rautenstrauchowej. – Wybór tekstów oraz słowo wstępne Ewa Hadrian. – Lublin : Zw. Podhalan. Oddz. Tatrzański. Ogniszko im. T. Staicha, 1998. – 63 s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1999, poz. 5611. 1111. [RAUTENSTRAUCHOWA Łucja]: W  Alpach i  za Alpami. T.  1–3 / przez Ł. z G. R. [krypt.]. – Warszawa : F. Spiess i Spółka. – 3 t. w 1 vol. ([4], 217, [7] ; [4], 208, [6] ; [4], 202, [6] s.). Wyd. 2, tamże 1850. http://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/616/content http://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/618/content 1112. RAUTENSTRAUCHOWA Łucja: Wspomnienia moje o  Francji / przez Ł. z G. R. [krypt.]. – Kraków : Stanisław Gieszkowski, 1839. – [4], 398, [1] s. Estr XIX t. 4 s. 27. 1113. RAUTENSTRAUCHOWA Łucja: Wspomnienia moje o  Francyi / przez Ł. z G. R. [krypt.]. – Lublin : LTMK, 2009. – s. [205]–234, [15]. W nakł. 100 egz. w tym 50 ręcznie nr z przeznaczeniem dla członków i przyjaciół LTMK. 1114. RAYSKI Jan Nepomucen: Społem i zgodą. Karta z powstania styczniowego. Z rękopisu wyd. i wstępem zaopatrzył Aleksander Medyński. – Kraków : Zarząd Gł. T.S.L., 1913. – 40, [1] s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski), poz. 3290. 1115. REUTT Gustaw: Do legionów. (Z  notatek rodzinnych). [W:] W  czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863–1903. – Lwów : Komitet Wydaw., 1903 s. 357–362. Polak urodzony w Mosaczu (Litwa). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3293. http://bc.mbpradom.pl/dlibra/docmetadata?id=16131&from=publication 1116. REUTT Gustaw: Z powstania 1863–4. [W:] Z okolic Dźwiny. Księga zbiorowa na dochód czytelni polskiej w Witebsku. – Wilno : Józef Zawadzki, 1912. – s. 198– 209. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3294. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=21617

— 386 — 1117. REUTT Maria Jadwiga: Dziecko polskie w latach niewoli i walk. (Garść wspomnień). Zebr. i ułożyła Maria Reuttówna. – Wilno : [s.n.], 1922. – 188 s. Litwa, okres po 1863. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2980. 1118. REWKOWSKI Zygmunt: Pamiętniki. T. 1, Wilno. Ostatnie lata Uniwersytetu. T. 2, Zesłanie. W sołdaty na Kaukaz. Z oryginału do dr. przygotował, wstępem i przypisami opatrzył Witold Więsław. – Wrocław : Inst. Matematyczny Uniw. Wrocławskiego, 2011. – 2 t. (187, [1] ; 218 s.). Wspomnienia ur. 24 czerwca 1807 r. w Wilnie w rodzinie pochodzenia szlacheckiego, prof. Uniw. Wileńskiego. Bibliogr. his. polskiej(PTH)2011, poz. 6859. 1119. REWUCKI Abram: In die szwere Teg of Ukraine. Zychrojnes fun a jidiszen Minister. – Berlin : [s.n.], 1924. – 320 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4303. 1120. RODOWICZ Władysław, RODOWICZOWA Stanisława, IWANICKA Zofia z Rodowiczów: Tryptyk rodzinny. Dzieje rodziny Rodowiczów. – Warszawa : Państw. Inst. Wydaw., 1999. – 462, [2] s. Tryptyk rodzinny jest zbiorem wspomnień trzech pokoleń Rodowiczów, których losy są ściśle związane z  dziejami Polski i  obejmują XIX i  XX  w. – do końca II wojny światowej. Zawiera: Wspomnienia Stanisławy z  Rymkiewiczów Rodowiczowej (1858–1943), Pamiętnik Zofii z Rodowiczów Iwanickiej (1890–1979) i Szkic wspomnień Władysława Rodowicza (1916–2013). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1999, poz. 5612. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2000, poz. 6202. Rkps pamiętnika Zofii z  Rodowiczów Iwanickiej znajduje się w  BN pod sygn. akc.13580. Rec.: Kołodziejska Jadwiga: Wspomnienia rozpisane na głosy, Nowe Książki. [R. 50]: 2000 nr 6 s. 28–29. 1121. [RODZIEWICZ Ludwika]: „Garść wspomnień z 63 r.” Ludwiki z Jamonttów Rodziewiczowej. [Fragmenty]. [Wyd.:] Edward Trzyna. Ze Skarbca Kultury. R. 2: 1952 z. 1 s. 5–9. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1952/1953, poz. 3025. Rkps wspomnień znajduje się w BZNOss. pod sygn. 12274/I.  1122. ROGIŃSKI Roman: Roman Rogiński, powstaniec 1863 r. Zeznania i wspomnienia. Przygot. do dr. [i przedm.] Stefan Kieniewicz. – Warszawa : Państ. Wydaw. Naukowe, 1983. – 149, [3] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1983, poz. 3411. Rec.: Bauer Zbigniew: Bohater czy zdrajca. Zdanie. [Ser. 2. R. 2]: 1983 nr 7/8 s. 92–94.

— 387 — 1123. ROGIŃSKI Roman: Z  pamiętnika Romana 1859–1863. Wydał A.  [pseud.]. Aleksander Kraushar [nazw.]. – Kraków : Władysław Ludwik Anczyc, 1898. – [2], 97, [2] s. Powstanie 1863 r. na Podlasiu i Litwie. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3299. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 7792. Rec.: Rolle Michał, Kwart. Hist. R. 13: 1899 s. 130. http://sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=8603&dirds=53&tab= 1124. ROGIŃSKI Roman: Zaczątki powstania 1863 roku na Podlasiu i na Litwie (Ze wspomnień b. naczelnika oddziału). Przegl. Pozn. R. 3: 1896 nr 36 s. 426–420 ; nr 37 s. 437–440 ; nr 38 s. 446–449 ; nr 39 s. 458–459. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3298. http://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/305593 1125. ROK BOJÓW na POLESIU 1915–1916. Notatki i szkice oficerów 6 pułku Legionów Polskich. – Warszawa : Kasa OF 6 PP., 1917. – 212, [2] s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4306. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=75176&from=publication 1126. ROK 1863 na Ukrainie. Pamiętnik nieznanego autora. Oprac., przedm. i koment. opatrz. Eligiusz Kozłowski. – Kraków : Wydaw. Literackie, 1979. – 130, [2] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1979, poz. 3284; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1981, poz. 3315. Rec.: Kozielski Stanisław: Pamiętnik powstańca. Tyg. Powsz. R. 35: nr 6 s. 6. 1127. ROK 1863. Obrazy i wspomnienia. – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1916. – 184, [2] s.  Fragmenty wspomnień m.in.: Mariana Dubieckiego, Leonarda Mężyńskiego, Apolinarego Świętorzeckiego. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1968. 1128. [ROLLE Antoni Józef]: Kilka obrazków z  akademickiego życia przez J. W. Rolle [?]. Wspomnienie poświęcone kollegom uniwersyteckim, rozpierzchłym po świecie. Gaz. Codz. 1857 nr 68 s. 3–4. https://polona.pl/item/20134498/3/ 1129. [ROLLE Antoni Józef]: Po małych drogach przez D-ra Antoniego J. [pseud.]. Kłosy. 1884 t. 38 nr 974 s. 139, nr 975 s. 157–158, nr 977 s. 191–192, nr 978 s. 205– 206, nr 979 s. 223–224, nr 980 s. 237–239, nr 981 s. 255–256, nr 982 s. 260–262, nr 983 s. 276–278. Relacja z podróży po „Szwajcarii rodzinnej” – Sopruńkowce – Michałówka – Mińkowce – Struga – Wierzbowce – Kuryłowce – Jaryszów – Mohylów – Niemija – Jurkowce – Ladawa. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/170061?tab=1

— 388 — 1130. [ROLLE Antoni Józef]: Wycieczka do Kamieńca przez D-ra Antoniego J. [pseud.]. Kłosy. 1878 t. 26 nr 666 s. 211–212, nr 670 s. 279–282, nr 671 s. 301–302, nr 672 s. 308–310, nr 675 s. 364–365, nr 677 s. 400, nr 678 s. 409–411, nr 680 s. 28– 30, nr 682 s. 51–54, nr 685 s. 99–101, nr 686 s. 116–117. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/392368?tab=1 1131. ROLLE Michał: In illo tempore... Szkice historyczno-literackie. Przedm. Józef Kallenbach. – Brody ; Lwów : F. West, 1914. – III, 274, [1] s. Zawiera m.in. wspomnienia Michała Rolle o Apollu Korzeniowskim (1820–1869), czasach spędzonych w Żytomierzu, Krzemieńcu. Owe wspomnienia zatytułował kolejno: Zapomniany poeta s. 27–43. Z krzemienieckich wspomnień s. 55–68. https://polona.pl/item/484797/34/ 1132. ROLLE Michał: Kochajmy nasze wschodnie kresy. – Lwów : nakł. Rada Parafialna, 1919. – 16 s. – (Wydaw. Rady Parafialnej Parafii św. Andrzeja (Klasztor oo. Bernardynów) we Lwowie ; t. 4). 1133. ROLLE Michał: Tadeusz Czacki i Krzemieniec. W setną rocznicę zgonu odnowiciela i reformatora polskiego szkolnictwa. – Lwów : Macierz Polska, 1913. – 131, [2] s. – (Wydawnictwo Macierzy Szkolnej ; nr 10). http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=39397&from=publication 1134. ROLLE Michał: Z minionych stuleci. Szkice historyczne i literackie. – Lwów : Księg. Gubrynowicz i Schmidt, 1908. – [6], 384, [1] s. https://polona.pl/item/17457091/0 1135. ROLLE Michał: Z podolskiej niwy. [W:] Księga pamiątkowa na uczczenie setnej rocznicy urodzin Adama Mickiewicza (1798–1898). T. 2. – Warszawa : Bronisław Natanson, [1899] s. [174]–176. http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=24904&from=FBC 1136. ROMER Adam: „Bądź pozdrowion, skarbie w dali, bądź pozdrowion, kraju mój”... [W:] Kraj lat dziecinnych. Zdzisław Czermański [et al.]. – Londyn : M. I. Kolin, 1942 s. [239]–251. PZ 1939/1955 t. 2 K–Q, poz. 7459; PZ 1987, poz. 1268. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1987, poz. 3940. Wyd. 2 pol. London 1987 Puls. – (Seria Świadectwa ; t. 2). 1137. RÖMER Alfred: Wspomnienia z r. 1864–1865. [Wyd.] Henryk Mościcki. Tyg. Ilustr. R. 53: 1912 nr 28 s. 585–586, nr 29 s. 602–603, nr 30 s. 626–627, nr 31 s. 645– 646, nr 32 s. 664, nr 33 s. 684, nr 34 s. 710, nr 35 s. 729, nr 37 s. 770, nr 38 s. 793. Litwa i zesłanie. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1958. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/124?tab=1

— 389 — 1138. RÖMER Edward Jan: Wyprawa do wód z Litwy do Normandii. Kartki z dziennika 6 czerwca – 16 listopada 1861. Oprac. i wprow. Danuta Kamolowa. – Warszawa : BN, 2006. – 206, [1] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2006, poz. 5646. 1139. RÖMER Eugeniusz: Dziennik. T. 1: 1914–1918. T. 2: 1919–1923. – Warszawa : Interlibro, 1995. – 2 t. (641, [3] ; 589, [3] s.). Wspomnienia z Litwy Kowieńskiej. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1995, poz. 5407; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1997, poz. 5794. Rec.: Kosman Marceli, Przegl. Zachodni. R. 52: 1996 nr 4 [druk.:] 1997 s. 179–184; Zakrzewski Andrzej B., Przegl. Wschodni. T. 4: 1997 z. 2 s. 461–464. 1140. [RÖMER Michał] Römeris Mykolas: Dienoraštis. 1915 m. liepos 18-oji – 1916 m. vasario 24-oji. Iš lenkų kalbos verte Irena Tumelytè. – Vilnius : Versus Aureus, 2009. – XV, [1], 349, [1] s. – (Lietuvos Istorijos Institutas). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2009, poz. 6716. 1141. [RÖMER Michał] Römeris Mykolas: Dienoraštis. 1918 m. birželio 13-oji–1919 m. birželio 20-oji. Iš lenkų kalbos vertè Vaiva Grigaitienè; sudarè Bronius Masauskas ir Rimantas Miknys; lenkišką tekstą dešifravo ir paaiškinimus parašè R. Miknys, Zbigniew Solak, Jan Sawicki; mokslinis redaktorius R. Miknys. – Vilnius : Versus Aureus, 2007. – XLVII, [1], 486, [2] s. – (Lietuvos Istorijos Institutas). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2007, poz. 6785; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2009, poz. 7247. Rec.: Milewski Jan Jerzy, Biul. Hist. Pogranicza. Nr 8: 2007 s. 131–132; Prašmantaitè Aldona, Lituanistica. T. 54: 2008 nr 3 s. 78–82. Oryg.: Dziennik. 13 kwietnia 1918 r. – 20 kwietnia 1919 r. 1142. [RÖMER Michał] Römeris Mykolas: Dienoraštis.  1919 m. birželio 21-oji – 1920 m. kovo 15-oji. Iš lenkų kalbos vertè Vaiva Grigaitienè. – Vilnius : Versus Aureus, 2009. – XVI, [2], 349, [1] s. – (Lietuvos Istorijos Institutas). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2009, poz. 6716. 1143. RÖMER Michał: Dzienniki legionowe. 1: 18 VII 1915 – 24 II 1916. Do dr. przygot. Zbigniew Solak; przy współudz. Janusza Tadeusza Nowaka i Anny Garlej-Solak. – Kraków : PAU, 2008. – 502, [1] s. – (Prace Komisji Historii Wojen i Wojskowości ; t. 3). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2008, poz. 6182. 1144. [RÖMER Michał]: Dzienniki Michała Römera – świadectwem epoki. [Wyd.] Bronius Makauskas i Rimantas Miknys. Przegl. Wschodni. T. 10: 2006 z. 2 s. [447]–503. Zapiski z okresu 30 listopada 1918 r. – 18 stycznia 1919 r. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2011, poz. 7541.

— 390 — O  Dzienniku M.  Römera zob.: Makowski Bronisław, Michał Römer i  jego dziennik. Znak. 1989 nr 6 s. 67–68; Miknys R., O „Dzienniku” Michała Römera. Lithuania. 1998 nr 4 s. 11–18; Solak Zbigniew, Między Polską a Litwą. Życie i działalność Michała Römera 1880–1920. Wyd. Arkana, Kraków 2004. 1145. RÖMER Michał: Dzień 6 sierpnia 1914 roku. – Warszawa : Widnokręg, 1916. – 8 s. BP(Czubek)1916, s. 93. 1146. RÖMER Michał: Lietuva. Studija apie lietuvių tautos atgimimą. Iš lenkų kalbos vertė Žilvinas Norkūnas. – Vilnius : Versus Aureus, 2006. – XXII, [1], 253, [3] s. PZ 2006, poz. 470. Oryg.: Litwa. Studium o odrodzeniu narodu polskiego. 1147. [RÖMER Michał]: Litewscy Żydzi we wspomnieniach Michała Römera. [Wyd.] Stefan Gąsiorowski, Zbigniew Solak. Biul. Żyd. Inst. Historycznego. [R. 46]: 1995/1996 nr 3/2 [druk.:] 1996 s. [121]–130. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1996, poz. 5454. 1148. [RÖMER Michał]: Mała ojczyzna... [Wyd.] Jan Sawicki. Lithuania. [R.  6]: 1995 nr 2 s. 10–15. Wspomnienia o Bohdaniszkach i ziemiach pogranicza litewsko-łotewskiego z końca XIX w. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1995, poz. 5408. 1149. [RÖMER M[ichał]: Mykolo Römerio autobiografija. [Wyd.] Mindaugas Maksimaitisis: M. Römeris apie save ir pilieč io priedermes. [W:] Lietuvos mokslas. T. 2: 1994 kn. 4 s. 109–138. Tytuł pol. Michał Römer o sobie i obowiązkach obywatelskich. Wspomnienia z lat 1880–1914. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1994, poz. 4758. 1150. [RÖMER Michał]: Odrodzenie masonerii wileńskiej w  latach 1910–1915 w „Dzienniku” Michała Römera. [Wyd.] Zbigniew Solak. Niepodległość. T. 28: 1996 s. 81–[94]. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1996, poz. 5455. 1151. [RÖMER Michał]: Wilno na schyłku rządów carskich. Litwa wobec wojny. (Poufny memoriał Michała Romera z  sierpnia 1915). [Wyd.] Wiktor Sukiennicki. Zesz. Hist. Z. 17: 1970 s. 56–127. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1972, poz. 2885. 1152. ROMER-OCHENKOWSKA Helena: Mieczysław Karłowicz – kraj lat dziecinnych. [W:] Mieczysław Karłowicz w listach i wspomnieniach. Oprac. Henryk An-

— 391 — ders. – Kraków : Polskie Wydaw. Muzyczne, 1960 s. 48–[56]. – (Źródła Pamiętnikarsko-Literackie do Dziejów Muzyki Polskiej ; t. 8). PB 1960, poz. 8569. 1153. ROMER-OCHENKOWSKA Helena: „Święty Kazimierz” w Wilnie. Tyg. Wileński. R. 1: 1911 nr 10 s. 6–8. http://kpbc.umk.pl/publication/70689 1154. ROSTWOROWSKI Andrzej: Ziemia, której już nie zobaczysz. Wspomnienia kresowe. Oprac. i przypisy Stanisław Jan Rostworowski. Posłowie Andrzej Garlicki. – Warszawa : Czytelnik, 2001. – 501, [3] s. Pamiętnik ziemianina żyjącego w latach 1899–1980, obejmujący dzieciństwo na Wileńszczyźnie, okres walk o niepodległość i granice oraz studiów w Szkole Nauk Politycznych w Warszawie. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2001, poz. 5719. 1155. ROSTWOROWSKI Stanisław: Szablą i piórem. – Kraków : Centralne Biuro Wydawnictw N. K. N., 1916. – 146, [1] s. Opisuje m.in. Wołyń w czasie I wojny światowej (1915 r.). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4313. 1156. ROŚCISZEWSKI Walenty: Z  pamiętnika chorążyca owruckiego z  końca XVIII wieku. – Kraków : nakł. red. „Świat”, 1892. – 23 s. Estr XIX t. 2 s. 360. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 822. Odb.: Świat. Toż. [W:] Kraushar Aleksander: Echa przeszłości. Szkice wizerunki i wspomnienia historyczne. – Warszawa : nakł. Tow. Akc. Samuela Orgelbranda Synów, 1917 s. 437– 466. https://polona.pl/item/15695571/4/ 1157. ROTH Helena: Czasy, miejsca, ludzie. – Wspomnienia z Kresów Wschodnich. Oprac. tekstu, przypisy, indeks, nota wydawcy Barbara Bielawska–Dębowska. – Kraków : Wydaw. Literackie, 2009. – 721, [2] s. Wspomnienia arystokratki ukazujące dzieciństwo i młodość w Grodnie oraz wspólne prowadzenie z mężem gospodarstwa na Kresach Wschodnich. Pobyt w Rosji w czasie I wojny światowej, życie rodzinne i towarzyskie w majątku w Wierzchowicach. Kolejne strony wspomnień dot. okresu II wojny światowej. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2009, poz. 6717; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2011, poz. 6861. Rec.: Felcenloben Dorota, Krakowskie Pismo Kresowe. R. 2: 2010 s. 223–226. Toż tamże 2011.

— 392 — 1158. ROŻAŃSKI Feliks: Z  województwa Grodzieńskiego. [W:] W  czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863–1903. – Lwów : Komitet.  Wydaw., 1903 s. 396–400. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski), poz. 3313. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1982. http://bc.mbpradom.pl/dlibra/docmetadata?id=16131&from=publication 1159. RÓŻYCKI Karol: Pamiętnik Półku Jazdy Wołyńskiej 1831  r. – [Wyd. 2]. Przedm. Adam Mickiewicz. – Paryż : Księg. Luxemburgska, [post 1866]. – 47 s. – (Biblioteka Ludowa Polska. Seria 1). Wyd. 3, tamże [post 1866]; wyd. 4, tamże [post 1866]. Rkps pamiętnika znajduje się w BK pod sygn. 00935, mf. 1840; BZNOss. pod sygn. 9664/I, mf. 2158; BNANULw. pod sygn. 93. 1160. RÓŻYCKI Karol: Pamiętnik pułku jazdy wołyńskiej 1831 r. Przedm. Adam Mickiewicz. – Kraków : Karol Baykowski, 1898. – 40 s. Estr XIX t. 4 s. 83. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3024. 1161. RÓŻYCKI Karol: Pamiętnik pułku jazdy wołyńskiej 1831 roku. Z mapką i życiorysem autora. – Kraków : Centralnego Biura Wydawnictw N.K.N, 1916. – 73 s. – (Biblioteczka Legionisty ; t. 1). BP(Czubek)1916, s. 96. Toż. Warszawa 1916 W. Jakowiecki. – (Skarbiec Polski (Warszawa) ; nr 21). 1162. RÓŻYCKI Karol: Powstanie na Wołyniu czyli Pamiętnik Półku Jazdy Wołyńskiej uformowanego w czasie woyny narodowey polskiey przeciw despotyzmowi tronu rossyiskiego 1831 r. – Bourges : [s.n.], 1832. – [6], 33 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1896. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=289206&from=publication&showCont ent=true 1163. RÓŻYCKI Karol: Powstanie na Wołyniu czyli Pamiętnik pułku jazdy wołyńskiéj uformowanego w czasie wojny narodowéj polskiéj przeciw despotyzmowi tronu rossyjskiego 1831 roku. – [Wyd. 2 poprawne]. – Bourges, Lwów : P.  Souchois et Cop., ; Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1833. – [4], 30, [2] s. Estr XIX t. 4 s. 134. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1896. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8239. Tajny druk ossoliński, przedr. z wyd.: Bourges 1832. Toż. Wyd. 4 z przedm. Adama Mickiewicza Kraków 1898; Toż. Wyd. 5. Kraków 1916. Tł. na jęz. niem. Julius Mendelsohn. Leipzig 1833. Skrócony przekład w jęz. franc. [W:] Souvenirs de la Pologne historiques, statistiques et littéraires. Paris 1833 t. 1 s. 149–162.

— 393 — Rec.: Pamiętn. Emigr. 1832 t. 2 z. 1: Mieczysław III s. 1–2; Przegl. Powsz. 1899 t. 61 s. 119–121. 1164. RÓŻYCKI Karol: Uwagi nad wyprawą jenerała Dwernickiego na Ruś. – Bruxella : H. Kałussowski i Spółka, 1837. – VI, 57 s. Estr XIX t. 4 s. 134. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1897. 1165. [RUCIŃSKI Justynian]: Konarszczyk 1838–1878. Pamiętniki zesłania na Sybir Justyniana Rucińskiego. – Lwów : Jakubowski i Zadurowicz, 1895. – [4], 246, [5] s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2596. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4613. Fragm. pt. W kopalniach nerczyńskich. [W:] Sybir. Obrazy i wspomnienia. – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1916 s. 39–61. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=236054&from=publication 1166. RUDNICKA-JAROSZYŃSKA Letta: Ett minnesrikt år. Revolutionstider i Ukraina. – Stockholm : H. Gebers, 1925. – 7 [1] 189 s. Ukraina 1917–1921. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4318. Rec.: [Wędkiewicz Stanisław] St. W., Przegl. Współcz. R. 5: 1926 nr 45 s. 151–152. 1167. RUDNICKI Władysław: Kartka z dziejów Kijowskiego Uniwersytetu (1855– 1860). Wyjątki z pamiętników. Przepisał A. J. [pseud.] Rolle Antoni Józef [nazw.]. Kur. Polski. R. 3: 1891 nr 25–38, 40–45, 47–52, 54–58, 60–63, 65, 66, 68–73, 75–79, 83–86, 89. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2600. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1986. 1168. RUDNICKI Władysław: Kartka z dziejów Uniwersytetu Kijowskiego. Z pamiętników zmarłego kolegi przepisał Dr Antoni J. [pseud.] Rolle Antoni Józef [nazw.]. Przegl. Pol. R. 16: 1882 t. 3 s. 442–462. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2599. 1169. RUDNICKI Władysław: Kartka z dziejów Kijowskiego Uniwersytetu (1855– 1860). Wyjątki z  pamiętników. Przepisał Dr Antoni J.  [pseud.] Rolle Antoni Józef [nazw.]. Nasz Kraj. R. 1: 1906 nr 5 s. 34–36, nr 6 s. 16–18, nr 7 s. 14–15, nr 8 s. 21– 22, nr 9 s. 14–20, nr 10 s. 14–16, nr 11 s. 27, 30, nr 12/13 s. 33–34, nr 14 s. 41–42, nr 15 s. 24–27, nr 16 s. 22–25, nr 18 s. 43–45, nr 20 s. 23–26, nr 22 s. 9–11, nr 23 s. 27–28, nr 25 s. 23–25, nr 26 s. 26, 28–30. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1987. 1170. [RULIKOWSKI Kazimierz Józef]: Urywek wspomnień Józefa Rulikowskiego wydany z obszerniejszego rękopismu (1731–92 r.). – Warszawa : Gustaw Gebethner i R. Wolff, 1862. – 304 s.

— 394 — Estr XIX t. 4 s. 142. Rkps pamiętnika znajduje się w BZNOss. pod sygn. 13162/I, mf. BN 2719. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/doccontent?id=2158&from=FBC 1171. [RUSZCZYC Ferdynand] Ruščyc Fèrdynand: Dzënnìk. Da Vìl’nì 1894–1904. Per. z pol. movy F. Ânuškevìča; aprac. tèkstu, pradm. È. Ruščyca. – Mìnsk : Medysont, 2002. – 185, [1] s. PZ 2002, poz. 1797. Tyt. oryg.: Dziennik. Cz. 1 : Ku Wilnu 1894–1919. 1172. RUSZCZYC Ferdynand: Dziennik. Cz. 1, Ku Wilnu 1894–1919. Cz. 2, W Wilnie 1919–1932. Wybór, układ, oprac. i wstęp Edward Ruszczyc. – Warszawa : „Secesja”, 1994–996. 2 t. (391 ; 687 s.). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1994, poz. 4760; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1995, poz. 5410; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1996, poz. 5456; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1997, poz. 5797. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 3518. Rec.: [Cz. 1]. Głogowska Helena, Białoruskie Zesz. Hist. [R. 3]: 1996 z. 1 s. 170–175. Kosman Marceli: W kręgu międzywojennego Wilna, Przegl. Zachodni. R. 52: 1996 nr 4 [druk.:] 1997 s. 179–184; Żółciński Tadeusz J., Przegl. Humanist. R. 40: 1996 nr [druk.:] 1997 s. 155–157. 1173. [RUTKOWSKI K.]: Niektóre szczegóły z  notatek K.  Rutkowskiego. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o powstaniu Litwy w r. 1831. – Paryż : Księg. Polska, 1835 s. 249–255. Dotyczy pow. oszmiańskiego. Toż. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o  powstaniu Litwy w  r. 1831. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1875. – (Historia powstania w 1831 roku na Wołyniu, Podolu, Ukrainie, Żmudzi i Litwie ; t. 2 ; Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 72). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1899. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8479. http://www.wbc.poznan.pl/Content/99487/directory.djvu 1174. RUTKOWSKI Ludwik: Wspomnienia z lat dziecięcych. (Wołyń a powstanie styczniowe – 1863 r.). Życie Woł. R. 2: 1925 nr 5 s. 7–9, nr 7 s. 4–7, nr 8 s. 4–7, nr 9 s. 4–6. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1990. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/300939?tab=1 1175. RYMWID-MICKIEWICZ Władysław: Wspomnienia z lat szkolnych w Równem 1900–1906. Rocz. Wołyński. T. 7: 1938 s. 262–279. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1938/1939, poz. 3975. http://rcin.org.pl/dlibra/publication/14597

— 395 — 1176. [RYPIŃSKI Aleksander]: Krótki Rys Historyi Powstania Powiatu Dziśnieńskiego w  Litwie, w  Gubernii Mińskiej, napisany w Avignon, przez Alexandra Rypińskiego, podporucznika Pułku 7-o  Piechoty Liniowej Polskiej. [Wyd.] Âzèp Ânuškevìč pt. Arhìŭnaâ spadčyna Alesâ Rypìnskaga. Białoruskie Zesz. Hist. Nr 24: 2005 s. 229–259. Wspomnienia z okresu powstania listopadowego. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2005, poz. 5647. Rkps wspomnień znajduje się w BPP pod sygn. 410. 1177. RYSZKA Franciszek: Umarła klasa. Wspomnienie o ziemiaństwie kresowym. Polityka. 1989 nr 51/52 s. 16. 1178. RZEPECKI Kajetan Władysław: Opis Zaporoża i  Ukrainy oraz prawdziwe powieści o Wernyhorze i Mazepie. Napisano przez Białyniaka. [pseud.]. – Poznań : Władysław Simon, 1878. – 113 s.  Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 541. 1179. [RZEPECKI Kajetan Władysław]: Pamiętniki starego żołniérza. Napisane przez Białyniaka. [pseud.]. – Poznań : W. Simon, 1877. – 1020, [2] s. Estreicher nie notuje. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3026. Odbitka z: Oświata. R. 2: 1877. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=236045 1180. [RZEWUSKA Jadwiga]: Myśli szlachcica polskiego / przez Ludwika Piotra Leliwę [pseud.]. – Kraków : Wł. Ł. Anczyc i Spółka, 1888. – 174 s. 1181. [RZEWUSKI Adam] Rževuski Adam: Iz Memuarov grafa Rževuskogo. Istor. Vest. R. 34: 1913 t. 131 s. 879–887. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3028. Fragment pamiętnika A. Rzewuskiego, przeciwnika powstania listopadowego. 1182. RZEWUSKI Henryk: Denkwürdigkeiten des Pan Severin Soplica, Mundschenk von Parnau. – Aus dem Polnischen übers. und historisch eingel. von Philipp Löbenstein. – Leipzig : P. Reclam jun., 1875. – 406, [1] s. – (Reclams Universal-Biblothek). Toż tamże [ca 1880]. 1183. RZEWUSKI Henryk: Denkwürdigkeiten des Herrn Soplica. Übertr. von Philipp Löbenstein. Mit einem Nachw. von A. de Vincenz. Frankfurt am Main : Suhrkamp, 1986. – 359, [1] s. – (Polnische Bibliothek). PZ 1986, poz. 1338. DB 1986 A 49, poz. 1011. Oryg.: Pamiątki JPana Seweryna Soplicy, cześnika parnawskiego.

— 396 — 1184. [RZEWUSKI Henryk]: Mieszaniny obyczajowe. T. 1–2 / przez Jarosza Bejłę [pseud.]. – Wilno : Teofil Glücksberg, 1841. – 2 t. ([2], 293, [1] s ; XXXIV, 219, [1] s.). Estr XIX t. 4 s. 158. Bibliogr. hist. pol.(Maliszewski)1928, poz. 827. 1185. [RZEWUSKI Henryk]: Opowiadania starego szlachcica. T. 1–2. Zupełne wyd. z własnoręcznego rękopisma autora. – Drezno : [s.n.], 1857. – 2 t. ([4], LII, 216, [1] ; [2], 334, [1] s.). Estr XIX t. 4 s. 158. https://polona.pl/item/34540926/6/ 1186. [RZEWUSKI Henryk]: Pamiątki JPana Seweryna Soplicy cześnika parnawskiego. T. 1–2. – Paryż : A. Jełowicki i Spółka, 1839. – 2 t. (VI, 105 ; 157, [3] s.). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 830. 1187. [RZEWUSKI Henryk]: Pamiątki JPana Seweryna Soplicy cześnika parnawskiego. T. 3–4. – Paryż : A. Jełowicki i Spółka, 1841. – 2 t. w 1 vol. (377, [2] s.). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 830. https://polona.pl/item/298662/4/ 1188. RZEWUSKI Henryk: Pamiątki Soplicy. Z autografu wydał i oprac. Zygmunt Szweykowski. – Kraków : Krakowska Spółka Wydaw., [1928]. – LV, [1], 399, [1] s. – (Bibljoteka Narodowa. Seria 1 ; nr 112). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 830. Wyd. 3. Wrocław 2009 Zakł. Narod. im. Ossolińskich jest oparte na publikacji z 1928. 1189. RZEWUSKI Henryk: Pamiątki Soplicy. Posł. Czesław Hernas. – [Wyd. 1 w tej edycji]. – Wrocław : Wydaw. Dolnośląskie, 1997. – 388, [4] s. – (Biblioteka Klasyki). 1190. RZEWUSKI Henryk: Pamiętniki Bartłomieja Michałowskiego od roku 1786 do 1815. T. 1–5. Ogłoszone przez Henryka Rzewuskiego. – Warszawa : S. H. Merzbach, 1857. – 5 t. ([4], IV, 189 ; [2], 183 ; [2], 178 ; [2], 170 ; [2], 170 s.). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 738. 1191. [RZEWUSKI Henryk]: Wspomnienia z XVIII wieku / przez Autora Listopada [pseud.]. Dzien. Warsz. 1851 nr 140 s. 1–3, nr 142 s. 1–3, nr 144 s. 1–3, nr 146 s. 1–2, nr 147 s. 1–2, nr 259 s. 1–2, nr 260 s. 1–2. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 829. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/44750?tab=1 1192. [RZEWUSKI Henryk]: Wyjątki z pamiętników kasztelanica W[itebskiego] / przez Autora Listopada [pseud.]. Dzien. Warsz. 1851 nr 6 s. 1–2, nr 7 s. 1–3, nr 8 s. 1–3, nr 9 s. 1. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 829.

— 397 — 1193. [RZEWUSKI Henryk] Žavuskì Genryk: Uspamìny Saplìcy. Per. s pol. movy ì kament. M. Ken’kì. Pradm. A. Fâduty. – Mìnsk : Lìmaryus, 2005. – 366, [2] s. PZ 2005, poz. 2216. Oryg.: Pamiątki JPana Seweryna Soplicy, cześnika parnawskiego. 1194. RZYSZCZEWSKA Ewa: Egzekucja. Karta. [Nr] 41: 2004 s. 16–21. Egzekucja na ks. Romanie Sanguszce (1832–1917) dokonana w Sławucie na Wołyniu 1 listopada 1917 r. przez bolszewików; fragment książki: Mord sławucki w oświetleniu naocznego świadka. Lwów 1918. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2004, poz. 5724. 1195. RZYSZCZEWSKA Ewa: Mord sławucki w oświetleniu naocznego świadka. – Lwów : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1919. – 32, [1] s. Sanguszko, Roman Damian (1832–1917), Sławuta (Ukraina) lata 1914–1918. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4329. 1196. S.: Wspomnienia z  przeszłości. (Uroczystość połączenia Litwy z  Koroną w Kownie). Gaz. Narod. R. 7: 1868 nr 25 s. 1, dod. do nr. 27 s. 2. Rok 1861. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1994. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/50574?tab=1 1197. S.: Z krwawych dni. Epizod z powstania 1863 r. w Mińskiem opowiedziany przez *S. – Kraków : Księg. S. A. Krzyżanowski. – 62 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3318. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1995. 1198. SABIŃSKI Julian Glaubicz: Dziennik syberyjski. T. 1–3. – Do dr. z rpsu przygot. Wiktoria i  René Śliwowscy. Przedm. i  przypisami opatrzył Jan Trynkowski. – Warszawa : Neriton ; IH PAN, 2009. – 3 t. (517; 507; 170 s.). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2009, poz. 6719; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2012, poz. 6922. T. 3 zawiera indeks osób. Rkps dziennika znajduje się w BZNOss. pod sygn. 14465/II. Rec.: Caban Wiesław, Dziennik syberyjski Juliana Glaubicz Sabińskiego jako źródło do życia polskich zesłańców na Syberii w I połowie XIX wieku. Przegl. Wschodni. T. 11: 2009 z. 1 s. 216–223. 1199. [SAGATYŃSKI Jan]: Pamiętnik Jana Sagatyńskiego, byłego pazia króla Stanisława Poniatowskiego, przy którym zostawał aż do śmierci jego. – Poznań : [s.n.], 1845. – [4], 94 s. Estr XIX t. 4 s. 172. Rkps pamiętnika znajduje się w BZNOss. pod sygn. Pawl. 150.

— 398 — 1200. [SAGATYŃSKI Jan]: Pamiętnik Jana Sagatyńskiego, byłego pazia króla Stanisława Poniatowskiego, przy którym zostawał aż do śmierci jego. – Poznań : W. Simon, 1896. – 68 s.  Estreicher nie notuje. Data wyd. na s. tyt. r. 1895. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=122386&from=publication 1201. SANGUSZKO Eustachy: Pamiętnik 1786–1815. Wyd. Józef Szujski. – Kraków : Uniw. Jagiel., 1876. – L, 187 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 832. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 830. Rec.: Tomkowicz Stanisław, Przegl. Pol. R. 11: 1876 t. 41 z. 2 s. 273–280. W BNANULw. w Archiwum Kozłowskich („Teki Kozłowskiego”), fond 59, teka 332 znajdują się odpisy z pamiętnika Eustachego Sanguszki. https://polona.pl/item/768038/2/ 1202. [SANGUSZKO Klementyna]: Roman Sanguszko zesłaniec na Sybir z r. 1831 w świetle pamiętnika matki ks. Klementyny z Czartoryskich Sanguszkowej oraz korespondencji współczesnej. Z niewydanych dok. tł. i przyp. opatrzyła Karolina Firlej-Bielańska, słowo wstępne Józefa Potockiego, przedm. Henryka Mościckiego. – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1927. – XIII, [3], 209, [2] s. Roman Sanguszko, powstaniec 1831 r., Ukraina. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2612. http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=oai:pbc.biaman.pl:1592&from=http:// fbc.pionier.net.pl 1203. SARYUSZ-ZALESKA Anna: Niezapomniana Ukraina. – Warszawa : Rosner & Wspólnicy, 2007. – 297, [2] s. Autorka, córka administratora majątku Mojówka Tadeusza Zaleskiego, opisuje dzieciństwo, pobyt w Humaniu po wybuchu rewolucji i ucieczkę przed Armią Czerwoną. Ponadto prezentuje rody ziemiańskie osiadłe na południowo-wschodnich kresach dawnej Rzeczypospolitej. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2008, poz. 6185. 1204. SAWICKI Teodor: Ludobroński-Ludkiewicz. Urywek z powstania na Żmudzi. [W:] W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863–1903. – Lwów : Komitet Wydaw., 1903 s. 417–419. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3326. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2013. http://bc.mbpradom.pl/dlibra/docmetadata?id=16131&from=publication 1205. [SAWICZ Franciszek]: O więzieniach w Wilnie roku 1838 z powodu związku Szymona Konarskiego. Więźnia i wygnańca Sawicza pamiętnik. [W:] Iwanowski Eustachy: Wspomnienia lat minionych Eu-Go Helenijusza [pseud.]. T. 2. – Kraków : [nakł. autora] 1876 s. 187–239.

— 399 — Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski), poz. 2616, 5182. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 787. 1206. SĘKARA Franciszek: Na Wołyniu (Pod Stawygorożem). [W:] Wspomnienia legjonowe. T. 2. Pod red. Stanisława Falkiewicza i Janusza Jędrzejewicza. – Warszawa : Ins. Badań Najnowszej Hist. Polskiej, 1925 s. 117–121. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski1928), poz. 4339. 1207. SIEDLECKI S[tanisław]: Ostatnia „Buda” (W Kijowie od 1909–1911) / Eustachy [pseud.]. Kalendarz Robotniczy P.P.S. na rok 1922 s. 99–100. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4343. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/docmetadata?id=2035&from=publication 1208. [SIEMASZKO Józef] Semaško Iosif: Zapiski Iosifa mitropolita litovskago. T. 1–3. – Izd. Imp. Akad. Nauk. – Sankt-Peterburg : [s.n.] 1883. – 3 t. (VIII, 745 ; [4], 786 ; IV, 1402 s.). Litwa, okres międzypowstaniowy. Estr XIX: l. 1881–1900, t. 4 s. 152. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2068, 2620. Biblogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2021. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4726. Rec.: A. K., Kiev. Starina. R. 3: 1884 t. 9 s. 511–523; Kojalovič M., Žurn. Min. Nar. Prosv. R. 60: 1884 nr 231 s. 336–358. Chotkowski [Władysław]: Pamiętniki Józefa Siemaszki streścił i ocenił... Przegl. Pol. R. 19: 1884 t. 73 s. 1–37, 549–577, t. 74 s. 214–262; R. 19: 1885 t. 75 s. 77–102. Odb.: Kraków 1886 Fr. Kluczycki i Spółka. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=134203&from=&dirids=1&ver_ id=&lp=1&QI= 1209. [SIERAKOWSKA Apolonia]: Wspomnienia. Oprac. Jolanta Sikorska-Kulesza, Tamara Bairašauskaitė. – Warszawa : Neriton, 2010. – 255, [1] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2010, poz. 6570. Pamiętnik wdowy po Zygmuncie Sierakowskim, w którym opisuje działalność konspiracyjną i  czynny udział w  powstaniu styczniowym braci i  męża. Wspomnienia zostały spisane w latach 1913–1915 w Warszawie na prośbę jej przyjaciół, głównie Benedykta Dybowskiego. Oryginał znajduje się w LPAHWil., spisany na 103 rękopiśmiennych kartach in folio, zesp. 1135, inw. 8 vol. 38, k. 127. 1210. SIERAKOWSKA Apolonia: Ze wspomnień Apolonii z Dalewskich Sierakowskiej. Cz. 1–3. Oprac. Marian Lech. Wiad. Kult.  1997, nr  49, s.  12 ; nr  50, s.  10 ; nr 51/52, s. 34–35. Powstanie styczniowe. BZCz. 1997, poz. 49744. 1211. SIERAWSKI Jan: Wspomnienie o ks. Czartoryskiej jenerałowej ziem podolskich (z r. 1809). Kron. Emigr. Pol. 1835 t. 3 s. 277–281.

— 400 — Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1506. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/160457?tab=1 1212. [SIEROCIŃSKI Jan Henryk]: Dziennik ks. Jana Sierocińskiego. [W:] Społeczeństwo polskie i próby wznowienia walki zbrojnej w 1833 roku = Pol’skoe obšestvo i popytki vozobnovlenija vooružennoj bor’by v 1833 godu. Red. tomu Vladimir] Anatol’evič D’jakov W. A. Djakow [et al.]. Dokumenty do dr. przygotowali: Włodzimierz A. Djakow, Wiktoria Śliwowska. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1984 s. 551–561. – (Pol. Ruchy Społ.-Polit i Życie Liter. 1832–1855. Studia i Materiały = Pol’. Obščestv. Dviženie i Literatur. Žizn’ 30–50 godov XIX veka. Issledovanija i Materialy). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1984, poz. 3467. 1213. [SKALKOWSKI Apollon] Skal’kovskij Konstantin Apollonovič: Vospominanija molodosti. (Po morju žitejskomu). 1843–1869. – Sankt-Peterburg, 1906. – VIII, 410 s. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2036. 1214. SKALSKI Teofil: Garstka wspomnień z mego życia. Zesz. Hist. Z. 45: 1978 s. 57–138. Ukraina, Podole, Kijów, Żytomierz, Łuck. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1978, poz. 3643. 1215. SKALSKI Teofil: Terror i cierpienie. Kościół katolicki na Ukrainie 1900–1932. Wspomnienia. Oprac., wstęp, przypisy, indeksy oraz wybór aneksów i fot. Józef Wołczański. – Lublin, Rzym, Lwów : Norbertinum ; Fundacja Jana Pawła II; Wyd. Bł. Jakuba Strzemię Archidiec. Lwowskiej Obrządku Łacińskiego, – 1995. – 504 s. – (Bibliot. Archidiec. Lwowskiej Obrządku Łacińskiego). Pamiętniki proboszcza kościoła św. Aleksandra w  Kijowie, administratora apostolskiego diecezji żytomierskiej, żyjącego w latach 1877–1958. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1995, poz. 5414; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1996, poz. 5460. Rec.: Prejs Roland: Pamiętniki hierarchów. [W:] Kościół w Polsce. Dzieje i Kultura. Red. Jan Walkusz. T. 5. Lublin 2006 s. 403–412; Rec.: [anonim], Duszpasterz Polski Zagranicą. R. 47: 1966 nr 1 s. 137–138; Krętosz Józef, Śląskie Studia Hist.-Teolog. [T.] 29: 1996 s. 429–433; Niemiec Jan, Studia Rzeszowskie. T. 3: 1996 s. 240–242. 1216. SKALSKI Teofil: Terror i cierpienie. Kościół katolicki na Ukrainie 1900–1932. Wspomnienia. – [Wyd. 2 popr. i uzup.]. – Oprac., wstęp, przypisy, indeksy oraz wybór aneksów i fot. Józef Wołczański. – Kraków : Wydaw. Nauk. PAT, 2008. – 439 s. – (Biblioteka Historyczna Archiwum Metropolii Lwowskiej Obrządku Łacińskiego w Krakowie. Ser. A: Źródła i Materiały ; t. 9). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2009, poz. 6723.

— 401 — 1217. SKIBIŃSKI Kazimierz: Pamiętnik aktora (1786–1858). Oprac. i wyd. M[ieczysław] Rulikowski. – Warszawa : Samuel Orgelbrand, 1912. – [4], XIII, 333, [2] s. Wilno, Kamieniec Podolski, Winnica. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1963, poz. 2066. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 835, 1962, 3717. Toż. [W:] Wspomnienia aktorów (1800–1925). T. 1. Oprac. Stanisława Dąbrowskiego i Ryszarda Górskiego. – Warszawa : Państw. Inst. Wydaw., 1963 s. 13–[173]. – (Biblioteka Pamiętników Polskich i Obcych). http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=38634&from=publication 1218. SKIRMUNT Konstanty: Moje wspomnienia 1866–1945. Wstęp i oprac. Ewa Orlof, Andrzej Pasternak. – Rzeszów : Wydaw. Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1997. – 243, [1] s. Konstanty Skirmunt urodził się w 1866 r. w Mołodowie na Polesiu. Ukończył gimnazjum w Libawie, a następnie Wydział Prawny Uniwersytetu w Petersburgu. Jeden z polskich liderów ziemiaństwa na Kresach, piastował funkcję wiceprezesa grodzieńskiego Towarzystwa Rolniczego. W 1917 r. wszedł w skład Komitetu Narodowego Polskiego, stając się zarazem jego przedstawicielem we Włoszech. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1997, poz. 5803; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1999, poz. 5616. Rkps pamiętnika znajduje się w BZNOss. pod sygn. 14094/II. Kopia maszynopisu pamiętnika na przebitce znajduje się w Bibliotece KUL pod sygn. 274. Rec.: Gajos Leszek: Pamiętnik Konstantego Skirmunta. Zesz. Hist.  Z.  122: 1997 s.  197–200; Wolsza Tadeusz: Refleksje dypolomaty. Nowe Książki. [R.  47]: 1997 nr 10 s. 33; Pawlikowski Rosław, Zesz. Nauk. Politechn. Rzeszowska. Ekonomia i Nauki Humanist.  Z.  7: 1998 s.  173–175; Rec.: Waingertner Przemysław: Świadectwo pięciu epok. Arcana. Nr 35: 2000 s. 200–202. Toż tamże 1998. 1219. SKROK Zdzisław: Podolska legenda. Powstanie i pogrzeb polskiego Podola. – Warszawa : Wydaw. Iskry, 2007. – 206, [2] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2007, poz. 5092. 1220. SKRZETUSKI M[ieczysław]: Dziadek (sylwetka). Pamięci ułana 1 pułk. Uł. Leg. Pol., Rodziewicza, poległego dn. 19 września 1916 r. na Wołyniu pod Sitowiczami. Wiarus. R. 1: 1918 z. 14 s. 315–317. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4351. http://polona.pl/item/7914752/4/ 1221. SKRZETUSKI M[ieczysław]: Z bojów 1-go pułku ułanów na Polesiu. (Patrol wywiadowczy – 13 marca 1916 r.). Wiarus R. 1: 1918 z. 8 s. 176–178. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4352. http://polona.pl/item/7914746/9/

— 402 — 1222. SLAVUTINSKIJ S.: Gorod Grodno i Grodnienskaja gubernja vo vremia posledniago pol’skago mijatieža. (Otryvok iz vospominanij). Istor. Vest.  G.  10: 1889 t. 37 s. 53–79, 271–295. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3336. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2040. 1223. SŁUŻBA ojczyźnie. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1915– 1918. Kom. red. Al.[ksandry] Piłsudskiej, W[andy] Pełczyńskiej, H[anny] Pohoskiej [et al.]. Red. M[aria] Rychterówna. – Warszawa, Główna Księg. Wojskowa, 1929. – IX, 426 s. – (Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość ; t. 2). PB z. 1/2 s. 31. 1224. SŁAWEK Walery: Wspomnienia (1895–1910). Niepodległość T.  16: 1983 s. 138–175. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1983, poz. 3654. 1225. SŁAWIŃSKI Bronisław: Z  Kijowa na Sybir. Urywek z  opowiadania, opracowanego przez Walentego Ćwika pod tytułem: „Pięć lat w  kraju niewoli”. [W:] W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863–1903, Lwów : Komitet. Wydaw., 1903 s. 420–433. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3335. http://bc.radom.pl/dlibra/docmetadata?id=16131&from=publication` 1226. SŁOŃSKI Edward: W więzieniu. – Warszawa : L. Biliński, W. Maślankiewicz, 1911. – [4], 198 s. Wyd. 2, tamże 1914. 1227. SŁOŃSKI Edward: W więzieniu. – Warszawa : Bibl. Domu Polskiego, 1925. – 122 s. – (Biblioteka Domu Polskiego (Warszawa ; 1925–1929) ; R. 1 t. 15). Toż tamże 1928. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4360. 1228. SŁOŃSKI Edward: W  więzieniu – ebook/epub. – Warszawa : Inpingo Sp. z o.o., 2012. – 58 s. Wydanie elektroniczne 2012: http://cyfroteka.pl/ebooki/W_wiezieniu-ebook/p34874i 72886# 1229. [SŁOWACKI Juliusz]: Dziennik Słowackiego z ostatnich lat jego życia. Oprac. H. B. [krypt.] Henryk Biegeleisen [nazw.]. – Ateneum. 1883 t. 3 z. 7 s. [62]–82. NKor. t. 11, poz. 253 s. 138. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/6168?tab=1 1230. SŁOWACKI Juliusz: Dziennik z lat 1847–1849. Podobizna autografu, transliteracja, transkrypcja, komentarz edytorski, objaśnienia Jacek Brzozowski, Katarzyna Szumska. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 2012. – 227 s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2012, poz. 6930.

— 403 — 1231. [SŁOWACKI Juliusz]: Pamiętnik Juliusza Słowackiego. Ogłosił Henryk Biegeleisen. – Warszawa : A. T. Jezierski, [1901]. – 137 s. – (Biblioteka Dzieł Wyborowych ; nr 208). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2645, 2651. NKor. t. 11, poz. 324a s. 166. BP(1901–1939), poz. 14237. Toż. [W:] Wędrowiec. 1884 nr 13 s. 149, nr 14 s. 160–161, nr 15 s. 171–173, nr 16 s. 184–185, nr 17 s. 195–196, nr 18 s. 208–209. Toż. [W:] Przewodnik Naukowy i Literacki. R. 12: 1884 nr 2 s. 106–115, nr 3 s. 218– 230. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/publication/378 http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/83427?tab=1 1232. SŁOWACKI Juliusz: Pamiętniki. Listy do matki i  rodziny. – Lwów [etc.] : Herman Altenberg [etc.], [1909]. – [4], 201 s. NKor. t. 11 s. 220, poz. 525 s. [220]. Data wyd. wg NKor. Wyd. 2, tamże [ca 1925]. https://polona.pl/item/365814/4/ 1233. SŁOWACKI Juliusz: Urywki z pamiętnika i wybór listów. Wydał i objaśnił Manfred Kridl. – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1922. – 257, [1] s. – (Pisarze Polscy i Obcy ; 4). Zawartość: Z pamiętnika [fragm. dziennika z 17 lipca 1831 oraz z 20, 22 i 24 lipca 1832]; Listy [przeważnie fragm. do adresatów różnych z lat 1829–1849]. NKor. t. 11 s. 221, poz. 530 s. 221 Toż tamże 1933 (Bibljoteczka Uniwersytetów Ludowych i  młodzieży Szkolnej ; 246). 1234. [SŁOWIKOWSKI Adam]: Naukowe pomniki szkoły krzemienieckiej oraz autorowie tychże. Wspomnienia przez Adama Słowikowskiego. Dzien. Liter. R. 10: 1862 nr 41 s. 324–326, nr 42 s. 333–335, nr 43 s. 341–343, nr 44 s. 348. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1537. https://polona.pl/item/16111211/0/ https://polona.pl/item/16111212/0/ ttps://polona.pl/item/16111213/6/ 1235. [SŁOWIKOWSKI Adam]: Wspomnienie szkoły krzemienieckiej ś.p. Adama Słowikowskiego. Bibl. Warsz. 1863 t. 2 s. 340–359. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1538. http://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/86213?tab=1 1236. [SOBAŃSKA Maria]: Marii z Grocholskich Hieronimowej Sobańskiej wspominki nikłe. Red. Barbara Riss. – Kozerki : Primum; na zlec. Andrzeja Moesa, 2002. – 242 s.

— 404 — Maria z Grocholskich Sobańska urodziła się w 1879 r. w Pietniczanach – pow. winnicki. W rodzinnej miejscowości spędziła lata dziecięce i młodzieńcze. Żona Hieronima Sobańskiego i autorka wspomnień, w których opisała atmosferę na Podolu i Wołyniu przed przewrotem bolszewickim, relacje Polaków i Ukraińców z carską władzą, życie duchowieństwa katolickiego na Kresach oraz zawiłości losów kilku polskich rodzin, które mieszkały pod Winnicą, w Obodówce, Tereszkach i in. Wspomnienia kończy w połowie 1919 r., kiedy po stracie męża i syna, z trójką dzieci dotarła do Warszawy. Zmarła w 1973 r. Bibliogr. hist. polskiej(PTH) 2002, poz. 5704. 1237. SOBAŃSKI Antoni: Trzy kraje lat dziecinnych. [W:] Kraj lat dziecinnych. Zdzisław Czermański [et al.]. – Londyn : M. I. Kolin, 1942 s. [253]–270. PZ 1939/1955 t. 2 K–Q, poz. 7459; PZ 1987, poz. 1268. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1987, poz. 3940. Wyd. 2 pol. London 1987 Puls. – (Seria Świadectwa ; t. 2). 1238. [SOBKIEWICZ Józef]: Rok 1863 na Polesiu Kijowskim. Pamiętnik Józefa Sobkiewicza. Siedlce : Akad. Podlaska, 2000. – 177 s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH) 2000, poz. 6213. 1239. [SOKOLNICKI Michał S.: O Wilnie. – Słowo. 1935 nr 322: 23 XI. Wspomnienia z pobytu w Wilnie w lutym 1913 r. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 896. 1240. SOKOŁOWSKI Edward: W zaraniu ruchu socjalistycznego w Wilnie. Z Pola Walki (Moskwa) 1932 nr 13 s. 143–146. Wspomnienia z lat 1892–1900. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 894. 1241. SOKULSKI Franciszek: W  kraju i  nad Bosforem (1830–1881). Fragmenty życia i listy. Do dr. przygot., wstępem i przypisami zaopatrzył Marian Tyrowicz. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1951. – XVII, [1], 144, [2] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1950/1951, poz. 2146. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3820. 1242. SOKULSKI Franciszek: W  kraju i  nad Bosforem (1830–1881). Fragmenty życia i listy. Wstęp i przypisy Marian Tyrowicz. – Wrocław, Warszawa : Zakł. Narod. im. Ossolińskich. Wydaw.; we współpr. z De Agostini Polska, 2006. – XXV, [1], 211, [2]. – (Skarby Biblioteki Narodowej). Potomek drobnej szlachty spod Brześcia (1811–1896). Uczestnik powstania listopadowego w Królestwie Polskim i na Litwie. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2006, poz. 5658. Wyd. wg z 1951.

— 405 — 1243. [SOŁTANOWSKI Jonasz, ANDRUSZKIEWICZ Eliasz]: Pamiętniki OO. Bazylianów: O.  Jonasza Sołtanowskiego i  O.  Eliasza Andruszkiewicza, najżarliwszych wyznawców Unii świętej. [W:] Iwanowski Eustachy: Wspomnienia polskich czasów dawnych i późniejszych przez Eu......go Heleniusza [pseud.]. T. 1. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1894 s. [202]–249. http://www.wbc.poznan.pl/Content/49388/directory.djvu 1244. SOŁTYSOWA Helena: Ludwik Narbutt. Wspomnienie spisane według opowiadania pani Teodory Monczuńskiej, rodzonej siostry Ludwika. [W:] W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863–1903. – Lwów : Komitet. Wydaw., 1903 s. 433–437. Powstanie styczniowe na Litwie. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3345. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 3065. http://bc.mbpradom.pl/dlibra/docmetadata?id=16131&from=publication 1245. [SOROKA Jerzy]: Pamiętnik Jerzego Soroki pazia i koniuszego księcia generała ziem podolskich 1772–1822. Podał Dr Władysław Wisłocki. Tyg. Ilustr. 1881 Ser. 3 t. 12 nr 297 s. 147–148, nr 298 s. 172–175, nr 300 s. 196–197, nr 301 s. 212–213. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 850. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/1586?tab=1 1246. [SOWIŃSKI Leonard]: Obrazki z  dawno minionych czasów przez S. M. N. [krypt.]. Tyg. Ilustr. 1880 Ser. 2 t. 5 nr 139 s. 100, nr 142 s. 138–139. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/1554?tab=1 1247. [SOWIŃSKI Leonard]: Obrazki z minionych czasów przez S. M. N. [krypt.]. Gaz. Warsz. 1868 nr 78 s. 3–4, nr 80 s. 3–4, nr 81 s. 3–4, nr 83 s. 3–4, nr 84 s. 3–4, nr 85 s. 3–4. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/77182?tab=1 1248. SOWIŃSKI Leonard: Wspomnienia szkolne. – Warszawa : Maurycy Orgelbrand, 1884. – 309, [4] s. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4880 Toż. Tygodnik Powszechny. R. 8: 1884 nr 1–35. 1249. SOWIŃSKI Leonard: Wspomnienia szkolne i uniwersyteckie. Zebr. i oprac. Roman Taborski. – Warszawa : Czytelnik, 1961. – 294, [2] s. Wspomnienia obejmują lata dziecięce spędzone w rodzicielskim dworku, okres pobytu w szkole międzyborskiej, gimnazjum w Żytomierzu i na uniw. w Kijowie. Dzięki wspomnieniom poznajemy historię szkolnictwa oraz codzienne życie społeczeństwa polskiego na Ukrainie w połowie XIX w. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4880. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1961, poz. 1763.

— 406 — Rec.: Z. S., Muzeum R. 1: 1885 s. 584–585; Żółciński Tadeusz J.: Ukraińskie wspomnienia z zeszłego stulecia. Twórczość. R. 18: 1962 nr 3 s. 157–159. 1250. SOWIŃSKI Leonard: Ze wspomnień dziecinnych. [W:] Iskry z  popiołów. 25 zapomnianych opowiadań polskich z XIX wieku. – Wybrał i oprac. Juliusz W. Gomulicki. – Warszawa 1959 s. [319]–356. PB 1959, poz. 558. 1251. SPASOWICZ Włodzimierz: Moje wspomnienie o  Józefacie Ohryzko. [W:] Dybowski Benedykt, Pamięci Józefata Ohryzki. Bibl. Warsz. 1907, t. 2 s. 228–241. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3346. http://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/101424?tab=1 1252. SPAZIER Rychard Otto: Geschichte des Aufstandes des polnischen Volkes in den Jahren 1830 und 1831, nach authentischen Dokumenten, Reichstagsacten, Memoiren, Tagebüchern, schriftlichen und mündlichen Mittheilungen der vorzüglichsten Theilnehmer. – Bd. 1–3. – Altenburg : Literatur-Comptoir, 1832. – 3 Bd. (XXII, 426 ; [2], 355 ; X, 476, [2] s.). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1909. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 7248. 2., außerordentlich verb. und vervollständigte Ausg. Stuttgart 1834 Fr. Brodhag’sche Buchhandlung. Tł. na jęz. franc. Paris 1834. [Ukazał się tylko jeden tom]. 1253. SPAZIER Rychard Otto: Historja powstania narodu polskiego w  roku 1830 i 1831 czerpana z autentycznych dokumentów, sejmowych akt, pamiętników, dzienników, piśmiennych i ustnych podań najznakomitszych uczestników tegoż powstania. – T. 1–3. – Paryż : J. Pinard, 1833. – 3 t. (XXIV, 414 ; 360 ; 458 s.). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1909. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 7248. 1254. STACHIEWICZ Julian: W Kowlu. [W:] Wspomnienia legionowe. Cz. 1. Materiały do dziejów walk o niepodległość pod red. Janusza Jędrzejewicza. – Warszawa : Inst. Badań Najnowszej Historii Polskiej, 1924 s. 95–[104]. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4371. 1255. STANIEWICZ Cezary: Moje wspomnienia. Lata szkolne wileńskie (1849– 1856). Głos Polski. 1907 nr 2 s. 32–34, nr 3 s. 48–50, nr 4 s. 76–77. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 7494. 1256. STANIEWICZ Cezary: W  powiecie trockim 1840–1849. Urywki ze wspomnień lat dziecinnych. Wilno 1906. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4909. Odb.: Dziennik Wileński. 1906 nr 33, 41–42, 44, 48–50.

— 407 — 1257. [STANIEWICZ Jan Onufry]: Wspomnienia o Zygmuncie Sierakowskim naczelnym wodzu powstania styczniowego na Litwie i Żmudzi. Wyjątki z pamiętnika Jana Staniewicza. Oprac. i wyd. Zygmunt Staniewicz. – [Kowno] : Zygmunt Staniewicz, 1939. – 48 s.  Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 7807. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 3069. Mf. BN 1979. 1 zwój (28 kl.) 1258. [STANIEWICZ Marian]: Pamiętnik powstańca 1863 r. Mariana Staniewicza. Ze słów dziada zapisał wnuk, Leon Staniewicz.  Podał H[enryk] M[ościcki]. Pol. Zbroj. w Kult. R. 2: 1938 nr 3 s. 7–8. Powstanie na Litwie. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2065. 1259. STANISŁAWSKI Antoni: Przed półwiekiem. Kartki ze wspomnień emeryta. Kłosy. 1884 t. 39 nr 994 s. 46–47, nr 995 s. 53, nr 996 s. 76. http://www.wbc.poznan.pl/Content/169711/index.djvu 1260. STANISŁAWSKI Antoni: Wspomnienia o profesorach Polakach w uniwersytecie charkowskim. Śp. Jan Krynicki. Gaz. Codz. 1860 nr 175 s. 4, nr 176 s. 4. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/116670?tab=1 1261. STANISZEWSKI Walerian: Pamiętniki więźnia stanu i zesłańca. Tekst do dr. przygot. Adam Gałkowski i Wiktoria Śliwowska. Posłowiem i przypisami opatrzyła Wiktoria Śliwowska. – Warszawa : [Uniw. Warszawski], 1994. – 333, [1] s. Suwałki, Sejny i Grodzieńskie, młodość autora, po 1848 zesłanie na linię orenburską. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1994, poz. 4768. Rkps znajduje się w BZNOss. pod sygn. 2933/I.  Rec.: Caban Wiesław, Kieleckie Studia Hist. T. 13: 1995 s. 267–268; Nowak Andrzej, Slavia Orient. R. 44: 1995 nr 1 s. 145–147. 1262. STANKIEWICZ Mamert: Z  floty carskiej do polskiej. Wspomnienia. Z przedm. Jana Kazimierza Sawickiego. – Gdynia : Wyższa Szkoła Morska, 1995. – XIV, 452, [4] s. – (Księgi floty ojczystej. T. 6). Służba w rosyjskiej marynarce wojennej. Czynny udział w walkach we Flocie Bałtyckiej w czasie I wojny światowej. Powrót do Polski w 1921 r. Praca w charakterze wykładowcy. Dowódca transatlantyków. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1995, poz. 5420; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1997, poz. 5808; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1998, poz. 6226; Bibliogr. hist. polskiej(PTH), poz. 6098. Wyd. 2. Warszawa 1997 Iskry, wyd. 3, tamże 1998, następne wyd. tamże 2007. Rec.: Pietrzak Ryszard: Mamertyni. Nowe Książki. [R. 48]: 1998 nr 6 s. 15.

— 408 — 1263. [STARORYPIŃSKI Zygmunt]: Fragmenty wspomnień Zygmunta Starorypińskiego pisane na Podolu w 1891 roku w grudniu. Pamiętn. Kijowski. T. 4 Londyn : Koło Kijowian, [1980] s. 24–33. Wspomnienia poprzedzone są krótką notatką Kazimiery Domaniewskiej-Sobczak – Podolanie, oraz notatką biograficzną poświęconą Stanisławowi Starorypińskiemu spisaną przez syna Karola, s. 22–23. 1264. STARORYPIŃSKI Zygmunt: Kronika podolska. Dokumenty organizacji narodowej 1862–1863. Do dr. przygot. Stefan Kieniewicz, Franciszka Ramotowska. – Warszawa : Wydaw. DiG, 1997. – XV, 149 s. – (Pamiętnik Z(ygmunta) S(tarorypińskiego) ; cz. 3). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1998, poz. 6228. 1265. STARORYPIŃSKI Zygmunt, BOROWSKI Konstanty: Między Kamieńcem i Archangielskiem. Dwa pamiętniki powstańców z 1863 roku. Oprac. [i przedm.] Stefan Kieniewicz. – Warszawa : Państw. Inst. Wydaw., 1986. – 413, [3] s. Zawiera: Zygmunt Starorypiński: Wspomnienia powstańca i  sybiraka 1863 roku ; Konstanty Borowski: Wspomniennia z różnych lat. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1986, poz. 3623. 1266. [STARZEŃSKI Michał Hieronim]: Kartki z pamiętnika Michała Starzeńskiego (1757–1795). Bibl. Warsz. R. 71: 1911 t. 3 z. 2 s. [209]–240, z. 3 s. [409]–440; t. 4 s. [79]–108, [245]–267, [440]–464. Rkps pamiętnika znajduje się w  PHAB w  Grodnie pod sygn. 902.2 C-77.3, 902.2 C-77.4, 902.2 C-77.5, natomiast w  BNANULw. w Archiwum Kozłowskich („Teki Kozłowskiego”), fond 59, teka 323 odpisy z pamiętnika Michała Hieronima Starzeńskiego. Zob. również: Łapiak Dorota, Eryk Kotkowicz: Michał Hieronim Starzeński (1757– 1823), ziemianin podlaski, poddany pięciu monarchów. [W:] Szlachta i ziemiaństwo na pograniczach kulturowych dawnej Rzeczypospolitej od XVI do początku XX wieku. Pod red. Doroty Michaluk i Krzysztofa Mikulskiego. – Warszawa : Wydaw. DiG, 2016 s. [51]–74. http://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/105177?tab=1 1267. [STARZEŃSKI Michał Hieronim]: Na schyłku dni Rzeczypospolitej. Kartki z pamiętnika Michała Starzeńskiego (1757–1795). Wyd. Henryk Mościcki. – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1914. – IV, 138, IV s. BP(Czubek)1914 s. 48. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 852. Odb.: Biblioteka Warszawska. 1268. [STECKI Henryk]: Wspomnienia mojej młodości napisane przez Henryka Olechnowicza Steckiego. – Lwów : [nakł. autora], 1895. – 234 s. 

— 409 — Wołyń 19 w. Estr XIX: l. 1881–1900, t. 4 s. 293. 1269. [STECKI Tadeusz Jerzy]: Z boru i stepu. Obrazy i pamiątki / spisał Tadeusz Jerzy Stecki. – Kraków : [nakł. aut.], 1888. – [4]. IV, 347 s.  Toż. Wyd. 2. Kraków 1898 Gustaw Gebethner. 1270. [STEINHAUS Władysław]: Pamiętnik legionisty bł. p. Władysława Steinhausa. – Kraków : Centralne Biuro Wydaw. N. K. N., 1916. – 76 s. Ukraina (Wołyń), Polskie Legiony 1914–1915. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4375. http://www.sbc.org.pl/Content/84098/ii586598.pdf 1271. STELLA-SAWICKI Jan: Marseljeza polska i powstanie 1863 roku. Ruch Liter. R. 1: 1877 s. 309, 326. Relacja z przebiegu manifestacji religijno-patriotycznychw Kownie i Tykocinie porzedzających wybuch powstania styczniowego. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3322. 1272. [STELLA-SAWICKI Jan]: Moje wspomnienia (1831–1910) / Pułkownik Struś (Jan Stella-Sawicki). Z rękopisu autora wydał, wstępem i przypisami opatrzył Eugeniusz Barwiński. – Lwów : Herman Altenberg, [1921]. – VII, [1], 186 s. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski)1928, poz. 2008. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 6469. Rec.: Janusz W., Arch. Hist. i Filoz. Med. 1926 t. 5 s. 128–134. 1273. [STELLA-SAWICKI Jan]: Rozwiane marzenia. (Moje wspomnienia) 1831– 1910 / Pułkownik Struś (Jan Stella-Sawicki). Z  rękopisów autora, w  roku stulecia śmierci pułkownika Strusia wstępem i przypisami opatrzył dr Marek Stella-Sawicki. – Londyn : [nakł. rodziny autora], 2011. – 950 s. 1274. STELLA-SAWICKI Jan: Wspomnienie z  Kowna. [W:] Księga zbior. na uczczenie 50-letniego jubileuszu Seweryna Goszczyńskiego „Sobótka”. Lwów 1875 s. 331–337. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3324. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2011. Rkps znajduje się w BN pod sygn. IV.6522. 1275. STELLA-SAWICKI Jan: I.  Z  krwawej przeszłości. II. Epizod z  powstania litewskiego. [W:] W  czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863–1903. – Lwów : Komitet Wydaw., 1903 s. 405–417. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3325. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2012. http://bc.mbpradom.pl/dlibra/docmetadata?id=16131&from=publication

— 410 — 1276. STEMPOWSKI Jerzy: W dolinie Dniestru. [W:] Kraj lat dziecinnych. Zdzisław Czermański [et al.]. – Londyn : M. I. Kolin, 1942 s. [271]–289. PZ 1939/1955 t. 2 K–Q, poz. 7459; PZ 1987, poz. 1268. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1987, poz. 3940. Wyd. 2 pol. London 1987 Puls. – (Seria Świadectwa ; t. 2). 1277. STEMPOWSKI Leon: O  panu Chrościkowskim, agencie dyplomatycznym na Wołyniu, Podolu i Ukrainie. Pamiętn. Emigr. 1832 cz. 2 nr 2 Kazimierz II s. 2–3. Białoruś, Ukraina I poł. XIX w. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1911. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8547. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/15288?tab=1 1278. STEMPOWSKI Stanisław: Dorpat (1888–1892). Rozdział Pamiętników. Zesz. Wrocławskie. R. 5: 1952 nr 2 s. 56/94. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1952/1953, poz. 3394. 1279. STEMPOWSKI Stanisław: Pamiętniki (1870–1914). Wstęp Marii Dąbrowskiej. – Wrocław : Zakł. im. Ossolińskich Wydaw. PAN, 1953. – XXIII, 428, [2] s. PB 1953, poz. 7276. 1280. STEMPOWSKI Stanisław: Z  pamiętnika. (Wojna. Pogrom – 1914–1917). Zesz. Hist. Z. 23: 1973 s. 101–140; Z. 24: 1973 s. 68–131. Ukraina, Winnica 1917–1918. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1973, poz. 3220. 1281. STOLZMAN Małgorzata: Literackie portrety wileńskich księgarzy. Księgarz. R. 28: 1984 nr 1 s. 45–50. Wileńscy księgarze w twórczości Józefa I. Kraszewskiego, Józefa Korzeniowskiego, Władysława Syrokomli. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1985, poz. 2407. 1282. [STRUTYŃSKI Juliusz]: Dwie babki. T.  1, Pani kasztelanowa trocka. T.  2, Pania kasztelanowa horodelska. Pamiętnik Berlicza Sasa [pseud.]. – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1876. – 2 t. w 1 vol. (253 ; 328 s.). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1552. Rec.: Tadeusz Wójcicki, Bibl. Warsz. 1877 t. 4 s. 299–324. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=3344&from=publication http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=3345&from=publication 1283. [STRUTYŃSKI Juliusz]: Kalejdoskop. Obrazy czasów i ludzi przez Berlicza Sasa [pseud.]. Świt (lwowski). R. 1: 1872 nr 1 s. 4–6, nr 2 s. 19–21, nr 3 s. 31–33, nr 4 s. 41–44, nr 5 s. 53–56, nr 6 s. 67–69, nr 7 s. 79–81, nr 8 s. 93–95, nr 9 s. 104–106, nr 10 s. 116–118, nr 19 s. 224–226, nr 20 s. 235–237, nr 22 s. 259–260, nr 32 s. 384– 386, nr 33 s. 394–396, nr 34 s. 407–408, nr 35 s. 419–422.

— 411 — Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1554. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/327982?tab=1 1284. [STRUTYŃSKI Juliusz]: Obrazki czasu i ludzi. Napisał Berlicz Sas [pseud.]. – Warszawa : Salomon Lewental, 1876. – [2], 199 s. Wspomnienia z Ukrainy z początku XIX w. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 155. 1285. [STRUTYŃSKI Juliusz]: Obrazy z  natury. Giul-Szada. Powieść wschodnia. Napisał Berlicz Sas [pseud.]. – Lwów : K. Wild, 1872. – [1], 212, 69 s.  Wspomnienia m.in. z Łohojska 1829 r. oraz z pobytu na Kaukazie po 1831 r. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1556. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=159700&from=publication 1286. [STRUTYŃSKI Juliusz]: Pan Jeremiasz. Pamiętnik.  Napisał Berlicz Sas [pseud.]. – Poznań : Jarosław Leitgeber, 1879. – [4], 187 s. 1287. [STRUTYŃSKI Juliusz]: Pani kasztelanowa trocka. Pamiętnik Berlicza Sasa [pseud.]. Dzien. Liter. R. 19: 1870 nr 1 s. 1–5, nr 2 s. 17–21, nr 3 s. 33–37, nr 4 s. 50– 54, nr 5 s. 65–71, nr 6 s. 81–84, nr 7 s. 97–100, nr 8 s. 116–119, nr 9 s. 133–136, nr 10 s. 149–153, nr 11 s. 165–170, nr 12 s. 181–185, nr 13 s. 197–201, nr 14 s. 215–217. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1557. http://dlibra.kul.pl/dlibra/publication/17168?tab=1 1288. [STRUTYŃSKI Juliusz]: Pani starościna horodelska. Część druga pamiętnika Berlicza Sasa [pseud.]. Dzien. Liter. R. 19: 1870 nr 15 s. 227–230, nr 16 s. 242–246, nr 17 s. 258–262, nr 18 s. 275–278, nr 19 s. 294–296, nr 20 s. 310–312, nr 22 s. 339– 341, nr 24 s. 374–377, nr 25 s. 389–393. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1558. http://dlibra.kul.pl/dlibra/publication/17168?tab=1 1289. [STRUTYŃSKI Juliusz]: Poezje Berlicza Sasa i wspomnienia jego wierszem. [Wyd. pośmiertne] / Berlicz Sas [pseud.].– Kraków : A. Strutyńska, 1878. – 328 s. Ułamki wspomnień o Ukrainie więcej o Żorniszczach i Lipowcu. Informacje m.in. o Łukaszu Strutyńskim, Michale Skibickim. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1559. 1290. [STRUTYŃSKI Juliusz]: Szkice myśliwskie z Ukrainy, z natury przez Berlicza Sasa [pseud.]. – Strzecha. R. 5: 1872, s. 38, 77, 102. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1560. 1291. STRZEMBOSZ Adam: W  Oleksińcu na Podolu w  latach 1905–1920. [W:] Polacy na Podolu. Pod red. nauk. Henryka Strońskiego. – Kijów : Stow. Uczonych Pol. Ukrainy, 2004 s. [487]–505. – (Pamiętnik Kijowski ; t. 7). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2007, poz. 2063.

— 412 — Rec.: Perlakowski Adam, Studia Hist. R. 50: 2007 z. 1 s. 104–107. Tytuł nadany przez redakcję. 1292. STUDNICKA Wanda: Kraj lat dziecięcych. – Wilno : [s.n.], 1912. – 132 s. Wspomnienia z Inflant polskich, głównie z Dynenburga. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3853. 1293. STUDNICKA-GIZBERT Stanisława: Z lat dziecięcych w Dyneburgu. [W:] Z okolic Dźwiny. Księga zbiorowa na dochód czytelni polskiej w Witebsku. – Wilno : [s.n.], 1912. s. 177–179. Odbitka tej pracy zbiorowej ukazała się także w  Witebsku. Przedruku dokonano w drukarni Józefa Zawadzkiego w tym samym roku. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3852. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=21617&from=publication 1294. STUDNICKI Władysław: Z przeżyć i walk. – Warszawa : Wł. Łazarski, 1928. – 377, [3] s. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 9353. Rec.: Grużewski Tadeusz: Wspomnienia zasłużonego niepodległościowca. Epoka 1928, nr 125, 127. 1295. STUDNICKI Władysław: Z przeżyć i walk. Do dr. przygot., wstępem i przypisami opatrzył Jacek Gzella. – Toruń : Adam Marszałek, 2000. – 507 s. – (Pisma Wybrane ; t. 1.) Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2000, poz. 6217. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2002, poz. 5707. Wyd. 2, tamże 2002. Rec.: [Wyd. 1]: Piskozub Andrzej: Władysław Studnicki Redivivius.  Athenaeum. [Vol.] 8: 2002 s. 180–185. 1296. STUGLIŃSKA Zofia: Gruszki na wierzbie. Wspomnienia. – Warszawa : Czytelnik, 1972. – 508, [3] s. Wspomnienia z lat 1911–1931. PB 1972, poz. 10202. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1975, poz. 3429. Wyd. 2, tamże 1975. 1297. [SUCHODOLSKI January]: January Suchodolski 1795–1875. Fragment z pamiętnika współczesnego. Przegl. Pol. R. 35: 1900 t. 2 s. 216–244, 501–519. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3822. Toż. Odb. Kraków 1901, s. 56. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/publication?id=67444&tab=3 1298. SULIK Nikodem: Okruchy wspomnień. Do dr. przygot. i posłowiem opatrzył Krzysztof Filipow. – Białystok : Muzeum Wojska w Białymstoku, 1993. – 91 s. 

— 413 — Grodno, Wilno, Podlasie. Wspomnienia z lat 1914–1939. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1993, poz. 5541. Rec.: Kubiak Barbara, Białostocczyzna. [R. 8]: 1993 nr 4 s. 128–129. 1299. [SULIMIERSKI Filip]: Z biegiem Wilii (od Werek do Zakretu) / F. S. [pseud.]. Wędrowiec. 1880 t. 8 nr 188 s. 87–90, nr 189 s. 102–103, nr 190 s. 124–125, nr 191 s. 139–140 nr 193 s. 168–170, nr 194 s. 179–181, nr 197 s. 230–231, nr 198 s. 243– 246, nr 199 s. 264–267. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 330 – Błędne nazwisko Franciszek Szanior. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/publication/378 1300. SURYN Felicjan: Listy z podróży po kraju. 3. Z Mińska do Wilna. – Wilno. Tyg. Ilustr. 1876 t. 2 nr 50 s. 378–379. Opis miasta i jego zabytków. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 327. http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/1571?tab=1 1301. SWIANIEWICZ Stanisław: Dzieciństwo i młodość. – Warszawa : Jan Jacek Swianiewicz, 1996. – 107, [2] s. Wspomnienia z Dynenburga z lat 1903–1919. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1996, poz. 5468. 1302. [SWINARSKI Emil]: Emila Swinarskiego porucznika Pułku Jazdy Poznańskiej wspomnienia z wyprawy na Litwę w roku 1831. – Poznań : [s.n.], 1911. – 99 s.  Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1911. Odb.: Dziennik Poznański. 1303. SYBIR romantyków. Oprac. Zofia Trojanowiczowa. W  oprac. materiałów wspomnieniowych uczestniczył Jerzy Fiećko. – Poznań : Wydaw. Literackie, 1992. – 602, [2] s. – (Biblioteka Romantyczna). Zawiera fragmenty pamiętników: Beniowski Maurycy August (1746–1786), Dziennik podróży i zdarzeń hrabiego Maurycego Augusta Beniowskiego na Syberii, w Azji i Afryce; Ciecierski Faustyn (1760–1832), Pamiętnik księdza Ciecierskiego, przeora dominikanów wileńskich, zawierający jego i  towarzyszów jego przygody doznane w  Sybirze w  latach 1797–1801; Felińska Ewa, Wspomnienia z  podróży do Syberii, pobyt w  Berezowie i  Saratowie; Ruciński Justynian (1810–1892, Konarszczyk (1838–1878), Pamiętnik z  zesłania na Sybir; Żmijewski Eugeniusz (1816–1885), Sceny z życia koczującego; Januszkiewicz Adolf (1803–1857) Listy ze stepów kirgiskich; Piotrowski Rufin (1806–1872), pamiętniki z pobytu na Syberii; Błoński Rafał (1817 – po 1873), Pobyt na Syberii Rafała Błońskiego przez niego samego w Rzymie opisany w roku 1865; Tokarzewski Szymon (1821–1900), Siedem lat katorgi. Pamiętniki 1846–1857; Jabłoński Adolf (1825–1887), Dziesięć lat w niewoli moskiewskiej; Jatowt Maksymilian (1827–1895), Sołtat, czyli sześć lat w Orenburgu i Uralsku; Giller Agaton (1831–1887), Opisanie Zabajkalskiej Krainy w Syberii.

— 414 — Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1992, poz. 3735; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1993, poz. 2297. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1994, poz. 2237. Rec.: Chudzik Agata: Mit Syberii w literaturze. Przegl. Humanist. R. 36: 1992 nr 5 [druk.:] 1993 s. 156–160; Mikuta Bernard, Ruch Liter. R. 33: 1992 z. 5 [druk.:] 1993 s. 584–585; Śliwowska Wiktoria, Przegl. Wschodni. T. 2: 1992/93 z. 1 [druk.:] 1993 s. 215–219; Ratajczak Michał, Polonistyka. R. 47: 1994 nr 7 s. 441–442. Wyd. 2. Poznań 1993 „W drodze”. 1304. SYBIR. Obrazy i wspomnienia. Przedm. A. O. [pseud.] Artur Oppman [nazw.]. – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1916. – 153, [2] s. Zawiera wspomnienia Józefa Kopcia, Konstantego Wolickiego, Justyniana Rucińskiego, Ewy Felińskiej, Apolinarego Świętorzeckiego, Bendykta Dybowskiego. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 1429. https://polona.pl/item/53576091/8/ 1305. SYROCZYŃSKI Leon: O  życiu młodzieży kijowskiej przed  r. 1863 przez członka ostatniego zarządu Trojnickiego. (Odpowiedź na artykuł p. W.  [Wołodźki] Koszczyca „Źródło ruchu 1863  r. i  akademicy kijowscy”. Dzien. Pol. R. 17: 1884 nr 74 s. 1, nr 76 s. 1, nr 78 s. 1. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3243. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2084. Toż. Odb. Lwów 1884 [nakł. autora]. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/108842?tab=1 1306. SYROCZYŃSKI Leon: Z przed 50 lat wspomnienie b. studenta kijowskiego uniwersytetu. – [Wyd. 2 uzup.]. – Lwów : [s.n.], 1914. – 125 [1] s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3353. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2084. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 7810, 9356. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=130988&from=publication 1307. [SYROKOMLA Władysław] Sirokomle Vladislavas: Iškylos iš Vilniaus po Lietuvą. Władysław Syrokomla [pseud.] Ludwik Kondratowicz [nazw.]. – Wstęp Antanas Kalakausko, S. Žakarytes. Verte Kazimieras Umbražiunas. – Vilnius : Mintis, 1989. – 166, [2] s. – (Laisvalaikio Skaitiniai). PZ 1989, poz. 870. Tyt. oryg.: Wycieczki po Litwie w promieniach od Wilna. 1308. [SYROKOMLA Władysław]: Niemen od źródeł do ujścia. / Władysław Syrokomla [pseud.] Ludwik Kondratowicz [nazw.]. – Wilno : nakł. A. Assa, 1861. – [4], 172 s.  Estr XIX t. 2 s. 418. NKor. t. 8, poz. 50 s. 55.

— 415 — Zawiera również: Monografija rzeki Niemna od jego źródeł do Kowna przez Władysława Syrokomlę ; Pamiętnik podróży żeglarza Litewską wiciną z Kowna do Królewca zredagowany i przerobiony przez tegoż Władysława Syrokomlę. https://polona.pl/item/1396574/3/ 1309. [SYROKOMLA Władysław] Sirokomlė Vladislavas: Nemunas nuo versmių iki žioių / Władysław Syrokomla [pseud.] Ludwik Kondratowicz [nazw.]. – Iš lenkų kalbos vertė Kazis Bizauskas. – Vilinius : Mintis, 1991. – 82, [5] s. PZ 1991, poz. 1589. Tyt. oryg.: Niemen od źródeł do ujścia. 1310. [SYROKOMLA Władysław]: Niemen od źródeł do ujścia / Władysław Syrokomla [pseud.] Ludwik Kondratowicz [nazw.]. – Vilnius : Atkula, [2011]. – 176 s. Zawiera również: Monografija rzeki Niemna od jego źródeł do Kowna przez Władysława Syrokomlę ; Pamiętnik podróży żeglarza Litewską wiciną z Kowna do Królewca zredagowany i przerobiony przez tegoż Władysława Syrokomlę. Tytuł z dod. s. tytułowej: Nemunas nuo versmių iki žioių. Reprint, oryg.: Wilno 1861. 1311. [SYROKOMLA Władysław]: Urywki z pamiętników / Władysław Syrokomla [pseud.] Ludwik Kondratowicz [nazw.]. Dzien. Liter. R. 19: 1870 nr 19 s. 302–303; nr 22 s. 349–351. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2291. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 3132. libra.kul.pl/dlibra/docmetadata?id=16617&from=publication. 1312. [SYROKOMLA Władysław] Syrakomlâ Uladzìslaŭ: Vandroŭkì pa maìh bylyh vakolìcah. Uspamìny, dasledavannì gìstoryì ì zvyčaâŭ / Władysław Syrokomla [pseud.] Ludwik Kondratowicz [nazw.]. Per. s pol. movy, pradm. i kament. Kastusâ Cvìrkì. – Mìnsk : Polymâ, 1992. – 157, [3] s. – (Lìtaraturnyâ Pomnìkì Belarusì). PZ 1992, poz. 1494. Tyt. oryg.: Wędrówki po moich niegdyś okolicach. Wspomnienia, studia historyczne i obyczajowe. 1313. [SYROKOMLA Władysław] Syrakomlâ Uladzìslaŭ: Vandroŭkì pa maìh bylyh vakolìcah. Uspamìny, dasledavannì gìstoryì ì zvyčaâŭ / Władysław Syrokomla [pseud.] Ludwik Kondratowicz [nazw.]. – Per. s pol. movy, pradm. i kament. Kastusâ Cvìrkì. – Mìnsk : Mastackaâ lìtaratura, 2002. – 204, [4] s. PZ 2002, poz. 1835. Tyt. oryg.: Wędrówki po moich niegdyś okolicach : wspomnienia, studia historyczne i obyczajowe. 1314. [SYROKOMLA Władysław] Syrakomlâ Uladzìslaŭ: Vandroŭkì pa maìh bylyh vakolìcah. Uspamìny, dasledavannì gìstoryì ì zvyčaâŭ / Władysław Syrokomla

— 416 — [pseud.] Ludwik Kondratowicz [nazw.]. Per. s pol. movy, pradm. i kament. Kastusâ Cvìrkì. – [Wyd. 2]. – Mìnsk : Mastackaâ lìtaratura, 2010. – 173, [3] s. – (Škol’naâ Bìblìâtèka) Tyt. oryg.: Wędrówki po moich niegdyś okolicach. Wspomnienia, studia historyczne i obyczajowe. 1315. [SYROKOMLA Władysław]: Wędrówki po moich niegdyś okolicach. Wspomnienia, studja historyczne i obyczajowe / Władysław Syrokomla [pseud.] Ludwik Kondratowicz [nazw.]. – Wilno : Józef Zawadzki, 1853. – [4], 248 s. Estr XIX t. 2 s. 419. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 3131. NKor. t. 8, poz. 7 s. 51. Zob. również: Sa[bowski] Wł[adysław], Gaz. Codz. 1854 nr 163 s. 4, nr 164 s. 4. Rkps wspomnień znajduje się w BLANWil. pod sygn. F9-414. http://www.wbc.poznan.pl/Content/79054/directory.djv http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/116665?tab=1 1316. [SYROKOMLA Władysław]: Wędrówki po moich niegdyś okolicach. Wspomnienia, studja historyczne i obyczajowe / Władysław Syrokomla [pseud.] Ludwik Kondratowicz [nazw.]. – Vilnius : Leidykla Atkula, [2011]. – 248 s. Tytuł z dod. s. tytułowej: Keliones po mano buvusias apylinkes. Reprint, oryg.: Wilno 1853. 1317. [SYROKOMLA Władysław]: Wycieczki po Litwie w promieniach od Wilna (Do Oszmiany – do Kiernowa – do Kowna). T. 2 / Władysław Syrokomla [pseud.] Ludwik Kondratowicz [nazw.]. – Wilno : nakł. Księgarza A. Assa, 1860. – 156 s. Estr XIX t. 2 s. 419. NKor. t. 8, poz. 35 s. 54. Rkps znajduje się w LPAHWil. pod sygn. F1135 inw. 20 vol. 633. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=29219&from=publication 1318. [SYROKOMLA Władysław]: Wycieczki po Litwie w promieniach od Wilna (Do Oszmiany – do Kiernowa – do Kowna). T. 2 / Władysław Syrokomla [pseud.] Ludwik Kondratowicz [nazw.] – Vilnius : Leidykla Atkula, 2011. – S. [9]–150, [1]. Inny tytuł: Kelionės po Lietuvą. Reprint, oryg.: Wilno 1860. 1319. [SYROKOMLA Władysław]: Wycieczki po Litwie w promieniach od Wilna. T. 1 (Troki, Stokliszki, Jeźno, Funie [i.e. Punie], Niemież, Miedniki etc.). Z ryciną litografowaną i drzeworytami / Władysław Syrokomla [pseud.] Ludwik Kondratowicz [nazw.]. – Wilno : nakł. Księgarza A. Assa, 1857. – 188, [2] s. Estr XIX t. 2 s. 419. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=29218&from=publication

— 417 — 1320. [SYROKOMLA Władysław]: Wycieczki po Litwie. W  promieniach od Wilna (Troki, Stokliszki, Jeźno, Punie, Niemież, Miedniki etc.) / Władysław Syrokomla [pseud.] Ludwik Kondratowicz [nazw.]. – Vilnius : Leidykla Atkula, 2011. – 188, [4] s. Tytuł z dodatkowej strony tytułowej: Kelionės po Lietuvą. Reprint, oryg.: Wilno 1857. 1321. [SYROKOMLA Władysław]: Wyjątek z dziennika letniej wycieczki, pod tytułem Troki, Stokliszki, Jeźno, Punie / przez Władysława Syrokomlę [pseud.] Ludwik Kondratowicz [nazw.]. Gaz. Warsz. [R.] 93: 1855 nr 60 s. 3, nr 62 s. 4, nr 64 s. 4, nr 66 s. 4, nr 68 s. 4, nr 71 s. 4, nr 74 s. 4–5, nr 78 s. 3–4, nr 81 s. 4, nr 84 s. 4. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/66517?tab=1 1322. SZARŁOWSKI Alojzy: Z pierwszych dni powstania styczniowego w Kownie i na Żmudzi. Fragment z pamiętników. – Oprac. Oskar Halecki. Czas. R. 90: 1938 nr 22 s. 3–4. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2091. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/publication/55908?tab=1 1323. SZCZAPIŃSKI Józef: Ważniejsze wypadki życia mojego. Urywek z pamiętników lekarza, wychowańca dawnego Uniwersytetu Wileńskiego. – Wyd. Adam Wrzosek. – Arch. Hist. Filoz. Med. 1930 t. 10 s. 262–264. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 749. 1324. SZCZERBICKI Edward: Rok 1831 w powiecie oszmiańskim. Rocz. Państw. Gimn. im. J. Śniadeckiego w Oszmianie 1926/27 s. 1–60. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8527. Rec. B. B., Aten. Wileńskie. R. 5: 1928 z. 14 s. 207–208; [Tyrankiewiczowa Helena] ht., Przegl. Pedag. R. 47: 1928 s. 602. 1325. SZCZYTT-NIEMIROWICZ Justynian: Archiwum domowe. Ułamek z  pamiętników. Kron. Rodzinna. R. 12: 1884 nr 1 s. 5–9, nr 2 s. 35–39, nr 3 s. 73–76, nr 4 s. 107–111. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 862. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/73489?tab=1 1326. SZELETYŃSKI Henryk: Siedem gawęd z  czasów młodości. – Warszawa : Państw. Inst. Wydaw., 1979. – 126, [2] s. – (Biblioteka Syrenki). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1979, poz. 3506. 1327. SZEMBEKOWA Maria: Niegdyś... Wspomnienia moje o Aleksandrze Fredrze. Z przedm. Adama Grzymały-Siedleckiego. – Lwów : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1929. – X, 153, [3] s. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 840, 1968. http://polona.pl/item/21338988

— 418 — 1328. SZEMESZ Adam: Wspomnienia o Damelu. Athenaeum. T. 2: 1842 s. 169–185. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/131323?tab=1 1329. [SZEMESZ Adam]: Wspomnienie o szkole malarskiej wileńskiej 1826–1829 przez Adama Szemesza. Athenaeum. T. 6: 1844 s. 209–230. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1571. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 699. Bibliogr. hist. Pol.(1958), poz. 5682. Omówienie wspomnień zob.: Do wspomnień o szkole malarskiej wileńskiej Adama Szemesza. Oprac. Wincenty Smokowski. – Athenaeum. T. 1: 1847 s. 152–203. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/131323?tab=1 http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/131326?tab=1 1330. SZUKIEWICZ Feliks: Na pograniczu Litwy. Urywek z  pamiętnika. Czas. R. 65: 1913 nr 413 s. 1, nr 415 s. 1, nr 417 s. 1, nr 419 s. 1, nr 421 s. 1, nr 429 s. 1, nr 431 s. 1, nr 433 s. 1, nr 435 s. 1. Toż: Wiarus. R. 1: 1918 s. 571–573, 592, 594, 619–623, 655–658, 689–691, 716–719, 750–754, 784–785, 811–813, 848–851, 893–897, 938–939; R. 2: 1919 s. 25–30. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3368. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2097. 1331. SZUKIEWICZ Feliks: Noc styczniowa. Czas. R. 65: 1913 nr 37 s. 1–2, nr 39 s. 1, nr 43 s. 1, nr 45 s. 1–2, nr 47 s. 1–2, nr 49 s. 1–2. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3369. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2098. 1332. SZUKIEWICZ Wandalin: Wspomnienie z r. 1863. Dzien. Wileński. R. 2: 1907 nr 92 s. 6–7. Ludwik Narbutt. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2099. 1333. SZUMAŃSKI Mieczysław: Wspomnienia z zaczątków skautingu we Lwowie z lat 1910–1914 /„Biały”, „Bury” [pseud.]. Niepodległość. T. 10: 1976 s. 145–172. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1976, poz. 3819. 1334. SZUMSKI Stanisław: W walkach i więzieniach. Pamiętniki z lat 1812–1848. – Wilno : Józef Zawadzki, 1931. – VI, [2], 216 s. Litwa – 1812, Litwa – powstanie listopadowe, Szymon Konarski w Wilnie. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 782. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 805. http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=32234 1335. [SZWERMICKI (v. Szwernicki) Krzyszof]: Wyjątki z dziennika podróży odbytej przez ks. Krzysztofa Szwermickiego w Krajach Amurskich, w Prowincji Irkuc-

— 419 — kiej i Gubernii Irkuckiej, dla spełnienia posług duchownych katolikom od d. 26 marca 1859 r. do d. 25 stycznia 1860 r. Pamiętnik Religijno-Moralny. 1861 Seria Nowa: T. 7 no 2 s. 161–189, no 3 s. 281–300, no 4 s. 397–420, no 5 s. 504–531, no 6 s. 643–665. Toż. współwyd.: [W:] Totoraitis Jan: Klasztor mariampolskich księży marianów. – Hereford : Congregatio CC.RR. Marianotum, 1964. – 60, 34 s. – (Collectanea Mariana Provinciae Americanae S. Stanislai K. ; 10). http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/58145?tab=1 1336. [SZYMANOWSKI Józef]: Mémoires du général Szymanowski (1806–1814). Trad. du pol. par. Bohdane Okinczyc. – Paris : H. Ch. Lavazuzelle, 1900. – 74, [4] s.  Estr XIX: l. 1881–1900, t. 4 s. 359. 1337. [SZYMANOWSKI Józef]: Memuary generala Iosifa Šimanovskago (1806– 1814 g.g.). Per. s. pol. N. Hodorovič. – Varšava : [s.n.], 1901. – [2], 54 s. 1338. [SZYMANOWSKI Józef]: Pamiętniki jenerała Józefa Szymanowskiego. Wydał Stanisław Schnür-Pepłowski. – Lwów : [nakł. rodziny autora], 1898. – 167, [2] s.  Estr XIX: l. 1881–1900, t. 4 s. 360. http://www.pbi.edu.pl/book_reader.php?p=50349 1339. [SZYRMA Krystyn Lach]: Pamiętnik mego życia / przez Krystyna Lacha-Szyrme. – Londyn : [s.n.], 1873. – [2], VI, 21 s. https://polona.pl/item/1800607/2/ 1340. ŚLIZIEŃ Otto: Z pamiętnika (1821–1824). [W:] Z filareckiego świata. Zbiór wspomnień z lat 1816–1824. Wyd. Henryk Mościcki. Warszawa : Inst. Wydaw. „Bibljoteka Polska”, 1924 s. 107–142. – (Czasy i Ludzie). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1534. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 3462. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=27328&from=pubindex&dirids=69&lp=1366 1341. [ŚLIZIEŃ Otto]: Z pamiętników Ottona Ślizienia. Wyjątki podał Ludwik Finkel. Pamiętn. Tow. Liter. im. A. Mickiewicza. R. 2: 1888 t. 2 s. 205–238. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1533. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 741. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=237291&from=publication 1342. ŚNIADECKI Jędrzej: Próżniacko-filozoficzna podróż po bruku. Dzieło poważne. [W:] Dzieła Jędrzeja Śniadeckiego. T. 4. Wyd. Michał Baliński. – Warszawa : August Emanuel Glücksberg, 1840 s. 9–192. Estr XIX t. 4 s. 299. Rkps znajduje się w BLANWil. sygn. F9-422. http://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=31247

— 420 — 1343. ŚWIDERSKA Maria: Dziennik małej patriotki. (Maryjki Bohowityn Kozieradzkiej) 1860–65. (Życie polskie na kresach ukraińskich, Krzemieniec, Kijów, Powstanie 63 roku). – Tarnów : Józef Pisz, [1922]. – 193, [III] s.  Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2903. http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=59083&from=FBC 1344. ŚWIDERSKA Maria: Ze wspomnień małej Krzemieńczanki. – Kraków : Tow. Szkoły Ludowej, 1928. – 97 s. – (Pisma Marja Świderska ; t. 1. ; Wydaw. Towarzystwa Szkoły Ludowej). 1345. ŚWIDERSKA Wanda: Polska Macierz Szkolna na Podolu. Pamiętn. Kijowski. T. 3 Londyn : Koło Kijowian, 1966 s. [139]–157. 1346. [ŚWIĘTORZECKI Apolinary]: Echa z  1863  r. Pod. Z[ofia]  K[owalewska]. Dzien. Wileński. R. 2: 1907 nr 256 s. 2, nr 260 s. 2, nr 271 s. 2, nr 272 s. 2, nr 275 s. 2, nr 285 s. 2, nr 288 s. 2, nr 290 s. 2, nr 291 s. 2, nr 292 s. 2; R. 3: 1908 nr 7–10 s. 2. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2080a. 1347. ŚWIĘTORZECKI Apolinary: Nastrój na Litwie. W Bohuszewickich lasach. [W:] Rok 1863. Obrazy i wspomnienia. – Warszawa : Gebethner i Wolff, 1916 s. 105– 128. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2081. 1348. ŚWIĘTOSŁAWSKI Wojciech: Notatki, wspomnienia, komentarze. Oprac. red. Krystyna Gorczyńska, Anna Łabudzińska, Barbara Witowska-Mocek.  Wstęp i biografia autora Kazimierz Zięborak. – Warszawa : Inst. Chemii Przemysłowej im. Prof. Ignacego Mościckiego, 2000. – 180 s. Autobiografia żyjącego w latach 1881–1968 prof. chemii obejmująca m.in. dzieciństwo na Ukrainie, studia na Politechnice Kijowskiej i początki kariery naukowej. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2001, poz. 5734. 1349. TABEŃSKA Elżbieta: Z doli i niewoli. Wspomnienia wygnanki. – Kraków : W. Kornecki, 1897. – XII, 146 s. Litwa, powiat lidzki, powstanie styczniowe, Syberia. Estr XIX: l. 1881–1900, t. 4 s. 365. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3379. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 7813. http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=14649&from=publication 1350. TALKO-HRYNCEWICZ Julian: Kartka z historii Lazaretu Burjackiego nr  245 w  Petersburgu (1905–1917). Napisał dr Julian Talko-Hryncewicz.  Arch. Hist. i Filoz. Med. 1924 t. 1 z. 3–4 s. 298–307. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4071. kpbc.umk.pl/dlibra/publication/9811?tab=1

— 421 — 1351. TALKO-HRYNCEWICZ Julian: O  dawnych lekarzach wileńskich. Arch. Hist. i Filoz. Med. oraz Hist. Nauk Przyr. 1926 t. 4 z. 1 s. 55–69. M.in. Adolf Abicht, Adam Ferdynand Adamowicz, Jan Czajkowski, Adam Fischer. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2231. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 1345. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 6383. Odb. Poznań 1926. 1352. TALKO-HRYNCEWICZ Julian: Ostatni z dawnych lekarzy kresowych dr Józef Rolle (Dr Antoni J...) w setną rocznicę jego urodzin (1830–1930). Pamiętn. Wil. Tow. Lek. R. 6: 1930 s. 207–231, 312–332. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 9225. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4583. Odb. Wilno 1930. 1353. TALKO-HRYNCEWICZ Julian: Przyczynek do biografii prof. A. S. Dogiela. Arch. Hist. i Filoz. Med. oraz Hist. Nauk Przyr. 1927 t. 7 z. 2 s. 245–248. Wspomnienia z pobytu w gimnazjum w Kownie w 1860 r. i latach następnych, oraz pobytu w Tomsku. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2231a. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 9224. http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/14894?tab=1w roku 1892. 1354. TALKO-HRYNCEWICZ Julian: Urywek z pamiętnika. Parę epizodów z martyrologji w szkołach kowieńskich. Czas. R. 79: 1927 nr 1 s. 3–4. Lata 1860–1864. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3039. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1498. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/publication/52401?tab=1 1355. TALKO-HRYNCEWICZ Julian: W Kijowie w 1918 roku. Pamiętn. Kijowski. T. 4 Londyn : Koło Kijowian, [1980] s. 144–152. 1356. TALKO-HRYNCEWICZ Julian: Wspomnienia z lat ostatnich (1908–1932). – Warszawa : Dom Książki Pol., 1932. – 191 s. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 7814, 9364. 1357. TALKO-HRYNCEWICZ Julian: Z moich wspomnień. [W:] Księga pamiątkowa na uczczenie setnej rocznicy urodzin Adama Mickiewicza (1798–1898). T. 2. – Warszawa : Bronisław Natanson, 1898 s. 229–235. Kowno w połowie XIX w. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2230. http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=24904&from=FBC

— 422 — 1358. TALKO-HRYNCEWICZ Julian: Z  przeżytych dni. T.  1: (1850–1908). T.  2: (1908–1932). – Warszawa : Dom Książki Pol., 1930–1932. – 2. t (330, [5] ; 191, [5] s.). Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 1499. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 7814, 9364. Rec.: Wrzosek Adam, Arch. Hist. i Filoz. Med. oraz Hist. Nauk Przyr. T. 12: 1932 s. 237–238. 1359. TARNOWSKI Stanisław: Z  wakacyj. T.  1 (Kijów, Moskwa, Wilno). T.  2 (Prusy Królewskie). – Kraków : Jan Konstanty Żupański i K. J. Heumann, 1888. – 2 t. (476, [1] ; 318 s.). Estr XIX: l. 1881–1900, t. 4 s. 373. PB 1888, s. 29. Wyd. 2, tamże 1894. http://www.dbc.wroc.pl/publication/15363 pbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=28988&from=publication http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=37713&from=publication 1360. TARNOWSKI Stanisław: Z Wilna [dziennik pobytu w 1878 r.]. Przegl. Pol. R. 14: 1879 t. 53 s. [358]–412, t. 54 s. [3]–44. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 329. 1361. TELEŻYŃSKI Alojzy: Lud ruski na Wołyniu. [W:] W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego. 1863–1903. – Lwów : Komitet Wydaw., 1903 s. 468–474. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3380. http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/pubindex?startstr=W&dirids=220 1362. TERAZ będzie Polska. Wybór pamiętników z  okresu I  wojny światowej. Wstęp, oprac. i przypisy Andrzej Rosner. – Warszawa : Inst. Wydaw. Pax, 1988. 233, [2] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1988, poz. 3461. 1363. TITIUS Julian: Ze wspomnień. Przegl. Wileński. 1922 nr 2–12, 15–17. Wilno w latach 1838–1880. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2719. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 799. 1364. [TOMASZEWICZ Walerian]: Fenomena somnambulizmu w Wilnie. Wypadki spisane przez Walerjana Kępis [pseud.]. – Wilno : Józef Zawadzki, 1850. – 31 s. Odb.: Pamiętnik Naukowo-Literacki na rok 1850 t. 2. z. 4. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=201180 1365. [TOMASZEWICZ Walerian]: Wspomnienia z  życia akademickiego przez Walerjana Kępis [pseud.]. Lud i Czas. 1845 s. 95–167. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 733. http://rcin.org.pl/dlibra/publication/6457

— 423 — 1366. TOMASZEWICZ Wincenty: Ze wspomnień lekarza. – Warszawa Państw. Wydaw. Nauk., 1965. – 528, [4] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1965, poz. 2243. 1367. [TRAUGUTT Romuald]: Urywkowy pamiętnik Traugutta. (Odpis z oryginału powstałego w 1860 r.). [W:] Traugutt. Dokumenty, listy, wspomnienia, wypisy. Zebrał i oprac. Józef Jarzębowski. – Londyn : Zgromadzenie Księży Marianów, 1970 s. 21–24. Pierwsza strona „pamiętniczka” Romualda Traugutta – faksymile rękopisu. PZ 1970, poz. 133. 1368. [TRAUGUTT Romuald]: Pamiętnik Romualda Traugutta. Oprac. Ryszard Bender. Więź. R. 19: nr 3 s. 107–113. Przedr. oryg. znajdującego się w zbiorach Józefa Jarzębowskiego. Uzup.: Kubiatowski Jerzy: W związku z pamiętnikiem Romualda Traugutta. Tamże nr 7/8 s. 287–288. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1976, poz. 3502. 1369. TRIPPLIN Teodor: Dziennik podróży po Litwie i  Żmudzi odbytej w  1856 roku. T. 1, Litwa. T. 2, Żmudź. – Wilno : Maurycy Orgelbrand, 1858. – 2 t. ([10], 267 ; [4], 230 s.). Estr XIX t. 4 s. 532. http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=28984 http://bc.radom.pl/dlibra/docmetadata?id=24381 1370. TRIPPLIN Teodor: Dziennik podróży po Litwie i  Żmudzi odbytej w  1856 roku. (Fragm.) Krasnogruda. Nr 13 (2001) s. 135–144. BZCz. 2002, poz. 13377. 1371. TRUSZKOWSKA Maria: Ku wyzwoleniu Wilna. [P.O.W. w Wilnie w r. 1918]. [W:] Służba ojczyźnie. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1915–1918. – Kom. red. Aleksandry Piłsudskiej [et al.] ; red. Maria Rychterówna. – Warszawa : Główna Księgarnia Wojskowa, 1939 s.  [292]–294. – (Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość ; t. 2). Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 952. 1372. TRUSZKOWSKI Hieronim: W rękach żandarmów. Moje stosunki z kijowskim generałem żandarmerii W. Nowickim. – Londyn : A. Dębski, 1895. – [2], 66 s. Estr XIX: l. 1881–1900, t. 4 s. 408. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/223652 1373. TRZECIECKA Wanda: Wspomnienia z Kresów. – Warszawa : Oficyna Wydaw. ŁośGraf, 2008. – 395, [1] s. Pamiętnik z lat spędzonych w Wańkowie na Kresach, nauki w Witebsku. Okres I wojny światowej, ucieczka przed bolszewikami, życie w międzywojennej Polsce. Wspo-

— 424 — mnienia obejmują również okres II wojny światowej, wywózkę na Syberię, pobyt w łagrze, powrót i okres życia w PRL. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2010, poz. 6590. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2011, poz. 6883. Toż tamże 2009, 2010. 1374. TURKUŁŁ Jan: Gawędy familijne. Pamiętniki z XIX wieku. Wyd. [Ludwik Żytyński] L. Ż. [krypt.]. – Kraków : [nakł. autora], 1897. – 93 s. Estr XIX t. 4 s. 415. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 800. Rec.: [Giżycki J. M.] Jan Marek [pseud.], Kwart. Hist. T. 12: 1898 s. 962–963. http://www.zbc.uz.zgora.pl/dlibra/docmetadata?id=29967&from=publication 1375. TURNO Karol: Ze wspomnień adjutanta w. ks. Konstantego. – [Wyd.] A[dam] M[ieczysław] Skałkowski. Kwart. Hist. R. 44: 1930 s. 503–550. Urodzony na Wołyniu, służył w armii Księstwa Warszawskiego, zesłaniec polistopadowy, od 1833 r. przebywał na Grodzieńszczyźnie. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3046. Rkps znajduje się w BZNOss. pod sygn. 9569/I, mf. BN. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=23469&from=publication 1376. TYPY polskiej własności ziemskiej na Podolu. Pamiętn. Kijowski. T. 3 Londyn : Koło Kijowian, 1966 s. [75]–95 s. Opracowanie zawiera opisy różych typów polskich majątków ziemskich. Autorami poszczególnych szkiców są: Tadeusz Bończa-Tomaszewski, 1. Dębowa Wólka. Fragment wspomnień, 2. Dębowa folwark. Fragment wspomnień; Tadeusz Tołkacz i Szczęsny Zawadski, Skotyniany; Jadwiga z Kownackich Jaworska, Z moich wspomnień; Zdzisław Grocholski, Pietniczany. 1377. TYSZKIEWICZ Alfred: Ostatni. Relację nagrał i przygot. do dr. Piotr Filipkowski. Karta. [Nr] 40: 2004 s. 44–51. Wspomnienia Alfreda Tyszkiewicza z  Połągi od 1893 do czasów współczesnych, przygotowane na podstawie relacji nagranej w styczniu 2004 w Warszawie. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2004, poz. 5738. 1378. TYSZKIEWICZ Benedykt: Dumy i dumki czyli Prawdziwa powieść. T. 1–2. Do dr. podał Sławomir Górzyński. – Warszawa : Wydaw. DiG, 2006–2009. – 2 t. (539 ; [4], 279, [1] s.). Autorem Dum i  dumek jest Benedykt hr. Tyszkiewicz (1849–1939), pochodzący z ukraińskiej linii tej magnackiej rodziny. Na kartach pamiętnika, obejmującego bez mała 90 lat, opisuje dzieciństwo w Andruszówce na Ukrainie, nauki w Warszawie, podróże zagraniczne i studia w Gandawie, powrót w rodzinne strony, pracę zawodową w Berdyczowie. Autor wielokrotnie przywołuje członków swego rodu. Pisze zarówno o przodkach, Tyszkiewiczach, oraz innych rodzinach skoligaconych po mieczu, jak

— 425 — też Kołyszkach, od których wywodzi się przez swoją matkę. Udało mu się znakomicie uchwycić koloryt epoki. Na łamach książki spotykamy zarówno fascynujący i żywy katalog typów szlacheckich czy arystokratycznych różnego pochodzenia i zamożności, jak i przedstawicieli innych warstw społecznych II poł. XIX i początku XX stulecia, począwszy od nianiek i służby, na włościanach, chłopach, subiektach, kupcach, dorobkiewiczach, karierowiczach i pieczeniarzach wszelkiej maści skończywszy. Nie ogranicza się przy tym jedynie do Polaków – opisuje Anglików, Francuzów, Niemców, a przede wszystkim Rosjan i Żydów. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2006, poz. 5667; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2009, poz. 6736. 1379. TYSZKIEWICZ Eustachy: Króla Stanisława Augusta ostatni pobyt w Grodnie. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1878. – 189 s.  Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 871. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=79795&from=publication 1380. TYSZKIEWICZ Eustachy: Nasze strony. Obrazek litewski. – Kraków : Wydaw. Dzieł Władysława, Jaworskiego, 1871. – 32 s.  Estr XIX t. 4 s. 586. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski), poz. 872. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/plain-content?id=2898 1381. [TYSZKIEWICZ Eustachy]: Obrazy domowego pożycia na Litwie skreślił E. T. [pseud.]. – Warszawa : Księg. Michał Glücksberg, 1865. – [4], 180, [1] s. Estr XIX t. 4 s. 586. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=79792&from=publication 1382. [TYSZKIEWICZ Eustachy]: Obrazy domowego pożycia na Litwie. Poczet 2. Skreślił E. T. [pseud.]. – Kraków : [s.n.], 1867. – [6], 97 s. Estr XIX t. 4 s. 586. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=79791&from=publication 1383. [TYSZKIEWICZ Konstanty] Tiškevičius Konstantinas: Neris ir jos krantai. Hidrografo, istoriko, archeologo ir etnografo akimis. Iš lenkų kalbos vertė Vytautas Bųda. Red. Birutė Anaitienė, Danutė Ulčinskaitė. – Vilnius : Mintis, 1992. – 396, [3] s. PZ 1992, poz. 847. Reprint, oryg.: Wilija i  jej brzegi: pod względem hydrograficznym, historycznym, archeologicznym i etnograficznym. Drezno 1871. Toż. Vilnius 2008 Leidykla „Atkula”. 1384. TYSZKIEWICZ Konstanty: Wilija i jej brzegi. Pod względem hydrograficznym, historycznym, archeologicznym i etnograficznym. – Drezno : Józef Ignacy Kraszewski, 1871. – XVI, 362 s.

— 426 — Estr XIX t. 4 s. 587. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=28986&from=publication 1385. UDZIELA Seweryn: Obrazki z Wielkiej Wojny 1914–1917. – Lwów : „Macierz Polska”, 1917. – 91, [2] s. – (Biblioteka Macierzy Polskiej ; nr 104). Lwów (Ukraina) 1914–1918. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4403. http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=30877&from=FBC 1386. [UMIASTOWSKA Janina]: Szmat ziemi i życia... Opisy i wspomnienia / Nałęcz [pseud.]. Z przedm. Czesława Jankowskiego. – Wilno : [s.n.], 1928. – 226, [1] s. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=79687&from=publication 1387. URYWKI z pamiętników o powstaniu z roku 1863. Gawędy obozowe dla harcerzy polskich. – Zebr. Zofia Szybalska. – Lwów : Tow. Naucz. Szkół Wyż., 1913. – VIII, 150 s.  Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3376. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2144. http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=5156&from=publication 1388. URBAŃSKI Antoni: Memento kresowe. – Warszawa : [nakł. autora], 1929. – VIII, 156 s. 1389. URBAŃSKI Antoni: Memento kresowe. – Gdańsk : Graf, 1991. – VIII, 156 s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1991, poz. 2416. Przedr. faks., oryg.: Warszawa 1928 [nakł. autora]. 1390. URBAŃSKI Antoni: Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi. – Warszawa : [nakł. autora], 1928. – 159, [3] s. 1391. URBAŃSKI Antoni: Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi. – Gdańsk : Graf, 1991. – 159, [3] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1991, poz.1664. Przedr. faks., oryg.: Warszawa 1928 [nakł. autora]. 1392. URBAŃSKI Antoni: Pro memoria. 4-ta serja rozgromionych dworów kresowych. – Warszawa : [nakł. autora], 1929. – VIII, 151, [3] s. 1393. URBAŃSKI Antoni: Pro memoria. 4-ta serja rozgromionych dworów kresowych. – Gdańsk : Graf, 1991. – VIII, 151, [3] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1991, poz. 2417. Przedr. faks., oryg.: Warszawa 1929 [nakł. autora]. 1394. URBAŃSKI Antoni: Z czarnego szlaku i tamtych rubieży. Zabytki polskie przepadłe na Podolu, Wołyniu, Ukrainie. – Warszawa : [nakł. autora], 1927. – 135, [1] s.

— 427 — 1395. URBAŃSKI Antoni: Z  czarnego szlaku i  tamtych rubieży. Zabytki polskie przepadłe na Podolu, Wołyniu, Ukrainie. – Gdańsk, 1991. – 135. [1] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1991, poz. 2418. Wyd. 2, Warszawa 1928 Dom Książki Polskiej, Spółka Akcyjna. Przedr. faks., oryg.: Warszawa 1928 [nakł. autora]. 1396. UZIĘBŁO Lucjan: Kiermasze wileńskie. Bies. Liter. 1899 t. 67 nr 22 s. [434– 435]. 1397. VOGONIS Maciej: Wspomnienia i  refleksje Litwina. – Warszawa : [s.n.], 1929. – 63 s. Bibliogr. pam. pol.(Skrzypek)1976, poz. 2082. 1398. VOJNA ženskimi glazami. Russkaâ i  pol’skaâ aristokratki o  pol’skom vosstanii 1830–1831 godov. Sost., vstup. st. V. M. Bokovoj, N. M. Filatovoj. Per. s fr. M. V. Golicyn. Komment. V. M. Bokovoj. Per. s pol. V. Leskinen, N. M. Filatovoj. Komment. N. M. Filatovoj. – Moskwa : Novoe literaturnoe obozrenie, 2005. – 346 [2] s. – (Rossiâ v Memuarah). Pamiętniki dwóch kobiet Polki i Rosjanki. Kicka Natalia (1801–1888). Golicyna Nadežda Ivanovna (1796–1868). PZ 2005, poz. 510. 1399. W MIATIEŻNOM kraje. (Iz vospominanij). Istor. Viest. 1895 z. 3, s. 813; z. 4, s. 15b; z. 5, s. 445. Rok 1863 Na Litwie i Podlasiu. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3159. 1400. W  WIELKICH Zacharyszkach i  w  Wilnie. Zapiski, notatki, wspomnienia. [Aut.] Konstanty, Stefan, Wacław i Janusz Cierpińscy; w całość zebrał J. Cierpiński. – Bydgoszcz : Tow. Miłośn. Wilna i Ziemi Wileńskiej, 2005. – 538 s. – (Biblioteka Wileńskich Rozmaitości. Ser. B nr 56). Konstanty Cierpiński (1898–1979) opisuje dzieciństwo i naukę w Wilnie i Piotrogrodzie, rewolucje 1917 r., pobyt w Warszawie i walki z bolszewikami, studia rolnicze i prawnicze, pracę w okresie międzywojnia, okres II wojny światowej. Wspomnienia uzupełniają pamiętniki dwóch synów Janusza i Wacława. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2005, poz. 5738. 1401. WACHOWICZ-MAKOWSKA Jolanta: Świat zapamiętany. – Warszawa : Czytelnik, 2002. – 222, [2] s. Rodziny ziemiańskie: Makowskich, Plejewskich i Wańkowiczów z Kresów Rzeczypospolitej w XX w. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2002, poz. 3960.

— 428 — 1402. [WAJNER Menachim]: Do historii PPS na Litwie. (Wspomnienia o żydowskiej organizacji PPS w Grodnie) / Menachim Wajner [nazw.] „Zejdke” [pseud.]. Niepodległość. T. 9: 1934 z. 2 s. 221–235. Obejmuje lata 1887–1906. Bibliogr. pam. pol.(Skrzypek)1976, poz. 2093. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=28145&from=FBC 1403. [WAJNER Menachim]: Do historii PPS na Litwie. Wspomnienia o połączeniu PPS na Litwie i Litewskiej Socjal-Demokracji (LSD) 1904–1907 / „Zejdke” [pseud.]. – Niepodległość. T. 15: 1937 s. 329–347. Wspomnienia członka PPS i uczestnika pertraktacji połączeniowych. Bibliogr. pam. pol.(Skrzypek)1976, poz. 2094. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=28428&from=publication 1404. [WAJNER Menachim]: Wspomnienia o  Brześciu nad Bugiem / „Zejdke” [pseud.]. Kron. Ruchu Rewol. w Polsce. R. 4: 1938 nr 3 s. 172–177. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1938/1939, poz. 4001. ww.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=22713&from=publication 1405. WAKSMAN Jan: Wyjątki z  pamiętnika. [W:] Iwanowski Eustachy: Wspomnienia lat minionych Eu-go Heleniusza [pseud.]. T.  1. – Kraków : [nakł. autora], 1876 s. 438–506. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 878. 1406. WALEWSKI Witold: Wspomnienia o Podolu. Pamiętn. Kijowski. T. 3 Londyn : Koło Kijowian, 1966 s. [9]–74. 1407. [WALICKI Aleksander]: Kilka wspomnień z  lat dziecinnych / Chryzostom Ładzic Nowogródzianin [pseud.]. Pam. Tow. Liter. im. A.  Mickiewicza. R. 1: 1887 s. 181–187. Wspomnienia Aleksandra Walickiego z lat 30. XIX w., ojciec autora był kolegą uniwersyteckim Adama Mickiewicza. http://www.wbc.poznan.pl/Content/237290/index.djvu 1408. WAŃKOWICZ Melchior: Szczenięce lata. – Warszawa : „Rój”, 1934. – 239 s. Kolejne liczne wydania, ostatnie w formie tradycyjnej, Warszawa Prószyński Media 2009. 1409. WARĘŻAK Jan: Polska Organizacja Wojskowa w  okręgu tarnopolskim (1918–1919). Niepodległość. T. 14: 1936 s. 393–413. Wspomnienie członka POW w Czaharach. Bibliogr. pam. pol.(Skrzypek)1976, poz. 2104. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=28145&from=FBC

— 429 — 1410. WASZCZUKOWA Anna: Miasto, które frunie do nieba. Oprac. Irena Heppen. Tyg. Pol. 1989 R. 8 nr 3 s. 12. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 962. 1411. WATULEWICZ Józef: Z pamiętników proboszcza łac. w Felsztynie, skreślonych w latach wojny światowej 1914–1919. – Przemyśl : [s.n.], 1920. – 71 s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4417. Odb. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu. R. 3. 1412. WAŻNIEJSZE szczegóły wypadków w  powstaniu 1831  r. Przez obywatela powiatu telszewskiego zebrane. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o powstaniu Litwy w r. 1831. – Paryż : Księg. Polska, 1835 s. 101–150. Litwa, uczestnicy powstania 1831 r. Toż. [W:] Wrotnowski Feliks: Zbiór pamiętników o  powstaniu Litwy w  r. 1831. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1875. – (Historia powstania na Wołyniu, Podolu, Ukrainie, Żmudzi i Litwie t. 2 ; Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 72). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1939. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8480. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=99487 1413. [WEYSSENHOFF Jan]: Pamiętnik Generała Jana Weyssenhoffa. Podał Józef Weyssenhoff. Bibl. Warsz. 1902 t. 3 s. 1–27, 306–335, t. 4 s. 24–46, 234–252, 565–584; 1903 t. 1 s. 142–168. http://www.sbc.org.pl/dlibra/publication?id=101418&tab=3 1414. [WEYSSENHOFF Jan]: Pamiętnik Generała Jana Weyssenhoffa. Podał Józef Weyssenhoff. – Warszawa : Gustaw Gebethner, 1904. – [2], 251, V s. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1604. https://polona.pl/item/27724651/0/ 1415. WĘDZIAGOLSKI Karol: Pamiętniki. Wojna i rewolucja. Bolszewicki przewrót, kontrrewolucja, warszawski epilog. – Londyn : Pol. Fund. Kult., 1972. – 442 s.  Wspomnienia żyjącego w  latach 1886–1974 ziemianina z  Jaworowa (Wileńszczyzna). Obejmują okres od rozpoczęcia I wojny światowej do powojennej tajnej misji od Józefa Piłsudskiego do przwódcy Organizacji Bojowej eserowców Borysa Sawinkowa. PZ 1972, poz. 1246; PZ 1987, poz. 1445. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1972, poz. 2899; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1973, poz. 3229. Rec.: Lewandowski Józef, Zesz. Hist. Z. 24: 1973 s. 230–232. Wyd. 2, tamże 1987. Oryginał pracy autora pt. „Wojna i rewolucja” znajduje się w archiwum Instytutu im. Józefa Piłsudskiego w USA.

— 430 — 1416. WĘDZIAGOLSKI Karol: Pamiętniki. Wojna i rewolucja, kontrrewolucja, bolszewicki przewrót, warszawski epizod. – [Wyd. 3 pierwsze krajowe]. – Warszawa : Gryf, 1989. – 442 s. – (Oblicza Rosji ; t. 2). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1990, poz. 3700. Przedr. faks. oryg., Londyn 1987. 1417. WĘDZIAGOLSKI Karol: Pamiętniki. Wojna i  rewolucja, kontrrewolucja, bolszewicki przewrót, warszawski epilog. – Wstęp, posł., oprac. przypisów Grzegorz Eberhardt. – Warszawa : Wydaw. Iskry, 2007. – 471, [5] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2007, poz. 6112. 1418. WĘDZIAGOLSKI Karol: Pamiętniki : wojna i rewolucja, bolszewicki przewrót, kontrrewolucja, warszawski epilog. – Wilno : Wydaw. Czas, 2009. – 391 s. PZ 2009, poz. 2862. Knyga apie nerimą kelianˇcias analogijas Wędziagolsko „Dienoraˇsˇciai” / Józefas Mackiewiczius ; vertė Rimvydas Strielkūnas. Książka o niepokojących analogiach „Pamiętniki” Wędziagolskiego / Józef Mackiewicz. – Zamiast posłowia / Michał Wędziagolski. 1419. WĘGŁOWSKI Zygmunt: Wspomnienia o  podróży Aleksandra Czekanowskiego na rzece Olenek w 1875 roku. Z rękopisu Zakładu Narodowego im. Ossolińskich [odczytał i odpisał Zbigniew Wójcik. Komentarz edytorski Antoni Kuczyński i  Zbigniew Wójcik.  – Warszawa, Wrocław : Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, 2008. – 84 s. Rkps znajduje się w BZNOss. pod sygn. 4399/II. 1420. WIELOBŁOCKI Ignacy: Krótki rys wypadków litewskich w roku 1831. – Paryż : [s.n.], 1862. – [IV], 68 s. Estr XIX t. 5 s. 62. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1941. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8506. https://books.google.pl/books/about/Kr%C3%B3tki_rys_wypadk%C3%B3w_litewskich_w_roku.html?id=YdZbAAAAcAAJ&hl=pl 1421. WĘDRÓWKA po rozlicznych miejscach Polski i Litwy w. r. 1857. [W:] Iwanowski Eustachy: Wspomnienia narodowe przez Eu.....go Helleniusza [pseud.]. – Paryż : [s.n.], 1861 s. [409]–529. Estr XIX wyd. 2 t. 11 s. 153. 1422. WIERNA służba. Wspomnienia uczestniczek walk o  niepodległość 1910– 1915. Pod red. A[leksandry] Piłsudskiej, M[arii] Rychterównej, W[andy] Pełczyńskiej, M[arii] Dąbrowskiej. – Warszawa : Główna Księg. Wojskowa, 1927. – XI, [1], 319 s. – (Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość ; t. 1). Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 9385.

— 431 — 1423. WIERZEJSKI Witold Kazimierz: Fragmenty z  dziejów polskiej młodzieży akademickiej w Kijowie 1864–1920. – Warszawa : Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski, 1939. – [5], 160 s. Bibliogr. pam. pol.(Skrzypek)1976, poz. 2160. Częściowa odb.: Niepodległość. T. 19: 1939 s. 418–470; T. 20: 1939 s. 171–207. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=27422&from=publication 1424. [WILCZYŃSKI]: Powstanie w  powiecie. Pamiętnik Wilczyńskiego (1831). [W:] Pamiętniki polskie. T. 3 z. 3–4. Wyd. przez Ksawerego Bronikowskiego. – Paryż : [s.n.], 1845 s. [191]–192. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8499. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication?id=81565 1425. WILCZYŃSKI Jan: Polskie Kolegium Uniwersyteckie w Kijowie 1917–1919. Pamięci Ludwika Janowskiego poświęcam. Pamiętn. Kijowski. T.  2 Londyn: Koło Kijowian, 1963 s. 195–214. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1964, poz. 2497. 1426. WINNICKI Zdzisław Julian: W Mińsku Litewskim mieście dawnej Rzeczypospolitej. – Wrocław : S ”WP”. OD, 1999. – 156 s. – (Bibliot. Wschodnia Dolnośląskiego Oddz. Stow. „Wspólnota Polska” ; t. 2). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1999, poz. 4663. 1427. WINNICKI Zdzisław Julian: W Mińsku Litewskim mieście dawnej Rzeczypospolitej. – [Wyd. 2 zm. i popr.]. – Wrocław : Wydaw. Gajt, 2005. – 117, [3] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2006, poz. 4697. Rec.: Jurkowski Roman, Echa Przeszłości. [T.] 7: 2006 s. 419–422. 1428. WISZNICKI Mikołaj: Moje lata gimnazjalne w Kijowie 1881–1889. Pamiętn. Kijowski. T. 3 Londyn: Koło Kijowian, [1980] s. 89–112. 1429. WIŚNIEWSKI Seweryn: Wspomnienia. Kłosy. 1872 t. 15 nr 368 s. 42. Z Uniw. Wileńskiego w latach 1826–1830. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 814. http://www.wbc.poznan.pl/Content/215756/index.djvu 1430. WIŚNIEWSKI Wojciech, Stankiewiczowa Helena: Pani na Bierżenikach. Rozmowy z Heleną z Zanów Stankiewiczową. – Red. Teresa Jeśmianowa. – Londyn : Pol. Fund. Kult., 1991. – 255 s. PZ 1991, poz. 590. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1993, poz. 4901. Rec.: Kamiński Jarosław, Lithuania. [R. 2/3]: 1991/1992 nr 4/1 s. 128–130; Jan Tyszkiewicz, Przegl. Wschodni. T. 2: 1992/1993 z. 3 [druk.:] 1994 s. 724–728.

— 432 — 1431. WIŚNIEWSKI Wojciech, Stankiewiczowa Helena: Pani na Bierżenikach. Rozmowy z  Heleną z  Zanów Stankiewiczową [1904–1996]. – Warszawa : LTW, 2004. – 244, [2] s.  Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2004, poz. 4501. 1432. WIŚNIEWSKI Wojciech, Zan Tomasz: Ostatni z rodu. Rozmowy z Tomaszem Zanem. – Warszawa, Paryż : Editions Spotkania, 1990. – 258 s. Rozmowy dot. okresu 1914–1956. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1990, poz. 4191. 1433. WITKIEWICZÓWNA Maria: Wspomnienia o  Stanisławie Witkiewiczu. – Warszawa : Gebethner i  Wolff, 1936. – 110, [1] s.  – (Biblioteczka Uniwersytetów Ludowych i Młodzieży Szkolnej ; 75). 1434. WITKOWSKI Henryk: Biskupi i  zarządcy diecezji wileńskiej we „Wspomnieniach z przeszłości 1854–1914 ks. Jana Kurczewskiego. Zap. Hist. 1999 t. 24 z. 2 s. 49–67. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 2, poz. 6399. 1435. [WITTE Karol]: Krzemieniec. Przygody i  wspomnienia studenta pierwszej klasy przez Walentego Spektatora / [pseud.]. – Kraków : Czytelnia Ludowa, 1873. – [6], 281 s. Estr XIX t. 5 s. 111. 1436. WIZBOR-BOHDANOWICZ Wincenty: Szczegóły niektóre życia mego. Wspomnienia palestranta żmudzkiego z lat 1781–1833. – Do dr. przygot. i przypisami uzupełnił Michał Brensztejn. – Wilno : [s.n.], 1929. – 34 s. Bibliogr. pam. pol.(Skrzypek)1976, poz. 2191. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 418. Toż. [W:] Ateneum Wileńskie. R. 6: 1929 z. 1–2 s. 225–258. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/133466?tab=1 1437. WODZIŃSKI Karol Edward: O misji pana Chrościkowskiego w Litwie. Pamiętn. Emigr. T. 2: 1832 z. 5 Bolesław V s. 5–6. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1947. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/15288?tab=1 1438. [WOJNAROWSKA Karolina]: Pierścionki Babuni, czyli Bieg życia kobiety w 5 oddziałach / przez autorkę Słów kilku do matek polskich. T. 1–4 / Karolina Wojnarowska [nazw.] Autorka Słów kilku do matek polskich [pseud.]. Wyd. Jan Nepomucen Bobrowicz. – Lipsk : Księg. Zagraniczna, 1845. – 4 t. (VIII, 452 ; [2], 336 ; [2], 428 ; [2], 406 s.). Wprawdzie nie pamiętnik, ale bardzo ciekawe świadectwo z epoki. Wskazówki dot. wychowania, roli i działalności kobiet w różnych etapach życia.

— 433 — Estr XIX t. 5 s. 139. Rkps znajduje się w BLANWil. zesp. 9, vol. 148, 276, 277, 278. https://polona.pl/item/40010134/4/ https://polona.pl/item/40010135/6/ https://polona.pl/item/40010136/6/ https://polona.pl/item/40010137/4/ 1439. [WOJNAROWSKA Karolina]: Pierścionki Babuni, czyli Bieg życia kobiety w 5 oddziałach / przez autorkę Słów kilku do matek polskich. T. 1–4 / Karolina Wojnarowska [nazw.] Autorka Słów kilku do matek polskich [pseud.]. – Warszawa : S. Orgelbrand, 1852. – 4 t. (VII, [1], 352 ; [4], 256 ; [4], 340 ; [4], 286 s.). Estr XIX t. 5 s. 139. https://polona.pl/item/40010138/6/ https://polona.pl/item/40010139/6/ https://polona.pl/item/40010140/3/ https://polona.pl/item/40010141/0/ 1440. WOJNAROWSKA Karolina: Pierścionki Babuni, czyli Bieg życia kobiety. T. 1–4. – [Wyd. 1 zupełne]. – Lipsk : P. Rhode, 1868. – 4 t. ([6], 293 ; [6], 218 ; [8], 283, [1] ; [6], 261, [1] s.). – (Biblioteka Domowa Polska ; t. 3, t. 4, t. 5, t. 6). Estr XIX t. 5 s. 139. http://dlibra.ujk.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=332&from=publication http://dlibra.ujk.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=333&from=publication http://dlibra.ujk.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=334&from=publication http://dlibra.ujk.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=335&from=publication 1441. WOJNAROWSKA Karolina: Pierścionki Babuni czyli Bieg życia kobiety. T.  1–4. – [Wyd. wznowione]. – Poznań : Mieczysław Leitgeber i  Spółka, 1872. – 4 t. (293, [1] ; 218 ; 294 ; 261, [1] s.). – (Wojnarowska. Dzieła ; t. 3, t. 4, t. 5, t. 6). Estr XIX t. 5 s. 139. https://polona.pl/item/40010125/4/ https://polona.pl/item/40010126/0/ https://polona.pl/item/40010127/4/ https://polona.pl/item/40010128/0/ 1442. WOLSKA Maryla: O dawnym Lwowie. (Pamiętnik liryczny). – Wstęp i przypisy Jan Plebanek. – Warszawa : „TP”, 1999. – XXXV, 63, [9] s. PB 2001, poz. 2837. 1443. WOLSKA Maryla: O dawnym Lwowie. (Pamiętnik liryczny). [Wyd. 2 popr.]. – Wstęp i przypisy Jan Plebanek. – Warszawa : „TP”, 2003. – XXXV, 63, [9] s. BP 2005, poz. 13920.

— 434 — 1444. WOLSKA Maryla, Obertyńska Beata: Wspomnienia. – Warszawa : Państw. Inst. Wydaw., 1973. – 622, [2] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1974, poz. 3290. 1445. [WOŁONCZEWSKI Maciej] Valančius Motiejus: Namų užrašai. Sudarė Aldona Prašmantaitė. Parenge, straipsni ir paaiškinimus paraše, lenkiška teksta išverte A. Prašmantaite. Lenkiška teksta parenge Jan Jurkiewicz. Lotyniška teksta parenge ir verte Eugenija Ulčinaite. – Vilnius : Baltos Lankos, 2003. – XXX, 933, [1] s. Zawiera: 1. Rozmaite wiadomości zebrane przez ks.  Macieja Wołonczewskiego (1839–1843); 2. Rozmaite wiadomości zebrane (1843–1857); 3. Rozmaite wiadomości (1858–1859); 4. Diariusz zdrowia mego (1856–1871); 5. Pamiętnik domowy (1858–1873); 6. Wiadomości o  czynnościach pasterskich biskupa Macieja Wołonczewskiego (1850–1875). PZ 2003, poz. 2824. Rkps pamiętnika znajduje się w BUWil. pod sygn. F1-D1053. Tł. tyt.: Pamiętnik domowy. 1446. [WOŁONCZEWSKI Maciej] Valančius Motiejus: Pastabos pačiam sau. – Iš lenkiškosios vyskupo Motiejaus rašliavos sulasė ir savo pastabų pridėliojo J.  Tumas. – Vilnius : Baltos Lankos, 1996. – 239, [2] s. – (Skaitinių Serija ; 12). Tł. tyt. pol.: Uwagi do samego siebie. 1447. [WOYNIŁŁOWICZ Edward] Vojnilovič Ėdvard: Vospominaniâ 1847–1928. Č. 1. Pered. z pol. Vladislava Zaval’nûka. Predisl. Ânuš Ivaškevič. – Minsk : Minskaâ rimo-katolličeskaâ parafiâ sv. Simona i Eleny, 2007. – 379, [1] s. PZ 2007, poz. 2737. Przedr. za Wilno 1931. 1448. WOYNIŁŁOWICZ Edward: Wspomnienia 1847–1928. Cz. 1. Wydał, wstępem i  przypisami opatrzył Janusz Iwaszkiewicz.  – Wilno : Komitet uczczenia ś.p. E. Woyniłłowicza, 1931. – 365, [3] s. Dzieciństwo w majątku Sawicze, pow. słucki, i młodość, działalność w instytucjach szlacheckich na Białorusi, I wojna, praca w Związku Ziemian i Towarzystwie Pomocy Ofiarom Wojny w Mińsku. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 9396. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1988, poz. 3887; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2001, poz. 5889. Rkps wspomnień znajduje się w BN pod sygn. IV. 6486 a mps w LPAHWil. Zob. również: Borkowska Grażyna, Biografie kresowych inteligentów. Kilka wyjaśnień. [w:] Z domu niewoli. Sytuacja polityczna a kultura literacka w drugiej połowie XIX wieku. Pod red. Janusza Maciejewskiego. – Wrocław : Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1988. – s. [67]–79; Jurkowski Roman: Ziemiaństwo polskie Kresów Północno-Wschodnich 1864–1904. Działalność społeczno-gospodarcza. – Warszawa : Wydaw. „Przeglądu Wschodniego”, 2001. – 604 s. (Bibliotheca Europae Orientalis. Monogra-

— 435 — fie ; t. 21); Szpoper Dariusz: Edward Woyniłłowicz i Mińskie Towarzystwo Rolnicze – przyczynek do polskiej myśli politycznej w Cesarstwie Rosyjskim do 1914 roku. Studia Iuridica Toruniensia. T. 5: 2009 s. [22]–41. http://kpbc.umk.pl/publication/87586 1449. [WOYNIŁŁOWICZ Lucjan]: Nowogródek.  (Wspomnienie) przez Lucjana Woyniłłowicza. Bibl. Warsz. 1841 t. 2 s. 178–182. http://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/82637?tab=1 1450. WOYNO Ksawery: Powstanie mińskie. [W:] Jarzębowski Józef: Mówią ludzie roku 1863. Antologia nieznanych i małoznanych głosów ludzi współczesnych. – Londyn : Veritas, 1963 s. 175–187. – (Biblioteka Polska. Seria Czerwona ; t. 59). Zawiera: Krótka biografia powstańca z roku 1863 Ksawerego Woyno. Czynne uczestnictwo w powstaniu 1863 i zabajkalskim na Syberii w 1866 weterana Ksawergo Woyno. PZ 1963, poz. 264. 1451. [WÓJCICKI Kazimierz Władysław]: Michał Baliński. (Ustęp z Pamiętników Literackich K[azimierza] Wł[adysława] Wójcickiego). Kłosy. 1868 t. 7 nr 176 s. 255– 256, nr 182 s. 345–346. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 1540. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/282336?tab=1 1452. [WROŃSKI Marcin]: Z  życia. Obrazek w  5-ciu odsłonach przez Marcina Wrońskiego. – Warszawa : [s.n.], 1895. – [4], 73 s. Estr XIX t. 4 s. 546. 1453. WROŃSKI Marcin: Ze wspomnień kijowskiego purysty. – Lwów : Druk. Pol. A. Reiffa, 1899. – 16 s. Studia na uniw. w Kijowie od 1857 r. oraz okres powstania 1863 r. w Kamieńcu Podolskim. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3423. 1454. WROTNOWSKI Feliks: Pamiętniki o  powstaniu Litwy i  Ziem Ruskich w roku 1831. Cz. 1. Wyd. przez Felkisa Wrotnowskiego. – Paryż : I. Gisserni, A. Pinard, 1833. – [84] s. (wiele liczb). Ukazało się w 5 sposzytach. Estr XIX t. 5 s. 171. 1455. WROTNOWSKI Feliks: Powstanie na Wołyniu, Podolu i  Ukrainie w  roku 1831. T. 1–2. Opisane podług podań dowódzców i współuczestników tegoż powstania przez Feliksa Wrotnowskiego. – Paryż : Księgarnia i Drukarnia Polska, 1837–1838. – 2 t. (XX, 339, [1] ; X, 401, [1] s.). Estr XIX t. 5 s. 171. Litwa, Białoruś, Ukraina; uczestnicy powstania 1831 r.

— 436 — http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=289271&from=publication&showCont ent=true http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=289271&from=publication&showCont ent=true 1456. WROTNOWSKI Feliks: Zbiór pamiętników o  powstaniu Litwy w  r. 1831. Układany przez Feliksa Wrotnowskiego. – Paryż : Księg. Polska, 1835. – XII, 368 s. Estr XIX t. 5 s. 171. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=99487&from=FBC 1457. WROTNOWSKI Feliks: Zbiór pamiętników o powstaniu Litwy w roku 1831. Ułożony przez Feliksa Wrotnowskiego. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1875. – XII, 255, [1] s. – (Historja powstania w 1831 roku na Wołyniu, Podolu, Ukrainie, Żmudzi i Litwie, t. 2 ; Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 72). Estr XIX t. 5 s. 170. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 3055. 1458. WSPOMNIENIA legionowe. Cz. 1. Materiały do dziejów walk o  niepodległość pod red. Janusza Jędrzejewicza. – Warszawa : Inst. Badań Najnowszej Historii Polskiej, 1924. – 206, [3] s. 1459. WSPOMNIENIA i wspominki. – Londyn : Londyn : J. Rolls Book, 1945. – 95, [1] s. – (Biblioteka „Wczoraj i Dziś”, [nr 5]). M.in.: Henryk Rzewuski, Adam Rudzki, Rufin Piotrowski, Władysław Mickiewicz, Hipolit Korwin-Milewski. PZ 1939/1955 t. 3 R–Ż, poz. 18812. 1460. WSPOMNIENIA narodowe: Rok 1831 na Litwie i na Rusi. Głos Polit. R. 1: 1885 nr 7. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8515. 1461. WSPOMNIENIA o Mickiewiczu. – Londyn : „Orbis”, 1947. – 78 s. – (Biblioteka Ziemi Naszej). M.in. Michał Budzyński, Zygmunt Szczęsny Feliński, Maria Gorecka, Karol Kaczkowski, Alojzy Ligenza Niewiarowicz, Mikołaj Malinowski, Antoni Edward Odyniec, Łucja Rautensztrauchowa, Stefan Witwicki, Józef Bohdan Zaleski. PZ 1939/1955 t. 3 R–Ż, poz. 18814. 1462. WSPOMNIENIA z życia Haliny Kaczyńskiej. – Wilno : Tow. Nowoczesnego Wychowania i Grono Przyjaciół, 1938. – 63 [1] s. Zawiera m.in.: Jadwiga Rogińska: Wspomnienia z  lat szkolnych; Felicja Korsakowa: Krakowskie czasy. Pisze koleżanka Haliny, Zofia Sztenówna; Wacław Fleury: Ze słów koleżanki Haliny, Nety Lipińskiej, która nauczała w tej szkole; Janina Koperska:

— 437 — W Symbirsku; Janina Suchocka: Moje wspomnienia o Halinie Kaczyńskiej; Zofia Kurnicka: Wspomnienia z roku 1921-go, Wanda Jakobicówna: Wspomnienia o Halinie. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1938/1939, poz. 5042. Bibliogr. pam. pol.(Skrzypek)1976, poz. 2239. 1463. WSPOMNIENIE historyczne. Kraj. R. 22: 1903 nr 1 s. 11–12. Sprawa chłopska na Litwie przed powstaniem styczniowym. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2243. http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=39731&from=publication 1464. WSPOMNIENIE z roku 1864. Dzien. Warsz. R. 2: 1865 s. 974. Witebskie. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2247. 1465. WSPOMNIENIE z cytadeli kijowskiej. W maju 1864. Dzien. Liter. R. 15: 1866 nr 52 s. 821–823. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3427. http://dlibra.kul.pl/dlibra/publication?id=17165&tab=3 1466. WYDŻGA-NIEKIELEWICZOWA Maria: Marzec 1917 r. w Kijowie. Fragmenty wspomnień. – Życie Liter. R. 19: 1969 nr 11 s. 8–9. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1969, poz. 2528. 1467. WYDŻGA-NIEKIELEWICZOWA Maria: U Stanisławy Wysockiej w Kijowie. Fragment wspomnień z lat 1916–1917. Pamiętn. Teatr. R. 40: 1991 nr 3/4 [druk.:] 1992 s. 521–[524]. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1992, poz. 1966. 1468. WYHOWSKA DE ANDREIS Wanda: Między Dnieprem a Tybrem. Przedm. Karolina Lanckorońska. – Londyn : Pol. Fun. Kult., 1981. – 200 s. PZ 1981, poz. 1495. 1469. WYHOWSKA DE ANDREIS Wanda: Między Dnieprem a Tybrem. – Warszawa : Wydaw. Krupski i S-ka, 1998. – 164 s. Wspomnienia autorki (ur. 1906). Opis dzieciństwa na Ukrainie, młodość i  studia w Polsce, pobyt we Włoszech do 1945 r. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1999, poz. 6259. 1470. WYJĄTKI z mającego się wkrótce ukazać dzieła Rufina Piotrowskiego pod tytułem Pamiętnik z pobytu na Syberii. Przegl. Pozn. 1851 t. 12 s. [176]–187. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4349. Rec.: Dzien. Liter. R. 8: 1860 nr 82–86. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/92124?tab=1

— 438 — 1471. WYJĄTKI z  pamiętników domowych podczaszyca litewskiego. Gaz. Codz. 1855 nr 65 s. 1–2, nr 66 s. 1–2, nr 102 s. 3. Prawdopodobnie autorem pamiętnika jest żyjący w latach 1750–1816 Filip Nereusz Olizar. Pamiętnik dot. roku 1798 i lat późniejszych. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=115987&dirds=1&tab=3 1472. WYROSTEK Michał: Lwów po inwazji. (Kartka z pamiętnika). Wiarus. R. 1: 1918 z. 36 s. 921–924. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski), poz. 4435. http://polona.pl/item/7914774/19/ 1473. WYSŁOUCH Franciszek: Echa Polesia. – Londyn : Pol. Fund. Kult., 1979. – 206, [1] s. PZ 1979, poz. 1654. 1474. WYSŁOUCH Franciszek: Echa Polesia. – Łomianki : Wydaw. LTW, [2012]. – 204, [1] s. – (Biblioteka Kresowa – LTW). PB 2014, poz. 32831. Oprac. na podstawie wyd. 1. Londyn 1979 Pol. Fund. Kul. 1475. WYSŁOUCH Franciszek: Na ścieżkach Polesia. – Londyn : Pol. Fund. Kult., 1976. – 159 [1] s. Wspomnienia z lat 1915–1925. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1976, poz. 3827. PZ 1976, poz. 1621. 1476. WYSŁOUCH Franciszek: Na ścieżkach Polesia. Red. Małgorzata Pilecka. – Łomianki : Wydaw. LTW, 2012. – 157, [2] s. – (Biblioteka Kresowa – LTW). PB 2014, poz. 33019. Oprac. na podstawie wyd. 1. Londyn 1976 Pol. Fund. Kul. Rec. Zychowicz Piotr., W  krainie węży, bagień i  antykomunistów. Rzeczpospolita. 2012 nr 210 Dodatek Plus Minus nr 36 s. P18–P19. 1477. WYSŁOUCH Franciszek: Opowiadania poleskie. – Londyn : Pol. Fund. Kult., 1968. – 240 s. Polesie 1900–1918. PZ 1968, poz. 1106. 1478. X.: Ze wspomnień kresowych. Kraj. 1884 nr 20 s. 15–16. Informacja o Polakach studiujących na Uniw. Kijowskim w pierwszym okresie jego istnienia m.in. o Ignacym Burbińskim, Wilhelmie Czechowskim, Ksawerym Pietraszkiewiczu, Stanisławie Strojnowskim, Władysławie Strzelnickim, Janie Tabeńskim i Stanisławie Winnickim.

— 439 — Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2813. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 1457. http://www.pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=28362&from=publication 1479. Z.: Aniela hrabianka Czacka. Wspomnienie. Gaz. Codz. 1855 nr 248 s. 4. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/116666?tab=1 1480. Z FILARECKIEGO świata. Zbiór wspomnień z lat 1816–1824. Wyd. Henryk Mościcki. – Warszawa : Inst. Wydaw. „Bibljoteka Polska”, 1924. – [2], 372, [1] s. – (Czasy i Ludzie). Publikacja zawiera: Ze stosunków wileńskich w okresie 1816–1823 w oprac. Henryka Mościckiego, przedruk poprawionych i  opatrzonych przypisami pamiętników Michała Czarnockiego, wyjątki ze wspomnień Ottona Ślizienia, urywki „Dzienników” Teodora Krasińskiego oraz wspomnienia Tomasza Zana, Edwarda Massalskiego i Franciszka Malewskiego i list Ignacego Domeyki. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1343. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 1978. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=27328&from=pubindex&dirids=69&lp=1366 Rec.: Bednarski Stanisław, Przegl. Powsz. R. 42: 1925 t. 165 s. 331–333. 1481. Z OKOLIC Dźwiny. Księga zbiorowa na dochód czytelni polskiej w Witebsku. – Wilno : [s.n.], 1912. – XV, [1], 237, [3], 11 s. http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=21617&from=publication 1482. Z  PAMIĘTNIKA litewskiego. Adam Medeksza 1820–1876. Gaz. Narod. R. 16: 1877 nr 74 s. 1–2, nr 78 s. 1–2, nr 79 s. 1. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 3153. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/50583?tab=1 1483. ZAGOŻDŻON-GALIŃSKA Irena: Pamiętnik.  Dokument życia 1911–2001 nie tylko dla leśników. – Warszawa : [nakł. autora], 2001. – 263, [1] s. Pamiętnik z pobytu autorki w Moskwie, Tule i Kijowie w latach I wojny światowej. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2002, poz. 5721. 1484. [ZAJĄCZEK Józef]: Notaty generała Zajączka z r. 1811. [W:] Pamiętniki wojenne: 1792–1812. – Drezno : dr. i nakł. Józef Ignacy Kraszewski, 1871 s. 61–81. – (Biblioteka Pamiętników i Podróży po Dawnej Polsce ; t. 6). http://www.dbc.wroc.pl/publication/6360 1485. [ZALESKI Józef Bohdan]: Fragment z nieznanego pamiętnika J. B. Zaleskiego. (Pobyt w klasztorze de la Grande Trappe koło Mortagne w r. 1843). Oprac. Irena Turowska. Przegl. Powsz. R. 48: 1931 t. 191 s. [227]–243.

— 440 — 1486. [ZALESKI Bronisław]: La vie des steppes kirghizes.  Descriptions, récits & contes. Texte et ill. à l’eau-forte par Bronislas Zaleski. – Paris : J.-B. Vasseur, Libraire-Éditeur, 1865. – [4], 56, [1] s. https://polona.pl/item/285401/3/ 1487. [ZALESKI Bronisław]: Kazak sacharasyna sajachat = Žizn’kazachskich stepej / Bronislav Zalesskij. Francuz tilinen orys tiline audargan F. Steklova men B. Sadykova. Orys tilinen kazaksaga audargan K. Segizbaev. – Almaty : Oner, 1991 . – 131, [1] s. Tyt. oryg.: La vie des steppes kirghizes. Tekst równol. kaz. i ros. PZ 1991, poz. 309. 1488. ZALESKI Bronisław: Wojenny naczelnik dwóch powiatów na Litwie w 1865 r. Rocz. Tow. Hist.-Liter. w Paryżu. Rok 1869 s. 207–227. Dot. gen. Kaładijewa, naczelnika powiatów: borysowskiego i wileńskiego. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski), poz. 3435. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=231731&from=FBC 1489. ZALESKI Bronisław: Wspomnienia z  Uralu i  stepów kazachskich. Wybrał, przedm. i komentarzem opatrzył Andrzej Zieliński. – Wrocław : Pol. Tow. Ludoznawcze, 2008. – 223 s. – (Biblioteka Zesłańca ; t. 19). Pamiętniki zesłańca żyjącego w latach 1820–1880. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2008, poz. 6211. 1490. ZALESKI Bronisław: Z życia Litwinki 1827–1874. Z listów i notatek złożył Bronisław Zaleski. – Poznań : Jan Konstanty Żupański, 1876. – 282, [1] s. Zawiera m.in. fragm. listów Heleny Skirmuntowej oraz jej dziennik z podróży. Estr XIX t. 5 s. 231. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 3333. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4779. Rec.: Tarnowski Stanisław, Przegl. Pol. R.  11: 1876 t.  41 s.  444–455. [Winno być s. 444–449]. http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=11020 1491. ZALESKI Bronisław: Z žyccâ Lìtvìnkì. Z lìstoŭ ì natatak 1823–1874 Branìslaŭ Zaleskì. Per. s pol. movy [Viktoryì Žuk i  Ûlìì Koscìnaj]. – Mìnsk : Vydav.Vìktara Hursìka, 2009. – 338, [2] s. Tyt. oryg.: Z życia Litwinki 1823–1874. Z listów i notatek. 1492. [ZALESKI Marcin]: Wspomnienia Marcina Zaleskiego 1830–1873. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1893. – VI, [2], 324 s.  Estr XIX t. 4 s. 582. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2824. Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 7835, 9405.

— 441 — Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 5567. Rec.: Rawicz M., Przegl. Pol. R. 28: 1893 t. 110 s. 628–631. 1493. [ZALIWSKI Józef]: Zaliwski Joseph: La révolution polonaise du 29 Novembre 1830. – Paris : [s.n.], [4], 56 s. Estr XIX t. 5 s. 235. 1494. ZALIWSKI Józef: Rewolucja polska 29 listopada 1830. – Paryż : [nakł. autora], 1833. – 70 s. Estr XIX t. 5 s. 235. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1964. http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=18923&from=FBC 1495. ZAMORSKI Jan: Z krainy ruin, tyfusu i niedoli. – Warszawa : P. Laskauer, 1922. – [4], 132 s. Podole. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 4444. http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=6206&from=publication 1496. ZAN Tomasz: Do Rządu Towarzystwa Filomatów i Filaretów od członka tegoż Towarzystwa Zana Tomasza. Raport. [W:] Pamiętnik o Filomatach i Filaretach. – Paryż : Księg. Luxemburgska, 1872 – s. 18–25. http://pbc.gda.pl/dlibra/docmetadata?id=30799 1497. ZAN Tomasz: Notatki pamiętnikarskie. [W:] Z filareckiego świata. Zbiór wspomnień z lat 1816–1824. Wyd. Henryk Mościcki. – Warszawa : Inst. Wydaw. „Bibljoteka Polska”, 1924 s. 181–205. – (Czasy i Ludzie). Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1669. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 842. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 1, poz. 748. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=27328&from=pubindex&dirids=69&lp=1366 1498. ZAN Tomasz: Wyjątki z pamiętnika. Wyd. Henryk Mościcki. Kur. Warszawski. R. 87: 1907 nr 332 s. 3–4. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1668. http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication/172660?tab=1 1499. ZAN Tomasz: Z wygnania. Dziennik z lat 1824–1832. Z autografu wyd. Maria Dunajówna. – Wilno : Tow. Przyj. Nauk, 1929. – (Rozpr. i Mater. Wydz. I Tow. Przyj. Nauk w Wilnie; t. 2 z. 4). Bibliogr. pam. pol.(Skrzypek)1976, poz. 2281. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 843. 1500. ZASZTOWT Leszek: Wilno w latach 1911–1912 w świetle Dzienników Michała Römera. [W:] Religie, edukacja, kultura. Księga pamiątkowa dedykowana

— 442 — profesorowi Stanisławowi Litakowi. Pod red. Mariana Surdackiego. – Lublin, 2002 s. [685]–693. – (Prace Wydziału Historyczno-Filologicznego [Nr] 86). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2003, poz. 3750. Baranowski, Bibliogr. Wilna, t. 3, poz. 339. 1501. ZAWADYŃSKI Tomasz: Leonard Sowiński. Kartka ze wspomnień. Kal. Kijowski. R. 19: 1909. Rocznik jubileuszowy, s. 73–78. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1968, poz. 4883. 1502. ZAWADYŃSKI Tomasz: Wspomnienia z niedalekiej przeszłości. Kraj. R. 19: 1900 nr 41 s. 546–547, nr 42 s. 564–566. Żył w latach 1838–1914. Studiował prawo na Uniw. Kijowskim, uczestnik powstania styczniowego, współpracował z „Krajem” petersburskim, gdzie zamieszczał utwory poetyckie, korespondencje oraz szkice o życiu literackim na Ukrainie mające charakter wspomnień. http://pbc.biaman.pl/dlibra/publication/32478?tab=1 1503. ZAWADYŃSKI Tomasz: Ze wspomnień uniwersyteckich. Przegl. Liter. Dod. do „Kraju”. 1888 nr 36. 1504. ZAWADYŃSKI Wiktor: Kilka wspomnień z lat 1819–1830. [W:] Iwanowski Eustachy: Listki wichrem do Krakowa z Ukrainy przyniesione przez Eu... Helleniusza [pseud.]. – T. 1. – [Wyd. 2 popr. i powiększ. znacznie]. – Kraków : [nakł. autora], 1901 s. 155–170. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 847. http://polona.pl/item/1620954/1/ 1505. ZBYSZEWSKI Karol: Pięć lat w Kijowie. [W:] Kraj lat dziecinnych. Zdzisław Czermański [et al.]. – Londyn : M. I. Kolin, 1942 s. [361]–377. PZ t. 2 1939/1955 t. 2 K–Q, poz. 7459; PZ 1987, poz. 1268. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1987, poz. 3940. Wyd. 2 pol. London 1987 Puls. – (Seria Świadectwa ; t. 2). 1506. ZDANOWICZ Ignacy: Kilka szczegółów o Filomatach i Filaretach. Według opowiadania jednego z ich założycieli. [W:] Pamiętnik o Filomatach i Filaretach. – Paryż : Księg. Luxemburgska, [post 1872] – s. 7–17. – (Biblioteka Ludowa Polska). Zdanowicz Ignacy (1840–1863), powstaniec styczniowy, powieszony w  Wilnie 21 grudnia 1863 r. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 3422. http://pbc.gda.pl/dlibra/docmetadata?id=30799 1507. ZESŁANIE i katorga na Syberii w dziejach Polaków 1815–1914. [Oprac.] Anna Brus, Elżbieta Kaczyńska, Wiktoria Śliwowska. – Warszawa : Wydaw. Nauk. PWN, 1992. – 438, [1] s. 

— 443 — Antologia pamiętników. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1992, poz. 3741. 1508. ZGORZELSKI Czesław: Przywołane z  pamięci. – Lublin : Norbertinum, 1996 – 348, [1] s. – (Mistrzowie). Czesław Zgorzelski (1908–1996), prof. KUL i historyk literatury, opisał dzieciństwo i młodość na Nowogródczyźnie, lata studiów w Wilnie, następnie okres działalności konspiracyjnej w AK. Wspomnienia zostały doprowadzone do 1949 r. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1996, poz. 6114. Rec.: Froczek Zbigniew W.: Piękni i prawi. Nowe Książki. [R. 47]: 1996 nr 8 s. 18; Smosarski Józef: Piękna młodość i szkoła wytrwania. Więź. R. 39: 1996 nr 9 s. 225–229. 1509. ZGORZELSKI Czesław: Przywołane z pamięci. Posł. Andrzej Zgorzelski. – [Wyd. 2 rozsz.]. – Lublin : Tow. Nauk. KUL ; Norbertinum, 2006. – 373, [5]. – (Źródła i Monografie ; 299). Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2006, poz. 5673. 1510. ZIENKOWICZ Józef: Powstanie powiatu oszmiańskiego. Pamiętnik... [W:] Pamiętniki polskie. T.  1. Wyd. przez Ksawerego Bronikowskiego. – Paryż : [s.n.], 1844 s. [145]–161, [222]–240. Toż. [W:] Bronikowski Ksawery: Pamiętniki polskie. T. 2. Wyd. Adam Kaczurba. – Paryż : [s.n.], 1884 s. [7]–47. Bibliogr. hist. Pol.(Płoski)1958, poz. 8491. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=24417&from=FBC http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=4557&from=publication 1511. ZIENKOWICZ Leon Józef: Wieczory Lacha z Lachów czyli opowiadania przy kominku starego literata polskiego. – Lipsk : Friedrich Arnold Brockhaus, 1864. – [6], 257 s. – (Biblioteka Pisarzy Polskich ; t. 27). Estr XIX t. 5 s. 301. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1678. http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/6636 1512. ZJAZD Horodelski. Urywek z  pamiętnika wypadków 1863 roku. Gwiazda Ciesz. R. 37: 1884 s. 172–174, 182–184, 203–204, 218–219, 235–236. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2314. 1513. ZUBRZYCKI Tadeusz: Wśród bagien i borów Polesia. (Wspomnienia z niedawno minionych dni). – Lwów : Komitet Wydaw. dziełek ludowych, 1918. – 104 s. – (Wydaw. Ludowe ; R. 37, t. 3). BP nie odnotowuje. 1514. ZUBRZYCKI Tadeusz: Wyprawa Dwernickiego na Wołyń 1830–1831. – [Wyd. 2]. – Stanisławów : R. Jasielski, [ca 1920]. – 31 s. – (Czytanki Polskie ; l. 20). Wyd. 3, tamże [1920].

— 444 — 1515. ZYGMUNT Szczęsny Feliński, św.: Pamiętniki. Oprac., przygot. do dr. i opatrzył przedmową Eligiusz Kozłowski. – Warszawa : Inst. Wydaw. Pax, 1986. – 763, [1] s. Pamiętniki z okresu studiów z Moskwie, pobytu na emigracji we Francji, pierwszych lat działalności duszpasterskiej w Warszawie, powstania styczniowego oraz zesłania. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1986, poz. 3574; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1988, poz. 3417. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1987, poz. 3927; Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2009, poz. 6749. Wyd. 2, tamże 2009. Rec.: Caban Wiesław, Studia Hist. R. 31: 1988 z. 3 s. 509–511; Rec.: Bagrowicz Jerzy, Aten. Kapł. R. 79: 1987 t. 109 z. 1 s. 156–159. 1516. [ZYGMUNT Szczęsny Feliński, św.]: Pamiętniki Zygmunta Szczęsnego Felińskiego. Cz. 1: 1822–1851. Cz. 2: 1851–1883. – Kraków : Zgromadzenie Rodziny Maryi, 1897. – 2 t. (XI, 436, [1] ; [4], 306, [1] s.). Estr XIX wyd. 2 t. 7 s. 59. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 1077. 1517. [ZYGMUNT Szczęsny Feliński, św.]: Pamiętniki ks.  Zygmunta Szczęsnego Felińskiego arcybiskupa warszawskiego. Cz. 1: Od r. 1822 do 1851. Cz. 2: Od r. 1851 do 1883. – [Wyd. 2]. – Lwów : Zienkowicz i Chęciński, 1911. – 2 t. (XVI, 431 ; [4], 295 s.). Bibliogr. hist. Pol.(Mad.)1967, poz. 1907, 3753. 1518. [ZYGMUNT Szczęsny Feliński, św.]: Pamiętniki ks. arcybiskupa Zygmunta S. Felińskiego. Kierunki. R. 27: 1982 nr 4 s. 7–8 Trudne posłannictwo, nr 5 s. 7 Na scenie politycznej, nr 6 s. 8 W przededniu powstania, nr 7 s. 6–8 Zesłanie. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1982, poz. 3262. 1519. ZYGMUNT Szczęsny Feliński, św.: Paulina córka Ewy Felińskiej. Napisał brat jej Zygmunt Szczęsny Feliński. – Lwów : Gubrynowicz i Schmidt, 1885. – [4], IV, 320, [1] s. Wspomnienia z okresu pobytu w domu rodzinnym w Wojutynie uzupełnione obszerną korespondencją najstarszej siostry autora Pauliny Szemesz z zesłaną na Sybir matką Ewą Felińską. Estr XIX wyd. 2 t. 7 s. 59. 1520. ZYGMUNT Szczęsny Feliński, św.: Paulina córka Ewy Felińskiej. Oprac. i przygot. do dr. Zofia Grzegrzółka. – Warszawa : Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, 1996. – 280 s. PB 2013, poz. 11082. 1521. ZYGMUNT Szczęsny Feliński, św.: Paulina córka Ewy Felińskiej. – Szczecinek : Fund. „Nasza Przyszłość”, 2009. – 328, [1] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)2009, poz. 6750.

— 445 — 1522. ZYGMUNT Szczęsny Feliński, św.: Wspomnienia z życia i zgonu Ignacego Hołowińskiego. Oprac. materiału i  wprow. Teresa Antonietta Frącek.  – Warszawa, Niepokalanów : Wydaw. Ojców Franciszkaów, 2010. – 94 s. Bibliog. hist. polskiej(PTH)2010, poz. 6597. Pierwsze wspomnienia zostały opublikowane w 1856 w: Dzien. Warsz. R. 6: 1856, nr 36–38; Pamiętnik Religijno-Moralny R. 16: 1856, s. 422–445, 481–519. 1523. ŻELIGOWSKI Edward: Dziś i  wczoraj. Rysy biograficzno-obyczajowe i bajki. T. 1–2 / przez Onegdajskiego [pseud]. – Wyd. Antoni Sowa. – Petersburg : B. M. Wolff, 1858. – 2 v. w 1 t. ([3], VIII, 168 : [3], 176 s.). Estr XIX t. 5 s. 322. 1524. [ŻÓŁTOWSKA Janina]: Inne czasy inni ludzie / Janina z Puttkamerów Żółtowska. – Londyn : Alma Book, 1959. – 240 s. Wspomnienia prawnuczki Marii z Wereszczaków Puttkamerowej, w których opisuje lata spędzone na Wileńszczyźnie, Polesiu i  w  Nowogródzkiem. Charakteryzuje w nich ludzi ze środowiska ziemiańskiego, opisuje codzienne życie ziemiaństwa polskiego na przełomie XIX i XX w., znajduje się także dużo opisów przyrody kresowej i dworków szlacheckich. PZ 1959, poz. 918. Bibliogr. pam. pol.(Skrzypek)1976, poz. 2347. Dziennik (rkps) prowadzony systematycznie w latach 1905–1936 (sygn. IV. 10277) oraz osobny dzienniczek z lat 1907–1908 (sygn. I. 10276) znajdują się w BN. 1525. [ŻÓŁTOWSKA Janina]: Inne czasy, inni ludzie / Janina z Puttkamerów Żółtowska. – [Wyd. 2]. – Londyn : Pol. Fund. Kult., 1998. – 291 s. – (Biblioteka Autorów Emigracyjnych. [T.] ; 10). PZ 1998, poz. 1719. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1998, poz. 6252. 1526. [ŻÓŁTOWSKA Janina]: Wspomnienia z Litwy i Wielkopolski. Pan August, syn filozofa. [Wspomnienia o Auguście Cieszkowskim] / Janina z Puttkamerów Żółtowska. Wiadomości. (Londyn) R. 12: 1957 nr 44 s. 1. Wspomnienia z 1911 r. Bibliogr. pam. pol.(Skrzypek)1976, poz. 2344. 1527. [ŻÓŁTOWSKA Janina]: Wspomnienia z Litwy i Wielkopolski. Rajca w powiecie nowogródzkim / Janina z  Puttkamerów Żółtowska. Wiadomości. (Londyn) R. 13: 1958 nr 3 s. 2. Wspomnienia ziemiańskie z lat 1889–1910 z Litwy, Polesia i Krakowa. Bibliogr. pam. pol.(Skrzypek)1976, poz. 2345. 1528. ŻUBRA Max: Dwa lata 1863–1864. Część 1. Rozdz. 1–10. Ojczyzna. R. 1: 1875 nr 106 s. 1–2, nr 107 s. 1, nr 114 s. 1, nr 118 s. 1, nr 119 s. 1–2, nr 120 s. 1, nr 123

— 446 — s. 1, nr 126 s. 1, nr 127 s. 1, nr 131 s. 1, nr 133 s. 1, nr 135 s. 1, nr 136 s. 1, nr 137 s. 1, nr 140 s. 1, nr 142 s. 1, nr 143 s. 1, nr 144 s. 1, nr 149 s. 1, nr 150 s. 1, nr 151 s. 1, nr 153 s. 1, nr 154 s. 1, nr 155 s. 1, nr 156 s. 1, nr 157 s. 1. Żytomierz, Kijów. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2325. 1529. [ŻUKOTYŃSKI Feliks]: Z  pamiętników Feliksa Żukotyńskiego. Nabycie miasteczka Lanckoronia w  powiecie kamienieckim na Podolu. – Kraków : [s.n.], 1885. – 61 s. Estr XIX t. 4 s. 632. Bibliogr. pam. pol.(Maliszewski)1928, poz. 2856. 1530. [ŻUKOWSKI Edward]: Pamiętniki Edwarda Żukowskiego 1849–1929. Przeszłość. R. 8: 1936 nr 7/8 s. 97–105, nr 9 s. 134–138, nr 10 s. 150–152, nr 11 s. 169– 172, nr 12 s. 188–195. Powstanie 1863 r. Szkolnictwo na Białorusi po upadku powstania. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2326. 1531. ŻYCKA Ludwika: Dziecko i konspiracja. Moje wspomnienia z r. 1863 r. Słowo. R. 17: 1938 nr 22 s. 7. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2334. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/276438?tab=1 1532. ŻYCKA Ludwika: Z nad Zamkowj Góry. [W:] Z nad Wilii i Niemna. Książka zbiorowa. (Pamięci Adama Mickiewicza i Tomasza Zana w 50-tą rocznicę ich zgonu. – Wilno : Wacław Makowski, 1906 s. 172–175. 1533. ŻYCKA Ludwika, ŁĘSKA Michalina: Działalność popowstaniowa Polaków na ziemi mińskiej. Materiały i wspomnienia. – Warszawa : Koło Przyj. Uchodźców z Mińszczyzny, 1939. – 312, [2] s. Bibliogr. hist. polskiej(PTH)1938/1939, poz. 4015. Rkps znajduje się w LPAH. 1534. [ŻYSKAR Fryderyk Józefat]: Tunka. Opowiadanie o wsi Tunka, gdzie było na wygnaniu przeszło 150-ciu księży oparte na wspomnieniach naocznych świadków i odnośnych dokumentach / X. Ahasfer [pseud.]. – Poznań : A. Fiedler, 1914. – 184 s. Fryderyk J.  Żyskar ksiądz, historyk kościoła, publicysta. Odbywał częste podróże po Archidiecezji Mohylewskiej oraz na Wołyń, Podole i Ukrainę, w czasie których sprawował posługi religijne. Bibliogr. powst. stycz.(Kozłowski), poz. 2336. Toż. Wyd. 2. Warszawa 1929 Dom Prasy Katolickiej.

Druk i oprawa: