Idea Transcript
GENEL FARMAKOLOJİ t-----------------------------------------------------------------------------"> •
FARMAKOKİNETİK (ABSORBSİYON, DAĞILIM, METABOLİZMA, ELİMİNASYON) v._________________________________________ . 1.
Aşağıdakilerden hangisi p asif difüzyonla emilen ilaçların absorbsiyonunu etkileyen faktörlerden d e ğ ild ir?
İlacın iyonizasyon derecesi (noniyonize form lar membranlardan daha kolay geçerler)
•
İlacın uygulandığı dokudan geçen kan akımı hızı
•
Em ilim in g e rçekle şece ği m em branın alanı ve geçirgenliği
“A b s o rb s iy o n u e tk ile y e n fa k tö rle r” başlıklı tabloya bakınız. L ip o filite ve İy o n iz a s y o n :
A) ilacın molekül büyüklüğü B) ilacın uygulandığı yerdeki konsantrasyonu C) İlacın lipid/gaz partitisyon katsayısı D) ilacın iyonizasyon derecesi E) ilacın uygulandığı dokudan geçen kan akımı hızı P a sif d ifü z y o n la em ilen ila çla rın a b s o rb s iy o n u n u e tk ile y e n fa k tö rle r:
• Lipofilik olan, yani yağda çözünen maddeler lipid yapıdaki membranları kolaylıkla geçerlerken; hidrofilik olanlar, yani suda çözünen maddeler lipid membranı daha az geçerler. • Lipofilik ya da hidrofilik olmak, ortamın p H ’sına göre değişiklik gösterir.
•
İlacın molekül büyüklüğü
•
ilacın uygulandığı yerdeki konsantrasyonu
•
ilacın lipid/su partitisyon katsayısı (lipofilik ilaçlar membranlardan daha kolay geçerler)
l
Farmakolojik açıdan maddeler lipofilik ve hidrofilik olmak üzere ikiye ayrılır. Lipofilik dem ek, ya ğd a ç ö z ü n ü r demektir. Hidrofilik ise suda çözünür anlamına gelir.
Asidik ilaçlar ortam a hidrojen iyonu vererek, bazik ilaçlar ise ortam dan hidrojen iyonu alarak iyonize
A b so rb siyo n u e tk ile y e n fa k tö r le r F a k tö r
Ö rn e k / Ö z e llik
• İlaç Konsantrasyonu
Konsantrasyon farkı artışı absorbsiyonu olumlu etkiler
• P Glikoprotein Ekspresyonu
P- glikoprotein aktivitesinin azalması, absorbsiyonu arttırırken, tam tersine artışı absorbsiyonu azaltır
• ilaç Molekülünün Katı veya Sıvı Oluşu
Katı formlar zor, sıvılar kolay absorbe olur. Absorbsiyon hızları: Çözelti > emülsiyon > süspansiyon > kapsül > tablet
• İlacın Pka (İyonizasyon Sabiti) Değeri
ilaç pKa değeri absorbsiyon bölgesindeki pH değerine yaklaşırsa absorbsiyon olumlu, uzaklaşırsa olumsuz etkilenir
• Plazma Proteinlerine Bağlanma Oranları
Bağlanma oranı artarsa absorbsiyon azalır, azalırsa absorbsiyon artar
• Doku Kalınlığı
Doku kalınlığı artarsa absorbsiyon azalır, azalırsa absorbsiyon artar
• İlacın İyonizasyonu (Çözünürlük)
' ilaçların absorbe olabilmesi kanda belli oranlarının iyonize olması
gerekir.(Bununla birlikte iyonize ilacın membranları, noniyonize ilaçlara göre daha zor geçtiği unutulmamalıdır)
• Lipofilite
Lipofilite artışı absorbsiyonu olumlu etkiler _... _ .. . _
• İlacın Farmasötik Şeklinin Ve Çözücüsünün Fiziksel Özellikleri
Benzatin penisilin çözücüsünün özelliğinden dolayı yavaş absorbe olur
• İlacın Verildiği Dokunun Kanlanması
Kanlanma azalışı absorbsiyonu olumsuz etkiler tam tersi de doğrudur
• Yüzey Alanı
Bağırsaklar, mideye göre daha büyük absorbsiyon alanı sundukları için ilaçlar bağırsaklarda daha fazla absorbe olurlar. Metoklopramid ve domperidon mide boşalma hızını arttırarak diğer ilaçların absorbsiyonunu arttırır.
• Absorbsiyon Alanı İle Temas Süresi
Süre azalırsa absorbsiyon azalır (örn: diare)
• İlaçlar Arası Etkileşim
Antiasidlerin diğer ilaçların absorbsiyonunu azaltması örnektir.
• İlacın Veriliş Yolu
Intravenöz uygulama en hızlı ve en verimli (biyoyararlanım %100) ilaç uygulamasıdır
,
2
GENEL FARMAKOLOJİ
olurlar, ivonize ilaç demek; h id ro filik anlamına gelir. Tam tersine non-ivonize ilaç ise; lip o filik demektir. •
Ö rneğin aspirin asidik bir ilaç olduğuna göre iyonlaşabilmek için çevreye hidrojen iyonu vermesi gerekmektedir. Mide içerisinde ortam yoğun bir şekilde hidrojen iyonu içerm ektedir. Dolayısıyla a spirin m ide içerisinde çevreye hidrojen iyonu veremez. Yani iyonlaşamaz. Buradan şu sonuca varmak gerekir. A sit madde asit ortam da çevreye hidrojen iyonu veremediği için iyonlaşamaz. Yani noniyonize = lip o filik olarak bulunur. Bu nedenle aspirinin vücuda emilimi mide mukazasından başlar. Mukoza hücresine giren aspirin (mukoza hücresi nötr pH'a sahip olduğu için); Çevreye H iyonu vererek iyonlaşır, yani hidrofilik olur.
Bazı ila ç la r a s id ik bazı ila ç la r b a z ik tir:
• • • • • • • • • • • • •
Fenobarbitat NSAİİ Sulfonamidler Ampisilin (Penisilin) Sefalosporinler Varfarin Teofilin Penisitamin Levodopa Mtx Fenitoin Propiltiourasil Klorpropamid / Tolbutamid • Furosemid / Tiazid Etakrinik asid
Peki aspirin molekülü mukoza hücresinden mide içerisinde geri dönüş yapabilir mi? Hidrofilik formda olduğuna göre membranları geçemez ve mide içerisine geri dönemez. Her gelen aspirin molekülü mukoza hücresi içerinde hapsolur kalır. Bu da daha sonra bahsedeceğimiz gibi iyon tuzağı mekanizmasıdır. Anlaşıldığı üzere; m addenin lip o filik ya da h id ro filik o lm a s ı o rta m ın p H ’sına g ö re d e ğ iş ik lik g ö s te rir. D eğişm eyen param etre ise pKa d eğ eridir ki tanım ı hatırlayalım. •
pKa (iy o n iz a s y o n s a b iti): İlaç m o le k ü lle rin in iy o n iz e ve n o n iy o n iz e fo rm la rın ın b irb irin e e ş it o ld u ğ u pH d e ğ e rid ir. pK a d e ğ e ri ila ç absorbsiyonunu etkiler.
Bir ilacın absorbe olabilmesi için absorbe olacağı alana (damar duvarı) kadar ulaşması gerekir, bu ise ilacın iyonize özellikte ( hidrofilik) olması ile mümkündür. Damar duvarına ulaşan ilacın absorbe olması için ise noniyonize (lipofilik) olması gerekir. Özetlersek bir ilacın absorbe olabilm esi için biraz lip o filik biraz da h id ro filik olması gerekir. Bu ise ilaçların pKa değerinde oluşur. pKa değeri ilaçlar için sabit değerdir ve ilacın absorbsiyona uygun olduğu pH değerine yakın pH’ı gösterir. ‘‘İyonizasyonun absorbsiyon üzerindeki e tk is i" başlıklı şekile bakınız.
B a zlar
A s itle r
‘
• Amfetamin / Kokain / Opiyatlar • Nikotin • Trisiklik antidepressanlar • Nöroleptikler • Antihistaminikler • Striknin • Lokal Anestezikler (LA) • Diazepam • Atropin / Skopolamin • Fizostigmin / Pilokarpin • Ktonidin • Propranolol • Amiodaron • Aminoglikozid / Eritromisin • Kinin / Kinidin / Klorokin • Prokainamid • Sempatomimetik aminler / Dopamin / Seratonin / Histamin
İdrar bazikleştirilirse, böbreklerden atılımları artar
İdrar asitleştirilirse, böbreklerden atılım ları artar
İdrarı kalevileştiren maddeler; • Sodyum bikarbonat • Sodyum laktat • Asetazolamid
İdrarı • • • •
•
asitleştiren maddeler; Asit Amonyum klorür Metionin Arginin hidroklorür
İyon tuzağından en fazla faydalanılan durum ilaç zehirlenmeleridir.
* Ö rneğin asit b ir madde ile zehirlenm ede idrar alkali y a p ılır. B öylelikle tübüler sistem de asit maddenin iyonizasyonu artırılm ış olur. Yani asit madde tübüler sistemde hidrofilik olarak bulunur. Hidrofilik olduğu içinde vücuda reabsorbe edilemez ve idrarla vücuttan atılır. (Aspirin zehirlenmesinde NaHCO kullanım örneğinde olduğu gibi). Asit madde ile zehirlenm enin tedavisinde idrarın alkali, alkali madde ile zehirlenm enin tedavisinde idrarın asit yapılmasının mantığı budur. Doğru cevap: C
~\
r Asidik ortam
Bazik ortam
İyonizasyonun absorbsiyon üzerindeki etkisi
Fick kanunu aşağıdakilerden hangisini tanım lar?
Ö n e m li a s id ik v e b a z ik ila ç la r
A) Aktif transport B) Pasif diffüzyon C) Kolaylaştırılmış diffüzyon D) Pinositoz E) Reseptör aracılı endositoz Doğru cevap: B 3.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin m olekül ağırlığı diğerlerine göre daha d ü şü ktü r?
A sitler
Bazlar
• • • • • • • •
• Amfetamin / Kokain / Opiyatlar • Sempatomimetik aminler • Antihistaminikler • Nöroleptikler / Trisiklik antidepressanlar • Lokal Anestezikler (LA) • Nikotin • Striknin • Aminoglikozid / Eritromisin • Kinin / Kinidin / Klorokin
Fenobarbital NSAİİ Sulfonamidler Ampisitin (Penisilin) Sefalosporinler Varfarin Teofilin Penisilamin
A) Dalteparin B) Heparin
idrar bazikleştirilirse, böbreklerden atılımları artar.
C) Fondaparinuks D) Eritropoietin
İdrar asidleştirilirse, böbreklerden atılımları artar.
E) Lityum •
Lityum m olekül büyüklüğü 7 kg dalton olan ilaçtır. Gündelik hayatta kullanılan ilaçların çoğu 100-1000 kg dalton arasındayken heparin gibi 15000 kilodaltona varan ilaçlarda mevcuttur. Şıklardaki ilaçların çoğunun molekül büyüklüğü 1000 üzerindedir.
Doğru cevap: B 5.
Zayıf a sidik ve zayıf bazik ilaçların iyonizasyonu aşağıdaki denklem lerden hangisiyle hesaplanır? A) Fick denklemi
• Molekül Büyüklükleri: Heparin: 15000 kilodalton
B) Hendelson-Hasstelbach denklemi
•
D alte pa rin / T inza pa rin / E n oksip arin: 5000 kilodalton
C) Michaelis- Menten denklemi
•
Fondaparinuks: 1500
E) Hiçbiri
•
D) Schild denklemi
Doğru cevap: E 4.
- Zayıf asidik ve zayıf bazik ilaçların iyonizasyonu Handerson - Hasselbach denklemiyle hesaplanır.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi ile zehirlenm e durum unda idrarı asitleştirm ek, o ilacın idrar ile atılımını hızlandırır? A) Fenobarbital B) Morfin C) Penisilin D) Heparin E) Aspirin
Yine TUS’ta birkaç kez sorulmuş bir konudur. Burada temel husus; bazı ilaçlar asidiktir, bazı ilaçlar ise bazikdir (alkalidir). Bu özellik, ilaçların itrahında, yani böbreklerden atılımında önemlidir. Örneğin asit bir madde ile zehirlenmede idrar alkali yapılır. Böylelikle tübüler sistemde asit maddenin iyonizasyonu artırılm ış olur. Yani asit madde tübüler sistemde hidrofilik olarak bulunur. Hidrofilik olduğu içinde vücuda reabsorbe edilemez ve idrarla vücuttan atılır; aspirin zehirlenmesinde NaHCÖ3 kullanımı örneğinde olduğu gibi. A s it madde ile zehirlenm enin tedavisinde idrarın alkali, alkali madde ile zehirlenmenin tedavisinde ise idrarın asit yapılmasının mantığı budur.
-
PKa; ilaç moleküllerinin %50’sinin iyonize durumda olduğu PH değeridir.
Doğru cevap: B 6.
A sp irin pKa’sı 3.5 olan zayıf a sidik b ir ilaçtır. A sp irin pH’sı 2.5 olan m idede bulunduğu sırada yağda çözünen kısmının yüzdesi yaklaşık olarak kaçtır? A) %99
B) %90
C)%1
D) %10 E) %50
Aspirin asidik ilaç olduğundan ortam ne kadar bazikse o kadar iyonize olur ne kadar asidikse o kadar az iyonize olur. Yani daha liposolübl olur, log (HA/A) = pKa-pH Henderson Hasselbalch eşitliğinden %90 bulunur.
Doğru cevap: B
GENEL FARMAKOLOJİ
2.
I. pK= 6 olan zayıf asidik b ir ilaç oral olarak veriliyor. Midenin pH=3, kanın pH=7 kabul edildiğinde aşağıdakilerden hangisi doğru olur?
GENEL FARMAKOLOJİ
7.
10.
A) İki farklı preparatın aynı etken maddenin aynı miktarını aynı veya benzer farmosötik şekiller içerisinde içermesi
A) İdrar asidik yapıldığında, ilaç çok hızlı ekstrete edilir
B) İki farklı preparatın tedavide kullanılan dozlarının aynı olması
B) Mide parankimindeki ilaç konsantrasyonu hiçbir zaman lümendeki ilaç konsantrasyo-nuna ulaşamaz
C) Preparatların aynı dozda verilişten biyoyararlanımlarının benzer olması
C) Dengede, kandaki çözünmemiş ilaç konsan trasyonu çözünmüş ilaç konsantrasyonunun 10 katıdır D) Dengede, kandaki çözünmüş/çözünmemiş ilaç oranı yaklaşık 10’dur E) Dengede, midedeki çözünmüş ilaç oranı çözünmemiş ilaç oranından 1000 kat fazladır H enderson-Hasselbach denklem ine göre, çözünmüş ilaç=çözünmemiş ilaca eşit olduğunda pH = pKa dır. Kan pH=7 olduğu durumda çözünmüş ilaç oranı çözünmemişin 10 katıdır. Midede pH=3, ilaç pKa=6 olduğu durumda çözünm üş ilaç oranı çözünm em işin 1/1000’idir. ilaç rahat iyonize olduğu bölümde (kanda) biriktirilir. İdrarın asidifikasyonu çözünmemiş ilaç miktarını dolayısıyla ilacın reabsorpsiyonunu artırır. Yani renal ekskresyon azalır.
Aşağıdakilerden hangisi farm asotik eşdeğerliği tanım lam aktadr?
D) ilaçların aynı farmasotik şekilde olması E) Bir ilacın diğer bir ilaçla aynı maddeyi içermesi ve aynı etkinlik ve güvenliği göstermesi Bu soruda B ve D şıklar çeldirici C şıkkı biyoeşdeğerliği, E şıkkı terapötik eşdeğerliği tanımlamaktadır. D oğru cevap: A 11.
Aşağıdaki ilaç uygulama yerlerinden hangisi için biyoyararlam m ciddi b ir sorun olarak karşımıza çıkar? A) Oral
Bağırsak pH’sı düştüğü zaman bir ilacın absorpsiyonu azalıyor. Bu ilaç için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Zayıf asid
B) Damar içi enfeksiyon
C) Kas içi enfeksiyon
D) Transdermal
E) Sublingual
D oğru cevap: D 8.
sonra
Biyoyararlamm; ilacın veya metabolitinin sistemik dolaşıma geçiş oranıdır. Sistemik biyoyararlamm F simgesiyle ifade edilir. Bu açıdan bakıldığında intravenöz, kullanım da biyoyararlam m %100’dür. Aerosollerde de etkili yüzey alanın genişliği dolayısıyle de biyoyararlamm yüksektir. Oral yoldan verilen ilaçlarda ise biyoyararlamm önemli bir problemdir.
B) Zayıf baz C) Tersiyer amin D) Nötral organik bileşik E) Kuaterner bileşik Bağırsak pH’sı düştüğünde asidik ortam oluşacağı için ilaçlar daha çok iyonlaşacak ve daha az absorbe edilecektir.
Oral kullanımda biyoyararlanıma etki eden iki önemli faktör vardır. Bunlar: - Absorbsiyon - Hepatik eliminasyondur.
D oğru cevap: B 9.
İlaçlar ile reseptör kom plekslerinin sayısı aşağıdaki faktörlerden hangisine öncelikle bağlıdır? A) Efikasi B) Potens C) Renal Klerens D) Afi nite E) ilacın yarılanma ömrü •
İlaç reseptör komplekslerinin sayısını, ilacın reseptöre karşı olan afinitesi belirler.
•
Efikasi ilaç reseptöre bağlandıktan sonra, ilacın reseptörü aktive edip etki oluşturma kabiliyetidir.
•
ilacın atılımı ve yarılanma ömrü ise ilacın reseptör afinitesini doğrudan etkilemeyen faktörlerdir.
Doğru cevap: D
£
Çeşitli yollardan verilen b ir ilacın biyoyararlam m oranına göre plazma konsantrasyon p ro filin in değişimi
Doğru cevap: A
J
A) Aynı aktif maddeyi içeren müstahzarlar arasında biyoeliminasyon açısından fark olmaması
B iyoeşdeğerlilik: Etken maddesi aynı olan iki ilaç aynı dozlarda oral yoldan uygulandıklarında oluşturdukları b iy o y a ra rla n ım la r arasında fark olm am ası halinde (biyoyarlanımların %80-%120 aralığında olması) iki ilaç biyoeşdeğer olarak kabul edilir.
B ) Aynı aktif maddeyi içeren müstahzarlar arasında sanal dağılım hacmi açısından fark olmaması
Doğru cevap: C
C ) Aynı aktif maddeyi içeren müstahzarlar arasında biyoyararlanım açısından fark olmaması D) Farklı aktif madde içermesine rağmen aynı reseptörler üzerinden etki gösteren müstahzarlar E) Farklı aktif madde içermesine rağmen fizyolojik etkiyi gösteren müstahzarlar
14. Aşağıdakilerden hangisi oral yolla alınan ilacın biyoyararlanım ını etkilem ez? A) Böbreklerden atılan miktar
aynı
B) Barsaklardan emilime uğrayan madde miktarı C) ilacın barsakta ya da barsak duvarında metabolize olması
E Ş D E Ğ E R L İK
D) İlacın portal dolaşım ya da karaciğerde metabolize olması
F arm a sö tik e şd e ğ e rlik iki farklı preparatın aynı etken madde veya maddelerin aynı miktarını aynı veya benzer farmasötik şekiller içerisinde içermesi.
E) İlacın safra yoluyla atılımı
Farmasötik olarak eşdeğer olan preparatların aynı dozda verilişten sonra biyoyararlanım (absorbsiyon hız ve oranı) larının benzer olmasıdır.
ilacın biyoyararlanımını, oral yolla alman ve sistemik dolaşıma ulaşabilen fraksiyonel ilaç miktarı verir. İntravenöz alınan ilaçlar için biyoyararlanım yüksektir. Oral yolla alınan bir ilaç için; absorpsiyon, biyotransform asyon, safra ile atılım s is te m ik dolaşım a ulaşm adan önce geçen olaylardır ve biyoyararlanımı etkileyen faktörlerdir. Böbreklerden atılım ise genel dolaşıma ulaştıktan sonra gelişen olaylardandır.
T era pö tik e şd e ğ e rlik
Doğru cevap: A
Bir preparatın etkinliği daha önce belirlenmiş olan başka bir preparat ile aynı maddeyi içermesi ve aynı etkinlik ve güvenliği göstermesidir.
15.
B iy o e şd e ğ e rlik
Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin biyoyararlanım ı %98’den azdır? A)
Doğru cevap: C
Valproik asid
B) Salisilik asid
C) Lityum 13.
İki ilacın b iyo eşdeğerliliğini test etmek için aşağıdaki param etrelerden hangisi uygundur?
•
Lidokain karaciğerde presistematik eliminasyonu yüksek oranda uğruyan antiritm iktir. Oral yolla k u lla n ıld ığ ın d a b iyo yara rlan ım ı yaklaşık% 35 oranındadır. Oral yolla kullanılmaz.
•
Oral biyoyararlanım ı %100 e yakın ilaçlar:
•
D oksisiklin
•
Minosiklin
•
Linezolid
•
İndometazin
•
Lityum
•
Metronidazol
B) Cmax + t V2. + tablet analizi C) EAA + tmax + Cmax E) Cmax + Cmin + tmax F arm a ko kin e tikte , en ö nem li g ra fikle rd e n b irisi konsantrasyon-zam an eğrisidir. Bu eğrinin matematiksel olarak değerlendirilm esinde farm akokinetik olarak üç parametre kullanılmaktadır: • T m ax: İlaç uygulandıktan sonra Vabs = Velim oluncaya kadar, yani kandaki ilaç konsantrasyonu maksimuma ulaşıncaya kadar geçen süreye denir.
•
Fenobarbital
•
C m ax: İlacın kanda konsantrasyondur.
•
Salisilik asit
•
Eğri Altındaki Alan (EAA): ilaç konsantrasyonunun zamana karşı çizdiği tüm eğrinin altında kalan alandır. Absorbe edilerek sistemik dolaşıma geçen ilaç miktarını gösterir. Bu değerle uygulanan doz arasında doğru bir orantı bulunmaktadır.
•
Sülfometaksazol
u la ştığ ı
m aksim um
Bu üç parametre b iyoyararlanım ve b iyo e şd e ğ e rlilik değerlendirmelerinde primer önemlidirler.
D) Lidokain E) Diazepam
A) EAA + 1 1/2 + Cmax
D) Tmax + 1 V2 + Cmin
oral
• Trimetoprim • Valproik asid •
Diazepam
Doğru cevap: D
GENEL FARMAKOLOJİ
12. Aşağıdaki tanım lardan hangisi “ Biyoeşdeğerlik” i en ivi tanım lar?
16.
Oral kullanılan b ir ilacın hedef organa ulaşma seviyesini en ivi gösteren farm akokinetik özellik hangisidir?
17.
İlaç; aşağıdaki uygulama yollarından hangisinde ilk geçiş etkisine en fazla uğrar? A) Intravenöz
A) Efikasi
B) C max
B) Subkutan
C) T max
D) Dağılım hacmi (Vd)
C) Oral
E) Eğri altında kalan alan (EAA) Eğri altında kalan alan (EAA), ilacın absorbsiyonu, dağılımı, metabolizması ve atılımı ile süreçlerin hepsini içeren tek değerlendirm edir. Biyoyararlanım değerlendirilirken kullanılan en önemli ve güvenli yoldur.
D) Intramuskuler E) Rektal S İS T E M İK U Y G U L A M A Y O L L A R I
Klirens ve dağılım hacmi de ilacın hedef organa ulaşmasında önemli parametrelerdir; ama en önemli ve güvenli yol, eğri altında kalan alandır (EAA).
İlacın etkilemesi istenen bölge lokal uygulama yollarıyla ulaşılamayacak bir yerleşimdeyse veya tüm organizma düzeyinde bir etki gerekiyorsa, ilaç sistem ik olarak uygulanır.
Konsantrasyon - zaman eğrilerinin matematiksel olarak değerlendirilmesinde ve karşılaştırılmasında farmakokinetik olarak 3 parametre kullanılmaktadır:
İlaçlar sindirim kanalına verilir. Oral, rektal ve sublingual olm ak üzere üç şekli vardır.
1. T m ax: ilaç uygulandıktan sonra Vabs = Velim oluncaya kadar, yani kandaki ilaç konsantrasyonu maksimuma ulaşıncaya kadar geçen süreye denir. 2. C m a x: ila cın kanda konsantrasyondur.
ula ştığ ı
m aksim um
3. Eğri Altındaki Alan (EAA): ilaç konsantrasyonunun zamana karşı çizdiği tüm eğrinin altında kalan alandır. Dağılım hacmi (Vd): ilacın vücutta dağıldığı varsayılan hacim dir. İlaç dozunun, kan ilaç konsantrasyonuna bölünmesiyle elde edilir.
1- Oral uygulam a: Oral yoldan alınan bir ilacın esas em ilim yeri, absorbsiyon yüzeyinin geniş, kan akımının fazla olması ve ilaçların kalma süresinin mideye göre daha uzun olması (3-4 saat) nedeniyle ince barsaklardır. O ral u y g u la m a n ın P a re n te ra l u y g u la m a y a göre dezavantajları şunlardır: a) İlaçlar sistemik dolaşıma geçmeden önce karaciğerden geçtikleri için ilk geçiş etkisine maruz kalabilir. b) Besinler ve alınan bazı ilaçlar oral yoldan verilen ilaçların etkisini azaltabilir. c) İlaçlar mide-barsak mukozasını tahriş edebilir. Bu şekildeki ilaçlar oral yoldan verilmez. B iyoyararlanım ; uygulanan ilacın absorbsiyon hızı ve oranıdır. Sistemik uygulamada ilacın ne kadarının işe yaradığını gösterir. Sistemik biyoyararlanım (F); dolaşıma geçen ilaç miktarının ağızdan alınan doza oranıdır. Propranolol gibi yüksek oranda absorbe edilmesine rağmen, karaciğerde ilk geçiş etkisine maruz kalan ilaçların biyoyararlanımı azalmaktadır. Örnek: propranolol. Ancak bu durum ilacın oral yoldan kullanılmasına engel değildir. İlacın plazma konsantrasyon zaman grafiğinde eğri altında kalan alan (EAA), İlacın maksimum konsantrasyona ulaşması için gerekli süre (Tmaks) ve Maksimum konsantrasyonu (Cmaks) biyoyararlanımın göstergeleridir. Referans: Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi Sadece i.v. yoldan verilen ilaçların biyoyararlanımının %100 olduğu kabul edilir. Diğer uygulama yollarında Biyo yaradanım %100’den azdır. 2- Sublingual (dil altı) uygulama: Lipofilik, kısa sürede absorbe edilebilen, barsak veya karaciğerde önemli ölçüde ilk geçiş etkisine maruz kalma riski olan ilaçlar bu yolla verilir. İlacın sistemik dolaşıma geçmesi için karaciğerden geçmesi gerekmez, etki çabuk başlar. Izoprenalin, buprenorfin, nifedipin, seks hormonları, piroksikam gibi ilaçlar sublingual yolla uygulanabilir.
Doğru cevap: E
3- Rektal uygulam a: Ağızdan ilaç vermenin zor olduğu durumlarda (bebekler), hasta aşırı bulantı kusmadan dolayı p.o. ilaç alamıyorsa, veya p.o. alındığında şiddetli bulantı-kusma yapan ilaçlar rektal yolla uygulanır. Rektumdan emilen ilacın bir kısmı (%60) alt ve orta hemoroidal venlerle dolaşıma taşınır ve ilk geçiş etkisinden kurtulur. Rektal uygulama ile uygulanan maddenin özelliğine göre lokal veya sistemik etki elde etmek mümkündür.
20.
A) ilacın yarılanma ömrü uzundur B) İlk geçiş eliminasyonu yüksektir C) IV dozun etki süresi kısadır
Doğru cevap: C 18. Aşağıdaki değerlerden hangisi rektal uygulamada emilen ilacın yaklaşık ne kadarının ilk geçiş etkisinden kurtulduğunu gösterm ektedir? A) % 90-100
B )% 80-90
C )% 50-60
D) % 10-20
Yeterli plazma konsantrasyonu elde etmek için oral verilen doz, intravenöz verilm esi gereken dozdan çok daha fazla ise bu ilaçla ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi en d o ğ ru d u r?
D) Karaciğer mikrozomal yapmaktadır
enzim
indüksiyonu
E) Karaciğer mikrozomal yapmaktadır
enzim
inhibisyonu
Soruda tanımlanan özellik ilk geçiş etkisiyle ilişkilidir, presistemik eliminasyon da denilen bu durum ilacın hedef dokuya varmadan önce başta karaciğer olmak üzere, barsak mukozası, damar endoteli ve akciğerler gibi başka organlarda da olmaktadır.
E) % 5-10 Presistem ik elim inasyon = oral alınan lip o filik ilaçlarda en fazladır.
Doğru cevap: C 19. Aşağıdaki ilaçlardan emilim e uğram az?
hangisi
belirgin
rektal
Presistem ik elim inasyona en belirgin olarak uğrayan ilaçlar; - fJ-blokerler
A) Diazepam B) Furosemid C) Tiopental D) Propranolol E) Sodyum salisilat Bazı ilaçların rektal emilimleri belirgindir ve terapötik olarak bu yolla uygulanabilirler. Bu yolla uygulamanın dezavantajı; lümendeki su miktarı az olduğu için ilaçların rektum boşluğunda dissolüsyonu zordur ve dolayısıyla absorpsiyon daha kısıtlı olmaktadır.
- N arkotik analjezikler ve antagonistleri - Seks horm onu ilaçlar - Trisiklik antidepressanlar - Lidokain - Verapamil / Diltiazem D oğru cevap: B 21.
Burada önemli bir husus, presistemik eliminasyon olayıdır. Rektumun alt kısımlarını perfüze eden orta ve alt hemoroidal venler, doğrudan vena cava inferior’a açılırlar. Bu nedenle ilaç ilk geçişinde karaciğere uğramaz ve ilk geçiş etkisinden korunmuş olur. Fakat superior hemoroidal venler; vena portae'ya döküldüğü için ilk geçiş etkisine uğrar.
A) Metildopa B) Propranolol C ) Levodopa D) Testosteron E) Klorpromazin
B e lirg in rektal e m ilim e uğrayan ilaçlar: • Tiopental / metoheksital •
Diazepam / nitrazepam
•
NSAİİ (aspirin, parasetamol, sodyum salisilat vb.)
•
Pentazosin
•
Propranolol
Bir diüretik olan furosem idin belirgin rektal emilim i bulunmaz
Doğru cevap: B
Aşağıdakilerden hangisi bağırsak mukozasında belirgin presistem ik elim inasyona uğrayan ilaçlardan biri d e ğ ild ir?
Soru kökünde ‘bağırsak m ukozasında’ p re siste m ik elim inasyonun sorgulandığına dikkat ediniz. Propranolol karaciğerde belirgin presistem ik elim inasyona uğrayan n onselektif beta blokördür. P re s is te m ik E lim in a s y o n Ö rne kleri Karaciğerde presistemik eliminasyon örnekleri •
Beta blokörler: Propranolol, Labetalol, Metoprolol
•
Narkotikler: Morfin
• Trisiklik antidepresanlar: Am itriptilin, İmipramin, Nortriptilin •
Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar: Aspirin
• Steroidler: Kortizol, Budesonid • Antianjinaller: Nitritler, Nitrogliserin
GENEL FARMAKOLOJİ
J
8
GENEL FARMAKOLOJİ
B a ğ ırs a k m u k o z a s ın d a p re siste m ik e lim inasyon örnekleri •
Metildopa, Levodopa
•
Progesteron, Testosteron
•
Klorazepat, Klorpromazin
A) Labetalol
B) Morfin
C) Nikotin
D) Amitriptilin
•
Nikotin
Heparin: Esas olarak RES’te metabolize edilir
P re siste m ik
Aşağıdaki olu ştu ru r?
ilaçlardan
hangisi
prokinetik
A)
Propantelin
B) Difenhidramin
C)
İmipramin
D) Klomipramin
etki
E) Eritromisin • E ritrom isin mide boşalmasını hızlandırır. Pediatrik vakalarda gastroözafagial reflü tedavisinde kulanılır.
E ) Levodopa
izoproterenol
•
24.
22. Aşağıdakilerden hangisi özellikle bronş m ukozasında presistem ik elim inasyona uğrar?
•
E n a la p ril: Bir ACE inhibitörüdür. Değişmeden böbreklerden atılır.
Doğru cevap: C
D oğru cevap: B
B ro n ş M ukozasında Ö rne kleri
•
E lim in a syo n
M id e h a r e k e tle r in i e tk ile y e n ila ç la r M id e b o şa lm a sın ı h ız la n d ıra n ila ç la r
D oğru cevap: C 23. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi diğerlerinden daha fazla m iktarda enterohepatik sirkülasyona uğramaktadır?
M id e b o şa lm a sın ı y a v a şla ta n ila ç la r
Eritromisin
Morfin
Metoklopramid
Antihistaminikler
Domperidon
Antikolinerjikler (atropin, propantelin)
Betanekol
Trisiklik antidepresanlar
Sisaprid Deksloksiglumid (kolesistokinin A reseptör antagonisiti)
A) Furosemid B) Digoksin C) Dijitoksin
“ QİS düzeyinde ilaç absorbsiyonunu etkileyen faktörler” başlıklı tabloya bakınız.
D) Enalapril E) Heparin Bu s o ru y a ce vap ve rm e d e n ö n ce e n te ro h e p a tik sirkülasyon konusunda biraz bilgilenelim . Faz II reaksiyon sonucunda glukuronat ve sülfat ile konjüge edilen ilaçlar bağırsaklara atılır. Bağırsaklarda ilaçla konjügatı arasındaki bağı koparan sülfataz ve aglukuronidaz enzimi salgılayan bakteriler vardır. Bakteriler bu enzimler sayesinde ilacı konjügatından serbestleştirir ve ilaç tekrar absorbe olarak dolaşıma geçer. Enterorohepatik sirkülasyon çoğu ilacın plazma konsantrasyonunun ve etki sürelerinin uzamasına neden olur. Sadece oral olarak alınan ilaçlar değil, parenteral olarak uygulanan ilaçlar da enterohepatik sirkülasyona girer. ENTEROHEPATİK SİRKÜ LASYO N A ÖNEM Lİ İLAÇ LAR :
GİREN
EN
• Steroid yapılı ilaçlar
D oğru cevap: E 25.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi gastrointestinal sistem de ilaç absorbsiyonunu azaltm az? A) Sulfasazalin B) Gabapentin C) Kaolin-pektin D) Kolestiramin E) Alüminyum hidroksid
• Gabapentin metabolize olmaz ve diğer ilaçlarla ilaç etkileşim ine daha az girer. İlaç absorbsiyonunu etkilemez. •
İlaç A b sorbsiyonunu Azaltan ilaçlar:
• A ntiasidler (alüm inyum hidroksid , magnezyum hidroksid)
•
Morfin
•
Dijitoksin
•
Neomisin
•
Karbamazepin
•
Kaolin - Pektin
•
Rifampin
•
Kolestiramin
DİĞER SEÇENEKLER: •
Furosemid: Bir diüretiktir. Değişmeden böbreklerden atılır.
•
D ig o k s in : H idrofilitesi yüksektir; büyük oranda böbreklerden atılır.
• Sulfasalazin
Doğru cevap: B
QİS d ü z e y in d e ila ç a b s o rb s iy o n u n u e tk ile y e n fa k tö r le r Mide-barsak kanalından absorpsiyon düzeyindeki ilaç etkileşm e mekanizmaları ve ilaç örnekleri Etkileşme Mekanizması
Etkileyen İlaç
Mide boşalma hızını yavaşlatma
Propantelin (antikolinerjı'k) Antihistaminikler Trisiklik antidepresanlar
Mide boşalma hızını arttırma
Prokinetik ilaçlar: metoklopramid ve domperidon
Absorpsiyon hızı artması
Aspirin, Parasetamol, Siklosporin
Barsak motilitesini hızlandırma
Magnezyumlu antiasidler, Proton pompası inhibitörleri, H2reseptör antagonistleri
Azalma
Çeşitli ilaçlar
Mide suyu pH sinde artma
Proton pompası inhibitörleri H2 reseptör antagonistleri
Absorpsiyon hızı ve derecesinde azalma
Atervidin, ketokonazol, B12 vitamini, demir preparatları
Şelasyon yapma
Antiasidler, demir sülfat, sukralfat
Absorpsiyonda azalma
Fluorokinolonlar, tetrasiklinler, izoniazid, kinidin, fenotiazinler, digoksin, H2reseptör antagonistleri
Bağlama
Kolestiramin, kaolin, pektin
Absorpsiyonda azalma
Pravastatin, varfarin, piroksikam, linkomisin
Barsak çeperinde P-glikoprotein enzim inhibisyonu
Ketokonazol, İtrakonazol, flukonazol, eritromisin, verapamil, diltiazem, kinidin
Absorpsiyon artması
Midazolam, siklosporin, terfenadin
Gastrointestinal kanala toksik etki (malabsorpsiyon sendromu)
PAS, neomisin, kolşisin
Absorpsiyon azalması
26. Kanser kem oterapisinde m etotreksat sırasında, m etotreksatın kanser üzerinde to ksik etkilerini daha da amacıyla kullanılan P-glikoprotein aşağıdakilerden hangisidir?
Absorpsiyondaki Değişme
Etkilenen İlaç
Absorpsiyon hızı azalması
Sülfonamidler, fenilbutazon, parasetamol, vb. î
!
i
Penisilin, rifamisin, izoniazid
kullanımı hücreleri arttırm ak inhibitörü
A) Verapamil
B) Etanol
C) Rifampin
D) Propronalol E) Ritonavir
P -g lik o p ro te in in h ib itö rle rin d e n bazıları (verapam il, diltiazem ), ila ç d ire n c in i yenm ek iç in ku lla nıla bilen ila çla rd ır ve bütün P- gliko protein inh ibitö rle ri, plazma ilaç seviyelerinde artışa neden olurlar. Verapamil, P -glikoproteini inhibe ederek m etotreksatın kanser hücrelerinden efluks yoluyla atılımını baskılar ve m etotreksatın kanser hücrelerindeki to ksik etkisini arttırır. P-glikoprotein ilaçların bağırsak epitel hücrelerinden aktif olarak lümene atılımında rol oynayan bir pompa s is te m id ir. P -glikoprotein, ilaç m etabolizm asından sorumlu bir başka enzim olan CYP3A enzimi ile birlikte bağırsakta yaygın olarak bulunur. Bu iki proteini inhibe eden ve indükleyen maddeler genelde aynıdır. P-glikoprotein inhibisyonu ilaçların plazma seviyelerinde artışa neden olabilir. Verapamil ve diltiazem P-glikoproteini inhibe ederek kanser ve protozoa infeksiyonlarının tedavisinde, kemoterapi ve antiprotozoal ilaçlara karşı direnç gelişimini engellemek amacıyla kullanılırlar.
Doğru cevap: A
27. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi optim al etki için tok karnına alınmasına gerek y o k tu r? A) Propronalol
B) Alendronat
C) Dikumarol
D) Fenitoin E) Siklosporin
•
Bifosfonatlar (alendronat, etidronat vb) özafagus motilite bozuklukları ve reflü özafajit yapabildikleri için aç karnına alınması önerilir.
GENEL FARMAKOLOJİ
|
10
GENEL FARMAKOLOJİ
Aç ka rn a a lınm ası g e re k e n ila ç la r
29. Aşağıdaki faktörlerden hangisi bariyerinin geçirgenliğini azaltır?
• Bifosfonatlar (Alendronat, etidronat)
A)
• Penisilinler
Radyoterapi
B) Menenjit
C) Glukokortikoidler
• Sefalosporinler
kan-beyin
D) Alkol
E) Antineoplastik ilaçlar
• Tetrasiklinler
D oğru cevap: C
• izoniazid • Levodopa
30. Aşağıdakilerden hangisi ilaçların dokulara dağılım hızını etkileyen faktörlerden d e ğ ild ir?
• Midazolam • Penisilamin • Klorambusil
A) Doku perfüzyon hızı
• Melfalan
B) Dokunun ilaca afinitesi
• Merkaptopurin
C) ilacın dozu
• Metotreksat
D) Plazma proteinlerine bağlanma oranı
• Rifampin
E) ilacın pKa değeri İla çla rın d ağılım hızını e tkile ye n fa k tö rle r
Y e m e kte ve ya ye m e ğ e g ö re s a b it b ir zam anda a lınm ası g e re k e n ila ç la r • Nitrofurantoin
Doku perfüzyon hızı: Kan akım hızının yüksek olduğu yerlerde (karaciğer, böbrek) dağılım daha hızlı olur. Pasif difüzyona elverişli ilaçlar dokuya daha rahat difüze olur, ilaç ne kadar lipofilik, az iyonize ve ufak moleküllüyse o kadar rahat diffüze olacaktır.
• Griseofulvin • Klorokin • Retinoidler
Plazma proteinlerine bağlanma: Oranın yüksek olması, ilaçların dokuya geçişini azaltır.
• Metoksalen • Dikumarol • Fenitoin • Lovastatin • Siklosporin • Propranolol
•
Dokunun ilaca afinitesi
•
İlacın pKa değeri ve ortamın pH'sı.
•
ilacın dozu dağılımı etkileyen faktörlerden değildir.
D AĞ ILIM A Ş A M A S IN I FAKTÖ RLER
ETKİLEYEN
ÖNEMLİ
1. Plazma proteinlerine bağlanma
D oğru cevap: B
2. Sekestrasyon 28.
Crohn ve çölyak aşağıdaki ilaçlardan azalır? A)
hastalığı olan hastalarda hangisinin absorbsiyonu
Klindamisin
D) Sulfametoksazol E) Asetaminofen
Crohn hastalığında absorbsiyonu azalmış ilaçlar
Çölyak hastalığında absorbsiyonu azalmış ilaçlar
Klindamisin
Metronidazol
Amoksisilin
Propranolol
Sefaleksin
Penisilin V
Trimetoprim
Metildopa
Asetaminofen
Sulfametoksazol
Asetaminofen
Doğru cevap: E
6. Kan akımı 7. Yaş ve cinsiyet 8. Difüzyon hızı
C rohn ve ç ö ly a k h asta lığınd a ila ç a b s o rb s iy o n la rı Crohn ve çölyak hastalığında absorbsiyonu artmış ilaçlar
4. iyon tuzağı 5. Organ büyüklüğü
B) Propranolol
C) Trimetoprim
3. Redistribüsyon
9. Doku perfüzyon hızı 10.
Lipofilite
D oğru cevap: C 31. İlaçların dağılımı ile ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru d eğ ild ir? A)
Asidik ilaçlar bağlanırlar.
plazmada
özellikle
albümine
B) Proteine bağlanma genelde reversibl bir olaydır. C) Serbest ilaç farmakolojik etki göstermez. D) Proteinlere uğramaz.
bağlı
ilaç
glomerüler
filtrasyona
E) Kronik karaciğer bozukluklarında albümin azalır, serbest ilaç fraksiyonu artar.
11
Albümine en fazla bağlananlar İlaç plazmada serbest ve plazma proteinlerine bağlı olmak üzere temel olarak iki şekilde bulunur.
• Amiodaron (%99.9) • Dikumarol / Varfarin (%99.6) • Diazepam • Fenitbutazon • Probenesid • Klorpromazin • Furosemid
L ip o filik ilaçlar, plazma proteinlerine hidrofilik ilaçlara göre daha fazla bağlanır. Çünkü sonuçta plazma bir hidrofilik ortamdır. Plazma proteinleri normal şartlarda glomerüler filtrasyona uğramadığı için, plazma proteinlerine bağlı ilaçlar da g lom erüler filtrasyo na uğramaz.
Albüm ine en az bağlananlar • • • • •
Asıl farm a kolojik etki gösteren serbest ilaç fraksiyonudur. Bağlı fraksiyon rezervuar(depo) fonksiyonu görür. İlaçları plazmada en ço k taşıyan protein album indir. Albümine bağlanan ilaçlar asidik ilaçlardır. Bu bağlanma non-selektif ve reversible(tersinir) olur.
•
K r o n ik k a ra c iğ e r h a s ta lığ ın d a albüm in sentezi azalacağından varfarin gibi plazma proteinlerine fazla bağlanan ilaçların dozu azaltılmalıdır. P lazm a p ro te in le rin e b ağ la nm a : •
D ağılım ı b elirle yen prim er param etre plazma proteinlerine bağlanma oranıdır. Bu bağlanma eı fazla albüminle olur. Bağlanmanın en önemli özelliğ. non selektif ve reversibl olmasıdır. İstisna olarak a lkille yici ilaçlarla plazma proteinleri arasındaki bağ kovalent bağdır (en kuvvetli bağ).
•
Plazma proteinlerine bağlanan ilaçlar genelde lipofilik ve zayıf a sidik yapıdadırlar. Lipofilik maddeler yağda çözünürler; bu nedenle plazmada bir taşıyıcıya ihtiyaç duyarlar
• Albümine bağlı ilaç farmakolojik olarak etki ortaya çıkartmaz. Etki gösteren ilaç se rb e st formdur. Sonuç olarak plazma proteinine bağlı ilaç etki göstermez. Ancak bir depo şekildir. Serbest fraksiyon kullanılıp tüketildikçe albümine bağlı ilaç bağlandığı yerden ayrılır ve serbest form oluşturur. İla ç la rın en fa z la bağlandığı p la zm a p ro te in le r i •
Albümin
•
a 1-asit glikoprotein
•
Lipoproteinler
•
Gama-globülinler
• Nifedipin • Klorpropamid / Tolbutamid • Fluoksetin • indometasin . TAD • Amfoterisin • Propranolol
•
Lityum (% 0) Asetaminofen Alkol Nikotin Lizinopril
• • • • •
Aminoglikozidler Uvabain Metronidazol Asiklovir Gabapentin
Plazma p ro te in le rin e b ağ la nm ış olan ila ç la r; ilaç e tk ile şim in e ço k açıktır. Örneğin va rfa rin ; fazla plazma proteinine bağlanan ila çtır (%99.6). Serbest fraksiyonu %0.4’dür. Yani etkiyi bu %0.4’lük kısım oluşturur. Varfarin tedavisi alan hasta, plazma proteinlerine bağlanma eğilimi gösteren başka bir ilaç aldığında (örneğin NSAİİ), varfarinin küçük bir miktarı plazma proteinine bağlandığı yerden ayrılır. Diyelim ki %0.4’lük küçük bir kısım daha ayrıldı ve varfarinin serbest fraksiyonu %0.8’e yükseldi. Serbest fraksiyonun %0.4’den %0.8’e çıkması demek, dozun iki katına çıkması ve belki de to ksisite demektir. Bu nedenle bir ilaç plazma proteinine ne kadar fazla bağlanıyorsa, ilaç etkileşim ine o kadar açık demektir. En fazla toksisite oluşturan ilaçlardan bir tanesi bu nedenle varfarindir. Terapötik aralığı en dar ilaçlardan biridir. Terapötik Aralık: İlacın minimal efektif konsantrasyonu (MEK) ve m inim al toksik konsantrasyon (MTK) aralığıdır.
T e ra p ö tik aralığı en d a r o la n üç ö n e m li ila ç •
Digoksin
•
Varfarin
•
Lityum
•
Teofilin
Genel anestezikler Antiepileptiklerin çoğu Antiaritmiklerin çoğu
• Aynı şekilde plazma proteinine bağlı ilaç metabolik e tk ile şim e de açık dem ektir. Ö rneğin, kişide karaciğer ye tm ezliği var ve yeterince albüm in sentezleyemiyor veya böbrek yetmezliği var idrarla a lb üm in kaybediyor. Bu g ib i h ip o a lb ü m in e m i durum larında ilacın dozunu azaltmak gereklidir. Çünkü plazma proteinine bağlanan miktar azalacağı için serbest form artar ve toksisite riskinde artış oluşur.
GENEL FARMAKOLOJİ
Soru ilaçların plazmada bulunm a durum larını ve bu durum ların fa rm akolojik anlamlarım sorgulamaktadır.
GENEL FARMAKOLOJİ
12
a 1-asit glikoproteine bağlananlar • Lidokain gibi LA’Ier • Kinin / Kinidin • Propranolol • Metadon • Imipramin • Prazosin • Klorpromazin
antiagregan etkiler oluşturur. Lipoproteinlere bağlananlar • Siklosporin (LDL) • imipramin • Kinidin • Klorpromazin • imipramin
y-globulinlere bağlananlar • • • • •
Tubokürarin Pankuronium Morfin Steroidler Kodein
•
Plazma proteinlerin veva enzimlerde kovalent bağı oluşturan ilaçlar:
•
Fenoksibenzamin
• Alkilleyici antineoplastikler (Siklofosfamid, Busulfan vb) • Aspirin •
Non selektif MAO enzim İnhibitörleri
•
Ekotiofat / Isoflurofat / D iiso p ro p ilflo ro fo sfa t
D oğru cevap: E E ritro s itle re b ağ lanan ilaçlar: •
Esm oloi
•
Propranolol
•
Kinidin
34.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi plazma proteinlerine hiç bağlanmaz? A)
Dijitoksin
C)
Aspirin
D oğru cevap: C
D) Valproik asid E) Diazepam
32. Aşağıdaki cüm lelerden hangisi yanlıştır? A) Plazma proteinlerine bağlı olan ilaç serbest kalıncaya kadar dokulara difüze olamaz. B ) Asidik ilaçlar bağlanır.
B) Vigabatrin
çoğunlukla
plazma
albuminine
C) Plazma proteinlerine bağlı ilaç serbest ilaca göre daha küçük sanal dağılım hacmine sahiptir. D) Plazma proteinlerine bağlanan bir ilacın alımı daha önce alınan ve büyük oranda bağlanan ilacın etkisini değiştirir. E) Genellikle ilaçlar plazma proteinlerine irreversibl bağlanırlar. Proteine bağlı ilaçlar dokulara difüze olamaz. Sanal dağılım hacminde plazma konsantrasyonu önemli birfaktördür. Bağlı olan ilaç plazma içinde olduğundan sanal dağılım hacmi düşer. Sonradan alınan ilaç ilk alınan ve yüksek oranda plazma proteinlerine bağlanan ilacın etkisini değiştirir. Bu yolla ilk alınan ilacın plazma konsantrasyonu artar. A sid ik ilaçlar album ine bazik ilaçlar da Beta1-asit glikoproteine bağlanırlar. Plazma proteinlerine bağlanma reversibl bir olaydır. Doğru cevap: E 33. Aşağıdaki ilaçlardan hangileri, etkileşim e girdikleri, reseptör, plazma proteinleri veya enzim lerle kovalent bağ oluşturm azlar? A) Fenoksibenzamin B) Siklofosfamid
Plazma p ro te in le rin e bağlanm anın ö z e llik le ri: Genellikle, asidik ilaçlar albümine, bazik ilaçlar Alfa,asid glikoproteine, bağlanır. Siklosporin plazmada düşük dansiteli lipoproteine bağlanır. Albümine bağlanma non-selektiftir, geri dönüşlüdür, ilaçlar birbirleriyle yarışır. Proteine bağlı ilaç molekülleri etki gösteremediğinden bağlanma oranı önemlidir ve ilacın konsantrasyonundan bağımsızdır. Proteinler ilaçlar için kanda bir rezervuar görevi görür, serbest ilaç m olekülleri vücuttan u zaklaştırıld ıkça , albümine bağlı bir miktar ilaç serbestleşir ve kandaki serbest ilaç konsantrasyonu sabit tutulmaya çalışılır. Plazma proteinlerine yüksek oranda bağlanma ilaçların glomerüier filtrasyon yoluyla atılımını yavaşlatır, tübüler sekresyonu ise artırır. Siroz, kron ik böbrek y e tm e z liğ i gibi durum larda hipoalbüminemi oluşması nedeniyle ilaçların bağlanma oranı düşeceğinden dozu azaltmak gerekir. Üremide proteinlere bağlanma oranı düşer. Yüksek oranda plazma proteinlerine bağlanan ilaçlar: Bihidroksikumarin (%99.5), diazepam (%99), dijitoksin (%97), klordiazepoksid (%97), nifedipin (%96), midazolam (%95), valproik asid (%93), aspirin (%85). Plazma proteinlerine hiç bağlanmayan ilaçlar: Etil alkol, aminoglikozidler, gabapentin, lityum, vigabatrin. Doğru cevap: B
C) Aspirin D) Busulfan E) Diklofenak •
Diklofenak, siklooksijenaz enzimini reversibl bloke eden non steroid antiinflamatuvar ilaçtır. Nonsteroid a n tiin fla m a tu a r ila ç la r a ra sın d a irre v e rs ib le siklo ksije n a z blokajı yapan tek ilaç a spirin dir. Aspirin trombosit siklooksijenazını tersinmez olarak bloke ederek trom boksan üretim ini baskılar ve
35. G riseofulvinin keratinize dokulara afinitesinin olması aşağıdakilerden hangine örnektir? A) İyon tuzağı B) Enterohepatik sirkülasyon C) Presistemik eliminasyon D) Redistribüsyon E) Sekestrasyon
13
Vücuda alınan bir ilacın, belli b ir hücre veya dokuya affınite gösterip o dokuda birikmesidir. Önemli sekestresyon örnekleri; s Glikozidlerin kas yapılarda toplanması Y Klorokinin retina gibi m elanin içeren dokulara affinitesinin olması Y Griseofulvinin keratinize dokularda toplanması kalsiyum
içeren
dokularda
K Mepakrinin bazofilik hücrelerde toplanması s Trisiklik antidepressanların akciğerde toplanması
A ) Total sistemik klirens böbrek klirensi, hepatik klirens ve diğer organların klirensleri toplamıdır B) Kararlı durum konsantrasyonu total klirens ve doz arasındaki ilişkiyle belirlenir C) Renal klirens böbrek eliminasyon hızının plazma konsantrasyonuna bölünmesi ile bulunur D) Klirensi belirleyen en önemli faktörlerden biri dolaşımdaki serbest ilaç konsantrasyonudur
B) Tiopental-Yağ dokusu C) Klorokin-Karaciğer
E) Kürensin en önemli belirleyicisi plazma proteinlerine bağlı ilaç konsantrasyonudur
D) Tetrasiklin-Kemik dokusu
Kısa e tkili b arbitüratların yağ dokusunda birikimi çok yüksektir. K iorokin retina ve karaciğerde birikir.
İyot ve iyodürler, tiroid bezinde birikir.
38. İlaç klirensi hakkında aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Digoksin-Miyokard
D igoksinin miyokarddaki konsantrasyonu, plazmadakinin 60 katı kadardır.
Kiorokin, retinada, karaciğerde ve cilt, iris gibi melanin içeren dokularda birikir.
Doğru cevap: E
36. Aşağıdaki ilaçlar ve karşılarında yüksek oranda sekestre oldukları yapılarla ilg ili eşleşmelerden hangisi ya nlıştır?
P e n is ilin le r absorbe edildikten sonra vücut sıvılarında dağılımları iyidir. Ancak p ro sta t sıvısı, BOS, göz ve eklem lerde dağılımları zayıflatır.
•
•
D oğru cevap: E
E) Penisilin-Prostat sıvısı
Dışarıdan verilen noradrenalin, adrenerjik sinir uçlarında ve adrenal medulladaki kromatin hücrelerde birikir.
• Kardiyak glikozitler, kalp, böbrek, çizgili kas, yağ dokusu ve karaciğerde birikir.
s İyodun tiroid bezi içinde birikmesi Y T e tra siklin le rin toplanması
•
Böbreklerden elimine edilen ilaç plazmada serbest durumda bulunan ilaçtır. Total klirens değerini böbrek, karaciğer ve diğer tüm organ ve sistemlerin klirensi toplamı verir. Renal klirens böbreklerden itrah hızının plazma konsantrasyonuna bölünmesi ile bulunur. Kararlı durum konsantrasyonu ilaç atılımı ve emilimi arası denge ile sağlanır. D oğru cevap: E 39. Yanlanma ömrü (t 1/2 ): 10 saat olan b ir ilacın dağılım hacmi 40 litredir. Bu ilaç için klirens değeri aşağıdakilerden hangisidir?
Tetrasiklinler kemiklerde ve dişlerde birikir. Mepakrin (kinakrin), bazofilik hücrelerde (örn. karaciğer, düz kas) birikir.
A) 0.1 L /s a a t
B ) 2 L /s a a t
C) 2. 77 L / saat
D) 3.35 U saat E) 9.9 L /s a a t
D oğru cevap: E 37. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi bazofillerde birikme özelliğine sahiptir? A) Tiopental B) Griseofulvin C) Tetrasiklin D) Karbamazepin E) Mepakrin •
M epakrin (kinakrin), bazofilik hücrelerde (örn. karaciğer, düz kas) birikir.
• Tiyopental, santral sinir sistemi ve yağ dokusunda birikir. •
İmipramin ve selektif serotonin reuptake inhibitörleri, akciğerde birikir.
Farm okirıetik form ülleri bilmek, bu konuyla ilg ili soruları b a sit b ir şekilde yapmamızı sağlar. Yarılanma ömrünün formülü aşağıda gösterilmiştir. Bu formüle göre, klirens ve dağılım hacmi (Vd) parametreleri hesaplanabilir. Soruda klirens sorulduğuna göre, elimizdeki parametreleri yerlerine koyduğumuzda, klirensi kolayca hesaplarız. 1 1/2 (Yarılanma ömrü) = 0, 693x Vd/ klerens Bu fo rm ü le göre •
Klirens: = 0, 693 x V d / 1 1/2
•
Klirens: = 0, 693 x 40 L / 10 saat
•
Klirens: = 2.77 L /s a a t
Doğru cevap: C
GENEL FARMAKOLOJİ
• Tetrasiklinler, kalsiyumla şelasyon yaparak kemik ve dişlerde birikir.
S e ke stra syo n :
40.
İlaç başlanacak b ir hastada yüklem e dozunun form ülü aşağıdakilerden hangisidir? A) Dağılım hacmi (Vd) * Hedeflenen konsantrasyonu / F (biyoyararlanım)
plazma
C) Dağılım hacmi (Vd) konsantrasyonu
C) Bazı konjugasyon reaksiyonlarında kovalent bağ kullanılır.
/
Hedeflenen plazma
Eğer hasta ilaç ku lla n ılırke n oluşan ilacın konsantrasyonu (mevcut), istenilen (hedeflenen) ko nsa ntra syon a u laşm adıysa, yüklem e dozu aşağıdaki şekliyle hesaplanır; Yükleme dozu: Dağılım hacmi (Vd) * (Hedeflenen plazma konsantrasyonu- mevcut konsantrasyon) / F (biyoyararlanım)
Doğru cevap: A 41.
A) ilacın toksik etkilerini arttırabilir. B) İlacın teratojenik etkileri artabilir.
E) Yarılanma ömrü (tl/2) * Hedeflenen plazma konsantrasyonu • Yüklem e dozu: Dağılım hacmi (Vd) * Hedeflenen plazma konsantrasyonu / F (biyoyararlanım)
•
için
B) Yarılanma ömrü (t1/2) * Klerens
D) Yarılanma ömrü (t1/2) / Klerens
•
43. İlaç m etabolizmasının özellikleri aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Enfeksiyonu olan bir hastaya oral yolla antibiyotik yüklemesi yapılacaktır. Antibiyotiğe ait farmakokinetik özellikler aşağıda sıralanmıştır. VçL(dağılım hacmi): 50 litre Kİ (klerens): 25 mL / dakika 1 1/2 (yarılanma ömrü): 24 saat F (biyoyararlanım): %50 (F:0.5) Cp (hedeflenen plazma konsantrasyonu): 2 mg/L
Oral kullanılan bu ilacın hedeflenen plazma konsantrasyonu ( Cp ) 2mg / Litredir. Bu ilaç için uygun olan yüklem e dozu bu ilaç için kaç m iligram dır? A ) 50 mg
B ) 100 mg
C ) 200 mg
D )400 mg E ) 600 mg
biyotransformasyonla
D) Genelde ilacın su çözünürlüğünün azalmasına neden olur. E) İlacın organizmada etkinlik süresini artırabilir. İla ç m e ta b o liz m a s ı ç o k k o m p le k s b ir s ü re ç tir, ilaçların ina ktivasyo nu n un yanında aktivasyo nla da s o n u ç la n a b ilir. M etabolizm a s ü re c in i iy i öğrenm ek TUS sınavında çok önemlidir. İlaç m etabolizm ası (biyotransformasyon) tüm vücutta, ancak daha çok karaciğerde gerçekleşir. Bu olayda pek çok enzimatik reaksiyon rol oynar (oksidasyon, redüksiyon, hidroliz, konjugasyon). Bazı faz 2 re a k s iy o n la rd a (k o n ju g a s y o n ) ir r e v e r s ib l o la n k o v a le n t b a ğ la r kullanılabilir. Metabolizma sonucunda ilaçlar; genellikle inaktif ve daha polar (iyonize = hidrofilik) metabolitler haline getirilirler. Tam tersine inaktif ilaçlar, biyotransformasyon reaksiyonu sonucu aktifleşebilir ve etki süreleri uzayabilir. Bu tip ilaçlara ön ilaç denir. Biyotransformasyon reaksiyonu sırasında ilaç etkisi değişmeyebilir veya to ksik m etabolitler oluşabilir. Biyotransformasyon sonucu, ilaç molekülleri genellikle iyonize forma dönüşürler. Burada amaç su çözünürlüğünü a rttıra rak böbreklerden atılımını kolaylaştırmaktır. Bu oluşan metabolitler genellikle inaktiftir. Fakat bazen bu metabolitler; aktif (ön-ilaçlar ve aktif metabolitler), toksik ve teratojenik olabilirler. D oğru cevap: D 44. İnsanlarda ilaç m etabolizması sonucu oluşan m etabolitler için hangisi doğrudur? A) Yüksek oranda hücre içine geçiş gösterirler. B) Su çözünürlükleri prekürsör ilaca göre azalır.
• Y ü k le m e d o z u : Cp (h e d e fle n e n p la zm a k o n s a n tra s y o n u ) x V d _(d a ğ ılım h a c m i) / F (biyoyararlanım )
C) Yağ çözünürlükleri, prekürsör ilaca göre azalır.
• Yükleme dozu: 2mg / Litre x 50 litre / 0.5
E) Yağ çözünürlükleri, prekürsör ilaca göre artar.
D) Renal yolla atılımları azalır.
M etabolizm aya uğrayan ilaçların ö ze llik le rin i bilm ek çok önemlidir.
• Yükleme dozu: 200 mg D oğru cevap: C
C) Kan-beyi bariyeri tam olarak oluşmamıştır.
M etabolizm a reaksiyonları sırasında lipo filik ilaçlar, genelde karaciğerde hidrofilik metabolitlerine dönüşürler. B iyo tran sform asyo n sonucu, ila ç la rın o luşturduğu metabolitlerin genellikle su çözünürlüğü artarken, yağ çözünürlükleri azalır. Su çözünürlüğü artan metabolitlerin renal atılımı artar. Yağ çözünürlükleri azaldığı için de bu metabolitlerin hücre içine geçişi azalır.
D) Kalp debisi düşüktür
Doğru cevap: C
42. Yeni doğan dönem iyle hangisi ya nlıştır?
ilg ili
aşağıdakilerden
A) Vücutta yağ oranı düşüktür B) Plazma proteinleri daha azdır.
E) Mide asid salgısı nötraldir.
Doğru cevap: D
15
M e ta b o liz m a n ın e n z im a tik o la y la rı •
Birinci Faz Reaksiyonları Oksidasyon
• Faz I I reaksiyonları: İla ç la rın polarizasyonunu (iyonizasyonunu= h id ro fîlite sin i) a rttıra n konjugasyon reaksiyonlarıdır.
Redliksiyon Kopma •
•
GENEL FARMAKOLOJİ
• Faz I reaksiyonları: Ö n -ila çla rı aktive etmek için veya genellikle ilaçları inaktive etmek için kullanılan reaksiyonlardır
İkinci Faz Reaksiyonları Konjugasyon
Metabolizma esas olarak karaciğerde gerçekleştirilir. M etabolizm anın asıl amacı; ilacı inaktif ve polar (iy o n iz e ) şekle çevirmektir. Ancak bu durumun istisnaları vardır. Yani metabolizma sonrası her zaman ilaçlar in a ktif şekle çevrilemez.
45.
İlaçların e tkisinin sonlanm ası ile ilg ili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Bazen ilaçlar vücuda alındıklarında inaktiftir ve karaciğerde oluşan metabolitleri aktiftir. Bu ilaçlar ön-ilaçlardır.
A) İlaçların metabolizması sonucu her zaman ilaç etkinliği azalır.
Aşağıdaki tablodan anlaşılacağı üzrere bazı ilaçlar tamamen ön-ilaçtır, bazı ilaçların hem kendisi hemde metabolitleri aktiftir
C) Metabolizma sonucunda ilaçların her zaman suda çözünürlüğü azalır
•
B) İlacın plazma dışına çıkması etkisinin sonlanması anlamına gelir.
D) ilacın etkisinin sonlanması için vücut dışına atılmış olması şart değildir.
* Bazı ilaçlar ise vücutta hiç m etaboiize edilmez, yani değişm eden atılırlar.
E) Yüksek oranda plazma proteinlerine bağlanan ilaçların etkinliği düşüktür.
V ü c u tta h iç m e ta b o iiz e e d ilm e d e n a tıla n ila ç la r *•
İlaçların büyük çoğunluğu metabolizma sonucu inaktive olur. Bazı ilaçlar metabolizma sonucu etkin hale gelir; bunlara “ön ilaç” adı verilir. Kortizon bir ön ilaçtır; karaciğerde metaboiize olarak aktif bir madde olan hidrokortizona dönüşür. Alfa- ve Beta- karoten A vitamininin ön ilacıdır, kloralhidrat-trikloretanol, hint yağı-risinoleik asid, klofibratklofibrik asid, enalapril-enalaprilat, prednizon-prednizolon, diğer ön ilaç ve bunların aktif metabolitleridir.
• Diüretikler • Aminoglikozidler • Digoksin • Penisilinler • Azot protoksid
Enzimatik reaksiyon sonucu oluşan metabolitler bazen ana maddeye benzer şekilde etkinlik gösterebilir. Bu metabolitlere “ a k tif m etabolit” adı verilir. Bazı ilaçlar ve aktif metabolitleri: amitriptilin-nortriptilin, kodein-morfin, propranolol-4-hidroksipropranolol, aspirin-salisilik asid, meperidin-normeperidin, imipramin-desmetilimipramin, asetam inofeN-asetil -p-benzokinoninin klorprom azin-
• Kromoglikat • Amilorid
r
"\ Absorbsiyon
Metabolizma
Faz I
Faz II ► Konjugasyon -
ilaç Modifiye aktiviteli ilaç metaboliti — ilaç
Elimirıasyon
-K
İnaktif ilaç metaboliti
► Konjugasyon"
► Konjugasyon -
İlaç Lipofilik
Hidrofilik
7-hidroksiklorprom azin, diazepam -desmetildiazepam , ilaçların bir kısmı ise değişmeden itrah edilir (azot protoksid, asetazolamid, amilorid, aminokaproik asid, kromoglikat, furosemid).
l
Faz-1 ila ç m eta bo lizm a sı' re a k s iy o n la rı I.Oksidasyonlar a. Sitokrom p450 bağımlı oksidasyon lar
Aromatik hidroksilasyonlar
Propranolol, fenobarbital, fenitoin, amfetamin, varfarin, fenil butazon
Alifatik hidroksilasyonlar
Amobarbital, pentobarbital, sekorbarbital, digitoksin, ibuprofen, klorpropamid
Oksidatif deatkitasyonlar
Morfin, kodein, teofilin, kafein, etilmorfin
N-oksidasyonlar
Simetidin, klorpromazin, tioridazin
S-oksidasyonlar
Simetidin, klorpromazin, tioridazin
Deaminasyon
Amfetamin, Diazepam
D oğru cevap: A 46.
Aşağıdakilerden hangisi bir oksidasyon örneği d e ğ ild ir? A) Deaminasyon B) S-demetilasyon C) S-oksidasyon D) Sülfoksit oluşumu E) N-asetilasyon FAZ 1
Oksidasyon: En sık görülen biokimyasal ilaç reaksiyonudur, laca bir 0 2 molekülü eklenir veya H çıkarılır. Büyük bölümü karaciğer parankim hücrelerinde granülsüz endoplazmik retikulumda bulunan mikrozomal enzimler (sitokrom P450 veya NADPH sitokrom P450 redüktaz) tarafından gerçekleştirilir. Örnek: Alifatik (amobarbital, sekobarbital) veya aromatik h alkala rın h id ro ksille n m e si (fen itoin , p ro p ra n o lo l), feenobarbital
b. Sitokrom P450’den bağımsız oksidasyonlar
Desutfirasyon
Thiopental, Paration
Flavin monooksigenaz
Klorpromazin, amitriptilin, nortriptilin, desipramin, propil thiourasil, metimazol
Amin oksigenazlar
Epinefrin
Dehidregenasyonlar Etanol, kloral hidrat Prontosil 2. Redüksiyonlar Azoredüksiyon
• N-Dealkilasyon (morfin, aminopirin)
Nitroredüksiyon
Kloramfenikol, klorazepam, dantrolen
Karbonil redüksiyon
Metirapon, metadon, nalokson
Ester
Prokain, suksinil kolin, aspirin, klofibrat
Amidler
Prokainamid, lidokain, indometasin İD: 08t266 ||
• O-Dealkilasyon (kodein) • Epoksidasyon(Aldrin) • s- Dealkilasyon (diazepam) • Sülfoksit oluşumu (klorpromazin)
3. Hidroliz
• Deaminasyon (amfetamin) • Desülfürasyon (tiyobarbütal) • S-demetilasyon • S-oksidasyon (fenotiyazin grubu nöroleptikler) Diğer faz I reaksiyonları mikrozomal olmayan oksidasyon, redüksiyon, hidrolizdir. Faz il reaksiyonları konjugasyondur. İlaç molekülüne veya metabolitine endojen bir substratın bağlanmasıdır. 6 şekilde meydana gelir.
D oğru cevap: E 47. M orfinin etkisinin hangisidir?
ana
yol
A) Böbreklerden değişmeden itrah B) Konjugasyon
1. Glukronik asidle konjugasyon
C) Redüksiyon
2. Sülfat ile konjugasyon
D) Hidroliz
3. N-Q-S- metilasyon
azaltılmasında
E) Oksidasyon
4. N- asetilasyon
İnsanlarda morfin konjugasyonla elimine edilir.
5. Glutatyon ile konjugasyon
D oğru cevap: B
6. Glisin ve glutamin ile konjugasyon “ Faz-2 (sentetik) reaksiyonları” başlıklı tabloya bakınız.
48. Aşağıdakilerden hangisi (redüksiyon) reaksiyonudur?
b ir
indirgenme
A)
Ksantin oksidaz
B) Dekarboksilasyon
C)
Deaminasyon
D) Desülfürasyon E) S-oksidasyon
■ Reaktant
Glukuronidasyon
UDP glukuronik asid
UDP Glokuronil transferaz (mikrozom)
Morfin, asetaminofen, diazepam, digitoksin, digoksin, meprobomat
Asetilasyon
Asetil-CoA
N-Asetil transferaz (Sitozol)
Sulfonamid, isoniazid, klonazepam, hidralazin, dapson, mescalin
Glutatyon (GHS)
Glutatyon
GSH-S transferaz (sitozol, mikrozom)
Etakrinik asid, bromobenzen
Glisin
Asetil CoA glisin transferaz (mitokondri)
Salisilik asid, nikotinik asid, kolik asid, benzoik asid
Sülfat 1
Fosfoadenozil Fosfosulfat
Sulfotransferaz (sitozol)
Anilin Asetaminoten, östron, metildopa, hidroksi kumarin
Metilasyon 2
S-adenozil metionin
Transmetilaz (Sitozol)
Dopamin, epinefrin, histamin, thiourasil, piridin
Glisin I
I
.
GENEL FARMAKOLOJİ
Faz-2 (s e n te tik ) re a k s iy o n la rı Enzim (ve yeri) Örnek
Konjugasyon
1. Sülfat vericisi, Fosffo adenosil fosfo sülfattır 2. Metil vericisi, S-adenosil metionindir İD:
Biyolojik aminlerin sentezinde rol alan dekarboksilasyon reaksiyonu bir indirgenme reaksiyonudur. Diğer şıklarda yer alan reaksiyonlar oksidasyon örnekleridir. D oğru cevap: B
1.
0 8 t2 6 7
M ikro zom al E nzim ler:
Bu enzimler karaciğer ve farklı yerlerde hücrelerin düz e n d o p la z m ik re tik u lu m u üzerinde yerleşm iştir. Bu enzimlere monooksijenazlar denir. • Sitokrom P450 (CYP)
49. Aşağıdaki ilaçların biyotransformasyonla inaktivasyonuna ilişkin eşleştirmeler verilmiştir. Bu eşleştirm elerden uvaun aşağıdakilerden hangisidir?
olmayan
A) Debrizokin (antihipertansif) —> oksidasyon
•
Flavin-içeren Monooksijenaz (FMO): Nikotin, simetidin ve klozapin’in yıkımından sorumludur.
CYP enzimleri çok sayıda izomerden oluşan bir enzim grubudur. CYP19 (Testesteronu östrojene çeviren aromataz enzimi)
B) VVarfarin (antikoagulan) —> hidroksilasyon C) Tolbutamid (antidiabetik) —►ester hidroliz
CYP1A2
D) İzoniazid (antitüberküloz) —> N asetilasyon
CYP3A4
E) Dijitoksin (kardiyak glikozid) —> Böbrekten değiş meden atılım Dijitoksinin ana eliminasyonu karaciğerde olur. Lipofilik bir maddedir, enterohepatik siklusa girer. D oğru cevap: E 50. Aşağıdakilerden hangisi oksidasyonda oynayan m ikrozom al b ir enzim dir?
rol
A) Sitokrom p450 B) Monoamino Oksidaz (MAO) C) Ksantin oksidaz
CYP2C9: Omeprazol, tolbutamid, varfarin; bu enzim ile parçalanır. CYP2C19 CYP2D6: indüklenebilir değildir. Bu enzimler arasında en belirgin genetik polim orfizm gösterendir. Debrizokin, m etoprolol, propranolol, timolol, propafenon, fenformin, k o d e in ,im ip ra m in bu enzim deki va rya syo n la rd a n etkilenir. CYP2E1:
D) Diamin oksidaz (histaminaz)
Seçeneklerde bulunan diğer enzimler mikrozomal olmayan enzimlerdir.
E) Tirozin hidroksilaz
2.
Soruda sorulan oksidasyon reaksiyonlarında rol oynayan en önemli enzimlerden birisi; Sitokrom p450 enzimidir. Oksidasyonda rol oynayan enzim ler başlıca 2 gruba ayrılır: 1. Mikrozomal enzimler 2. Mikrozomal olmayan enzimle
M ikro zom al O lm ayan E nzim ler: • MAO • Ksantin oksidaz: Şu 2 reaksiyonda rol oynar:
Hipoksantin —> Ksantin —> Ürik asid • Tirozin hidroksilaz • Histaminaz (diamin aksidaz) • Hem peroksidazlar • Alkol ve aldehit dehidrogenazlar
Doğru cevap: A
1
GENEL FARMAKOLOJİ
18
51. İlaca (OH, NH2, SH) gibi fonksiyonel grupların eklendiği veya çıkarıldığı hepatik biyotransform asyon reaksiyonu aşağıdakilerden hangisidir? A) Konjugasyon C) Faz I reaksiyon
53. Genetik polim orfizm nedeniyle CYP2C9 enzim akivitesi düşük kişilerde kardiyotoksiteye neden olan oral antidiyabetik aşağıdakilerden hangisidir?
B) Glukoronidasyon
A) Metformin
B) Tolbutamid
D) Faz 2 reaksiyon
C) Rosiglitazon
D) Eksenatid E) Sitagliptin
E) Sentetik reaksiyon -
Faz 1 reaksiyonlarda ilaca (OH, NH2, SH) gibi fonksiyonel gruplar eklenir veya çıkarılır.
“ G e n e tik p o lim o rfiz m ö r n e k le r i” başlıklı tabloya bakınız.
-
Konjugasyon Faz 2 reaksiyonlardandır (sentetik reaksiyon)
D oğru cevap: B
-
G lu k o r o n id a s y o n konjugasyonudur.
54. İlaçların yıkım yollarındaki bozukluklar ve sonuçları e şleştirilm iştir. Açıklam aya uygun olmayan hangisidir?
ila c ın
g lu k o r o n ik
a s ite
D oğru cevap: C
A) Süksinilkolin, psödokolinesteraz eksikliği —* Apne 52. Terapötik dozların üstünde asetominofen alındığında bunları inaktif metabolitlere dönüştürecek olan faz 2 reaksiyonunun yetersizliği nedeniyle toksik metabolitler vücutta birikmeye başlıyor. Bu ajanın faz 2 reaksiyonunda gerekli olan hangi b ileşiğin yetersiz kalması sonucu bu durum oluşur? A) Asetil koenzim A
B) Glutatyon
C) Glisin
D) S- adenozilmetiyonin
E) Üridindifosfat (UDP) glukronik asit -
Sayılan tüm bileşikler faz 2 reaksiyonlarında görev alır.
-
Fakat bu durumda yüksek doz parasetamol yüzünden yetersiz kalan bileşik glutatyondur.
D oğru cevap: B
B ) Warfarin, hidroksilasyon bozukluğu —► Kanama C) Tolbutamid, hidroliz bozukluğu —* Kardiyotoks-site D) İzoniazid, N-asetilasyon bozukluğu -> Periferal nöropati E) Debrisokuin, Hipertansiyon
ester
hidroliz
bozukluğu
-»
Debrisokuin yıkılamadığı durumda ortostatik hipotansiyon olur. Genetik varyasyonlar nedeniyle psödokolinesteraz eksikliğinde süksinilkolin apneye neden olur. VVarfarin dozu kişiye özel olmalıdır. Çünkü genetik varyasyona bağlı enzim aktivite miktarları farklıdır. Tolbutamid yıkımında meydana gelecek bozukluklar bu ilacın birikmesine neden olur ve kümülatif etki olarak hipoglisemi ve kardiyotoksisite meydana gelebilir Doğru cevap: E
19
M yelotoksisite genetik olarak e ksikliğine bağlı oluşm uştur?
hangi
enzim
M ikro zo m a l enzim in h ib is y o n u yapan ila ç la r: -
Monoamin oksidaz (MAO) inhibitörleri
-
Kloramfenikol
- Sim etidin: Doğrudan enzim inhibisyonunun yanında karaciğer kan akımını da azaltır
A) Thiopurin metiltransferaz (TPMT)
-
Beta blokörler: Karaciğer kan akımını azaltır
B) İnozin monofosfat dehidrogenaz
-
*-- Kinidin, allopürinol, izoniazid***********
C) inozin monofosfataz
-
Ketokonazol, itrakonazol, eritromisin, klaritromisin (CYP3A4).
D) H? - K22- ATP’az E) Dihidrofolat redüktaz • T io p ü rin m e tiltr a n s fe ra z (TP M T) enzim i 6Merkaptopürin (6-MP) metabolizmasında rol oynar. TPMT enzim a ktivitesi düşü k hastalarda, 6-MP, 6- tioguanine metabolize olarak m yelotoksisite, tam tersine TPMT enzim aktivitesi yüksek hastalarda, 6-MP, 6- Metil- merkaptopürine metabolize olarak hepatotoksisite oluşturur.
-
Etil alkol (akut kullanım)
-
Nöroleptikler (CYP2D6 - kompetetif inhibitör, - TAD’ın plazma düzeyini artırıyor)
-
Nefazodon, Fluroksamin
“ S it P450 (CYP) enzim lerini etkile yen ” başlıklı tabloya bakınız. D oğru cevap: D
D oğru cevap: A 56. B ir ilacın aktif m etaboliti olan ve bu hali ile oral ilaç olarak da kullanılabilen ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
58. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi m ikrozom al enzim inhibisyon u nu n yanısıra karaciğer kan akımım da azaltır? A) Kloramfenikol
A) Propranolol
B) Nitrogliserin
B) Simetidin
C) İsosorbide mononitrat
D) Amil nitrate
C) Ketokonazol
E) Nifedipin
D) Etil alkol (akut kullanım)
isosorbide mononitrat nitrat grubundandır. Aynı zamanda isosorbit dinitratın aktif metabolitidir. Stabil anjina pektoris, stabil olmayan angina pektoris, akut myokard infarktusu, variant angina tedavisinde kullanılan ajanlardır. Doğru cevap: C 57. Aşağıdaki barbitürat türevlerinden hangisi m ikrozom al enzim indüksiyonuna neden olmaz? A) Tiyopental
B) Amobarbital
C) Fenobarbital
D) Sekobarbital E) Hekzobarbital
M ikro zom al enzim in d ü k s iy o n u (MEİ) yapan ila çla r - Barbitüratlar (‘ Sekobarbital hariç)
E) Allopürinol K a raciğe r kan akım ını azaltarak e tkile şm e : Hepatik Klerens: Organı perfüze eden kandan alınıp elimine edilme hızıdır. Karaciğerde vazokonstriksiyon yaparak kan akımının azaltan (3-blokör ve simetidin gibi ilaçlar, hepatik klerensi yüksek olan ilaçların inaktivasyonu azaltır. Hepatik klerensi yüksek olan ilaçlar:
• B-blokörler / Labetolol • Narkotik analjezikler • Lidokain • TAD / INH • Verapamil • Klorpromazin
Bunlar yüksek ekstraksiyon oranlı ilaçlardır. Bu ilaçlar karaciğer kan akım hızındaki değişikliklerden fazla etkilenirler. Karaciğer kan akımı hızlanırsa, bu ilaçların eliminasyonu artar.
- Glukokortikoidler Düşük ekstraksiyon oranlı ilaçlar: Bunlar karaciğerde eliminasyonu yavaş olan ilaçlardır. Karaciğer enzim indüksiyonu ve inhibisyonundan belirgin etkilenirler.
- Varfarin - Rifampin - Griseofulvin - Fenitoin - Karbamazepin - Spironolakton - Aminoglutetimid - Etil alkol (kronik kullanım) Bu ilaçlar mikrozomal enzimlerin aktivitesini arttırarak, bu enzimler tarafından inaktive edilen ilaçların etkinliğini azaltır. Örnek: Oral antikoagülan kullanan bir hastaya fenobarbital verilirse bir süre sonra antikoagülan ilacın etkinliğinin azaldığı görülür.
Doğru cevap: B
GENEL FARMAKOLOJİ
55. Lösemi tedavisi sırasında 6-merkaptopürin kullanan bir gut hastasında, yan etki olarak myelotoksisite gelişmiştir.
GENEL FARMAKOLOJİ
20 1
21
59. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin hepatik klirensi kalp hastalıklarında azalmaz? B) Verapamil
C) Morfin
D oğru cevap: D
D) Propranolol E) Fenobarbital
Kalp hastalıkları karaciğerden elim inasyona uğrayan ilaçların atılımını büyük oranda azaltır. Hepatik metabolizma karaciğere gelen kan akımına bağlıdır. Fenobarbitalin eliminasyonu karaciğer kan akımından çok mikrozomal enzim aktivesine bağlıdır.
61. B ir ilacın plazma konsantrasyonu b irinci derece kinetiğine göre azalıyorsa aşağıdakilerden hangisini düşünürsünüz? A) ilaç damarların dışına çıkmıyordur B) İlacın atılım hızının ilacın alınım hızına oranı sabittir
Doğru cevap: E
C) İlacın atılımında sadece tek bir metabolik yol vardır
60. B irinci derece kinetiğe göre elim ine olan ilaçlar ile ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
D) İlacın yarı ömrü plazma konsantrasyonu ne olursa olsun sabittir E) İlaç oral alımdan sonra hızla karaciğerde parçalanmaktadır. Bu nedenle plazmada düşük konsantrasyonlara ulaşmaktadır
A) Birim zamanda elimine edilen ilaç miktarı sabittir B) İlacın yarı ömrü plazmadaki konsantrasyonuyla orantılıdır C) İntoksikasyonlarının tedavisi sıfırıncı kinetiğe uyan ilaçlardan daha zordur
derece
D) Konsantrasyon ile orantılı eliminasyon hızı artışı bir süre sonra sabit bir seviyede sonlanır E) Alkol ve fenitoin eliminasyonu bunun kinetiğin örnekleridir Soru b irin c i ve sıfırıncı derece e lim in a syon kine tik ş e k ille rin i so rg ula m a ktad ır. B irin c i derece kinetiğe uyan elim inasyon demek, konsantrasyon artışı ile doğru orantılı b ir şekilde artan elim in a syon hızı dem ektir. Ancak bu artış sonsuza dek süremez. Çünkü vücudun sonuçta b ir elm inasyon yapabilm e kapasitesi vardır. Konsantrasyon ile artan hız b ir süre sonra sa bit bir seviyeye oturacaktır. İlaçların K in e tik D avranışı • Genel Formül: Hız= K x C*
•
Birinci derece kinetiğinde atılımın hızı bu eliminasyon organına gelen ilaç konsantrasyonu ile orantılıdır. Atılım hızının alınım hızına oranının sabit olduğu durum kararlı durum konsantrasyonudur. S ıfır d e re c e k in e tiğ in d e b e lli zam a n a ra lık la rı içinde s a b it m iktarlarda ilaç atılır. Yani plazma konsantrasyonunun önemi yoktur. Bu durumda ilacın eliminasyon yarı ömrü konsantrasyona bağlı olur. Etanol sıfır derece kinetiği gösteren ilaçlara en iyi örnektir.
Doğru cevap: D 62. Aşağıdaki ABC taşıyıcılardan hangisi ksenobiotiklerin doğal detoksifikasyonunu sağlar? A) MDR1
B) MRP1
C) ABCG5
D) BCRP E) BSEP
B irin c i D erece K in e tik (C1) •
Hız: Konsantrasyonla orantılıdır (= Değişken) o Konsantrasyon (C) arttıkça hız da artar
•
E lim in asyo n: gerçekleşir
•
Konsantrasyon arttıkça eliminasyon hızı da arttığı için yarı ömür: Sabittir
•
Birim
zam anda
belli
oranda
,.o r r ^ MDR1 ABCC1)
İlaçların büyük bir kısmında gözlenen kinetik davranış biçimidir
S ıfırıncı D erece K in e tik (C°) •
Hız: Konsantrasyondan bağımsız (= Sabit) o Konsantrasyon (C) arttıkça hız değişmez, çünkü C° her zaman 1’e eşit olacaktır
•
E lim in asyo n: gerçekleşir
İlaç a b s o rb s iy o n u , d ağılm ı ve e lim in a s y o n u n d a g ö re v ala n ABC tr a n p o r te r ’ la r Transporter Fizyolojik Fonksiyon
Birim zam anda belli m iktarda
•
Konsantrasyon artmasına rağmen eliminasyon hızı sabit kaldığı için yarı ömür: Değişkendir
•
Kısıtlı sayıda ilaçta gözlenir
• Örnekler: Alkol, Fenitoin, Salisilatlar (Yüksek dozda),
Ksenobiotiklere karşı doğal , t . .... f 5 detoksıfıkasyon
MRP1 (ABCC1)
Lökositlerden lökotrien C4 sekresyonu
MRP2 (ABCC2)
Safraya GSH ve bilirubin glukronid atımı
MRP3 (ABCC3)
? (Bilinmiyor)
MRP4 (ABCC4)
? (Bilinmiyor)
MRP5 (ABCC5)
? (Bilinmiyor)
MRP6 (ABCC6)
? (Bilinmiyor)
BCRP (MXR, ABCG2)
Eritrosit matürasyonunda heme metabolizması ve transportu
MDR3 (ABCB4)
Safraya fosfolipid atımı
BSEP (ABCB4)
Safraya safra tuzunu atımı
A B C G 5 E ABCG8
İntestinal lümene ve safraya bitkisel sterollerin atımı
Doğru cevap: A
GENEL FARMAKOLOJİ
A) Lidokain
Lidokain, Karbamazepin, Dikumarol, Prednizolon, Benzodiazepinler, Barbitüratlar
22
GENEL FARMAKOLOJİ
63. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi böbreklerden büyük oranda değişm eden atılırlar? A)
Benzodiazepinler
B) Furosemid
C) Steroid yapılı maddeler
D) Salisilik asit
E) Trisiklik Antidepresanlar Daha çok karaciğerde gerçekleşen metabolizma sonucunda ilaçlar; genellikle inaktif ve daha polar (iyonize) metabolitler hale getirilirler. Bir molekülü iyonize hale getirmekteki amaç; böbreklerden atılımını kolaylaştırmaktır. Bu oluşan metabolitler genellikle inaktiftir, fakat bazen aktif (ön-ilaçlar ve aktif metabolitler) olabilirler. Bazı ilaçlar ise vücutta hiç metabolize edilmeden, yani değişm eden atılırlar: •
Furosemid ve diğer diüretikler
Aminoglikozidler (amikasin, gentamisin vb) değişmeden idrarla atılan ilaçlardandır. Bu nedenle sirotik hastada klirensleri daha az oranda etkilenirler. Seçeneklerde sıralanan diğer ilaçlar ise karaciğerde ileri derecede metabolize edilen ilaçlar olup yıkım hızlarını belirleyen faktör, karaciğer kanlanmasıdır. Siroz, karaciğer kanlanmasını azalttığı için bu ilaçların hepatik klirensleri etkilenir. İlaçların yıkımları azalınca, biyoyararlanımları artabilir.
(
..........“
• Pentazosin • Propoksifen
• Azot protoksid (solunum ile) • Aminoglikozidler •
Digoksin
•
Penisilinler
•
Klorpropamid
•
Lityum
•
Probenesid
\
Büyük oranda Kc de metabolize edilen ilaçlar Opioidler • M orfin
• Meperidin Beta Blokörler • Propranolol • Labetolol T ris ik lik Antidepresanlar • A m itrip tilin
• Amfoterisin B Benzodiazepinler, trisiklik antidepresanlar ve salisilatlar yüksek oranda karaciğerde m etabolize olurlar. Salisilatlar sadece %10 oranında böbrekten değişmeden a tılırke n , %90 ka ra ciğ e rd e d e ğ iş ik m e ta b o litle rin e dönüştürüldükten sonra böbrekten atılırlar.
• Desipramin • İm ipram in D iğerleri • İzoniazid • Lidokain • Verapamil • Alprenolol
Doğru cevap: B
J
V 64. Aşağıdakilerden hangisi plazma proteinlerine düşük oranda bağlanan ve nefrotoksik etkisi olan antibiyotiklerden biri d e â ild ir? A) Vankomisin
B) Ampisilin
C) Metisilin
D oğru cevap: B 66.
D)Amikasin E) Azitromisin
Böbrek yetm ezliği olan bir aşağıdakilerden hangsinin dozunun düzenlenemesine gerek y o k tu r?
hastada, yeniden
A) Asiklovir
A z itro m is in lip o fifite s i yü ksek olan m akrolid grubu antibiyotiklerdendir.
B) Lizinopril C) Atenolol
H id ro filite s i Y ü kse k Olan A n tib iy o tik le r
D) Propranolol E) Lityum
• Aminoglikozidler (Amikasin) •
Kinolonlar
•
Beta-laktamlar (Ampisilin, Metisilin)
• Vankomisin
Soru dolaylı yoldan böbrekten elim ine olm ayan ilacı sorguluyor. Propranolol lip o filite s i yüksek olduğu için karaciğerde yüksek oranda m etabolize olup, safradan atılan non selektif beta blokördür.
D oğru cevap: E H id ro lite s i Y ü k s e k & Renal Yoldan A tıla n İla ç la r 65. Sirotik b ir hastada aşağıdaki ilaçlardan hangisinin hepatik klirensi en az etkilenir? A) İzoniazid
B) Amikasin
C) Verapamil
D) Meperidin E) Propoksifen
K a r a c iğ e r k a n la n m a s ın ı b o z a n s iro z , ila ç m etabolizm asını etkileyen b ir h a s ta lık tır ve sıklıkla so ru olarak sorulur.
• A s iklo vir: HSV’de kullanılan antiviral ilaçtır •
L iz in o p r il: inhibitörüdür
A n jio te n s in
d önüştücü
• A tenolol: Hidrofilik beta blokördür •
Lityum : Antimanik ilaçtır
Doğru cevap: D
enzim
23
Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin atılım yüzdesi d ü şü ktü r? A)Am ikasin C) Lityum
üriner
yolla
69. Karaciğer yetm ezliği olan bir hastada hangisinin kullanılm ası sakıncalıdır?
B) Enalapril
A) Atenolol
D) İmipramin
C) Sotalol
E) Amoksisilin •
Üriner atılımı düşük ilaçlar:
•
İm ipram in
•
Nifedipin
• Verapamil •
Fenitoin
•
Propranolol
Atenolol, Sotalol, Carteolol, Nadolol böbreklerden elimine olur. Çünkü daha az lipofiliktir. Propranolol ise lipofiliktir ve karaciğerden elimine olur. Bisoprolol %50 karaciğerden e lim in e olur. K a raciğe r y e tm e zliğ in d e pro pron olo l sakıncalıdır. Çünkü normal koşullarda büyük ölçüde karaciğerde ilk geçiş etkisine maruz kaldığı için, yetmezlik sistemik dolaşıma ulaşan miktarı çok fazla artar. Yalnız siroza bağlı portal hipertansiyon tedavisinde beta blokörler kullanılır. Bu iki kavram birbiriyle karıştırılmamalıdır. D oğru cevap: E
• Valproik asit •
Ü riner atlımı yüksek ilaçlar:
•
Lityum
•
Penisilin
•
Digoksin
70. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin m etabolizmasında bağırsaklar rol oynamaz? A) Siklosporin
D) Midazolam E) Süksinilkolin
R anitidin
• A m ino glikozid ler (Tobramisin vb.) •
B) Klorpromazin
C) Klonazepam
• Atenolol •
D) Nadolol E) Propranolol
İmipramin karaciğerde metabolize edilen trisiklik antidepresandır, idrardan atılımı düşük orandadır.
•
B) Karteolol
• Süksinilkolin psödokolinesteraz enzimi tarafından plazmada hızla inaktive edilir.
Vankomisin
• Trimetoprim
•
Bağırsaklarda Metabolize Edilen İlaçlar:
• Aminoglikozidler
•
Siklosporin
D oğru cevap: D
•
Klorpromazin
•
Klonazepam
68.
•
Katekolaminler
•
Midazolam—►%50 oranında bağırsakta metabolize olur.
•
Penisilin—> Mide asitinde inaktive olur
N efrotik sendrom u ve sirozu olan bir hastada, aşağıdaki ilaçlardan hangisinin dozu azaltılm alıdır? A) Asiklovir
B) Amikasin
C) Eritromisin
D) Uvabain
D oğru cevap: E
E) Lityum Soru dolaylı yoldan plazma proteinlerine yüksek oranda bağlanan ilacı sorguluyor. Çünkü nefrotik sendromda p la z m a p ro te in k o n s a n tra s y o n u d ü ş e r. Y ü k s e k oranda bağlanan ilacın etkisi artar, bu nedenle dozu azaltılmalıdır. E ritrom isin plazma proteinlerine yüksek oranda bağlanan m akrolid grubu lip o filik ilaçtır. (‘Bu’ kelim esi büyük harf ile başlamalı) Plazm a İla çla r
P ro te in le rin e
D üşü k
• Antiviral (Asiklovir) • Aminoglikozid (Amikasin) •
Dijitallerden: Uvabain
• Antimanik (Lityum)
Doğru cevap: C
• Tiramin
O randa
Bağlanan
71. Aşağıdaki ilaçlar ve endojen m addelerden hangisi safra yolu ile en az oranda atılır? A) Seftriakson
B) Sefaperazon
C) Furosemid
D) Eritromisin E) Rifampin
•
Furosem id renal yolla değişm eden atılan loop grubu diüretiktir. Şıklardaki diğer ilaçlar safra yoluyla vücuttan atılırlar.
• S a fra Y o lu y la A tıla n E n d o je n M a d d e le r ve İlaçlar: •
Seftriakson
• Sefoperazon •
Eritromisin
• Sulfonamidler •
Nafsilin
•
Bilirubin
•
Safra asitleri
GENEL FARMAKOLOJİ
67.
GENEL FARMAKOLOJİ
24
REÇETE YAZIMINDA KISALTMALAR
•
Doksisiklin
•
Doksorubisin
Kısaltm a
•
Rifampin
ad lib.......... ...... Ad libitum......... ....arzu edildiği kadar
Türkcesi
A d .............. ...... A d .................. ....ye kadar
D oğru cevap: C 72.
Latincesi
A a .............. ...... a n a ................. ....her birinden
Aşağıdakilerden hangisi vücutta düşük oranda m etabolize olan ilaçlardan biri d e ğ ild ir?
A d d ............ ...... a d d e ................ ....ilave ediniz P.O............. ...... p eros............... ....ağızdan A c .............. ...... ante cibos......... ....yemekten önce
A)
Lityum
B) Furosemid
C) Digoksin
D) Metoksifluran E) Gabapentin
Vücutta düşük oranda m etabolize olan ilaçlar genellikle böbrekten atılan h id ro filite s i yü ksek olan ilaçlardır. M etoksifluran lip o filik yapıdaki b ir genel anestezik olup vücutta yüksek oranda m etabolize edilir. Bu nedenle m e ta b o liz m a s ıy la en fazla o ra n d a flo r m e ta b o liti oluşturan genel anesteziklerden biridir. M etoksifluranın nefrotoksik etkisinden m etabolize olunca ortaya çıkan flo r m etabolitleri sorum ludur. V ü cu tta D üşü k O randa M etabolize Olan İlaçlar • Antimanik: Lityum •
Diüretik: Furosemid
Pozitif inotropik: Digoksin
• Antikonvülzan: Gabapentin
Aşağıdaki ilaçlardan hangisini erkekler, bayanlara göre daha hızlı metabolize ederler? Primidon
C) Asetilkolin • •
B) Fenitoin D) Fenobarbital
E) Kinidin Erkeklerde Hızlı Yıkılan İlaçlar Kolin esterleri (asetilkolin, m etakolin,karbakol, betanekol)
• Süksinilkolin •
Etanol
•
Kadınlarda Hızlı Yıkılan İlaçlar
•
Fenobarbital
•
Primidon
•
Fenitoin
D oğru cevap: C 74. Reçetelemede kullanılan “ pc” ne dem ektir? A) ..her birinden B) yemekten sonra C) yarım D) .... adet E) tekrar edilebilir
Q q d ................... quague d ie ........ ....günde bir Q q h ............. ......quague hora....... ...saatte bir q q 3 h ........... ......quague 3 hora.... ...3 saatte bir h s ............... ..... hora so m n i........ ...yatarken s s ............... ..... sem is................ ...yarım q r ............... ..... quantum rektum .. ...miktar doğrudur s .o .s ........... ......Si opus sit.......... ...gerektiği zaman Gtt.............. ..... gutta................. ...damla R p ................. ..... recipie............... ...alınız N o .............. ..... num erus............ ...adet
D oğru cevap: B 75. İntravajinal yoldan uygulanan katı ilaçlara ne ad ve rilir?
Doğru cevap: D
A)
Q id ............. ...... quater in d ie ...... ....günde 4 kez
Qs................. ..... guantum satis..... ...yeterli miktarda
• Antibiyotik: Aminoglikozidler, Penisilinler
73.
B id ............. ...... bis in die........... ....günde 2 kez Tid.............. ...... ter in d ie ........... ....günde 3 kez
Rept............ ..... repetatur............ ...tekrar edilebilir
• Genel anestezik: Nitröz oksit •
P c .............. ...... post cibos......... ....yemekten sonra
A) Övül
B) Buji
C) Losyon
D) Draje E) Kolir
intravajinal yoldan uygulanan katı ilaçlara övül adı verilir. Özellikle vajinal mantar infeksiyonlarının tedavisinde tercihedilen bir ilaç şeklidir. Buji üretra yoluyla, draje oral yoldan verilir, losyon cilt üzerine uygulanır. Kolir, göze uygulanan damla ve pomatların genel adıdır.
FARMASÖTİK ŞEKİLLER E m ülsiyon, birbirine birleşmeyen iki sıvının biri diğeri içinde küçük tanecikler halinde dağılmak üzere oluşturduğu karışımlardır. H azırlanm a Ş e kille ri Eliksir: Berrak çözelti halinde tatlı kokulu ve sıvağı alkol-su karışımı olan sıvı şekillerdir. Şeker ve alkol oranı ortalama % 20’ kadardır. Ş u ru p : İçinde % 6 0 ’dan fa zla şe ker içeren sıvı preparatlardır. Şeker miktarı yüksek olduğundan bakteri ve mantar üreyemez. Posyon: Şeker oranı düşük olan ve magistral olarak 4-5 günlüktür. ‘Sirop simple' da denir. Süspansiyon: Katı ilaçların bir sıvı içinde ufak partiküller halinde dağılması suretiyle elde edilen şekillerdir. Katı faz, sıvı Faz içerisinde tam olarak çözünemez.
Lavman: Rektal yolla kullanılan solüsyon veya süspansiyon halindeki preparatlardır. Boşaltıcı lavmanlar musluk suyu ile hazırlanırlar. Hacmi 500 ml-1000 mİ arasında olmalıdır. Ovul: Kadınlarda vajinal uygulamaya özgü hazırlanan, oda sıcaklığında katı, vücut sıcaklığında ise sıvı hale geçen ilaçlardır. S u po zitu var: Rektuma uygulamaya özgü kakao yağı, hidrojenlenmiş bitkisel yağlar, gliserin- jelatin- su karışımı maddelerden oda sıcaklığında katı, vücut sıcaklığında eriyen sıvılardır.
Seçeneklerde bulunan uygulama bölgesinin ısıtılması, dam arları genişleteceği için em ilim i hızlandırır. Yine h y a lu ro n id a z enzim k u lla n ım ı d oku y o ğ u n lu ğ u n u azaltacağı için em ilim i hızlandırır. D oğru cevap: B 77.
B) Acil durumlarda tercih edilir C) Lipofilitesi yüksek olan ilaçlarda iyi bir uygulama şeklidir D) Büyük molekül ağırlıklı ilaç uygulamalarında tercih edilir
Pilül: Etkin maddelerin bal veya “reglise” ekstresi gibi inert yapıştırıcı maddeler ile yoğrulduktan sonra küçük küreler haline getirilmeleri ile elde edilen ilaçlardır.
K olir; Göze uygulanmak üzere hazırlanan sıvı veya yarı katı ilaç şekilleridir.
E) Tadı kötü olan ilaç uygulamalarında iyi tercihtir L ip o filite s i y ü k s e k o la n ila ç la r in tra v e n ö z y o ld a n uygulandığında plazma proteinlerine bağlanma oranları hızla değişebilir. Buna bağlı p e k ço k ila ç e tk ile ş im i ve yan e tki g elişebilir. Bu nedenle lip o filik ilaçlarda intravenöz ugulam a iy i b ir seçenek değildir. İNTRAVENÖZ UYGULAM A
Losyon; Cilde sürmek yoluyla kullanılan sıvı ilaçlardır.
• Yüksek biyoyararlanım (%100) söz konusudur •
Hızlı cevap gelişir (Acil durumlarda tercih edilir)
•
İyi tercih: Geniş volümlü, yüksek molekül ağırlıklı irrite edici ilaçların uygulanmasında
•
Kötü tercih: Lipofilitesi yüksek olan ilaçlar
D oğru cevap: A 76. Subkütan ilaç uygulaması için ifadelerden hangisi doğru d eğ ild ir?
aşağıdaki
A) Bu yolla ilaç emilimi genelde intramusküler yola göre daha yavaştır.
Doğru cevap: C
B) İlaçla birlikte uygulanan adrenalin, hızlandırarak ilaç emilimini arttırır.
78.
dolaşımı
C) İlaçların yağda çözünürlüğü arttıkça bu yolla emilimleri hızlanır.
Aşağıdakilerden hangisi iki ayrı ilacın aynı farm asötik form da b irleştirilm e sin in nedeni olamaz? A) Endikasyon artırımı
D) Uygulama bölgesinin ısıtılması emilimi hızlandırır.
B) Yan etkide azalma
E) Hyaluronidaz enzimi emilimi hızlandırır.
C) Sinerjistik etki elde etme
S u b k ü ta n (SC) ila ç u y g u la m a s ı p a r e n te ra l b ir uygulamadır. P arenteral u ygu la m a ç e ş itli ş e kille rd e ya p ıla b ilir:
D) Farmasötik şekil sayısını azaltma E) Bağımlılık potansiyelini azaltma Birden fazla ilaç içeren müstahzarlara kombine müstahzarlar adı verilir. Kombine müstahzarlarda şu özellikler aranır;
•
intravenöz (İV)
•
Subkutan (SC): Verilecek sıvının hacmi 2 cc’yi geçm em elidir. Yağlı so lü syo n la r c ilt altına verilmezler.
2- Yan etkileri azaltmak,
•
İM: Verilecek sıvının hacmi 5 cc’yi geçmemelidir.
4- Endikasyonlarının sayısını artırmak,
•
İntraarteriyal (anjiyografi amacıyla)
5- İlacın bağımlılık potansiyelini azaltmak,
•
Kemik iliği içine enjeksiyon
6- Maliyetin düşürülmesi.
Parenteral yolla verilecek solüsyonların vücut pH’ına yakın olması gerekir. İm ve sc uygulanmada absorbsiyon hızını kısıtlayan en önemli faktör; ilaç uygulanan bölgedeki kan akımıdır. İlaçla birlikte adrenalin uygulanması damarlarda konstriksiyon oluşturacağı için, emilimi azaltır.
aşağıdaki
A) Biyoyararlanım çok yüksektir
Kaşe: Bazı ilaçların içine konduğu nişastadan yapılmış yassı silindirik şekilli muhafazalardır.
Kapsül: Tadı ve kokusu hoş olmayan etken maddelerin oral yoldan daha kolay alınmasını sağlamak için jelatinden yapılan özel ilaç kaplarıdır.
İntravenöz uygulama ile ilg ili ifadelerden hangisi doğru d e ğ ild ir?
1- Sinerjistik etki elde etmek, 3- İlaç alimim kolaylaştırıp etkinliğini artırmak,
Am aç farm asötik şekil sayısını azaltm ak olmamalıdır. D oğru cevap: D
GENEL FARMAKOLOJİ
25
26
GENEL FARMAKOLOJİ
—
•
Protein kinazlara (PK) örnekler: cGMP için PKG, cAMP için PKA, diaçilgliserol için PKC.
•
G proteinlerine bağlı ikin cil efektör sistem ler
•
G proteinlerinin Gs, Gi, Go, Gq ve Gt alt tipleri vardır ve hücre içindeki ikincil efektörleri stimule veya inhibe edebilir. G proteinlerine bağlı başlıca d ört ikincil efektör sistem vardır:
•
1. Adenilat siklaz (diğer adı adenilil siklaz) ile ATP’den cAMP oluşumu.
FARMAKODİNAMİ (İLAÇ-RESEPTÖR İLİŞKİSİ, KONSANTRASYON-ETKİ İLİŞKİSİ) s__________________________________________________________ ,
1.
Aşağıdaki kavramlardan üzerine etkisin i tanım lar? A)
Farmakodinamik
C) Difüzyon
hangisi
ilacın
vücut
• 2. Fosfolipaz C ile inositol trifosfat (IP3) ve diaçilgliserol (DAG) oluşumu; kısaca IP3-DAG yolu.
B) Sanal dağılım hacmi D) Farmakokinetik
•
E) Sıfır derece kinetiği İlacın vücut üzerine etkisi farmakodinamik özelliğidir. A bsorpsiyon, dağılım , m etabolizm a, itra h , plazm a proteinlerine bağlanma gibi terim ler fa rm a k o k in e tiğ i belirleyen terim lerdir.
• Tirozin kinaza bağlı ikin cil efektör sistem ler •
insülin reseptörü uyarılınca tirozin kinaz stimule olur ve hücre içinde bir dizi olayı başlatır ve hücre içi cAMP miktarı azalır.
•
Büyüme faktörleri ile uyarılan, hücre bölünmesi, büyümesi ve farklılaşmasında önemli olan Ras/Raf/ Mek/MAP kinaz yolu.
•
Pek çok sitokin tarafından kontrol edilen ve birçok inflamatuar mediatörün sentezi ve salgılanmasından sorumlu Jak/Stat yolu.
•
R eseptör sonrası olayları ku llanarak etki eden fa rm akolojik ajanlara örnekler:
•
Pertusis to ksin i: Gi tipi G proteinleri inaktive eder.
• İlaçların reseptörlere bağlanmasında en zayıf bağ aşağıdakilerden hangisidir?
K o lera to k s in i: Gs’nin sürekli aktive kalmasını sağlar.
•
L ity u m : İn osito l dönüşmesiniengeller.
A) Van der VVaals bağları
B) Hidrojen bağı
•
C) iyonik bağlar
D) Kovalent bağ
K a fe in : E n doplazm ik re tiku lu m d a ki kalsiyum k a n a lla rın ı açar, bu şe kild e sito plazm a içine kalsiyumun salgılanması artar.
•
Tapsigargin: Endoplazmik retikuluma kalsiyumu geri pompalayan Ca2+-ATPaz pompasını inhibe ederek, hücre içi Ca2+ düzeyinin yüksek kalmasını sağlar.
•
F o rs k o lin : Adenilat siklazı, reseptörlerden ve G proteinlerinden bağımsız olarak direkt olarak uyarır.
D oğru cevap: A
2.
İlaçların reseptör düzeyindeki etkileşm elerini ifade eden terim aşağıdakilerden hangisidir? A)
Farmakodinamik
C) Farmakogenetik
B) Farmakokinetik D) Farmasötik
E) Kimyasal Doğru cevap: A
3.
E) iyon-dipol D oğru cevap: A4
4.
Aşağıdakilerden hangisi adenilat siklazı reseptörlerden ve G proteinlerinden bağımsız direkt olarak uyarır? A) Forskolin C) Pertussis toksini
B) Kolera toksini D) insülin E) Tapsigargin
• A. Hücre m em branındaki reseptörler •
•
3. Fosfolipaz A2 ile eikosanoidlerin oluşumu.
• 4. İyon kanallarının kontrolü (bazı Na+, K+, Ca2+ kanalları).
Membranlardaki reseptörlerin hücresel etkilerine reseptörlere doğrudan bağlı iyon kanalları (örn. Na*, K+, Ca2+, Cl kanalları), G proteinleri aracılı ikincil ulaklar, reseptöre doğrudan bağlı tirozin kinaz veya guanilat siklaz aracılık edebilir. İkincil efektör sistemler protein kinazlar aracılığıyla veya doğrudan etkileriyle hücre içinde enzimler, taşıyıcı proteinler, kontraktil proteinler veya iyon kanalları üzerinde etkili olabilir. İnositol trifosfat ise esas olarak hücre içi serbest Ca2+ konsantrasyonunu arttırır.
trifo s fa tın
ino sitole
•
B. Hücre içindeki reseptörler
•
Steroid hormonlar, D vitamini ve retinoik asitlerin reseptörleri sitoplazmada bulunur ve bu maddeler önce hücre içine girmelidir. Bu hormonlar, sitoplazmik reseptörleri aracılığıyla ısı şoku proteinleri (heatshock protein, HSP) ile etkileşerek hücre çekirdeğinde DNA traskripsiyonunu etkilerler.
• Tiroid horm onlarının reseptörleri ise nükleusta bulunur. D oğru cevap: A 5.
G proteinlerinin aktive olm a yeteneğini azaltan G protein kenetli reseptörlerin endositozuna neden olan protein aşağıdakilerden hangisidir? A) Beta arrestin
B) Beta tubulin
C) Sinaptobrevin
D) Sintaksin E) Rab 3 A
27
A r r e s tin ile ke n e tli re se p tö rle rin u yarılm ası sonucunda stimülan G p roteinini (Gs) a ktivitesini baskılayan ve aynı zamanda Gs kenetli reseptörlerin membrandan endositozunu stimüle eden bir faktördür, p - Arrestin Gs proteinini kenetli reseptörleri inhibe eder.ve klatrin ile ilişkiye geçerek, reseptörlerin endositozuna neden olan proteinlerdir.6
7.
İnozitol-3-fosfat salımmını aşağıdakilerden hangisidir?
sağlayan
enzim
A) Fosfolipaz-A1
B) Fosfolipaz-A2
C) Fosfolipaz-B
D) Fosfolipaz-C E) Fosfolipaz-D
Bu soru G proteinleri ile kenetli reseptörler ile ilgili bir sorudur. Çünkü soruda belirtilen İnozitol-3-fosfat (IP3); G-protein ile kenetli reseptörler aracılı salınan bir ikinci habercidir. Bu reseptörler 2 enzim üzerinden etki gösterirler: • Adenilat siklaz: ATP'yi parçalayıp cAMP oluşturur. •
Fosfolipaz C:İnozitoltrifosfat (IP3) ve diaçilgliserol (DAG) oluşturur.
Dolayısıyla bu sorunun cevabı fosfolipaz C enzimidir. Buna karşılık IP3 hakkında biraz bilgilenirsek; bu ikinci haberci ER’den kalsiyum salınımına yol açmaktadır. D oğru cevap: D
8.
Verilen bir ilaç e tkisin i m ilisaniyeler içinde gösterebiliyorsa bu ilacın aşağıdaki reseptörlerden hangisini etkilem esi en o lasıdır? A) iyon kanalına bağlı reseptör B) G-proteinine bağlı reseptör C) JAK-STAT reseptörü
D oğru cevap: A
D) Tirozin kinaz reseptörü E) Steroid hormon reseptörü 6.
D iaçilgliserol (DAG) hangi protein kinazı aktive eder?
S o ru m em bran re s e p tö rle rin in ç e ş itle rin i ve e tk i m ekanizm alarını sorgulam aktadır.
A) Protein kinaz A
B) Protein kinaz B
C) Protein kinaz C
D) Tirozin kinaz
Normal şartlarda hücre membranı dışarıdaki iyonlara karşı geçirgen değildir. Fakat hücre zarında iyonları her iki tarafa doğru seçici olarak geçirebilen, yani iyon giriş-çıkışını sağlayan iyon kanalları bulunmaktadır.
E) Kalsiyum kalmodulin bağımlı protein kinaz Bu soruya cevap verebilmek için yine G proteinleri ile ilişkili ikinci habercileri ve G proteinleri tarafından etkilenen enzimleri hatırlamalıyız. G -p ro te in le ri ile iliş k ili ik in c i h a b e rc ile r: 1. cAMP —> protein kinaz A’yı aktive eder. 2. Diaçilgliserol protein kinaz C’yi aktive eder. 3. İnozitol trifosfat (IP3) -» Stoplazmada IP4’e dönüşür ve endoplazmik retikulumdan kalsiyum salınımına yol açar. IP3 salındıktan sonra, fosfataz enzimi tarafından inozitole parçalanır. İnozitol ise DAG ile birleşir ve tekrar membrana geri döner. Bu bir döngü biçiminde devam eder. Lityum bu döngüyü; IP3’ın inozitole dönüşmesini engelleyerek kırar ve yıkılan bu fosfolipidlerin hücre membranına geri gelmesini engeller.
Doğru cevap: C
Bu ka na lla r ya açık durumda ya da kapalı durumda bulunurlar. Bir iyon kanalı, bu iki durum arasında rasgele gider gelir. Birim zamanda bu konumlardan hangisini ne oranda tercih ettiği ve açıldığı zaman ne kadar iyon geçirebildiği, iyon kanalının aktivitesini belirler. En hızlı tepki veren reseptörler iyon kanalı ile kenetli reseptörler iken; en geç tepki veren reseptörler ise steroid horm on reseptörleridir. Steroid hormonların etkisi geç ortaya çıkar. Bunların bir latent periodu vardır. Steroid hormonların etkisinin ortaya çıkması için DNA’dan yeni mRNA sentezi ve bu yani mRNA’dan protein sentezi gerçekleştirilmelidir. JAK-STAT, Tirozin Kinaz reseptörü, G -protein iliş k ili reseptörler etkilerini hücre içi bazı enzimleri fosforile ya da defosforile ederek gösterirler. Bu enzimlerin modifikasyonu için gerekli süre bir iyon kanalının etkisini ortaya çıkarma süresinden çok daha uzundur.
GENEL FARMAKOLOJİ
-
28
GENEL FARMAKOLOJİ
Reseptörü iyon kanalı ile kenetli reseptörlerin hangi iyon ile kenetli olduğu bilinm elidir. Sodyum (Na) ve kalsiyum (Ca) kenetli reseptörler genelde e k sita s y o n oluştururken; p ota syum (K) ve k lo r (Cl) kenetliler genelde inhibisyon oluşturur. K e n d isi iyo n kanalı n ite liğ in d e ola n rese p tö rle r; • Nikotinik asetilkolin reseptörleri (NA)K kanalı) • GABA ve glisin (Cl kanalı) • Glutamat ve aspartat (NA)K-Ca kanal reseptörleri)
- A denilat siklaz: ATP'yi parçalayıp cAMP oluşturur. -
Fosfolipaz C-Beta: Fosfatidilinozitol-4,5-bifosfat'ı yıkıp, inozitol trifosfat (IP3) ve diaçilgliserol (DAG)'ün serbestleştirilmesini sağlar.
G-proteinlerinden Gs ve Gi olanları adenilat siklaz enzimi ile çalışırlar. Gs tipi olan reseptörler; adenilat siklaz enzimini stimüle edip cAMP düzeyini arttırırken, Gi tipi olanlar ise; adenilat siklaz enzimini inhibe ederek cAMP düzeyini azaltmaktadır. Bu iki protein ile kenetli resptörlerden en önemlileri tabloda özetlenmiştir..
• 5-HT3 (NA)K kanal reseptörleri
G -p ro te in le ri ile k e n e tli r e s e p tö rle r
D oğru cevap: A
9.
Aşağıdaki reseptörlerden hangisinin agonist tarafından uyarılması sonucu b iyo lojik etkiler diğerlerine daha geç başlar? A) 5-HT3 B) Tirozin kinaz C) P2X D) İSIMDA E) G A B A -A
Etkisi geç başlayan reseptörler; hücre içi reseptörler ve tirozin kinaz reseptörleridir. Etkileri ise en hızlı başlayan reseptörler iyon kanalı reseptörleridir. İyon Kanalı re s e p tö rle ri: •
G A BAA -C
•
Glutamat’ın NMDA-AMPA- Kainat reseptörleri
• ATP- Adenozin P2X reseptörü •
Gs
Adenilat siklaz
Gi
Adenilat siklaz
6-adrenerjik, D, 5, histamin H2, glukagon a2-adrenerjik, D2-3-4, 5-HT1, opioidler, M2-4
D o la y ıs ıy la se çen eklerd e bulunan M2 m uskarinik reseptörler; olarak bulunur. Hidrofilik olduğu içinde vücuda reabsorbe Gi proteini ile kenetli reseptörlerdir. D oğru cevap: B
11. Aşağıdaki reseptörlerden hangisi Gq ile kenetli d e ğ ild ir? A) M1
B)M 3
C)Alfa 1
D) Alfa 2
E) M5
M1, M3, M5 ve alfal adrenerjik reseptörler Gq ile kenetli olup alfa2, M2, M4 ve alfa2 reseptörler Gi ile kenetlidir. Bu reseptörlerin uyarılması adenilat siklazı inhibe eder ve CAMP düzeyini düşürür. D oğru cevap: D
5-HT3 reseptörü
• Asetilkolin nikotinerjik reseptörü •
Glisin reseptörü
•
Muskarinik M2_tip reseptör
Doğru cevap: B
12. Aşağıdaki reseptörlerden hangisi G -proteini ile kenetli tipte reseptördür? A) Prolaktin reseptörü B) Glutamat AMPA reseptörü C) GABAB reseptörü
10. Adenilat siklaz inhibisyonunu sinyal ileti mekanizması olarak kullanılan ko lin erjik reseptör aşağıdakilerden hangisidir? A) M1 B) M2 C) M3 D) M5 E) Nikotinik Adenilat siklaz enzim aktivasyonu ya da inhibisyonu üzerinden etki oluşturan reseptör grubu; G-proteini ile kenetli reseptörlerdir. G-proteinleri ile kenetli reseptörler en önemli reseptörlerden birisidir. Membranda G-proteinleri ile çalışan 2 adet enzim bulunmaktadır:
D) Glutamat NMDA reseptörü E) Serotonin 5-HT3 reseptörü G-roteini ile kenetli G proteini üç alt birimden (a, (3, y) oluşur. Bu proteinlere bağlı olarak da GDP bulunur. Agonist gelip reseptöre bağlandığı zaman a alt birimi kompleksten ayrılır ve GDP de GTP’ye dönüşür. Aktif hale gelen a-GTP kompleksi hücre membranının diğer tarafında bulunan bir enzime gider ve enzimi uyarır veya inhibe eder. Enzimin aktive olması durumunda, bir ikinci haberci oluşur ve bu ikinci haberci de gidip protein kinaz enzimini uyarır. Protein kinaz enzimi de hücre içi bazı proteinlerdeki serin ve treonin rezidülerini fosforile eder ve konfigürasyon; dolayısıyla fonksiyon değişikliği oluşturur. G proteini ile kenetli reseptörlerden 3 tanesi özellikle önemlidir: Gs, Gi ve Gq.
29
GENEL FARMAKOLOJİ
Seçeneklerde bulunan GABASreseptörü; Gi proteini ile kenetli reseptördür. G P ro te in K e n e tli R e s e p tö rle r Gs Kenetli reseptörler^)
Gi Kenetli reseptörler(*)
Gq Kenetli reseptörler (*)
Beta 1-2-3
Alfa 2
Dopamin 1-5
Dopamin 2-3-4
Alfa-1 adrenerjik
5-HT2A.,c
Glukagon
Muskarinik 2-4
Muskarinik 1-3-5
5-HT 4-6-7
5-HT 1
Anjiotensin-1
H2 (Histamin)
Somatostatin 1-5
Histamin - 1
İP (PGI )
Nöropeptid 1, 5
Bombesin
GABAB
Taşikinin NK, 2 3
Opioid reseptörleri (mü, delta, kappa)
Nörotensin NTS, 2
EFY » P1 A, 3,
A) Epitelyal kaynaklı büyüme faktörü
e p 3 (PGE2)
Cys LT-1 rsp (Lökotrien D4)
C) Nitrik Oksit (NO)
DP2 (PGD2-15dPGJ2**)
Cys LT-2 rsp (Lökotrien C4-D4)
TPa- 8 (TXA2)
TPa- B A>NA beta3 adrenerjik reseptörler için: NA=ISP>A O rganlar genellikle bu iki sistemden birinin kontrolü altındadır. Örneğin kalp hızını belirlemede vagus daha baskındır. Ancakbazı organlarda sadece sempatik veyaa parasempatile lifler tarafından uyarılır.
C) Kalpte (B adrenerjik stimülasyonu
reseptörlerin
direkt
D) Adrenerjik nörondan sinaptik aralığa katekolamin deşarjı E) Noradrenalin nörona geri aliminin (uptake 1) inhibisyonu
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
49
1
OTONOM SINIR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
50
4- Dopamin beta hidroksilaz: Plazma düzeyi vücuttaki sempatik aktiviteyi gösterir. **1. ve 2. enzimlerden farklı olarak vezikül içerisinde bulunur. Kofaktör: A sko rbik asid İn h ib itö r : D isülfira m . A ile s e l disotonom ia: Bu enzimin eksikliğine bağlı olarak gelişen hastalıktır.
İn d ire k t e tk ili sem p ato m im e tik m adde olan kokain, katekolam in b iriktirerek e tkilerini oluşturur. Etkilerini bilm ek TUS sınavı için hayatidir. Kokain katekolaminlerin nörona geri alimim (uptake 1) bloke ederek, aktivitelerini arttırır. Direkt reseptörleri uyarmaz, indirekt etkili sempatomimetik maddedir.
5- Feniletanolam in N-metil transferaz: Bu aşama sadece adrenal medullada kromatin hücrelerde ve SSS’de var. Dönüşüm sitoplazmada meydana geldikten sonra adrenalin ve noradrenalin vezikül içerisinde toplanır. Glukokortikoidlerbu enzimin güçlü aktivatörüdür. Kofaktör: S-adenozilmetiyonin
A, B ve C seçeneklerindeki d irekt uyarı ifadesine dikkat ediniz. Kokain indirekt etkili maddedir. D seçeneğinde belirtilen sin a p tik aralığa katekolam in deşarjı ise amfetaminin etki mekanizmasıdır.
Doğru cevap: C
Uptake-1 in h ib itö rle ri: -
Trisiklik antidepresanlar (TAD)
-
Kokain
-
Amfetamin
-
Fenoksibenzamin
-
Metaraminol
-
Uvabain
8.
A) Kolinesterazın inaktivasyonu B) Asetil kolin önlenmesi
ve
reseptörünün
etkileşmesinin
C) Asetilkolin etkisinin taklidi D) Asetilkolin salınımının önlenmesi
D oğru cevap: E 6.
H em ikolinyum etkisini hangi yolla gösterir?
E) Kolinerjik uçlarda kolin toplanmasından sorumlu transport sisteminin bloke edilmesi
Sem patom im etik etkili ilaçların köken aldığı prekürsör madde aşağıdakilerden hangisidir? A)
Metilfenidat
B) Atomoksetin
C)
Feniletilamin
D) Dopamin
Hemokolinyum presinaptik uçta kolin reuptakesini inhibe eder. Etkisini bu yolla gösterir. D oğru cevap: E
E) Metoksamin F e n ile tila m in katekolam inlerin (izoproterenol vb) ve sempatamimetik aminlerin (metoksamin vb.) prekürsorü olan maddedir. D oğru cevap: C 7.
Disülfiram inhibitörüdür?
aşağıdakilerden
hangisinin
A) Tirozin hidroksilaz B) Dopa dekarboksilaz C) Dopamin beta hidroksilaz D) Feniletanolamin n-metil transferaz E) Alkol dehidrogenaz1 3 2 K a te ko la m in le rin Sentezi; 1
Fenilalanin
2
Tirozin
->
3 Dopa
2
4
->
Dopamin
5
-
Noradrenalin —» Adrenalin
1- Fenilalanin hidroksilaz 2- Tirozin hidroksilaz: Hız kısıtlayıcı enzim. İnhibitör: alfa-metil paratirozin (metitirozin)., alüminyum. K ofaktör: T e tra h id ro b iyo p te rin A k tiv a tö r: fenoksibenzamin 3- Dopa d e k a rb o k s ila z (L-arom atik am inoasid dekarboksilaz): Kofaktör: piridoksin (B6 vitamini). İnhibitörler: Benserazid, karbidopa
9.
Aşağıdakilerden hangisi a setilkolinin veziküller içerisine alınmasını inhibe eder? A) Vezamikol C) Rezerpin
B) Botulinum toksini D) Hemikolinyum E) Sinaptobrevin
K o lin e r jik s in ir u c u n d a a s e tilk o lin in s e n te z salıverilm esini etkileyen maddeler ve etki mekanizmaları şunlardır: H e m ik o lin y u m : Kolinin sinir ucuna alınmasını bloke eder. Vezamikol: Asetilkolini vezikül içerisine sokan taşıyıcıyı bloke eder. Botulinum to ksini: Vezikül ile kolinerjik sinir ucu membranı arasındaki birleşmeyi sağlayan sinaptobrevinin yapısını bozarak asetilkolinin salıverilmesini engeller. A s e tilk o lin e s te r a z : S in a p tik a ra lıkta a s e tilk o lin in parçalanmasını sağlar.
Yalancı n ö r o tr a n s m itte rle r v e p re k lir s ö r le r i i Prekürsör Oluşturduğu yalancı nörotransm itter Metildopa Tiramin Guanetidin / Guanadrel ■ ■ ■ ■ ■ ■
Metilnoradrenalin Oktopamin Guanetidin / Guanadrel
D oğru cevap: C 12. Aşağıdakilerden hangisi parasem patik sinir sistem inde ko-transm itter olarak fonksiyon görür? A) Nöropeptid-Y
Vezikül ile s in ir m em branının füzyonunda rol oynayan proteinler:
B) ATP
C) Adrenalin
D) VIP E) Noradrenalin
S in ap to brevin : Vezikül membranında bulunur. Vezikül ile sitoplazma membranının birleşmesini ve asetilkolinin salıverilmesini sağlar. Sintaksinler: Sitoplazma membranında bulunur. Sinaptotagm in: Ca+2 bağlayan ve vezikül membranında bulunan düzenleyici bir protenidir.
Adrenerjik sinir uçlarından noradrenalin ve kolinerjik sinir uçlarından asetilkolin ile birlikte salgılanan ve bu m ediatörlerin sinapslarda ve kavşaklardaki etkilerini modifiye eden maddelerdir. Ö rnek: Vazoaktif intestinal peptid (VİP) asetilkolinin; ATP, somatostatin ve nöropeptid Y noradrenalinin ko-transmiteridir.
Sinapsin I ve II: Veziküller içerisindeki yedek havuz ve salıverilebilir havuz arasındaki dengeyi sağlar. Normalde yedek havuzda ACh miktarı daha yüksektir. Uyarı geldiğinde salıverilebilir ACh molekülü sayısı artar. D oğru cevap: A 10. N-tipi kalsiyum kanalları aracılığı ile ko linerjik s in ir ucuna giren kalsiyum , hangi proteine bağlanarak a setilkolin salınımına neden olur?
K o -tra n s m ite rle r, Nörotransmitterlerden farklı olarak sadece hiperaktivasyon durumlarında salıverilir. Ko-transmiterler sinir uçlarında tek başlarına etkili değildir (nöropeptid Y hariç). Nöropeptid Y V azokonstriktördür, noradrenalin ile birlikte salıverilir ve presinaptik reseptörler aracılığıyla noradrenalin salıverilmesini inhibe eder.
A) Sinaptotagmin B) Beta arrestin C) Forskolin D) Tapsigargin
Doğru cevap: D
E) Botulinum toksin Aksiyon potansiyeli oluşumu sonrası N -tipi kalsiyum kanalları aracılığı ile k o lin e r jik s in ir u cu n a g ire n kalsiyum sinaptotagm in ile ilişkiye girerek asetilkolin salınım ına neden olur. Botulinum toksini sinaptotagmin ve sinaptobrevin gibi füzyon proteinlerini parçalayarak nörotransmitter (asetilkolin) salim inim baskılar.
13. Aşağıdaki etkilerden hangisi B2 adrenerjik reseptörler tarafından o luşturulm az? A) Mesane fundusunda gevşeme
B) Gözde aköz hümör oluşumu C) Bronkodilatasyon D) Dalak kapsülünde gevşeme
Doğru cevap: A
E) İnsülin salgısında artış 11. Tiram in tarafından oluşturulan yalancı nörotransm itter aşağıdakilerden hangisidir? A) Metildopa
B) Tirozin
C) Oktopamin
D) Guanadrel E) Adrenalin
T ira m in , y a la n c ı n ö ro tra n s m itte r olan oktopam in oluşturur.
B e ta la d re n e rjik re s e p tö r aracılı e tk ile r: •
Kalp: (+) inotrop ve (+) kronotrop etki, AV iletimde hızlanma
•
Göz: aköz hümör oluşumu
•
Barsak: tonus ve motilitede azalma
•
Yağ dokusu: lipolizin uyarılması
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
51
52
16. Aşağıdaki reseptörlerden hangisinin uyarılması adrenal bezden katekolam in salınımma yol açar?
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
R enin sa lg ısın da artış •
Vazopressin salgısında artış
•
Aaonistleri: izopreterenol, dobutamin, ksamoterol, denopam in / A n ta a o n is tle ri: P ropranolol, betaksolol
Beta2 a d re n e rjik re s e p tö r aracılı e tk ile r Kalp: (+) inotrop ve (+) kronotrop etki, AV iletimde hızlanm a, ko ro ne r d a m a rla r ve iskele t kası damarlarında dilatasyon
•
Glikojenoliz
B ro n k o d ila ta s y o n , m u ku s s e k re syo n u n d a artış Göz: Silyer kasta gevşeme
•
Barsak: tonus ve motilitede azalma
•
Safra kesesinde gevşeme
•
Dalak kapsülünde gevşeme
•
Mesane: Fundusta gevşeme
•
Uterus: Gevşeme
E) Beta 2 Adrenal bezdeki nikotinik reseptörlerin uyarılmasıyla katekolomin salınımını artar. Dolaşımdaki epinefrin düzeyi yükselir.
D oğru cevap: D 17. T rom bosit agregasyon artışından sorum lu katekolam in reseptörü aşağıdakilerden hangisidir?
B) Alfa-2 C) Beta-1 D) Dopamin-1 E) Beta-2
Beta3 reseptörler: Lipolizi arttırır, bazal metabolizmanın hızlanmasına neden o lu r. Beta4 reseptörler: Kalpte stimülasyona neden olur. Doğru cevap: B Aşağıdaki reseptörlerden uyarılmasıyla bradikardi gelişir?
B) Alfal D) Nikotinik
A) Dopamin-5
İn s ü lin ve g lu ka g o n sa lg ısın d a artış
14.
Muskarinik
C) Alfa2 -
•
•
A)
Alfa-2 reseptör uyarısı sonucu trombosit agregasyonu aktive olur. A lfa -2 R ese ptör U yarısı S onucu O lu şan E tkiler: •
Bağırsak düz kaslarında gevşeme
•
S em patik a ktivite azalm ası (beyin sapındaki etkileri)
•
Trombosit agregasyon artışı
hangisinin
A) Alfal B) Alfa2 C) Nikotinik D) Beta 1 E) Tip 2 muskarinik (M2) Kalpteki M2 muskarinik reseptörlerinin uyarılmasıyla potasyum kanalları açılır ve adenilat siklaz inhibe olur. Böylece kalp hızı yavaşlar. Doğru cevap: E
Vazokonstriksiyon
•
•
İnsülin sekresyonunda azalma
•
Noradrenalin ve asetilkolin sekresyonunda azalma
D oğru cevap: B 18. Aşağıdaki “ reseptör-etki” hangisi ya nlıştır? A) Damar endotelinden - M3
eşleştirm elerinden
nitrik oksid
salıverilmesi
B) iris radyal kasında kasılma-alfal C) A -V iletimde yavaşlama-M2
15.
Aşağıdaki reseptörlerden hangisinin uyarılmasıyla vazokonstriksiyon gelişir? A) Alfal
D) Uterusta gevşeme-beta2 E) insülin ve glukagon salgısında artış-alfal D oğru cevap: E
B) Alfa2 C) Nikotinik D) Beta 1 E) Muskarinik
19. Aşağıdaki nöronlardan ko lin erjik d e ğ ild ir?
hangisi
genellikle
A) Pregangliyonik presinaptik sempatik nöronlar B) Pregangliyonik presinaptik parasempatik nöronlar
Derideki düz kaslarda baskın olan alfal reseptörlerinin uyarılmasıyla düz kaslar kasılır ve periferik direnç artar.
C) Presinaptik somatik nöronlar
Doğru cevap: A
D) Postgangliyonik presinaptik parasempatik nöronlar E) Postgangliyonik presinaptik sempatik nöronlar P o stgangliyonik presinaptik sem patik nöronlar, yani h ed ef d o k u y u uyaran s e m p a tik s in ir le r g e n e llik le norepinefrin salgılayan adrenerjik nöronlardır.
23. Aşağıdaki reseptörlerden hangisi santral s in ir sistem indeki bir noradrenerjik nöronal sinapsta presinaptik olarak bulun ur ve inh ibitö r otoreseptör fonksiyonu yapar? A) Alfa 1
B) Alfa 2
C) Beta 1
D) Beta 2 E) Beta 3
Alfa-2 reseptörler SSS’de pressinaptik olarak bulunurlar ve bu reseptörlerin noradrenalin tarafından uyarılması, katekolamin salınımmın inhibisyonuna yol açar. Bu tür reseptörlere otoreseptör denir. Seçeneklerde bulunan diğer sempatik reseptörlerin en önemli etkileri tabloda verilmiştir. S e ç e n e k le rd e k i s e m p a tik r e s e p tö rle r ı-----------| Alfa 1
Doğru cevap: E Beta 1
20. Aşağıdakilerden hangisi vezikül ile hücre m em branının birleşm esini sağlayan selüler bir proteindir? A)
Atropin
B) Botulinum toksini
C) Hemikolinyum -
Kalp Böbrek Yağ hücreleri
D oğru cevap: D
■
Beta 2
Karaciğer
Karaciğerde glukojenoliz ve glukoneogenez Glukagon salınım ı —>■ İnsülin salınımı Hipopotasemi
Beta 3
Yağ hücreleri
Lipoliz
Doğru cevap: B reseptörlerden hangisinin böbrek damarlarında dilatasyon
24. Aşağıdakilerden hangisi otoreseptördür?
A) Dopamin D1 reseptörleri
A) Adrenerjik alfal
B) Adrenerjik alfa2
C) Adrenerjik beta2
D) Muskarinik M1
E) Dopamin D1
B) Dopamin D2 reseptörleri
P re s in a p tik R ese ptörler
C) A lfal reseptörleri D) Alfa2 reseptörleri
•
Etkileri: Genellikle inhibisyondur
E) Betal reseptörleri
•
Otoreseptörler: Alfa2, Dopamin D2, Muskarinik M2/4, Serotonin 5-HT1A/1B/1D
•
H eteroreseptörler: P re sin ap tik parasem patik nöronda bulunan Alfa2; Presinaptik sem patik nöronda bulunan Muskarinik2 (M2), Muskarinik4 (M4)
Düşük doz dopam in böbrekteki D1 reseptörlerini uyararak adenilat siklazı aktive eder. Böylece damarlarda dilatasyon ve renal perfüzyonda artış olur. D oğru cevap: A 22.
Kalpte (+) inotrop ve kronotrop Böbrekten renin salınımı Lipoliz Vasküler ve diğer düz kaslarda gevşeme
D) Sinaptobrevin
E) Vesamikol Vezikül membranmda bulunan sinaptobrevin ve sinaptotagmin kalsiyumu bağlayarak vezikül ve hücre membranının birleşmesini sağlar.
21. Aşağıdaki uyarılm asıyla olur?
Düz kaslar ve dam ar yapılarda konstriksiyon
Doğru cevap: B
Merkezi s in ir sistem inde hangi reseptörün uyarılması arteriyel basıncı düşürür? A) a, adrenoreseptör
B) a2 adrenoreseptör
C) P1 adrenoreseptör
D) p2 adrenoreseptör
E) Muskarinik reseptör MSS’de a2 adrenoreseptörlerinin uyarılması kan basıncını düşürür. a 2 a dren o re se p tö r postsin ap tik yerleşim li ve adenilat siklazla negatif kenetlidir. Agonist madde bağlanınca adenilat siklaz inhibe olur. Doğru cevap: B
25. Aşağıdaki “ reseptör uyarısı-aracı olduğu eşleştirm elerinden hangisi ya nlıştır?
etki”
A) Alfa -1 adrenerjik reseptör - vazokontriksiyon B) Beta 2 adrenerjik reseptör - vazodilatasyon C ) Alfa - 2 adrenerjik reseptör - sinir son ucundan norepinefrin salınımında azalma D) Beta 2 adrenerjik reseptör - uterus düz kasında gevşeme E) Alfa -1 adrenerjik reseptör - miyozis
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
53
Alfa - 1 adrenerjik reseptörlerin aracı olduğu etkiler şunlardır: Vazokonstriksiyon, periferik damar rezistansının artm ası, kan basıncında artma, m id riy a z is , insülin salınımının inhibisyonu.
29. Aşağıdakilerden hangisi hem asetikolinin hem de norepinefrinin kotransm itteridir? A) Nöropeptid Y B) Adenozin trifosfat
Görüldüğü gibi Alfa - 1 a d re n e rjik rese ptö r uyarısı gözde irisin d ila tö r (Radial) kasının uyarılmasına bağlı midriyazis oluşturur.
C) Kolesistokinin
D oğru cevap: E
E) Magnezyum
26. Aşağıdakilerden hangisi otonom ik olarak parasem patik s in ir sistem inin kontrolündedir? A) Terleme
D) P maddesi
ATP ve fo s fa t hem n ore p in e frin hem de a se tilko iin taşıyan veziküllerde bulunur ve bu nörotransm itterler ile b irlikte sina ptik aralığa salınır. •
P m addesi ve kotransmitterleridir.
•
K olesistokinin dopaminin kotransmitteridir.
•
N öropeptid Y norepinefrinin kotransmitteridir.
B) Ejekülasyon C) Piloereksiyon D) Penil ereksiyon
e n k e fa lin
sero ton inin
“ K o lin e rjik s in a p s” başlıklı şekile bakınız.
E) Mentai berraklık
D oğru cevap: B
K a rıştırılm a m ası G ereken O to n o m ik O laylar •
Terleme: S em patik uyarı ile oluşur
•
Tükrük: P arasem patik uyarı ile oluşur
•
Ereksiyon: Parasem patik uyarı ile oluşur
•
Ejekülasyon: S em patik uyarı ile oluşur
•
Piloereksiyon: S em patik uyarı ile oluşur
30. Aşağıdakilerden hangisi nörondan asetilkoiin salınımını engelleyen ilaçlardan biri d e ğ ild ir? A) Hemikolinyum B) Botulinun toksini C) Magnezyum
D oğru cevap: D
D) Aminopridin E) Veratridin
27. Aşağıdaki otonom ik reseptörlerden damarları indirekt etki ile gevşetir?
hangisi
A) Alfal
V e ra trid in ka sta a k s iy o n p o ta n s iy e li o lu ş u m u n u engeller. D oğru cevap: E
B) Beta2 C) Nikotinik
31. Otonom s in ir sitem inde a setilkoiin ve noradrenalin salınımını inhibe eden kotransm itter aşağıdakilerden hangisidir?
D) Muskarinik E) Musküler nikotinik M3 rese ptö r dam ar end ote lin d en n itrik o k s it açığa çıkararak damarları gevşetir. Damarlar üzerinde direkt etkisi yoktur.
A) Adenozin trifosfat (ATP)
Alfa ve beta reseptörler direkt etki ile damarı etkiler.
D) Kolesistokinin
D oğru cevap: D
A) Kalsiyum B ) Sodyum C) Potasyum
C) Substance P E) Nöropeptit y
N ikotin ik reseptörler ise damarlarda bulunmaz.
28. Prensinaptik nöronda asetilkoiin taşınırken aşağıdaki iyonlardan vezikülden sitoplazm aya çıkar?
B) Vazoaktif intestinal peptit
veziküle hangisini
Adenozin trifosfat (ATP), asetilkoiin ve noradrenalin salınımını otonom sinir sisteminde inhibe eden kotransmitterdir. ATP, aynı zamanda santral sinir sisteminde ekstatör etkiler oluşturan nörotranmitterdir. Doğru cevap: A 32. Aşağıdakilerden hangisi s in ir term inalinde kalsiyum kanal blokajı yaparak nörotransm itter salınımını inhibe eder?
D) Hidrojen
A) Botulinum toksini
B) Bungarotoksin
E) Magnezyum
C) Latrotoksin
D) Tetradoksin
D oğru cevap: D
E) Konotoksin
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
55
Diğer reseptörler
r Miyelin kılıf' X ‘ Akson--------- rRanvier nodu schwann hücre subnöronal alan — Terminal _ membran postjunctional membran mitokondri sarkoplazma
Sinir aksiyon potansiyeli
0
------
Veziküler asetilkolin salınımı
0
B —
Depolarizasyon (EPP, Na & K *_ geçirgenlik artışı)* -
0
Kolinesteraz He asetîikolin hidrolizi
a
Tetradoksin Batrakotoksin Lokal anestezikler Hemikolinyum Botılinum toksini Prokain.Mg Aminopiridin _ Kalsiyum eksikliği -----C Aşırı kalsiyum Kurar alkaloidler Yılan atfa-toksin --■TSüksinilkolin Oekametonyum
■ü
-*C
Antikolinesterazlar
Kalsiyum .Veratridin
C
Kas aksiyon * ~ potansiyeli *— UzJ~Kınin ^ İ _ Tetradoksin 0 Eksitasyonun Metabolik zehir kasa yıyılması Kalsiyum eksikliği Prokaın £ Kas kontraksıyonu Dantrolen — Arttırma ■ X - Blokaj — Depolarizasyon & faz II blok
56
OTONOM SINIR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
O to n om S in ir S iste m in e E tkili T o ksin le r •
Kolinerjik veziküllerden n örotransm itersalınım ı engelleyen: Botulinum toksini S in ir te rm in a lin d e k a ls iy u m k a n a l b lo k a jı ile n ö ro tra n s m itte r s a lın ım ın ı e n g e lle y e n : K onotoksin
Doğru cevap: E 33. Aşağıdakilerden hangisi s in ir aksonunda sodyum kanal blokajı yapar? A) Konotoksin
B) Latrotoksin
C) Ergotoksin
D) Saksitoksin E) Botulinum toksini
O tonom S in ir S iste m in e E tkili T o ksin le r •
K o lin e r jik ve a d r e n e r jik v e z ik ü lle r d e n n ö r o tr a n s m itte r s a lın ım ın ı a r ttır a n : Latrotoksin
•
S in ir a k s o n la rın d a s o d y u m k a n a l b lo k a jı yapanlar: Tetradoksin, S aksitoksin ,loka l ane ste zikler(lidokain,artikain,prokain,kokain vb.)
D oğru cevap: D 34. İskelet kasındaki n iko tine rjik reseptörü bloke ederek çizgili kaslarda felç oluşturan madde aşağıdakilerde hangisidir? A) Atropin
B)Trimetafan
C) Mekamilamin
D) Pentolinyum E) Bungarotoksin
Alfa bungarotoksin yılanlardan elde edilen zehirdir, iskelet kasındaki nikotinerjik reseptörü bloke ederek kas felcine neden olur. Trimetafan, mekamilamin, pentolinyum gibi maddeler ise gangliyonlardaki nikotinerjik reseptörü bloke ederek sempatik deşarjı engellerler. Atropin muskarinik reseptör blokeridir. K o lin e rjik r e s e p tö rle r ve a n ta g o n is tle ri R e s e p t ö rle r Muskarinik
A n t a g o n is tle r Atropin / Skopolamin Tubokürarın Mivakuronyum
(NM)
Atrakuryum a-Bungarotoxin a-Conotoxin Trimetafan Mekamilamin Heksametonyum Klorizondamin d-Conotoxin
Nikotinerjik reseptör SSS tip (NSSS)
D oğru cevap: E
A) Nikotin, kolinerjik reseptörlere hem stimülan hem de inhibitör etkide bulunur B) Atropin, asetilkolinin eksitator muskarinik etkilerini bloke eder, inhibitör muskarinik etkilerini bloke etmez C) Pirenzepin selektif olarak reseptörleri bloke eder
M1
muskarinik
D) Otonomik ganglion ve iskelet kasındaki nikotinik reseptörler farklı yapıdadır E) Otonomik ganglion hücresinde hem nikotinik hem muskarinik reseptörler vardır Bir muskarinik kolinerjik antagonist olan atropin inhibitör, eksitatör ayrımı yapmadan tüm muskarinik reseptörleri bloke eder. Nikotin başlangıçta stimülan sonra bloke edici etki gösterir. Nikotinik reseptörler periferde nikotinik ganglionik (Nöron tipi), nikotinik nöromusküler (çizgili kas alt tipi) diye ayrılırlar. Doğru cevap: B 36. Aşağıdaki bölgelerden hangisi n iko tin ik reseptör içerm ez? A) Bronş düz kasları B) İskelet kası C) Renshavv hücrelerinin eksitatör reseptörleri D) Parasempatik ganglion E) Sempatik ganglion Nöromusküler kavşak ve tüm ganglionlar nikotiniktir. Bronş düz kasları muskarinik reseptörler içerir. Renshavv hücreleri asetilkoline cevap verdiği gösterilen ilk santral sinir sistemi hücrelerindendir. D oğru cevap: A 37. Ter bezlerine giden p ostganglionik sem patik sinir ucundan aşağıdakilerden hangisi salgılanır? A) Dopamin B) Epinefrin C) Norepinefrin D) Asetilkolin E) GABA
Pankuronyum
Nikotinerjik reseptör Muscle /Kas tip
Nikotinerjik reseptör Nöronal/ Ganglion tip (NNi)
35. N ikotinik ve m uskarinik reseptörler hakkında aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?
Mekamilamin a-Bungarotoxin d-Conotoxin
Ekrin ter bezlerine giden postganglionik sempatik sinirler kolinerjiktir. Sempatik sinir sistem inin postganglionik sinirlerinin kolinerjik olduğu diğer yapılar kan damarları ve iskelet kaslarıdır. Ancak bunlar oldukça sınırlı olduğundan pek önemi yoktur. “ T esp it edilen ya da k lo n la n a n k o lin o s e p tö rle r ve m ekanizm aları’’ başlıklı tabloya bakınız.
Doğru cevap: D
Tespit edilen ya da klonlanan kolinoseptörler ve mekanizmaları R e s e p t ö r T ip i M,
D iğ e r İsim le ri
G P ro te in i
P o s tre s e p tö r M e k a n iz m a la r
M,
Gq
ÎIP 3 , DAG kaskadı
m
2
M2a, kardiyak M2
Gi
4-c AMP, üretimi
m
3
M 2b, glandüter M2
G p
ÎIP 3 , DAG kaskadı
m
4
—
Gi
4-cAMP, üretimi
m
5
...
G p
flP3, DAG kaskadı
N«
Son plak reseptörü
G proteini ile kenetli değil
Na*/K* depolarizasyon akımı
nn
Ganglion reseptörü
G proteini ile kenetli değil
Na*/K* depolarizasyon akımı İD: 08t108
38. Aşağıdakilerin hangisinin sem patik baskınlık vardır?
innervasyonunda
A) İrisin dilatatör kası B) Alt özefagus sfinkter kası
O to n o m s in ir s is te m in in te k tip in n e rv a s y o n lu organ ve d o k u la rı Sempatik sistem
Parasempatik sistem
C) İrisin silier kası
• Gözde radial kaslar (a,)
• Gözde sirküler kaslar
D) İskelet kasları
• Ekrin ter bezleri (lifler sempatik, fakat ileti ve reseptör kolinerjiktir)
• Gastrointestinal sistem (baskın olan parasempatiktir)
• Apokrin ter bezleri (a)
• Parotis
E) Mesane detrüsör kası O to n om s in ir s is te m in in k o m p o n e n tle ri h e d e fle ri d o ğ ru ltu s u n d a h e d e f o rg a n la rı d eğ işe n o ra nla rd a innerve ederler.
• Ventrikül kası (P)
Gözde silie r ve sirkü ler kasları parasempatik, dilatatör (radial) kası uyaran ise sempatik sistemdir.
• His-Punkinje lifleri (P)
İskelet kasları çizgilidir, istemli hareketlerden sorumludur. Somatik sistem ile inerve olur.
• Arter ve venler (sempatk baskındır)
Mide ve mesane düz kaslarının inervasyonda parasempatik sistem baskındır. D oğru cevap: A
• Dalak kapsülü (a,, P2)
• Veziküla seminalis / Vas deferens • (1 -> ejekülasyon) • Karaciğer (a,, P2)
39. Aşağıdaki yapılardan hangisi hem sem patik hemde parasem patik innervasyona sahiptir?
• iskelet kası (P2) • Yağ dokusu ( İnoperabl, m etastatik hastalarda tercih e dilir
Doğru cevap: E Tolazolin yeni doğanlarda görülen persistan pulmoner hipertansiyon tedavisinde kullanılan n onselektif alfa-1 reseptör antagonistidir Prazosin ise alfa-1 selektif reseptör blokeridir Y o him bin ise erektil disfonksiyonda kullanılan alfa -2 reseptör antagonistidir. P ulm oner hiperta nsiyo nd a ayrıca NO, s ild e n a fil, d ih id r o p ir id in g ru b u K a ls iy u m ka n a l b lo k e r le r i ve b ir e n d o te lin re s e p tö r b lo k e ri olan B osentan kullanılm aktadır
12. Hipertansiyon tedavisinde kullanılan ilaçlardan hangisinin renin salıverilm esi üzerine bir etkisi y o k tu r? A) Kaptopril
B) Propranolol
C) Alfuzosin
D) Klorotiazid E) Hidralazin
Kaptopril: ACE inhibitörüdür. Renin salgısını artırabilir. Propranolol: Beta blokördür, renin salınımını azaltır (beta agonistler renin salınımını arttırırlar).
D oğru cevap: C Hidralazin: Etkili birvazodilatördür. Renin salınımını refleks olarak arttırır. A lfu z o s in : Bir alfa-1 blokördür. Selektif olmayan alfa blokörler renin salgısında artış yaparlar ama alfuzosinin renin salınımı üzerine bir etkisi yoktur. Doğru cevap: C
13.
A ş ağ ıd a ki ilaçlard an h a n g isin in ve rilm es i, daha s o n ra ve rilen ad re n a lin in kan b asın cı ü zerin e o lan beklenen etkisini te rs in e d ö n d ü rü r? A ) Enalapril
B) Fentolamin
C) Asetilkolin
D) Noradrenalin E) Efedrin
Adrenalin hem alfa (vazokonstrüksiyon oluşturur) hem de Beta (vazodilatasyon oluşturur) reseptörleri uyarır. Fentolamin gibi bir alfa blokörler verilirse, adrenalin sadece Beta reseptörlerini uyarabilir ve sonuçta dilatasyon oluşur. D oğru cevap: B 14.
A ş ağ ıd a ki alfa-1 a d re n e rjik re se p tö r b lo kö rlerin d en h an g isin in etk is i n is p e ten prostata sp es ifik tir?
A d re n o re s e p tö r a n ta g o n is tle rin in sık görU len yan e tk ile r i Alfa blokörler -
Taşikardi
-
Ortostatik hipotansiyon
-
Vertigo
-
Seksüel disfonksiyon
Beta b lokörler -
Hipotansiyon
-
Sedasyon
-
Bradikardi
-
Depresyon
-
Yorgunluk
-
Sersem lik İD: 081031
A ) Terazosin
B) Alfuzosin
C) Prazosin
D) Doksazosin
D oğru cevap: A
E) Tamsulosin Prazosin: Alfal adrenerjik reseptör blokörüdür, alfa2 lere afinitesi düşüktür. Hipertansiyon tedavisinde kullanılır arteriyel ve venöz dilatasyona neden olur. En önem li yan e tk is i ilk doz senkobudur. Bu nedenle tedaviye düşük dozlarda başlanır ve doz giderek artırılır. Raynauo sendromunda ve benign prostat hipertrofisinde yararlıdır. Terazosin: Selektif alfal adrenerjik reseptör blokörüdür. Prostat hipertrofisinde ve hipertansiyonda kullanılır. Doksazosin: Selektif alfal adrenerjik reseptör blokörüdür. Hipertansiyon tedavisinde ve benign prostat hipertrofisinde tercih edilir. T am sulosin: Diğer ilaçlardan en öne m li fa rkı a lfa lA re s e p tö rle rin e s e le k tif etki göstermesidir. Bu özelliği sayesinde prostat üzerinde etki gösterirken sistemik kan basıncında değişikliğe neden olmaz. (Prostata se le ktif etki) D oğru cevap: E
16. En uzun e tkili hangisidir?
beta
b lokör
aşağıdakilerden
A) Nadolol
B) Praktalol
C) Pindolol
D) Esmolol E) Propranolol
***En uzun e tkili beta b lo k ö rle r: Nadolol, betaksolol ***En kısa e tkili beta b lo kör : Esmolol Böbrek kan akımını artıran : Pindolol S u'tuz retansiyonu y a p m a ya n la r: Nadolol ve tertatolol Doğru cevap: A 17. K ronik ko n je stif kalp yetm ezliğinde beta adrenerjik ajanların kullanım ıyla ilg ili ifadelerden hangisi d o ğ ru d u r? A) Beta blokörler kalbin kasılma baskıladığından dolayı kullanılmamalıdır
gücünü
B) Beta blokörler taşikardi gelişmesini önlerler 15.
A lfa b lo kerlerin yol aç tığ ı ta ş ik a rd in in aş ağ ıd a kile rd en h an g isid ir?
sebebi
D) Betal agonistler kardiyak outputu korurlar
A ) Alfa2 adrenerjik reseptörlerin blokajı
B) Beta adrenerjik eliminasyonu
reseptör
C) Betal selektif antagonistler aritmi gelişmesini önlerler
aktivitesinin
C) Kolinerjik innervasyonu inhibe etmeleri D) Yatan hastadaki refleks aktiviteyle
E) Bu ajanlar kalsiyum kanal blokörlerinin toksik etkilerini önlerler K a rd iy o v a s k ü le r s is te m ik ilg ili ç e ş itli param etre lere beta b lo k ö rle rin e tk is i : Koroner kan a kım ı.....................................o veyaJ.
E) Adrenal bezden epinefrin salınımıyla - Ne beta reseptörlerin ne de muskarinik reseptörlerin aktivitesi değişmez
Venöz dönüş.......................................o
-
Total periferik döner rezistansı........ o veya |
Epinefrin salınımı da yalnız ayaktaki bir hastada beklenir. Yatan bir hastada bu refleks aktivite görülmez.
Ortalama kan basıncı.........................o veya J. (hafif) Kontraktilite......................................... j Sol ventrikül büyüklüğü......................t Sol ventrikül diyastal sonu basıncı... f Myokard içi sistolik gerilim ................ |
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
73
Atış hızı............................................... I
vazokonstrik siyan ve uçlarda daha az soğuma yaparlar.
D e b i.....................................................i
3) Diyabetli kimselerde insulin enjeksiyonuna bağlı h ip o p lis e m in in norm ale dön m e sini daha az geciktirirler ve hipoglisemi belirtilerini daha az maskelerler
Kalbin yaptığı i ş ..................................4 Oksijen tüketim i................................. 4 A-V iletim hızı...................................... 4 * Aşağı dönük oklar azalmayı, yukarı dönük olanlar artmayı ve o belirgin bir değişme olmadığını gösterir.
BETA BLOKÖRLERİN ENDİKASYONLARI A) K a rd iy o v a s k ü le r siste m le ilg ili e n d ik a s y o n la r -
Angina pektoris, hipertansiyon ve aritmilere karşı teropotik etkinlik bakımından kardiyoselektif olan ilaçlarla, selektif olmayanlar arasında birfark yoktur. Şurasıda vurgulanmalıdır ki; selektifliğin nisbi olması nedeniyle kardiyoselektif ilaçların astıma ve yukarıda sayılan diğer hastalık durumlarında daha güvenli oluşları mutlak değildir.
Hipertansiyon
•
B e t a l : Kalpte hız ve kasılma gücünü uyarır
Aritmi
•
Ju xtoglom erüler hücrelerde Renin salım m ını uyarır.
•
Beta2: Respiratuar, uterin ve damar düz kaslarını gevşetir.
Hipertrofin obstrüktif kardiyomyopati -
Angira pertarin profilaksisi
-
Myokard infarktüsü
-
Portal hipertansiyon
•
Karaciğer (insan) glikojenalizi uyarır.
Kronik ko n je stif kalp yetm ezliği (D ilate KMP ve d iya sto lik fonksiyon bozukluğu olanlarda kullanılmalıdır.
•
Pankreatik beta hücreler insülin salımmını uyarır.
•
Beta3: Yağ hücreleri lipolizi uyarır
B) D iğe r E n dika syon ları
“ \S-biokörierin klinik uygulamaları” başlıklı tabloya bakınız Doğru cevap: D
Açık açılı glokom Hipertiroidi
18.
G en el o la ra k d e ğ e rle n d irild iğ in d e aşağ ıdaki d u ru m la rd a n h a n g is in d e tek b aşın a beta bloker k u lla n ım ı ko n tre n d ik e d e ğ ild ir?
Anksiyete Alkol yoksunluğu Migren profilaksisi sendromu
A) A-V blok B) Feokromasitoma
Beta blokörlerini kardiyoselektiflikleri mutlak değil, nisbidir ve doza bağımlıdır. Düşük dozlarda kardiyoselektifliler belirgindir, yüksek dozda kardiyoselektif olan ve olmayan ilaçlar arasındaki etkinlik kalıbı farkı kaybolur.
C) MI geçirmiş olan hipertansif hasta D) Raynoud hastalığı E) Astım
Klinik uygulama yönünden kardiyoselektif ilaçların, selektif olmayanlara göre başlıca üstünlükleri şunlardır; 1) Astıma ve diğer tür obstrüktif akciğer hastalığı olan kimselerde non selektif blokörlere göre daha az bronkokonstriksiyon yaparlar.
BETA-BLOKERLER G e n e l Ö z e llik le ri (H e p s i ç o k ö n e m li !..)
•
Kalp hızını ve debisini azaltır, sistolü uzatırlar
•
Total koroner kan akımını ve oksijen tüketimini azaltırlar.
2) Periferik damar hastalığı olanlarda daha az periferik
Uygulama
p -b lo k ö rle rin k lin ik u y g u la m a la rı İlaçlar
Etki
Hipertansiyon
Propranolot, metoprotol, trimolol, diğerleri
Anjina pektoris
Propranolol, nadolol, diğerleri
Azalm ış kalp hızı ve gücü
Mi sonrası a ritm i profilaksisi
Propranolol, metoprolol
Tüm kardiyak pacem akerların otom atisitelerinde azalma
Supraventriküler taşıkardiler H ipe rtro fik kardiyomyopati K onjestif kalp yetm ezliği Migren Ailesel trem or, diğer trem o r tip le ri, perform ans anksiyetesi
Propranolol, esmolol, asebutolol
Yavaşlamış AV iletim hızı
Azalm ış kardiyak output, azalm ış renin sekresyonu
Propranolol
Kalp kontraksiyonunun hızında yavaşlama
Karvedilol, labetalol, diğer
Mekanizm a anlaşılam adı
Propranolol
Profilaksik; m ekanizma belirsiz
Propranolol
Nörom üsküler transm isyonun azalm ış 62 değişimi; m uhtemel SSS etkileri
T iroid fırtınası, tirotoksikoz
Propranolol
Azalm ış kalp hızı ve aritm ojenik etki; diğer m ekanizm alar dahil edilebilir
Glokom
Timolol, diğerleri
Azalm ış Aköz humor sentezi İD: 081122
•
AV düğümde iletiyi yavaşlatır, EKG’de PR aralığını uzatırlar. (AV blokta kontrendikedir)
•
MI enfarktüsü sonrası ani ölüm sıklığını azaltan tek ilaçlardan biridir.
•
Ağır bradikardiler, konjestif kalp yetmezliği, Aort stenozu, kardiak şok ve perikardit gibi düşük debili durumlarda kontrendikedirler.
•
•
Periferal vazokonstriksiyon yaparlar. (Raynaud hastalığında kontrendikedirler)
Angina pektorisi olan veya MI geçirmiş olan veya migreni olan veya hiperkinetik dolaşım durumu olan veya senil tremoru olan hipertansif hastalarda ilk seçenek ilaç -başka bir kontrendikasyon yoksa-PBlokerlerdir.
•
Böbrekte renin salınımını inhibe eder, Na atılımını baskılarlar.
•
P-Blokaj gücü en yüksek olanı Tertalolol’dür.
•
Lokal anestezik etkisi oldukça yüksek olan p-Bloker propranololdür.
•
Propranolol özellikle tirotoksik kriz tedavisinde (T4T3 dönüşümünü engelleyici), Fallot tetralojisindeki hipoksik spellerin önlenmesinde, Portal basıncı düşürdüğü için özefagus varis kanamalarının profilaksisinde, MI sonrası sekonder profilakside kullanılır.
•
En kısa ömürlü p-Bloker Esmolordür.(Yarılanma ömrü 8 d.)
•
İlk geçiş eiiminasyonu en yüksek ve en lipofilik pBloker propranololdür.
•
Göz-deri sendromu (kornea delinm esi+deride p sö ria sis b enzeri durum ) en sık praktalol kullanımında görülür.
•
P1 selektif —► metaprolol, asebutolol, betaksolol, bisoprolol, atenolol, esmolol, seliprolol
Beta b lo k e r le r in bazı ö z e llik le r i S e le k ti vi
İSA
M e m b ra n sta b iliz a s y o n u
Propranolol
61 ve B2
yok
++
Oksprenolol
61 ve 62
++
Pindolol
61 ve 62
++
Sotalol
61 ve 62
yok
Nadolol
61 ve 62
yok
Yok
Timolol
61 ve 62
yok
Yok
Metoprolol
61
yok
minimal
Atenolol
61
yok
Yok
Asebutolol
61
++
Labetalol
61 ve 62 ve a
yok
Minimal
Esmolol
61
yok
Var
Betaksalol
61
yok
Yok
Bisoprolol
61
yok
Yok
Seliprolol
61
+
Yok
Tertalolol
61 ve 62
yok
Yok
Minimal
•
Kan trig lise rid düzeyini yükseltir, depresyon ya p a b ilirle r. (D e pre syon lu hastalarda kullanılmamalıdır)
•
K esilm e sendrom u ve rebound o layına yol açabilirler.
•
Non selektif olanlar kardiyakpi reseptörler yanında pulmoner p2 reseptörleri de bloke ederek pulmoner basıncı artırıp astım atağını başlatabilirler. (Non selektif olanlar astımda kontrendikedir)
•
İnsülininhipoglisemiketkisini artırırken hipogliseminin periferik etkilerini önleyerek hipoglisemi tanısını m askelerler. (D ia be tiklerde kısıtlı ve dikkatli kullanım)
•
Glukagon sekresyonunu ve glikojenolizi inhibe ederler.
•
F eo krom asito m a te d a visin d e tek başına kontrendikedirler (alfa bloker etkisi de olan Labetolol hariç)
•
Genç, astım ı ve kalp ye tm e zliğ i olm ayan prim er hipertansiyonlu hastalarda ilk seçenek antihipertansiflerdir.
•
P2 selektif —»butoksamin alfa-metilpropranolol
•
p 1 = P2 (non selektif) —* propranolol, timolol, nadolol, alprenolol, pindolol, sotalol, karteolol, penbutolol.
•
P1, P2 ve a antagonistik etkisi olan — Labetolol, karvedilol (Feokromasitomada kullanılabilir)
•
Sotalol aynı zamanda Class III antiaritmiktir.
•
En güçlü intrinsik sempatomimetik aktivitesi olan pindolol’dür.
En ö n e m li p B lo k e r ku lla nım alanları: •
Hipertansiyon, MI sonrası, sekonder profilaksi, Bazı kardiyak aritmiler, Obstrüktif kardiyomyopati, Dissekan aort anevrizması, Açık açılı glokom, Tiroid krizi, Migren ve profilaksisi, Tremor tedavisi, Özefagus varis kanaması profilaksisi, Bazı anksiyete durumları, Alkol yoksunluğu sendromu
isa: intrinsik sempatomimetik aktivite (parsiyel agonist)
D oğru cevap: C 19. Aşağıdakilerden hangisi alfa (a2) reseptörlerini uyarmaz? A) Klonidin
B) Metildopa
C) Guanabenz
D) Yohimbin E) Guanfasin
D ir e k b ilg i s o r u s u . S o ru a d r e n e r jik s is te m in b ir o toreseptö rü olan A lfa 2 reseptö r agonistlerini bilm enizi istiyor.
O toreseptörler p resinaptik m em branda bulunur. Alfa adrenerjik sistemin oto reseptörü Alfa 2 reseptörlerdir. Alfa 2 reseptör agonistleri g e n e ld e a n ti-h ip e r ta n s if amaçlarla kullanılırlar.
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
75
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
76
Bu tip re se p tö rle rin u ya rılm a sıyla p re s is n a p tik m em brandan n ö ro tra s m itte r salım ı azalır. Bir nevi presinaptik nöronun el freni gibi davranırlar.
Beta blokerleri kan basıncını kardiak outputu ve renin salınımını inhibe edrek düşürürler. -
Bu ilaçlar kalsiyum kanalı blokajı, nitrik oksit üretimi, anjiotensin reseptör blokajı ve vagal stimülasyon yapmazlar.
A lfa 2 R ese ptör A a o n is tle ri • • • • • •
Klonidin: Antihipertansif Metildopa: Antihipertansif Guanabenz: Antihipertansif Guanfasin: Antihipertansif B rim onidin: Antiglokomatöz Tizanidin: Miyorelaksan
Doğru cevap: A 22.
A ş a ğ ıd a k i n ö ro m u s k ü le r b lo ke ed ici ajanlardan h an gisi vu cu tta sp o ntan o la ra k lad an ösin e d ö n ü şü r?
A lfa 2 R ese ptör A n ta a o n is tle ri •
Yohim bin, alfa 2 reseptör blokörü olup bir dönem erektil d isfonksiyon tedavisinde kullanılmıştır.
•
Mianserin: Antidepresan
•
Mirtazapin: Antidepresan
A) intrinsik sempatomimetik aktivitesi ajanların ilk geçiş etkisine uğramaları
olmayan
B) Daha uzun etkili olmaları
deprese
etkilerinin
Pankuranyum
-
Ladanosinin nöromusküler bloke edici etkisi çok azdır.
-
Yarı ömrü çok uzundur.
-
Yüksek konsantrasyonlarda konvülsiyon gelişimine yol açabilir.
az
A ş a ğ ıd a k ile rd e n han gisi b eta2 re se p tö rlerin s e le k tif b lo kö rü d ü r?
B) Butoksamin
C)
D) Tripitramin
Seliprolol
E) Oksprenolol
-
Bu ilaçların deprese edici etkileri daha azdır.
Doğru cevap: B
-
Refleks taşikardiyi önleyici etkileri diğer beta agonistlerden fazla değildir.
24.
D oğru cevap: D Beta adrenerjik blokerler mekanizmalardan hangisiyle hipertansiyonu tedavi ederler?
aşağıdaki esansiyel
İlacını h er gün alm a sın d a n ş ü p h e ettiğ im iz, h afızası za y ıfla m ış bir h astaya h an gi ö zellikte bir beta b lo ke r ve rilm eli ki fayda g ö rü lsü n ? A ) Kardiyoselektif B) Beta2 selektif
C) Uzun etkili
A) Kardiak outputu ve renin salınımını inhibe ederek
D) İntrinsik sempatomimetik aktiviteli
B) Kana kalsiyum geçişini inhibe ederek
E) Nonselektif
CjVagal stimulasyonla artırarak
a d re n e rjik
AjAtenolol
E) Refleks taşikardiyi önlemeleri
21.
D) Rapaküranyum
D oğru cevap: A 23.
edici
C)
B) Metokürin
“Adrenoseptör blokerleri ilaç liste si" başlıklı tabloya bakınız.
C) Reseptörlerine kovalent bağlamalarından dolayı çok uzun etkili olmaları D) Kalp üzerindeki olması
Atraküryum
E) Tubakürarin
D oğru cevap: D 20. Aşağıdakilerdenhangisi intrinsiksem patom im etik aktivitesi olan beta-adrenerjik b ir antagonist seçilm esinin nedenini en iyi açıklar?
A)
asetil
kolin
salınımını
D) Anjiotensin reseptörlerini bloke ederek E) Nitrik oksit üretimini artırarak
İn tr in s ik s e m p a to m im e tik veya p a rs iy e l a g o n is t a k tiv ite s i olan a janların kulla nım ları aksatıldığında rebound hipertansiyon oluşturm a etkileri daha azdır. ilaç alimim aksatacağından şüphelendiğimiz hastaya böyle
A d re n o s e p tö r b lo k e r le r i ila ç lis te s i A lt g ru p
P ro to tip
A lfa B lo k ö rle r N o n s e le k t if
Fenoksibenzam in
a1 -S e le k tif
Prazosin
a l -S e le k tif
Yohimbin
A n a v a r y a n t la r
D iğ e r ö n e m li a ja n la r
Fentolamin II
Terazosin, doksozosin Rovolsin
B e ta B lo k ö rle r N o n s e le k t if
Propranolol
Timolol, Nadotol
P,-S e le k tif
Metoprolol
Atenolol, esmolot
P2-S e le k tif
Butoksamin
Karveditol, labetatol
İD: 08t123|
bir ajan vermek daha uygundur. D oğru cevap: D 25.
B ro n şiyal astım h ikayesi olan atriy al aritm isi g eliş m iş h a sta ya a ş ağ ıd a ki hangi ö zelliğ e sahip b eta b lo ke r v e rilm e lid ir?
Noradrenalin hem alfa hem beta reseptörleri üzerinden etkiler oluşturur. Alfa 1 ve alfa 2 reseptörlerini uyararak damarlarda vazokonstriksiyon, beta reseptörlerini uyararak da kardiyak etkiler oluşturur. Karvedilol hem alfa hem beta reseptör blokajı yapan bir beta blokerdir. Noradrenalinin hem vasküler hem kardiyak etkilerini böke eder. *
Karvedilol a lfa l ve beta adrenerjik reseptörlere e tkili nonselektif bir blokördür.
*
Kalbi katekolominlerin yol açtığı anormal ritimlerden korur.
*
Periferik direnci düşürerek kan basıncını azaltır ve kardiyak outputu arttırır.
*
Aynı zamanda anti-oksidan özelliği vardır.
A ) Kardiyoselektif B) Beta2 selektif
C) Uzun etkili D) İntrinsik sempatomimetik aktiviteli E) Nonselektif Kalbe selektivitesi olan betal bloker seçilmelidir. Bu tür ilaçların düşük dozları hava yolu düz kaslarını etkilemeden yalnız kalp üzerinde etki gösterir.
D oğru cevap: C 29. (3 blo körler aşağıdaki ilaçlardan hangisi beraber kullanıldığında dikkatli olunm alıdır?
D oğru cevap: A 26. A m e liy a t e s n a s ın d a aritm isi g eliş m iş hastaya aş a ğ ıd a k i h an gi ö zelliğ in d en dolayı beta b lo ke rlerd e n biri olan e s m o lo l verilir? A ) Kardiyoselektif olması
A) Fluoksetin
ile
B) Magnezyum oksit
C) Doksisiklin
D) Insülin E) Asetaminofen
C) Kısa etkili olması
p adrenerjik blokörler insülinin yaptığı hipoglisem ik reaksiyonun semptomlarını bloke eder. Bu da bazen hayatı tehdit edebilir.
D) İntrinsik sempatomimetik aktiviteli olması
D oğru cevap: D
B) Beta2 selektif olması
E) Nonselektif olması -
Esmolol 10 dakika gibi kısa bir etki süresine sahip olduğu için ameliyat esnasında aritmisi gelişen hastaya intravenöz olarak verilir. Esmolol ester yapılı bir ajan olduğu için plazma esterazları tarafından çabuk hidrolize edilir. Etki süresi kısalır.
D oğru cevap: C 27.
A ş a ğ ıd a k i aja n lard a n h an gisi p eriferik d iren ci d ü ş ü rd ü ğ ü ve ka lp te o lu şa ca k an o rm al ritim leri ö n led iğ i için h ip ertan siyo n ve ko n je s tif kalp y e tm e zliğ in d e tercih ed ilir? A)
Butoksamin
B) Karvedilol
C) Tamsulasin
C) Prazosin E) Salmeterol
Doğru cevap: B 28.
N o ra d ren alin in yaptığ ı v a s k ü le r ve kard iyak etkileri aş ağ ıd a ki se çe n e k le rd e verilen ilaçlardan h an gisi tü m ü y le b lo ke ed er? A ) Asebutolol
B) Esmolol
C) Karvedilol
D) Doksazosin E) Prazosin
Katekolaminlerden noradrenalinin etkilediği reseptörler ve bu reseptörlerin sorgulandığı bir soru tipi. Bu soru ve benzerleri TUS sınavında çok sorulm uştur.
30. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi uterus düz kaslarında kasılmaya yol açarak kanamaların durdurulm asında kullanılır? A) Ergotamin
B) Ergonovin
C) Fentolamin
D) Pindolol E) Propranolol
Bir ergot alkaloidi olan ergonovin postpartum kanama tedavisinde kullanılır. Ergotamin ise migren tedavisinde kullanılan bir ergot alkaloididir. E rgot a lk a lo id le rin in fa rm a ko lo jik e tk ile ri: adrenerjik blokaj, parsiyel serotonerjik agonist etki yaparlar. Damar ve uterus düz kaslarında kontraksiyona neden olurlar. D oğru cevap: B 31. Terapötik dozlarda vazokonstriktör etkisi en belirgin olan ergot alkaloidi aşağıdakilerden hangisidir? A) Bromokriptin B) Ergotamin C) Ergokristin D) Dihidroergotoksin E) Ergonovin Ergot alkaloidleri, çavdarmahmuzu denilen doğal maddelerdir. Bu maddelerin pek çok tipi bulmaktadır. Örneğin, bromokriptin bile bir ergot alkaloididir.
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
77
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
78
Ergot alkaloidlerinin en önemli farmakolojik özelliği parsiyel agonist olmalarıdır. 3 tane belli başlı ergot alkaloidi vardır: •
B rom okriptin: Dopaminerjik reseptör agonistidir. Parkinson h a sta lığ ın d a ku lla n ıla n ergot alkaloididir.
•
E rg o ta m in : Vazokonstriktör etkisi en belirgin
olandır ve migren krizlerinin tedavisinde kullanılır. Dihidroergotamininise, venler üzerinde büzücü e tkisiço k b e lirg in d ir. Bu nedenle derin ven trombozunun proflaksi ve tedavisinde kullanılır. •
Ergonovin: Uterus kasıcı etkisi belirgindirve uterusu kasmak için kullanılır.
Yukarıdaki açıklamadan da anlaşılacağı üzere bu sorunun cevabı; ergotam indir. E rg o ta m in in en ö n e m li y a n e tk ile ri ş u n la rd ır:
•
Bulantı-kusma en sık oluşturdukları yan etkidir.
•
Bradikardi ve asit salınımında artış oluşturur.
•
Prolaktin salınımını inhibe eder.
•
Kapiller duvarı zedeleyerek mikrotrombüs oluşturur. Bağırsaklarda infarktüsle, ekstremitelerde parestezi ve gangrenlere neden olur.
D oğru cevap: B 34. Fentolam in ve tolazolin hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Hipertansiyon yaparlar B) Taşikardi yaparlar C) Yüksek dozlarda vazokonstriksiyon yaparlar D) Hem a hem p reseptörleri bloke ederler E) Oral yolla kullanımları yoktur F en to la m in ve to la z o lin selektif olmayan a reseptör blokörleridir. a reseptörlere parsiyel agonist benzeri etki yaparlar, p reseptörleri ve H2 reseptörleri aktive ederler ayrıca parasempatomimetiktirier. a bloker olduklarından hipotansiyon yapar bu da refleks sem patik aktivasyon ile taşikardiye neden olur. Doğru cevap: B 35. Propranolol aşağıdaki durum lardan hangisinin tedavisinde kontrendikedir?
Doğru cevap: B 32.
Kan basıncı artışı baroreseptörlerden çıkan stimulus sayısını arttırır. Baroreseptör duyarlılığındaki azalma vazomotor merkezin uyarımını azaltır. Bu da sempatik çıkışta azalma yapar. Bu da kan basıncını azaltır.
A ş ağ ıd a ki ilaçlard an h a n g isin in sıvı re tan siyo n u, kıllanm a ve p erik ard ial e fü zyo n gibi yan etkileri vard ır?
A) Anjina pektoris B) idiopatik hipertrofik subaortik kardiyomyopati C) Parsiyel atrioventriküler kalp bloğu
A ) Metildopa
B) Timolol
C) Minoksidil
D) Labetolol E) Ergotamin
M in o k s id il venlerde minimal etkide bulunarak sadece
arterlerde vazodilatasyon yapar. Su ve tuz retansiyonuna neden olur.Kalbi stimüle eder. K ılla n m a y a p a r bu kellik te d a v is in d e ku llan ılan b ir ö zelliktir. Bu amaçla topikal olarak kullanılır. M inoksidilin toksisite ve yan etkisini azaltmak için a adrenerjik bloker ve diüretikle kombine edilir. Minoksidil şiddetli hipertansiyon tedavisinde kullanılır. D oğru cevap: C 33.
A ) Baroreseptör sensitivitesini azaltan durumlarda
sempatik sistem aktive olur B ) Atım
volümü ve ortalama kan basıncı kardiyak output (kalp çıkışıj’u belirleyen ana parametrelerdir
C ) Kan basıncında artış aldosteron salınımında artış yapar
E) Kardiyak
Atrioventriküler bloku olan hastalarda propranolol kullanımı kontrendikedir. p blokerler feokromasitoma tedavisinde kesinlikle tek başlarına kullanılmamalıdır, p ve a blokerler feokrom asitom ada hastayı ameliyata hazırlamak için beraber kullanılırlar. İdiyopatik subaortik stenozun klasik tedavisi p blokerler ile yapılır. D oğru cevap: C 36. A drenerjik reseptör blokörlerinde kullanımı sınırlayan yan etki aşağıdakilerden hangisidir?
Kan b asın cın ın o to n o m ik d ü ze n len m e si hakkında aş ağ ıd a kile rd en han gisi sö y le n e b ilir?
DjArteriyel basınç stimulusları azalır
D) Hipertansiyon E) Feokromasitoma
arttığında
baro
reseptör
output (kalp debisi) hemodinamik faktörlerin yokluğunda sabit olarak devam eder
A) P blokerlerle oluşan kan şeker düzeyi bozuklukları B) p blokerlerle oluşan uyku bozuklukları C) p blokerlerle oluşan intraoküler basınçta artış D) P blokerlerle oluşan bronkokonstrüksiyon E) p blokerlerle oluşan konjestif kalp yetmezliği Kan şeker bozuklukları ve bronkokonstrüksiyon p blokörlerin yan etkisidir. İntraoküler basınçta artış a blokerlerin etkisidir. P blokerler ko njestif kalp yetm ezliği yapabilir. Uyku bozuklukları da p blokerlerin yan etkisidir.
Doğru cevap: E
BETA-BLOKERLER Genel Ö zellikleri (Hepsi çok önemli !..) sistolü uzatırlar (kalp yetmezliği hastalarında genellikle kullanılmazlar) - Total koroner kan akımını ve oksijen tüketimini azaltırlar. - AV düğümde iletiyi yavaşlatır, EKG'de PR aralığını uzatırlar. (AV blokta kontrendikedir) ■ Ağır bradikaridler, konjestif kalp yetmezliği, Aort stenozu, kardiak şok ve perikardit gibi düşük debili durumlarda kontrendikedirler. - Pe rife ra l v a z o k o n strik siy o n yaparlar. (Raynaud hastalığında kontrendikedirler) - Böbrekte renin salınımını inhibe eder, Na atılımını baskılarlar. - Kan trigliserid düzeyini yükseltir, depresyon yapabilirler. (Depresyonlu hastalarda kullanılmamalıdır) - Kesilme sendromu ve rebound olayın yol açabilirler. - Non selektif olanlar kardiyak 8, reseptörler yanında pulmoner B2reseptörleri de bloke ederek pulmoner basıncı artırıp astım atağını başlatabilirler. (Non - K a lp h z ın ı ve debisini azaltır
selektif olanlar astımda kontrendikedir)
- insülinin hipoglisemik etkisini artırırken hipogliseminin periferik etkilerini önleyerek hipoglisemi tanısını maskelerler. (Diabetiklerde kısıtlı ve dikkatli kullanım) - Glukagon sekresyonunu ve glikojenolizi inhibe ederler. - Feokromasitoma tedavisinde tek başına kontrendikedirler (alfa bloker etkisi de olan Labetolol hariç)
- Genç, astımı ve kalp yetmezliği olmayan primer hipertansiyonlu hastalarda
37. Propranolol aşağıdaki etkilerden hangisini bloke eder? A) Nikotinle oluşan hipertansiyon B) Norepinefrinle oluşan insülin salınımının azalması C) Atropinle oluşan miyozis D) Norepinefrinle oluşan bradikardi E) Metakolinle oluşan taşikardi Norepinefrinleoluşan bradikardi pblokerlerleengellenemez. N ikotinle oluşan hipertansiyon ve norepinefrinle oluşan insülin salınımında azalma a reseptörlerle olduğundan bunlar da p blokerlerle etkilenmez. Metakolin damarlarda vazodilatasyon yapar ve sempatik sistem stimülasyonu ile refleks taşikardiye neden o lu r ve bu p reseptörler üzerinden yapılır, p bloker bu etkiyi ortadan kaldırır. D oğru cevap: E 38. Aşağıdaki ilaçlardan hipotansiyon yapm az?
hangisi
postural
ilk seçenek antihipertansiflerdir.
- MI enfarktüsü sonrası ani ölüm sıklığını azaltan tek ilaçlardan biridir.
A) Diürez yaptırarak kan volümünü azaltan ilaçlar
- Angina pektorisi olan veya MI geçirmiş olan veya migreni olan veya hiperkinetik dolaşım durumu olan veya senil tremoru olan hipertansif hastalarda ilk seçenek ilaç -başka bir kontrendikasyon yoksa- 6Blokerlerdir. - B-Blokaj gücü en yüksek olanı Tertalolol'dür. - Lokal anestezik etkisi oldukça yüksek olan B-Bloker propranololdür. - Propranolol özellikle tirotoksik kriz tedavisinde (T„- T3 dönüşümünü engelleyici), Fallot tetralojisindeki hipoksik spellerin önlenmesinde, Portal basıncı düşürdüğü için özefagus varis kanamalarının profilaksisinde, MI sonrası sekonder profilakside kullanılır. - En kısa ömürlü B-Bloker Esmolol'dür. (Yarılanma ömrü 8 d.) - ilk ge çiş e lim in a syo n u en yü k se k ve en lip o fillik B-Bloker propranololdür. - Göz-deri sendromu (kornea delinmesi+deride psöriasis benzeri durum) en sık praktalol kullanımında görülür.
B) Venlerde dilatasyon yapan ilaçlar
- B, selektif ..................... -» metaprolol, asebutolol, betaksolol,
bisoprolol, atenolol, esmolol, seliprolol - B2selektif ..................... -> butoksamin alfa-mitilpropranolol - B, = B2(non selektif) ....... -> propranolol, timolol, nadolol, alptenolol, p in d o lo l, s o ta lo l, k a rte o lo lo , p e n b u to lo l. - 8 ,, B2 ve a an ta g o n istik e tkisi olan -> (Feokrom asitom ada k u lla n ıla b ilir)
L a b e t o lo l,
k a r v e d ilo l
- Sotalol aynı zamanda Class III antiaritmiktir. - En güçlü intrinsik sempatomimetik aktivitesi olan pindolol'dür. - Klinikte kullanılan en selektif p, Bloker, NO salınımına ve vazodilatasyona neden olan- Nebivolol’diir. E n ö n e m li p B lo k e r k u lla n ım a la n la r ı H i p e r t a n s iy o n ,
MI s o n ra s ı,
s e k o n d e r p r o f la k s i,
B a z ı k a r d iy a k
a r it m i le r , O b s t r ü k t if k a r d iy o m y o p a t i, D is s e k e n a o r t a n e v r iz m a s ı, A ç ık a ç ı lı g lo k o m , T ir o id k r iz i , M ig r e n v e p r o f ila k s is i, T r e m o r t e d a v is i, Ö z e fa g u s v a r is k a n a m a s ı p r o f la k s is i, B a zı a n k s iy e t e d u r u m la r ı , A lk o l y o k s u n lu ğ u s e n d ro m u
B e t a B l o k e r l e r i n b a z ı ö z e lli k le r i S e le k t iv ite
İSA
m e m b ra n s ta b iliz a s y o n u
Propranolol.... B1 v e B 2 ................. y o k ............ ++ oksprenolol.... B1 v e B 2 ................ + ............... + p in d o lo l ............ B1 v e B 2 ................ + + ..............m in im a l so ta lo l ................ B1 v e B 2 ................ y o k .............y o k na d o lo l .............. 81 v e B 2 ................ y o k ...........y o k tim olol ................ B1 v e B 2 ................ y o k ...........y o k m e to p ro lo l ___ 81 ............................. y o k ...........m in im a l a te n o lo l ............ B1 ............................. y o k ...........y o k ase b u to lo l ....... 8 1 ................................ + ................+ la b e to lo l ........... B1 v e B2 v e a . . . . y o k ........... m in im a l esm olol .............. 6 1 ............................. y o k .............v a r b e ta k sa lo l ....... B 1 ............................. y o k .............y o k biso pro lo l .........81 ............................. y o k ............. y o k seliprolol ........... 81 ............................. + ................y o k o lo l ....................... B1 v e 6 2 ................ y o k .............y o k
C) p blokajı yapan ilaçlar D) a reseptör blokajı yapan ilaçlar E) Ganglion blokajı yapan ilaçlar a adrenerjik reseptörler üzerindeki sempatik tonusu kaldıran tüm ilaçlar postural hipotansiyon yapar. O nedenle p blokerler postural hipotansiyon yapmaz. D oğru cevap: C 39. Aşağıdakilerden hangisi vazodilatatör ilaçların yaptığı önem li ancak sık karşılaşılmayan durum lardan biri d e ğ ild ir? A) Nitroprussidlerle oluşan siyanür toksisitesi B) Minoksidille oluşan perikardial yan etkiler C) Hidralazinle oluşan sistemik lupus eritematozus tablosu D) Prazosinle gut hastalığının artması E) Verapamille atrioventriküler blok ve azalmış kalp debisi P razosin a b lo kerd ir. Serum ürik asit düzeylerinde p blokerler artış yapar a blokerler bu tip etki yapmaz, p blokerlerle bile ürik asit artışı çok çok nadir karşılaşılan bir durumdur. Diğerleri bu tip ilaçlarla oluşan ciddi ve nadir görülen yan etkilerdir. Doğru cevap: D 40. p1 ve P2 adrenoreseptörlerini stim üle eden bir ilaç alımında aşağıdakilerden hangisi beklenir? A) Renin salınımında azalma B) Total periferal rezistansda azalma C) Hava yolları düz kaslarının konstraksiyonu D) Kalp hızında azalma E) Lipolizin azalması
İsa: in tr in s ik s e m p a to m im e tik a k t iv ite (p a rs iy e l a g o n is t)
İD: 08İ056
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
79
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
80
(31 reseptörleriyle lipoliz, renin salımmı ve kalp hızı artar. (32 reseptörleriyle de bronkodilatasyon olur. [32 reseptörleri üzerinden damarlarda vazodilatasyon olur ve total periferal direnç düşer.
D e ksm e d e to m id in
D oğru cevap: B
•
Dekstrom etorfan antitussif olarak kullanılan opioid türevidir.
•
D e k s a m e ta z o n uzun ve güçlü e tkili steroid preperatıdır.
D oğru cevap: E 41. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi MSS’ye en az girer? A)
Metil dopa
C)
Efedrin
B) Propranolol D) Guanetidin
45. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi guanetidinin etkisini bloke eder?
E) Klonidin
A) Reserpin
B) Diazoksid
C) Kaptopril
Guanetidinin etkisi periferaldir.
D) Kokain E) Propranolol
D oğru cevap: D
B) Metoprolol
K o kain ve tr is ik lik a n tid e p re s a n la r u p ta ke ’i inhibe ederler. G u a n e tid in etkisini göstermek için uptake’e uğrayarak adrenerjik sinir ucuna alınmalıdır. Kokain ve tr is ik lik a ntid e p re sa n la r upta ke ’i inhibe ettiklerinden guanetidin etkisiz kalır.
D) Klonidin
D oğru cevap: D
42. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi dobutam inin direkt kardiak e tkisin i bloke eder? A)
Prazosin
C)
isoproterenol E) Pralidoksim
Metoprolol p i adrenoreseptör antagonistidir. Dobutaminin P1 adrenoreseptör üzerine etkisini bloke eder.
46. Rauvvolfia serpentina adlı bitkin in köklerinden elde edilen b ir alkaloid olan reserpin hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
D oğru cevap: B A) Gastrointestinal motilite ve salınım fonksiyonlarını azaltır
43. Klonidin ve m etildopanın a 2 adrenoreseptör üzerine ago nistik etkisi hangisine sebep olur?
B) Sempatik sistemi güvenlisidir
A) intestinal motilite artar
D) Merkez sinir sisteminde sempatik aktivitede azalma
E) Kan basıncını düşürdüğünden taşikardi yaparlar
E) Arteriyal kan basıncı artar Klonidin ve metildopa her ikiside antihipertansif olarak kullanılır. Doğru cevap: D 44. Yoğun bakım hastalarında sedasyon oluşturm ak için kullanılabilen alfa adrenerjik reseptör agonisti ilaç aşağıdakilerden hangisidir? Brimonidin Dekstrometorfan
ilaçların
en
D) Hiperglisemiyi kontrol etmek için yüksek dozlarda kullanılır
C) Myokardiyal kontraktilitede artış
C)
eden
C) Depresyona yol açabilir
B) Bronkokonstriksiyon gelişir
A)
bloke
kalpte
refleks
Reserpin hiperglisemi kontrolünde kullanılmaz. Reserpin d o p a m in in v e z ik ü lle re a lın m a s ın ı in h ib e e d e re k n o ra d re n a lin in s in ir u c u n d a n s a lın ım ın ı d o la y lı o la ra k a za ltır. Bu da kalp ve dam arlarda sempatik sistemin etkinliğini kaldırır o nedenle taşikardi oluşmaz. Sempatik sistemi bloke eden ilaçların en güvenlisi değildir. Depresyona ve intihara neden olabilir. D oğru cevap: C
B) Klonidin D) Deksametazon
E) Deksmedetomidin
47. Aşağıdakilerden hangisi etkilerinden biri d e ğ ild ir? A) Bradikardi
Soru isim b e n ze rlikle ri k u lla n ıla ra k zo rlaştırılm a ya çalışılm ış. D eksm edetom idin alfa2, se m p ato litik etki ile oluşturur. A lfa 2 agonistler:
C) Depresyon
A n k s iy e te te d a v is in d e , yo ğ u n bakım h asta ların da veya anestezi hastalarında sedasyon oluşturm ak için kullanılan:
yan
B) Kabızlık D) Parkinsonizm E) Peptik ülser
Rezerpin konstipasyona değil, diyareye neden olur.
M orfin yo ksun lu k sendrom tedavisinde tercih edilen: Klonidin Glokom tedavisinde kullanılan: Brimonidin
rezerpinin
R E ZE R P İN İN E T K İLE R İ *
N oradrenalin azalm asına bağlı: Hipotansiyon, bradikardi.
•
Serotonin azalmasına bağlı: Santral sinir sistemi toksitesi, depresyon ve sedasyona neden olur. Depresyon gelişen hastalarda ilaç kesilmelidir.
*
Depresyonlu hastalarda kullanımı kontrendikedir.
(-------------------------------------------------------------------------------
D o p a m in a za lm a sın a b a ğ lı: Ekstraplram idal yan etkiler, parkinsonizm , distoni ve prolaktin artış bulguları gelişebilir. Bu nedenle Parkinsonlu hastalarda kullanılmamalıdır
V____________________________________________________/
G astrik asit salınımında artış & Diyare: Bu nedenle peptik ülserli hastalarda kullanılmamalıdır. D oğru cevap: B
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR K o lin e rjik a g o n is tle r 1. D irekt etkililer - Asetilkolin
48. Aşağıdakilerden hangisi adrenerjik s in ir ucundan norepinefrin salim inim inhibe eder? A) Bretilyum C) Metirozin
B) Glukokortikoidler D) Rezerpin
-
Betanakol
-
Oksotremorin
-
Karbakol
-
Pilokarpin
-
Neostigmin
Bretilyum ; NA (sodyum) kanallarını bloke eden lokal anestetik bir maddedir.
-
Fizostigmin
-
Takrin
Adrenerjik sinir ucundaki norepinefrin salınım mekanizmasını felce uğratır.
-
Edrofonyum
-
Pridostigmin
-
Rivastigmin
-
Am benonyum
D oğru cevap: A 49. Reserpin aşağıdaki ko ntrind iked ir?
durum ların
hangisinde
A) Hipertansiyon C) Petit mal epilepsi D) Peptik ülser E) Hipertiroidi Reserpin; bir nöron blokörü olan sempatolitik bir maddedir. V e ziküle r amin pom pasını irreversibl bloke ederek nöronlarda NA, dopamin ve serotonin depolanmasını engeller. Katekolamin depolanmasını bloke ettiği için sempatolitik yan etkiler oluşturur: -
Hem arter hem de venüllerde vazodilatasyon ve dolayısıyla şiddetli ortostatik hipotansiyon oluşturur
-
Vazodilatasyona bağlı kan basıncını düşürdüğü için refleks olarak su ve Na retansiyonu oluştururlar
-
Taşikardi
-
V a zo d ila ta syo n a bağlı konjesyon (= burun tıkanıklığı) Miyozis
Yukarıda belirtilen yan etkilere ilaveten bu ilacın önemli bir yan etkisi ise sem patik sistem i baskıladığı için parasempatik sistemi baskın hale geçirmesidir. Dolayısıyla; Gl motilitesinde artış (diyare) ve asit / gastrin salgısında artış ortaya çıkartır. Dolayısıyla bu ilacın aktif peptik ülserde kullanılması kontrendikedir.
Doğru cevap: D
Distigmin Doprepezit
-
Ekotiyofat
- Matation
4. Ase tilko lin esteraz aktivatörleri - Pratidoksim, obidoksim Ö zellikler - F iz o s t ig m in tersiyer’dir. SSS’ne neostigminden daha iyi geçer. -
N e ostigm in quarternerdir. S S S ’ne geçem ez fakat irreversibl etki yapan organik fosfatların etkisi daha uzundur. En u z u n r e v e r s ib le in h ib it ö r d ist ig m in d ir. En k ıs a e t k ili E d r o f o n iu m ’dur.
Direkt etkili kolinerjik agonistlerden karbakol hem nikotinik hem de muskarinik reseptörleri etkiler. Oysa B e t a n a k o l s a d e c e m u s k a r in ik le r i e tk ile r. B e t a n a k o l, id r a r r e t a n s i y o n u g a s t r o ö z o f a j e a l r e flu k s v e n ö r o j e n ik ile u s t a kullanılabilir. P ilo k a r p in v e k a r b a k o l ise gtokom ’da siliar kasda spazm oluşturarak iridokorneal açıyı genişletir ve göz içi basıncını düşürür.
-
E d ro fo n y u m , a m b e n o n y u m , n e o s t ig m in ve piridostigmin ise Myasteria Gravis ve nörom üsküler blok’un kaldırılm asında kullanılır.
-
Pratidoksim, asetilkolin esteraz’daki inorganik fosfor kısmına bağlanarak inhibe kolinesterazdan organik fosforu koparır. Böylece enzimi aktif hale getirir.
-
P r a lid o k s im alkillenen enzim (aging) yaşlanmadan önce v e rilirse etki e d e r a yrıca bu ilaç S S S ’ne geçemez.
Apokrin ter bezlerinin salgısını azalma Ejekülasyon inhibisyonu
-
3. indirekt etkililer (irreversbl) - izoflurofat - Paration
B) Mani
-
Lobelin Nikotin
2. İndirekt etkililer (reversbl)
E) Trisiklik antidepresanlar
-
-
P a r a tio n v e m a la t io n p r o d r u g d u r ve paraoksan ve
malaoksana dönüşür. -
E d ro fo n y u m
m y a s t e n ia
g r a v is
h a s t a la r ın d a
k o lin e r jik k riz ile m y a s te n ik k riz a y ırım ın d a kullanılır.
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
81
1.
Aşağıdaki etkilerden hangisi otonom s in ir sistem inin parasem patik bölüm ünün uyarılması sonucu oluşm az?
K O L İN E R J İK İL A Ç L A R IN K U L L A N IM E N D İK A S Y O N L A R I •
P a ra litik ile u s: Bu ilaçlar bağırsak motilitesini arttırırlar.
•
Mesaneatonisi ve nörojenik mesane bozuklukları: Miksiyonu kolaylaştırırlar.
•
Reflü özofajit: Gaströsefagial bileşkeyi kasarak, asidin reflüsünü azaltırlar.
•
M y a sth e n ia g ra v is : Bu ilaçlar Ni reseptörler üzerinden kas kasılmasını stimüle ederler.
A) Vazodilatasyon B) Bronkokonstriksiyon C) Atriyoventriküler ileti azalışı D) Siliyer kasta gevşeme E) Terleme artışı Otonom s in ir siste m i sorularının önem li b ir bölüm ü reseptör etkilerine dayanır.
•
Parasem patik uyarı sonucu gözde s iliye r kas muskarinik rese ptö rle r aracılığı ile k a s ılır ve yakın görme için odaklanma gerçekleşir.
Glokom: Özellikle pilokarpin, hem açık hemde dar açılı glokom tedavisinde kullanılır.
•
Alzheim er hastalığı: Santral etkili bazı kolinerjik m addeler, alzheim er hastalığının tedavisinde faydalıdırlar.
S e m p a tik le r ise P2 reseptör aracılığı ile siliyer kası gevşeterek, gözün uzağa odaklanmasını sağlarlar.
•
A tro p in , TAD ve fe n o tiy a z in le r le zehirlenm elerin tedavisi
Atropin ve benzeri antikolinerjik etkili maddeler ise siliyer kaslarda felç yaparak (akomodasyon felci - sklopleji) ani başlayan yakın görme kaybı yaratırlar. Seçeneklerdeki diğer etkiler ise parasempatik sistemde muskarinik reseptörlerin uyarılması sonucu oluşur. P a ra se m p a tik ve s e m p a tik s is te m in s is te m le r ü z e rin e e tk ile r i O rg a n
P a ra se m p a tik Etki
S e m p a tik Etki
Damarlar
Vazodilatasyon
Vazokonstriksiyon (*)
Bronş düz kası
Bronkokonstriksiyon
Bronkodilatasyon
Mesane
Detrusör kas kasılması
Detrusör kas gevşemesi
Bağırsak
M otilite artışı
Motilite azalması
Göz
Myozis
Midriazis
Göz
Siliyer kas kasılması, akom odasyon spazmı (yakın görme)
Siliyer kas gevşemesi (uzak görüş)
Kalp
Negatif inotropi
Pozitif inotropi
Negatif kronotropi
Pozitif kronotropi
Negatif dromotropi
Pozitif dromotropi
Ancak seçeneklerde bulunan P a rk in s o n h a s ta lığ ı; k o lin e rjik ilaçlar için b ir endikasyon d eğildir. Çünkü Parkinson hastalığında bazal gangliyonlarda kolinerjik aktivitede, ister gerçek anlamda ister relatif olarak, bir artış söz konusudur. Bu nedenle Parkinson hastalığının tedavisinde antikolinerjik ilaçlar kullanılır. D oğru cevap: A 3.
Aşağıdaki ko lin erjik maddelerden hangisi asetilkolinesteraz enzimi tarafından parçalanır? A) Metakolin
B) Pilokarpin
C) Lobelin
D) Betanekol E) Muskarin
(*) Sem patik etkinlik sonucu iskelet kası arteriyollerinde beta adrenerjik tip 2 ve m uskarinik tip 3 reseptör uyarısı sonucu vazodilatasyon oluşur.
D oğru cevap: D
Asetilkolin, metakolin, karbakol ve betanekol; kolin esteri olan kolinerjik maddelerdir. Metakolin; asetilkolinesteraza d a ya n ıksız, fa ka t p s ö d o k o lin e s te ra z enzim ine dayanıklıdır. M u ska rin ik e tkisi k a rd iy o v a s k ü le r s is te m (K V S )’de asetilkolin’den daha güçlüdür. KVS üzerinde en güçlü etki oluşturan kolin esteridir.
Kolinesteraza duyarlılık Asetilkolin
++++
Metakolin
+
Aşağıdakilerden hangisi kolin erjik kullanım ı için b ir endikasyon d e ğ ild ir? A) Parkinson
ilaçların
Muskarinik e tki + ++
N ikotinik etki ++ / +++ + /+ ++
Karbakol
+
Betanekol
++++
-
+++
-
Muskarin 2.
ola n
Pilokarpin
-
B) Reflü ösefajit
Seçeneklerde bulunan pilokarpin, muskarin ve lobelin; alkaloid olan kolinerjik maddelerdir.
C) Flask tip nörojenik mesane
Doğru cevap: A
D) Paralitik ileus E) Alzheimer
4.
Aşağıdakilerden hangisi betanekol için yanlıştır?
H ip e ra k tif m esane te d a v is i
A) Sadece muskarinik reseptörler üzerinden etki oluşturan parasempatomimetik ilaçtır.
• Tolterodin • Trospium klorit
B) Gastrointestinal Sistem ve mesane üzerine en güçlü etkiyi oluşturur.
• Darifenasin • Solifenasin
C) Kolinesterazlara dayanıklıdır.
• Fesoterodin
D) Hipertansiyona yol açacağından intravenöz (IV) kullanılmaz. E) Nörojenik mesane ve reflü özofajit tedavisinde oral olarak kullanılır. K O LİN E S T E R LE R İ
• Oksibutinin (antikolinerjik yan etkileri fazladır)*6 7 Doğru cevap: B 6.
Aşağıdaki parasem patom im etik maddelerden hangisi kolinesteraz enzimi tarafından yıkılm aktadır?
A s e tilk o lin • •
M u ska rin ik ve n iko tin ik e tkisi ya kla şık aynı güçtedir.
A) Metakolin
B) Soman
Kolinesterazlara en duyarlısıdır.
C) Lobelin
D) Betanekol E) Muskarin
B e ta ne kol •
Oral ve sc kullanılır. Kardiyak arreste neden olabileceği için im ve iv kullanılm az. Sadece m uskarinik reseptörler üzerinden etki oluşturur.
•
Kolinesterazlara dayanıklıdır.
•
GIS ve mesane üzerine en güçlü etki oluşturur.
•
Nörojenik mesane ve reflü özofajit tedavisinde oral olarak kullanılır.
Kolinesteraz enzimi a setilkolin ’i parçalayan enzimdir. A s e tilk o lin h a ric in d e , p a ra s e m p a tik ila ç la rd a n m eta ko lin ’de bu enzim tarafından yıkılm aktadır. Bu ilaç bir kolinesteridir. Kolin e sterleri 4 tanedir. Bunların isim leri ve başlı özellikleri: •
A s e tilk o lin : K olinesterazlara en duyarlısıdır. M u ska rin ik ve n ik o tin ik e tk is i y a k la ş ık aynı güçtedir.
•
M etakolin: Asetilkolinesteraza dayanıksız, fakat psödokolinesteraza dayanıklıdır. KVS üzerinde en güçlü etki oluşturur.
•
Betanekol: Kolinesterazlara dayanıklıdır. Sadece muskarinik reseptörler üzerinden etki oluşturur. GIS ve mesane üzerine en güçlü etki oluşturur. Nörojenik mesane ve reflux özofajit tedavisinde oral olarak kullanılır.
•
Karbakol: Kolinesterazlara dayanıklıdır. Nikotinik etkisi muskarinik etkisinden daha güçlüdür. Sadece oftalmik olarak kullanılır.
K a rb a ko l •
N iko tin ik e tkisi m uska rin ik e tkisin d e n daha güçlüdür.
•
Sistemik kullanıldığında nikotinik etki ile adrenalin salınımına yol açar ve hipertansiyona yol açar.
•
Kolinesterazlara dayanıklıdır.
■
Sadece oftalm ik olarak kullanılır.
M eta ko lin •
Muskarinik etkisi KVS’de Ach’den daha güçlüdür.
KVS üzerinde en güçlü etki oluşturur. Asetilkolinesteraza dayanıksız, fakat psödokolinesteraza dayanıklıdır.
Seçeneklerde bulunan diğer ilaçlan da irdeleyelim :
D oğru cevap: D 5.
•
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi h iperaktif mesane tedavisinde kullanılm az? A) Trospiyum
B) Betanekol
C) Solifenasin
D) Oksibutinin
Som an: S in ir g a z ıd ır ve enzimininirreversibl blokörüdür.
k o lin e s te ra z
•
Lobelin: Bir gangliyon stimülanıdır.
•
M uskarin: Mantarda bulunan alkaloid yapıda bir alkaloiddir.
Doğru cevap: A
E) Tolterodin H ip e ra k tif m esane te d a v is in d e k u lla n ıla n ila ç la r, a n tik o lin e rjik e tki ile m iksiyo nd a azalma yaratırlar. K o lin e rjik ilaç betanekol ise, mesane detrüsör kasında kasılma yaratarak, m iksiyonu arttırır. Betanekol (kolin esteri) ve neostigmin (kolin esteraz enzim inhibitörü) kolinerjik etkili ilaçlardır. Bu iki ilaç atonik mesane ve ileus tedavisinde kullanılır. Mesane ve bağırsakta peristaltizmi arttırdıkları için, hiperaktif mesane tedavisinde durumu daha da ağırlaştırırlar.
7.
Aşağıdakilerden hangisi bronş hiperaktivite tanısında öncelikle tercih edilen ko linom im etik ilaçtır? A) Nadolol
B) Pranlukast
C) Metakolin
D) Aminofilin E) Karbakol
A s tım ta n ıs ı ş ü p h e li o la n k iş ile r d e k ıs a e tk ili b ro n ko ko n striktif ajanlar provokasyon testi amacıyla kullnılabilm ektedir.
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
83
84
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
•
Parasem patom im etiklerin özel endikasyonları: > Bronş hiperaktivitesi tanısında provokasyon testinde kullanılan kısa etkili:
M etakolin > Öğrenme ve belleği güçlendiren / Alzheimer tedavisinde kullanılan: Arekolin •
P ra n lu k a s t: Lökotrien D4 re se p tö r biokörü bronkodilatasyon yapan astım ilacıdır.
•
A m inofilin: Metilksantin türevi ve adenozin reseptör biokörü astım ilacıdır.
•
N a d o lo l: N o n se le ktif beta bronkokostriksiyon oluşturur.
D oğru cevap: C Aşağıdakilerden hangisi parasem patom im etik ilaçların tedavide kullanım alanlarından d e ğ ild ir? A) Glokom
B) Paralitik ileus
C) Reflu özefajiti
D oğru cevap: E 10. Gözde üveiti olan b ir hastada, m id riya tik amaçla kullanılm ayan ilaç hangisidir? A) Skopolamin
D) Bulantı kusma
B) Ekotiofat
C) Hidroksiamfetamin
D) Siklopentolat
E) Fenilefrin
blokördür,
Karbakol: Bir kolinomimetiktir. Ancak nikotinik etkisi fazla olduğu için sistemik olarak kullanılmaz
8.
Ekotiofat iridokorneal açıyı genişleterek göz içi basıncı düşürür. Hem açık açılı hem de dar açılı glokomun tedavisinde kullanılabilir.
Ekotiofat, irrevesibl kolinesteraz enzim inhibitörüdür. K o linerjik etki ile m iyozis o lu ştu ru r ve göz içi basıncı azaltır. Glokom tedavisinde kullanılır. Seçeneklerdeki diğer ilaçlar antikolinerjiklerdir, gözde midriyazis ve akomodasyon felci yaratırlar. Midriyatik etki ile üveitte oluşan sineşiyi engellerler. Fenilefrin ve hidroksiam fetam in de sempatik etkinlik ile gözde m idriyazis yaratarak, üveitte oluşan sineşi tedavisinde kullanılabilirler
E) Nörojenik mesane Ü v e itte sine şi te d a v is i P A R A S E M P A T O M İM E T İK İL A Ç L A R IN TED AV İD E K U L L A N IM A L A N L A R I • • • • • • • •
Entoksikasyonlar (atropin, fenotiazin, antihistaminik ve trisiklik antidepresan) Glokom Mesane atonisi Myasthenia gravis Nörojenik mesane Paralitik ileus Reflü özefajiti Alzheimer hastalığı tedavisi
Antikolinerjikler
Atropin, skopolamin, siklopentolat, tropikam id
Sem patikler (a reseptör agonistleri)
Fenilefrin, hidroksiam fetam in
Topikal steroidler
Bazı k o lin o m im e tik le r in k lin ik u y g u la m a la rı İlaç
K lin ik u yg u la m a la rı
E tki (A c tio n )
D ire k E tk ili A g o n is tle r
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLARIN YAN ETKİLERİ • • • • • •
Salivasyon, terleme Bulantı, kusma Bradikardi Hipotansiyon Bronkospazm Görme bulanıklığı)
Postoperatif ve nörojenik ileus, üriner retansiyon
Barsak ve m esane düz kasım aktive eder.
K a rb o ka l, p ilo k a rp in
Glokom
Gözün silier ve pupiller sfinkter kaslarını aktive eder.
S e v im e lin (c e v im e lin e )
Sjögren sendromunda kuru ağız
Salivasyonu artırır.
B e ta n e k o l
Doğru cevap: D9 9.
Aşağıdakilerden etkisidir?
hangisi
ekotiyofatın
gözdeki
İn d ire k E tk ili A g o n is tle r
A) Siliyer kasta gevşeme B) Katarakt insidansında azalma
N e o strig m in
Postoperatif ve nörojenik ileus, üriner retansiyon
Endojen asetil kolini amplifiye eder.
N e o strig m in , p rid o sig m in , e d ro fo n y u m
Myasteriya gravis, Nörom uskuler bloğun geri çevrilmesi
Endojen asetilkolini amplifiye eder; ? iskelet kası gücü.
P iz o stig m in , e k o tiy o fa t
Glokom
Ach etkilerini arttırır.
C) Göz içi basıncında artma D) Midriyazis E) Sikloplejinin geri döndürülmesi E ko tiyofat geri dönüşsüz bir kolinesteraz inhibitörüdür. G lokom o lg u la rın d a göz dam lası o larak ku lla nılır. Antikolinerjiklerin oluşturduğu sikloplejiyi geri döndürür. Siliyer kası kasar. Kolinerjik etkinliği artırdığı için gözde myozise neden olur.
İD: 08t111
Doğru cevap: B
85
A) Neostigmin
B) Pilokarpin
C) Pralidoksim
D) Süksinilkolin E) Tubokürarin
Myastenia gravis tedavisinde antikolinesterazlar ve steroidler primer ilaçlardır. Antikolinesterazlar nöromüsküler kavşakta Ach birikimine yol açtıklarından çizgili kasları stimüle ederler. Neostigmin reversibl kolinesteraz inhibitörüdür, en kısa edrofonyumdur. Edrofonyum myastenia’da tanı testi olarak kullanılır. En uzun etkili ise distigmindir. Santral etkiden yoksundur ve iskelet kasları üzerinde en güçlü etki gösterendir. Pilokarpin: Parasempatomimetiktir. En belirgin etkisi ter bezleri ve dış salgılar üzerinedir. Hem açık açılı hem de dar açılı glokom tedavisinde kullanılır. Pralidoksim : Kolinesteraz enzim reaktivatörüdür. insektisit zehirlenmesinde kullanılır. S üksinilkolin: Depolarizan grup nöromüsküler blokörüdür. Tüm kas gevşeticiler içerisinde etkisi en çabuk başlayan ve kısa sürendir. Çünkü plazmada psödokolinesteraz tarafından parçalanır. T u b o k ü ra rin : N onde po larizan grup n ö rom üskü ler blokördür. D oğru cevap: A 12. Parathiondaki fo sfo r atomuna yüksek affinite duyduğu için insektisitlerle olan zehirlenm elerin tedavisinde kullanılan ilaç hangisidir? A) Neostigmin
B) Tubokürar
C) Betanekol
Diazepam benzodiazepin türevi hipnosedatif ilaçtır. A tro pin nonselektif antimuskariniktir. Doğru cevap: E 14. En uzun etki süresine sahip olan kolinesteraz inh ibitö rü aşağıdakilerden hangisidir? A) Neostigmin
B) Distigmin
C) Ambenonyum
D) Ekotiofat E) Edrofonyum
Bu soruyu okuyan biri muhtemelen distigmin en uzun etkili geri dönüşlü inhibitör ve ekotiofat (geri dönüşsüz inhibitör) arasında kalacaktır. Geri dönüşsüz inhibitörlerin etki süresi, geri dönüşlü inhibitörlerin hepsinden daha uzundur. Doğru cevap: D 15. Aşağıdaki kolinesteraz inh ibitörlerinden santral s in ir sistem ine en cok geçeni hangisidir? A) Edrofonyum
B) Demekaryum
C) Ambenonyum
D) Donepezil E) Neostigmin
Soruda bahsedilen kolinesteraz inhibitörleri, kolinerjik maddelerdir. Çünkü bu ilaç grubu, asetilkolini parçalayan kolinesteraz enzimini inhibe ederek, sinaptik aralıkta asetilkolin birikmesine yol açarlar. Bu ilaçlar reversibl ve irreversibl olmak üzere iki gruba ayrılırlar. Reversibl olanların isimleri ve bazı önemli özellikleri şunlardır: EDROFONYUM: En kısa etkilisidir. Miyastenia gravis teşhisinde kullanılır. DİSTİGMİN: En uzun etkilisidir. FİZOSTİGMİN: Merkezi sinir sistemine belirgin geçiş gösterir. Bu nedenle; santral antikolinerjik ilaçlar (atropin vb.) ve fenotiyazinler ile zehirlenmelerde kullanılır.
D) Pralidoksim E) Skopolamin
Pralidoksim organofosfat insektisitlerdeki fosfor atomuna yüksek affinite ile bağlanarak inaktive olan kolinesterazı tekrar aktive eder. Doğru cevap: D 13. Aşağıdakilerden hangisi santral s in ir sistem ine yeterli oranda geçebilen kolinesteraz enzim reaktivatörüdür? A) Pralidoksim B) Obidoksim C) Atropin D) Diazepam E) Diasetilmonoksim K la sik kolinesteraz rea kstivatö rle rin in (Pralidoksim , Obidoksim ) polar hid ro filik yapılarından dolayı santrale geçişleri kısıtlıdır. Yeni üretilen diasetilm onoksim ise santrale geçebilmektedir.
NEOSTİGMİN: Pür periferik etki ortaya çıkartır. Kürar ve benzeri kompetitif nöromüsküler blokörlerin etkisini reverse etmek (geri çevirmek) için de kullanılır. AMBENONYUM: Oldukça uzun etkilidir. DONEPEZİL / RİVASTİGMİN / GALANTAMİN: Santral etkili kolinesteraz inhibitörleridir. Alzheimer hastalığının tedavisinde kullanılırlar. Bu sorunun seçeneklerinde bulunan; donepezil, özellikle Alzheimer hastalığının tedavisinde tercih edilir ve açıklama okunursa bu sorunun cevabıdır. Doğru cevap: D
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
11. D iplopi, dizartri, yutma güçlüğü çekmekte olan m yastenik krizdeki b ir hastayı geri çevirm ek için en uvaun ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
86
16. Acile getirilen üç yaşındaki bir çocukta bradikardi, kas fasikülasyonları, myozis, vvheezing ve aşırı derecede bol salya çıkarma tesbit ediliyor. Hikayede, babasının, havluya bilinmeyen bir haşare ilacı püskürttüğü öğreniliyor.
Piridostigm in reversibl etkili kolinesteraz inhibitörü olduğu için irreversibl kolinesteraz zehirlenm esi tedavisinde kullanılmaz. P rid o s tig m in ve a tro p in kimyasal silah (som an, sarin) zehirle nm esin e karşı p r o fila k s i de kullanılır.
İntoksikasyon en muhtemel tanı olduğunda, bu haşare ilacın içerdiği en olası ajan aşağıdakilerden hangisidir?
K o lin e ste ra z in h ib itö rü (o rg a n o fo s fa t) Z ehirlenm e T edavisi: •
Kolinesteraz Enzim aktivatörleri —> Pralidoksim / O bidoksim / D iasetilm onoksim (DAM)
A) Organofosfat B) Klorofenotan (DDT)
•
Atropin
C) Sodyum siyanid
•
Diazepam
D) VVarfarin
•
Mekanik vetilasyon
E) Paraquat
•
Zehirlenme etkeni ile kontağın kaldırılması
Daralmış gözbebeklerine ilişkin klinik işaretler, bradikardi ve kas fasikülasyonları ani nörolojik semptomlar, progresif solunum distresi, diaforez, diare ve aşırı derecede bol salya çıkarma başlangıcı ile ilişkili olduğunda organofosfat zehirlenmesi tanısından şüphe edilmelidir. Organofosfat ajanların alınım ı, yeme, inhalasyon ya da deri veya mukoza yoluyla absorbsiyonla olabilir. O rganofosfatlar a s e tilk o lin e s te r a z ve p s ö d o k o lin e s te r a z d a h il k a rb o ksilik esteraz enzim lerini inhibe eder; toksisite primer olarak asetilkolinesterazın inaktivasyonu ya da inhibisyonuna dayanmaktadır. Tedavi; zehir içilmişse gastrik lavajdan veya temasla maruz kalınmışsa derinin dekontaminasyonundan ibarettir. Yeterli ventilasyon ve sıvı elektrolit dengesinin devam ettirilmesi de endikedir. Bütün semptomatik çocuklar atropin alm alıdır ve ağır b ir şekilde etkilenm işlerse, ayın zamanda kolinestaraz re a k tiv e e d ic i o kzim de alm alıdırlar. M uskarin ve asetilkolinin nikonite-benzer sinaptik etkilerini inhibe ederek kolinesteraz-reaktive edici okzimler süratli bir şekilde bilinci restore etmektedir. Kolinesteraz-reaktive edici okzim ler pralidoksim k lo rit ya da obidoksim i içerm ektedir. D oğru cevap: A 17. O rganofosfat zehirlenm esinde en muhtemel ölüm nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Gastrointestinal sistem kanaması B) Hipertansiyon C) Solunum yetmezliği D) Konjestif kalp yetmezliği E) Kardiyak aritmi D oğru cevap: C 18. İrreversibl kolinesteraz inh ibitö rü olan kimyasal silah (soman, sarin) zehirlenm esi tedavisinde aşağıdakilerden hangisinin yeri y o k tu r? A) Pralidoksim B) Atropin C) Pridostigmin D) Mekanik ventilasyon E) Zehirlenme etkeni ile kontağın kaldırılması
D oğru cevap: C 19. Kronik temas halinde, nöronlarda NTE (neuropathy target esterase) enzim inhibisyonu oluşturarak, üst ve alt ekstrem itelerde güçsüzlük ile karakterize akson dem iyelinizasyonuna neden olan organofosfat türevi aşağıdakilerden hangisidir? A) Paration B) Metrifonat C ) Tabun D) Karbamat E) Triortokresil fosfat T rio rto k re s il fo s fa t kayganlaştırıcı yağlarda bulunan lubrikandır. iki haftalık maruziyet sonrası n öron larda NTE (neuropathy target esterase) enzim inhibisyonu oluşturarak, üst ve alt ektrem itelerde güçsüzlük ile karakterize akson dem iyelinizasyonuna neden olur. D oğru cevap: E 20. A se tilkolinin vazodilatör etkisi mekanizmalardan hangisine bağlıdır? A) Kalsiyum kanallarını aktive edip, kalsiyum geçişini sağlaması
aşağıdaki
hücre içine
B) Norepinefrin salınımını bloke etmesine C) Nitrik oksit (= nitrik oksit) salınımını arttırmasına D) Muskarinik reseptörleri uyarmasına E) Nikotinik reseptörleri uyarmasına A s e tilk o lin in kan d a m a rla rın d a k i re s e p tö rle rin e bağlanm asıyla cGMP s a lın ım ı a rta r ve e n d o te ld e n n itrik o k s it salınımına yol açar. N itrik o k s it dam arlarda vasadilatasyona sebep olur.
P a ra se m p a tik s in ir s is te m i ü z e rin e e tk i e de n ila ç la r İlaç
Muskarinik N ikotinik ı reseptörler I reseptörler
++
Karbakol
+
+++
Metakolin
Betanekol
+++
Muskarin
++ +
Ameliyat sonrası barsak ve mesane stimülasyonu
Ameliyat sonrası barsak ve mesane stimülasyonu
İlaç Asetil kolin
Kvs Nikotinik Kolinesterazlara Gİ Mesane etkileri Sistem etki dayanıklılık ++
++
Betanekol
+
Metokolin
+++
++
Karbakol
+
++
-
Glokomda göziçi basıncını azaltılması İD: 08t093
21. Aşağıdaki reseptörlerden hangisinin uyarılması kalp kasındaki kontraksiyonu inhibe eder? A) Alfa 1 reseptörleri
B) Betal reseptörleri
C) Beta2 reseptörleri
D) Dopamin D1 reseptörleri
E) Muskarinik M2 reseptörleri Kalpteki muskarinik M2 re se p tö rle rin in uyarılm asıyla potasyum kanalları açılır ve adenilat siklaz inhibe olur. Böylece kalbin kasılma gücü azalır.
+++
+++
++
+
+
++
+++
+++
24. Başlangıçta etkisi neostigm inle artan ancak daha sonra etkisi neostigm inle azalan ilaç hangisidir? A) Suksinil kolin
BjAtraküryum
C) Panküronyum
D) Diazepam E) Baklofen
Faz l’de neostigmin suksinil kolinin etkisini arttırır ancak suksinil kolin Faz ll'de etkisi neostigminle azalır. Doğru cevap: A 25. Etki bakımından fizostigm in ile asetilkolin arasındaki en önemli farklılık aşağıdakilerden hangisinde görülür? A) Mesane B) Tükrük salgısı C) Peristaltizm
Doğru cevap: E
D) Trakeobronşiyal düz kas
22. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kardiyovasküler sistem deki etkisi dolayısıyla kullanılır? A) Asetil kolin
B) Karbakol
C) Betanekol
D) Metakolin
E) Kolin Metakolin nikotinik reseptörlerden çok muskarinik reseptörlere etkili parasempatomimetik bir ajandır. Bu özelliğinden dolayı kardiyovasküler sistemde etkilidir. Nonspesifik kolin esterazlara dirençlidir.
-
++
Doğru cevap: A
D oğru cevap: C
-
++
-
++
Pilokarpin
Kullanımları
+
-
Asetil kolin çabuk hidrolize olduğu ve herhangi bir organa spesifik etkilerinin olmamasından dolayı terapötik amaçlı kullanılmaz.
A setil kolin esteraz tarafından asetilkolinden daha yavaş hidrolize edilir.
Doğru cevap: D
E) Kan basıncı A C h ’nin e njeksiyonu va zod ila tasyo n yapar ve kan basıncını düşürür. Damarların parasempatik innervasyonu olmadığı halde kolinerjik reseptörler bulunur. Etkisini fosfoinositol sistemi üzerinden gösterir. Fizostigmin ise asetilkolinesterazın inhibisyonu ile tüm vücutta kolinerjik aktivitenin artmasına neden olur. Damar yatakları böyle bir innervasyonu olmadığından etkilenmez. D oğru cevap: E 26. Aşağıdakilerden hangisi kolin erjik agonistler için ya nlıştır? A) En uzun etkili ambenonyumdur B) En kısa etkili edrofonyumdur
23. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin çabuk hidrolize uğramasından ve nonspesifik olm asından dolayı terapötik kullanım ı yo ktu r? A) Asetil kolin
B) Karbokol
C) Betanekol
D) Metakolin E) Kolin
C) Fizostigmin SSS’ne geçebilir. D) Malation insektisid olarak kullanılır E) Pilokarpin kullanılabilir Doğru cevap: E
myastenia
gravis
tedavisinde
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
87
OTONOM SINIR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
88
27. Fizostigm in ve betanekol düşük dozlarda aşağıdaki yerlerden biri hariç aynı etkiyi gösterir. Bu yer aşağıdakilerden hangisidir? A) Ter bezleri
B) Tükrük bezleri
C) İskelet kası
D) Mesane
30. Periferik e tkili antikolinesteraz ilaçlar aşağıdaki k lin ik durum lardan hangisinin tedavisinde kullanılm azlar? A) Roküronyumun nöromusküler ortadan kaldırılması
blokaj
B) Trisiklik antidepresan zehirlenmesi
E) Midede sekresyon yapan bezler Fizostigmin kolinesterazı inhibe eder. Bu yolla tüm kolinerjik alanlarda asetilkolinin artmasına dolayısıyla kolinerjik etkinin artmasına neden olur. Betanekol ise muskarinik agonist olduğu için iskelet kaslarında kolinerjik etkinin artmasına neden olmaz. D oğru cevap: C 28. Aşağıdaki ko linerjik maddelerden hangisi öncelikle mvastenia gravis hastalığı tedavisinde kullanılır? A) Fizostigmin
B) Rivastigmin
C) Demekaryum
D) Takrin
C) Supraventriküler aritmi D) Paralitik ileus E) Miyastenia gravis T r is ik lik a n tid e p re s a n z e h irle n m e s in d e a n tik o lin e s te r a z la rın k u lla n ım ı günüm üzde k o n tr e n d ik e d ir . B ir d ö n e m s a n tr a l e tk ili a n tik o lin e s te r a z la r ( fiz o s tig m in ) bu a m a çla k u lla n ılm a k ta y d ı; ancak fiz o s tig m in in hastalardaki m o r ta lite r is k in i b ilin m e y e n b ir m e k a n iz m a ife a rttırd ığ ı g ö s te rild iğ i iç in g ü n ü m ü zd e bu am açla kullanılmamaktadır.
ANTİKOLİNESTERAZLARIN ENDİKASYONLARI
E) Neostigmin
•
Bağırsak ve mesane atonisi tedavisi (kolonun psödo-obstrüksiyonu, abdom inal distansiyon, paralitik ileus):
Bu sorunun cevabı soruda da belirtildiği gibi kolinerjik m addelerdir. Çünkü sin ir-ka s kavşağında nikotinik reseptörler bulunur ve asetilkolin nörotransmitterdir. Sinirkas kaşağına etki eden kolinerjik maddeler kas kasılmasını stimüle ederler ve myastenia gravis tedavisinde kullanılırlar. Bu endikasyonda reversibl antikolinesterazlar kullanılır.
N eo stigm in, e d ro fo n y u m
M YESTENIA GRAVIS’TE AN TİK O LİN E STER A ZLAR :
Supraventriküler aritm i tedavisi: Edrofonyum
•
KU LLA N ILA N
etkisinin
BAZI
Edrofonyum : Teşhiste kullanılır.
•
D istigm in: Uzun etkilidir.
•
Am benonyum
•
N eostigm in: Bunlar içerisinde SSS'ye geçmeyen ve direkt nikotinik etkisi bulunan ilaçtır.
D oğru cevap: E
•
N o n d e p o ia riz a n n ö ro m u s k ü le r b lo k e rle rin (roküronyum vb.) etkisini geri döndürm ek için: Neostigmin, pridostigmin, edrofonyum
•
Alzheim er tedavisi: Donepezil, rivastigmin, takrin, eptastigmin, galantamin (santral etkililer)
•
G lo k o m te d a v is i: demekaryum
E ko tio fa t,
fizo stig m in ,
•
M y a s te n ia g ra v is te d a v is i: piridostigmin, ambenonyum
N eostigm in,
•
Myastenia gravis tanısı: Edrofonyum
Doğru cevap: B 29. Myastenia Gravis tedavisinde aşağıdaki ilaçlar veya yöntem lerden hangisinin tedavide etkinliği y o k tu r?
31. Non-depolarizan kaldırılabilir?
A) Plazmaferezis
blok
A) Neostigmin
B) İmmunglobulin uygulaması
nasıl
D) Adrenalin E) Atropin
D) Neostigmin
N on-d e po la riza n b lo k ö rle r;
Myastenia Gravis tedavisinde asetilkolin gibi direk e tkili kolin erjik ilaçlar tedavide etkili değildirler.
-
Tubokurarin
-
Atrakurium
- Pankuronium
•
Myastenia Gravis Tedavisi:
-
Veküronium
- Rocuronium
•
İndirek kolinesteraz inhibitörleri—► Neostigmin, ambenonyum
•
•
Plazmaferezis
•
Steroid
•
Azatioprin
•
İmmunglobulin
•
Timus rezeksiyonu
D oğru cevap: C
ortadan
B) Propranolol
C) Nitröz oksid
C) Asetilkolin E) Azatiopurin
bir
- Metokarin
Non-depolarizanlarACh’nin etkisini kompetetif olarak inhibe ederler. Bu ilaçlar cerrahide kas paralizisi ve gevşemesi sağlayarak genel anesteziyi desteklerler. Ancak genel inhalasyon anesteziklerin nöromüsküler kas gevşetici etkileri olduğundan dozları azaltılarak kullanılmalıdır. N o n -d e p o la riz a n la rın e tk is in i a s e tilk o lin e s te ra z inhibitörleri olan neostigmin, fizostigmin, pridostigmin ve organofosfatlarla ortadan kaldırılabilir.
Doğru cevap: A
R ilu z o l: Am yotrofik lateral sklerozda(ALS) kullanılan glutamat NMDA reseptör anlagonistidir
K o lin e r jik a g o n is tle r 1. D irekt e tk ilile r
ALZHEİMERDE TEDAVİ YAKLAŞIMLARI
- Asetilkolin - Lobelin - Nikotin - Betanakol - Oksotremorin - Karbakol - Pilokarpin
A s e tilk o lin esteraz in h ib itö rle ri: Tacrine: Hepatotoksittir. Hepatotoksik olduğundan dolayı kullanımı kısıtlanmıştır. D o n e p e z il: Nöronal Asetil kolin esteraz spesifiktir. Nefrotoksik olabilir. Non kompetitif reversible inhibitördür.
2. İndirekt e tk ilile r (reversbl) - Neostigmin - Fizostigmin - Takrin - Edrofonyum - Pridostigmin - Rivastigmin - Ambenonyum - Distigmin - Doprepezil
R ivastigm in: Asetil kolin esterazın reversible kompetetif inhibitörüdür. Buna ek olarak bütiril kolin esterazıda inhibe eder. Alzheimer ilerledikçe butiril kolin esteraz aktiviteside arttığı için bu etkisi tedavide önemlidir. Rivastigmin nöronlarda (i-amiloid birikimini engellemektedir. G alantam in: Reversible kompetetif Asetil kolin esteraz inhibitörüdür. Allosterik nikotinik reseptör madülatörü olup presinaptik nikotinik reseptörlerin asetil koline yanıtını potansiyelize eder. Terapötik penceresi 16-32 mg/gündür. Bunun altındaki ve üstündeki dozlardaetkilidir.
3. İndirekt e tk ilile r (irreversbl) - izoflurofat - Paration - Ekotiyofat - Malation
D iğe rle ri:
4. Asetilkolinesteraz a ktiva tö rle ri
S e lejilin : MAOB inhibitörüdür. Antioksidan özelliğinden dolayı alzheimerde yararlı bulunmuştur.
- Pralidoksim, obidoksim
Ö zellikler -
Fizostigmin tersiyer'dir. SSS'ne neostigminden daha iyi geçer. - N e o stigm in quarternerdir. SSS'ne geçem ez fakat irreversibl etki yapan organik fosfatların etkisi daha uzundur. En uzun reversible inhibitör distigmindir. En kısa etkili Edrofonium'dur. - Direkt etkili kolinerjik agonistlerden karbakol hem nikotinik hem de muskarinik reseptörleri etkiler. Oysa Betanakol sadece muskarinikleri etkiler. - Betanakol, idrar retansiyonu gastroözofajeal refluks ve nörojenik ileusta kullanılabilir. - Pilokarpin ve karbakol ise glokom da siliar kasda spazm oluşturarak iridokorneal açıyı genişletir ve göz içi basıncını düşürür. - Edrofonyum, ambenonyum, neostigmin ve piridostigmin ise Myasteria Gravis ve nöromüsküler blok'un kaldırılmasında kullanılır. - Pralidoksim, asetilkolin esteraz'daki inorganik fosfor kısmına bağlanarak inhibe kolinesterazdan organik fosforu koparır. Böylece enzimi aktif hale getirir. - Pralidoksim alkillenen enzim (aging) yaşlanmadan önce verilirse etki eder ayrıca bu ilaç SSS'ne geçemez. Paration ve m alation p rod ru gd u r ve paraoksan ve malaoksana dönüşür. Edrofonyum myastenia gravis hastalarında kolinerjik kriz ile myastenik kriz ayırımında kullanılır. ID: 08İ026
32. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi Alzheimerde kullanılan aynı zamanda n iko tinik reseptör m odülatörü özelliği de olan asetil kolin esteraz inhibitörüdür? A) Riluzol C) Galantamin
B) Memantin D) Tacrin E) Rivastigmin
M em antin: Glutamat NMDA reseptör antagonisti yeni bir ilaçtır. Alzheimerde kilinik progresyonu yavaşlattığı belirtilmektedir Ergotalkaloidleri, E vitamini, Ginkgo biloba, Selekoksib, Desfenoksamin, Östrojen gibi çeşitli ilaçlar Alzheimer’de denenmektedir. Özellikle Beta amiloid metabolizmasına yönelik ilaçlar Alzheimer tedavisinde yeni hedef olarak görülmektir. Doğru cevap: C 33. Alzheim er tedavisinde kullanılan, hepatotoksik yan etkiler oluşturan ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Takrin
B) Memantin
C) Donezepil
D) Fizostigmin E) Arekolin
Takrin hepatotoksik etkili Alzheim er ilacıdır. A lz h e im e r T edavisi: Kolinesteraz İnhibitörleri —»Takrin, donepezil, rivastigmin, galantamin Glutam at NMDA reseptör antagonisti—»Memantin Doğru cevap: A 34. Myastenia gravis tedavisinde m yastenik kriz yani yetersiz tedavi ile kolin erjik kriz yani fazla ilaç alim ini birbirinden ayıran en ivi ajan hangisidir? A) Edrofonyum
B) Ekotiofat
C) Pralidoksim
D) Atropin E) Fizostigmin
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
89
Testler için kısa etki süreli ilaçlar tercih edildiğinden ve edrofonyum da en kısa etki süreli kolinesteraz inh ibitö r olduğundan edrofonyum kullanılır.
39. Presinaptik membrandan re-uptake uzaklaştırılm ayan nörom ediatör hangisidir?
D oğru cevap: A 35. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi atropinle olabilen vazodilatasyona neden olur? A) Trimetafan
Adrenalin
B) Noradrenalin
C)
Dopamin
D) Serotonin E) Asetilkolin
bloke
N ö r o tra n s m itte rle r, re-up ta ke m ekanizm asıyla sinaps aralığından uzaklaştırılarak etkisiz hale getirilir. Noradrenerjik, dopaminerjik ve serotonerjik sinapslarda esas bu mekanizma ile etki sonlandırılır. Fakat kolinerjik sinapslarda, ACH kolinerjik asetilkolinesteraz tarafından yıkıldıktan sonra sadece kolin reuptake’e uğrar.
B) Tubokürarin
C) Neostigmin
A)
ile
D) Betanekol E) Pralidoksim
Betanekol damar endotelindeki muskarinik reseptörleri aktive ederek vazodilatasyon yapar. Bu etki atropinle bloke olur.
Doğru cevap: E
Doğru cevap: D
40. Ter bezleri üzerinde stim üle edici e tkisi en belirgin olan ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
36. Bir ilaç tek başına verildiğinde taşikardi yapıyor. Heksametonyumla bu ilaç beraber verilince bradikardi oluyor. A tropinle bu ilacın etkisi ortadan kaldırılıyor ise bu ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Adrenalin
B) Noradrenalin
C) İzoproterenol
D) Neostigmin
A)
Pilokarpin
B) Pirenzepin
C)
Oksitremorin
D) Metoklopramid E) Aseklidin
P ilo k a rp in parasempatomimetik etkinlik gösteren bir alkaloiddir. Pilokarpinin en b e lirg in e tk is i te r bezleri üzerindedir. Diğer dış salgı bezlerinin salgılamasını da artırır. Göze lokal uygulandığında myozis ve akomodasyon spazmı yapar.
E) Asetil kolin
Doğru cevap: A
A se tilkolin tek başına verilince damarlardaki muskarinik reseptörleri etkileyerek vazodilatasyon yapar. Bu da refleks taşikardi yapar. Heksametonyumla sempatik refleks kalktığından bradikardi olur. Atropin de, asetilkolinin etkisini bloke eder.
f ------------------------------------------------------------------------------- \
D oğru cevap: E
___________________________________________________________ ,
37. En uzun etkili geri dönüşlü asetil kolin esteraz inh ibitö rü hangisidir?
1.
PARASEMPATOLİTİK (ANTİKOLİNERJİK) İLAÇLAR
Aşağıdaki yan etkilerden hangisi antikolinerjik ilaçlara a it olam az?
B)AmbenonyumA) C) D) Fizostigmin
A) Edrofonyum C) Pridostigmin
Üriner retansiyon
B) Diyare
Ağız kuruluğu
D) Taşikardi
E) Akomodasyon bozukluğu
E) Neostigmin Ambenonyum'un etki süresi 48 saattir ve en uzun etkili geri dönüşlü kolinesteraz inhibitörüdür. Edrofonyum ise en kısa etkili kolin esteraz inhibitörüdür. D oğru cevap: B
Antikolinerjik ilaçların en önemlisi belladon alkaloidleridir. Yani a tro pin ve sko po la m in ! Bu ila ç la r a s e tilk o lin reseptörlerini bloke ederek etki gösterirler. Bu ilaçlar damarlar haricinde asetilkolin’in tam tersi etki oluştururlar. /
38. A setilkolin esterazlarla irreversibl etkileşerek ko lin erjik etkiyi artıran ilaç hangisidir? A) Neostigmin
B) Fizostigmin
C) Pralidoksim
D) Edrofonyum
\
Antikolinerjik ilaçlara (atropin / skopolamin gibi) ait yan etkiler: • Cilt damarlarında dilatasyon (flushing) ve hipertermi • Bradikardi / taşikardi • M idriyazis / siklopleji • Antispazmodik e tk i • Mukozalarda kuruma
E) Diizopropil florofosfat DFP orgonafosfat bileşiğidir. Yapısındaki fosfor atomu kolinesterazla kovalent bir bağ oluşturur. Zam anla fosforillenen asetilkolinesteraz yavaş yavaş izopropil gruplarından birisini bırakır. Yaşlanmak (Aging) olarak da adlandırılan bu durum da pralidoksim gibi ilaçlarla bile bu bağın kırılması zordur.
v
Doğru cevap: E
Doğru cevap: B
• Miksiyon güçlüğü • Konstipasyon
J
2.
Göz damlası ile tedavi edilen bir hasta; ilaç kullandıktan sonra ışıktan rahatsız olduğunu ve birkaç gün yakındaki cisimleri görmekte zorlandığını belirtiyor. Hasta m uhtem elen kullanm ıştır?
aşağıdakilerden
hangisini
A) Hipertermi
B) Halusinasyon
C) İntraventrikuler kalp bloğu
D) Dehidratasyon
Atropin ve skopolam in halusinasyon, hiperterm i ve intraventriküler kalp bloğu yapabilir. Küçük çocuklarda en te h lik e li etki h ip erte rm idir. Ç ocuklarda atropin uygulanmasından sonra ateş 42°C’in üstüne çıkabilir.
B) Edrofonyum
C) Atropin
D) Fenilefrin E) İsoflurofat
Atropin ve bunun gibi antikolinerjikler; sirküler kası gevşeterek midriyazis oluştururlar. Uzun süreli midriyazis nedeniyle fotofobi oluşur. Antikolinerjik ilaçlar ayrıca; siliyer kası gevşetirler (akomodasyon felci = siklopleji) ve böylece yakın görmede fokuslama bozulur. Siliyer kaslar gevşeyince yakındaki cisimler bulanıklaşır (hipermetropi). D iğer göze u yg u la n a n a n tik o lin e rjik ila çla r:
Belladon alkaloidleri: atropin, skopolamin 2: Antispazmodikler: A:gis’e selektif olanlar: oksifensiklimin, disiklimin, piperolat B: Üriner sisteme selektif olanlar: darifenasin .tolterodin, fosoterodin, solifenasin, flavoksat, oksibutinin D oğru cevap: A
Tropikamid
•
Homatropin
•
Oksifensiklimin
5.
Seçeneklerde bulunan tropikamid’de bir antikolinerjiktir. Ancak çok soru olarak sorulan tropikamid; göz üzerindeki etkileri en kısa süren antikolinerjik maddedir. Bu nedenle bu soruda geçen “birkaç gün” ibaresi nedeniyle, bu soruya cevap olamaz. Fenilefrin, birsempatomimetik ilaçtır. Radial kası uyararak midriazise neden olur ancak akomodasyon felci yapmaz. E drofonyum , bir reversible kolinesteraz inhibitörüdür. Gözde miyozise neden olur. Miyastenia Gravis tanısında kullanılır(Tensilon Testi) İs o flu r o fa t, irre ve rsib l kolin esteraz inhibitörüdür. Organofosfat gurubu ilaç olup, insektisit olarak kullanılır.
B) Siklopleji C) Anhidroz D) Sedasyon E) Taşikardi Skopolaminin periferik etkileri atropine benzer fakat SSS üzerindeki etkileri daha güçlüdür ve daha uzundur. Kısa süreli hafızayı bloke edebilmesinin yanında atropinin tersine sedasyon sağlar fakat yüksek dozları huzursuzluk ve endişe oluşturabilir. Klinikte taşıt tutması kullanılır. D oğru cevap: D
Yaşlılarda atropin kullanm ak neden risklid ir? A) Kadın yaşlılarda idrar retansiyonunu arttırabilir B) Yaşlılarda atropin hipotansiyon yapar
aşırı
vazodilatasyon
D) Atropin sıklıkla ventriküler taşikardilere neden olur yapan
hipertermiye
daha
Yaşlılarda glokom gençlere göre daha sık görülür. Glokomlu hastalarda atropin intraoküler basıncı arttırır. Yaşlı erkeklerde idrar retansiyonu daha sık olur çünkü prostatla ilgili sorunları vardır. Yaşlılarda kalple ilgili ve hipertermi yapan durumlar sık karşılaşılan durumlar değildir.
Doğru cevap: C
Tek kullanım alanı oftalm opleji olan, siklop le ji ve m idriazis yapan ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Neostigmin
B) Tensilon
C) Skopolamin
D) Siklopentolat E) Benztropin
ve
C ) Glokomlu hastalarda atropin intraoküler basıncı arttırabilir E) Yaşlılar tehlike yatkındırlar
Skopolam in ile atropinin etkileri arasındaki en önem li fark aşağıdakilerden hangisidir? A) Midriyazis
6.
D oğru cevap: C 3.
Küçük b ir çocukta belladon alkaloidlerinin en tehlikeli to ksik etkisi hangisidir?
E) Hipertansiyon
A)Tropikamid
•
4.
Siklopentolat oftalmoplejide çabuk, siklopleji ve midriazis yaptığından sık kullanılır. Neostigmin ve tensilon myastenia gravisde kullanılan ajanlardır. Benztropin parkinson tedavisinde kullanılan bir antikolinerjiktir. D oğru cevap: D 7.
Ü riner sistem i gevşetme amacıyla kullanılan o ksib utin in etki mekanizması aşağıdakilerden hangisidir? A) Asetilkolinesteraz inhibisyonu B) Nöromusküler blokaj C ) Alfa1 antagonizması D) Muskarinik reseptörlere bağlanma E) Beta2 reseptör agonizması
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
91
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
92
O k s ib u tin in ö z e llik le ü rin e r s is te m e e tk ili p a ra s e m p a to litik a ja nd ır. Ü rin e r s is te m i g e v ş e tir. M uskarinik reseptörlere bağlanarak onları antagonize eder. Üriner sistem e se le ktif a ntim uskarinik ilaçtır.
11.
A cil servise getirilen b ir çocukta m idriazis, anhidrozis, salivasyonda azalma ve yüzünde flu sh in g izleniyorsa bu hastada ne düşünülür? A) Kurşun zehirlenmesi
Üriner sisteme selektif antimuskarinikler (M3): Darifenasin, Tolterodin (Detrusitol®), Fosoterodin, Solifenasin, Flavoksat, Oksibutinin (Uropan®) •
Endikasyonları: Üriner inkontinans, Spastik mesane, Ürolojik cerrahi sonrası spazmlar
D oğru cevap: D 8.
Aşağıdakilerden edilem ez?
f
hangisi
atropinle
B) Aspirin intoksikasyonu C) Organafosfat zehirlenmesi D) Atropin zehirlenmesi E) Alkali sıvı intoksikasyonu Atropin zehirlenmesi için; Kemik kadar kuru, yarasa kadar kör yancar karmızı, tabirini lütfen hatırlayınız.
bloke
A tro p in z e h irle n m e s i 1- GÖZ
A) Asetilkolin infüzyonu ile oluşan taşikardi B) Neostigmin ile yapılan tükrük salmımında artma C) Nikotin zehirlenmesi ile oluşan artmış kan basıncı D) Vagal uyarımla oluşan bradikardi
Siktopteji Akom odasyon kaybı
-
Midriyazis
2- KVS
E) Pilokarpin injeksiyonu ile oluşan terleme artışı Atropin muskarinik reseptörleri kompetetif bloke eder ve parasempatik sistemin etkilerini bloke eder. Nikotin hem sempatik hem de parasempatik sistemi uyarır bu ganglion uyarıcı etki ile olur. Hipertansif etki sempatik stimulasyona bağlıdır ve bu nedenle atropinle blok edilemez. Doğru cevap: C 9.
-
-
Kalp hızı artışı
-
Flushing, (yüzde)
3- GIS -
Salivasyonda azalma
-
Peristaltizm azalması
-
Gastrik asit sekresyonunda azalma
4- Diğer
Aşağıdakilerden hangisi kontrendikasyonlarm dan d e ğ ild ir?
atropinin
-
Bronkodilatasyon
-
Mukus sekresyonunun azalması
-
Üreter ve m esanede gevşeme
A) Dar açılı glokom
-
Üriner sfinkterde konstriksiyon
B) Benign prostat hipertrofisi
-
Anhidrozis
-
Hastanın görünümü: kemik kadar kuru, yarasa kadar kör, pancar kadar kırmızı diye tarif edilir.
C) ileus D) Myokard infarktusu
İD: 08İ029
E) Mide atonisi
D oğru cevap: D
D oğru cevap: D 12. 10. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin toksisitesi deride kuruluk, kızarıklık ve deriliyum yol açar? A) Muskarinik agonistler
B) Antikolinerjik ajanlar
C) Ganglion bloker ilaçlar
D) Nikotinik agonistler
E) Nikotinik antagonistler A n tik o lin e rjik aja nla rd an ze hirle n m e sin d e ;
ola n
a tro p in
Kalp atışında zayıflama ve hızlanma -
Pupillerde dilatasyon
-
Yüzde kızarıklık
-
Ataksi görülür
-
Atropin zehirlenm esi için “ Kem ik kadar kuru, yarasa kadar kör, pancar kadar kırm ızı” tabiri kullanılır.
-
Atropin hem periferik hem de santral sinir sistemi etkileri olan bir antikolinerjiktir.
D oğru cevap: B
Aşağıdakilerden hangisi skopolam inin mekanizmasını en doaru şekilde tanım lar? A) Nikotinik reseptörlerin antagonistidir. B) Muskarinik reseptörlerin antagonistidir.
geri geri
etki
dönüşsüz dönüşsüz
C) Nikotinik reseptörlerin geri dönüşlü antagonistidir D) Muskarinik antagonistidir
reseptörlerin
geri
dönüşlü
E) Nikotinik reseptörlerin parsiyel agonistidir. S k o p o la m in m uskarinik reseptörler için reversible kompetetif farmakolojik antagonistdir. Skopolamin de atropin gibi belladon alkaloidi olup parasempatolitik etki gösterir. Atropinden farkı sedasyon yapması ve kısa süreli hafızayı bloke etmesidir. Flaster (TTS) şeklindeki preparatları kulak arkasına yerleştirilmek suretiyle taşıt tutmasında (ha re ket hastalığı) kullanılır. Oral yoldan da kullanılabilir. Toksik dozlarda atropin ve skopolamin ajitasyon ve konfüzyona neden olabilir.
Doğru cevap: D
13.
Ö zellikle tü krü k salim inim inhibe edici etkisi oldukça güçlü olan a ntiko lin erjik madde aşağıdakilerden hangisidir?
A n tim u s k a rin ik ila ç la rın bazı k lin ik u y g u la m a la rı O rg a n S iste m i
A) Glikopirolat
Benztropin, trihetifenidil, biperiden
Parkinson hastalığının semptomlarını tedavi etm ek için
Skopolamin
Taşıt tutmasını engellem ek ya da azaltmak
Göz
Atropin, hamotropin siklopentolar, tropikamid
Midriyasis ve sikloplejiyi oluşturm ak için.
B ro n şla r
ipratropium
Astma ve KO AH’da bronkodilatasyon yapm ak için.
B) Pilokarpin C) ipratropium bromür D) Tropikamid
SSS
E) Propantelin S o ru n u n cevabı olan g lik o p iro la t ku va rte n e r amin tü re v i olan a n tik o lin e rjik b ir m addedir. K uvartener amin türevleri ve özellikleri: Bunlar santral sinir sistemine girmezler. •
•
M uskarinik reseptörlerden başka, sempatik ve parasempatik gangliyonlardaki nikotinik reseptörleri de bloke ederler. Nikotinik reseptörleride bloke e tm e lerind en dolayı se m p a to litik yan e tkile r oluştururabilirler (= ortostatik hipotansiyon vb). Yüksek dozlarda kürar benzeri nöromusküler blokaj oluşturabilirler.
Bronşlara oldukça selektifetki gösterirler. Atropine en önemli üstünlükleri; mukosilier aktiviteyi bozmamalarıdır. •
Glikopirolat, G a stro in te stin a l disiklomin, siste m metskopolamin
G e n ito ü rin e r siste m
İP R A T R O P İU M / O K S İT R O P İY U M / TİY O T R O P İY U M
En b r o n k o s e le k tif o la n ı ve u zun e tk ilis i: Tiyotropium,
14. Aşağıdaki antikoiinerjiklerden tedavisinde kullanılır? A) Metantelin
S a fr a k a n a lla rın a en güçlü e tk i g ö s te re n antispazm odiktir.
j
C) Propantelin
V
Tropikamid, oftalmolojide midriatik amaçla kullanılan en kısa etkili antikolinerjik ilaçtır.
D) Ökatropin
Sentetik maddelerdir, SSS’ne giremezler.
-
Sempatik ve parasempatik gangliyonlardaki nikotinik reseptörleri de bloke eder, postüral hipotansiyon, idrar retansiyonu ve impotens gibi belirtilere neden olur.
-
Yüksek dozda nöromüsküler blok da yapabilir.
-
B u tilskop ola m in : Mesane spazmı, GIS spazmı ve biliyer spazm tedavisinde tercih edilir. Ayrıca renal kolik ve gebeliğin ilk trim estrinde uterus alt segm entinde gelişen spazmın tedavisinde kullanılır.
-
Ipratropyum : Astım, kronik bronşit ve amfizemli h astalarda kirz te d a v is in d e k u lla n ılır. D iğer antikoiinerjiklerden farkı m ukosiliyer transportu bozmamasıdır.
-
G likop iro lat: Tükrük salgısını inhibe edici etkisi atropinden yüksektir. Atropine göre daha az taşikardi yapar. Preanestezik medikasyonda i.v. uygulanır.
-
P ro p a n te lin : N örojenik m esane ve enürezis nokturna tedavisinde kullanılır. Ganglion blokajı etkisi en yüksek olandır.
J
Pilokarpin ise, tükrük salınımını oldukça güçlü arttıran bir kolinerjik maddedir.
B) İpratropium
-
% Tükrük salgısını inhibe edici etkisi atropinden bile daha güçlüdür.
astım
KUVATERNERAM İN BİLEŞİKLER İ
Gangliyon blokör etkisi en belirgin olanıdır.
f
hangisi
E) Homatropin
PROPANTELİN
GLİKO PİR O LAT
Geçici sistiti, postoperatif spazmları ya da inkontinansı tedavi etm ek için. İD: 08t114
^
v
Oksibutinin, glikopinolat, disiklomin, tolterodin
Geçici hipermotiliteyi azaltmak için.
Doğru cevap: A
HYOSİN-N-BUTİLBROM ÜR
f
U yg u la m a
İla çla r
Doğru cevap: B
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
93
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
94
15. Anestezi alacak hastalarda sekresyonları azaltmak için kullanılan a ntiko lin erjik hangisidir? A) Glikopirolat
B) Metantelin
C) İpratropiu m
D) Butilskopolamin
K O L İN E R J İK A N T A G O N İS T L E R 1- ANTİM U SKR İN İK İLAÇ LA R -
Atropin
-
Homatropin
ipratropiyum
-
Metskopolamin
-
Skopolamin
-
Tropikamid
E) Pirenzepin G likopirolat: Tükrük salgısını inhibe edici etkisi atropinden yü ksektir. A tro p in e göre daha az ta şika rd i yapar. Preanestezik medikasyonda i.v. uygulanır. Butilskopolam in: Mesane spazmı, GIS spazmı ve biliyer spazm tedavisinde tercih edilir. Ayrıca renal kolik ve gebeliğin ilk trimestrinde uterus ait segmentinde gelişen spazmın tedavisinde kullanılır. İpratropyum : Astım, kronik bronşit ve amfizemli hastalarda kriz tedavisinde kullanılır. Diğer antikolinerjiklerden farkı mukosiliyer transportu bozmamasıdır. P ro pa nte lin : Nörojenik mesane ve enürezis nokturna tedavisinde kullanılır.
2- GANG LİO N BLOKERLERİ Nikotin -
Hekzametanyum
-
Trimetafan Mekamilamin
3- NÖROM USKULER BLO KER LER -
Tubokurarin
-
Atrakuryum Roküronyum Pankuronyum
Doğru cevap: A 16. Aşağıdakilerden hangisi santral s in ir sistem ine geçmez? A) Benztropin
B) Skopolamin
C) Oksibutinin
Mivakaryum -
Vekuronyum
-
Doksakuryum
D) Propantelin E) Tridiheksetil
(adifenin, atropin, benzheksol, benztropin, disiklomin, flavoksat, homatropin, oksibutinin, oksifensiklimin, ökatropin, siklopentolat, skopolamin, tridiheksetil, tropikamid) K u a rte rn e r a m in g ru b u a n tim u s k a rin ik (san tral s in ir s is te m in e geçm ezler)
ila ç la r
(anizotropin, fenpiverinium, glikopirolat, heksosiklium, hyosin-N-butil bromür, ipratropium, isopropamid, klidinium, mepenzolat, metantelin, metskopolamin, oksifenonyum, pipenzolat, propantelin, tiyotropium, tolterodin, trospium, valetamat D oğru cevap: D 17. Aşağıdaki m addelerden hangisinin santral sin ir sistem ine g irişi en azdır? A) Atropin
B) Rezerpin
C) Amfetamin
Metokürin -
T e rsiye r am in g ru b u a n tim u s k a rin ik ila ç la r (santral s in ir sis te m in e g eçe rle r)
Süksinil kolin
Gallamin
Nöromuskuler blokerler ile ilgili olarak aşağıda yer alan tablodaki bilgiler iyi bilinmelidir.Sınavlarda tablo sorusu olarak en sık gelen yerlerden birisidir. D oğru cevap: A 19. Aşağıda verilen a ntiko lin erjik ilaçlardan hangisi kuarterner amin yapısında d e ğ ild ir? A) İzopropramid
B) Disiklomin
C) Glikopirolat
D) ipratropiyum E) Telenzepin
Kuarterner amin yapısında olan a ntikolinerjikler santral s in ir sistem ine geçemez. Glikopirolat anestezi alacak hastalarda sekresyonları azaltmak için, ipratropiyum kronik obstrüktif akciğer hastalığı olanlarda nöbetlerin tedavisi amacıyla kullanılır. Telenzepin tip i muskarinik reseptör blokörüdür. D oğru cevap: B
D) İpratropium 20. “ Darifenasin” aşağıdaki reseptörlerden hangisinin blokörüdür?
E) Efedrin D oğru cevap: D
A) M1 B )M 2 18. Aşağıdakilerden d e ğ ild ir?
C )M 3
D) M4
E) M5
hangisi nörom usküler bloker
A) İpratropiyum
B) Pankuranyum
C) Süksinil kolin
D) Gallamin E) Metokürin
S e ie k tif e tk ili p a ra s e m p a to litik le r:p ire n z e p in ve te le n z e p in M ltrip itra m in k a lp te k i M2 d a rife n a s in ve s o life n a s in ise g la n d la r ve düz k a s la rd a k i M3 reseptörlerinin se iektif b lokörüdür
M3 m u s k a rin ik re se p tö rle r ekzokrin salgı bezlerinde salgıyı artırır; düz kaslarda kasılmaya neden olur ve damar endotelinden nitrik oksid salıvermesine yol açar. Darifenasin M3 reseptörlerin blokörüdür. D oğru cevap: C
N itra tla r otonomik sistem reseptörlerini etkilemeden vazodilatasyon ile hipotansiyona neden olur. Bu da refleks taşikardiye neden olur. Ancak heksam etonyum ile refleks gelişen sempatik aktivite artışı bloke edilir ve kalp hızında değişme olmaz. D oğru cevap: E
21. Aşağıdakilerden hangisi ganglion blokerleri ve m uskarinik blokerlerin to ksisite sin i birbirinden ayıran b ir belirtid ir? A) Ağız kuruluğu B) Bulanık görme C) Midriyazis D) Taşikardi
25. Bir x ilacının IV alımıyla kan basıncı artıyor ve kalp hızı azalıyor. Eğer önce ganglionik n iko tin ik reseptör antagonisti alınır, ardından x ilacı alınırsa kan basıncı ve kalp hızı yükseliyor. x ilacı aşağıdakilerden hangisi ola bilir? A) Kürar
B) İzoproterenol
C) Terbutalin
D) Norepinefrin
E) Postural hipotansiyon
E) Propranolol
Hem ganglion blokerleri hem muskarinik blokerler midriyazis, ağız kuruluğu, bulanık görme, konstipasyon, taşikardi yaparlar. Çünkü bunlar para sempatik sinir sisteminin baskın olduğu yerlerdir. Postural hipotansiyon sempatik sinir sisteminin blokajı ile olur. Bunu ganglionik blokerler yapar ancak muskarinik blokerler yapmaz o nedenle ayırıcı tanıda kullanılabilir.
G anglionik nikotinik reseptör antagonisti alınm adan Norepinefrin refleks bradikardi oluşturur. Antagonist bir ajan varlığında norepinefrinin kalp üzerindeki direk etkisi baskılanamaz. Norepinefrin —► Kan basıncı f —» Baroreseptör merkez sempatik aktivite f —> vagotonik etki -> bradikardi Doğru cevap: D
D oğru cevap: E 22. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi topikal kullanım ında siklo p le ji yapm az? A) Atropin
26. Otonom s in ir sistem indeki reseptörler farm akolojik antagonistleri ile b irlikte verilm iştir. Aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır? A) M1 reseptörü - pirenzepin
B) Skopolamin
B) (31 reseptörü - metoprolol
C) Homatropin
C) a1 reseptörü - prazosin
D) Fizostigmin
D) Nöronal tip nikotin reseptörü - heksametonyum
E) Ökatropin
E) a2 reseptörü - D-tubokürarin
A n tim u ska rin ik ila çla r siklop le ji yapar. Fizostigm in kolinesteraz inhibitörü olduğundan akomodasyon spazmı yapar. Fizostigmin indirek etkili sempatomimetiktir.
M1 reseptörleri Nöronlarda ve gastrik parietal hücrelerinde bulunur. Prenzepin selektif olarak M1 muskarinik hücreleri inhibe eder.
D oğru cevap: D 23. Aşağıdaki durum lardan antim uskarinik ilaçlar kullanılm az?
hangisinde
A) Taşıt tutması B) Yolcu diyaresi
B e ta l reseptör blokerleri; metoprolol, Atenolol, Asebutolol ve Praktolol’dür. A lfa l reseptör blokerleri; Prazosin, terazosin, doksazosin ve trimazosin’dir. Nöronal nikotin reseptörleri; Heksametonyum tarafından antagonize edilir.
C) Parkinson hastalığı D) Postoperatif mesane spazmı
A lfa 2 re s e p tö rle ri; Yohimbin, rovalsin ve piperoksan tarafından antagonize edilir.
E) Hipertansiyon Hipertansiyon antimuskarinik ilaçlara cevap vermez. Diğer durumlarda antimuskarinik ilaçlar kullanılabilir. D oğru cevap: E 24. Aşağıdaki maddelerden hangisi heksame-tonyum ile verildiğinde kalp hızında bir değişm e olmaz ancak tek başına verildiğinde kalpte hızlanma o lur? A) Edrofonyum
B) izoproterenol D) Norepinefrin
C) Asetilkolin E) Nitratlar
D oğru cevap: E
OTONOM SINIR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
95
96
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
--------------------------------------------------------------
GANGLİYON STİMÜLAN VE BLOKÖRLERİ
G A N G LİY O N B L O K Ö R L E R İ İSİMLERİ:
v _____________________________________________________________________________________ y
1.
Aşağıdakilerden d e ğ ild ir?
hangisi
ganglion
blokörü
A) Tetraetilamonyum
B) Panküronyum
C) Heksametonyum
D) Mekamilamin
E) Trimetafan kamsilat
•
Trimetafan kamsilat
•
Heksametonyum
•
Mekamilamin
•
Pentolinium
•
Klorizondamin
ETKİLERİ:
Otonomik ganglionlara etkili olan ilaçlar sempatik ve parasempatik ganglionlar ile adrenal medulladaki nikotinik reseptörleri etkiler. U yarıcı e tki göste re n ila çla r: nikotin, lobelin, DMPP (dimetilfenilpiperazinium)
•
Sempatik ve parasempatik sistemi bloke ederler ve bütün otonom kontrolsistemlerinibozarlar. Bu nedenle Valsalva m anevrasına alman refleks cevapları azaltırlar.
•
Postüral ve egzersiz sonrası gelişen (kardiyak reflekslerin inhibisyonu) hipotansiyon yaparlar.
•
Ereksiyon (parasempatik) ve ejekülasyon (sempatik) güçlüğü oluştururlar.
•
GİS’te tonüs ve motilite azalması (atoni) ve sonuçta paralitik ileus oluşabilir.
•
Gözde kolinerjik kontrol kaybına bağlı siklopleji ve midriyazis yaparlar.
•
Dış salgı bezlerinin sa lg ısın da (anhidroz ve kse ro stom i) ve mide a sit sa lg ısın da azalma meydana getirirler.
B lo k ö r ila çla r: A) K o m p e te tif tip te b lo k a j y a p a n la r: Tetraetilamonyum, heksametonyum, mekamilamin, trimetafan kamsilat, klorisondamin. B) D epola riza syon lu b lokaj yapanlar: Nikotin ve lobelin yüksek dozlarda verildiğinde ganglionlardaki ve adrenal medulladaki reseptörleri bloke eder. Bu grubun terapötik değeri yoktur. “ Ganglion blokerleri ilaç lis te s i” başlıklı tabloya bakınız.
Doğru cevap: C
D oğru cevap: B2 3. 2.
M ekamilam in aşağıdaki hangisine aittir?
ilaç
gruplarından
A) Nöromusküler kavşak blokörüdür.
Aşağıdaki etkilerden hangisi o tonom ik ganglion blokörlerine ait d e ğ ild ir? A)
Midriazis
B) İdrar retansiyonu
C)
Ağız kuruluğu
D) impotans
E) Hipertansiyon
B) Muskarinik reseptör blokörüdür. C) Otonom gangliyonlardaki nikotinik reseptör blokörüdür. D) Adrenerjik nöron blokörüdür. E) Reversibl kolinesteraz inhibitörüdür. M ekam ilam in b ir gangliyon blokörüdür.
O T O N O M İK G A N G L İO N L A R A E T K İLİ İL A Ç L A R S em patik ve parasem patik g a n g lio n la r ile adrenal medulladaki nikotinik reseptörleri etkiler. U yarıcı e tki gösteren ila çla r: nikotin, lobelin, DMPP (dimetilfenilpiperazinium)
G anglion b lo k e r le r i ila ç lis te s i A lt s ın ıf
.
P ro to tip
M u s k a r in ik B lo k ö rle r N o n s e le k t if
Atropin
M 1 -S e le k t if
Pirenzepin
N ik o tin ik B lo k ö rle r G a n g lio n B lo k ö rle ri
Heksametonyum
N ö r o m u s k u le r B lo k ö rle r
Tubokürarin
K o lin e st e ra z R e je n e ra tö rü
Pralidoksim
A n a v a r y a n t la r Skopolamin, glikopirolat ipratropium, siklopentolot benztropin
D iğ e r ö n e m li a ja n la r
------------------------------------------------------ 1 Hamotropin, m etskopolamin tropikamid, oksibutinin tolterodin Telenzepin
Trimetafan, m ekamilamin
Panküronyum, atroküryum
İD: 08t118
97
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
B lo k ö r ila çla r: a) K o m p e te tif tip te b lo k a j y a p a n la r: Tetraetilamonyum, heksametonyum, mekamilamin, trimetafan kamsilat, klorisondamin. b) D epolarizasyonlu blo kaj ya pa nlar: Nikotin ve lobelin yüksek dozlarda verildiğinde ganglionlardaki ve adrenal medulladaki reseptörleri bloke eder. Bu grubun terapötik değeri yoktur. Yan e tkileri: Postural hipotansiyona neden olur. Mide-barsak kanalının tonusunu ve motilitesini azaltır, mide boşalma süresini uzatır. İdrar retansiyonu, dış salgı bezlerinin salgısında azalma, cilt ve ağız kuruluğu. Gözde midriyazis ve siklopleji, yakın görme bozulur. Ereksiyon ve ejekülasyon güçlüğü, impotens. Sempatolitik etkilerine karşı tolerans gelişirken, parasempatolitik etkilerine karşı tolerans gelişmez. D oğru cevap: E 4.
L
D oğru cevap: A
O tonom ik ganglionlarda depolarizasyonlu blokaj yapan ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Klarisendamin
B) Tetratilamonyum
C) Heksametonyunm
D) Trimetafan E) Lobelin
Nikotin ve lobelin ganglionlarda depolarizasyonlu blokaj oluşturur. Bu maddeler aslında nikotinik reseptörlerin agonistidir. Trimetafan en kısa etkeli ganglion blokörüdür. “ OSS’de bazı önemli adrenoseptörler özellikleri” başlıklı tabloya bakınız. D oğru cevap: E 5.
N ikotin tarafından sekresyonu azaltılan hormon aşağıdakilerden hangisidir? A) LH
B) İnsülin
C) Beta endorfin
D) Dopamin E) Vazopresin
OSS’de bazı önemli adrenoseptörler özellikleri A n a fo n k siy o n la rı
G P ro te in
İk in c il h a b e rc i
alfal
Efektör dokular; düz kas, bezler
Gq
İP DAG T
Ca*2 kontraksiyona sekresyona yol açar.
alfa2
Sinir sonlanmaları, bazı düz kaslar
c,
Camp i
Transmitter salınımı kontraksiyona yol açar.
betal
Kalp kası, juxtaglom eruler aparat
Gs
cAMP artırır
Kalp hızını, gücünü ve renin salgısını artırır
beta2
Düz kas, kalp kası
Gs
cAMP artırır
Glikojenoliz, kalp hızını ve gücünü artırır
beta3
Adipoz hücreler (yağ hücreleri)
Gs
cAMP artırır
Lipolizi artırır
D1
Düz kas
Gs
cAMP artırır
Renal vasküler düz kası gevşetir
R e se ptör
Y e rle şim
98
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
f -------------------------------------------------------------------------------
GLOKOM İLAÇLARI v____________________________________________________ > .
1
İntraoküler basıncı artmış ve bir gözünde ağrı olan dar açılı glokom hastasında, göz içi basınç artışı tespit edilmiştir.
glokomda gözde midriyazis oluşturan atropin benzeri antikolinerjik ilaçlar kullanılmaz. Latanoprost prostaglandin F2alfa analoğudur, aköz hümörün atılımını kolaylaştırır. Diğer seçeneklerdeki ilaçlar, antikolinerjik etkiyle gözde midriyazis ve sklopleji (yakın görme kaybı) yaratan ilaçlardır ve dar açılı glokomda kullanılmazlar. D oğru cevap: A
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi bu hastanın tedavisi için uygundur? 2.
A) Latanoprost
Aşağıdakilerden hangisi glokom da endike olan sem patom im etik ilaçtır?
B) Atropin A) Alfal agonist ilaç
C) Siklopentolat D) Tropikamid
B) Alfa2 agonist ilaç
E) Homatropin
C) Betal agonist ilaç
Glokom tedavisinde beta blokerler, prostaglandin F2alfa analogları, karbonik anhidraz enzim inhibitörleri ve gözde miyozis yapan kolinerjikler yaygın kullanılır. Dar açılı I
D) Beta2 agonist ilaç E) Beta3 agonist ilaç
G lo kom te d a v is in d e k u lla n ıla n ila ç la r Mekanizma
Ö zellikler
K o lin e rjikle r -
Pilokarpin (topikat)
Silyer kas kasılması sonucu aköz hümör out-flow artışı.
- Fizostigmin (topikat) -
Alkaloid yapıdadır. Antikolinesteraz yapıda ilaçlardır.
Ekotiofat (topikat) (etki süresi uzundur “ 10 0 saat” )
- Demekaryum (topikat) - Karbakot
Kolin esteri’dir. D iüretikle r
- Asetozotamid (oral)
Aköz hümör oluşumunda bikarbonat inhibisyonu ite azalma.
- Metazotamid (orat) -
Dorzotamid (topikat)
Beta blokörler ile kombine kullanımı mevcuttur.
- Brinzolamid (topikat) Prostaglandin ler -
Latanoprost (topikat)
-
ünoproston (topikat)
Out-flow artışı.
Glokom’da Beta blokörlerden önce ilk tercih edilecek ilaç grubudur.
- Bimatoprost (topikat) - Travoprost (topikat)
I Alfa agonistler
- Adrenalin (topikat)
Out-flow artışı.
- Dipivefrin (topikat)
Dipivefrin, adrenaline dönüşerek katekolaminerjik yan etkiler oluşturabilir.
S elektif alfa2 agonistler - Apraktonidin (topikat -
Brimonidin (topikat)
Aköz hümör sekresyonunda azalış. Aköz hümörün uveoskteral out-flow artışı.
Apraktonidin SSS’e geçmez. Lipofilik kornea penetrasyonu iyidir.
Beta b lokörler - Betaksotol - Timolol -
Karteotol
- Levobunotot - Metipranolol - Metapranolol
Aköz hümör sekresyonunda azalış.
Betaksalol tek beta-1 selektif blo-kördür. Etki gücü en zayıf olandır. Beta-2 blokajı yapmadığı için nefes darlığına neden olmaz.
S e m p a tik R e s e p tö rle re E tk ili G lo k o m İla ç la rı
5.
G lo k o m d a a m a ç g e n e llik le g ö z ta n s iy o n u n u düşürm ektir, bu am açla göz içindeki aköz h um or’u a zaltm ak istenebilir •
A kö z hum or sekresyonunu a zaltm ak için: Beta antaaonistler (Tim olol) kullanılır
•
A kö z drenajını arttırm ak için: A lfa2 aaonistler (Brim onidin, A p raklon idin ) kullanılır
D oğru cevap: B
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kolinesteraz enzim ini sinaptik kavşaklarda irreversibl bloke ederek glokom tedavisinde terapotik etkinlik sağlar? A)
Edrofonyum
C)
Ekotiofat
B) Piridostigmin D) Fizostigmin E) Neostigmin
Ekotiofat glokom tedavisinde kullanılan irreversibl etkili kolinesteraz enzim inhibitörüdür. Şıklardaki diğer ilaçlar reversibl e tkili kolinesteraz enzim inhibitörleridir. D oğru cevap: C
3.
A ş a ğ ıd a k i ilaçlard an han gisi g lo ko m ted av isin d e in tra o k ü le r b asın cı a za ltm a k için k u lla n ılm a z? A)
Asetazolamid
6.
B) Timolol
C) Neostigmin
D) Pilokarpin E) Suksinilkolin
S u ksinilkolin genel anestezide iskelet kasını gevşetir entubasyonu kolaylaştırır. Pilokarpin........ —> muskarinik kolinerjik reseptör agonisti Timolol..............-> p reseptör antagonisti Neostigm in...... —> kolinesteraz inhibitörü Asetazolamid....—» karbonik anhidrazı inhibe eder. D oğru cevap: E
Glokom tedavisinde kullanılan ve adrenaline dönüşerek etki oluşturan etken madde aşağıdakilerden hangisidir? A)
Dipiverfin
B) Latanoprost
C)
Pilokarpin
D) Apraklonidin E) Aseklidin
D ip iv e frin : Göz dokusunda adrenaline dönüşerek etki eder, glokom teavisinde kullanılır. “ Glokom tedavisinde kullanılan ila ç la r” başlıklı tabloya bakınız. Doğru cevap: A
4.
A ş a ğ ıd a k ile rd e n h an gisi m id ria zis e neden o la b ild iğ i için d a r açılı g lo ko m u o lan hastalard a ku lla n ım ı ö n e rilm ey en an tip u riritik tir?
7.
A ) Levodopa
Glokom tedavisinde tim ololün propranolola tercih edilme sebebini aşağıdakilerden hangisi en ivi açıklar? A) Propranololün etki süresinin uzun olması
B) Doksepin
C) Siproheptadin
B) Propranololün non-selektif olması
D) Atropin
C) Propranololün kardiyak depresyon yapması
E) Latanoprost
D) Timololün lokal anestetik etkisinin olmaması E) Timololün olması
D eğişik amaçlar için kullanılan sistem ik ilaçların oküler yan etkileri olabilir.
intrinsik
sempatomimetik
etkisinin
Doğru cevap: D G lo k o m lu H a s ta la rd a K u lla n ılm a s ı Ö n e rilm e y e n İlaçlar •
Antiepileptik: Topiramat
•
G lukokortikoidler
•
Levodopa: Midriazse neden olarak glokom krizini tetikleyebilir
•
D oksepin: Antipruritiktir (Liken simpleks, Atopik dermatit tedavisi) Midriazse neden olarak glokom krizini tetikleyebilir
•
A n tik o lin e rjik e tk ili ila çla rı midriazise neden oldukları için: Dar açılı glokomu olan hastalarda kullanılmamalıdır
Doğru cevap: B
8.
Aşağıdakilerden hangisi sistem ik tansiyonu düşürür, ancak göz içi basıncı yükseltebilir? A)
Apraklonidin
B) Timolol
C)
Dorzolamid
D) Fenoldopam E) Mannitol
Fenoldopam Etki m ekanizm ası: Dopamin D, reseptör agonistidir. Periferal arterlerde gevşeme ve natriürezise neden olur Konjugasyon ile hızla metabolize edilir: Etki süresi 10 dakikadır. Bu nedenle parenteral (IV) uygulanır. Yan etki: Taşikardi & intraoküler basıncı arttırır. Bu nedenle glokomlu hastalarda kullanımı kontrendikedir.
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
99
100
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
A p r a k lo n id in : •
Alfa 2 agonist etkili glokom ilacıdır.
T im o lo l:
•
Asetazolamid diüretiktir. Ancak glokom tedavisinde de kullanılır. Asetazolamid oral diğerleri topikaldir.
Nonselektif beta blokördür. K arbonik
D o r z o la m id :
a n h id ra z
enzim
D oğru cevap: C
inhibitörüdür. M a n n i t o l : Osmotik diüretiktir. Beyin ödeminde ve glokomda kullanılır.
•
11.
D oğru cevap: D
Dar açılı glokom tedavisinde aşağıdakilerden hangisi kullanılm am alıdır? A) Karbakol B) Homatropin
9.
G lo ko m te d av isin d e ku lla n ılan ilaçlardan h an g isi etkisini irid o ko rn ea l açıyı g en iş le tm e y o lu y la g ö ziçi sıv ıs ın ın d ren ajın ı ko lay la ştıra rak g ö s te rir?
A) Apraklonidin
B) Timolol
D) Ekotiofat
C) Asetazolamid
C) Pilokarpin D) Fizostigmin E)
Demakaryum
Flomatropin midriyazis yaptırır bu da hastanın durumunu daha da bozar ve körlüğe yol açabilir. Diğerleri göz içi basıncı düşürür.
E) Brimonidin glokom tedavisinde göze lokal olarak uygulanan bir irreversibl kolinesteraz inhibitörüdür. Etki süreleri reversibllardan daha uzundur. Kolinomimetiklerin diğer endikasyonları aşağıdadır.
D oğru cevap: B
E k o tiy o fa t
N ö ro je n ik m e s a n e :
betanekol (idrar yollarında tıkanıklık
varsa kontrendikedir)
r------------------------------------------------------------------------------ \
NİTRİK OKSİT V___________________________________________________________________ >
1.
K r o n i k a ç ı k a ç ı lı g l o k o m : En sık görülen glokom türüdür. Tedavide blokörler, parasempatomimetikler (pilokarpin en sık kullanılan ilaçtır, fizostigmin), adrenalin, karbonik anhidraz inhibitörleri kullanılır. Parasempatomimetikleriin buradaki etkisi siliyer kası kasmalarına bağlıdır.
irid o ko rn e a l açı d aralm ıştır, parasempatomimetikler ve karbonik anhidraz inhibitörleri tercih edilir. Gerekirse cerrahi müdahale yapılır. Dar
a ç ılı
R e f l u ö z o f a j it :
Betanekol (oral). Özofagus alt sfinkterini
kasar. Postoperatif ileus ve mesane atonisi: Neostigmin ve betanekol tedavide kullanılır. Kom petetif tipte nörom uskuler blokaj yapan ilaçların (kürar ve benzeri ilaçlar) etkisini ortadan kaldırmak için: Neostigmin, edrofonyum. A lz h e im e r h a s t a lığ ın ın e rk e n d ö n e m le r i:
Fizostigmin.
D oğru cevap: D
aşağıdakilerden
A) Bronkodilatasyon B) Pulmoner hipertansiyon C) Kardiyopulmoner fonksiyonda düzelme D) Kanın oksijenizasyonunda artış E)
g lo k o m :
Atropin ve fenotiazin grubu nöroleptikler gibi santral etkili antikolinerjiklerle meydana gelen zehirlenmeler: i.v. fizostigmin kullanılır.
N itrik o k s it inhalasyonu hangisini oluşturm az?
Solunum güçlüğünde azalma
NO akut respiratuar distres sendromu ve pulmoner hipertansiyonu olan yenidoğanlara inhalasyon yolu ile uygulanmaktadır. NO inhalasyonu p u l m o n e r a r t e r b a s ın c ın ı d ü ş ü r ü r v e k a n o k s ije n a s y o n u n u
d ü z e lt ir .
Böylece pulmoner direnç yükseldiği zaman NO inhalasyon yo lu yla u ygu la nd ığ ın da v a z o d ila ta s y o n görülm esi mümkündür. Akut respiratuar distres sendromunda NO inhalasyonu faydalı görünmektedir. NO hava yollarında düz kasların gevşemesinde rol oynar ve b ö y l e c e b r o n k o d i la t ö r a k t i v a s y o n g ö s t e r ir .
Doğru cevap: B 2.
Sildenafil en etkin hangi endikasyonla kullanılır ve hangi ilaç ile etkileşim e girm esi kullanım ını en fazla kısıtlar? A) Pankreas yetmezliği - Dobutamin B) Priapizm - Alprostadil
10.
G lo ko m te d a v is in d e aş ağ ıd a ki ila çlard a n hangisi k u lla n ılm a z?
A) Oral asetazolamid B) Timolol C) izoproterenol D) Epinefrin E) Pilokarpin İzopreterenol aköz humor oluşumunu arttırarak glokomu presipite eder. Diğerleri glokom tedavisinde kullanılır.
C) Empotans - Digoksin D) Alkol bağımlılığı -Atenolol E)
Erektil disfonksiyon - Nitratlar
Sildenafil (VIAGRA) erektil disfonksiyonlu birçok hastada yararlıdır. Fosfodiesteraz tip 5 enzimini inhibe ederek hücre içi cGMP miktarını artırır. Nitratların etkisinin sildenafil tarafından artırılmasının mekanizmasında nitrik oksit ve cGMP artışının rol oynadığı ve bunun sonucunda da hipotansiyon geliştiği sanılmaktadır. D oğru cevap: E
Aşağıdakilerde hangisi organik nitratların yan etkilerinden d e ğ ild ir?
N it r a t la r ın e tk i m e k a n iz m a s ı:
-
A) Zonklayıcı tarzda baş ağrısı B) Ortostatik hipotansiyon C) Bradikardi D) Senkop E)
Düşük dozlarda venodilatasyona neden olurlar. Kalbe venöz dönüş (preload) azaldığından sol ventrikül diastol sonu basıncı ve kalp üzerindeki yük azalır.
Kızarma
O rga nik n itra tla rın yan e tk ile ri; -
Zanklayıcı tarzda baş ağrısı (en sık). Beyin damarlarındaki genişlemeye ve BOS basıncındaki artışa bağlıdır. Ortostatik hipotansiyon, sehkop, taşikardi.
-
Kızartma
-
Göz içi sıvısının salgılanmasını artırıp glokom nöbetlerine yol açabilir.
-
Yüksek dozda oluşan nitrit iyonu hemoglobini methemoglobine dönüştürür ve methemglobinemi ortaya çıkar.
-
Yüksek dozlarda ise arteriyel dilatasyona yol açarak (afterloadu azaltır) kalbin önündeki yükü azaltır. Koroner dam arlarda dilatasyon yapması ikinci derecede önemlidir.
-
Doğru cevap: C 4.
Damar düz kas hücrelerinde sülfidril (-SH) grubu içeren asetilsistein ve sistein gibi moleküllerle birleşmeleri sonucunda oluşan S-nitrozotiol bileşikleri damar endotelinden nitrik oksid (NO) salıverilmesini uyarır ve cGMP aracılı gevşeme meydana gelir.
Nitratlar hipotansiyona neden olur, refleks taşikardi ortaya çıkar. Trombosit agregasyonunu azaltır.
E n d ik a s y o n la r ı:
Stabil angina pektoris, Stabil olmayan angina pektoris, Akut myokard infarktusu, Variant angina. Doğru cevap: A
Mikroorganizm a ve tüm ör hücresinde ölüme neden olan a ntim itotik ve proinfiam atuar etkili otakoid aşağıdakilerden hangisidir?
6.
N itro g lis e rin le r h an g isid ir?
için
en
etkin
u yg u lam a
A) PAF
B) Endotelin
A) Uzun süreli etki için subkutan uygulanmalı
C) Nöropeptid - Y
D) Tromboksan A 2
B) Tolerans gelişimini önlemek uygulanmalı
E)
Nitröz oksit
yolu
için yüksek doz
C) İntravenöz uygulanmalı N itrö z O ksitin bazı e tkile ri: -
D) Aktif metabolitine dönüşümünü arttırmak için oral uygulanmalı
L - a r j in i n d e n o l u ş u r .
-
Vazodilatasyon ve venodilatasyon yapar
-
Tüm düz kasları ve sfinkterleri gevşetir
-
E r e k s i y o n ’a k a t k ı d a b u l u n u r
-
Sitoprotektif etkilidir.
E) Karaciğerdeki ilk geçiş etkisinden korunmak için sublingual uygulanmalı - Nitrogliserinin etki süresi çok kısadır (birkaç dakika). - Oral alındığında hızla inaktive edilir. - En etkin uygulama şekli sublingual yoldur.
B a k t e r i y o s t a t i k e t k is i b u lu n m a k t a d ı r .
-
Agregasyon ve adhezyon inhibisyonu yapar
-
Antimitotik etkisi vardır
Doğru cevap: E
P ro-inflam atuvar bir m addedir, çok lipofiliktir, doğrudan hücre içine girer, solubl guanilat siklazı aktive eder ve böylece c G M P ’y i a rtırır. -
7.
N itro -v a zo d ila tö r aja n ların oral o la ra k etkin fo rm u h an g isid ir?
(-) inotropik etkisi vardır.
A) Amil nitrit
B) Gliseril trinitrat
C) İzosorbit dinitrat
D) Nitrik oksit
Doğru cevap: E 5.
E) Nitrogliserin
Aşağıdakilerden hangisi nitratlar için yanlıştır? A) Damar düz kas hücrelerinde sülfidril grubu içeren asetilsistein ve sistein gibi moleküllerle birleşmesi sonucu damar endotelinden nitrik oksid salıverilmesi uyarılır ve cAMP aracılı gevşeme meydana gelir. B) Venodilatasyona yol açar ve kalbe venöz dönüşü azaltır. C) Arteriyel dilatasyona önündeki yükü azaltır.
neden
olur
D) En sık görülen yan etkisi baş ağrısıdır. E)
Hipotansiyona neden olur.
ve
kalbin
-
izosorbit metabolitlerinin uzun yarı ömürleri olduğu için oral kullanılanilirler.
-
Amil nitrit inhalasyon yoluyla kullanılır.
-
Nitrogliserin ve gliserin trinitrat sublingual kullanılır. Nitrik oksit ise gazdır.
Doğru cevap: C
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
3.
102
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
8.
Aşağıdakilerden seçeneklerden hangisi nitrik oksit sentaz (NOS) enzimi için kofaktör d e ğ ild ir? A) NAD B) FAD C) Hem D) Kalmodulin E) Tetrahidropiyopterin
NOS iç in k o fa k tö rle r ş u n la rd ır; FAD, tetrahidrobiyopterin, NADPH, hem ve kalmoludin dir. NAD bir kofaktör değildir. D oğru cevap: A 9.
Aşağıdaki farm akoloji ile ajanlardan hangisi NOS enzimin inhibe etmez? A) glukokortikoidler B) Aminoguanidin C) TNF- alfa D) L-nitroarjinin metilester (L-NAME) E) 7-nitroindazol
G lu k o k o r tik o id le r NOS e n z im in in ö z e llik le in d ü k le n e b ilir is o fo rm u olan NOS e n zim in i in h ib e ederler. Aminoguanidin L-arginin'in yapısındaki guanido azotunu bağlar ve enzimimi inhibe eder. L-NAME (nitroarjinin-metil ester) NOS’ı inhibe etmesi; özellikle sepsisin ileri dönemlerinde NO’in meydana getirdiği hipotansiyonu tedavi etmesi açısından ümit vericide olsa beklene etki bulunamamıştır. 7- Nitroindazol de NOS enzim ini inhibe eder. Fakat TNF alfa, endotoksin ve özellikle septik şok dan sorumlu olan gr (-) bakterilerin lipopolisakkarit tabakası NOS enzim ini aktive ederler. D oğru cevap: C 10. Aşağıdakilerden hangisi b ir n itrik o ksit (NO) danörleri d e ğ ild ir? A) Furoksanlar B) Sidnodiminler C) Organik nitratlar D) Glutatyon E) Nitroprussid NO d o n ö rle ri; -
Nitroprussid
-
Organik nitratlar
-
Furoksanlar
-
Sidnoiminler dir.
Glutatyon ise fizyolojik şartlar altında NO ile birleşerek Snitrozoglutatyon’u oluştururki, bu molekül NO’İ daha stabil kılar. Nitrozoglutatyon endojen uzun ömürlü bir NO taşıyıcısı olarak görev alır. NO donörü değildir. D oğru cevap: D
KARDİYOVASKÜIER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ —
2.
Aşağıdakilerden hangisi s is to lik kalp yetm ezliğinde kullanılan ilaçlardan biri d e ğ ild ir?
KONJESİF KALP YETMEZLİĞİ TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
A)
Dobutamin
B) Karvedilol
C) Aliskiren s____________________________________________________ J 1.
Kan potasyum düzeyi 2.1 m Eq/lt olan bir dijital to ksisitesi hastasında aşağıdakilerden hangisi uygulanm am alıdır? A) İntravenöz potasyum B) İntravenöz lidokain C) intravenöz atropin
D) İntravenöz furosemid
D) Kaptopril E) Verapamil
K a rd iy o s e le k tif kalsiyum kanal b o k ö rle ri (Verapamil, D iltia z e m ) s is t o lik k a lp y e tm e z liğ i te d a v is in d e kontrendikedir. A n ca k d iy a s to lik kalp yetm ezliğinde endikedirler. K A LP YETMEZLİĞİNDE KU LLA N ILA N İLAÇ LA R
E) Oral potasyum
•
Bu hastanın potasyum (K) değeri düşüktür. Hipopotasemi; dijetal duyarlılığını arttıran ve dijital zehirlenmesine neden olan en önemli durumlardan birisidir. K düşüklüğü; çizgili kasların ve myokardın dijital bağlama kapasitesini arttırır. Henle kulpuna etki gösteren bir diüretik olan furosemid’in ise en önem li yan e tkile rin d e n b irisi hipopotasem i yapmasıdır.
Kardiyak glikozidler; Digoksin, Dijitoksin
•
Beta agonistler; Dopamin, Dobutamin
•
Beta blokörler: Metoprolol, Karvedilol, Bisoprolol
•
D iüretikler: Tiazidler, Furosemid
•
Renin inh ibitö rü : Aliskiren, Remikiren
• A n jio te n s in d ö n ü ş tü rü c ü enzim in h ib itö rle ri: Kaptopril, Enalapril
D iü re tik le rin Genel Yan E tkile ri: Hipokalem i: Diüretiklerin en sık oluşturdukları yan etkidir (toplayıcı tubüle etki gösterenler hariç).
•
Fosfodiesteraz V enzim inh ibitö rü : Sildenafil
•
Fosfodiesteraz III enzim inh ibitö rle ri: inamrinon, Milrinon
• A n jio te n s in II AT reseptör blokörleri: Losartan, Kandesartan
Hiponatremi D oğru cevap: E Hipokalsemi (özellikle loop diüretikler) Hipomagnezemi
3.
Aşağıdakilerden hangisi nötral endopeptidazı inhibe eden kalp yetm ezliği ilacıdır?
Hipokloremi (—> hipokloremik alkaloz) H iperglisem i: Oluşan hipokalemi dolayısıyla pankreastan insülin salınımı azaltırlar (özellikle tiyazid ve furosemid grubu).
A) Karperitid
H iperlipidem i: LDL düzeyini î, HDL düzeyini J, (özellikle tiyazid ve furosemid grubu)
D) Kandesartan
B) Nesiritid C) Kandoksatrilin E) Tezosentan
H iperürisem i: Ürik asidin tübüler sekresyonunu inhibe ederler (özellikle furosemid).
K a n d o k s a n tr ilin A N P y ık ım ın ı s a ğ la y a n n ö tra l endopeptidaz inhibitörüdür.
A z o te m i: Hemen hem en tüm d iü re tik le r bu etkiyi oluşturur.
K alp Y e tm ezliği İlaçları
Amonyak retansiyonu (özellikle asetozolamid)
Doğru cevap: D
•
Karperitid ANP analoğudur.
•
Nesiritid BNP analoğudur.
•
Kandesartan anjiotensin IIAT 1 reseptör blokörüdür.
Tezosentan endotelin reseptör blokörüdür Doğru cevap: C
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
4.
Böbrekte su ve tuzun absorbsiyonunu direk olarak inhibe ederek kalp yetm ezliğinde etkinlik sağlayan n atriüretik peptit aşağıdakilerden hangisidir? A)AN P
B) Endotelin peptit
C) CNP
D) CGRP
6.
Aşağıdaki durum lardan hangisi dijita l kullanımı için kontrendikasyon oluşturm az? A) Idiopatik Hipertrofik Subaortik Stenoz (IHSS) B) Paroksismal atriyal taşikardi (PAT) C)
E) Ürodilatin
D oğru cevap: E
VVhite
(WPW)
E) Miyokard infarktüsü Bu soru vasıtasıyla dijitallerin kullanım endikasyon ve kontrendikasyonlarını hatırlamakta fayda var. D ia ita lle rin K u lla n ım E n dika svon ları: • Düşük debili sistolik kalp yetmezliği • Atriyum fibrilasyonu ve flatter tedavisi • Paroksismal atriyal taşikardi
A) Ksamoterol
B) Dopeksamin
C) Amrinon
D) Amilnitrit
D ia ita lle rin K u lla n ım K o n tre n d ik a s v o n la rı:
E) Milrinon
D ob utam in / D opam in / D op eksa m in / K sa m o te ro l:
Idiyopatik hipertrofik subaortik stenoz (IHSS) gibi diyastolik kalp yetmezlikleri
•
Semptomlu WPW sendromu
•
Kalp blokları
• Yüksek debili konjensif kalp yetmezliği •
D ijita l dışı in o tro p ilaçlar: Bu grup ilaçlar; sağ ve sol ventriküler disfonksiyona bağlı ciddi kalp yetm ezliğinin akut tedavisinde kullanılırlar.
•
• Akut miyokarditler
D ijita l h aricinde başka pek çok p o z itif inotrop ilaç bulunmaktadır.
•
Parkinson
Görüldüğü üzere, “B” seçeneğinde geçen “paroksismal atriyal taşikardi (PAT)”; bir kontrendikasyon değil, bilakis endikasyondur.
Aşağıdakilerden hangisi p o zitif inotrop etkili bir madde d e ğ ild ir?
•
Wolf
D) Akut miyokardit
N atriüretik peptitler ANP, BNP, CNP ve Ü rodilatinden oluşur. Bu p e p title rin h ep sin in v a z o d ila ta tö r ve natriüretik etkileri olmakla birlikte böbrekte tuz ve su rearbsorbsiyonunu direk inhibe eden natriüretik peptit ürodilatindir. Ürodilatin distal tübül epitelinde oluşur ve sodyum rearbsiyonunu baskılar. Akut kalp yetmezliğinde dramatik olarak kardiyovasküler parametreleri düzeltir, diürezi arttırır. Renal fonksiyonlarda bozulmaya neden olmaz. Ürodilatinin preperatı ularitid’tir.
5.
Semptomlu sendromu
Miyokard İnfarktüsü
D oğru cevap: B
7.
Kalpteki (31-adrenerjik reseptörleri (Gs tipi reseptörler) selektif olarak aktive ederek cAMP düzeyini arttırırlar ve pozitif inotropik etki oluştururlar.
Aşağıdakilerden hangisi d ijita lle rin tübüler sekresyonunu azalttığı için duyarlılık artışına neden olur? A) Ketokonazol B) Spironolakton
İn a m rin o n / M ilrin o n / V e sna rin on / E n o ksim o n :
C) Furosemid Mortalite insidansını arttırırlar. •
D) Verapamil
Fosfodiesteraz III enzimini inhibe ederler (böylece cAMP düzeyi artar ve pozitif inotrop etki oluşur).
E) Eritromisin D ijita l e tk in liğ in i a rttıra n ila ç la r
• Arteryal ve venöz dilatasyon oluştururlar. P im obendan: •
F o sfo d ie ste ra z in h ib itö rü ve kalsiyum (Ca) duyarlaştırıcı bir ilaçtır. Mortaliteyi artırmaktadır.
Levo sim e nd an : • Troponin C’ye bağlanarak Ca duyarlılığında artış oluşturur. Ayrıca ATP bağımlı potasyum kanallarını açarak vazodilatasyon oluşturur. Seçeneklerdeki amilnitrit ise; anjina tedavisinde kullanılan vazodilatasyon oluşturan bir maddedir.
Doğru cevap: D
ilaç
M ekan izm a
Verapamil, Dittiazem
Dijitalin klerensini azaltırlar (Pglikoprotein pompayı inhibe ederek)
Spironolakton
Dijitalin tübüler sekresyonunu azatırlar
Furosemid, Tiazid
Hipokalemi veya hipomagnezemi oluştururlar
Ketokonazol, Makrolidler (Eritromisin)
Karaciğerde mikrozomal enzimleri inhibe ederler
Doğru cevap: B
8.
D igoksin kullanan hastada bulantı kusma ve cisim leri sarı renkte görme gibi bulgular saptanm ıştır. Plazma digital seviyesi ölçüm sonucu yüksek te spit edilen ve kardiyak bulgusu olm ayan bu hastada en uvaun tedavi aşağıdakilerden hangisidir?
•
Baş ağrısı, ishal ve halüsinasyonlar gibi non-spesifik belirtiler
•
En erken görülen kardiyak belirti birinci derece A-V bloktur.
• Ventriküler bigemini ve trigeminiler • AV ileti blokları
A) Digital aliminin kesilmesi
•
B) Lidokain infüzyonu C) Potasyum replasmanı
Görme bozuklukları (bulanık görme, sarı ve yeşille ilgili diskrom atopsi)
• Akut mezenterik iskemi gibi yan etkiler oluşur.
D) Digital dozunun azaltılması
Ayrıca dijital vücutta östrojene dönüştüğü için; endometryal hiperplazi ve erkeklerde ise jinekomasti oluşturur.
E) Digibind uygulaması GIS ve görm e ile ilg ili b u lg u la rd a d ig ita l dozunun azaltılm ası yeterlidir. Kardiyak bulgular oluşunca daha ciddi tedaviler gerekir.
D oğru cevap: E
D ig ita l Z e h irle n m e si Tedavisi:
11.
•
Önce ilaç alımı kesilir
•
Serum digital ve potasyum seviyesi ölçülür. A) Kalp kasılabilirliğinde artma
• Antiaritmik olarak i. v. lidokain ve fenitoin uygulanır. • •
B) Sinüzal kalp hızında artma
Dijitoksin zehirlenmesinde kolestiramin ve aktif kömür verilir. (Digitoksin enterohepatik sirkülasyona girer)
C) EKG’de PR aralığında uzama D) EKG’de QT aralığında kısalma
Elektrolit bozuklukları düzeltilir.
E) Otomatisitede artma
• Ağır zehirlenmede digoksin Fab segmentleri antikoru
digibind kullanılır. •
Otomatisite baskılanırsa geçici kardiyak pacemaker kateter uygulanır
•
Kalsiyumu bağlamak için EDTA ile şelasyon tedavileri kullanılabilir.
Dijital, TUS’ta oldukça çok sorulm uş b ir ilaçtır. Dijitaller, ö zellikle s is to lik yetm ezliğe bağlı kalp yetm ezliğinin tedavisinde kullanılırlar. Kullanım ları için ön şart, kalp yetm ezliğinin düşük d e b ili olmasıdır.
DİJİTALİN K A L P Ü Z E R İN D E K İ E T K İL E R İ
D ijitale bağlı a ritm i tedavisinde elektriksel konversiyon kullanılm ası kontrendikedir. D oğru cevap: D
9.
•
Pozitif inotrop etkilidirler.
•
Ufak dozlarda SA üzerinde vagal tonüsü arttırıp (pa ra sem p ato m im etik e tki) sinü zal b radikardi yaparlar.
• Y üksek dozlarda ise se m p ato m im e tik etki ile ventriküler taşikardi oluştururlar.
Dijital zehirlenm esinde en önemli ölüm nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) AV blok
• AV iletimi yavaşlatırlar (negatif dromotrop etki = EKG’de P-R uzaması).
B) Supraventriküler taşikardi
• Atriyumda iletim hızını arttırlar.
C) Hiperpotasemi D) Ventriküler taşikardi
• Atış volümünü arttırdıklarından sistolik basıncı yükseltirler.
E) Hipertansif kriz
• Diyastolik basıncı düşürürler
Aşağıdakilerden hangisi dijital zehirlenm esine ait b ir bulgu d e ğ ild ir?
Dijital özellikle kalp hızı üzerinde belirgin etki oluşturur. Terapötik dozlarda indirekt olarak parasempatik sistem üzerinden bradikardi oluşturmaktadır. Yani sinüzal bir bradikardi oluşturur. Kalp hızında sinüzal bir artış, dijital için geçerli değildir
A) Bulanık görme
B) Başağrısı
D oğru cevap: E
C) Halüsinasyon
D) Kusma
D oğru cevap: D
10.
K o nje stif kalp yetm ezliği nedeniyle digoksin kullanan bir hastada aşağıdaki hangi etkinin oluşması beklenmez?
E) Endometriyal atrofi Dijital zehirlenmesinin yan etkileri iyi bilinmelidir. TUS’da en çok soru çıkan yerlerden birisidir: Dijital zehirlenm esinde en erken bulgu; iştahsızlık ve bulantı-kusma’dır. Bunun dışında;
12.
Kalp yetersizliği tedavisinde kullanılabilen aşağıdaki ilaçlardan hangisi fosfodiesteraz inhibitörüdür? A)Amrinon C) Spirinolakton
B) Digoksin D) Karvedilol E) Levosimendan
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
10 5
106
FARMAKOLOJİSİ
Fosfodiesteraz inhibitörleri her zaman sorulma potansiyeli taşır!...
Fosfodiesteraz VI enzimi retina bulunur. Bu enzimi inhibe edebilen sildenafil bu nedenle mavi diskrom atopsiye neden o la b ilir solol’dür
FOSFODİESTERAZI (PDE) İNHİBE EDEN İLAÇ LAR > Amrinon ve Milrinon (fosfodiesteraz tip III inh)
D oğru cevap: E
> Metilksantinler (PDE tip III ve IV) > Sildenafil, tadalafil, verdenafil (PDE tip V) > Dipiridamol,
15.
Ağır d ijita l zehirlenm esinin tedavisinde ilk olarak aşağıdakilerden hangisi yapılm alıdır?
> Pentoksifilin
A) Dijital antikorları
B) Lidokain infüzyonu
C) Potasyum replasmanı
D) Atropin infüzyonu
> Papaverin D oğru cevap: A
13.
Sildenafil hangi enzimi inhibe eder? A) Siklooksijenaz 2 B) Nitrik oksit sentaz 2 C) Fosfodiesteraz 5
E) Yalnızca destekleyici tedavi Dijital zehirlenmesinde ilk yapılması gereken ilacı derhal kesmektir. Zaten bu eski TUS sorusudur. İlaç kesildikten sonra hastanın potasyumuna bakılmalı ve eksik elektrolitler yerine konmalıdır. D ijita l z e h irle n m e s in in te d a v is in i te k ra r g özden geçirirsek;
D) Kallikrein
• İlk önce ilaç kesilir.
E) Solübl guanilat siklaz
• Serum potasyum düzeyi ölçülür. Hipokalemi varsa, oral veya parenteral olarak K verilir. K verilmesine rağmen belirgin bir düzelme olmuyorsa; magnezyum eksikliği olabilir.
D oğru cevap: C
• Aritmi tedavisi için lidokain ve fenitoin kullanılmalıdır. Ventrikülertaşikardilerde propranolol kullanılabilir (AV blok varsa kullanımları kontrendikedir).
Sildenafil; ereksiyon oluşturmak için kullanılan bir maddedir. cGMP’yi parçalayan fosfodiesteraz 5 enzimini inhibe eder. Dolayısıyla kavernöz cisimleri innerve eden parasempatik sinir uçlarından salınan NO’nun etkinliğini arttırır.
• Sinüs b ra d ik a rd is i ve AV blok varsa; atropin kullanılabilir.
S ild e n a fil ile ilg ili ö n e m li ö ze llikle r:
•
• Mavi diskromatopsi yapabilir. • Nitratlarla birlikte kullanılmamalıdır.
• Ca’u bağlamak için metal şelatörleri kullanılabilir (EDTA gibi)
• Kontrolsüz hipertansif hastalarda kullanılmamalıdır.
• A ğır dijita l intoksikasyonunda; d ijita l antikorları (digibind) ilk tercih olmalıdır.
D iğe r seçenekler: •
Siklooksijenaz enzimi: İnflamasyonda rol oynayan bir enzimdir. Bu enzimi inhibe eden yeni NSAİİ’ler geliştirilmiştir.
Doğru cevap: A
•
N itrik o k s it se nta z (NOS) 2: indüklenebilir bir enzimdir. Bu enzim özellikle patolojik süreçlerde rol oynar. Steroidler bu enzimin blokörüdür.
16.
•
K a llik re in : Bradikinin sentezinde rol oynayan enzimdir. Bu enzimin inhibitörü olan aprotinin isminde bir madde akut pankreatit tedavisinde kullanılmıştır.
•
S o lü b l g u a n ila t s ik la z e nzim i: NO bu enzimin aktivatörüdür.
D oğru cevap: C
14.
Digitoksin enterohepatik sirkülasyona uğradığı için zehirlenmesinde kolestiramin yararlıdır.
S ildenafil’in mavi diskrom atopsiye neden olm asının nedeni aşağıdaki enzimlerden hangisini inhibe etmesine bağlıdır? A) Fosfodiesteraz II B) Fosfodiesteraz III C) Fisfodiesteraz IV D) Fosfodiesteraz V E) Fosfodiesteraz VI
Kronik ko n je stif kalp yetm ezliği olan hastada aşağıdaki ilaçların hangisinin kullanımından kaçınmak gerekir? A) Tiyazid grubu
B) Bumetanid
C) Mannitol
D) Spironolakton E) Etakrinik asit
Sorunun cevabı bir osmotik diüretik olan mannitol’dur. Osmotik diüretikler; hem henle kulpu hemde proksimal tubüle etki gösterirler. Osmotik diüretikler; ekstrasellüler sıvı hacmini genişletirler ve pulmoner ödem oluşturabilirler. Renin salmımını azaltırlar. Ama en önemli özellikleri; serum osmolaritesini arttırıp, böylelikle hücrelerden, beyin omurilik sıvısı (BOS)’dan ve aköz hümörden su kaybına neden olur. Bu etki artmış göz içi veya kafa içi basıncın düşürülmesinde yararlıdır. Ancak intravasküler hacmi arttırdığı için m an n ito l KKY olan hastalarda kötüleşmeye yol açabilir. •
En ö nem li k u lla n ılış yetm ezliği’dir.
y e rle ri;
akut
b ö b re k
Seçeneklerde bulunan s p iro n o ia k to n ; konjestif kalp yetmezliği olan hastalarda yaşam süresini uzatan tek diüretiktir.
arttırırlar. Digoksinin altın standart endikasyonu sistolik kalp yetmezliğine atrial fibrilasyonun eşlik ettiği durumdur.Burda hem kardiyak kontraktilite artar hem de Atriyal fibrilasyonda ventriküler hız kontrolü sağlanır.
D oğru cevap: C Digoksin intoksiyonunda gold standart tedavi ise digibind’tır. Bu bir kimyasal antagonizma örneğidir. 17.
Kalp g liko zitle rin in hücresel etki mekanizması için hangisi doğrudur? A) Miyokard hücre membranındaki sodyum - potasyuma bağımlı ATPaz enzimini inhibe ederler. B) İntraselüler serbest kalsiyum düzeyinin azalmasına neden olurlar.
D oğru cevap: A
18. K onjestif kalp yetm ezliği nedeniyle digoksin kullanan bir hastada aşağıdakilerden hangisinin oluşması beklenm ez? A ) Sinüzal taşikardi
C) Kalp glikozitleri sodyumun hücre dışına atılması ve potasyumun hücre içine girişini sağlarlar.
B) Kalp kasılabilirliğinde artma C) EKG’de PR aralığında uzama
D) Asıl endikasyonu diyastolik kalp yetmezliğidir.
D) EKG’de QT aralığında kısalma
E) Pozitif kronotrop etkilidirler. D ijita lle r in K K Y T e d a v is in d e Mekanizmaları:
E) Otomatisitede artma E tk ile ri
ve
E tk i
1. Na-K-ATPaz pompasını (bu pompa 3 Na atılmasına karşılık 2 K’u hücreye sokar) inhibe edip intrasellüler Ca düzeyini arttırarak gösterirler. 2. Ayrıca dijitaller sarkoplazmik retikulumdan Ca’un salınımını arttırırlar ve kontraktil proteinlere daha fazla Ca bağlanmasımsağlarlar. Hem kas kontraksiyonun hızını, hem de maksimum kasılma gücünü arttırırlar. Sonuçta kalp atış hacm ini ve debisini
Bu soruya cevap verebilmek için dijitalin kalp üzerindeki etkilerini bilmek gerekir: D ijita lin K a rd iy a k E tkile ri: •
Pozitif inotrop etkilidirler.
•
Ufak dozlarda SA üzerinde vagal tonüsü arttırıp (pa ra sem p ato m im etik e tki) sinü zal b radikardi yaparlar.
• Yüksek dozlarda ise se m p ato m im e tik etki ile ventriküler taşikardi oluştururlar.
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
107
KARDIYOVASKULER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
108
• AV iletimi yavaşlatırlar (negatif dromotrop etki = EKG’de P-R uzaması).
20. Aşağıdakilerden hangisi en uzun plazma yarılanm a ömrüne sahip kardiyak g liko zittir?
• Atriyumda iletim hızını arttırlar.
A) Digoksin
• Atış volüm ünü arttırdıklarından sistolik basıncı yükseltirler. •
B) 3-metil digoksin
C) Digitoksin
D) Lanatosid C E) Oubain
Diyastolik basıncı düşürürler D oğru cevap: C
D ijita lle rin EKG Ü zerine E tkile ri: 1. ST segmenti ve T dalgasında depresyon (Glikozidlerin etkisine en duyarlı segment: ST segmenti ve T dalgasıdır).
21. M orfinin akut akciğer ödemi tedavisinde kullanıldığında aşağıdaki etkilerinden hangisi kalp yetm ezliğini rahatlatıcı rol oynar?
2. Q-T intervalinde kısalma 3. P-R intervalinde uzama Açıklamadan da anlaşılacağı üzere; dijital kalpte sadece sinüzal bradikardi yapmaktadır. Bu nedenle “A” seçeneği yanlıştır. Dijital kalpte sinüzal taşikardi ve mobitz tip 2 blok oluşturmaz.
A) Analjezik etkiler
B) Flistamin salıvermesi
C) Oddi sfinkteri spazmı
D) Sedatif etkiler
E) BOS üzerine etkiler D oğru cevap: B
22. Aşağıdaki ko n je stif kalp yetm ezliği tedavisinde kutlanılan vazodilatör ilaçlardan hangisinin arte rio dilatör etkisi daha baskındır? A) İsosorbit dinitrat
B) Losartan
C) Lisinopril
D) Hidralazin E) Sodyum nitroprussit
[
r
K ro n ik k o n je s tif ka lp y e tm e z liğ in d e k u lla n ıla n v a z o d ila tö rle r Arteriyodilatörler
Kombine vazodilatörler
Hidralazin
ACE inhibitörleri
Minoksidil
Anjiotensin reseptör blokerleri
-
Venodilatörler
Nitratlar
1
- Sodyum nitroprussit
D oğru cevap: A D oğru cevap: D 19. Enoksim on için hangisi yanlıştır? A) Fosfodiesteraz enzim inhibitörüdür B) Akut konjestif kalp yetmezliğinde IV yolla kullanılır C) İnodilatördür. D) Uzun dönem kullanımında mortalite ve morbiditeyi azalır E) Fosfodiesteraz izoenzim 3 ü spesifik olarak inhibe eder Fosfodiesteraz izoenzim III inhibitörleri (bipiridinler) A m rin o n (in a m rin o n ), m ilr in o n , e n o k s im o n : Fosfodiesteraz izoenzim l l l ’ü spesifik olarak inhibe ederler. Bu şekilde hücre içinde cAMP konsantrasyonu yükselir. NaVK+- ATPaz ve 3-adrenerjik reseptörler üzerine etkileri yoktur. Akut konjestif kalp yetmezliğinde İV yolla kullanılırlar. Vazodilatör etkilerinden dolayı inotrop ve vazodilatör sözcüklerinin birleşimi olan “inodilatörler" diye de adlandırılırlar. Kullanımlarının uzun dönemde mortalite ve morbiditeyi azalttığına dair kanıt yoktur. D oğru cevap: D
23. Terapötik dozu aralığında d ijita l kullanan hastanın EKG’sinde aşağıdaki değişikliklerden hangisinin görülm esi en olasıdır? A) QT aralığı uzar B) PR aralığı uzar C) T dalgasında simetrik sivrilik oluşur D) QRS kompleksi genişler E) ST segmenti yükselir T era pö tik dozda d ijita l ku llanan hastanın genel elektrokardiyogram paterninde PR aralığında artma, ST segmentinde depresyon ve çökme ve bazen de T dalgasında bifazi veya inversiyon gözlenir. T dalgasında simetrik sivrilik oluşan olguların çoğunda hiperkalemi veya iskemi gözlenir. QT aralığının uzaması yerine kısalması dijital tedavisinin karakteristik bulgusudur.
Doğru cevap: B
1
T09
K o n je stif kalp yetm ezliği tedavisinde oral kullanılan vazodilatör ilaçlardan hangisi özellikle preload’u azaltarak (venodilatör) etki g öste rir ve pulm oner konjesyon nedeniyle dispnesi olan hastalarda belirgin b ir iyileşm e sağlar?
Görme netliğini azaltır, sarı-yeşil renkleri güçlük, cisimler etrafında hale görülmesi
ayırdetmede
SSS: Konfüzyon, deliryum, halüsinasyon.
A) Nitrogliserin
B) Hidralazin
Erkeklerde jinekom asti, kadınlarda meme bezlerinde büyüme.
C) Dopamin
D) Sodyum nitroprussiyad
N evralji
E) Prazosin Hastalarda en önemli ölüm nedeni ventriküler taşikardi ve ventriküler fibrilasyondur.
V A Z O D İLA T Ö R LE R KKY’li hastalarda renin-anjiotensin-aldosteron sisteminin ve sem patik s in ir sistem inin hiperaktivitesi sonucu artan damar direncini azaltmak amacıyla dijital ve diüretikiere yanıt vermeyen vakalarda ve akut KKY’de kullanılır.
D ijita l z e h irle n m e s in d e te da vi 1
Özellikle diastolik fonksiyon bozukluğu olan ve ventrikül dolma basıncının önemli ölçüde arttığı, sinüs ritmindeki olgularda etkilidir.
3 - V e n trik ü le r ta ş ia ritm ile rd e i.v. yo lla lidokain uygulanır.
K ro nik KKY için oral yoldan alınan vazodilatörler a) A fterloa d ’u azaltanlar (Arteriyel dilatörler)
4- Dijitoksin kullananlarda, bu ilaçenterohepatiksiklusa uğradığı için oral yoldan kolestiramin veya aktif kömür vermek ilacın emiliminin azalmasını sağlar.
Hidralazin, nifedipin, fentolam in : Bu gruptaki ilaçlar senkop gelişen hastalarda tercih edilir. b) Preload’u azaltanlar (Venodilatörler)
5- Digoksine spesifik antikor fragmanları kullanılır.
N itrogliserin, izosorbid dinitrat: Bu ilaçlar pulmoner konjesyon nedeniyle dispnesi olan hastalarda kullanılır. c) Preload ve afterload’u azaltanlar Prazosin (Kronik KKY’de en fazla tercih edilen vazodilatör) A k u t KKY te d a v is i v a z o d ila tö rle r
için
i.v.
yo ld a n
- İlaç kesilir.
2- Serum K+ düzeyi ölçülür. K+ düzeyi düşükse ve AV b lok yoksa düzenli aralıklarla EKG çekilerek ve kan potasyum düzeyi ölçülerek i.v. yolla KCI verilir. Magnezyum düzeyi kontrol edilmeli, düşükse magnezyum verilmelidir.
6-
İlk olarak potasyum verilmez. Çünkü dijital zehirlenmesinde AV blok görülebilir. Eğer hipopotasemi yoksa vereceğimiz potasyum AV bloğu arttırabilir. İlk olarak ilaç kesilmelidir.
alınan
a) V a zod ilatö r ve + in o tro p ilaçlar: (d iğ e r ilaçlara diren çli olgularda) Dopamin, dobutam in, dopeksamin, prenalterol, salbutamol.
Kalsiyum disodyum EDTA: deneme döneminde. Kardiyoversiyon kontrendikedir.
Potasyum düşüklüğü yapan bazı ilaçlar: -
D iüretikle r Ğ lukokortikoidler Glukoz infüzyonu A m foterisin B Beta-agonistler
J
V
b) Afterload ve preload’u azaltan ilaçlar Sodyum nitroprussiyad, nitrogliserin, fentolamin. D oğru cevap: A 25.
Dijital intoksikasyonunda ilk adım potasyum kullanımı olmamalıdır. Bunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Atrioventriküler blok oluşmasına neden olabilir B) Otomasite artabilir C) Kalp krizine neden olabilir D) Potasyumun alımı zordur E) Mağnezyum seçenektir
potasyuma
göre
daha
iyi
bir
D ijital zehirlenm esi; Kalp: Bigemini veya trigemini nabız (en sık rastlanılan kardiyak bulgu), AV blok, ventriküler taşikardi ve fibrilasyon, PAT. Ş id dd etli bulantı kusma, baş ağrısı, işta h sızlık ve yorgunluk (en sık rastlanılan ve genellikle ilk ortaya çıkan ekstrakardiyak bulgu)
K o n je s tif ka lp h a s ta la rın d a k u lla n ıla n ila ç la r Diğer önemli Ana Prototip A lt sınıflar ajanlar varyantlar Kalp Digoksin glikozidleri Furosemid Spironolakton Hidroktortiyarid D iüretikle r Enalapril, ACE Kaptopril lisinopril in h ib itö rle ri Pozitif ino trop ik, Dobutamin Milrinon, teofilin D ijita l yerine amnion kullanılan ilaçlar Atenolol, Beta Kar-edilol labetolol b lokörler Nitrogliserin
Vazodilatörler Nitroprussid Hidrolazin D oğru cevap: A
Isosorbid dinitrat, teofilin İD: 08t130
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
24.
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
110
26.
K o nje stif kalp yetm ezliği tedavisinde kullanılan ilaçlardan hangisi böbrek kan akımını artırır? A) Fentolamin
B) Nitrogliserin
C) Hidralazin
D) Prazosin
27. K ardiyoaktif dijital g likozidier e tkilerini aşağıdaki m akrom oleküllerden hangisini hedefleyerek gösterirler?
E) Metoprolol
A) Enzimler
B) Nükleik asitler
C) Regulatuvar proteinler
D) Yapısal proteinler
E) Taşıyıcı proteinler
H id ra la zin : Endotelden NO salıverilmesi, damar düz kas hücrelerinde hiperpolarizasyon, hücre içi depolardan kalsiyum salıverilmesinde azalmaya neden olur.
Dijital glikozidier etkilerini taşıyıcı proteinlerden Na+/ K+ATPaz’ı inhibe ederek gösterirler.
Arteriyollerde gevşemeye neden olurken venülleri etkilemez dolayısıyla ortostatik hipotansiyon görülmez.
D oğru cevap: E
Antihipertansif ilaçların (özellikle de sempatolitiklerin) aksine böbrek kan akımını artırır. Diğer artıranlar: Kalsiyum kanal blokörleri, ACE inhibitörleridir.
28. Digoksine bağlı gelişen a ritm ilerin mekanizmasını hangisi en ivi açıklar? A) Aksiyon potansiyelinin eşik değerini değiştirirler
Gebelik sırasında gelişen pre-eklam psi ve eklampsi olgularının acil tedavisinde kullanılır.
B) Potasyum kanallarını bloke ederler C) Kalsiyum yüklenmesine yol açarlar D) Kalp hızını yavaşlatır
D oğru cevap: C
E) Sodyum iyon akışını hızlandırırlar Digoksin Na+-K+ ATPazı inhibe ettiği için miyokard hücresinde kalsiyum iyonlarının artmasına neden olur. Bu da repolarizasyonu geciktirir. D oğru cevap: C
0
NO RM AL KALP
• Normal sınırlar içerisinde kalp kası girildiğinde kasılma gücü artar ve böylece kalp debisi artar • Ancak venfrikül normalden fazla gerilirse kasın kasılma gücü üzerindeki etki azalır • Q Sağlıklı kalpte normal çalışma noktasıdır.
0
DİJİTAL İLE TEDAVİ
Dijital uygulaması ile ventrikül fonksiyon eğrisi normale yaklaşır. Kontraktilitede artış S den [D ye) kalp debisini artırır. Sempatik reflekslerde azalma ve vasküler tonusda düşüş ventrikülde diyastol sonu basıncın (Elden Q ye) azalmasını sağlar
Yetersiz debiye bağlı semptomlar, örneğin yorgunluk
KOMPANZE KALP YETMEZLİĞİ • KKY’ne bağlı olarak kontraktilitede, başlangıçta görülen düşüş ( O d a n Oye). • Düşük kalp debisine bağlı semptomlar gelişir, örneğim dispne ve ödem.
Yeterli kalp debisini sağlamak için gelişen olaylar sonucu ventrikülde diyastol sonu basınç artar ( Q den Q ye). Ventrikülde diyastol sonu basınçta artış konjesyona bağlı dispne gibi semptomlara yol açar.
Normal Kalpte, Konjestif Kalp Yetmezliğinde (Kky) Ve D ijita l ile Tedavi Edilen Kky’de V entrikü le r Fonksiyon Eğrileri
111
digoksinin
32. Aşağıdakilerden hangisi absorbsiyonunu azaltır?
A) Direk vazodilatasyon ve periferik dirençte azalma
A)
Tetrasiklin
B) Disoryentasyon ve halusinasyon
C)
VVarfarin
C) Görme netliğinin arttırılması
B) Potasyum D) Kolestiramin E) Efedrin
D) Kemoreseptörtriggerzonun inhibisyonuyla bulantı ve kusmanın engellenmesi E) Östrojen reseptölerinin blokajıyla meme boyutlarında küçülme - D igoksin to ksik dozlarda d iso rye n ta syo n a ve halusinasyonlara yol açar. D iğ e r yan e tkile ri: -
digoksinin
Fazla s e lü lo zlu b itkile r, k o le stira m in , neom isin, m etoklopram id, magnezyum ve alüm inyum digoksin absorpsiyonunu azaltır. Doğru cevap: D
33. Uzun süre d igital kullanan bir kişide aşağıdaki bulgulardan hangisi görülm ez?
Jinekomasti
- Bulantı -kusma -
Sarı -yeşil renkleri ayırt etmekte güçlük
-
Kom pansatuar m ekanizm ayla periferik direncin azalması
A)
Jinekomasti
C)
Kilo kaybı
B) Sarı görrme D) Diyare E) Delirium
D İG İTA L İN T O K S İK A S Y O N U B E L İR T İL E R İ
D oğru cevap: B
1- Erken b e lirtile r - Anoreksi (en sık)
30. A ku t ko n je stif kalp yetm ezliği tedavisinda aşağıdaki ajanlardan hangisi kullanılm alıdır? A) Digoksin
- Bulantı-kusma (ilk) - Diyare
B) Vasodilatör
C) Metilksantin
- Konfüzyon
D) Oral milrinon
- Depresyon
E) Selektif betal agonisti -
- Vertigo
CAMP miktarını arttıran ilaçlar kronik kullanımda m ortaliteyi arttırrılar. Bu ajanlar beta adrenerjik a g o n is tle r ve fo sfo d ie te ra z in ih ib itö rle rid ir (metilksantinler milrinon).
- A ku t o la yla rd a ise intra ve n ö z m ilrino n ve dobutamin (betal agonisti) uygulamasından fayda görülmektedir.
- Insomnia -Aritmi (en ölümcül) - Senkop 2- Geç b e lirtile r (k ro n ik ku lla nım ) - Kalp yetmezliği - Kilo kaybı
D oğru cevap: E
- Kaşeksi - Jinekomasti 31.
Kronik ko n je stif kalp yatm ezliğinde beta adrenerjik ajanların kullanım ıyla ilg ili ifadelerden hangisi doğrudur? A) Beta blokörler kalbin kasılma baskıladığından dolayı kullanılmamalıdır
gücünü
B) Beta blokörler taşikardi gelişmeaini önlerler C) Betal selektif antagonistler aritmi gelişmesini önlerler D) Betal agonistler kardiyak outputu korurlar E) Bu ajanlar kalsiyum kanal blokörlerinin toksik etkilerini önlerler - Beta blokörler katekolaminlerin yol açtığı fatal aritmiler önlerler.
Doğru cevap: C
- Delirium - Sarı görme Doğru cevap: D
34.
K o njestif kalp yetm ezliği ve atrial fibrilasyonu olan hastaya dijita l ve rilince hangisinin oluşmasını beklersiniz? A) Kalp hızı düşer ve bu primer etkidir
B) Ventriküler etkinlik azalır C) Vagal etki ve direk etki ile ventriküller yavaşlar D) Kardiyak output değişmez E) Kardiyak output azalır Dijitaller atrioventriküler iletim zamanını vagal yolla ve direk yolla uzatır. Kardiyak outputu ve ventriküler etkinliği arttırır.
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
29. Aşağıdakilerden hangisi ekstrakardiyak etkilerindendir?
İYOVASKULER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
112
|
Digoksin ile Digitoksin’in Karşılaştırılması D ig o k sin
D ig ito k sin
60-85*
100
40
168
Böbrek
Karaciğer> böbrek
Klerens ml/dk/70 kg
130
32
Sanal dağılım hacmi (litre/70 kg)
140
36
Biyoyararlanım (oral) (%) Yarı öm ür saat
37. K o nje stif kalp yetm ezliğinde vazodilatör kullanımı hakkında hangisi söylenebilir? A) Vazodilatörler kalbin kontraktil gücünü arttırır B) Vazodilatörlerin kaslarınadır
ana
etkisi
venlerin
düz
C) Kalbin pre ve afterloadını azaltarak etkili olurlar Em ilinasyon yolu
D) Nitroprussidin etkisi cGMP oluşumunu eder E) Kalbin kontraktil gösterirler
gücüne
azaltıcı
inhibe
yönde
etki
0,5-1,5*
10-25*
0,125-0,5*
0,05-0,2*
Vazodilatörler kardiyak outputu kalbin üzerindeki yükü azaltarak arttırırlar. Vazodilatörlere çabuk tolerans gelişir ancak akut kullanımında pre ve afterloadı azaltarak hızlı etkili olurlar. Nitroprussid cGMP’yi arttırarak etki eden bir antihipertansiftir.
3-6 saat
6-12 saat
Doğru cevap: C
Toksik plazma konsantrasyonu (ng/ml)
>2
>35
Plasma proteine bağlanma (%)
20-40*
Teropatik plazma konsantrasyonu (ng/ml) Tedavi dozu mg/gün/70 kg Maksim um etkinin olduğu zaman
I
>90 İD: 08t051 II
38. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi herhangi bir nedenle oluşan kalp yetm ezliğinin tedavisinde kullanılm az? A) ACE inhibitörleri
D oğru cevap: C
B) a reseptör agonistleri C) Ş reseptör agonistleri 35.
D igoksin için aşağıda verilen ifadelerden hangisi ya nlıştır? A) Digoksin karaciğerle metabolize olur B) Digitoksinin uzundur.
etki süresi digoksine göre daha
C) Digitoksin oral yoldan alındığında enterohepatik siklusa girer. D) Dijitoksin plazma proteinlerine yüksek oranda bağlanır. E) En kısa etkili dijital uvabaindir.
D) Dijitaller E) Tiyazid grubu diüretikler Alfa reseptör agonistler vazokonstriksiyon yapar ve refleks yolla vagusu aktive ederler. Bu da kalp yetmezliğini daha da kötüleştirebilir. Diğerleri herhangi bir tip kalp yetmezliğinin tedavisinde kullanılan ilaçlardır. 3 agonistler koroner yetmezliği olanlarda kullanılmamalıdır. Çünkü kalbin oksijen kullanımını arttırırlar ancak diğer tip kalp yetmezliklerinde kullanılabilirler. Doğru cevap: B
D oğru cevap: A
36.
K o nje stif kalp yetm ezliği şüphesi olan b ir hastada acil durum yoksa hangisini tercih edersiniz? A) Sürekli kullanım dozlarında digoksin idamesi B) Sürekli kullanım dozlarında dijitoksin idamesi
39. Myokard infarktüsü ile akut gelişen ciddi konjestif kalp yetm ezliğinin tedavisinde aşağıdakilerden hangisi kullanılm az? A) Propranolol C) Dobutamin
E) İntravenöz sedilanit verilmesi A cil bir durum olm adığı durum larda digoksin tercih edilen tedavi olmalıdır. Digoksinin bu kullanımı sürekli uygulanmalıdır, intravenöz tedavi acil durumlarda yapılır.
D) Digoksin E) Furosemid
C) Dijitoksinle dijitalizasyon D) Digoksinle dijitalizasyon
B) Nitroprussid
Akut ciddi konjestif kalp yetmezliğinde perifer ve akciğerdeki intravasküler basıncı düşürmek için vazodilatör ilaçlar kullanılır. Nitroprussid vazodilatasyon yapar. Digoksin ve dobutamin konjestif kalp yetmezliğinin tedavisinde klasik olarak kullanılan ilaçlardır. Çünkü pozitif inotropik etkileri vardır. Bazı kardiyomyopatilerle oluşan kalp yetmezliği durumları hariç 3 blokerler genellikle kontrendikedir.
Doğru cevap: A Doğru cevap: A
40. A ku t ko njestif kalp yetm ezliğinin tedavisinde kullanılan 0 1 se lektif agonist aşağıdakilerden hangisidir? A) Metaprolol
B) Salbutamol
C) Dobutamin
D) Propranolol
43. K o nje stif kalp yetm ezliğinde oral yoldan alınan b ir madde ile akut zehirlenm e olursa bağırsaklara geçen zehirin uzaklaştırılm ası amacı ile aşağıdaki pürgatiflerden hangisi verilir?
E) Izopreterenol Dobutamin sıklıkla akut ko njestif kalp yetm ezliğinin tedavisinde kullanılan 01 selektif agonisttir. Kalpte kuvvetli pozitif inotrop etki yapar. Akut myokard infarktüsünde oluşan akut konjestif kalp yetmezliğinde infarkt alanını genişletmeden digoksinden daha kuvvetli inotropik etki yapar.
A) Magnezyum sülfat
B) Sodyum sülfat
C) Sıvı vazelin
D) Hint yağı E) Gliserin
Bağırsaklara geçmiş olan zehirin uzaklaştırılması için mideyi boşalttıktan sonra aktif kömür bulamacı ile birlikte purgatif ilaç olarak magnezyum sülfat tercih edilir. Sodyum sülfat sodyum yüklemesine neden olacağı için konjestif kalp yetm ezliği veya hipertansiyonu olan hastalarda kontrendikedir.
D oğru cevap: C
A N T İH İP E R T A N S İF İL A Ç L A R 41. Aşağıdakilerden hangisi dopam in aktivatörü a ntihipertansif ilaçtır?
reseptör
A rıti H ip e rta rıs if İla ç la r: 1. Diüretikler
A) Domperidon CjApomorfin
B) Fenoldopam
2. Adrenerjik nöron blokörleri
D) Diltiazem
3. a1 reseptör blokörleri
E) Minoksidil Fenoldopam dopam in aktivatörü a ntih ip erta nsif ilaçtır, s is te m ik ta n siyo n u d üşü rü r, ancak göz içi basıncı yü kselte bilir
Vazodilatatörler Potasyum A ktivatörü 0 Minoksidil
5. a+0 blokörler 6.
Santral etkili sempatolitikler (a2 agonistler)
7. Kalsiyum kanal blokörleri 8.
ACE inhibitörleri
9. Direkt vazodilatatörler (Hidralazin)
Dopamin A ktivatörü
10. K+ kanal açıcı ilaçlar (Minoksidil / Diazoksit)
0 Fenoldopam
11. Hipertansif kriz sırasında kullanılanlar (Nitroprusiyat / Diazoksit / Trimetafan)
0 Diazoksid
“A n tih ip e rta n s if s e ç im i” başlıklı tabloya bakınız.
Doğru cevap: B
Doğru cevap: A
42. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi periferik direnci en az etkileyerek m yokardial ko ntraktilite yi artırır? A) Karbakol
B) Dobutamin
C) Terbutalin
D) Fenilefrin E) Epinefrin
Dobutamin myokardial kontraktiliteyi artırır ve total periferal direnç üzerine etkisi çok azdır. Epinefrin ve terbutalin iskelet kası damarlarındaki 0 2 adrenoreseptör üzerinden periferal direnci düşürür. Fenilefrin a adrenoreseptörleri etkileyerek periferik direnci artırır. Karbakol m uskarinik kolinerjik reseptörleri aktive ederek vazodilatasyon yapar. D oğru cevap: B
4. P-blokörler
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
113
KARDIYOVASKULER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
114
I
A n tih ip e r ta n s if se ç im i Ek Sorun
İyi Tercih / Daha Etkin
Kötü Tercih / Kontrendike
Miyokard infarktüs öyküsü
Anjiotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörü Anjiotensin reseptör blokörü (ARB) Beta blokör
Kalsiyum kanal blokörü Direkt etkili vazodilatatör
Anjina Pektoris
Beta blokör Kalsiyum kanal blokörü
Direkt etkili vazodilatatör
Dekompanse kalp yetmezliği
Diüretikler ACE inhibitörü, ARB
Kalsiyum kanal blokörü Beta blokör
Diyabetus mellitus
ACE inhibitörü Anjiotensin reseptör blokörü
Nonselektif beta blokör Diüretikler
Skleroderma renal krizi
ACE inhibitörü Anjiotensin reseptör blokörü
Peiferik vasküler hastalık Reynauld sendromu
Kalsiyum kanal blokörü Üçüncü nesil beta blokör
Nonselektif beta blokör
Astım, Kronik obstrikif akciğer hastalığı (KOAH)
Beta, selektif blokör
Nonselektif beta blokör
Prostat hiperplazisi (BPH)
Alfa, blokör
Dislipidemi
Alfa, blokör
Gut
Diüretikler Diüretikler
Osteoporoz
Tiazid türevleri
Gebelik
Beta selektif blokörler (Labetolol) Kalsiyum kanal blokörü (Nifedipin) Santral antihipertansifler (Metildopa) Hidralazin, İndepamid
Aliskiren ACE inhibitörleri, ARB’ler Diüretikler Non-selektif beta blokörler
Yaşlı Hasta
Kalsiyum kanal blokörü Diüretikler
ACE inhibitörü Santral etkili antihipertansifler
Genç Hasta
Beta blokör ACE inhibitörü
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 'v
Henle kulpunda sodyum ve klor reabsorpsiyonunu inhibe eden ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
2.
OİÜRETİKLER -------------------------------------------------------------------------------- * 1.
Aşağıdaki diüretiklerden hangisi toplayıcı kanalların esas hücrelerinin ium inal m em branındaki sodyum kanallarını bloke ederek etki gösterir? A)
iindapamid
Hidroklorotiyazid
B) Mannitol
C)
Spironolakton
D) Asetozolamid E) Etakrinik asid
Etakrinik asid, furosemid, bumetanid ve civalı diüretikler; henle kulpuna etki gösteren diüretiklerdir. Bu ilaçlar yoğun diüreze neden olurlar.
B) Bumetanid
C) Etakrinik asid
D) Triamteren E) Asetozolamid
D iü re tik le rin S ınıfla nd ırılm a sı 1. Proksim al tübülde etki gösterenler:
Seçeneklerde bulun an Triamteren toplayıcı tubülde aldesterondan bağımsız etki gösteren bir diüretiktir. Diğer toplayıcı tubüle etki gösteren diüretikler: • Amilorid
• Asetazolamid • Osmotik etkili diüretikler (mannitol) •
Ksantin türevleri (Aminofilin, Kafein)
2. Henle kıvrımı üzerinde etki gösterenler:
• Triamteren • Spironolakton (aldesteron antagonisti) Amilorid ve triamteren; Sodyum kanal blokörleridir. •
A)
Liddle sendromunun tedavisinde kullanılırlar.
• A m ilo r id ; lityum un to p la yıcı tu bü lle rde n absorbsiyonunu inhibe eder ve lityuma bağlı nefrojenik diapedes insipidus tedavisinde kullanılır. İndapamid, distal tübüle etki eden bir diüretiktir. Bumetanid ve Etakrinik asit, henle kıvrımı üzerine etkili bir diüretiktir. Asetazolamid, karbonik anhidraz enzim inhibitörüdür. Kalevi diürez sağlar. “D iüretiklerin e tki y e rle ri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D
•
Furosemid
•
Bumetanid
•
Etakrinik asid
• Civalı diüretikler 3. Distal tübül üzerinde etki gösterenler: • Tiyazid ve benzerleri •
Metolazon
•
İndapamid
4. Toplayıcı tübül üzerinde etki gösterenler: • A ld o ste ro n a n ta g o n is tle ri (S p iro n o la kto n ve Kanrenon) • Triamteren • Amilorid D oğru cevap: E
NaHCO Proksimal tübül
Glomerül
Diüretikler
© Asetazolamid(KAH) ©Ozmotikler (Mannitol © Loop diüretikler ©Tiazidler © Aldesterom antagonistleri © © AD H antafonistleri (Conivaptan)
Distal tübül
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
115
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
T16
3.
Aşağıdakilerden hangisi karbonik inhibitörü diü re tik ilaçlar için ya nlıştır?
anhidraz
4.
Ürik asit taşlarının tedavisinde kullanılan diüretik aşağıdakilerden hangisidir?
A) Antihipertansif etkilerine en hızlı tolerans gelişen ilaçlardır.
A) Mannitol C) Ksantin diüretikler
B) Yükseklik hastalığının tedavisinde kullanılır. C) Metabolik alkaloz yapar. D) Böbrekte kalsiyum taşı oluşumuna neden olurken, ürik asit ve sistin taşı tedavisinde kullanılır. E) Glokom tedavisinde kullanılır. S o ru b ir k a rb o n ik a n h id ra z enzim in h ib itö rü olan asetozolam idin etki m ekanizm asını sorgulam aktadır. K arbonik anhidraz enzimi vücutta birçok yerde görevli olduğundan asetazolam idin kullanım endikasyonları çeşitlidir.
Sorunun cevabı olan asetozolamid ürik asit ve sistin taşlarının tedavisinde kullanılmaktadır. Radyopak olmayan taşların, ürik asit taşlarının, tedavisinde idrar alkalileştirilir. Radyopak taşların, kalsiyum okzalat taşlarının tedavisinde idrar asiteştirilir. Asetozolamid proksimal tubüle etki eden bir diüretiktir. Asetozolamid’in endikasyon ve yan etkileri: K u lla n ım e n d ik a s y o n la rı: • Yükseklik hastalığı: Asetozolamid asidoz oluşturup, hem respiratuvar alkalozu düzeltir hemde beyin omirlik sıvısı oluşumunu azaltır. •
Bu enzim inhibe olduğunda vücutta hidrojen retansiyonu ve buna karşılık idrarla bikarbonat atılım artışı oluşur (kalevi diürez). Bu ilaçlarla tedaviye başlandıktan çok kısa süre sonra diüretik etkilerine karşı tolerans gelişir.
•
• Absens nöbetleri
Yan E tkile ri Kalevi diüreze ve H+retansiyonuna bağlı olarak asidoz (Bütün diüretikler alkoioz yapar)
•
(siro zda
• A m onyak reta nsiyo nu kontrendikedir).
(siro zda
ku lla nım ları
•
Kalsiyum alkali idrarda daha az çözünmektedir. Bu nedenle böbrek taşı oluşumu
•
GFR'yi azaltan tek diüretiklerdir.
Spironolakton, antiandrojenik etkileri bulunan bir aldosteron antagonisti diüretiktir.
Diüretikler genel olarak ürik asit retansiyonuna yol açmakta ve hiperürisemi oluşturmaktadır (özellikle tiyazidler). D oğru cevap: D
ku lla nım ları
Kalsiyum alkali idrarda daha az çözünmektedir. Bu nedenle böbrek taşı oluşumu
• Sirotik, Kronik obstrüksif akciğer hastalığı(KOAH) ve asitozlu hastalarda kullanılması kontrendikedir.
Doğru cevap: C
Kalevi diüreze ve hidrojen retansiyonuna bağlı olarak asidoz
Cıvalı diüretikler, henle kıvrımı üzerine etkili kardiyotoksik bir diüretiktir.
Familyal Periyodik Paralizi
• A m onyak reta nsiyo nu kontrendikedir).
Familyal Periyodik Paralizi
Mannitol, bir ozmotik diüretiktir.
• Glokom tedavisi (aköz humor salimim inhibe eder): Bu endikasyonda lokal etkili olan dorzolamid tercih edilir.
•
Metabolik alkaloz tedavisi Glokom tedavisi (aköz humor salınım ını j.): Bu endikasyonda lokal etkili olan dorzolamid tercih edilir.
Yan E tk ile ri:
• İdrar alkalinizasyonu: Ürik asit ve sistin gibi asitik maddelerin atılımını arttırmak ve Ürik asit -sistin taşlarının tedavisinde kullanılır.
•
• •
•
• Yükseklik hastalığı: Asetozolamid asitoz oluşturup, hem respiratuvar alkalozu düzeltir hem de BOS oluşumunu azaltır.
M etabolik alkaloz tedavisi
İdrar alkalinizasyonu: Ürik asid ve sistin gibi asidik maddelerin atılımını arttırmak ve ürik asit - sistin taşlarının tedavisinde kullanılır.
• Absens nöbetleri
K u lla n ım E n d ika syo n la rı
•
D) Asetozolamid
E) Civalı diüretikler
ASETO ZO LAM İD
Yaptıkları hidrojen retansiyonu nedeniyle, bir süre sonra sodyum değiş tokuşu için yeterli hidrojen birikimi olur. Yani bu ilaçların etkileri kendi oluşturdukları asidoz ile azalmaktadır.
B) Spironolakton
5.
Aşağıdaki diüretiklerden hangisi akut böbrek yetm ezliğinde böbrek perfüzyonunu belirgin derecede arttırır? A) Triamteren
B) Amilorid
C) Klortalidon
D) Hidroklorotiazit E) Furosemid
LOOP DİÜRETİKLERİ
7.
Asetazolam id aşağıdaki durum lardan hangisinde kullanılm am alıdır?
(azosemid, bumetanid, etakrinik asit, furosemid, muzolimin, piretanid, torsemid, tripamid) Bu ilaçlar vücuttan Na+ ve C r ’un uzaklaştırılmasında en yüksek e fik a s ite y e sa h ip tir. Henle kulpunun çıkan kolonundaki lum inal membranda Na+/K +/2 C Ikotransportunu inhibe ederler. Nefronun bu kısmı reabsorbe edilen NaCI’nin %25-30’undan sorumdur.
D) Epilepsi
K A R B O N İK A N H İD R A Z İN H İB İT Ö R L E R İ Bu g ru p ta k i ila çla r: - Asetazolamid -
Dorzolamid
•
Diüretik olarak pek kullanılmazlar
• Glokom tedavisinde en yararlı ilaçlardır • Asetazolamid, Humör aközde HC03 oluşum hızını azaltıp oküler basıncı azaltır. •
Diüretik etkiyi proximal tübülde gösterirler
•
Bikarbonat diürezi olur. HC03 azaldığı için metabolik asidoz gelişir.
• Karbonik anhidrazların diürez etkisi se lf lim ited bir etkidir. • H um or aköz’deki azalma s e lf lim ited değildir.
Doğru cevap: E
• Y ü ksekle rd e ortaya çıkan dağ h a s ta lığ ın ın profilaksisinde kullanılır. Güçsüzlük, nefes darlığı, baş d ö n m e s i s e re b ra l ve a k c iğ e r ödem g ib i b elirtileri önler
A ku t k o n je stif kalp yetm ezliği gelişen b ir hastada öncelikle hangi d iü re tik tercih edilm elidir? A) Furosemid
• Asetazolamid bazen epilepsi tedavisinde de kullanılır, sıklıkla antiepileptik ilaçların etkilerini arttırmak için kullanılır.
B) Triamteren
C) Spironolakton
D) Hidroklorotiazid
• Asetazolamid sirozda kontrendikedir. Hiperamonemive neden olur.
E) Mannitol En güçlü diüretiklerdir. Sülfonamid türevleri aynı zamanda zayıf karbonik anhidraz enzim inhibitörüdür. Furosemid (Lasix) Diüretik etkisi 2 yolla oluşur:
• Asetazolamid kronik metabolik alkaloz’un tedavisinde kullanılır.
1- Henle kulpunun çıkan kolunun kalın kısmında Na+ /K+/ 2CI- kotransportunu önler. 2- B öbrekte a ffe re n t a rte riyo ld e PGE2 aracılı vazodilatasyona neden olur ve glomerüler filtrasyon hızını artırır. Indometazin, aspirin ve diğer non-steroid antiinflamatuarlarfurosemidin diüretik etkisini azaltır. Kalsiyum ve magnezyumun geri emilimini önleyerek idrarla kalsiyum ve magnezyum atılımını artırır.
H iperkalem i: Beraberinde NaCI ve su uygulanarak K+ atılımını artırması sağlanır. A kut akciğer ödemi: i.v. yoldan uygulanır. Venodilatasyon yaparak pulmoner kapiller basıncını düşürür.Siroza bağlı ödem Zehirlenme durumlarında zorlu diürez oluşturmak için H ipe rka lsem i: Serum fizyolojik infüzyonu ile beraber uygulanmalıdır.
•
Karbonik anhidraz inhibitörleri idrarda Na+, K+, H C 0 3 ve H20 atılım ını arttırırken CL absorbsiyonunu arttırırlar.
•
idrarı alkalileştirmeleri nedeniyle aspirin gibi asidik ilaçların atılımını hızlandırır.
D oğru cevap: E 8.
E n d ika syo n la rı:
Doğru cevap: A
B) Glokom
C) Dağ hastalığı profilaksisi E) Siroz
Daha distalde kalan bölümler lümen içinde kalan fazla Na+’u kom panse edem eyeceği için çok efektiftirler. Loop diüretikleri sayesinde filtre edilen Na+’un yaklaşık %20’si atılır. Böbrek fonksiyonları çok bozuk hastalarda bile işlevlerini gerçekleştirirler. Loop diüretikleri Na+ reabsorbsiyonu düşürdükleri için toplayıcı kanallarda Na+/K+ değişimi artar ve bu şekilde renal potasyum ekskresyonu artar. Na+, KL Ca2*, Mg2+ ve H+’in idrarla atılımını arttırırlar. Renal vasküler rezistansı düşürürler ve renal kan akımını arttırırlar. Eliminasyon yarılanma ömürleri kısadır (0.8-3.5 saat). Aralarında torsemid en uzun eliminasyon yarılanma ömrüne sahiptir (3.5 saat).
6.
A) Kronik metabolik alkaloz
Aşağıdakilerden hangisi pankreastan salgısının azalmasına yol açar?
insulin
A) Triamteren
B) Klorotiyazid
C) Etakrinik asit
D) Klortalidon E) Amilorid
Tiyazid diüretikleri (örn., klorotiyazid) hiperglisemiye neden olabilir. Hiperglisemi, tiyazid benzeri ilaçlar (klortalidon ve metolazon) ve yüksek tavanlı diüretikler (etakrinik asit, furosemid ve bum etanid)ile de gözlenir. Hiperglisemi oluşmasının mekanizması pankreastan insulin salgısının azalmasıdır. Ayrıca, glikojenolizin artması, glikojenezin azalması ve proinsulinin insuline dönüşümünün azalması hiperglisemi oluşmasına katkıda bulunur. Diüretik olmayan tiyazid, diazoksit, bazı durumlarda hipoglisemi tedavisinde kullanılır. Fakat diazoksitin en sık kullanıldığı durum hipertansif acillerdir.
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
117
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
118
9.
T ia z id le rin yan e tk ile r i 1234567-
Hipokalemi (en sık) Metabolik alkaloz Parestezi Hiperglisemi Hiperürisemi Hiperlipidemi Hiperkalsemi
A) Politiazid
B) Hidroklortiazid
C) Metolazon
D) Triamteren
E) Amilorid - Tiazidler böbrek fonksiyonları normal ise hipertansiyon tedavisinde tercih edilen diüretiklerdir.
8- Hiponatremi 9- Allerjik reaksiyonlar 10- Hipomagnesemi 11- Pankreatit - İki nedeni vardır. - Tiibülün proksimal kısmında tiyazidlerin sodyum geri emilimini önlemesi toplayıcı kanallara gelen sodyum miktarını artırır ve burada sodyum-potasyum değiş tokuşu artar. - Refleks olarak renin salgısı artar. - H ip e rglise m i, h ip o ka le m iye bağlı ola ra k in sü lin salıverilmesindeki azalmaya bağlıdır, genelde diabetiklerde gelişir. - Hiper ürisemi organik asit atılımını sağlayan sistemlerin etkisini azaltarak ürik asit düzeyinin artmasına neden olur. - Hipokalemi ve hiponatremi sonucundaki elektrolit imbalansı sonucunda konfüzyon, sersemlik ve kas güçsüzlüğü gibi yan etkilerin oluşmasına neden olabilir. - Tiazidler distal tübülden kalsiyum geri emilimini artırır. Hiperkalsemi tedavisinde kontrendikedir, ancak idiopatik kalsiüri ve kalsiyum taşlarının tedavisinde tercih edilir.
ID: 08İ060
Tiazidler, furosemid, bumetanid ve asetazolamidlerin yapısı sülfinamidlere benzer.
-
Tiazidler, distal tübül başlangıcında Na+ ve Ch transportunu inhibe eder.
- Tiazidler Ca** reabsorbsiyonunu distal tübülde artırdığı için idiopatik kalsiüri ve nefrojenik Dİ vakalarında kullanılabilir. -
Indapam id ve M e to la z o n ileri derece böbrek yetmezliğinde bile etkinliğini korur. Bu yüzden böbrek yetmezliğinde kullanılabilir.
-
Tiazidlerin en sık yan etkisi hipokalemidir.
- Tiazidler diabetiklerde hiperglisem iye yol açabilir. - Tiazidler, n e fro tik sendrom da tek başına değil yardım cı ilaç olarak kullanılabilir. - Tüm tiazidler böbreklerden organik asit atılımını sağlayan sistemler yardımıyla atılırlar.
T ia z id d iü r e tik le r ve g e n e l ö z e llik le ri - Tiazidler böbrek fonksiyonları normal ise hipertansiyon tedavisinde tercih edilen diüretiklerdir. - Tiazidler, furosemid, bumetanid ve asetazolamidlerin yapısı sülfanamidlere benzer. - Tiazidler, distal tü bü ler başlangıcın da Na* ve Cl transportunu inhibe eder. - Tiazidler ve furosemid "Na*" atılımını artırırken aynı anda "Li" tutulumuna neden olur. - Tiazidler Ca** reabsorbsiyonunu distal tübülde artırdığı için idiopatik kalsiüri ve vakalarında kullanılabilir. - Metalazon ileri derece böbrek yetmezliğinde bile etkinliğini korur. Bu yüzden böbrek yetmezliğinde kullanılabilir. - Tiazidlerin en sık yan etkisi hipokalemidir. - Tiazidler diabetiklerde hiperglisemiye yol açabilir. - Tiazidler, nefrotik sendromda tek başına değil yardımcı ilaç olarak kullanılabilir. - Tüm tiazidler böbreklerden organik asit atılımını sağlayan sistemler yardımıyla atılırlar. - Hidroklortiyazid karbonik anhidrazı klortiazide göre daha az inhibe eder ve daha potent'dir. - İndapamid'in düşük dozlarda diüretik etkisi düşük vazodilatör etkisi yüksektir. - Tiazidler nefrojenik tip diabetes insipidus vakalarının tedavisinde kullanılır. Ancak lityum kullanan hastalarda, lityumun plazma düzeyini yükselteceğinden dikkatli kullanılmalıdır.
-
- Tiazidler ve furosemid “Na*” atılımını artırırken aynı anda “Li” tutulumuna neden olur.
İD: 08İ059
Doğru cevap: B
İleri derece böbrek yetm ezliğinde bile kullanıla bilen tiazid grubu d iüretik aşağıdakilerden hangisidir?
-
Hidroklortiyazid karbonik anhidrazı klortiazide göre daha az inhibe eder ve daha potent’dir.
-
İndapamid’in düşük dozlarda diüretik etkisi düşük antihipertansif etkisi yüksektir.
D oğru cevap: C
10. O rganik asit transportunun inhibisyonunda aşağıdaki ilaçlardan hangisi kullanılır? A) Tiazidler
B) Mannitol
C) Verapamil
D) Furosemid E) Probenesid
Probenesid: Proksimal tübülü etkileyerek ultrafiltrattaki üratların reabsorbsiyonunu azaltır, böylece ürikozürik etki gösterir ve ürisemiyi azaltır. Antiinflamatuvar etkisi yoktur. Gut nöbetlerinin proflaksisi için devamlı olarak kullanılır. GİS’de tahrişe bağlı belirtiler ve ciltte döküntülere yol açabilir. Metotreksat, penisilin ve sefalosporinlerin plazma düzeyini artırır. “ C u tis la x a ” başta olmak üzere cilt bulgularına yol açar. D oğru cevap: E
11.
D ijitale bağlı aritm i olm a potansiyeli, aşağıdaki diüretiklerden hangisinde görülm ez? A) Etakrinik asid
B) Klortiazid
C) Spiranolakton
D) Furosemid E) Merkaptomerin
S p iro n o la k to n : Aldosteron reseptörlerinin kompetetif antagonistidir. Hiperkalem i yaparlar. Böbrek yetmezlliği ve diabet olgularında hiperkalemiye eğilimi arttırırlar. Dijitale bağlı aritmi potansiyeli spiranolakton kullananlarda hiperkalemi etkisinden dolayı düşüktür. Çünkü dijitalin aritmojenik etkisi hipopotasemi de daha belirgindir.
• N a triü re tik e tk is i en fa z la olan: Furosemid • N a triü re tik e tk is i en az olan: Osmotik d iü re tik le r • En potent d iü re tik : Bumetanid • En az potent d iü re tik : Klorotiazid Triam teren
v
D oğru cevap: C
J
Doğru cevap: B 12.
Aşağıdakilerden hangisi renin inhibitörüdür? A) EDTA
B) Epsilon aminokaproik asit
C) Pepstatin
D) PGD2
15. İlerlem iş karaciğer hastalığı sonucu asit ve ödem gelişm iş hastada hangi d iü re tik tercih edilm elidir?
E) Saralazin
A) ADH antagonistleri
RENİN İNHİBİTÖRLERİ
B) Kıvrım düretikleri C) Potasyum tutucu diüretikler
P e p s ta tin : Renin inh ibitö rü bir m addedirve peptid yapıdadır.
D) Osmotik diüretikler E) Tiyazidler
R e m ik ire n / E n a lk ire n : kullanılabilirler.
N o n -p e p tittirle r ve oral
-
D oğru cevap: C
Potasyum tutucu diüretiklerden olan aldosteron antagonistleri siroz ve kronik böbrek yetmezliğine bağlı ödem ve asit tedavisinde kullanılabilirler.
D oğru cevap: C 13.
Y irm idört yaşında, m oto rsikle t kazasında kafa travm ası geçiren bayan hastaya kafa içi basıncı azaltmak için aşağıdaki diüretiklerden hangisi verilm e lid ir?
16. Aşağıdaki diüretiklerden bikarbonat em ilim ini önler?
B) Osmotik diüretikler
B) Karbonik anhidraz inhibitörleri
C) Aldosteron antagonistleri
C) Tiyazidler
D) Tiyazidler
D) Osmotik diüretikler
E) Kıvrım düretikleri
O sm o tik d iü re tik le r glomerüllerden süzüldükten sonra tübüllerden reabsorbsiyonu çok az olan veya hiç olmayan, idrar ozmolitesini yükseltmesi sonucunda lümenden su ve sodyum reabsorbsiyonunu azaltan ilaçlardır.
-
Su atılımını tuz atılımına göre daha fazla arttırır.
-
Hücre içi ve vücut boşluklarında bulunan sıvıyı dolaşıma çeker.
-
Kafa içi basıncının arttığı durumlarda kullanılır.
sodyum
A) Karbonik anhidraz diüretikleri
A) Loop diüretikleri
E) Potasyum tutucu diüretikler -
hangisi
-
Karbonik anhidraz inhibisyonu bikarbonat depolarının tükenmesine yol açar.
-
Prototipi asetozolamid aköz humor ve BOS yapımını azaltır, diürez sağlar.
D oğru cevap: A
17.
Aşağıdaki ilaç-üriner e le ktrolit m alarından hangisi doğrudur?
karşılaştır
A) Asetozolamid- yüksek sodyum
Doğru cevap: D
B) Asetozolamid - düşük bikarbonat C) Furosemid - yüksek sodyum
14.
Hiperkalem i tedavisinde seçilecek d iüretik aşağıdakilerden hangisidir?
en
D) Hidroklorotiyazid- yüksek bikarbonat
uvaun
A) Osmotik diüretikler
B) Kıvrım diüretikler
E) Spironolakton- yüksek potasyum Lüm endeki e le ktrolit m iktarında değişiklikler; -
K a rb o n ik bikarbonat
D) Karbonik anhidraz inhibitörleri
-
Loop diretikleri- yüksek sodyum
E) Potasyum tutucu diüretikler
-
Tiyazidler- potasyumda hafif yükselme
-
Potasyum tutucu d iüretikler- düşük potasyum ve bikarbonat
C) Tiyazidler
-
Kıvrım d iü re tik le rin , berab erind e NaCI ve su uygulanarak K+ atılımını arttırması sağlanır.
Doğru cevap: C
a n h id ra z
in h ib it ö r le r i-
yüksek
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
119
120
KARDIYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
18.
19. Aşağıdakilerden hangisi K* tutucu d iü re tikler için yanlıştır?
Aşağıdakilerden hangisi loop d iüretiklerinin yan etkilerinden biri d e ğ ild ir? A)
Hiperkalsemi
A) Spironoiakton yapısal aldosteron analoğudur.
B) Hipovolemi
C) Hiperürisemi
B) Spironoiakton karaciğerde metabolize olur.
D) Ototoksisite
C) Hiperkloremik metabolik alkoloza neden olur.
E) Hipersensitivite
D) Hiperkalemi yaparlar
L o o p d iü re tik le rin yan e tk ile ri;
E) Böbrek fonksiyonları kontrendikedir.
- Hipovolemi - Hipokalemi
azalmış
hastalarda
Potasyum tutucular hiperkalemik metabolik asidoz yaparken loop diüretikler hipokalemik metabolik alkaloz; asetazolamid hipokalemik metabolik asidoz yapar.
- Alkaloz - Ototoksisite - Hipersensitivite
D oğru cevap: C
- GIS rahatsızlıkları - Hiponatremi
20. A ku t pulm oner ödem tedavisinde m orfin gibi esas sekonder bir etki için kullanılabilen ilaç hangisidir?
- Hiperglisemi - Hiperürisemi Furosemid ototoksisite ve hipokalsemi yaparken tiazidler hiperkalsemi yapar.
j
A) Mannitol C) Klortiazid
D iü r e tik le r ile ilg ili ta n ım la r
Bikarbonat D iüretik
S e le k t if o la r a k
sodyum
a tılım ım
b ir d iü r e tik .
a rtıra n
b ik a r b o n a t Ö rn e k ;
b i r k a r b o n i k a n h id r a z i n h i b i t ö r ü . S o lu t y ü k ü n ü s u s u z o l a r a k u z a k la ş t ı r a n
Dilusyon yapıcı segment
b i r n e f r o n s e g m e n t i;
k a lın ç ık a n a y a k
v e d i s t a l k ı v r ı m l ı t ü b ü l s u y a g e ç ir g e n o lm a y a n ,
a k t if
tu z
a b s o rb e
f
A rtm u ş
k lo r ,
H ipoklorem ik m etabolik alkaloz
S e ru m
p o ta s y u m u n d a
ve
P H ’s ın d a
da
kan
ih tiv a
P H ’s ın d a
kan
e d e r.
Vücudun
b ir
k a y b ı.
b ir a r tı ş ı d a iç e r e n
h o rm o n a
cevap
v e rm e m e
id r a r ı
k o n s a n tr e
A n h id iü r e tik e k s ik liğ i
(A D H
n e d e n iy le e tm e
h o rm o n
n e d e n iy le
m e v c u t) b ö b re k te
y e t e n e ğ in in
(A D H
y o k )’ un
b ö b re k te
V a zo d ilatatö rle r
p o ta s y u m
p o ta s y u m
tü b ü ld e
sodyum
d e ğ iş im in i sodyum a tılım ın
y e r in e
a z a lta n
a tılım ım a z a lta n
b ir
a rtır a n , b ir
ila ç .
Ö r n e k : A l d o s t e r o n a n t a g o n is t i. Ü r ik
a s it
d iü r e tik ,
s e k re s y o n u n u g e n e llik le
J
V D oğru cevap: E 21. M annitol ya nlıştır?
hakkında
verilenlerden
hangisi
id r a r
k o n s a n t r e e t m e y e t e n e ğ i n in k a y b ı . T o p la y ı c ı
a r tır a n
b ir
p r o k s im a l t ü b ü l d e
A ) Glomerüler filtrasyona uğrar ancak tübüllerinden az miktar geri emilime uğrar
böbrek
B) Glomeruler filtrasyon hızını ölçmede kullanılabilir C) Kronik pulmoner ödem tedavisinde tercih edilir D) Düşük glomerüler filtrasyon hızı varlığında diürez sağlar E) Asit-baz dengesinde az miktar değişiklik yapabilir
ü r i k a s i t r e a b s o r b s iy o n u n u in h ib e e t m e k s u r e t iy le , ö r n e ğ in : E t a k r in ik a s it.
İD: 08t1311|
Doğru cevap: A
Furosem id M o rfin (venöz dönüşü a z a ltır) Am inofilin
in s ip id u s
Ürikozürik d iü re tik
O ksije n
a z a lm a
d e ğ iş im .
d iü r e tik ;
A k u t pu lm o n e r ö d e m t e d a v is i O tu r u r pozisyon
b ir
v ü c u t e l e k t r o l i t v e P H d e n g e s in d e b i r
A n tid iü r e t ik
Potasyum tutucu d iü re tik
ve
b ik a r b o n a
e l e k t r o l i t v e PH d e n g e s in d e b i r k a y m a .
N efrojenik Diabetes Santral (p itü ite r) Diabetes insipidus
a z a lm ış
k o n s a n tra s y o n u a z a lm a y ı
Furosemid potent bir diüretiktir. Akut pulmoner ödem tedavisinde sadece diürez etkisi nedeniyle değil aynı zamanda direkt vasodilatör etkisi nedeniyle de kullanılır. Mannitol, osmotik bir diüretiktir. Hızlı verildiği takdirde intravasküler volümü artırarak akut pulmoner ödeme neden olacağından kendisi tedavisinde kullanılmaz.
e d ic i
b ö l g e l e r d ir .
H iperklorem ik m etabolik asidoz
D) Spiranolakton E) Furosemid
Tanım
Terim
B) Triamteren
Mannitol intravenöz verildiği için diüretik olarak kullanımı oldukça sınırlıdır. Hipertonik solüsyon olarak alındığında kafa içi basıncı rebound etki o lm a ksızın düşürür. Ekstraselüler sıvıda da bir artışa yol açabildiği için kardiak dekompansasyonda kullanımı kontrendikedir.
Doğru cevap: C
22.
Kıvrım (lup, loop) diüretiklerde to ksisiteyi azaltm ak için hangisi kom bine edilir?
26.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi distal kıvrımlı tübüle etkiyen tiyazid benzeri d iüretiktir?
A)
Klortiazid
B) Triamteren
A)
C)
Asetazolamid
D) Etakrinik asit
C)Amilorid
Desmopressin
B) Etakrinik asit D) Klortalidon E) Triamteren
E) Spiranolakton Tiazidler, kıvrım diüretiklerinin ototoksik etkisini azaltır. Ayrıca bu kombinasyon refrakter (te d a viye d ire n ç li) ödemde etkilidir.
Klortalidon, klopam id, kinetazon ve metalazon tiyazid benzeri d iüretik ilaçlardır ve yan etkileri de tiyazidlere benzerdir.
D oğru cevap: A
D oğru cevap: D
23. Güçlü ve hızlı diürez yaptırdığı ve düz kaslarda gevşemeye neden olduğu için pulm oner ödem tedavisinde kullanılan ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
27. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi uygunsuz ADH sendrom unun tedavisinde kullanılan bir ilaçtır?
A) Triamteren
B) Asetazolamid
C) Furosemid
D) Spiranolakton
A) Demeklosiklin
B) Desmopressin
C) Furosemid
D) Mannitol E) Triamteren
Furosemid hızla etkiye başlar ve güçlü diüretik etkiye sahiptir. Furosemid özellikle pulmoner damarlarda belirgin düz kas gevşetici etkiye sahiptir.
D em eklo siklin ve lityu m ADH’nın etkisini antagonize ederler. U ygunsuz ADH sendrom u te d a v is in d e o nedenle demeklosiklin kullanılır. Lityum yan etkilerinin fazlalığı nedeniyle uygunsuz ADH sendromu tedavisinde kullanılmaz.
D oğru cevap: C
Doğru cevap: A
24. Tekrarlayan kalsiyum taşlarının tedavisinde en kullanışlı ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
28.
E) Klortiazid
A) Asetazolamid
A) Glokom
B) Hidroklorotiyazid
C) Mannitol
B) Diabetes insipitusun bazı formlarında
D) Spiranolakton
C) Hipertansiyonda
E) Furosemid T iyazidler böbreklerde kalsiyum atılım ını önlerler o nedenle tekrarlayan kalsiyum taşlarında en kullanışlı ilaçtır. Furosemid gibi kıvrım diüretikler böbrekten kalsiyum atılımını arttırdığından taş oluşumunu arttırır. Mannitol akut olaylarda kullanılır. D oğru cevap: B
25.
Tiazidlerin hipertansiyon tedavisinde sürekli kullanılm asında aşağıdakilerden hangisi o lu ş maz? A) idrarla kalsiyum atılımında azlama B) Ototoksisite C) Kan volümünün azalması D) Plazma ürik asit seviyesinde artma E) Vaskuler rezistansda azalma
Tiazid grubu diüretikler ototoksisiteye neden olmaz. Ototoksisite kıvrım diüretiklerinin etkisidir. D oğru cevap: B
Vazopressin aşağıdaki durum lardan hangisinde tedavi amacıyla kullanılabilir?
D) Konjestif kalp yetmezliğinde E) Pulmoner ödem Vazopressin antidiüretiktir. Glokom, hipertansiyon, konjestif kalp yetmezliği ve pulmoner ödemde kullanılamaz. ADH sensitif diabetes insipitusta kullanılır. Doğru cevap: B
29.
Renin salımmını artırm az?
aşağıdakilerden
hangisi
A) Sempatik aktivitenin stimulasyonu B) Distal tubuldeki Na+ artması C) Kan basıncının azalması D) Böbrek kodeksinde Na+’un azalması E) Angiotensin II Renin Angiotensin I salınmasını sağlar. Ang l’de enzimatik olarak Ang II ve Ang lll’e dönüştürülür. Ang II aldosteron salımmını kontrol eder. "R e n irı-A n jio te n sin -A ld o ste ro n s is te m in e e tk i eden a n tih ip erta nsifle r” başlıklı tabloya bakınız.
Doğru cevap: E
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
121
KARDIYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
122
R e n in -A n jio te n s in -A ld o s te ro n s is te m in e e tk i e d e n a n tih ip e r ta n s ifle r
i
—
D irekt renin in h ib itö rle ri
ACE in h ib itö rle ri
ARB
D iüretikler
PRC
t
î
t
t
i
PRA
1
t
t
t
i
Ang I
4
t
î
T
A n g II
4
i
ACE
4
B r a d i k in i n
T
Beta blokörler
-
4
**
|
Ca kanal blokörleri
j! --------------------------------- fl 1!
'I AT, re s e p tö r
«
AT2 re s e p tö r
J
o
_____________ i
1
in h ib i s y o n ______________________ S t im ü la s y o n
PRC: Plazma renin konsantrasyonu, PRA: Plazma renin aktivitesi, ACE: Anjiotensin dönüştürücü enzim, ARB: Anjiotensin reseptör blokörü, Ca: Kalsiyum, A n g : Anjiotensin
30. Aşağıdakilerden e tkisid ir?
hangisi spironolaktonun
yan
32. D irekt vazodilatör hangisidir?
A) Bronkospazm
A)
B) Periferal nörit
C) Klorpropamid
etkisi
de
indapamid
olan
diüretik
B) Etakrinik asit
C) Jinekomasti
D) Spiranolakton E) Triamteril
D) Stevens-Johnson sendromu E) Pozitif coombs testi Spironolaktonun yan etkisi jinekom astidir. D oğru cevap: C
İndapam id yapıca tiazidlere benzer ve diüretik tesiri ile beraber vazodilatör tesiri de olan bir ilaçtır. Bu etki düz kas hücresine kalsiyum girişini engelleyerek olur. Ayrıca deney hayvanlarında serbest radikalleri nötralize ettiği ve tiazidler gibi vazodilatör PG sentezini arttırdığı gösterilm iştir. D oğru cevap: A
31. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi tiazid türevi diü re tiklerin a ntih ip erta nsif ve d iüretik etkinliğini azaltabilir? A) Aspirin C) Digoksin
33.
B) Kodein
Furosem id ile tiazid grubu diüretiklerin ortak yan etkilerinden olm ayan aşağıdakilerden hangisidir?
D) Rezerpin
A)
E) Metildopa Salisilatlar ufak dozlarda verildiklerinde böbreklerden ürik asid itrahmı azaltarak bu m addenin kan düzeyini y ü k s e ltir. Günde 5gr ve yukarı dozlarda ürikozürik etki yaparlar. Aspirin ve NSAİD’lar böbrekte PGE2 ve prostasiklin sentezini inhibe ederek glomerüler filtrasyon hızını ve böbrek kan akımını azaltabilirler. Antinatriüretik etkileri vardır. Tiazidler, furosem id ve benzeri d iüretik ilaçların n atriüretik etkilerine renal prostoglandin E2 ve p rostasiklin sentezini artırm alarının katkısı vardır. Bu nedenle Aspirin ve diğer NSAİD’larla bu ilaçların alınması ilaçların natriüretik, diüretik ve antihipertansif etkinliklerini azaltır.
Doğru cevap: A
Hiperglisemi
C) Hiperürisemi
B) Hiponatremi D) Sülfonamid allerjisi
E) Hipermagnesemi L o o p d iü re tik le ri ve ö z e llik le ri Bu gruptaki ilaçlar: -
Furosemid
-
Etakrinik asit
-
Bumetanid
-
Torsemid
-
Henlerin çıkan kolunun kalın kısmında aktif Na+ ve Cl- reabsorbsiyonunu inhibe ederler.
-
Loop-diüretikler en potent diüretiklerdir.
-
Na+ ve Cl- reabsorbsiyonunu azaltırken K+, Ca+ ve Mg++ un itrahmı artırırlar
-
F urosem id, akut p ulm oner ödem te da visin de sadece diüretik etkisi nedeniyle aynı zamanda direkt vazodilatör etkisi nedeniyle kullanılır.
-
Furosemid özellikle böbrek fonksiyonları kötü olan hastalarda hipertansiyon tedavisinde kullanılır.
-
Loop diüretiklerden en fazla ototoksik olan etakrinik asittir.
-
34.
Akut hiperkalsemi tedavisinde zorlu diürez amacıyla furosemid kullanılabilir. Furosemidin en sık görülen yan etkisi hipovolemidir.
Aşağıdaki tiazid grubu diüretiklerden en uzun yarı ömre sahip olan hangisidir? A)
İndapamid
B) Hidroklortiazid
C)
Metolazon
D) Klortalidon E) Klortiazid
D oğru cevap: D
F u ro se m id - tia z id le rin o rta k yan e tk ile ri; - Hiponatremi
35.
- Hipokalemi
Aşağıdaki diüretiklerden hangisine karşı tolerans gelişim i hızlıdır?
- Fliperglisemi
A)
Furosemid
B) Klortiazid
- Hiperürisemi
C)
Asetazolamid
D)Triamteren E) Demeklosiklin
- Sülfonamid allerjisi - Etakrinik asit, GIS rahatsızlıkları yapabilir. D oğru cevap: E
Proksimal tübülde etkili ilaçlara karşı tolerans gelişim i h ız lıd ır. K a rb o n ik a n h id ra z in h ib itö r le r i e tk is in i proksim al tübülde gösterir. “ D iü re tik le rirı e tk i m e k a n iz m a la rı” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C
D iüretiklerin e tki mekanizmaları
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
123
-------------------------------------------------------------
B BLOKÖRLER _________________________________________ 1.
Aşağıdaki beta bloker için verilen ifadelerden hangisi ya nlıştır? A) Su ve tuz retansiyonu oluşturabilirler. B) Özellikle plazma trigliserit düzeyini yükseltirler. C) Antitrombositik etkileri bulunmaktadır. D) İmpotans oluşturabilirler. E) Portal ven basıncını düşürürler. Doğru cevap: A
Beta b lo k ö rle r; hem selektiviteleri hemde yan etkileri nedeniyle çok sorulurlar. Bu nedenle çok iyi bilinmesi gereken bir konudur.
2. Beta b lo k ö rle rin genel van e tkile ri: ♦ Tüm damar yataklarında kan akımını azaltırlar. Portal ven basıncını düşürürler, bu nedenle varis kanamalarının tedavisinde faydalıdırlar. ♦ O iya b e tu s M e llitu s (DM )’lu hastalarda dikkatli kullanılm alıdırlar. Çünkü bu ilaçlar hipoglisem i komasında oluşan sempatik aktivasyon bulgularını suprese ederek, hipoglisemi komasını maskelerler.
Aşağıdaki maddelerden hangisi beta zehirlenm esinde kardiyak stim ülan kullanılır? A) insülin
blokör olarak
B) Glukagon
C) Atriyel natriüretik peptid D) Human grovvth faktör E) Adrenalin Bu soru birçok kereler TUS sınavında soruldu. Bu nedenle tekrar hatırlatmakta fayda var.
♦ T rig lise rit düzeyini arttırırlar. ♦ T4’ü T3’e (etkin form) çeviren 5-deiyodinazı inhibe ederler. ♦ Hiperkalemi yapabilirler.
Beta blokör zehirlenmesinde glukagon kullanılmaktadır. Bunun nedeni; beta-blokör zehirlenm esinde ağır bir depresyon olması ve glukagon’un ise buna karşılık belirgin (+) inotrop ve kronotrop etkisinin olmasıdır.
♦ Antitrombositik etkileri vardır. ♦ Uzun süre kullanımda bazı hastalarda impotans gelişebilir. Dikkat edilirse böbrek üzerine belirgin bir yan etkileri yoktur.
Doğru cevap: B
3.
Aniden kesildiğinde rebound gelişm esine yol açan aşağıdakilerden hangisidir?
hipertansiyon antihipertansif
(3-RESEPTÖR B LO K Ö R LE R İ A) Kalsiyum kanal blokerleri
B-Reseptörlerin Etkileri:
B) Beta blokerler C) Kaptopril D) Prazosin
•
K a lp t e k o n t r a k t i l i t e , o t o m a t i s i t e v e i l e t i m
E) Losartan
h ız ın d a a r tm a 81
•
S in ü s d ü ğ ü m ü h ı z ı n d a v e A - V i l e t i m
h ı z ın d a
a r tış
82
I 63
+ 61
•
R e n in s a lg ı la n m a s ı n d a a r t ı ş
•
A r t e r i y o l v e v e n ü l l e r d e v a z o d ila t a s y o n
•
B r o n ş la r d a v a z o d ila t a s y o n
•
G IS ’ d e g e v ş e m e
•
U te ru s ta g e v ş e m e
•
K a r a c iğ e r d e g l i k o j e n o l i z
•
G lu k a g o n s a lı n ı m ı n d a a r t ı ş
•
S i li y e r k a s ın g e v ş e m e s i
•
L i p o li z
Beta adrenerjik reseptör blokerlerinin uzun süreli kullanımı, bu reseptörlerin sayısının artmasına (up-regülasyon) neden olur. Beta blokör kullanan hastaların ilacı aniden kesmesi sonucu hipertansiyon ortaya çıkabilir. Bu nedenle ilaçların dozu kademeli olarak azaltılmalıdır.
f
\ En En En En
kısa etkili Esm olol uzun etkili -» N adolol güçlü -» T e rtato lo l iyi biyoyararlanım -> Penbutolol>Pindolol
J
125
2.
B iy o y a ra rla n ım :
s Bu ilaçların bir kısmı İntrinsik Sempatomimetik Aktivite (= parsiyel agonist) gösterir.
f
Propranolol ve labetolol; gıdalarla b irlik te alınırlarsa biyoyararlanım ları a rta r. Alüminyum tu zla rı ve kolestiram in; f>blokörlerin emilimini a z a ltır.
Bu etki en fazla pindololdedir
ISA (+)
ISA (-) • • • • • • • • •
Pindolol Asebutalol Labetolol Penbutalol Karteolol Seliprolol Oksprenolol
J
V
Propranolol Atenolol Metoprolol Nadolol Sotalol Timolol Tertatolol Betaksolol Esmolol
En az
En fazla • •
1
• • •
Penbutalol Pindolol (TUS)
Propranolol Karvedilol Labetolol
Etki Süresi
f
\
Lokal Anestezik Etki Beta-blokörler «£=-------n . ProDranolol
•
“ Na..
En uzun
En kısa •
Esmolol (TUS)
Nadolol
Sedasyon Antihistaminiklemcz
T> D ifenhidram in^
J
V 2 ,LA E tkiye S ınıfla nd ırm a
(m em bran
s ta b iliz a s y o n u )
Göre
‘‘Ü çüncü N e s il /3 -b lokö rle r (V a z o d ila tö rle r)” başlıklı tabloya bakınız. Doğru cevap: B
5. •
Propranolol
• • • •
Asebutolol Metoprolol Labetolol Pindolol
Pindololün p ro pran olo l’e üstünlüğünü aşağıdaki ifadelerden hangisi en ivi açıklar?
LA (-)
LA ( + ) • •
Atenolol Nadolol
• • • • • • •
Sotalol Timolol Penbutolol Esmolol Celiprolol Carteolol Bisoprolol
A) Pindolol parsiyel bir agonisttir B) Pindololün etki süresi uzundur C) Pindolol selektif bir ajandır D) Pindolol kısa etkilidir E) Propranolol membran depresyonu yapar
Hem LA e tkisi olduğu, hem de lipoftlik olduğu için SSS'ye en fa zla geçen ve bu nedenlerden ö türü en fa zla sedasyon, en fa zla depresyon, en fa z la santral yan e tk i o rta ya çıkartan (b-blokör; Propranolol
v
j
-
Pindolol intrinsik sempatomimetik aktivitesi vardır. Bundan dolayı kardiyak depresyon yapmaz ve kadiyak fonksiyonları azalmış hastalarda yararlı olabilir.
-
Kesildiğinde çok nadir rebound etkisi gösterir. * Pindolol sahip olduğu parsiyel agonist etkiden dolayı bradikardisi olan hastalarda seçilecek Beta blokerdir. * Ayrıca p in d o lo l’ün unutulm am ası gereken bir diğer önemli özelliği böbrek kan akımını artıran tek Beta Bloker olmasıdır.
Doğru cevap: A
Ü çüncü N esil B -b lo k ö rle r (V a z o d ila tö rle r) NO salınımı • Nebivolol • Seliprolol • Karteolol • Bopindolol • Nipradilol
8 agonizm • Seliprolol • Karteolol • Bopindolol
a antagonizm • Karvedilol • Labetolol • Bucindolol • Bevantolol • Nipradilol
Ca kanal blokajı • Karvedilol • Betaxotol • Bevantolol
K kanal akt. • Tilisolol
Antioksidan / a n tip ro life ra tif • Karvedilol
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
4. P arsiyel A g o n is tik E tkile rin e G öre S ınıflandırm a:
126
KARDIYOVASKULER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
6.
Oral biyoyararlam m ı son derece yüksek olan ve santral s in ir sistem ine geçebilen lip o filik beta bloker aşağıdakilerden hangisidir?
\
f III.
K u ş a k B e t a B lo k ö r le r
0 Nebivolol
A) Propranolol
0 Selipro lo l
B) Penbutolol C) Atenolol
0 Karvedilol
D) Nadolol
0 Labetalol 0 Tilisolol
E) Esmolol
J
v
SSS’e Geçen L ip ofilik Beta Blokerler: • Penbutolol —> Oral biyoyararlam m ı en yüksek
D oğru cevap: C
• Propronalol —> Oral biyoyararlam m ı düşük D oğru cevap: B
7.
Aşağıdakilerden hangisi blokörlerden b iridir?
9.
ikinci
kuşak
Aşağıdakilerden hangisi bronkokonstriksiyona neden olm adığı için astımlı hastalarda kullanımı daha uygundur?
beta A)
Propranolol
A) Labetalol C) Propranolol D) Timolol E) Pindolol İk in ci kuşak demek, beta, s e le k tif b lo k ö r dem ektir. S e ç e n e k le rd e k i te k ik in c i k u ş a k b eta b lo k ö r a ten olo l’dur /
Beta b lo k ö rle rin bazıları beta2 a g o n is t e tk ilid irle r. Bu n e d en le b ro n k o d ila ta s y o n a neden o la b ilirle r. S e lip r o lo l b u n la rd a n b ir id ir . S e ç e n e k le rd e k i d iğ e r ila ç la r n o n s e le k tif beta b lo k ö r o ld u ğ u için bronkokonstriksiyona neden olabilirler. Ü çüncü K u şa k Beta B lo k ö rle r • Beta,’! bloke eden ancak Beta 2 agonist etkili olanlar: Seliprolol, Bopindolol, Karteolol
\
•
Betal Selektif Blokörler Atenolol (Tensinor®)
Bronşları gevşetebilecekleri için: Astımlı, KOAH’lı hastalarda avantajlı olabilirler
D oğru cevap: C
0 Asebutolol 0
D) Karvedilol E) Timolol
B) Atenolol
0
B) Nadolol
C) Seliprolol
Seliprolol
0 M etoprolol (Beloc®)
10. Aşağıdakilerden hangisi lupus benzeri tabloya neden olabilen beta blokördür?
0 Nebivolol (Vasoxen®) 0 Esmolol
A) Hidralazin
0 Bisoprolol
B) İzoniazid
0 Betaksolol
C) Pindolol
J
l
D) Proktalol E) Nebivolol
D oğru cevap: B 8 Ö z e llik li Beta B lo k ö rle r 8.
Aşağıdailerden hangisi üçüncü blokörlerden biri d e ğ ild ir?
kuşak
•
Biyoyararlammı yüksek olanlar: Penbutolol, Pindolol, Sotalol, Bisoprolol
•
B iyo ya ra rla m m ı düşük / B e lirg in p re sistem ik eliminasyona uğrayanlar: Propranolol, Karvedilol
•
Oral yoldan absorbsiyonu yüksek olanlar: Penbutolol, Metoprolol
•
Plazma proteinlerine bağlanma oranı düşük olan: Seliprolol
•
Göz-Deri Sendromu yan etkisi olan: Proktalolol
•
Lupus benzeri tablo oluşturabilen: Pindolol
beta
A) Nebivolol B) Seliprolol C) Sotalol D) Labetalol E) Tilisolol Ü çüncü nesil demek, d eğ işik etki m ekanizm aları ile vazodilatasyon yapabilen beta b lokör demektir. Sotalol g ru p III a n tia ritm ik ila ç olan beta b lo k ö rle rd e n d ir, üçüncü nesil değildir.
Doğru cevap: C
127
Aşağıdaki beta-adrenerjik reseptör blokörlerinden hangisi ka rd iyo se le ktif etki gösterir? A) Asebutolol
e-----------------------------------------------------------------------------%
SANTRAL ETKİLİ SEMPATOLİTİKLER
B) Propranolol
C) Pindolol
D) Oksprenolol E) Timolol
>._________________________________________________ j S A N T R A L E T K İL İ S E M P A T O L İT İK L E R
D oğru cevap: A
12.
0 I3> 2 a g o n istle r; p erife rd e a -m im e tik etki (vazokonstriksiyon) yapmaksızın, sadece SSS’de a2-agonist e tkin lik gösterirler. Santral sem patik aktiviteyi azaltarak sedasyon, uyku ve renal yolla renin salınım ında azalmaya neden olurlar.
Aşağıdakiierden hangisinin m embran stabilize edici etkisi y o k tu r? A) Metoprolol B) Labetalol C) Asebutolol D) Atenolol E) Pindolol
A te n o lo l görece h id ro filik tir, nöron lara e tkisi (lokal anetezik e tkisi) kısıtlıdır. Lokal Anestezik (LA) Etkiye Beta Blokörler: LA pozitif / LA negatif •
Lokal anestezik etki (= Membran stabilize edici etki) nöronlarda sodyum kanallarını da bloke etmelerinden kaynaklanır
•
LA pozitifler: Propranolol, Pindolol, Metoprolol, Labetalol, Asebutolol
•
LA pozitif beta blokörler genellikle lipofilik oldukları için sedasyon da yaparlar
1.
Alfa-M etil-dopa kullanan b ir hastada aşağıdaki yan etkilerden hangisinin görülm e olasılığı en d ü şü ktü r?
• Taşiaritmi ve miyokard infarktüsü gibi sedasyon lokal anestezik etki istenen durumlarda bu nedenle öncelikli tecih: Propranolol'dür
A) Hepatit B) İlaç ateşi C) Ajitasyon
D oğru cevap: D
D) Lupus tablosu 13.
Propranolol gibi p bloker b ir ajanın anjina sırasında kullanılm ası hangisinde kontrendike d e ğ ild ir? A) Konjestif kalp yetmezliği
E) Coombs testi pozitifliği Yan E tk ile ri: -
Ekstrapiram idal yan etkiler ve prolaktin düzeyininde artış (SSS’de dopamin sentezini azalttığı için).
C) İnsüline bağımlı diyabet
- C o o m b s te s tin i p o z it if le ş t ir ir (ila cıkesm e endikasyonu değildir). Oto-immün hem olitik anemi oluşturabilmektedir (ilacı kesme endikasyonudur).
D) Hipertansiyon
-
Sepsise benzer “ ilaç a te ş i” (titreme ve yüksek ateş)
-
Diğer a2 agonistler gibi; belirgin sedasyon (mental d epresyon ve som nolans o lu ştu ra ca k kadar) oluşturur.
-
B e lirg in sedasyon yaptığı için p re e k la m p s i tedavisinde ilk tercihtir.
-
Kronik hepatit ve pankreatit tablosu
-
Lupus tablosu, miyokardit, retroperitoneal fibrozis
B) Astım
E) Periferik dolaşım bozukluğu P ro p ra n o lo l’ ün te d a v id e k u lla n ım ı: H ipertansiyon tedavisinde, angina pektoris profilaksisinde, supraventriküler ve ventriküler aritmilerin profilaksisinde, myokard enfarktüsü geçirmiş ve enfarktüs riski altında bulunan hastalara uzun süreli profilaksi için, hipertrofik obstrüktif kardiyomyopatilerin tedavisinde myokardın kasılma gücünü azaltmak için, hipertiroidizm ve anksiete durumlarında kalp hızını azaltmak için ve migren tipi başağrılarının profilaksisinde kullanılır.
Doğru cevap: D
Doğru cevap: C
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
11.
2.
Depresyonu olan hastada hipertansiyon şikâyeti başlamıştır.
4.
Aşağıdaki yan etkilerden hangisinin klonidin ile yapılan b ir antih ip erta nsif tedavi sırasında oluşm ası beklenmez?
Bu hastada hangi a ntih ip erta nsif uygun d e ğ ild ir?
A) Sedasyon
B) Kaptopril D) Klortiazid E) Metildopa M e tild o p a , p re e k la m p s i te d a v is in d e te rc ih e d ile n b ir s a n tra l e tk ili sem patolitiktir. Fetusa zararlı e tk is i olm adığı için ve sedasyon olu ştu rd uğ u için gebelerde te rc ih edilir. S o ru d a ki hastada d ep re syon h ik â y e s i o ld u ğ u için m etildopa g ib i sedasyon ve depresyon o luşturabilen a ntih ip erta nsifle r kullanılmazlar.
K lo n id in ; alfa2 ve im idazol reseptörlerini uyararak sem patolitik etki oluşturan bir maddedir. Bu nedenle bradikardi ve sedasyon oluşturur. Ayrıca opiyat benzeri e tkile rin in olm ası da önem lidir. K lonidine ait diğer özellikler: • Alkol, tütün ve morfin bağımlısı kişilerde ilacın kesilm esi ile oluşan yo ksun lu k sendrom unun tedavisinde kullanılır. •
Renin salgılanımını inhibe eder.
•
Kserostomi oluşturur. Belirgin ağız kuruluğu yaptığı yaptığı için; anestezide tercih edilir.
•
Konstipasyon oluşturur. Diyabetli hastalarda otonom nöropati nedeniyle oluşan diyareyi düzeltebilirler.
M E T İL D O P A
Merkezi sinir sistemine geçer ve dopa-dekarboksilaz enzimini inhibe eder. Ön ilaçtır. Adrenerjik sinir uçlarında metilnoradrenaline dönüşür. Ekstrapiramidal yan etkiler ortaya çıkartır. Mental depresyon ve somnolans oluşturacak kadar belirgin sedasyon oluşturur. Belirgin sedasyon yaptığı için; preeklampsi tedavisinde ilk tercihtir. Coombs testini pozitifleştirir. Oto-immün hemolitik anemiye yol açabilir. İlaç ateşi oluşturabilir. Kronik hepatit ve pankreatit tablosuna neden olabilir. D oğru cevap: E3
En önem li yan etkisi hepatit ve Coombs(+) hem olitik anemi olan a ntih ip erta nsif hangisidir? A) Propranolol
B) Verepamil
C) Metildopa
D) Amlodipin E) Hidralazin
M etil dopa, santral etkili sempatolitiktir. SSS’de post sinaptik a2 reseptörleri aktive ederek Metil dopa hepatit ve Coombs(+) hemolitik anemi yapabilir. H e m o litik anem iye neden o la b ile n ila çla r; - Metil dopa - Kinin - Sulfonamid - İzoniazid - Fenotiazinler - Penisilinler - Sefalosporin
Doğru cevap: C
D) Ağız kuruluğu E) Diyare
C) Losartan
3.
B) Bradikardi
C) Burun tıkanıklığı
A) Amlodipin
• GH salınımını arttırır (test amacı ile kullanılır). Klonidin belirgin konstipasyon yapmaktadır. Bu nedenle diyarelerin tedavisinde kullanılmaktadır. D oğru cevap: E 5.
Kronik olarak tedavi edilen hipertansiyonda aşağıdaki ilaçlardan hangisi en fazla ortostatik hipotansiyon yapar? A) Klonidin
B) Guanetidin
C) Hidralazin
D) Prazosin
E) Propranolol • K lonidin: Santral etkili sempatolitiklerdendir. Santral etkili sempatolitiklerin periferik etkili sempatoliklerden farkı o rto sta tik hipotansiyona daha nadir neden o lm a la rıd ır. K lonidin rebound hipertansiyona neden olabilir. Bu durumda klonidine devam edilir, veya alfa veya beta blokör verilir. Klonidin beta blokörlerle beraber kullanılmaz, kullanılırsa rebound hipertansiyon belirginleşir. • Guanetidin: Adrenerjik nöron blokörüdür. Ortostatik hipotansiyon, diare, ejekulasyon gecikmesi veya retrograd ejekulasyon gibi yan etkilerinin fazlalığı nedeniyle artık tercih edilmiyor. • Hidralazin: Arteriyolleri genişleterek sistemik damar direncini azaltır. Venülleri etkilmediği için ortostatik hipotansiyon görülmez. • Prazosin: a1 adrenerjik reseptör blokörüdür. En önemli yan etkisi ilk doz senkobudur. Bunu önlemek için tedaviye düşük dozlarda başlanır ve doz yavaş yavaş yükseltilir. “A r te r iy e l k a n b a s ın c ı r e g u la s y o n u n d a r o l a la n te m e l m e k a n iz m a la r (k o y u ç iz g ile r) ve a n tih ip e rta n sif ilaçların etki y e rle ri (açık çizgiler)” başlıklı şekile bakınız.
Doğru cevap: B
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
129
A rte riye l kan basıncı regulasyonunda rol alan tem el mekanizmalar (koyu çizgiler) ve a ntih ip erta nsif ilaçların e tk i y e rle ri (açık çizgiler) NA: Noradrenalin; AL: Anjiotensin I; AlkA njiotensin II; ACE: Anjiotensin Dönüştürücü Enzim
6.
Santral etkili sem patolitiklerden biri olan klonidin aşağıdaki sistem lerden hangisi üzerinden kan basıncında düşm eye neden olurlar?
Gerek yohimbin gereksede yohimbinin diastereozomeri olan korinantin pre ve post-sinaptik alfa - 2 reseptörlerini bloke ederek klonidinin antihiper tansif etkisini antagonize ederler. Antidot olarak kullanılmazlar.
A) Damardaki alfa reseptörleri
D) Vasomotor merkez
M orfin yo ksun lu k sendrom unun tedavisinde klonidin kullanılır. Aslında son zamanlarda bu endikasyon için hipotansif etkisi dahaz olan lofeksidin tercih ediliyor. K lonidin entoksunda m orfin kullanım ının yer yoktur.
E) Jukstaglomeruler hücrelerdeki beta reseptörleri Klonidin vazomotor merkezdeki postsinaptik alfa2 reseptörleri uyararak vasomotor merkezi inhibe eden parsiyel bir agonisttir.
İmipramin ise bir trisiklik anti-depresandır. TAD’lar presinaptik alfa-2 reseptörlerin duyarlılığını azaltarak klonidinin anti-hipertansif etkisini kısmen antagonize ederler.
Bu uyarıyla sempatik aktivite azalır.
D oğru cevap: E
B) Sempatik ganglionlar C) Sempatik sinir uçları
-
-
D oğru cevap: D7 8.
7.
Aşağıdakilerden hangisi im idazolin agonisti a ntih ip erta nsif ilaçtır?
reseptör
Aşağıdakilerden hangisi klonidin zehirlenm esinde sp esifik antidot olarak kullanılır?
A) Rilmenidin
B) Rezerpin
A) Yohimbin
B) İmipramin
C) Sakinavir
D) Ranolazin
C) Morfin Sülfat
D) Korinantin E) Nalokson
Opioid antagonisti olan Naloksan klonidin zehirlenmelerinde spesifik antidot olarak kullanılır.
E) Brimonidin S oru, is im b e n z e rlik le ri k u lla n ıla ra k zo rla ş tırılm a y a ça lışılm ıştır. •
M oksonidin, R ilm enidin: Santral s in ir sistem inde v a z o m o to r to n u s e tk ile rin d e n s o ru m lu olan
KARDIYOVASKULER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
130
imidazolin reseptörlerine bağlanarak etki eden antihipertansiflerdir. •
L-tipi kanlar = M iyosit membranında bulunur •
Rezerpin: Veziküler amin kapı blokeri antihipertansif ilaçtır.
o Diltiazem
• Sakinavir: Proteaz enzim inhibitörü anti-HIV ilaçtır. •
Ranolazin: Yağ asidi oksidasyon inhibitörü antianjinal ilaçtır.
•
B rim o nid in: Glokom tedavisinde kullanılan alfa-2 adrenerjik reseptör agonistidir.
K ardiyoselektifler= Nondihidropiridin gurubu o Verapamil
• Vazoselektifler = Dihidropiridin gurubu o G lom erüler otoregülasyonu ortadan kaldırırlar. o Amlodipin o Felodipin o Nimodipin
D oğru cevap: A
o Nikardipin o Nifedipin 9.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi şiddetli depresyona sebep o labilir?
S a r k o p la z m ik
re tik u lu n d a
b u lu n a n
k a ls iy u m
k a n a lla rı (R y a n o n id re s e p tö rle ri)
A) Guanetidin
B) a metildopa
C) Rezerpin
D) Propranolol
•
E) Terbutalin
•
Bu kanal antagonistleri= M align H ip e rte rm i ve N öroleptik Malign Sendrom tedavisinde kullanılır. Ryanodin Reseptör Antagonistleri o Dantrolen
Pek çok ilacın yan etkisi minör depresyondur, mesela propranololun. Ama rezerpin alımı şiddetli depresyon yapar ve depresyon hikayesi olanlarda kontrendikedir.
o Ryanodin K a ls iy u m K a n a l B lo k ö rle rin in Ö n e m li Ö z e llik le ri
• Genellikle Ltipi kanalları bloke ederler. • N im odipin özellike serebral vazodilatasyon yapar. En kısa etkili Kalsiyum kanal blokeridir.Subaraknoid kanama tedavisinde kullanılır. • Verapamil kanal blokörleri arasında en az selektif olandır. En sık etkisi kabızlıktır. • Verapamil anjina, supraventriküler taşi-aritmiler ve migren’de kullanılabilir. Verapamil’in betablokörlerle kom binasyonu blok riski taşıdığı için kombine e d ilm e m e lid ir. Verapam il kalp ye tm e zliğ in d e kontrendikedir.
D oğru cevap: C r-----------------------------------------------------------------------------\
CA KANAL BLOKÖRLERİ V__________________________________________________ 1.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi b ir kalsiyum kanal blokeri d eğ ild ir? A) Verapamil
B) Felodipin
C) Diltiazem
D) Nifedipin
•
Bepridil, hem potasyum hem kalsiyum kanallarına etki eden ve uzun QT sendromuna yol açandır.
•
Diltizem, verapamilden daha düşük (-) inotropik etkiye sahiptir.
S
• A m lo d ip in , en u zun e tk ili ka lsiyu m blokeridir.
kanal
• Kalsiyum kanal blokörlerinin önemli bir yan etkisi pretibial ödemdir.
E) Hidralazin K alsiyum ka na lla rı b irç o k yerde bulunm asından dolayı ka lsiyu m kanal b lo k ö rle ri çok d e ğ işik endikasyonlarla ku lla nıla bilm e kte dir. H id ra la z in , d ire k e tk ili v a z o d ila ta tö r ilaçtır. Etki mekanizması tam bilinmemekle birlikte NO üzerinden olduğu tahmin edilmektedir. K a lsiyu m K analları ve B lo k ö rle ri
D oğru cevap: E
2.
Serebral vazospazmda ve subaraknoid kanamayı izleyen infarktta aşağıdaki hangi kalsiyum kanal blokürü tercih edilir? A) Bepridil
B) Nimodipin
C) Isradipin
D) Nikardipin E) Verapamil
T-tipi kanallar = Nöronlarda bulunur •
Bu kanal blokörleri antiepileptik olarak kullanılırlar.
• Valproik asit •
Etosüksimid
B e p rid il: Hem Ca hem de K kanal blokörüdür.Kardiyotoksiktir. Uzun QT sendromuna yol açar.
N im o d ip in :
4.
Hem Potasyum kanal hem de Kalsiyum kanal blokörü olan ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
S e re b ra l d a m a r y a ta k la rın a s e le k tiv ite s i olduğu için, serebrovasküler bozukluklarda kullanılır. Özellikle su ba ro kno id kanam a sonucu gelişen vazospazm tedavisinde kullanılır. En kısa etki süreli kalsiyum kanal blokörüdür.
A) Diltiazem
B) Amlodipin
C) Selodipin
D) indapamid E) Bepridil
A m lo d ip in :
B e p rid il; bir kalsiyum kanal blokörüdür. Esas olarak a ntiaritm ik ve antianginal olarak kullanılır. B e lirg in potasyum kanal blokörü etkisi de bulunm aktadır.
En uzun etki süreli kalsiyum kanal blokörüdür.
D oğru cevap: E
N iz o ld ip in / N ik a rd ip in : N ito ld ip in ; biyoyararlanım ı en az olandır. Vasküler selektiviteleri en yüksektir (kalbi en az etkileyen)
5.
A ş a ğ ıd a k ile rd e n h an gisi an a lje zik ka lsiyu m kanal b lo kö rü d ü r?
etkisi
olan
A ) Ketamin
N ik a rd ip in :
B) Lidokain Özellikle koroner damarlara selektiftir.
C ) Zikonotid D) Gabapentin
İs ra d ip in : SA nodda in h ib itö r e tkisi nedeniyle, refleks taşikardi oluşturmaz.
E) Nikotin
Dihidropridin grubu kalsiyum kanal blokörlerinin önemli bir yan etkisinin pretibial ödem olduğunu unutmayalım.
S o ru k ö k ü n d e k i e tk i m e k a n iz m a s ın a d ik k a t e tm e k g ere kir. K eza s e ç e n e k le rd e a n a lje zik etk is i o la n pek ç o k ilaç b ulu nm aktadır. A n c a k ka lsiyu m kanal blokörü olan zik o n o tid ’dir.
D oğru cevap: B 3
A n a lje z ik E tk is i O la n İla ç la r
3.
Kalsiyum kanal blokerleri için aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?
Opoidler
•
Kalsiyum kanal blokörü: Zikonotid
• GABAerjikler: Gabapentin, Pregabalin
C) Verapamil sitokrom p450 enzimlerini indükler.
•
D) Diltiazem P glikoprotein inhibisyonu yaratır.
Doğru cevap: C
•
• Antiaritmikler: Lidokain, Meksiletin
B) Nifedipin miyokard infarktüsü riskini arttırır.
Kalsiyum kanal blokeri ilaçların klinik kullanımlarını ve etkilerini değerlendiren tipik bir kardiyovasküler sistem sorusu. Verapamil ve diltiazem sitokrom p450 enzimini ve P glikoproteinini inhibe ederler. Sitokrom p450’yi inhibe ettikleri için ilaç metabolizmasını yavaşlatır ve ilaçların plazma seviyesini arttırırlar. P glikoprotein inhibisyonu yarattıkları için ilaçların efluks yoluyla vücuttan uzaklaştırılmasını azaltarak yine ilaç plazma seviyelerinde artışa neden olurlar. Bunun dışındaki seçeneklerdeki verapamilin konstipasyon oluşturduğu doğru bir bilgidir. Nifedipin, arteryal selektif vazodilatatör bir maddedir ve refleks taşikardi oluşturduğu için miyokard infarktüsünde kullanılmaması gereken kalsiyum kanal blokeridir. isradipin ise vazoselektif olmakla birlikte sinoatriyal nodu baskıladığı için refleks taşikardi oluşturmaz.
Nonsteroid antiinflamatuar İlaçlar
• Genel anestezik: Ketamin
A) Verapamil konstipasyon oluşturur.
E) İsradipin bradikardik etki oluşturur.
•
Nikotin
D oğru cevap: C
6.
Aşağıdaki kalsiyum kanal blokörlerinden hangisininin d iüretik etkisi vardır? A) Nifedipin
B) Verapamil
C) Diltiazem
D) Sinarizin E) Bepridil
D ihidro pirid in türevleri: Nifedipin,nikardipin, nitrendipin, nizoldipin, amlodipin, felodipin, nimodipindir. Dihidropiridin türevleri vazoselektiftir, damarları gevşeten dozlarda kalp üzerinde belirgin etki oluşturmaz. Avantajları kan basıncını düşürmelerine rağmen böbrek ve serebral kan akımını azaltmamalarıdır (Diüretikler ve beta blokörler azaltır). D ihidropiridin türevleri aynı zamanda d iü re tik ve n atriüretik etki gösterir. Bu nedenle refleks olarak su-tuz tutulum unu artırmazlar. Vazoselektifliği en fazla olanlar amlodipin, felodipin ve lasidipindir. Şıklardan sadece nifedipin dihidropiridin grubundandır.
Doğru cevap: A
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
131
132
KARDIYOVASKULER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
7.
K alsiyu m kanal b lo kö rleri ile ilgili ifad elerden h an gisi d o ğ ru d u r?
10. Variant anjinası olan hastalarda aşağıdaki ilaçlardan hangisi iskem ik dönem lerin önlenmesi ve geçirilm esinde en e tk ilid ir?
A) İnsülin salmımını arttırırlar A) Nifedipin
B) infarkt boyutunu sınırlarlar
C) Subaraknoid
kanama
sonrası
B) İzosorbit mononitrat
morbiditeyi
arttırırlar
C) Propranolol
D) Kısa etkili olanların çok düşük negatif inotropik etkisi vardır E) Hiçbiri -
Kalsiyum kanal blokörleri kalsiyum girişini engelleyerek infarktı sınırlarlar.
-
insülin salmımını inhibe ederler.
-
Subaraknoid kanamada morbiditeyi azaltırlar.
-
Kısa etkililerin negatif inotropik etkisi vardır.
D oğru cevap: B
D) Enalapril E) Sodyum nitroprusiyat Variant anjina tedavisinde kalsiyum kanal blokörlerinin nitratlara göre daha üstün olduğu düşünülmektedir. Çünkü bu tip anjina koroner arterlerde bir vazospazm sonucu oluşmaktadır ve koroner arterlere belirgin etkisi bulunan nifedipin gibi vazoselektif kalsiyum kanal blokörleri bu durumda en etkilidir. Bu nedenle bu sorunun cevabı; vazoselektif bir kalsiyum kanal blokörü olan nifedipindir. Bu ilaçlar ayrıca hipertansiyon proflaksi ve akut tedavisinde de önemlidirler. Seçenekleri irdeleyelim :
8.
K alsiyu m kanal b lo keri ve an tih is ta m in ik etkisi olan ilaç aş a ğ ıd a k ile rd e n h an g isid ir?
A) Nifedipin
-
İzosorbit mononitrat: Anjina tedavisinde kullanılan en uzun e tk ili n itra ttır. Tüm a njina tü rle rin d e kulla nıla bilir. Ayrıca A k u t MI tedavisinde de ilk kullanılacak ilaçlardandır.
-
Propranolol: Non-selektif bir beta reseptör blokörüdür. En önemli kullanılış endikasyonu; hipertansiyon’dur. Ayrıca MI tedavisinde de önemlidir.
-
Enalapril: BirACE inhibitörüdür. Hipertansiyon, kalp yetmezliği ve MI tedavisinde ilk tercih ilaçlardır. Ancak hamilelerde kullanımları kesinlikle kontrendikedir.
-
Na n itro p ru s iy a t: Sadece hipertansiyonun akut tedavisinde tercih edilen bir ilaçtır.
B)Amlodipin
C) Diltiazem
D) Gallopamil E) Flunarizin
S in a rizin ve flu n a rizin ka lsiyu m kanal b lo ke edici etkisi d e o lan a n tih is ta m in ik ila ç la rd ır. Periferik vazodilatör
olarak serebral dolaşım bozukluklarında kullanılırlar. D oğru cevap: E
9.
İsk em iye b ağlı o lm ak sızın sol v e n trik ü le r sis to lik d is fo n ks iy o n u g eliş m iş olan h astad a aşağ ıdaki ilaçlardan han gisi ku lla n ılab ilir?
A) Amlodipin B) Flekainid
D oğru cevap: A
11. Aşağıdakilerden hangisi kalsiyum kanal blokörlerinin endikasyonları arasında d eğ ild ir? A) Hipertansiyon
C) Verapamil D) Diltiazem
B) Angina pektoris
E) Disopiramid
C) Aritmiler
S is to lik kalp ye tm e zliğ ind e k a lb i deprese eden ila ç la r g e n e llik le te rcih edilm ezler. K ullanılm am ası gereken ila ç la r a ra s ın d a ö n c e lik le k a rd iy a k d e p re s y o n u ço k yapan verapam il, d iltia ze m g ib i ka lsiyu m kanal b lo k ö rle ri ve d iso p ira m id ite fle k a in id g ib i a n tia ritm ik ila ç la r sa yılab ilir. Sistolik ventriküler disfonksiyonu olan kalp yetmezlikli hastalarda kalsiyum kanal blokörü kullanımında dikkatli olunmalıdır. Özellikle verapamil ve diltiazem, bu hastalarda negatif inotrop etkilerinden dolayı tercih edilmez. Bu tip hastalarda en fazla tercih edilebilecek kalsiyum kanal blokerleri vazoselektif grubun üyeleri olan a m l o d i p i n daha sonra da f e l o d i p i n ve i s r a d i p i n d i r .
Doğru cevap: A
D) Diffüz özofagus spazmı E) Dijital zehirlenmesi Kalsiyum kanal blokörleri; voltaj-bağım lı L tipi yavaş kalsiyum kanallarını (alfa 1 alt birimini) bloke ederler. Bu ilaçlar vazoselektif ve kardiyoselektif olarak iki gruba ayrılırlar. • V a z o s e le k tif o la n la r: D ilatatör etkileri özellikle arteriyollerde belirgindir. Verapamil ve diltiazem gibi kalsiyum kanal blokörlerinin etkileri ise, kalpte daha belirgindir. •
Kardiyoselektif ilaçlar: Kalpte (-) intropik, kronotropik ve dromotropik etki ortaya çıkartırlar. Yani kardiyak depresyon oluştururlar.
Bu ilaçlar sadece damar ve kalp değil, ayrıca diğer düz kaslarda da tonusu baskılarlar.
133
•
YARARLI
Ü çüncü K uşak Beta B lo k ö rle r • A lfa , blokaj ya pa nlar: L ab eta lol, B usindolol, Bevantolol, Nipradilol
Hipertansiyon
• Supraventriküler aritmiler (PAT gibi)
• A lfa, blokörü + Kalsiyum kanal blokörü olan: Karvedilol
•
•
• Angina pektoris idiyopatik hipertrofik subaortik stenoz
•
Reynaud fenomeni
•
Miyotoni
•
Diffüz özofagus spazmı
Kalsiyum kanal blokajı yapanlar: B etaksolol, Bevantolol
• Antioksidan etkili olan: Karvedilol
Seçeneklerde bulunan dijital zehirlenmesinde, kalsiyum kanal blokörü ilaçların herhangi bir kullanım endikasyonu yoktur. D ijita l ze hirle nm esin de öncelikle, bir antiaritmik olan, lidokain tercih edilm ektedir.
•
N itrik o ksit (NO) salan: N ebivolol, S elip rolol, Bopindolol, Nipradilol, Karteolol
•
Beta,’i bloke eden ancak Beta2 agonist etkili olanlar: Seliprolol, Bopindolol, Karteolol
Potasyum kanallarını açan: Tilisolol dur D oğru cevap: C
D oğru cevap: E
12.
A tria l s e p ta l d efekti olan h astada şant g eçiş i a rttıra b ile c e ğ i için tercih ed ilm eyen a n tih ip e rta n s ifle r a ş a ğ ıd a k ile rd e n h an g isid ir?
14. Aşağıdaki hangisinin yü ksektir?
kalsiyum kanal blokörlerinden kalsiyum kanallarına afinitesi en
A)Amlodipin
B) Felodipin
C) Nizoldipin
A ) Verapamil - Propranolol
D) Nimodipin E) Lasidipin
B) Minoksidil - Kaptopril D oğru cevap: C
C) Losartan - Metildopa D) Klonidin - Fosinopril
E) Asetazolamid - Furosemid K a r d iy o s e le k t if K a ls iy u m
K a n a l B lo k ö r le r i
(Verapamil,
Diltiazem) •
Negatif inotropi oluşturdukları için: Dekompanse kalp yetmezliğinde
•
Şant geçişi arttırdıkları için: Atrial septal defekt / Ventriküler septal defektte uygun olmayan ilaç seçeneğidir.
N o n -s e le k tif B e ta B lo k ö r
(Propranolol, Nadolol)
•
Bronkokonstriksiyon yaptıkları için: Astımda, Kronik obstriktif akciğer hastalığında
•
Şant geçişi arttırdıkları için: Atrial septal defektte, Ventriküler septal defektte uygun olmayan ilaç seçeneğidir.
15. Aşağıdaki kalsiyum kanal blokerlerinden hangisi serebral damar yatağında se le ktif etkisinden dolayı Subaraknoid kanamalarda refleks vazospazmı çözmek amacı ile kullanılır? A) Verapamil
B) Nimodipin
C)Amlodipin
D) Nizoldipin E) Nikardipin
N im o d ip in en kısa e tkili kalsiyum kanal blokeridir. Subaraknoid kanama da erken dönemde oluşan refleks vazospazmı çözmek için kullanılır. En uzun etkili kalsiyum kanal blokeri ise Am lodipindir. Verapamil ise kalp üzerinde etkisi en belirgin olan Ca kanal blokeridir. N ikardipin ve N iz o ld ip in vasküler selektivitesi en yüksek Ca kanal blokerleridir.
D oğru cevap: A
D oğru cevap: B
13. Aşağıdakilerden hangisi doksazosin ve nifedipin kom binasyonun oluşturduğu etkiyi tek başına o lu ştu ra b ilir?
16. Aşağıdakilerden hangisi a ntihipertansiflerin yan etkilerinden biri d e ğ ild ir?
A) Labetalol B) Metoprolol C) Karvedilol D) Tilisolol E) Asebutolol Doksazosin a lfa1 blokördür. N ifedipin kalsiyum kanal blokörüdür. Karvedilol, alfa1ve kalsiyum kanallarını da bloke edebilen beta reseptör antagonistidir.
A) Hidralazin, lupus benzeri bir sendroma neden olabilir B ) Diazoksid, pankreasdan insülin salınımı inhibe eder C) Klonidin, diüretik kullanımı retansiyonuna neden olabilir
gerektiren
sıvı
D) Rezerpin, parasempatik aktivitenin azalmasına bağlı sempatik etkileri artırır E) Kaptopril, olabilir.
öksürük
ve
bronkospazma
neden
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
KALSİYU M K A N A L BLO KÖ R LER İN İN OLDUĞU BAZI EN D İKASYO N LAR:
I ı: 34İ
KARDIYOVASKULER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
mmmnamm
R ese rp in, se m p atik a k tiv ite y i a zaltm asın a bağlı parasempatik etkileri artırıp bradikardi, gastrointestinal aktivitede artma ve m iyozise neden olur. Diazoksid, pankreastan insülin salınımını inhibe eder. Klonidin sıvı retansiyonuna neden olduğundan, sıklıkla birlikte diüretik tedavisini gerektirir. Kaptopril öksürüğe ve bronkospazma neden olur.
2.
D oğru cevap: D
ACE inh ibitö rle rin i en ö n e m li v e s ık y a n e tk ile r i;
Aşağıda b ildirilen yan etkilerden hangisi anjiotensin dönüştürücü enzim(ACE) inhibitörü kullanım ına bağlı olamaz? A) Öksürük
B) Hipotansiyon
C) Hipopotasemi
D) Teratojenik etki
E) Anjionörotik ödem h ip erp o tas em i ve ö ksü rü ktü r. B unun dışında;
ACE İNHİBİTÖRLERİ VE ARB 1.
•
M a kü lp a p ü le r d ö k ü n tü le r ve anjioödem e yol açabilirler.
•
Ürikozürik etki oluştururlar.
•
İlk doz senkopu yapabilirler.
A n jio te nsin dön üştü rücü enzim (ADE) inhibitö rle ri aşağıdaki klin ik durum lardan hangisinde kontrendikedir?
•
Kesin teratojeniktirler.
•
Nötropeni
A) Hipertansiyon
B) Diabet
•
C) Konjestif kalp yetmezliği
D) Hipopotasemi
• Tat bozukluğu
E) Bilateral renal arter stenozu
• Sodyum kaybına karşı gelişen aldesteron yanıtını baskıladıkları için; diüretiklerin etkilerini arttırırlar.
A N J İO T E N S İN D Ö N Ü Ş T Ü R Ü C Ü E N Z İM (A D E ) İN H İB İT Ö R L E R İ
N onsteroid a ntiinlfla m a tu ar ila çla r(N S A İİ)’larla beraber kullanılmamalıdırlar (NSAİİ’lar prostaglandin oluşumunu önleyerek bradikinin etkisini bozarlar).
r
*3
Hiperkalemi Yapan Antihipertansifler
Benazepril (C ibacen), enalapril (Enalap, Konveril), fosinopril, kaptopril (Kapril), kinapril (Accuzide), lisinopril (Sinopryl, Acerilin), perindopril (Coversyl), ramipril (Delix), silazapril (Inhibace), trandolapril (Gopten)
- Potasyum tutucu d iü retikle r - B e ta-b lo k ö rle r - ACE inhibitörleri
E tki m e ka n izm a sı: Anjiotensin l ’in anjiotensin l l ’ye dönüşümünü inhibe ederek periferik damar direncini azaltır, aldosteron sentezini inhibe edip su-tuz tutulumunu azaltır, bradikininin yıkımını önler (ADE=kininaz II). Kinin peptidler nitrik oksid (NO) ve prostaglandin sentezini artırdığı için, ADE inhibitörleri böbrekte indirekt olarak NO ve prostaglandin I2 aracılı vazodilatasyona neden olur. Arteriyel ve venöz diiatasyona yol açar. Hipertansiyon dışında preload ve afterloadu azaltması nedeniyle konjestif kalp yetmezliği, akut MI gibi hastalarda da kullanılır. Diğer endikasyonları: ADE inhibitörleri efferent arteriolü afferent arteriole göre daha fazla gevşettiklerinden glomerül içi basıncı düşürür. Bu nedenle diyabetik nefropatide yararlıdır (proteinüriyi azaltır) ve yine bu nedenle böbrek kan akımını artırmalarına rağmen GFH’nı artırmaz. Akut myokard infarktusu (iskemik alan çapının büyümesini ve sol ventrikül dilatasyonunu) önler ve konjestif kalp yetmezliği olgularında erken dönemde tedaviye başlanması mortaliteyi önemli ölçüde azaltır. K o n t r e n d ik a s y o n la r ı:
-
Bilateral renal arter stenozu
-
Tek böbreği olan kişilerde gelişen renal arter stenozu
-
Gebelik (fötal hipotansiyon, anüri, böbrek yetmezliği, malformasyon ve ölüme neden olabilir) ve laktasyon
-
Potasyum tutucu diüretik kullanan hastalar
D oğru cevap: E
J D oğru cevap: C 3.
Myokard infarktüsü geçirm iş ve diyabetik nefropatisi bulunan b ir hastada aşağıdaki antihipertansiflerden hangisi öncelikle tercih edilm elidir? A) Metoprolol
B) Ramipril
C) Hidroklorotiyazid
D) Amlodipin
E) Doksazosin M etoprolol: Kardiyoselektif betablokerdir.Konjestif kalp yetmezliğinde mortaliteyi azaltır. Ramipril: ACE inhibitörüdür. Arteriyo ve venodilatatör özelliği vardır. Nefropati, proteinüri gelişen hastalarda ve metabolik sendromlu olgularda öncelikle ACE inhibitörleri veya ARB’ler öncelikle tercih edilmelidir. ACE İnhibitörlerinin klinik olarak en sık görülen yan etkisi kuru öksürüktür. Bilateral renal arter stenozu mutlak kontrendikasyonlarıdır. Günümüzde kardiyovasküler farmakolojinin köşe taşı ilaçlarıdır. H idoklorotiyazid: Adı üzerinde tiyazid grubu diüretiktir. En önemli endikasyonları hipertansiyon,nefrojenik diyapedes insipidus ve kalsiyum taşlarının tedavisidir. Tiyazidler hiperkalsemi yapar... A m lodipin: Dihidropridin grubu kalsiyum kanal blokörüdür. Arteriyodilatasyon özelliği olduğu için kalpte refleks
135
Ön ilaç olm ayanlar: kaptopril, lizinopril S ü lfidril (-SH) grubu içeren: kaptopril
D o k s a z o s in : En uzun etkili se le ktif a lfa -1 reseptör blokörüdür. Hipertansiyondan ziyade primer endikasyonu benign prostat hiperplazisidir. D oğru cevap: B
4.
A ş a ğ ıd a k ile rd e n h an gisi peptid ya p ılı b ir A n jio te n s in D ö n ü ştü rü cü Enzim in h ib itö rü d ü r? A)
Teprotid
B) Silazapril
C)
Losartan
D) Saralazin E) Pepstatin
ANJİOTENSİN ANTAGONİSTLERİ
Yan e tkile r: S ülfidril grubu içerm esi nedeniyle sadece kaptopril kullanan hastalarda görülen yan etkiler : Cilt döküntüsü, tad duyusu kaybı, nefrotik sendrom, kemik iliği depresyonu (nötropeni). ADE inhibitörlerinin genel yan etkileri: hiperpotasemi, a n jiy o ö d e m ,***ö k s ü rü k (en s ık g ö rü le n yan e tk i), hipotansiyon ADE inhibitörlerinin endikasyonları: Hipertansiyon, konjestif kalp yetmezliği, diyabetik nefropati: Efferent arteriyoldeki gevşetici etkileri daha belirgin olduğu için glomerül içi basıncın yükseldiği diabetik nefropati tedavisinde oldukça yararlıdır.
1. R e n in in h ib itö rle ri: a) P e p s t a tin : b)
Klinikte kullanılmaz, peptid yapılıdır.
Remikiren ve enalkiren insanlarda kullanılan peptid yapılı olmayan preparatlardır.
ADE inhibitö rle ri bilateral renal arter stenozu olanlarda ve hiperpotasem ide kontrendikedir. D oğru cevap: A
2. A D E in h ib itö rle ri: a ) P e p t i d y a p ı lı :
teprotid (i.v. kullanılır).
5.
Aşağıdaki a ntih ip erta nsif ilaçlardan bradikinin seviyelerini arttırır?
kaptopril, enalapril, lizinopril, benazepril, silazapril, perindopril, rimapril.
b) P e p t id o lm a y a n la r :
A) Beta blokörler
3. A n jio te n s in re s e p tö r b lo k ö rle ri: a) P e p t id
o lm a y a n :
losartan ve valsartan
B) Alfa blokörler (AT1
C) ADE inhibitörleri
blokörü)
D) Anjiotensin reseptör antagonistleri
saralazin (Sar1-Ala8-anjiotensin II) (parsiyel agonist).
b ) P e p t id y a p ılı:
E) Diüretikler - Anjiotensin dönüştürücü enzim (ADE)anjiotensin 1 ’i a nh io te n sin 2 ’ye çe virir. Aynı zam anda Bradikardininkini de inaktif bileşiklerine dönüştürür.
ANJİOTENSİN DÖNÜŞTÜRÜCÜ ENZİM (ADE-PEPTİDİL DİPEPTİDAZ) İNHİBİTÖRLERİ
ADE e n f a z l a akciğerde damarların endotel hücrelerinde bulunur. Çinko içeren bir enzimdir. A D E in h ib itö r le rin in e tk ile ri:
-
Plazma ve dokularda Ali düzeyini azaltır. Dışarıdan verilen anjiotensinin etkilerini azaltmaz.
-
Plazma renin düzeyini yükseltir, plazma aldosteron düzeyini azaltır.
- ADE, kinin peptidlerin yıkımından sorumlu olan kininaz II enzimi ile aynı olduğundan, ADE inhibitörleri bradikininin etkilerini ve dokudaki düzeylerini artırır. Bu ilaçların yaptığı öksürük ve anjioödemin kinin peptidlerin düzeylerinin artmasına bağlı olduğu düşünülmektedir. - Vazodilatasyon ve kan basıncında azalmaya neden olur. -
Böbrekte diüretik ve natriüretik etki yapar. Bu etkileri, aldosteron sentezinin inhibisyonuna, böbreklerde va zodilatasyona ve böbrekte P G E 2 s e n t e z i n i a r t ı r m a l a r ı n a b a ğ lıd ır .
- Aldosteron sentezinin azalm asına bağlı olarak h ip e r p o t a s e m iy e y o l a ça r.
hangisi
Enzimin inhibisyonuyla bradikardinin seviyesi artar.
- ADE in h ib itö rle rin n yol a çtığ ı ö ksü rü kte n bu mekanizma sorumludur. D oğru cevap: C
6.
H ipertansiyon tedavisinde kullanılan anjiotensin reseptör blokörleri ile ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru d e ğ ild ir? A) Plazma renin konsantrasyonunu arttırırlar B) Anjiotensin I konsantrasyonunu arttırırlar C) Anjiotensin II konsantrasyonunu arttırırlar D) AT2 reseptörleri inhibe ederler E) Bradikinin aktivitesini etkilemezler
H ipertansiyon te d a visi için ku lla nıla n A R B ’le r A T /i b lo ke eder, ayrıca v a z o d ila ta tö r e tk is i olan AT2’yi stim üle eder.
Doğru cevap: D
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
taşikardiye neden olabilir bu nedenla betablokerlerle kombine edilir.Önemli bir yan etkisi ayak bileği ödemidir.
KARDIYOVASKULER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
136
7.
PPAR-gama reseptörlerini uyardığı için antidiyabetik etkisi de olan anjiotensin II AT1 reseptör blokörü aşağıdakilerden hangisidir?
2.
Aşağıdakilerden hangisi kalp hızım arttıran bir ilaçtır? A) Propranolol
A) Kandesartan
B) Reserpin
C) Hidralazin
D) Klonidin
B) Telmisartan
E) Verapamil
C) Valsartan
Bazı antihipertansifler kalp hızını azaltırken bazıları ise arttırmaktadır. Kalp hızını azaltan en önemli antihipertansif ilaç grubu beta blokörler ve kalsiyum kanal blokörleridir.
D) Bosentan
E) Remikiren Tem isartan a ntidiyabetik etkisi de olan AT1 reseptör blokörüdür. Ö zellikli A n jio te nsin II A ^ Reseptör Blokörleri •
Kısa etili olanlar: Losartan, Eprosartan
•
Uzun etkili olan: Telmisartan
• Yüksek oral biyoyararlanıma sahip olan: ibresartan • Tümü oral yoldan etkilidir, istisnai olarak peptid yapıda olduğu için paranteral uygulanması gereken: Saralazin • Tromboksan A 2 antagonisti olduğu için antiagregan etkisi de olan: Losartan (Cozaar®) •
Karaciğer ve böbrek yetmezliğinde doz ayarlaması gerekmeyen: Olmesartan
• Y üksek oranda kara ciğ e rd en atılan , böbrek yetmezliğinde güvenli olan: Telmisartan •
PPAR reseptörlerini etkileyerek antidiyabetik etki de oluşturan: Telmisartan
D oğru cevap: B
Hidralazin etkisini sadece damarlar üzerinden gösterdiği için oluşturduğu vazodilatasyona sekonder refleks taşikardi gelişir.
(-------------------------------------------------------------
Diğer antihipertansif ilaçlar etkilerini kalp hızını değişik mekanizmalarla azaltarak gösterirler.
DİREK VAZODİLATATÖRLER
D oğru cevap: C
s______________________________________________________________________________
1.
Venlerde dilatasyona yol açmayan hangisidir? A)
Sodyum nitroprussiyad
B) Nitrogliserin
C)
izosorbid dinitrat
D) Prazosin
3.
Aşağıdaki a ntih ip erta nsif ilaçlardan hangisinin kullanımı sırasında plazma volüm ünde artış oluşm az? A)
E) Hidralazin H id ra la z in in v a z o d ila tö r e tk is in in m eka nizm aları: Endotelden NO salıverilmesi, damar düz kas hücrelerinde h ip e rp o la riza syo n , hücre içi d epolardan kalsiyum salıverilm esinde azalmadır. Arteriyollerde gevşemeye neden olurken venülleri etkilemez dolayısıyla ortostatik hipotansiyon görülmez. Antihipertansif ilaçların (özellikle de sempatolitiklerin) aksine böbrek kan akımını artırır.
..
.
'
\
B) Losartan
C) Minoksidil
D) Diazoxid E) Hidralazin
Losartan kullanımı sırasında plazma volümü değişmez. Arterlerde dilatasyon oluşturan antihipertansif ilaçların kullanımı sırasında plazma volümünde artış ve refleks sempatik atktivite artışı oluşabilir. Sadece A rte rle ri D ilate Eden A n tih ip e rta n s ifle r: •
Sadece A r te r iy o lle r i Gevşeten İla ç la r
Fenoldopam
Fenoldopam
• Kalsiyum kanal blokörleri
• Minoksidil
• H idralazin
•
Diazoxid
• M ino ksidil
•
Hidralazin
• D ia z o k sit
• Ca2* kanal blokerleri
v
Doğru cevap: E
J
D oğru cevap: B
4.
Aşağıdaki antihipertansif taşikardiye neden oiur?
ajanlardan
hangisi
yaptığı vazodilatasyon sonucu tansiyon düşer. Tansiyon düşünce aktive olacak sistem; sempatik sistemdir. Bu nedenle vazodilatörlerle birlikte 0blokör verilmesi; hem tansiyon düşmesi sonucu oluşan sempatik aktivasyonu baskılar hemde refeks taşikardiyi önler.
A) Alfa 1 blokörler B) Betal blokörler C) Selektif olmayan alfa blokörler D) Anjiotensin reseptör blokörleri
D oğru cevap: D
E) ADE inhibitörleri -
S e le k tif olm ayan alfa b lo körler p eriferik a İfa 1 reseptörleri bloke ederek vasküler tonusu azaltırlar. Aynı zamanda myokarddaki alfa2 reseptörleri de bloke ederler. Bunların blokajıyla norepinefrin salınımı artar ve taşikardiye neden olan betal reseptörleri uyarılır.
(-------------------------------------------------------------------------------
POTASYUM KANAL AÇICILAR V____________________________________________________ )
D oğru cevap: C
1.
Aşağıdaki a ntih ip erta nsif ilaçlardan hangisi ATP duyarlı potasyum kanallarını aktive ederek arteryel düz kasları gevşetir?
5.
A) Diazoksid
B) Nifedipin
C) Atenolol
D) Lizinopril
Hidralazine benzer bir etki ile hipertansiyon tedavisinde kullanılan ancak uzun dönem kullanım da hirsutism us da yapabilen a ntih ip erta nsif hangisidir?
E) Rilmenidin P otasyum kanal a k tiv a tö rü a n tih ip e rta n s if ila çla r:
A)
Diazoksit
B) Talazolin
C) Minoksidil
D) Trimetafan E) Klonidin
H idralazin ve m inoksidil direkt vazodilatör ajanlardır (Arteriol). Minoksidil kullanımında birbeta-blokörvediüretik kullanımı gerektirecek kadar baroreseptöre refleks uyarımı yapabilir. H irsu tism u s yapabilir, erkek tipi ke llik teda visin de kullanılmaya başlamıştır. SLE benzeri se nd ro m o lu ş tu ra n en ö n e m li ila çla r
M in o k s id il: Bir ön-ilaçtır (karaciğerde sulfotransferaz enzimi tarafından aktif olan sülfat türevine dönüştürülür). Sadece arteriyolleri gevşetir. Diğer ilaçlara cevap vermeyen ağır hipertansiyonda kullanılır. Birdiüretik ve p-blokörle birlikte kullanılmalıdır. En önemli yan etkisi hipertrikozistir. D iazo ksit: Hipertansif krizde kullanılmaktadır. K ro m o k a lim :
• Prokainamid •
Vazodilatör ve bronkodilatör etkisi vardır.
Hidralazin
• Penisilamin •
INAH
•
Fenitoin
Seçeneklerde bulunan rilmenidin’i özel olarak hatırlamak gerek; sadece imidazol reseptörleri üzerinden etki gösteren tek antihipertansiftir.
• Primidon
Lizinopril, birACE inhbitörüdür.
• Labetolol
Atenolol, bir beta blokördür.
• Asebutolol •
Nifedipin, kalsiyum kanal blokörüdür.
Metildopa
• Sulfonamidler
Rilmenidin, imidazol reseptörleri üzerinden etki gösterir.
D oğru cevap: C
6.
D oğru cevap: A
Güçlü vazodilatatör ilaçlara bağlı gelişen taşikardinin engellenmesi için aşağıdakilerden hangisi kullanılır? A) Tiyazid
B) Kaptopril
C) Diazoksit
D) Propranolol E) Prazosin
2.
M inoksidil ile ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi en d o ğ ru du r? A) Diürezi uyarır. B) Kellik tedavisinde kullanılır. C) Sadece intravenöz ve topikal etkilidir. D) Venlerde vazodilatasyon yapar.
•
Güçlü vazodilatatör ilaçlar; şiddetli refeks taşikardi oluşturur. Bu ilaçlar, refeks taşikardiyi önlemek için bir P-blokör ile b irlikte kullanılmalıdır. Vazodilatörlerin
E) Kalp hızında belirgin azalma yapar.
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
137
138
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
M İN O K S İD İL •
M inoksidil verilerde minimal etkiye sahiptir.
• A rteriyel vazodilatatör olduğundan refleks olarak sem patik aktiviteyi arttırır. Sonuçta kalp hızında artış olur. •
nitratlar gibi, KOAH’lı ve siyanotik hastalarda kullanılması kontrendikedir. FENOLDOPAM Dopamin 1 reseptör agonistidir. Vazodilatasyon oluşturur, tansiyonu düşürür. Hipertansif krizde kullanılır.
Kullanımı sırasında su ve so dyu m tu tu lu m u n a neden olduğu için bir diüretikle kombine edilir.
DİAZOKSİD
•
Minoksidil, oral ve topikal yolla alınabilir.
Hipertansif krizde kullanılan ilaçtır. Arterleri gevşetir.
•
Saç oluşumunu arttırıcı yönde etkisi olduğu için erkek tipi frontal kellik tedavisinde lokal solüsyon halinde kullanılır.
HİDRALAZİN
•
Erkek tipi frontal kellik tedavisinde kullanılan diğer bir ilaç ise 5a redüktaz inhibitörü olan finasterid’tir.
Sadece arterleri gevşetir, kalpte iskemi riskini arttırır. Hipertansif krizde kullanılır. ESM O LOL
D oğru cevap: B
-------------------------------------------------------------
HİPERTANSİF KRİZDE KULLANILAN İLAÇLAR
Selektif beta blokerdir, acil durumlarda, hipertansif krizde kullanılır. D oğru cevap: A 2.
Aşağıdakilerden hangisi sodyum n itroprussiyat için doğru d e ğ ild ir?
s____________________________________________________ 1.
A) Yalnızca parenteral kullanılır, etki süresi çok kısadır.
Kırk dört yaşında erkek bir hasta hipertansif atak nedeni ile, bilinci kapalı olarak acil servise getiriliyor. Hastaya damar yolu açılarak acil hipertansif kriz tedavisinde kullanılan bir antihipertansif intravenöz yolla uygulanıyor. Uzun süre IV infüzyonla bu ilacı alan hastada belli bir süre sonra siyanür zehirlenme semptomları ortaya çıkıyor. Hastaya parenteral olarak uygulanm ış olan a ntih ip erta nsif ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Sodyum nitroprussid
B) Fenoldopam
C) Diazoksid
D) Hidralazin E) Esmolol
Sodyum n itro p ru s s id : H ip e rta n s if k riz tedavisinde en sık ku llanılan çok kısa e tk ili ilaçtır. Sodyum n itro p ru s s id kısa e tk i s ü re s i ve s iya n ü r seviyelerinde a rtış yaratm ası nedeniyle so ru la b ile ce k sorulardandır.
B) Vücutta nitrik oksit ve siyanür salgılar.
C) Kronik obstrüktif akciğer hastalığında endikedir. D) Laktik asidoz ve hipotiroidizm yan etkileridir. E) Miyokard infaktüsü ve dissekan aort anevrizması tedavisinde kullanılır. Soru bir a n tia niina l ilaç olan n itra p ru s s iv a t’ ın etki mekanizması ve van etkilerini sorgulamaktadır. S o dvu m N itro p ru s iv a t •
• Vücutta nitrik oksit(NO) ve siyanür iyonu salar. •
Hem arteriyolleri hem de venülleri gevşetir.
•
Siyanür iyonu; sitokrom oksidaz enzimini inhibe eder. Bu nedenle sitotoksik tipte hipoksi oluşturur. Ayrıca salınan siyanür, hem oglobin ile birleşir ve siya n o m e th e m o g lo b in o lu ştu ru r. S iyanür iyonu karaciğerde ro d a n a z enzim i tarafından tiyosiyanat’a dönüştürülerek inaktive edilir. Siyanürün zehirlenmesinde; Na tiy o sü lfa t / sodyum nitrit veya a m iln itrit inhalasyonu tedavide kullanılır, intravenöz hidroksikobalam in infüzyonuda yararlıdır.
H İP E R TA N S İF K R İZ TE D A V İS İN D E K U L L A N IL A N İL A Ç L A R • Sodyum nitroprussid • Fenoldopam • Nitrogliserin • Diazoksit • Hidralazin • Kalsiyum Kanal Blokerleri • Esmolol SODYUM NİTROPRUSSİD E tki s ü re s i ç o k kısa d ır. Hem a rte riyo lle ri hem de venülleri gevşetir. Vücutta NO ve siyan ür iyonu salar. Siyanür oluşumu nedeniyle; laktik asidoz, tiyosiyonat oluşumu nedeniyle; hipotiroidizm oluşturabilir. NO salınımı nedeniyle m ethem oglobinem i oluşturur. Bu nedenle,
Bu ilaç sadece parenteral kullanılır ve etki süresi çok kısadır
• Anestezi sırasında kontrollü olarak kan basıncını düşürmek, disekan aort anevrizm ası ve miyokard infarktüsünde ise kısa süreli tedavide kullanılır. •
Siyanür oluşumu nedeniyle; laktik asitoz, tiyosiyanat oluşumu nedeniyle; toksik psikoz ve hipotiroidizm oluşturabilir.
•
Nitrik oksit salınımı nedeniyle methemoglobinemi olu ştu ru r. Bu nedenle K O A H ’ lı ve s iy a n o tik hastalarda kullanılm ası ko ntre n d ike d ir (nitratlar gibi).
D oğru cevap: C
3.
Sodyum nitroprussiyad verilen bir hastada hangi yan etki görülm ez? A) Görme bulanıklığı
B) Hipotansiyon
C) Methemoglobinemi
D) Hipotiroidi
E) Siyanür zehirlenmesi D oğru cevap: A
4.
Vücutta siyanür oluşum una yol açan a ntih ip erta nsif aşağıdakilerden hangisidir? A) Sodyum nitroprusiyat
B) Hidralazin
C) Metildopa
D) İndapamid E) Diazoksit
Akut durumların tedavisinde kullanılan anti-hipertansif bir ilaç olan Na nitroprusiyat; vücutta siyanür salınımına yol açar. S iyanür dokularda sitokrom oksidaz enzim ini inhibe eder. Bu nedenle sito to ksik tip te hipoksi oluşturur. A yrıca salınan siyanür, hem oglobin ile b irle ş ir ve siyanomethemoglobin oluşturur. Siyanürün zehirlenmesinde; Na tiy o s ü lfa t/ sodyum n itrit veya a m iln itrit inhalasyonu tedavide kullanılır. Ayrıca; siyanür oluşumu nedeniyle; laktik asidoz, tiyosiyanat oluşumu nedeniyle; toksik psikoz ve hipotiroidizm oluşturabilir.
Damar düz kas hücrelerinde nitrik oksid (NO) salıverilmesine neden olarak, arteriyol ve venüllerde genişlemeye neden olur NO G uanilat siklazı uyarır ve cGMP düzeyi artar. Sadece i.v. infüzyon şeklinde uygulanır. Sodyum nitroprussiyad eritrositlere alınarak siyanüre metabolize olur. Methemoglobinemi, hipotrioidi (siyanür vücutta mitokondrial bir enzim olan rodanaz ile tiyosülfata dönüşür. Bu madde tiroide iyodür uptake'ini azaltır). Uzun süren infüzyonlarda veya infüzyon hızı artırıldığında, *s iy a n ü r ze h irle n m e sin e (m e ta b o lik asidoz, aritm i, hipotansiyon) neden olur. Tedavide; Sodyum tiyosülfat solüsyonu (sülfür verici, ilacın metabolizmasını hızlandırarak tiyosiyanta dönüşümünü ve inaktivasyonunu kolaylaştırır), hidroksikobalam in (siyanid ile birleşip siyanokobalam ine dönüşür) veya a m iln itrit inhalasyonu kullanılabilir. D oğru cevap: D
6.
A cil hipertansiyonda hangisidir?
Nk
tercih
A) Kaptopril
edilen
ilaç
B) Propranolol
C) Sodyum nitroprussid
D) Diazoksit
E) Klonidin Na n itro prusiya t; ayrıca Nitrik oksit (NO) salınımına yol açar. NO salınımı nedeniyle methemoglobinemi oluşturur. Bu nedenle kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve siyanotik hastalarda kullanılması kontrendikedir (nitratlar gibi).
intravenöz alınan sodyum nitroprussid arter ve venlerde hızlıca vazodilatasyon yaparak kan basıncını düşürür. Diazoksit tüm acil vakalarda kullanışlı değildir. Diğer ilaçlar ise oral alındığından acil kullanımları sınırlıdır.
H id ra la z in , g ua nilat siklaz e nzim ini aktive ederek arteriyollerin düz kaslarını gevşetir.
D oğru cevap: C
M etildopa, alfa-2 agonisti santral etkili sempatolitiktir.
7.
İndapam id, distal tübüle etkili nontiazid bir diüretiktir. Diazoksit, arteriyoler vazodilatasyon yapan hipertansif kriz tedavisinde kullanılan birtiazid gurubu ilaçtır.
H ipertansif kriz olgularında intravenöz infüzyon yapılması m üm kün olm ayan şartlarda aşağıdakilerden hangisi tercih edilm elidir? A) Sodyum nitroprussiya
B) Trimetafan
C) Diazoksid
D) Hidralazin E) Noradrenalin
D oğru cevap: A D oğru cevap: C 5.
Sodyum nitroprussiyad zehirlenm esinde aşağıdakilerden hangisi tercih edilir? A) Efedrin
B) Adrenalin
Kısa süreli kontrollü hipotansiyon oluşturm ada hangisi kullanılır?
C) Nitrogliserin
D) Hidroksikobalamin
A) Trimetafan
B) Reserpin
C) Epinefrin
D) Prazosin
E) Ergot bileşikleri
8.
E) Klonidin
S o dyu m n itro p ru s s iy a d : Potasyum kanallarını açarak hiperpolarizasyona neden olur. Reseptör bağımlı kalsiyum kanallarından kalsiyum girişini bloke eder.
Ganglionik blokerlerin çok fazla yan etkileri olduğundan kullanımları malign hipertansiyon tedavisi ile sınırlıdır. Ancak trimetafan hipertansif krizde ve kontrollü hipotansiyon yapmada kullanılır. Trimetafanın hipotansiyon yapıcı etkisi 15 dakika kadar sürer.
Doğru cevap: A
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
139
140
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
------------------------------------------------------------------------------- ^
PERİFERİK VAZODİLATATÖRLER
diltiazem), serotonin kullanılabilir.
2
reseptör antagonistleri (ketanserin)
D oğru cevap: E 1.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi periferik damar hastalıklarında ve interm ittan kladikasyo tedavisinde kullanılm az?
3.
Hangi periferik vazodilatör klodikasyo interm itans tedavisinde kullanılır?
A) Aspirin
A) Pentoksifilin
B) Klopidogrel
C) Niasin
D) Rezerpin E) Papaverin
C) Pentoksifilin D) Propranolol
E) Silostazol N o n s e le k tif beta blokerler, dam ar d iren cind e artış ve v a z o k o n s tru k s iy o n o lu ş tu ra b ilirle r. B u nu n n ed en i, dam arı gevşeten beta2 re s e p tö rle ri blo ke etm eleridir. D olaşım b ozu klu ğu olan hastalarda beta b lo k e rle rin ö z e llik le n o n s e le k tif tip le ri kullanılm az.
B) Nilidrin
D oğru cevap: A C----------------------------------------------------------------------------- \
ANTİ ARİTMİKLER v___________________________________________________ , 1.
Ellialtı yaşında iskemik kardiyomiyopatili erkek hastanın ventriküler taşikardi nedeniyle bir yıldır antiaritmik ilaç kullanıdığı öğreniliyor. Dispne ve görme bulanıklığı şikayeti olan hastaya yapılan solunum fonksiyon testlerinde restriktif tip akciğer hastalığı ile uyumlu bulgular saptanıyor. Hastanın Tiroid fonksiyon testleri hipotiroidi ile uyumlu geliyor. Ayrıca ALT düzeyi normalin üç katı yüksek olarak tespit ediliyor.
Nonselektif beta blokerler periferik vasküler hastalıklarda kullanılmazlar. Aspirin ve klopidogrel antitrombositer etki ile periferik vasküler hastalıkların tedavisinde kullanılır. Pentoksifilin fosfodiesteraz inhibitörüdür, antiagregan etki ile intermittan kladikasyo tedavisinde kullanılır. Benzer şekilde silostazol de fosfodiesteraz tip 3 enzimini inhibe ederek antiagregan etki ile intermittan kladikasyo tedavisinde kullanılabilir Periferik vd ilaçların hepsi fosfodiesteraz inhibitörüdür
Aşağıdakilerden hangisinin bu tabloya yol açması en olasıdır?
F o sfo d ie ste ra z in h ib itö rle ri • Sildenafil (fosfodiesteraz 5)
A) Adenozin
B) Amiodaron
• Metil ksantinler(fosfodiesteraz 3,4)
C) Bretilyum
D) Sotalol
• Amrinon/Milrinon (fosfodiesteraz 3) •
Silositazol(fosfodiesteraz 3)
•
Pentoksifilin
•
Papaverin
•
Dipiridamol
D oğru cevap: D
E) İbutilid Soru grup III a ntiaritm ik ilaçlardan am iodaron’un yan etkilerini sorgulam aktadır. AMİODARON • Oral ve iv olarak kullanılır. • Potasyum, kalsiyum ve sodyum kanal blokörüdür. • Ayrıca GABA transam inaz inhibitörüdür.
2.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi Raynaud hastalığı tedavisinde kullanılm az?
•
En geniş spektrumlu antiaritmiktir. En uzun etkili antiaritmiktir.
•
En önemli kullanılış endikasyonu; diğer ilaçlara d ire n ç li v e n tr ik ü le r ta ş ik a rd i ve fib rila s y o n tedavisidir.
A) Prazosin B) Ketanserin C) Nifedipin D) Diltiazem E) Ergotamin E rgotam in va zoko n striksiyo n yapan e rg o t a lk a lo itid ir. K a n la n m a b o z u k lu ğ u o la n k iş ile rd e k u lla n ılm a z . R a y n a u d h a s ta lığ ı is e ö z e llik le e lle rin y ü z e y e l dam arlarında dolaşım ın bozulm ası sonucu oluşur. Raynaud hastalığında, cilt damarlarının kasılmasına bağlı ellerde morarma ve kanlanma azalması izlenir. Tedavide alfa blokörler(doksazosin), kalsiyum kanal blokörleri (nifedipin,
Yan E tkile ri •
Pulmoner alveolit ve fibrozis
• Korneada mikroopasiteler • Ciltte mavimsi diskolorasyon • Atropine dirençli AV blok ve kardiyojenik şok • Yapıca tiroksine benzer. Bu nedenle tiroid fonksiyon bozuklukları oluşturur. Guatrojen olabilir •
Hipo / hipertiroidili hastalarda kullanılmamalıdır.
• Karaciğerde yağlı infiltrasyon •
Periferik nöropati ve proksimal kas güçsüzlüğü
141
4.
Adenozin, atrioventriküler düğümün iletkenliğini en fazla baskılayan en kısa e tkili antiaritm iktir. B re tily u m , a d re n e rjik nöron b lokörüdür. D ijita l in to k s ik a s y o n u n a b a ğ lı g e liş e n a ritm ile rd e kullanılm am alıdır.
Sadece acil durum larda, özellikle lidokain ve kardiyoversiyona cevap vermeyen ventriküler fib rilasyo n tedavisinde İV yolla kullanılan, başlangıçta noradrenalin salgılanm ası arttıran daha sonra deprese eden Sınıf 3 antiaritm ik ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Amiodaron
B) Morisizin
C) Sotalol
D) Bretilyum
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
• Amiodaron g üçlü s it p450 enzim inhibitörüdür. Kinidin ve digoksin gibi bazı diğer antiaritmiklerin düzeyini yükseltebilir.
E) Dofetilit Sotalol, bir beta blokör antiaritmik ilaçtır. İb u tilid , potasyum kanal blokörü ve sodyum kanal aktivatörüdür. Özellikle atrial flu tte r tedavisinde etkilidir.
Antiaritmik İlaçların Sınıflandırılması IB
IA
ıc
r
II
III
IV
Lidokain
Flekainid
Propranolol Amiodaron Verapamil
Prokainamid Fenitoin
Enkainid
Asebutolol Sotalol
Kinidin
Diltiazem
Dizopiramid Meksiletin Propafenon Esmolol
Bretilyum Bepridil
İmipiramin
Dofetilide
Tokainid
Lorkainid
Atenolol
Moricizin
Metoprolol ibutilide
Bretilyum : Sadece acil durumlarda, özellikle lidokain ve kardiyoversiyona cevap vermeyen ventriküler fibrilasyon tedavisinde İV yolla kullanılır. Endojen noradrenalin sa lg ıla n m a s ın ın b aşlan gıçta yaptığı stim ulasyo n u depresyon izler. Özellikle iskemik hücrelerde aksiyon potansiyeli süresini uzatır. Bu etkileriyle ventriküler aritmiler ortaya çıkartabilir. Uzun süre kullanımı pulmoneralveolitve fibrozis, ayrıca tükürük bezinde şişme yapabilir. Ventriküler taşikardi ve ventriküler fibrilasyon tedavisinde İV yolla 150 mg’lık başlangıç dozunu takiben 1-4 mg/dakika dozunda infüzyonla idame ettirilir. D oğru cevap: D
D oğru cevap: B 5. 2.
Aşağıdaki a ntiaritm ik ilaç ve yan eşleştirm elerinden hangisi doğru d e ğ ild ir?
etki
Aşağıdakilerden hangisi kardiyak kontraktilite bozuksa özellikle tercih edilen b ir antiaritm ik ajandır? A) Amiodaron
A) Kinidin - Tinnitus
C) Diltiazem
B) Prokainamid - Lupus benzeri sendrom C) Vernakalant - Taşikardi D) Digoksin - Diskromatopsi E) Amiodaron - Tiroid disfonksiyonu V e rn a k a la n t, a m io d a ro n g ib i m u ltik a n a l b lo k ö rü a n tia ritm ik ajandır. A m iodarondan farklı olarak kalp hızını etkilemez. •
Kinidin: Tinnitus ve çinkonizme neden labilen grup IA antiaritmik ilaçtır.
•
Prokainamid: Lupus benzeri sendroma nedn olabilen grup IA antiaritmiktir.
•
Digoksin: Sarı-yeşil diskromatopsiye neden olabilen pozitif inotropik ilaçtır.
• A m iodaron: Tiroid disfonksiyonu yapabilen geçiş spektrumlu antiaritmiktir.
B) Morisizin D) Propranolol E) Verapamil
Am iodaron: Antiaritmik olarak çok sık kullanılan bir ilaçtır. Oral ve İV yolla kullanılabilir. Etkilerinin, tüm sınıflardan antiaritmik ilaçların etkilerine benzerliği vardır. Tüm aritmiler üzerine etkili olsa da özellikle başka ilaçlara rezistan ventriküler ekstrasistol ve atrial fibrilasyon tedavisinde kullanılır. Kardiyopulmoner resüsitasyonda v e n trik ü le r fib rila s y o n d e fib rile e d ild ik te n so n ra k u lla n ıla c a k en önem li ilaçlardandır. Miyokardı deprese etmemesi bir avantajdır. Kardiyak kontraktilite bozuksa (ejeksiyon fraksiyonu Adenozin
A) Kinidin
V
B) Lidokain
Doğru cevap: A
C) Prokainamid D) Tokainid E) Amiodaron D oğru cevap: E
J
L.
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
142
6.
Aşağıdakilerden hangisi kinidinden beklenebilen bir etki d e ğ ild ir? A) Hasta sinüs nodlarım baskılama B) Pozitif inotrop etki C) Antikolinerjik etki D) Tinnitus
E) Baş ağrısı K inidin: Sınıf l a ’nın prototipidir. Oral ve İV kullanılır. Tüm aritmi tiplerinde, kullanılabilir. Özellikle kronik kullanımlarda tercih edilir, ancak uzun vadede yaşam süresini kısalttığına dair klinik bulgular vardır. Hasta sinüs nodlarım baskılayabilir; antikolinerjik ve direkt depresan etkidir. Baş ağrısı, vertigo, tin n itu s , işitm e kaybı, bulanık görm e ile karakterize çinkonizm ; ayrıca, kardiyak depresyon, gastrointestinal irritasyon ve alerjik reaksiyonlara (örn. trombositopenik purpura, lökopeni, dissemine intravasküler koagülasyon, döküntüler) neden olabilir. D oğru cevap: B
E n d ik a s y o n la rı: R e-entry’e bağlı aritm ilerde, atrial fibrilasyon ve flatter, ventriküler taşikardi ve fibrilasyonda kardiyoversiyondan sonra nüksü önlem ek için tercih edilir, VVolIf-Parkinson VVhite sendromu (aksesuar AV iletim). Düşük dozlarda antikolinerjik etkiyle A-V iletimi hızlandırır, bu nedenle dijitalizasyon yapılmadan veya AV iletimi yavaşlatan diğer ilaçlar verilmeden (verapamil, beta blokör) kullanılmaz. ‘ Digoksinin kan düzeyini yükseltir. Dijital zehirlenmesine bağlı ventriküler taşikardi ve fibrilasyonda kullanılmaz. Prokainam id: Endikasyonları kinidinle aynıdır. Kinidinden en önemli farkı antikolinerjik etkisinin daha düşük olmasıdır. Başlıca metaboliti olan N-asetilprokainamid sınıf III ilaçlara benzer aktivite gösterir. Yan etkile ri: Alerjik belirtilere, uzun süre kullananlarda lupus sendromuna, akut glokoma ve idrar retansiyonuna neden olabilir. ANA (+) leştirir, agranülositoza yol açabilir. Dizopiramid (Norpace) Ventriküler ektopik atış ve taşikardide kinidin ve prokainamidin alternatifidir. Belirgin (+) inotrop ve kinidinden daha güçlü antikolinerjik etkinliğe sahiptir. D oğru cevap: D
7.
Aşağıdaki antiaritm iklerden hangisi dozda verildiğinde çinkonizm yapabilir? A) Verapamil
yüksek
B) Amiodaron
C) Propranolol
D) Kinidin E) Fenitoin
SINIF 1 A N T İA R İT M İK İL A Ç L A R (SO D YU M K A N A L B L O K Ö R L E R İ) Ortak özellikleri faz O'ı baskılamaları, yüksek dozda lokal anestezik etki göstermeleri ve re-entry sonucu meydana gelen aritmilerde tercih edilmeleridir. IA grubu belirgin proaritmik etki gösterir (Torsades de pointes tipi aritmi). IA GRUBU (K in id in , P ro kaina m id , D izop ira m id)
8.
Altmış altı yaşındaki erkek bir hasta miyokart infarktüsü sonrası yoğun bakımda izlenirken ventriküler fibrilasyona giriyor. Medikal tedavi sonrası ritmi düzelen hastada hipotansiyon, antinükleer antikor (ANA) pozitifliği ve agranülositoz gelişiyor. Bu tablo, aşağıdaki hangisinin kullanım ına o labilir?
a ntiaritm ik ilaçlardan bağlı olarak gelişm iş
A) Prokainamid B) Kinidin C) Esmolol D) Verapamil
Faz O’ı yavaşlatır, faz 3’ü (QT mesafesi) ve aksiyon potansiyeli süresini uzatır. Özellikle depolarize hücrelerdeki aktif Na* kanalları üzerine etkilidir ve anormal ektopik pacemaker aktivitesini baskılar.Kinidin (Longacor, Natisedine)Hücrelere Na+ girişini bloke eder (faz 0 depresyonu), efektif refrakter periyodu uzatır, faz 3’ü (EKG’de ÖTmesafesi) ve aksiyon potansiyelini uzatır. Yan e tkile r: -
Bradikardi, Atropin benzeri antikolinerjik etki ile taşikardiye neden olabilir.
- AV blok. - Yüksek dozlarda ventriküler taşikardi (torsade de pointes- tedavisi: magnezyum, geçici pacemaker takılması) -
Trombositopenik purpura
-
Ç inkonizm : görme bulanıklığı, kulak çınlaması, baş ağrısı, oryantasyon bozukluğu ve psikoz- nedeni bilinmeyen bir aşırı duyarlılık reaksiyonudur
-
Senkop
E) Dofetilid A n tia ritm ik ila ç la rın o lu ş tu rd u ğ u ö n e m li yan e tk ile r b ilin m e s i gereken konulardandır. P rokainam id lupus benzeri tablo o lu ştu ra n ila çtır. Soruda a nahtar kelim e a n tin ü kle e r a n tik o r (ANA) p o z itifliğ id ir. Prokainamid MI sonrası oluşan ventriküler aritmi tedavisinde (fibrilasyon flatter) lidokainden sonra amiodarone birlikte ikinci seçenek ilaçtır. Prokainamid gangliyon blokajı da yaptığı için hipotansiyon oluşturabilir. Diğer yan etkileri arasında lupus benzeri tablo, antinükleer antikor (ANA) pozitifliği, hepatit, ateş, diare, torsades de pointes tip aritmi ve agranülositozistir. Esmolol, bir beta blokerdir ve kalsiyum kanal blokeri olan verapamil ile birlikte daha çok supraventriküler aritmi tedavisinde kullanılır. Dofetilid, grup 3 antiaritmik ilaç olup atriyal fibrilasyonda kullanılır
Doğru cevap: A
9.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi hem atropin benzeri aktivite hem de o ksito ksik etki gösterir? A) Reserpin
B) Kinidin
C) Amiodaron
D) Lidokain E) Fenitoin
13. Aşağıdaki antiaritm ik ilaçlardan hangisi normal m iyokardiyal dokuda relatif olarak çok az e le ktrofizyo lojik etki oluştururken, iskem ik m iyokardiyal dokunun aritm oje nik eğilim ini baskılar? A) Propranolol
Kinidin güçlü a n tiko lin e rjik etki gösterir. Kinidinin sahip olduğu diğer etkiler oksitoksik etki, antimalarial etki ve antipiretik etkidir. Kinidin kininin dizomeridir. D oğru cevap: B
10. Şiddetli kinidin to ksisitesind e kullanılacak ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Sodyum laktat
B) KCI
C) Nitroprussid
B) Prokainamid
C) Kinidin
D) Lidokain E) Dizopiramid
Lidokain genelde aksiyon potansiyeli devam süresini kısaltır ve dolayısıyla diyastol sırasında dokunun kendine gelmesi için daha uzun süre geçirmesine olanak sağlar. Hem aktive, hem de inaktive Na kanallarını da bloke eder. Bu, lidokainin normal miyokarddaki etkisinin, depolarize iskemik dokunun tersine, az olmasına sebep olur. Dolayısıyla lid o k a in m iyokard infarktüsü (Mİ) gib i iskem ik dönem lerden kaynaklanan aritm ilere karşı özellikle uygundur.
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
143
D) Dijital D oğru cevap: D
E) EDTA Kinidin toksisitesinde en etkili ilaç sodyum laktattır. Bu ilaç dokuyu alkali yaparak ilacın reseptörlere bağlanmasını azaltır ayrıca iyonik gradienti artırarak sodyum akımını arttırır.
14. Aşağıdaki antiaritm iklerden hangisinin iskem ik dokularda etkinliği daha fazladır? A) Lidokain
B) Amiodaron
C) Sotalol
D oğru cevap: A
D) Enkainid E) Verapamil
11.
-
Aşağıdaki antia ritm ik ilaçlardan hangisi sodyum kanallarını bloke ederek aksiyon potansiyelini uzatır? A) Amiadaron
B) Lidokain
C) Metopolol
D) Kinidin
E) Verapamil Kinidin sodyum kanallarını bloke eden 1a grubu ilaçlardandır. ***1a: Aksiyon potansiyelini uzatırlar. ***1b: Aksiyon potansiyelini kısaltırlar. ***1c: Aksiyon potansiyelini çok az etkilerler.
D oğru cevap: D
D oğru cevap: A
15. Torsades de pointes tip i aritm iye vol acmavan ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Kinidin
B) Probukol
C) Verapamil
D) Terfenadin E) Amiodaron
Grup IA (Kinidin, Prokainamid, Dizopiramid), amiodaron, sotalol, ibutilid, terfenadin, astemizol, probukol, bepridil, pimozid gibi ilaçlar Torsades de pointes tipi aritm iye yol açar. Tedavide ilk tercih magnezyumdur. D oğru cevap: C
12. Aşağıdakilerden hangisi tedavisi için kullanılm az?
ventriküler
taşikardi
16. A n tifu ng al kullanan b ir hastada sisaprid verildiğ in de aritm i ortaya çıkıyor. Hasta aşağıdakilerden hangisini kullanm ış olabilir?
A) Kinidin
B) Lidokain
A) Amfoterisin B
C) Adenozin
D) Esmolol
C) Flukonazol
E) Amiodaron Adenozin: Paroksismal supraventrikülertaşikardinin sinüs ritmine çevrilmesi için kullanılır. Wolff-Parkinson-White sendromunda olduğu gibi aksesuar baypas yollarının bulunması durumunda da etkilidir. Etkisinin çok kısa süreli olması ve kardiyak depresan etkisinin bulunmaması avantajdır. Öncelikle Valsalva manevrası gibi bir vagal m anevranın denenm esi, m anevra sinüs düğüm üne dönmede başarılı olmazsa adenozin uygulanması önerilir. Kısa etkili olduğu için profilakside kullanılmaz.
B)Klotrimazol D)Griseofuvin E) Ketokonazol
Ketokonazol mikrozomal enzim inhibitörüdür. Terfenadin, astem izol ve sisaprid gibi ilaçlar Torsades de pointes (EKG de QT uzaması) tipi aritmiye neden olur. Bu etkileri Ketokonazol ile birlikte alındığında belirginleşir. QT m esafesini uzatan d iğ e r ila ç la r arasında kinidin, prokainamid, dizopiramid (grup IA), amiodaron, sotalol, dofetilid, ibutilid (grup III), probukol, pimozid, trisiklik antidepresanlar yer almaktadır.
Doğru cevap: C D oğru cevap: E
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
17.
Aşağıdaki antiaritm ik ilaçlardan hangisi en dar spektrum ludur? A) Amiodaron
B) Dizopiramid
C) Lidokain
yan e tk ile ri a rtırd ığ ı ve e p ile p tik n ö b e t g e liş im in i kolaylaştırdığı için artık kontrendikedir. Antiaritmik olarak da lidokain kullanılır. Ayrıca kardiyak aritm iyi engellemek için IV NaHC0 3 uygulanm ası etkili bulunm uştur.
D) Kinidin Trisiklik antidepresan zehirlenmesinde kalbi en az depresse eden ilaç olan lidokain kullanılır.
E) Verapamil Lidokain karaciğerde ilk geçiş etkisine maruz kalan ve intravenöz yoldan kullnılması zorunlu olan bir antiaritmiktir. Atriyoventriküler iletim hızını etkilemeyen lidokain bu nedenle sadece ventrikül kaynaklı aritmilerde kullanılır ve en dar spektrumlu antiaritmiktir. A m io d a ro n , en geniş etki spektrum una sahip olan antiaritmiktir. Yarı ömrü en uzun olan ilaçtır. Hipotiroidi ve pulmoner fibrozise yol açabilir. Verapamil AV iletimi yavaşlatması nedeniyle paroksismal atrial taşikardi olgularının tedavisinde kullanılır. D oğru cevap: C
K in id in , d is o p ir a m id ve p ro k a in a m id grup 1a antiaritmiklerdendir. Kardiyak depresyonu olan hastalarda ve trisiklik antidepresana bağlı ritm bozukluğu tedavisinde kullanılmazlar. F ieka in id grup 1c antiaritmiktir. Kardiyak depresyona neden olabilir. D oğru cevap: B
20. EKG’de QT m esafesini aşağıdakilerden hangisidir?
uzatmayan
A) Amiodaron 18.
B) Lidokain
C) Terfenadin
Aşağıdaki antiaritm iklerden hangisi sem patolitik etkili d e ğ ild ir?
ilaç
D) Bepridil E) Probukol
A) Lidokain
B) Propranolol
E K G ’de QT m e s a fe sin i uzatan ila ç la r ş u n la rd ır:
C) Propafenon
D) Bretilyum
IA grubu antiaritm ikler, amiodaron, sotalol, probukol, terfenadin, astemizol, sisaprid, befridil, pimozid.
E) Amiodaron Sempatolitik etkili antiaritmikler, adenozin, amiodaron, bretilyum, propafenon, propranolol, kinidin, ve verapamildir. Lidokain, sodyum kanal blokaj yapan IB grubu antiaritmiktir. Sempatolitik etkisi yoktur.
f
_ ““...........“ \ Q T‘yi uzatan önemli ilaçlar: • Probukol • Terfenadin / Astemizol
D oğru cevap: A
• Eritrom isin • TAD (T ris ik lik antidepresanlar) 19.
A m itrip tilin toksikasyonununda oluşan kardiyak aritm i tedavisinde kullanılabilecek antiaritm ik ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
V
A) Disopiramid
D oğru cevap: B
• Fenotiyazinler ve Haloperidol
J
B) Lidokain C) Kinidin D) Prokainamid E) Fiekainid N o n s e le k tif tr is ik lik a n tid e p re sa n olan a m itrip tilin toksikasyonunda, ajitasyon, konvülsiyon, antikolinerjik bulgular ve kardiyak ritm bozukluğu oluşur. Ölüm nedeni ventriküler aritmidir. Ventriküler aritmi tedavisinde intravenöz yolla so dyu m b ika rb o n a t a n tid o t o la ra k uygulanır. Lidokain de aritm i tedavisinde uygulanır. ANTİDEPRESAN ZEHİRLENMESİ: • Antikolinerjik bulgular • Ajitasyon ve konvülsiyon •
K ardiyotoksik etki
İntrakardiyak iletimde yavaşlama (QT intervalinde uzama) oluştururlar. Ölüm nedeni ventriküler aritmidir. Zehirlenme durumunda; fizostigm in kullanılmasına rağmen kardiyak
21. A ntiaritm iklerden hangisi normal hücrelerde refrakter periyodu kısaltıp depolarize hücrelerde refrakter periyodun uzamasına yol açar? A) Kinidin
B) Propranolol
C) Amiodaron
D) Lidokain E) Propafenon
Normal hücrelerde refrakter periyodu kısaltıp depolarize hücrelerde refrakter periyodun uzamasına yol açan ilaç lidokaindir.Lidokain Faz 0’a h a fif e tk ilid ir, faz 3’ü ve dolayısıyla aksiyon potansiyeli süresini kısaltır, fibrilasyon eşiğini yükseltir. Dijital zehirlenmesi, kalp cerrahisi, kalp kateterizasyonu ve akut myokard infarktusu sırasında gelişen akut ventriküler aritmilerin önlenmesinde kullanılır. Karaciğerde ilk geçiş etkisine maruz kaldığı (%70) için i.v. olarak verilir. Tüm antia ritm ikle r içerisinde kalbe toksik e tkisi en az olandır. A tria l ve nodal a ritm ile re karşı etkisizdir.
Doğru cevap: D
1
E
45
22.
Kırkbeş yaşında, a ritm isi olan bayan hastaya kinid in başlanıyor. Yüksek ventrikül hızıyla acil servise getirilen hastanın bu durum unun düzeltilm esine yö ne lik ne yapılm alıdır?
C) Efektif refraktör periyodun uzaması
B) Kolin esteraz inhibitörü verilmeli
D) Katekolaminlerin kalbe etkilerinin inhibisyonu
C) Amiodaron verilmeli D) Vagal aktiviteyi baskılamak için atropin verilmeli E ) Vagal tonusu arttırmak için düşük doz digoksin verilmeli - Kinidine bağlı gelişen ventriküler taşikardilerde d igoksin uygulam ası en e tkili tedavidir. Bir kalsiyum kanal blokörü veya beta adrenerjik blokör uygulamasından da fayda görülebilir.
D oğru cevap: E
23.
E) Aksiyon potansiyeli süresinin kısalması Aksiyon potansiyeli süresinin kısalması refrakter periyodu kısaltır bu da aritmiye neden olur. A n ti-a ritm ik ilaçlar aksiyon potansiyeli süresini uzatırlar bu yolla refrakter periyodu uzatırlar. D oğru cevap: E
27. Prokainam id ya nlıştır?
için
aşağıdakilerden
hangisi
Böbrek yetm ezliği olan hastada, torsade de pointes aşağıdakilerden hangisinin birikim ine bağlı o luşur?
A) Trombositopeniye neden olur.
A) Amiodaron
B) Metoprolol
C) Prokainamid
D) Kinidin
C) N-asetil prokainamid adlı bir metaboliti antiaritmik etki gösterir
E) Verapamil - P ro kaina m id vü cutta m eta b o liti olan Nasetilprokainamde dönüşür. Bu bileşiğin de tip 3 antiaritmik etkisi vardır. -
A) Sodyum kanal blokajı B) Kalsiyum kanal blokajı
A) Beta adrenerjik blokör verilmelidir
-
26. Aşağıdakilerden hangisi a ntiaritm ik ilaçların etki mekanizmalarından d e ğ ild ir?
Birikimi sonucu to rsa de s de p ointes tip i aritm i oluşur.
B) Kan basıncında yaparlar
yüksek
derecede
azalma
D) Yapısındaki bir nitrojenin karbonla değiştirilmesi sonucu prokain oluşur E) Prokainamid yavaş asetilleyicilerde SLE benzeri sendrom yaparlar Trombositopeni kinidinin yan etkisidir. Prokainamid bu tür etki yapmaz ancak SLE benzeri sendrom yapar.
D oğru cevap: C
D oğru cevap: A
24.
28. Acile getirilen bir hastada ventriküler kalp hızı hızlanarak 190 atım/dakikaya gelmiştir. Hastanın eşine sorulduğunda eşinin digoksin ve hidroklorotiazid kombinasyonunu kullandığı ve fazlaca muz yediği öğreniliyor.
Kardiyoversiyona dirençli atrial aritm i tedavisinde aşağıdaki ilaçlardan hangisi faydalıdır? A) Amiodaron
B) Bretilyum
C) İbutilid
D) Kinidin E) Verapamil
İbutilid veya dofetilidin intravenöz olarak uygulanması elektriksel konversiyona dirençli atrial aritmi tedavisinde faydalıdır. D oğru cevap: C
İlk yapılacak işlem hangisi olm alıdır? A) İntravenöz magnezyum verilmesi B) Kinidin kullanımı C) İntravenöz lidokain kullanımı D) intravenöz potasyum kullanımı
25.
-
-
Katekolam inlerin yol açtığı aritm ilere karşı etkili a ntiaritm ik hangisidir? A) Lidokain
B) Amiadaron
C) Metoprolol
D) Kinidin
E) Verapamil Beta blokör ajanlardan biri olan metaprolol sempatik a ktiviten in arttığı heyecan, stres, egzersiz ve hipertiroidizm durumlarında ortaya çıkan aritmilere karşı oldukça etkilidir. Faz 4 depolarizasyonu süprese eder.
D oğru cevap: C
E) Oral prokainamid kullanımı Artmış ventriküler hızın kontrolünde en iyi ilaç lidokaindir. Tiazid kullanımına bağlı görülen hipokalemi de bu tür belirtiler verir ancak muzdaki potasyum fazlalığı bu ihtimali ortadan kaldırır. Sebze ve meyveler potasyumdan zengin besin maddeleridir.
Doğru cevap: C
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
mtmmamm
KARDIYOVASKULER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
146
29. A n tia ritm ik ilaçlar için hangisi yanlıştır?
A n tia r itm ik le r le te d a v i
A) Propafenon SLE benzeri durum yapar B) Simetidin enkainidin toksisitesinde artışa neden olur C) 1C sınıfı ajanlar aritmojeniktir D) Enkainid kalp hastalığından olan ani ölüm riskini arttırır E) Flekainid myokard infarktüsüne bağlı oluşan devamlı olmayan ventriküler aritmileri önlemede etkilidir Class I (1. sınıf) antiaritmikler güçlü sodyum kanal blokeridir. O nedenle tüm aritmilerde rutin olarak kullanılmaz. Bu grup ajanlar hayatı tehdit eden ve ntriküle r aritm ilerde kullanılır.
Sık görülen bazı a ritm ile rd e tedavi endikasyonları; 1- A triya l fla tte r - Propranolol - Verapamil - Kinidin (Alternatif) - Digoksin (Alternatif)
2- A triya l fibrilasyon - Propranolol - Kinidin (Alternatif) - Amiodaron (Alternatif)
3- AV nod ree ntry - Propranolol - Verapamil - Digoksin (alternatif)
4- Akut supraventriküler taşikardi - Adenozin - Verapamil
A n tia r itm ik le r ilk s e ç e n e k le r 1. Atrial Aritmiler
5- Akut v e n trik ü le r taşikardi
a. Atrial flutter, fibrilasyon: Verapamil + digital b. Paroksismal supraventriküler taşikardi: Verapamil 2. Ventriküler Aritmiler
- Kinidin - Sotalol - Amiodaron
6- V entriküler fibrilasyon
a. Akut ventriküler taşikardi (MI sonrası): Lidokain b. Digilate bağlı aritmiler: Fenitoin, lidokain c. Aşırı refraktör aritmiler amiodarom İD: 08i 134
- Epinefrin - Lidokain - Amiodaron - Bretilyum İD: 08İ050
D oğru cevap: E D oğru cevap: B 30. Başka herhangi bir kalp rahatsızlığı olmayan paroksism al atrial ta şikardili (PAT) hastaların tedavisinde ilk tercih aşağıdakilerden hangisidir? A) Kaptopril
B) Verapamil
C) Propranolol
32. Lidokaine yapıca benzeyen ancak oral etkinliği olan ilaç hangisidir? A) Bretilyum C) Prokainamid
D oğru cevap: B
31. Supraventriküler ta şikardiyi sonlandırm ada oldukça e tkili olan ancak kısa etki süreli ilaç hangisidir? A) Propranolol
B) Adenozin
C) İzoproterenol
D) Atropin E) Papaverin
Adenozin klasik antiaritmik ilaçlardan değildir. Yarı ömrü 10 saniye kadar olduğu için p ro fla ktik olarak kullanılm az ancak supraventriküler aritmileri sonlandırmada oldukça etkilidir. Atropin ve izoproterenol bradiaritmi tedavisinde kullanılırlar.
D) Tokainid E) Disopramid
D) Digoksin E) Klonidin
B) Amiodaron
Tokainid ve meksiletin lidokaine yapıca benzeyen ancak oral etkinliği olan ilaçlardır. Bu iki ajan ventriküler aritmilerde kullanılan 1B sınıfı (class 1B ilaçlardandır. Prokainamid prokainin amid türevidir. D isopram id a tropine benzer antim uskariniketki yapar. Amiodaron III. sınıf antiaritmiktir. Bretilyum da III. sınıf antiaritmiktir. D oğru cevap: D 33. Aşağıda ilaç ve EKG’ye etkileri eşleştirilm iştir. Bunlardan vanlıs olan hangisidir? A) Metoprolol —► PR aralığında artma B) Flekainid —> QT aralığında azalma C) Kinidin —> QRS aralığında artış D) Verapamil —> PR aralığında artma E) Lidokain —►EKG’ye pek etki yapmama Flekainid IC grubu ilaçtır ve QT aralığına etkisi yoktur. IA grubu ilaçlar PR-ORS ve QT aralığında artış yaparlar. Lidokain 1B grubu ilaçtır ve EKG’ye pek etkisi yoktur. Verapamil PR aralığını uzatır. QRS ve QT’ye etkisi yoktur. Metoprololün EKG’ye etkisi verapamil gibidir.
Doğru cevap: B
34. Aşağıdaki antiaritm iklerden hangisi sodyum kanallarını bloke eden, aksiyon potansiyeli süresini çok az etkileyen ve a ritm ileri yüksek insidensde başlatabilen ilaçtır? A) Lidokain
B) Meksiletin
C) Flekainid
D) Kinidin
hip ertiroidizm sem ptom larını düşürür. P ro p ra n o lo l m em bran s ta b iliz e e d ic i ö z e lliğ i n e d e n iy le te rc ih edilir. D oğru cevap: C
37.
E) Verapamil Flekainid, enkainid ve lorkainid gibi IC sınıfı ilaçlar sodyum kanallarını bloke eder, aksiyon potansiyeline etkileri de çok azdır. Bu sınıf ilaçlarda ilaçla oluşturulan aritmi insidansında artma olur.
Tremoru olan hastalarda tercih edilmeyen antiaritm ik ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Propranolol
B) Verapamil
C) Meksiletin
D) Dizopiramid E) Kinidin
M eksiletin, lido kain tü re vi a n tia ritm ik tir. V e ntrikü le r aritm i tedavisinde kullanılır. Trem or oluşum una neden olur. “A n tia ritm ik ila ç la rın k o n tre n d ik a s y o n la rı” başlıklı tabloya bakınız. A n tia r itm ik ila ç la rın k o n tre n d ik a s y o n la rı
D oğru cevap: C
35. A tria l flatterde kinidin tedavisine digital eklenm esi uygundur. Burada digitalin fonksiyonu hangisidir? A) Kinidinin plazma etkinliğini artırır
konsantrasyonunu
artırarak
B) A-V nodun iletimini azaltır C) Preloadı azaltır
Hastalık
Kontrendike Olan İlaç
Kalp yetmezliği
Flekainid / Dizopiramid
AVN disfonksiyonu
Dijital / 3-blokör/ Ca-blokörleri / Amiodaron
WPW sendromu
Ca-kanal blokörleri / Dijital
infranodal ileti bozukluğu
Na-blokörleri / Amiodaron
Aort stenozu
Bretilyum
MI hikayesi
Flekainid
Kardiyak transplant
Adenozin
Diare
Kinidin
BPH ve glokom
Kinidin / Dizopiramid
Artrit
Prokainamid
Akciğer hastalığı
Amiodaron
Konstipasyon
Verapamil
Tremor
Mexiletin / Tokainid
Astım / hipoglisemi
B-blokör/ Propafenon
D) Kinidinin negatif inotropik etkisini kaldırır E) Periferik vazodilatasyon yapar
D oğru cevap: C
Digitaller kinidinin plazma konsantrasyonunu artırmaz ve vazodilatasyon da yapmaz. A-V nodun iletimini azalttığı için kinidinin atrial flatteri azaltıcı etkisini artırır. Kinidin antikolinejik etkisi nedeniyle AV iletim i hızlandırabilir. D oğru cevap: B
38.
Aşağıdaki antiaritm iklerden hangisini pace maker aktiviteyi etkiler? A) Adenozin
B) Dofetilid
C) Ibutilid 36. H ipertiroidiye bağlı oluşan aritm i aşağıdaki ilaçlardan hangisiyle en ivi kontrol edilir? A) Tokainid
B) Verapamil
C) Propranolol
D) Digitalis E) Bretilyum
H ipertirodizm görünüşte (3 adrenoreseptörleri artırır. P adrenoreseptör antagonistler, örneğin propranolol
D) Vernakalant E) Sotalol
Pace m aker A k tiv ite y i E tkile m e yen A n tia ritm ik le r: • Vernakalant • İbutilid • D ofetilid • Adenozin
Doğru cevap: E
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
147
KARDIYOVASKULER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
148
39. Aşağıdaki a ntiaritm ik ilaçlardan hangisinin kalpteki iyon kanalları üzerindeT-recovery süresi diğerlerine göre daha uzundur? A)
Disopiramid
r-------------------------------------------------------------------------------
ANJİNA PEKTORİS TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
B) Morisizin
C) Sotalol
D) Kinidin E) Flekainid
v____________________________________________________, 1.
TREC s ü re s i: Antiaritm ik ilaçların bağlandıkları iyon kanalından ayrılma hızına T-recovery (Trec) süresi denir. TREC süresi en kısa olan antiritmik Lidokain, en uzun olan ise Flekainid’tir.
Aşağıdaki durum lardan hangisi nitrat kullanımı için kontrendikasyon d e ğ ild ir? A) Kor pulmonale B) Glokom C) Idiyopatik hipertrofik subaortik stenoz
TREC S ü releri:
D) Siyanoz
•
Lidokain: 0,1 sn - 0,2 sn
•
Fenitoin: 11 sn
•
Flekainid: 11 sn
E) Variant anjina A n iin a te d a v is in d e ku lla nıla n n itra tla rın en önem li ku lla nım e n d ik a s v o n la rı:
D oğru cevap: E
• Stabil / stabil olmayan / variant angina • Akut myokard infarktüsü tedavisinde
40.
Kardiyak transplantasyon sonrası kullanılmaması gereken anti a ritm ik aşağıdakilerden hangisidir?
• Kalp üfürümlerinin lokalizasyonunu ayırt etmek için Buna ka rşılık n itra tla rın k o n tre n d ik a s y o n la rı:
A) Prokainamid
B) Vernakalant
• Kafa içi basınç artışı
C) Sotalol
D) Fenitoin
• Glokom
E) Adenozin
• Kor pulmonalede • Siyanotik hastalıklar
A d e n o zin :
• Kronik obstrüktif hastalık Supra ventriküler aritmi tedavisinin en güçlü ilacıdır. P-R mesafesini en fazla uzatan antiaritmiktir. Transplantasyon sonrası ve astımlı hastalarda kullanılması kontrendikedir. Etki süresi en kısa antiaritmiktir. D oğru cevap: E
• Hipertrofik obstrüktif kardiyomyopati Variant anjinada nitratlar kullanılabilmesine rağmen, ilk tercih kalsiyum kanal blokörleridir. D oğru cevap: E
2.
N itratlar ile b irlikte beta-biokör verilm esi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Nitratlar ile birlikte beta-blokör verilmesi sempatik aktivasyonu baskılar. B) Nitratlar ile birlikte beta-blokör verilmesi nitratlara gelişen toleransı önler. C) Nitratlar ile birlikte beta-blokör verilmesi Nitirk Oksit salınımını artırır. D) Nitratlar ile birlikte beta-blokör verilmesi nitratların etkisini uzatır. E) Nitratlar ile birlikte beta-blokör verilmesi su tuz tutulumunu önler.
N itra tların yaptığı va zod ila tasyo n so nu cu ta nsiyo n d ü ş e r. T a n s iy o n d ü ş ü n c e a k tiv e o la c a k s is te m ; sem patik sistem dir. Bu nedenle n itra tlar ile birlikte P -blokör ve rilm e s i; hem ta n s iy o n d üşm esi sonucu oluşan sem patik aktivasyonu baskılar hem de refleks taşikardiyi önler. Nitratlar ise vazodilatasyona bağlı sempatik stimülasyon yaptıkları için, p-blokörlerin kontraktiliteyi azaltıcı etkilerini kompanse ederler. Organik Nitratlar çok lipofilik ilaçlardır ve düz kas hücreleri içine kolayca girerler. Hücre içinde sülfidril (-SH) grubu
içeren endojen organik maddelerle (sistein ve asetilsistein gibi) etkileşerek S-nitrozotiol türevlerine dönüşürler. Bu dönüşüm sırasında NO salınır.
4.
Hipertansiyon ve angina pektoris tedavisi gören bir hasta acile taşikardi şikayetiyle geliyor. Hasta aşağıdaki ilaçlardan hangisini kullanıyor o labilir?
Uzun süreli kullanımda tüm nitratların etkisine tolerans gelişir. Bunun nedeni; ortamda nitratların uzun süre bulunması sülfidrilli endojen maddelerin tükenmesine ve d o la y ıs ıy la NO o lu ş u m u n u n a z a lm a s ın a y o l açmasıdır.
A) Verapamil
B) Diltiazem
C) Propranolol
D) izosorbit mononitrat E) Rezerpin
NİTRAT Mekanizması
a
Nitritler
Verapamil ve diltiazem kalsiyum kanal blokörüdür. Kalp atım hızını düşürür. Rezerpin santral sinir sistemine geçebilme özelliğine sahip bir adrenerjik nöron blokörüdür. En önemli yan etkileri sedasyon, depresyon, Parkinson benzeri tablo, konvülsiyon eşiğinde düşme ve mide asit salgısında artma sayılabilir.
Nitrik oksit
a
a
İz o s o rb id m o n o n itra t angina tedavisinde kullanılan en uzun etki süresine sahip nitrat bileşiği olup refleks taşikardiye neden olur. Nitrat grubu ilaçlar bu nedenle tek başlarına kullanılmaz, genellikle bir beta adrenerjik reseptör blokörü ile birlikte verilir. Nitratlar ayrıca, vazodilatör etkileri nedeniyle konjestif kalp yetmezliği olgularını tedavisinde kullanılır.
D oğru cevap: D
cGMP
5.
Miyozin hafif zincir defosforilasyonu
Efor anjinası olan bir hastada n itrogliserinin yarar sağlayıcı etkisini aşağıdakilerden hangisi açıklam az? A) Koroner arterlerin dilatasyonu rezistansı azaltır ve iskemik dokuya koroner akımı arttırır
Vasküler düz kas relaksiyonu
B) Periferik arteriollerin afterload’un azalması
dilatasyonu
sonucu
C) Sistemik venlerin dilatasyonu diastolik kardiak büyüklüğü azaltır D) Trombosit agregasyonunu azaltır E) Taşikardi diastolik koroner akımı arttırır N itratların içinde en önem lisi n itrogliserindir ve etki süresi aralığı 8 - 1 0 saatten transdermal 1 0 - 2 0 dakikaya (transdermal) kadar olan formları mevcuttur.
D oğru cevap: A 3
Çok kısa etki süreli (3-5 dakika) —►inhale amilnitrit 3.
Aşağıdakilerden hangisi vazodilatör etkili, bir ATP duyarlı potasyum kanal açıcısıdır? A) Pinasidil
B) Trimetazidin
C) Bepridil
D) Ergotamin
Kısa etki süreli (1-30 dakika) —> sublingual nitrogliserin ya da izosorbid dinitrat Orta etki süreli (4-8 saat) —* oral regular ya da yavaş salınımlı nitrogliserin ya da izosorbid dinitrat
E) Fenoldopam ATP-duyarlı potasyum kanal açıcıları (örn. diazoksit, minoksidil, kromokalim, pinasidil, nikorandil levosimendan): M em brandaki K+ ka na lla rım açarlar, böylece hiperpolarizasyona yol açarlar. Etkilerini insülin salgılayan hücrelerde, nöronlarda ve düz kasta gösterirler.
Doğru cevap: A
Uzun süreli (8-10 saat) —>transdermal nitrogliserin
I. NİTRATLAR Etki m ekanizm ası Damar düz kas hücrelerinde, sülfidril (-SH) grubu içeren asetilsistein ve sistein gibi m oleküllerle birleşm eleri sonucunda oluşan, S -n itro z o tio l b ile ş ik le ri, dam ar
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
149
KARDIYOVASKULER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
150
-
D ih id ro p irid in tü re v le ri: N ifedipin, nikardipin, nitrendipin, nizoldipin, amlodipin, felodipin, nimodipin, vazoselektifler
-
F e n ila lk ila m in tü r e v le r i: V e ra p a m il: K alp üzerindeki etkisi en belirgin olan kalsiyum kanal blokörüdür.
-
Benzotiazepin türevleri: Diltiazem
endotelinden nitrik oksid (NO) salıverilmesini uyarır ve cGMP aracılı gevşeme meydana gelir. Düşük dozlarda venodilatasyona neden olurlar. Kalbe venöz dönüş (preload) azaldığından sol venrtikül diastol sonu basıncı ve kalp üzerindeki yük azalır. Yüksek dozlarda ise arteriyel dilatasyona yol açarak (afterloadu azaltır) kalbin önündeki yükü azaltır. Koroner damarlarda dilatasyon yapması ikinci derecede önemlidir.
D oğru cevap: C
7.
Hangi ilaç antianginal olarak kullanılm az?
Nitratlar hipotansiyona neden olur, refleks taşikardi ortaya çıkar. Trombosit agregasyonunu azaltır. D oğru cevap: E
A) Nifedipin
B) Propranolol
C) Pindolol
D) Verapamil E) İsosarbid dinitrat
A n tia n g in a l o la ra k k u lla n ıla b ile n bazı ila çla r: 6.
Angina pektorisi şiddetlendirm esi en olası a ntih ip erta nsif ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
1- O rganik nitratlar: isosorbit dinitrat
A) Klonidin
B) Guanetidin
2- p-bloker: Propranolol
D) Metildopa
3- C a " kanal blokeri: Diltiazem
Nitrogliserin (transdermal yama olarak kullanılabilir. C) Hidralazin E) Propranolol Hidralazin direkt guanilat siklazı aktive ederek arteriyallerin düz kaslarını gevşetir. Arteriyel dilatasyonu sonucu refleks taşikardi, su ve tuz tutulumu, kardiyak kontraktilite ve output artışı, renin ve aldosteron salınımında artış ve buna bağlı su-tuz tutulumu oluşturur. Arteriyel dilatasyonu yapan ilaçlar (minoksidil, hidralazin diazoksit gibi) bu nedenlerle bir düretik ve |3 blokörler kombine edilmeli. Ayrıca hidralazin epikardiyal koroner arterleri dilate etmez. Bu nedenle koroner hastalığı olan hastalarda parenteral uygulanması kontrendikedir. A n jin a te d a v is in d e k u lla n ıla n ilaçlar; -
N itratlar: Düşük dozlarda venodilatasyon, yüksek dozlard a a rte riy e l d ila ta syo n , ayrıca koroner damarlarda dilatasyon yaparlar.
N ife d ip in Verapam il -
Kalsiyum kanal blokerleri (öze llikle nifedipin), prinzmetal angina (varyant angina) ataklarının tedavisi ve önlenmesinde en etkili ilaçlardır.
-
Bazı beta blokerler ise parsiyel agonisttir, yani intrinsik sempatomimetik aktivitesi vardır. Bu sebeple bunların antianginal olarak kullanılması sakıncalıdır. Pindolol ve asebutolol bu grup ilaçlara örnektir.
D oğru cevap: C
8.
Ellibeş yaşında anjina pektorisi olan bayan hastaya beta blokör başlanıyor.
Kısa etkililer: Nitrogliserin, izosorbit dinitrat (sublingual), amil nitrit (en kısa)
Aşağıdakilerden hangisi beta blokör kullanımım en ivi açıklar?
Uzun e tkililer: Pentaeritrol, tetranitral, eritritil tetranitrat, izosorbit dinitrat (oral), izosorbit mononitrat (en uzun) izosorbit dinitrat ve izosorbit mononitrat profilaktik olarak anjina nöbetlerinin önlenmesi amacıyla kullanılır. -
p blokörler: Kalp hızındaki azalma sonucu kalbin diastolde dolma süresini uzatır ve myokardin azalmış olan perfüzyonunu düzeltir. Sol ventrikül diastol sonu hacmini artırabilir. MI geçiren hastalarda yeniden infarkt görülme şansını azaltırlar ve bu hastalarda ömrü uzatırlar. Bu nedenle MI geçirmiş hastalarda kullanılır.
- Ca+2kanal blokörleri: Arteriyalleri genişletir, sistemik kan basıncını ve myokardin 0 2 tüketimini azaltır. Koroner vazodilatasyon myokard kanlanm asını artırır. Anjina tedavisi sonrasında görülen reperfüzyon aritmilerinde 1. tercih Ca+2 kanal blokörüdür.
A) Diastol sonu volümü arttırıp kalp kontraktilitesini arttırması B) Kalp hızını, kan basıncını ve kalbin kasılma gücünü azaltması C) Myokardin oksijen ihtiyacını arttırması D) Koroner arterlerde vasodilatasyon yapması E) İskemik alanlara olan kan akımını arttırması -
Beta blokörler esas olarak kalp hızını, kan basıncını ve kalbin kasılma gücünü azaltırlar. Böylece myokardin oksijen ihtiyacı azalır.
- Vazodilatasyon yapmazlar.
Doğru cevap: B
151
K linik olarak kullanılan en se le ktif p i reseptör antagonisti aşağıdakilerden hangisidir? A) Esmolol
B) Bupranol
C) Butoksamin
D) Metoprolol E) Nebivolol
E s m o lo l: Elim inasyon yarı ömrü en kısa olan beta blokerdir.kısa yarı ömrü eritrosit esterazı tarafından parçalanmasına bağlanmaktadır. B upranol: Selektif (33 reseptör antagonistidir Butoksam in: (32 selektif reseptör antagonistidir M eto p ro lo l: p i selektiftir, karaciğerde yıkılımı genetik polimorfizm gösterir N ebivolol: Klinik olarak kullanılan en selektif p i reseptör antagonistidir.özellikle NO salınımı belirgindir D oğru cevap: E
10.
Kırkaltı yaşında obez ve hipertansiyonu olan erkek hastaya efor sonrası gelişen anjinası için Beta b lo kör ajan başlanıyor. (Propranolol) Bir m üddet sonra ilacın etkisi azalıyor ve hasta yorgunluktan şikayet ediyorsa aşağıdakilerden hangisi en uvaun tedavi seçeneğidir? A) Tedaviye metaprolol eklemek B) Tedaviye nifedipin eklemek C) Aktivitesini azaltmayı önermek D) Propranolol dozunu arttırmak
E) Tedaviyi beta blokör, kalsiyum kanal blokörü ve nitrat kombinasyonuyla değiştirmek - Bu durumda yapılacak en iyi şey başka bir grup ajan kullanmaktadır. Kalsiyum kanal blokörü veya nitratlar tercih edilebilir. -
Propranolol dozunu arttırm ak yorgunluğu daha da arttırır. Aynı gruptan başka bir ajanın seçilmesi (metaprolol) etkiyi değiştirmez. Y E N İ A N T İA N J İN A L İL A Ç L A R
N icorandil: Hem no salınımına yol açar hem de k kanal açıcı etkisi bulunmaktadır. M olsido m in : Nitratlar gibi düz kaslarda guanilat siklaz enzimini aktive ederek düz kasları gevşetir. Ranolazin - Trim etazidin: Yağ asidi oksidasyonunu inhibe ederek kalbin oksijen tüketimini baskılarlar.
A n tia n g in a l ila ç la r
KARDIYOVASKULER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
9.
Antianginal ilaçlar ve ö zellikle ri 1- Organik n itra tla r; - Nitrogliserin - Isosorbid dinitrat - Amilnitrit
2- Kalsiyum kanal blokörleri; - Verapamil - Nifedipin - Diltiazem - Nikardipin
3- Beta blokörler; - Propranolol - Metaprolol • A n tianjin al tedavide prensip m yokarddaki iskem ik bölgedeki oksijen gereksinimiyle bunun temini arasındaki dengeyi kurmakdır. • Nitratlar nitrik asidin poliol esterleridir. • Nitratlar etkilerini NO üzerinden gösterirler. Dokularda sistein ve asetilsistein gibi sülfidril (-SH) grubu içeren maddelerde birleşip nitrik oksid (NO) açığa çıkarır. • NO, guanilat siklazı aktive eder. Sonuçla intrasellüler Ca” azalır ve düz kas gevşemesi gerçekleşir. • Aşırı miktarda nitrat alındığında thiol (SH) grubu tükenir ve NO oluşmaz. Nitrat toleransı oluşur. • Nitrat toleransından kaçınmak için 8:m ve 14:00 'de iki doz halinde dinitrat formunda alınmalıdır. • A s e til-s iste in , engelleyebilir.
(SH)
grubu
sa ğ la y a ra k
to le ra n sı
• Nitratların en sık görülen yan etkisi başağrısıdır. • Metilen mavisi NO'i bağlayarak nitratların vazodilatatör etkilerini önler. • En uzun etkili nitratlar izosorbid mononitrattır. • En kısa etki ise sublingual nitrogliserin kullanımında izlenir. • Nitritler methemoglobinemi yapar, nitratlar yapmaz. • Verapamil ve Diltiazem esas olarak kalbe direkt etkilidir, kalbin hızını yavaşlatarak ve koroner damarları dilate ederek antianginal etki yapar. • Kalsiyum kanal blokörleri arterioler vazodilatasyon yaparak myokardın oksijen tüketimini azaltır. • Beta blokörler myokard oksijen tüketim ini azaltarak antianjinal etki gösterir. • Beta blokörler diyastol süresini uzatıp koroner damarlar tarafından myokarda sunulan kan miktarını artırır. • Beta blokörler varyant anjinada kontrendikedir. • Varyant anjina tedavisinde ilk tercih kalsiyum kanal blokörleridir. • Stabil olmayan anjina olgularının tedavisinde nitrat ve Beta-blokörlerin yanı sıra tedaviye heparin ve aspirinde eklenir.
İvabradin (coralan): Kalpde sinüs düğümünde bulunan If akımının (içe yönelik Na akımının) spesifik inhibitörüdür. Kalp hızını izole olarak düşürebilen ilaçtır.
• Beta blokörler konjestif kalp yetmezliği ve astımda kontrendikedir.
Doğru cevap: B
• Pindolol gibi ISA (+) blokörlerin antianjinal olarak kullanılması sakıncalıdır. Çünkü intrinsik sempatomimetik etki ile oksijen tüketimini artırırlar. İD: 08İ052
11. N itrogliserinin, anjina pektoris tedavisinde kullanım ında yanlış olan hangisidir? A) Oral kullanım
HİPERLİPİDEMİ TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
B) Sublingual kullanım
C) İntravenöz kullanım
D) Transdermal kullanım
E) Merhem olarak kullanım Nitrogliserin oral kullanılabilir ancak karaciğerdeki organik redüktaz fazlalığı nitrogliserini inaktif hale getirir. Sonuç olarak etkisiz bir tedavi olur.
Hipolipidemikler A n tihip erlip ide m ik ilaçlar HMG CoA Redüktaz in h ib itö rle ri;
D oğru cevap: A
12. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi efor anjinasının p rofilaksisinde kullanılan ilaçlardan d e ğ ild ir?
- Lovastatirı - Simvistatin - Fluvastatin
- Mevastatin - Provastatin - Atorıastatin
Safra asidi reçineleri - Kolestramin
A) Nadolol
B) Diltiazem
C) Amilnitrit
D) Oral izosorbide dinitrate
- Kolestipol
Lipoprotein klirensini artıranlar;
E) Transdermal nitrogliserin Kalsiyum kanal blokerleri ve beta blokerler efor anjinasının tedavisinde anjina ataklarının sayısını azaltırlar ve 4-8 saat etki sü re lid irler. Amilnitrit ise oldukça kısa süren 5 dakika kadar etki süresine sahiptir. O nedenle anjina proflaksisinde kullanılmaz.
- Klofibrat
- Fenofibrat
- Gemfibrozil
- Bezafibrat
Siprofibrat
D iğ e rle ri; ■ Niasin ■ Probukol •Tiroksin
- Neomisin - Beta-sitosterol
• S t a t in f e r , k o le s te r o l b iy o s e n te z in i H M G -C o A re d ü k ta z ı k o m p e t e t if
D oğru cevap: C
o la r a k in h ib e e d e r e k e n g e lle r . • K o le s t e r o l b iy o s e n t e z in in
a z a lm a s ı k o m p a n z a t u a r o l a r a k
p la z m a d a n h e p a t o s i t l e r e k o l e s t e r o l ç e k ilm e s in e
13. İnhalasyonla kullanılan, hızla etkiye başlayan ancak çok kısa etki süresine sahip ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Amil nitrit
n e d e n o lu r.
LD L d ü z e y i d e d iğ e r LD L d ü z e y in i e n f a z la d ü ş ü re n ila ç la r d ı r . • S t a t in l e r L D L d ü z e y in i d ü ş ü r ü r k e n , H D L d ü z e y in i d e a r t ı r ı r . • T e r a p ö tik o la r a k f a m ily a l v e n o n - f a m ily a l h ip e r k o le s t e r o le m ile r d e k o le s te r o lü d ü ş ü r m e k iç in e t k il id i r . • S t a t in le r , a ile v i h ip e r k o le s t e r ile m is i o la n h o m o z ig o t h a s ta la r ın
B) Nifedipin
C D L r e s e p t ö r le r i o lm a d ığ ın d a n ç o k a z y a r a r s a ğ la r la r .
C) Sublingual nitrogliserin D) İsosorbide mononitrate E) Terbütalin Amil nitrit oldukça uçucu olan bir sıvıdır. Ampuller içinde olan ilaç, ampul kırılarak inhalasyonla kullanılır. Hemen etkiye başlar ve etkisi 5 dakika gibi kısa bir süre devam eder. Terbütalin de aerosol olarak kullanılır. Ancak anjinaya neden olabilen bir ilaçtır. Amil nitrit ise antianjinaldir.
k u l l a n ı m ı n d a g ö r ü l e n toksisite myopati ve rabdomyolizdir. En sık görülen yan etkileri, kabızlık ve karın ağrısı gibi GIS şikayetleridir. • S t a t in le r serum kumarın seviyesinde artışa y o l a ç a r la r. • H a m ile v e e m z ir e n a n n e le r d e kontrendikedir. • A n t i h ip e r l ip i d e m ik le r i n k u lla n ı m d a gastrointestinal irritasyon sık g ö r ü lü r . • Kolestiramin, bağırsaklarda safra asitlerine bağlayarak • S t a t in le r in
e n t e r o h e p a tik d o la ş ım la k a r a c iğ e r e d ö n m e le r in i e n g e lle r. B ö y le c e
D oğru cevap: A
LD L s e n t e z i d ü ş e r v e k o le s t e r o l s a f r a a s i t l e r i n e d ö n ü ş ü r. En sık g ö r ü le n y a n e t k is i k a b ı z lı k tı r . T ip 3 , 4 v e 5 't e k o n t r e n d ik e d ir . •
14. N itrogliserin neden sublingual ve rilir?
Niasin, karaciğerdeki TAG sentezini, s e r b e s t y a ğ a s id i m ik t a r ı n ı sınırlar. En g e n iş s p e k t r u m lu a n t ih ip e r li p id e m i k t i r .
a z a lt a r a k
B) Koroner kan akımını artırır ilk-geçiş
TA G 'da
a ç m a s ı n e d e n iy le h a le n k u lla n ı lm a m a k t a d ır . •
A) Kompliansı artırır C) Karaciğerden olduğundan
Klofibrat, lipoprotein lipaz aktivitesini artırarak p la z m a
a z a lm a s a ğ la r. G a s t r o in t e s t in a l v e h e p a t o b ili y e r n e o p la z iy e y o l
• N ia s in y a ğ d o k u s u n d a li p o l iz i in h ib e e d e r v e b ö y le c e k a r a c iğ e r
eliminasyonu
fazlaca
D) Renal atılımı düşürür E) Başağrısı flushing gibi vazodilatör yan etkileri azaltır
TAG ü r e t m e k iç in ih t iy a ç d u y d u ğ u y a p ı t a ş la r ı n ı e n g e lle r . V LD L s e n te z i d u ru r. ■ K a ra c iğ e r LD L 'y i d a h a ç o k s a fra a s id i s e n t e z in d e k u lla n ır . S t a t in le r h e p a t o s it le r d e k i LD L s a y ıs ın d a n e t b i r a r tı ş a n e d e n o lu r. ■ P r o b u k o l L D L u p t a k e in i a r t ı r a r a k k o l e s t e r o l d ü z e y in i d ü ş ü rü r. A n tio k s id a n e t k il id i r . T o rs a d e s d e p o in t e s t i p i a r it m i y e y o l a ç a r. H D L 'y i d ü ş ü rü r.
N itratlar karaciğerde organik nitrat redüktazların çok olması nedeniyle çok fazla metabolize edilir. Sublingual v e rild iğ in d e ka ra ciğ e rd e ilk g e çiş e lim in a syo n u n a uğramaz.
• Niasin Tip I haricindeki tüm hiperlipidemilerde kullanılır. ■ G e n fib r o z il k lo f i b r a t g ib i lip o p o r o t e in lip a z ı in d ü k le y e r e k V L D L v e t ir g li s e r i d d ü z e y in i d ü ş ü rü r. H D L d ü z e y in i k lo f i b r a t a g ö r e d a h a f a z la y ü k s e lt ir y a n e t k il e r i n i a z o lm a s ı n e d e n iy le k lo f i b r a t a t e r c ih e d ilir .
Doğru cevap: C
1.
Kalp üzerinde en fazla yan etkiye sahip hipolipidem ik ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
Gemfibrozil, fibrik asit türevidir. Lipoprotein lipaz sentezini arttırır. Lovastatin, HMG coA redüktaz inhibitörüdür.
A) Lovastatin
D oğru cevap: C
B) Gemfibrozil C) Nikotinik asid
3.
D) Probukol
R osuvastatin’in hipolipidem ik aşağıdakilerden hangisine bağlıdır?
etkisi
E) Kolestiramin A) HMG-CoAsalınımını stimule eder.
Seçeneklerde bulunan Probukol; kullanımdan kaldırılmış bir hipolipidemik ilaçtır. Özellikle en önemli yan etkisi; kalp üzerine olan etkisidir. Belirgin kardiyotoksik bir ilaçtır. EKG’de QT intervalini uzatır.
B) HMG-CoA redüktaz enzimini inhibe eder. C) VLDL’yi inhibe eder. D) Safra asitlerine bağlanır. E) Lipoprotein lipaz aktivitesini arttırır.
•
Karaciğer ve barsakta kolesterol sentezini azaltır. Trigliserit düzeyini değiştirmez.
•
L ip o p ro te in ta n e cikle ri içine g ire re k lipid peroksidasyonunu, yani kolesterolün oksidasyonunu inhibe eder (antioksidan etki).
Statin gurubu ila ç la r HMG-CoA redüktaz enzim ini inhibe ederek e tk i g ö ste rir. H ip o lip id e m ik ila ç la r genelde e tki m ekanizm aları ile so ru lu rla r. Statinlerin en sık görülen yan etkileri gastrointestinal sistem intoleransıdır.
♦ HDL düzeyini tüm diğer hipolipidemiklerden farklı olarak düşürür.
S E R İV A S T A T İN (S T A T İN L E R )
♦ Vücut dokularında 6 ay kadar depolanır. Bu nedenle kullandıktan sonra 6 ay kadar hamile kalınmamalıdır. Gemfibrozil, fibrik asit türevidir. Lipoprotein lipaz sentezini arttırır. Lovastatin, HMG coA redüktaz inhibitörüdür. Nikotinik asif, HDL miktarını en fazla arttıran hipolipidemik ilaçtır. Kolestiramin, safra asidi bağlayan bir reçinedir.
Yağ dokusunda lipolizi inhibe ederek gösteren hipolipidem ik ilaç hangisidir?
S o nu çta bu ila ç la r a) Kolesterol sentezini azaltarak b) LDL yıkımını artırarak kolesterol düzeyini düşürür.
D oğru cevap: D2
2.
Lovastatin ve simvastatin ön ilaçtır. Atorvastatin en uzan, fluvastatin en kısa etkilidir. Kolesterol sentezinde hız kısıtlayıcı enzim olan HMG- KoA(3-hidroksi-3-metilglutarilkoenzim A) redüktaz enzimini inhibe ederler.Karaciğer h ücrele rind e ko le ste ro l d üzeyinin azalm ası, hücre yüzeyindeki LDL reseptörlerinin sayısını artırır. LDL bu reseptörlere bağlanarak hücre içine alınır ve yıkılır. LDL düzeyini en belirgin olarak düşüren ilaçlardır.
etki
A) Gemfibrozil B) Dekstrotiroksin
C) Niasin
Antiaterojenik etkisi bulunan HDL düzeyini artırır. En önemli endikasyonları Tip 2A hiperlipidemiler ve nefrotik sendrom ya da böbrek yetmezliğine bağlı hiperlipidemilerdir. Tip 3,4 ve 5’te diğer ilaçlarla beraber kullanılır. -
Gebelerde, em ziren kadınlarda ve çocuklarda kullanılması kontrendikedir.
-
S erivastatin g ra vim e trik gücü en yüksek olan statindir.
D) Lovastatin
E) Östrojenler Oldukça geniş spektrumlu bir hipolipidemik olan Niasin’in (nikotinik asid) 2 temel etki mekanizması bulunmaktadır: •
•
Primer etkisi; yağ dokusunda lipaz’i inhibe etmesi ve sonuç olarak karaciğerde VLDL sentezini azaltmasıdır. Çok düşük dansiteli lipoprotein(VLDL)’de azalma sonucunda plazma düşük dansiteli lipoprotein(LDL) düzeyi düşer. Lipoprotein lipaz aktivitesini arttırır.
Niasin ayrıca; en aterojenik lipoprotein olan lipoprotein (a) düzeyini azaltır (östrojen ve neomisin gibi) ve yüksek dansiteli lipoprotein(HDL) düzeyini belirgin yükseltir. Seçeneklerde bulunan Gemfıbrozil’de Niasin gibi lipoprotein lipaz enzimini aktive etmektedir.
Ön ilaç olanlar: Lovastatin ve simvastatin, En uzun e tkili: Atorvastatin, En kısa e tk ili: Fluvastatin Yan e tkileri: En sık gastrointestinal şikayetler (kabızlık, diare, karın ağrısı). Uzun süreli kullanımda transaminazlarda yükselme, rabdomyoliz, myozit benzeri sendrom. En ciddi yan etkileri ise R a b d o m y o liz ve k a ra c iğ e r fonksiyon testi bozukluğudur. Statinler teratojendir. Gebelikte kontrendikedirler. En aüçlüsü ve en uzun etkilisi: Rosuvastatin En kısa etkilisi: Fluvastatin Karaciğerde m ikrozom al enzim lerle parçalanm ayan Pravastatin
KARDIYOVASKULER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
153
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
154
Ön ilaç olanlar: Sim vastatin, Lovastatin
4.
Antioksidan özelliği belirgin olan: Atorvastatin
Aşağıdaki m etabolitleri yaratm az?
statin çiftlerinden hangisinin HMG CoA redüktaz inhibisyonu
İç in d e HM G -CoA geçen e n zim le ri
A) Simvastatin - Atorvastatin
• HMG-CoA redüktaz: Kolesterol sentezi
B) Fluvastatin - Pravastatin
• HMG-CoA sentetaz: HMG-CoA sentezi
C) Rosuvastatin - Lovastatin
• HMG-CoA liyaz: Keton sentezi
D) Serivastatin - Simvastatin E) Rosuvastatin - Atorvastatin
VLDL salınımı nikotinik asitle inhibe olur. Kolestram in safra asitlerine bağlanır.
Fluvastatin - Pravastatinin HMG CoA redüktaz inhibisyonuna neden olan aktif metabolitleri yoktur.
Lipoprotein lipaz stimulasyonu klofib ra t ile olur.
D oğru cevap: B
“ D o k u la ra K o le s te ro l tra n s p o rtu ve lip o p ro te in m etabolizm asını etkileyen ila ç la rın tem el e tk i y e rle ri ” başlıklı şekile bakınız.
5.
D oğru cevap: B
Heterozigot ailesel hiperkolesterolem i tanısı konm uş 8 yaşında çocuk hastada kullanılabilecek lipid düşürücü aşağıdakilerden hangisidir? A) Pravastatin B) Gemfibrozil C) Bezafibrat D) Rosuvastatin E) Klofibrat
D o k u la r a K o le s t e r o l t r a n s p o r t u v e l i p o p r o t e i n m e t a b o l i z m a s ı n ı e t k i l e y e n i la ç l a r ı n t e m e l ' e t k i y e r l e r i (C : k o le s t e r o l, C E : k o le s t e r o l e s t e r i, T G : t r i g l i s e r i d , M V A : m e v a l o n a t , H M G - C o A r e d ü k t a z : 3 - h i d r o k s i- 3 m e t i l g l u t a r i l C o A r e d ü k t a z , V L D L : ç o k d ü ş ü k d a n s i t e l i li p o p r o t e i n ; L D L ; d ü ş ü k d a n s it e li lip o p r o t e in , H D L ; y ü k s e k d a n s it e li lip o p r o t e in )
Pravastatin 8 yaş sonrası familyal hiperkolesterolemisi olan çocuk hastalarda kullanılabilen lipid düşürücüdür.
L ip o liz i in h ib e v e s tim u le ede n h o rm o n la ra ö rn e k le r
Çocuk ve gebelerde fibrik asid türevleri kullanılmazlar.
İnhibe edenler
Ç ocu k hastada K u lla n ıla b ile c e k L ip id D ü şü rü cü le r:
Adenozin
B-Lipotropin
Gastrik inhibitör peptit
GH
insülin
Glukagon
• Kolestiramin • Pravastatin s
8
yaş
• Simvastatin, atorvastatin, lovastatin > 11 yaş D oğru cevap: A
Stimule edenler
Oksitosin
Katekolaminler
Somatomedinler
Prolaktin Sekretin
6.
Lovastatinin en sık görülen aşağıdakilerden hangisidir?
yan
A) Kabızlık-diare
B) Cilt döküntüsü
C) Myopati
D) Baş dönmesi
etkisi
D oğru cevap: C
9.
Aşağıdaki a ntihiperlipidem ik ilaçlardan hangisi kutanöz vazodilatasyon nedeniyle sıcak basması hissi yapabilir?
E) Transaminazlarda yükselme D oğru cevap: A
A) Niasin
B) Probukol
C) Gemfibrozil 7.
Safra kesesinde kolesterol taşı gelişim insidansını arttıran hipolipidem ik ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Klofibrat
B) Kolestiramin
C) Niasin
D) Lovastatin E) Probukol
Bu soruya cevap olan klofibrat bir fibrik asit türevidir; karaciğerden safraya kolesterol salgılanmasını arttırırlar. Bu nedenle bu gruptaki ilaçlar safra kesesinde kolesterol taşı oluşum insidansını arttırırlar. Ayrıca; belirgin antitrombositik - antikoagülan etkisi bulunmaktadır ve belirgin myozit oluşturabilir (gemfibrozil gibi).
Niasin kutanöz vazodilatasyon, sıcak basması hissi yapabilir; bu yan etkiler prostaglandin aracılı olduğu için aspirinle önlenebilir. Ayrıca, bulantı, gastrointestinal sıkıntılar, kaşıntı, döküntüler, cilt kuruması, akantosis nigrikans yapabilir. Nadiren hepatotoksisiteye yol açtığı için karaciğer fonksiyon testleri düzenli izlenmelidir, insülin rezistansı oluşturabildiği için karbonhidrat intoleransına sebep olabilir. D oğru cevap: A
10. Kolestiram in, safra asidi bağlayan bir reçinedir. Gebelerde ve çocuklarda güvenle kullanılabilir. Niasin, Niasin piyasada bulunan ve HDL’yi en fazla yükselten ilaçtır. Ayrıca kolesterilester transfer protein (CTEB) in h ib ö tü rü olan to rc e tra p ib HDL’yi belirgin olarak yükseltir. Ancak bu etken maddenin atorvastatin ile kombine preparatları için yapılan Faz III çalışmaları sırasında mortaliteye neden olması nedeniyle geliştirilmesi durdurulmuştur. Lovastatin, HMG coA redüktaz inhibitörüdür. P ro b u ko l, karaciğer ve barsakta kolesterol sentezini azaltır.
Aşağıdakilerden hangisi lipolizi stim üle eder? A) Adenozin B) İnsülin
Aşağıdakilerden hangisi en aenis spektrum lu antih ip erlipid em iktir? A) Lovastatin
B) Niasin
C) Bezafibrat
D) Probukol E) Neomisin
N ik o tin ik a s it (N iasin): -
En geniş spektrumlu antihiperlipidemiktir.
- Adipoz dokuda trigliseridlerden yağ asidi dönüşümünü sağlayan hormon sensitif lipazı inhibe ederek lipolizi önler (c - AMP antagonisti). Aterojenik etkisi olan lipoprotein (a) sentezini de azaltır. -
Lipoliz sonucu oluşan serbest yağ asidleri trigliserid sentezinde kullanıldığı için, niasin lipolizi inhibe ederek plazmada serbest yağ asidi miktarını azaltır ve VLDL ve trigliserid sentezi azalır.
-
LDL plazmada VLDL’nin yıkım ürünü olduğundan, LDL sentezini de azaltarak kolesterol düzeyini de düşürür.
-
HDL d üze yin i antihiperlipidemiktir.
D oğru cevap: A 8
8.
C) Prolaktin D) Oksitosin E) Gastrik inhibitör peptit
D) Ezetimib E) Lovastatin
Doğru cevap: B
b elirg in
o la ra k
artıran
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
155
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
156
11. A n tihip erlip ide m ik düzeyini düşürür?
ilaçlardan
hangisi
HDL
f
*
A) Probukol
B) Niasin
C) Simvastatin
D) Kolestiramin
• Hiperkolesterolemi: S ta tin le r
\
kolestiram in ve
niasin
E) Gemfibrozil Probukol LDL’nin plazmadan uptake’sini artırarak plazm a ko le ste ro l d üze yin i düşürür. Tip 2A hiperlipidemide kullanılır. EKG’de QT m esafesini uzatır (Torsade de pointes A ntioksidan etkilidir. Diğer antihiperlipidem iklerden farklı HDL düzeyini düşürür.
• HipertrigliseridemiıSemfibrozil ve niasin •
Kombine hiperlipidemi:N iasin
ve sta tin le r
J
V D oğru cevap: E
15. H ipertrigliseridem isi olan bir hasta için aşağıdaki ilaçlardan en uvaun olanı hangisidir?
D oğru cevap: A
f
' Hiperlipidemi Tedavisinde İlk Tercihler
A) Kolestipol
12. A ntiaterojenik olan lipoprotein aşağıdakilerden hangisidir?
B) Gemfibrozil
C) Niasin
D) Simvastatin E) Lavostatin
-
A) Şilomikron
B) HDL
C) IDL
D) LDL
Fibrik asit türevleri lipoprotein lipaz enzimini indükleyerek VLDL’den trigliserit ayrılmasını ve trigliserit düzeylerini düşürücü etki gösterirler.
E) VLDL HDL antiatojenik bir lipoproteindir.
D oğru ce va p :B
Damar duvarındaki kolesterolü alır ve karaciğere taşır.
16. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi safra absorbsiyonunu engelleyerek seviyesini düşürür?
- Aterojenik lipoproteinlerin oksidasyonunu inhibe eder. D oğru cevap: B
A) Kolestipol
B) Gemfibrozil
C) Nişin
D) Simvastatin
A )< 1 3 0 m g /d l
B )< 1 5 9 m g /d l
E) Klofibrat - Kolestiramin ve Kolestipol safra asitlerini bağlanma yoluyla konjuge ederek enterohepatik dolaşıma geçmelerini önler ve feçesle atılımlarını arttırır.
C) < 200 mg/dl
D) < 239 mg/dl
-
Bu durumda kolesterol LDL ve sentezinde kullanılmaz ve safra asitlerine dönüşür.
-
Sonuçta LDL ve kolesterol düzeyleri düşer.
13. Yetişkin bir insanın kan kolesterol seviyeleri hangi sınır altında tutulm alıdır?
E) < 240 mg/dl -
asitlerinin kolesterol
Kan total kolesterol seviyelerinin 200’ün üstüne çıkması koroner arter hastalığı için risk faktörlerindendir.
D oğru cevap: C
14. T rigliserit seviyesini düşürm ek için en uvaun diyet metodu hangisidir?
D oğru cevap: A 17. Aşağıdaki a ntihiperlipidem ik ilaçlardan hangisi kalp gliko zid lerinin, yağda çözünen vitam inlerin plazma seviyelerini düşürür?
A) Günlük 10g yağ içeren diyet B) Statin kullanmak C) Homosistein kullanmak D) Omega-6 yağ asidinden zengin bitkisel yağ içerikli diyet
E) Omega - 3 yağ asidi içeren diyet -
Omega -3 yağ asitleri balıkta bulunan ve trigliserit seviyesini düşürücü özelliği olan bir gruptur.
-
Omega
-
Niasin ve fibratlar hipertrigliseritemide statinlerden daha etkilidirler
-6
B) Gemfibrozil
C) Lavastatin
D) Niasin
E) Klofibrat Safra asitlerini bağlayan Kolestipol; birçok farmakolojik ajanın, demirin, folik asidin, yağda çözünen vitaminlerin emilimini azaltır. (
"
"X
LDL Reseptörlerinin Sayısını Arttıran ilaçlar -
yağ asitleri trigliserit seviyesini yükseltir.
- Artmış şilomikron düzeyi için homosistein ve diyet yağ içeriği azaltılmalıdır.
A) Kolestipol
S ta t in le r
-
Kolestiram in
-
D e k stro tiro k sin
V Doğru cevap: A
J
18. Aşağıdakilerden hangisi etkilerinden d e â ild ir?
statinlerin
yan
A) Kabızlık
B) Diyare
C) Kas ağrısı
D) Sıcak basması
21. Ciddi hipertrigliseridem i ve şilom ikronem isi olan hastada eş zamanlı GUT hastalığı mevcutsa önerilen lipid düşürücü aşağıdakilerden hangisidir? A) Probukol
E) Güçsüzlük
B) Omega - 3
C) Fenofibrat S ta tin le rin yan e tk ile ri; - Kabızlık - Diyare - Karın ağrısı - Transaminazlarda yükselme - Rabdomyoliz - Myozit benzeri sendrom
F en ofib rat ürikozik etki ile Miks d islip id e m is i olan hiperürisemik hastalarda kullanılabilir. F ib rik A s it T ü re vle ri:
D oğru cevap: D
19. Ailesel kom bine hiperlipidem ide statinlerle hangi ilacın kom binasyonu en iyi sonuç verir? A) Gemfibrozil
B) Niasin
C) Klofibrat
D) Koletipal
A ile s e l kom bine h ip e rlip id e m id e s ta tin le rle niasin kombinasyonu tek ilaç kullanmaktan daha iyi sonuç verir.
_
\
Ezetimib Kolesterolün in te stin a l emilimini bloke e d e re k e tk i g ö s te rir. J e ju n a l e n te ro s itle rd e kolesterolün lümenden tra n s p o rtu n u sağlayan NPC1L1 proteini üzerinden e tk ilid ir . T o ta l ko lestero l ve LDL seviyelerin i a z a ltır . B a rs a k ta glukronidasyona u ğ ra r. S ta tin le r le kombine ku llanılır. İ k i nedenden dolayı;
1 ) Tek başına kullanılırsa karaciğerde kolesterol sentezi a rta b ilir ve sta tinle kombinasyonunda LDL'yi daha da azaltır. 2 ) B irlik te kullanımında s ta tin le rin dozu a z a ltılır ve böylece rh abdom yoliz ris k i azalmış olur.
v
-
G em fibrozil
-
F en ofib rat
-
K lo fib ra t
-
C ip ro fib ra t
•
B e zafib rat
-
F ib rik a s it tü re v le ri (PPAR-a) üzerinden;
-
E n d o te l k ö k e n li lip o p ro te in lip a z a k tiv ite s in i artırırlar.
- A d ipo z dokuda lipolizi inhibe ederler.
E) Kolestiramin
f
D) Niasin E) Kolestipol
J
D oğru cevap: B
20. Aşağıdaki durum lardan hangisindeki hiperlipidem i tedavisinde ilaçlardan önce diyet önerisinde bulunulm alıdır?
-
Ö z e llik le tr ig is e r id y ü k s e k liğ i o la n b ozukluklarında ku lla n ılırla r.
lip id
-
M iks D is lip id e m i (Serum trigliserid ve kolesterolün aynı anda yüksekliği) tedavisinde kullanılır.
-
Fenofibrat ürikozik etki ile Miks Dislipidemisi olan hiperürisemik hastalarda kullanılabilir.
-
Safra kesesi taşı oluşumuna neden olurlar.
D oğru cevap: C
22. Niasin hakkında söylenem ez?
aşağıdakilerden
hangisi
A) Kan basıncını düşürür B) VLDL sentezini azaltır C) Lipolizi inhibe eder D) Pellegra tedavisinde kullanılır E) Plazma trigliserid ve kollesterolünü düşürür Niasin bir vitamindir ve hipolipidemik ajandır. Kan basıncına etkisi yoktur. D oğru cevap: A 23. K lofibrat olm az?
aşağıdakilerden
hangisine
neden
A) Familyal kombine hiperlipoproteinemi B) Familyal disbetalipoproteinemi
A) Lipoprotein lipaz aktivitesini artırır
C) Familyal hiperkolesterolemi
B) Plazma kolesterol seviyesini düşürür
D) Familyal hipertrigliseridemi
C) Dolaşımdaki trigliserid seviyesini düşürür
E) Primer şilomikronemi
D) Lipolizi azaltır
Primer şilomikronemide diyetteki yağ miktarı düşürülerek ilaç tedavisine gerek kalmadan sonuç alınabilir.
E) VVarfarinin plazma konsantrasyonunu artırır Klofibrat lipoprotein lipaz aktivitesini artırır bu da lipolizi artırır. Plazma kolesterolü üzerine çok az etkisi vardır.
D oğru cevap: E
Doğru cevap: D
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
7
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
158
24. H ipolipidem ik etkisi olmayan hangisidir? A)
Gemfibrosil
B) Lovastatin
C)
D-tiroksin
D) Nikotinik asit
27.
E) Oral kontraseptifler
Hiperkolesterolemi nedeniyle lipid düşürücü ilaç kullanan 56 yaşındaki erkek hastada miyopati ve miyoglobinüri tespit edilmiştir. Bu etkiyi yapması muhtemel lipid düşürücü çifti aşağıdakilerden hangisidir?
H ip o lip id e m ik ila çla r; • Nikotinik asit
A) Nikotinik asit-A torvastatin
• HGM-CoA redüktaz inhibitörleri
B) Gemfibrozil - Rosuvastatin
• Mevastatin, kolestiramin
C) Ezetimib - Kolestiramin
• Lovastatin
D) Neomisin - Nikotinik asit
• Simvastatin
E) Kolestiramin - Lovastatin
• Klofibrat
M iy o p a ti ve ra b d o m iy o liz yapan lip id d ü ş ü rü c ü le r s ta tin le r ve fib rik a s it tü re vle rid ir. Bu ik i g rubun ü yeleri B seçeneğinde b ir arada ve rilm iş tir.
• Probukal Oral kontraseptiflerin hipolipidemik etkisi yoktur.
M İYO PATİ V E R A B D O M İY O L İZ YAPAN LİPİD DÜ ŞÜ RÜ CÜ LER
D oğru cevap: E
25. Aşağıdakilerden hangisi fib rik a sit türevlerinin yan etkilerinden biri d e ğ ild ir? A) Döküntü B) Miyopati C) Aritmi E) Gastrointestinal sistem intoleransı F ib rik a sit tü re vle ri sta tin le rin tersin e hipokalem iye neden olabilm ektedir. F ib rik A s it T ü re v le rin in Yan E tkile ri Döküntü
• Gastrointestinal sistem semptomları •
• Gemfibrozil •
Fenofıbrat
•
Klofibrat
•
Bezafibrat
STATİNLER:
D) Hiperkalemi
•
FİBR İK AS İT TÜ REVLER İ:
•
Rosuvastatin
• Atorvastatin •
Fluvastatin
•
Simvastatin
•
Lovastatin
•
Pravastatin
D oğru cevap: B
Miyopati
• Aritmi •
Hipokalemi
•
Karaciğer fonksiyon testlerinde yükselme
28. Kolesterol safra taşları aşağıdakilerden hangisinin oral kullanım ı ile e ritileb ilir?
Nadiren rabdomiyoliz
A)
Lovastatin
D oğru cevap: D
C)
Ursodiol
B) Dehidrokolik asit D) Oktreotid E) Omega 3
26. G em fibrozilin en önem li van etkisi aşağıdakilerden hangisidir? A)
Bulantı, kusma
B) Lökopeni
C)
Karaciğer hasarı
D) Aritmi
E) Konvulsiyon Gemfibrozil’in ana toksisitesi gastrointestinal rahatsızlık ve deride kızarıklıklardır.
Doğru cevap: A
Ursodiol (ursodezoksikolik asit); bir safra asididir ve kolesterol taşlarını eritir. D oğru cevap: C
29. T üm ör nekrozis fa ktö r a seviyelerini azaltarak dam ar endotel fo nksiyonunu düzelten ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A)
Rosuvastatin
C)
Niasin E) Ezetimibe
B)
Gemfibrozil
D)
Avasimibe
159
Acyl koenzim A kolesterol açiltransferaz inhibitörüdür (ACAT). ACAT barsak, karaciğer ve m akrofajlarda kolesterol esterlerinin sentezini katalizler. A vasim ibe plazm a lip id s e v iy e s in i ço k fazla etkilem eden tü m ö r nekrozis fa k tö r a s e v iy e le rin i azaltarak dam ar e ndotel fonksiyo nu nu düzeltir. D oğru cevap: D
30. Aşağıdaki dislipidem i nedenlerinden hangisi, kolesterol artışını trigliseride göre daha fazla o lu ştu ru r? A) Hipotiroidi B) Yüksek doz kortizol kullanımı C) Östrojen tedavisi D) Diabetes mellitus E) Alkol kullanımı
H ip o tir o id i ve o b s tr u k t if k a ra c iğ e r h a s ta lığ ın d a kolesterol seviyesi, trig lise rid seviyesinden yüksektir. L ip id b o z u k lu ğ u yapan h a s ta lık la r H astalık
M ajö r Lipid Bozu klu ğu
Diabetes Mellitus
Trigliserid »kolesterol
Nefrotik sendrom
Trigliserid »kolesterol
Alkol
Trigliserid »kolesterol
Oral Kontraseptif
Trigliserid »kolesterol
Östrojen Kullanımı
Trigliserid»kolesterol
Glukokortikoldler
Trigliserid »kolesteroi
Hipotiroidizm
Kolesterol »trigliserid
Obstruktif Kc hast
Kolesterol »trigliserid
D oğru cevap: A
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
A va sim ib e :
HEMATOPOETIK SİSTEMİ ETKİLEYEN İLAÇLAR 2.
Aşağıdaki maddelerden enzim ini inhibe eder?
ANTİKOAGÜLAN İLAÇLAR
hangisi
kallikrein
A) Aspirin - Anagrelid 1.
Aşağıdaki çiftlerden hangisi antagonizm aya b ir örnektir?
B) Tripsin - C1-esteraz
fizyo lo jik
C) PAF - Dazoksiben
A) Heparin - protamin sülfat
D) Kortizon - Kinin
B) PKurşun - EDTA
E) Aprotinin- C1 esteraz
C) Arsenik - Dimerkaprol D) EAsetilkolin - Atropin
Aprotinin; kallikrein enzim inin in h ibitö rü dü r ve akut pankreatitin tedavisinde kullanılır.
E) Anjiotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörleri - Nonsteroid antiinflamatuar ilaç (NSAİİ)
Endojen olarak bulunan 2 kalllikrein inh ibitö rü vardır: 1. C1-esteraz
F izyo lo jik antagonizm a TUS sınavında birkaç kez sorulmuştur. Bu nedenle hem fizyolojik antagonizmayı hemde antagonistik etkileşimler ile ilgili bilinmesi gerekenler yandaki tablodadır.
Antagonistik etkileşimler;
2. Alfa2-makroglobulin Doğru cevap: E 3.
Heparin uygulam ası aşağıdaki hangisinde kontrendike d e ğ ild ir?
1. Kimyasal Antagonizma: Agonistin, antagonistle kimyasal olarak birleşmesi sonucu etkisiz hale gelmesi olayıdır. Kimyasal antagonistlerin çoğu, çeşitli ilaç ve zehirlerle meydana gelen zehirlenmelerin tedavisinde kullanılan maddelerdir. Bu antagonizmaya örnekler: • Dimerkaprol; başta civaolmak üzere bazı metallerle (arsenik, bizmut vb.) zehirlenmelerin tedavisinde kullanılır. Bu tü r metaller, vücuttaki proteinlerin tiol gruplarına bağlanırlar. Dimerkaprolde bulunan tiol gruplarının bu ağır metallere affinitesi daha fazladır. Böylece metal atomu, dimerkaprol tarafından protein moleküllerinden koparılır. • Kimyasal antagonizmaya diğer bir örnek ise; heparin ile protamin sülfat (protamin sülfat, pozitif yüklüdür ve negatif yüklü heparini bağlar) ve digoksin ile Digibind arasındaki etkileşimdir. 2. Fizyolojik Antagonizma: Bir maddenin etkisinin, ayrı bir reseptör ve mekanizma aracılığıyla ters yönde etki yapan diğer bir ilaç ta ra f ından azaltılması veya ortadan kaldırılmasıdır. Bu tü r antagonizmada, antagonistlerin her biri tek başlarına verildiklerinde aslında agonisttirler, fakat fizyolojik etkileri birbirine zıttır. Buna örnek kolinerjik maddelerin yaptığı vazodilatasyonun katekolaminler tarafından ortadan kaldırılmasıdır. Ayrıca bazı doğal maddelerin sentez, depolanma veya salınımını bozan ilaçlar, bu maddeler aracılığı ile indirekt etki oluşturan ilaçların fizyolojik antagonistleri sayılır. Buna örnek; ACE inhibitörleri ile N S A İİ'ların b irlikte kullanımıdır. ACE inhibitörleri bradikinin birikimine yol açar, bradikinin ise P6I2 salınımı ile vazodilatasyon yapar. N S A İİ'la r ise PĞ’lerin sentezini önleyerek ACE inhibitörlerinin etkisini azlatırlar. 3. Farmakolojik Antagonizma: Buna örnek; kompetetif ve non-kompetetif antagonizmadır Doğru cevap: E
durum lardan
A) Aktif tüberküloz B) Bakteriyel endokardit C) Kontrol altına alınmamış hipertansiyon D) Dissemine intravasküler koagülapati E) Trombositopeni
HEPARİN •
Heparin glikozaminoglikan yapısındadır.
•
Heparin güçlü bir anyondur. Vücutta sentezlenen asidik madde’dir.
•
Heparin hem in vivo hem de in vitro etkilidir, (varfarin sadece in vivo etkilidir)
•
Plazmada a2 globulin fraksiyonunda Antitrombin lll’ü aktive ederek şu faktörleri inhibe eder.
•
Faktör İla • Faktör IXa • Faktör Xa
•
Faktör Xla • Faktör X İla • Kallikrein
•
Heparin faktör V lla ’ya karşı etkisizdir (faktör VII kanda aktif olarak bulunan -aktive edilmeyen- bir faktördür.)
•
Antitrombin lll’ün diğer adı heparin kofaktörü’dür.
•
Heparin etkisi açısından faktör VIla ve Xa en önemli faktörlerdir.
•
Heparin takibinde aPTT (aktive parsiyel tromboplastin zamanı) kullanılır, düşük molekül ağırlıklı heparin takibinde ise faktör Xa aktivite testi kullanılır.
•
D am ar Endotel m em branında bir enzim olan lipoorotein lipaz heparin tarafından aktive edilir.
•
Heparin aPTT’yi uzatmayacak kadar düşük dozlarda antitrombositik etki gösterir.
•
Heparin yemek sonrası (postprandial) kanda artmış olan lipoproteinlere bağlı ortaya çıkan kandaki bulanıklığı (lipemi) berraklaştırır.
•
Heparin plasentayı geçmez bu nedenle teratojenik d e ğ ild ir. H eparin em ziren ka dın larda anne sütüne geçmez (hamilelik heparin için relatif bir kontrendikasyondur fakat eğer antikoagülasyon şartsa heparin varfarin’e tercih edilir)
•
Heparin yaygın intravasküler koagülopati tedavisi için kabul edilebilir bir formdur. Düşük trombosit sayısı olan hastalarda heparin kontrendikedir. Heparin kullanımı bakteriyel endokardit, aktif tüberküloz ve bazı cerrahi tiplerinde de kontrendikedir. Doğru cevap: D 4.
H eparin için y a n lış tır?
Heparinin vücuttan eliminasyonu için belli bir yol yoktur. Esas olarak yoğunlaştığı hücreler olan endotel ve RES’de yıkılır.
Heparin sodyum
•
Heparin kalsiyum
•
Düşük molekül ağırlıklı heparin
•
Antitrombin etkisi düşük fakat anti faktör Xa aktivitesi yüksektir.
•
Takipte aPTT değil anti Xa aktivite testi kullanılır.
•
H e p a r in r e z is t a n s ı:
-
•
•
•
F a ktö r VIII d üze yin in norm alden yüksek olmasına bağlı rezistans, bu hastalarda aPTT çok kısadır. - Heparin klirensinin artması (m asif akciğer embolisi) - Antitrombin III eksikliği Yan etkiler - Kanama: en sık ve en önemli yan etki - Ciltte nekroz - Osteoporoz ve spontan fraktürler - Alopesi - Trombositopeni Erken(geçici) %25 hastalarda görülür sebep heparinin yaptığı trombosit agregasyonudur. - Geç (ciddi) %5 hastada görülür. Anti heparin IgG (+)’dir Tromboembolik heparin aynı zamanda prostasiklini de inaktive eder. Bu nedenle gizli bir trombotik etkisi vardır. Bazen heparin kullanımında paradoksik tromboz görülür.
•
hangisi
B) Lipoprotein lipaz aktivasyonuna yol açar. C) Osteoporoz oluşturur. D) T4 tiroid hormon düzeyini azaltır. E ) Aldosteron salınımını baskılar Önemli bir antikoagülan ilaç olan heparin; anti-trombin üzerinden trombin inhibisyonu oluşturmaktadır. Sonuçta fibrinojenin fibrine dönüşmesi engellenmiş olur. Heparin kullanımının pek çok önemli yan etkisi bulunur: En önem li yan etkisi spontan kanamadır. Hematüri en erken oluşan bulgu olabilir. Trombositopeni oluşturabilir Lipoprotein lipaz salınımı ve plazmayı berraklaştırıcı etki Paradoksik olarak trombotik komplikasyonlar Osteoporoz ve spontan kırıklar Aldosteron düzeyinde azalma ve hiperkalemi yapabilir. Seçenekler incelenirse; bu maddenin T4 hormon düzeyi üzerine herhangi bir etkisinin olmadığı görülebilir. Doğru cevap: D 5.
H eparin ku lla n a n bir h asta d a aş a ğ ıd a k i yan e tk ile rd en h an g isin in g ö rü lm e si b e k le n m e z ?
A) Trombositopeni B) Osteoporoz
A ş ır ı d o z
Heparin antidotu protamin sülfatdır. (varfarin’in antidotu K vitaminidir) Heparin güçlü asit, protamin güçlü baz'dır. Bu bir kimyasal antagonizma örneğidir. Protamin sülfat en sık yan etkisi hipotansiyondur. Protamin sülfat da bir antikoagülandır. Yüksek dozda kanama yapar.
b ild irilen lerd e n
A) Trombositopeni yapabilir.
H eparin tü rle ri: •
aş ağ ıd a
C) Tromboemboli
D) Oligüri E) Aşırı duyarlılık reaksiyonu H e p a rin in y a n e tk ile ri:
-
Kanama (en sık): hematüri, melena
-
Aşırı duyarlılık reaksiyonları
H e p a r in k o n t r e n d ik a s y o n la r ı
-
Osteoporoz (D vit. Sentezini önler)
-
-
Erken trombositopeni: Geri dönüşlüdür.
-
Geç trom bositopeni: Antiheparin antikorlarına bağlıdır. Doza bağlı değildir.
-
Trombemboli
-
Kesin kontrendikasyonları Aktif iç kanama- Serebral anevrizma Malign hastalık- Heparine karşı anafilaksi Relatif kontrendikasyonları Yeni geçirilmiş ameliyat Travma veya derin biyopsi - Gebelik ve postpartum dönem - Önceden var olan kanama eğilimi - Kontrol altına alınmamış hipertansiyon - Kanama riski olan diğer durumlar (aktif ve geçirilmiş peptik ülser gibi)
H eparinin a n tid o tu p ro ta m in s ü lfa ttır. D iğer antidotları to ksidin m avisi ve heksadim etrin.
HEMATOPOETİK SİSTEMİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
161
HEMATOPOETİK SİSTEMİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
Î6 2
Heparin sıklıkla aşırı duyarlılık reaksiyonuna yol açan bir maddedir. D vitamini sentezini inhibe ederek oeteoporoza yol açar. Heparinin diğer yan etkileri trombositopeni ve tromboembolidir.
1. HEPARİN Etki m ekanizm ası:
Doğru cevap: D 6.
A N T İK O A G Ü L A N İL A Ç L A R
Aşağıdakilerden hangisi diğer koagülasyon faktörlerinden çok aktive fa ktö r X ’u inhibe eder? A) Fraksiparin
B) Heparin
C) Aspirin
D) Klapidogrel E) Tirofiban
-
Heparin: Antitrombin III, trombin, faktör Xa başta olmak üzere aktif merkezinde serin rezidüsü bulunan bazı pıhtılaşma faktörlerini (faktör IXa, Xla, Xlla ve kallikrein) inhbe eder.
-
D üşük m olekül ağrırlıklı heparin: Antitrombin IIItrombin kompleksinde sadeceAT-IH’e bağlandıkları için trombini inhibe edici etkinliği düşük, faktör Xa’yı inhibe edici özelliği güçlüdür.
f
\
a) Antitrombin lll’ü (heparin ko-faktörü) aktive eder. Antitrombin III, trombin (faktör İla) ve faktör Xa başta olmak üzere aktif merkezinde serin rezidüsü bulunan bazı pıhtılaşma faktörlerini (faktör IXa, Xla, Xlla ve kallikrein) inhibe eder. A lll’ün arginin rezidüsü serin rezidüsüne bağlanıp pıhtılaşma faktörlerinin inaktive olmasına neden olur. Heparin fibrine bağlı durumda bulunan trombine etkisizdir. b) Lipoprotein lipazı aktive ederek, antikoagülan etkisi ortaya çıkmadığı düşük dozlarda trombosit adezyonunu önleyebilir. c) Prostasiklini nötralize etmesine ve trombositlerden ADP salıverilm esin i artırm asına bağlı olarak tromboza neden olabilir. 2. HİRUDİN, LEPİRUDİN, DESİRUDİN Spesifik trombin inhibitörüdür.
Fondaparinuks • F a k tö r Xa'nın se n te tik ve sp e sifik inhibitörüdür.
Heparinden farkı etkisinin antitrombin 11l’den bağımsız olmasıdır dolayısıyla fibrine bağlı trombini etkileyebilir.
• A I I I un FX a'yı inhibe etm e gücünü 3 0 0 kez artırır.
Trombosit fonksiyonlarını etkilemez.
•
Kanama zam anına ve tro m b o sit aggregasyo nu na etki etm ez, fib rin o litik e tk isid e yoktur.
Heparin gibi parenteral yolla uygulanır ve PTT takip edilir. Şekle bakınız.
V Doğru cevap: A 7.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi özellikle fa ktö r X’u inhibe ederek etki gösterir? A) Heparin
B) Varfarin
C) Fenindion
D) Fraksiparin
aktive
E) Batroksobin Fraksiparin; Enoxaprin, Dalteparin, Sertoparin vb gibi hafif fraksiyon birheparindir. Etki mekanizması aktive faktör 10’u inhibe etmektir. Bunun dışında; kanda bu fraksiyonun etkisi anti-Xa aktivite testi ile değerlendirilir. Ağır fraksiyona yaklaşık eşit olarak antitrombotik etki gösterirler. Kanama ve hematüri yapıcı etkileri daha azdır (bu ağır fraksiyona bir üstünlüğüdür). vWF ile daha az etkileşime girer. Endojen antiheparinik maddelerle daha az nötralize edilir. Daha az osteoporoz ve lipoprotein lipaz salınımına yol açar. Doğru cevap: D 8.
Aşağıdakilerden hangisi antitrom bin lll’ten bağımsız olarak etki eden bir spesifik trom bin in h ibitö rü dü r? A) Heparin kalsiyum
B) Heparin sodyum
C) Fraksiparin
D) Hirudin E) Sodyum vvarfarin
Trombus oluşumu; fib rin o litik (tro m bo litik) sistemin koagülasyon kask ve trom bositaktivasyonu ile ilişkisi bu sistem leri modüle eden ilaçların etkisi. (LHMS: düşük m oleküler ağırlıklı heparin) us oluşumu; fib rin o litik (tro m b o litik) sistemin koagülasyon kask ve trom bosit-aktivasyonu ile ilişkisi bu sistemleri modüle eden ilaçların etkisi. (LHMS: düşük m oleküler ağırlıklı heparin)
Doğru cevap: D
9.
Aşağıdakilerden hangisi oral yoldan e tkili direkt trom b in inh ibitö rü dü r? LMYVH
Heparin A) Hirudin B) Lepirudin C) Bivalirudin D) Ksimelegatran E) Melagatran Soru kö kün de ki ‘oral yoldan e tk ili’ ifadesine d ikka t e d ilm e lid ir. Oral yoldan uygulanabilen d irektro m b in in h ib itö rle ri ksim elegatran ve dabigatrandır. D ire k t e t k ili tro m b in in h ib itö r le r i Oral Uygulananlar
Parenteral Uygulananlar 0 Hirudin
0 Ksimelegatran
0 Lepirudin (Refludan®)
0 Dabigatran eteksilat
0 Desirudin (Iprivask®)
Fondaparinuks
Kaynak
Biyolojik
Biyolojik
Sentetik
Molekül Ağırlığı
15000
5000
1500
Hedef
Xa -11 a
Xa - İla
Xa
Eliminasyon
Retiküloendotelyal sistem
Böbrek
Böbrek
Antidot
Protamin sülfat
Protamin Yok sülfat
Trombositopeni -
* « - © - A n tia k tiv a tö rle r A m in o k a p ro ik asit
S tre p to kina z
A) Drotrecogin alfa - Rekombinant insan aktive protein C B) Antitrombin - Rekombinant insan antitombin
C) Rivaroksaban - FXa inhibisyonu Fibrin yıkım ürünleri
D) Deltaparin - Faktör X aktivasyonu E) Dicoumarol - Vitamin K antagonisti D eltaparin ism inden de anlaşıla bile ceğ i g ib i düşü k m o le k ü l a ğ ırık lı h e p a rin le rd e n b ir id ir . D M A H ’ la r d ire kt olarak faktör X’u inhibe ederek koagülasyonu engellerler.
Doğru cevap: D
2.
Fibrin sp esifik özelliği en yüksek olan fib rin o litik aşağıdakilerden hangisidir?
5.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi fibrinojenin trom bositlere yapışmasını inhibe eder?
A) Streptokinaz
B) Ürokinaz
A) Tiklopidin
B) Dipridamol
C)Alteplaz
D)Absiksimab
C) Aspirin
D) Aminokaproik asid E) Heparin
E) Anistreplaz -
Fibrinolitik ilaçlar oluşmuş pıhtıyı eriten ilaçlardır. Bu ilaçlar plazminojeni plazmine çevirirler. Endojen olarak oluşmuş fibrinin eritilm esi; bir p roteolitik enzim olan plazmin (fibrinolizin) tarafından gerçekleştirilir. Plazm inojeni plazmine çeviren 2 aktivatör bulunmaktadır: 1. Doku plazm inojen a ktiva tö rü (t-PA): Bir serin proteazdır ve dam ar endotelinde sentezlenir. Vücutta yaygın bir etkinlik gösterir. Plazminojen Aktivatör İnhibitör tarafından parçalanır. 2. Ü rokinaz: Sadece böbrek tubulüs hücrelerinde bulunur ve idrarla atılır. Bu ila çla r ya pıhtıya s e le k tiftir yada tüm vücuttaki plazminojeni plazmine çevirirler.
Tiklopidinin en sık yan etkisi daire ve alopesidir. D ip ird id a m o lü n ko ro ne r v a s o d ila ta tö r ve fosfodiesteraz inhibitörü etkiler vardır. Eritrositlere ad enozinin geri alanımını inhibe eder.
T ik lo p id in , fib rin o je n in tro m b o s itle re yapışm asını önler. Dipridamol fosfadiesteraz inhibitörüdür. Aspirin siklooksijenazı inhibe eder. Aminokaproik asid plazminojenin plazmine dönüşümünü inhibe eder. Doğru cevap: A 6.
Aşağıdaki ajanlardan hangisi trom bine fib rin bağlanmasını inaktive eder? A)
Dalteparin
B) Danaparoid
C) Dipiridamol F ib rin sp e sifik
F ib rin n o n -s p e sifik Streptokinaz
Alteptaz
Ürokinaz
Anistreplaz
D) Lepirudin E) Ürokinaz
Lepirudin spesifik bir trombin inhibitörüdür.
ALTEP LAZ / R ETEPLAZ / TENEKTEPLAZ:
Doğru cevap: D
7.
İnsan tPA’sıdır. En kısa ömürlü fibrinolitiktir.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi plazm inojeni aktive eder?
AN İSTREPLAZ:
A) Heparin
fib rine
bağlı
B) Aminokaproik asit
Saflaştırılm ış insan plazm inojenidir. En uzun etkilidir. Pıhtı içine up-take oranı % 95’dir.
C) Ürokinaz D) Doku plazminojen aktivatörü (tPA)
A bsiksim ab, Glikoprotein llb / İlla reseptör blokörü bir antitrombotik ilaçtır. Doğru cevap: E 3.
Aşağıdaki trom bolitiklerden hangisinin yarı ömrü en uzundur? A) Doku plazminojen aktivatörü C) Ürokinaz
B) Streptokinaz D) Anistreplaz
E) Hepsinin yarı ömrü eşittir. Doğru cevap: D4 4.
A m inokaproik asidin kullanım ının kontrendike olduğu durum aşağıdakilerden hangisidir? A) Hiperfibrinoliz B) DIC C) Hemofili hastalarında diş çekimi D) Dissemine intravaskuler koagülasyon E) İntrakraniyal anevrizma
Aminokaproik asid plazminojenin plazmine dönüşümünü sağlayan antifibrinolitik etkili ilaçtır. DİC’de kullanımı kontrendikedir.
Doğru cevap: B
E) Streptokinaz Doku plazm inojen a k tiv a tö rle ri p lazm inojen fib rine bağlanınca daha çok etki gösterirler. Bu plazminojenin fibrin selektif aktivasyonunu sağlar. Doğru cevap: D 8.
Ürokinaz için sö ylenebilir?
aşağıdakilerden
hangisi
A) Streptokinazdan üretilir B) Aktivitesi mevcut kalsiyum düzeyine bağlıdır C) Direk plazminojeni aktive eder D) Plazminojen bağlandıktan sonra onu aktive eder E) Plazminojen aktive edilmeden fibrine bağlanmalıdır
önce
ürokinaz
Ürokinaz streptokinazın tersine direk plazminojeni aktive eder. Streptokinaz ise plazminojeni iki kademede dolaylı olarak aktive etmez. Doku plazminojen aktivatörü fibrine bağlı plazminojeni aktive eder. Streptokinaz streptekoklardan elde edilir. Ürokinaz insan böbrek hücre kültüründen elde edilir ve streptokinaza göre daha iyi tolere edilir.
Doğru cevap: C
HEMATOPOETIK SİSTEMİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
171
HEMATOPOETİK SİSTEMİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
172
f------------------------------------------------------------------------------- ..
A n tifib r in o lit ik ila ç la r Plazmin oluşumunu ve etkisini antagonize eden ilaçlardır. T ro m b o litik ila çların sp e sifik a ntidotud urlar. Karaciğer h a sta lıkları gibi p rim e r h ip e rfib rin o liz d u ru m ların d a kullanılırlar.
ANEMİ TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR v___________________________________________________ /
D İC ’te k on tren dikedirle r.
Am inokaproik Asit
1.
K ronik böbrek yetm ezliğinde görülen aneminin tedavisinde aşağıdaki ilaçlardan hangisi en e tkilid ir?
Lizin analoğudur. Lizin a n tim e ta b o liti gib i d a v ran ara k p la z m in o je n ’in f ib r in o je n ’e b a ğ la n m a y e ri olan lizin bölgesini kom petisyon su retiyle bloke eder. Ağız yolundan ve rild iğin d e absorbsiyon u iyidir. V ü c u t ta m a ta b o liz e ed ilm e den böbreklerden itrah edilir. Böbrek yetmezliğinde
A) Eritropoetin
B) Ferröz sülfat
C) Folik asit
D) Hidroksikobalamin E) Demir dekstran
dozu ayarlanmalıdır. DİC’in eşlik etmediği aşırı fibrinolize bağlı kanamalar, su b a rak n o id ve in trak ran iy al an e vrizm a k a n a m a la r ı, hem ofili hastaların da dış çekim eni bağlı kan a m a la rd a , h e m a tü rid e , m esane, prostat ve üretra ü zerind eki cerrahi işle m le rd e n sonra oluşan kap ille r kan a m a la rd a , s t r e p t o k in a z v e U r o k in a z t e d a v ile r i
A nem inin birçok nedeni ve çeşidi m evcuttur. En sık nedeni de d e m ir e k s ik liğ id ir. A n ca k k ro n ik böbrek ye tm e zliğ ind e gelişen anem i böb re kte sentezlenen eritropoetinin eksikliğine bağlıdır.
sırasın d a o rtaya çıkan k an a m alard a kullanılabilir.
E ritro p o e tin
Yan etk ileri; bulantı, dispepsi, diyare, cilt döküntüleri, e jakü lasyon b ozukluğu nazal konjesyon, konjonktival hiperemi, o rtostatik h ipo tansiyon görülebilir. En ciddi yan etkisi h ip e rko agü lab ilite y ap m a sın a bağlı tro m b o em b olik olaydır. H e m a tü ri n e d e n iy le te d a v i e d ile n h e m o fili’li h a s t a la r d a u r e t e r d e p ıh t ı o l u ş m a s ın ı s a ğ la y a r a k tık a n ık lığa bağlı b ö b re k y e tm e z liğ in e se b e p olabilir.
•
En ö nem li trombozdur.
yan
e tk ile ri
h ip e rta n siyo n
ve
•
Böbreklerden salgılanan ve kemik iliğinde eritrosit proliferasyonunu düzenleyen bir proteindir.
Traneksamik Asit Aminokaproik asitin sikloben zil türevidir. O ndan daha güçlü v e u zun etkilidir. Onun kullanıldığı endikasyonlarda ve ila ve olarak p eptik ü lser kan am alarınd a v e m enorajilerde kulla n ıla b ilir. Oral biyoyarlanım ı iyidir ve d e ğişm e d e n b ö b re k te n itrah edilir. Gastrointestinal bozukluklar ve alerji oluşturabilir. En ö n e m li y an e tk isi tro m b o e m b o lik o lay la ra n eden olm asıdır.
A protinin (Trasylol) 58 a m in o asid li sığır a k c iğe rin d e n e ld e e d ilen bir kinin antagonistidir. Kallikreini inhibe ederek plazma kininlerinin oluşum unu engeller. P la z m in o je n a k t iv it ö r le r in in ve p laz m in in etk ilerin i in h ib e eder. Yüksek dozlarda trombin
oluşum unu da inhibe ederek antikoagülan etki oluşturur. A ç ık kalp cerrah isi, k o ro n e r b yp ass, a k u t pan kre atit, karsin oid kriz, a k u t p ro m y e lo sitik lö se m iy e v e y a m align tü m ö rle rin d ise ksiyo n u n a bağlı o lu şan hip e rfib rin olizin e b a ğlı kan a m alard a ve t ro m b o litik te d a v isıra sın d a ortaya ç ık a n k a n a m a la r d a k u lla n ıla b ilir . Y ü k se k d o zla rd a antikoagülan etki oluşturduğundan h e p a rin in e tk isin ia rtı rır. Bu nedenle birlikte kullanıldıklarında heparinin dozu
Ferröz sülfat ve dem ir dekstran demir eksikliği anemisinde kullanılan preperatlardır. F o lik a s it ve H id r o k s ik o b a la m in (V ita m in B12) megaloblastik anemi tedavisinde kullanılan vitaminlerdir. Doğru cevap: A 2.
Aşağıdaki dem ir preperatlarından parenteral kullanılabilir?
hangisi
azaltılmalıdır.
A) Ferröz fumarat
Yan etkileri, bulantı, kusm a, diyare, kas ağrısı, kan basıncı değişikliği, nadiren a k u t siste m ik a n afilak si ve dissemine
B) Ferröz glukonat
C) Ferröz sülfat
intravasküler koagülasyon (DİC) yapabilir.
D) Demir dekstran E) Hepsi
Fibrinojen
-
İnsan plazmasından elde edilir. İ.V. infüzyonla fibrinojen eksikliğinde veya DİC tedavisinde kullanılır.
Dem ir dekstran; ferrik hidroksit ve düşük molekül ağırlıklı dekstranın kararlı bir kompleksididir.
-
Hem in tra m ü s k ü le r, hem de intra ven öz uygulanabilir. Parenteral olarak kullanılabilen diğer preparat demir süksinattır.
Doğru cevap: D
I
3.
Aşağıdaki durum lardan hangisinin tedavisinde g ra n u lo sit koloni stim üle edci fa ktö r (GM-CSF) v e rile b ilir?
M e g a k a ry o s it b ü y ü m e (Trombositopeni tedavisi
fa k tö rü :
R om iplostim
Doğru cevap: D
A) Kronik böbrek yetmezliğindeki anemide 6.
B) Mikrositer hipokrom anemide
Meme kanseri nedeniyle tedavi edilen bir hastada m iyelosupresyona bağlı nötropeni gelişm iştir. O p ortunistik enfenksiyonlara yatkın olan bu hastada, nötropeniyi önlem ek için aşağıdakilerden hangisi kullanılabilir?
C) Kanser kemoterapisine bağlı gelişen nötropenide D) Kanser kemoterapisine trombositopenide
bağlı
gelişen
E) Hepsi A) Amifostin
Kemoterapi sonrası gelişen myelosupresyonda rekombinan GM-CSF verilmesi nötrofil sayısının artmasını sağlar. -
Eritrositleri ve trombositleri etkilemez.
Doğru cevap: C 4.
Aşağıdakilerden hangisinin karakteristik ö zelliğidir?
elektronegatifliği
D) Oprelvekin E) Darbepoetin
D arbepotein eritropetin stimülanıdır, anemi tedavisinde kullanılır. A m ifo stin sisplatini toksik etkileri sınırlamak için kullanılan adjuvandır. B ü yüm e F aktörleri
A) Ferröz demir
•
B) Heparin
•
GM-CSF: Sargramostim (Kök hücre naklinde)
C) Ferrik demir
•
IL-11: Oprelvekin (Trombositopeni tedavisi)
D) Doku plazminojen aktivatörü E) VVarfarin Heparin intravenöz verildiğinde antikoagülan etki yapan bir mukopolisakkarit karışımdır. Bu aktivite elektropozitif bir madde olan protaminle önlenir. 1 mg protamin 1 0 0 ünite heparini bağlar. Doğru cevap: B5 5.
C) Sargramostim
B) Filgrastim
A n tine o piastik tedaviye bağlı derin trom b osito pe nisi olan 50 yaşındaki hastada aşağıdaki ilaçlardan hangisi kullanılm alıdır? A) Filgrastim B) Sargramostim
C) Lökovorin D) Oprelvekin E) Eritropoetin İnterlökin 11 analoğu oprelvekin, tro m b o sit üretim ini uyarmada kullanılır. H em atop oe tik S istem İle İlg ili İla çla r •
Demir preperatları: Ferröz sülfat (Parenteral), Ferröz glukonat/fumarat (Oral)
•
Demir şelatörleri: Deferoksamin, Deferasinoks
•
V itam in B 12 p re p e ra tla rı: S iya no kob ala m in , Hidroksikobalamin
•
Folik asit preperatları: Folasin
•
Eritropoetin stimülanları: Epoetin, Darbepoetin
•
Büyüme faktörleri o G-CSF: Filgrastim (Nötropeni tedavisi) o GM-CSF: Sargramostim (Kök hücre naklinde) o IL-11: Oprelvekin (Trombositopeni tedavisi)
G-CSF: Filgrastim (Nötropeni tedavisi)
Megakaryosit büyüme faktörü: Romiplostim (Trombositopeni tedavisi) Doğru cevap: B
HEMATOPOETİK SİSTEMİ ETKİLEYEN İLAÇLAR
\ı r3
ENDOKRİN SİSTEM HASTALIKLARI TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR --------------------------------------------------------------
GİRİŞ
HÜCRE İÇİ RESEPTÖRLERE BA Ğ LAN AN HORM O NLAR
(SINIFLANDIRMA, HİPOTALAMUS, ÖN HİPOFİZ, ARKA HİPOFİZ HORMONLARI) ^__________________________________________ HORMONLARIN SINIFLANDIRILMASI H o rm o n la r k im y a s a l y a p ıla rın a g ö re ü ç g ru p ta incelenir: Suda çözünen hormonlar plazma proteinlerine bağlanma özelliği göstermezken, yağda çözünen hormonlar (steroid hormonlar ve tiroid hormonları) gibi plazma proteinlerine yüksek oranda bağlanır. ***Plazm a proteinlerine en fazla bağlanan tiroksin, en az bağlanan aldosteron dur. Yağda çözünen hormonların reseptörleri hücre içindedir (stero id lerin sitoplazm ada, tiroid horm onlarının ise çekirdekte) ve etkilerini DNA üzerinden gösterir.
•
Glukokortikoidler
•
Mineralokortikoidler
•
Progesteron
•
Östrojen
•
Androjen
•
Tiroid horm onları
•
Kalsitriol
•
Retinoik asit
Doğru cevap: A 2.
V azokonstriktör etkisi en fazla olan, son zamanlarda hepatorenal sendrom tedavisinde e tkinliği gösterilm iş olan, daha uzun etki süresi ve yan etkilerinin azlığı nedeniyle özefagus varis ve kolon d ive rtikü ler kanamalarının durdurulm asında kullanılan a ntid iü retik hormon (ADH) analoğu aşağıdakilerden hangisidir?
Yarı ömrü en uzun olan hormonlar tiroid hormonlarıdır (T4>7 gün, T3 >1 gün) ve D vitaminidir. D2’nin yarı ömrü T4’den daha uzundur.
A) Vazopressin B) Desmopressin
G likoprotein yapısında olan horm onlar: FSH, LH, TSH, Koryonik gonadotropin, inhibin, Eritropoetin
C) Terlipressin
Am inoasid yapısında olan horm onlar:
E) Lipressin
Tirozin kökenli olanlar; epinefrin, norepinefrin dopamin, T3 ve T4 Triptofan kökenli olanlar; Serotonin, Melatonin Disülfür köprülü peptidler; GH, Prolaktin1
1.
Aşağıdakil horm onlardan hangisinin reseptörü hücre mem branında lokalizedir? A) Glukagon
D) Felipressin
A D H (A N T İD İÜ R E T İK H O R M O N , V A Z O P R E S S İN ) ADH hipotalamus su prao ptik nukleusunda sentezlenir ve aksonal transport ile hipofiz arka lobuna gelir. Hipofiz arka lobunda nörofizin II ile bağlı olarak depolanır (herring cisim leri). ADH vazokonstriktör ve antidüretik etkilidir. Antidiüretik etkisini distal ve toplayıcı tübülüslerde bulunan V2 reseptörleri ile, vazokonstrüktif etkisini düz kas ve karaciğer dokusunda bulunan V1 reseptörleri aracılığıyla gerçekleştirir. ADH ETKİLERİ
B) Androjen C) Tiroid hormonları D) Kalsitriol E) Retinoik asid
RESEPTÖRLER Suda çözünen horm o nla rın re se p tö rle ri (h id ro filik oldukları için membranı geçemezler) hücre membranında bulunurken, yağda çözünen hormonların reseptörleri (lipofilik oldukları için membranı kolaylıkla geçerler) ise hücre içinde bulunur.
•
Distal ve toplayıcı tübüllerden su reabsorpsiyonu (antidiüretik)
•
Vazokonstriksiyon (özellikle splanknik damarlarda)
•
Hipertansiyon
•
Portal basınç düşmesi
•
Bronkokonstriksiyon, uterus kontraksiyonu ve GIS’te motilite artışı
•
Glikojenoliz
•
FVIII ve von VVİllebrand faktör sentezinin artışı
•
ACTH ve GH salınımında artış (aynı etkiye oksitosin de sahiptir)
•
tPA salınımında artış ve fibrinolizis
•
Bellek güçlenmesi
V a zopressin / D esm op ressin F e lip re ssin / L ip re s s in
ADH salınımının azalması santral diabetes insipitusa ve ADH reseptörlerinin desensitizasyonu periferik diabetes insipitusa neden olur. Diabetes insipitusta p o liü ri ve p o lid ip si olur. ADH salınımının primer düzenleyicisi plazma osmolaritesidir. Plazma osmolaritesinin artması salınımını uyarır.
Plazma osmolarite artışı (hipovolemi)
•
Orofaringeal stimülasyon
•
Anjiotensin
•
Karbamazepin
•
Klofibrat
•
Klorpropamid
•
Nikotin
-
T e rlip re s s in
/
ADH analogları vazokonstrüktör ve antidiüretik etkileri nedeniyle özofagus varis kanamalarında, diabetes insipitus ve enürezis noktürna tedavisinde kullanılırlar. Vazopressinin antidiüretik etkisi belirgindir ancak etki süresi kısa olduğundan diabetes insipitus tanısında kullanılır. Vazopressinin tannat esteri daha uzun ömürlüdür. D esm op ressinin vazokonstriktör etkisi ve dolayısıyla yan etkileri oldukça azdır ve nazal sprey olarak enürezis noktürna, nörojenik diabetes insipitus ve IV olarak hemofilide (FVIII düzeyini artırmak için) kullanılır.
ADH sa lınım ın ı a rttıra n la r •
ADH ANALOGLARI
Terlipressin vazokonstriktör etkisi en fazla olduğundan, özefagus varis ve kolon divertiküler kanamalarında en fazla tercih edilen ilaçtır.
•
Metiksantinler
F e lip re s s in vazokostriktör etkisi belirgin ancak kısa etki sürelidir ve bu nedenle lokal anesteziklerle beraber vazokonstrüksiyon yapmak için kullanılır.
•
Opioidler
L ip re s in :
•
Progesteron
•
Beta - agonistler
•
Antikolinesteraz
•
Dİ tedavisinde kullanılır. Nasal sprey olarak kullanılır
V a zop ressin a na lo gla rının yan e tk ile ri
ADH sa lınım ın ı a zalta nlar
•
Bulantı ve abdominal ağrı (en sık)
•
Plazma osmolarite azalması (hipervolemi)
•
Sıvı retansiyonu ve hiponatremi
•
ANP
•
Bronkokonstriksiyon ve astım atağı
•
Tiazidler
•
Uterus kontraksiyonu ve pelvik ağrı
•
Alkol
•
Koroner vazokonstriksiyon ve MI
•
Lityum
•
Serebral vazokonstriksiyon ve migren atağı
•
Nalokson
•
Metoksifluran
•
Demeklosiklin
•
Alfa - agonistler
U ygunsuz ADH sendrom unda ADH sentezi artmıştır. Uygunsuz ADH sendromunun tedavisinde sıvı kısıtlaması ve ADH salınımını baskılayan demeklosiklin, lityum ve naloksan kullanılır.
•
Fenitoin
Doğru cevap: C
KLİN İK K U LLA N IM ENDİKASYONLARI:
3.
•
Diabetes insipidus
•
Özofagus varis kanaması tedavisi
•
Kolon divertikül kanaması
•
Hemofilide profilaksi amacıyla (dental girişim öncesi) ve von VVİllebrand hastalığı
•
Lokal a n a e s te z ik le rle (vazokonstriksiyon için)
b irlik te
kullanım
•
Enürezis nokturna tedavisi
•
Portal hipertansiyon tedavisi ve özofagus varis kanamalarında
Eğer seçeneklere bakarsak; ADH uterusu kastığı halde o k s ito s ik amaçla b ir kullanımı yoktur
Aşağıdakilerden hangisi uygunsuz A nti-D iüretik Hormon(ADH) sendrom u tedavisinde kullanılan V2 reseptör antagonistidir? A) Vazopressin B) Desmopressin C) Terlipressin D) Konivaptan E) Lipressin
Uygunsuz ADH sendromunda, ADH’nın fazla salınımı söz konusudur. ADH etkisinin azalması ise Diabetus İnsipidus(DI) olarak bilinir. Uygunsuz ADH tedavisinde= ADH antagonistleri Santral Dİ tedavisinde= ADH agonistleri N efro je n ik Dİ teda visin de = Tiazid tü re v i d iü re tik le r kullanılır.
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
17r5
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
176
AD H A n ta g o n is tle ri •
Tolvaptan/Konivaptan
•
Vazopressin V2 reseptör antagonistidir.
•
Elektrolit atılımını artırmaksızın sadece böbrekten su atılımını sağlar.Bu grup ilaçlara ‘aquaretikler’ adı verilir. Özellikle uygunsuz ADH sendromunda hiponatreminin tedavisi için geliştirilmişlerdir.
•
U y g u n s u z ADH s e n d ro m u n d a ADH sentezi artmıştır. Uygunsuz ADH sendromunun tedavisinde ayrıca sıvı kısıtlaması ve ADH salınımını baskılayan dem eklosiklin, lityum ve naloksan gibi ilaçlar kullanılır.
Fosfoinositol turnoverinde artma V1 reseptörleri üzerinden olur. Bu reseptörler karaciğer ve damar düz kaslarında bulunur. Antidiüretik etkiyi V2 reseptörleri üzerinden gösterir. Bu olay adenilat siklaz aktivasyonu ile cAMP üzerinden olur. Sonuçta toplayıcı kanal hücrelerinin suya karşı permeabilitesi artar. Doğru cevap: D 7.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi, hipotalam usta in h ib itö r e tkinliği nedeniyle ovulasyon indüksiyonu oluşturm ak için kullanılır?
Doğru cevap: D
f
A) Flutamid
B) Etinil östradiol
C) Klomifen
D) Noretidron E) Dietilstilbestrol
4.
Aşağıdakilerden hangisi a ntid iü retik hormon V1 reseptörünü daha se le ktif şekilde bloke eder?
TUS sorusu olarak çıkma olasılığı çok yüksek!
A) Relkovaptan B) Liksivaptan
•
Klom ifen; östrojen reseptörleri üzerinde parsiyel agonist etki gösteren bir maddedir.
•
Hipothalam ustaki östrojen reseptörlerini bloke ederek, kanda dolaşan östrojenlerin GnRH salınımı üzerindeki frenleyici etkilerini ortadan kaldırır.
•
Bunun sonucunda hipofizden aşırı bir lüteinize edici hormon (LH) ve follikül stimüle edici hormon (FSH) salınımı olur.
C) Mozavaptan D) Tolvaptan E) Konivaptan Ö ze llikli ADH R e se p tö r A n ta g o n is tle ri •
V 1 reseptörüne daha selektif olan: Relkovaptan
•
•
V 2 reseptörüne daha selektif olan: Liksivaptan, Mozavaptan, Tolvaptan
Fazla gonadotropin salınımı ile överler aşırı stimüle olur. Bu nedenle kısırlık tedavisi için kullanılır.
•
•
V, ve V 2 reseptörüne etkili olan: Konivaptan
Seçeneklerde bulunan flutamid; androjen reseptör blokörüdür.
•
Diğerleri: Satavaptan, Nelivaptan, Demeklosiklin
•
Diğer seçenekler östrojenik maddelerdir.
•
Özel e ndikasyonları: Uygunsuz ADH salınım sendromudur
8.
Doğru cevap: A 5.
Doğru cevap: C
Sentetik ADH analoğu olan Von-w illebrand hastalığında aşağıdakilerden hangisidir?
hem ofili A ve kullanılan ilaç
Aşağıdakilerden hangisi o ksitosin salgılanmasını azaltır? A) Morfin
B) Anjiotensin
C) Noradrenalin
D) Kolesistokinin
E) Vazoaktif intestinal peptid A) Felipresin
O k s ito s in sa lg ılan m asın ın d üze nlen m esi
B) Vazopresin
Doğum, koitus ve meme başının uyarılması, kanama, doym a h issi, b ağırsak h orm o nla rı, anjiote nsin , katekolaminler, duygusal stres ile salgılanması artar. Opioidler salgılanmasını inhibe eder.
C) Desmopresin D) Terlipresin E) Lipresin D esm op resin:
Doğru cevap: A
•
Faktör
•
Hemofili ve VonVVillebrand hastalığında kullanılır.
8
düzeyini yükseltir.
Doğru cevap: C6
9.
K ortikotropin releasing horm on (CRH) hakkında aşağıdakilerden hangisi sö ylenebilir? A) Dokularda hidrokortizonu potansiyalize eder
6.
Aşağıdakilerden hangisi d iü re tik etkisi d e ğ ild ir?
vazopressinin
a nti
B) Hipofizden ACTH salgılatır C) Somatostatin salgılatır
A) Adenilat siklaz aktivasyonu
D) Tiroid bezinden tiroksin salgılatır
B) cAMP arttırması
E) Böbrek üstü bezinden glukokortiokid salar
C) V2-reseptör stimulasyonu D) Fosfoinositol turnoverında artma E) Toplayıcı kanal hücrelerinin suya karşı permeabilitesinin artışı
CRH hipofiz-adrenal aksını çalıştırarak kişinin strese cevabını düzenler. CRH k lin ik te g lu koko rtikoid bozukluklarının lokalizasyonunu saptamada kullanılır. CRH testi ile bozukluğun hipotalamusta mı yoksa hipofizde mi olduğu ayrılır.
Doğru cevap: B
10. A şağıdakiler arasında ACTH için vanlıs olan hangisidir? A) Endojen ACTH, aynı zamanda kortikotropin olarak da isimlendirilir
13. Grovth hormon e ksikliğine bağlı gelişim geriliği olan bir çocukta grovth hormona karşı antikor oluşm uştur, bu çocuğun tedaviside aşağıdaki ilaçlardan hangisini kulanımı uygundur? A) Pegvisomant
B) ACTH, kortikosteroidlerin sentezini uyarır C ) ACTH salıverilmesi,kortizol edilebilir
tarafından
B) Mecasermin
C) Bromokriptin
inhibe
D) Ganireliks E) Pergolid
D) ACTH, adrenal yetersizlikte klinikte kullanılan en yararlı tanı ajanıdır E) Oral yol, ACTH uygulanmasında tercih edilen yoldur ACTH, ağız yolundan uygulanmaz. Bir polipeptid hormon olduğundan parenteral yoldan veya çoğu kez intramusküler verilir.
M ecasermin rekom binan IGF-1 ile rekom binan insan insulin benzeri grovth factor bağlayıcı protein 3’den oluşur. Grovth hormona karşı direnç durumlarında büyüme ve gelişmeyi sağlamak için kullanılır. Doğru cevap: B
Doğru cevap: E 11. Aşağıdakilerden hangisi ACTH analoğudur, infentil spazm tedavisinde ve adrenal korteksin uyarılmasında kullanılabilir? A) Kosintropin
B) Oktreotid
C) Goserelin
D) Desmopressin
14. Büyüme horm onu (grow th hormon) salınım ını test etmek amacıyla kullanılan ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Medroksiprogesteron
B) Sermorelin
C) Protirelin
D) Seglitide E) Vapreotid
E) Leuprolid Pituiter hormon analogları sorulmaya adaydır. OKTREOTİD; somatostatin analoğu, LEUPROLİD ve GOSERELİN; GnRH reseptör agonisti, DESMOPRESSİN ADH analoğu, KOSİNTROPİN ise ACTH analoğudur. Doğru cevap: A 12. Büyüm e horm onu hangisi ya nlıştır?
için
aşağıdaki
ifadelerden
G ro vth H orm on S alınım ını A rtıra n F a k tö r (GHRF / S o m ato re lin): GHRF hipotalamusdan salınarak, anteriorhipofizden grovth hormon salınımını arttırır. GHRF peptit yapıdadır, intavenöz, sc ve intranazal olarak kullanılır. Analoğu Sermorelin grovth hormon salınımını test etmek amacıyla kullanılır. Doğru cevap: B
A) Etkilerini somatostatin ile ortaya çıkarırlar B) Epifiz plaklarında kondrosit çoğalmasını stimüle ederler C) insülinin etkilerini antagonize ederler
15. Aşağıdakilerden hangisi akrom egali tedavisinde kullanılan büyüm e horm onu reseptör antagonistidir?
D) Pozitif nitrojen dengesine yol açarlar
A) Kabergolin
B) Somatostatin
E) Serbest yağ asitlerini artırırlar.
C) Sertralin
D) Somatropin
Büyüme hormonu ön hipofizde yapılan peptid bir hormondur. Büyüme hormonu, adipoz dokudaki lipolizde ve insülinin etkisinde direkt metabolik ve somatomedinler olarak bilinen faktörler aracılığıyla indirekt anabolik etkilere sahiptir. Büyüme hormonu 191 aa’li bir peptiddir. Yapıca prolaktin’e ve plasental hormon human koriyonik somato mamotropine çok benzer. GH’nun a na bo lik e tkisi; somatomedinler veya insülin benzeri büyüme faktörleri gibi diğer bir sınıf peptid hormonlar aracılığıyla indirekt yoldandır. Somatomedinler kartilaja sülfat alimini artırırlar ve kemik büyümesiyle birlikte giden hücresel olayların medyatörüdürler. Bu büyüme prolinin hidroksiproline dönüşümünün artışının yanı sıra timidinin DNA’ya katılımının ve üredinin RNA’ya katılımı şeklinde olur.
Doğru cevap: A
E) Pegvisomant
İsim benzerlikleri kullanılarak zorlaştırılm aya çalışılm ış diğer bir soru. Büyüme horm onu reseptör blokörü olan yeni ilaç, pegvisom anttır. •
B ro m o k rip tin ve ka be rg olin dopamin reseptör agonistidir. P arkinsonizm ve prolaktinom ada kullanılır.
•
Som atostatin genel inhibitör etkili hormondur.
•
S o m a tro p in sentetik büyüm e hormonu (GH) analoğudur.
•
Sertralin SSRI grubu antidepresandır.
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
177
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
178
H ip o ta la m u s ve h ip o fiz h o rm a n la rı ü z e rin e e tk ili ila ç la r E tki m e k a n iz m a s ı
İlaç
17. Prolaktin yanlıştır?
hakkında
aşağıdakilerden
hangisi
A) Prolaktin fazlalığı (hiperprolaktinemi) amenore ve galaktore yapar
E n d ik a sy o n
B) Prolaktin grovvth hormonun bir antagonistidir
GHRH analoğu
Sermorelin
GH eksikliği
GH analoğu
Somatropin, somatotropin
GH eksikliği
IGF-1 analoğu
Mesasermin
Ekzojen GH tedavisine dirençli IGF-1 eksikliği
GH antagonisti
Pegvisomant (SC)
Akromegali
r--------------------------------------------------------------- n Hipotalamus
C) Prolaktin için meme dışındaki spesifik reseptörler vardır
dokularda da
D) Bromokriptin prolaktin salınımını inhibe eder E) Prolaktinin terapotik amaçla kullanımı yoktur Grovvth hormon reseptörleri ile prolaktin reseptörleri yapıca birbirinin benzeridir. Grovvth hormon ve human plasental laktojen prolaktin reseptörlerinin agonistidir ancak prolaktin grovvth hormon reseptörlerine bağlanamaz. Akromegali olgularında sıklıkla hiperprolaktinemi görülür. Doğru cevap: B 18. Prolaktinom a tedavisinde gebelerde tercih edilm em esi gereken nonergot derivesi ve dopam in D2 reseptör agonisti ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Kabergolin B) Kinagolid C) Bromokriptin D) Pegvisomant E) Karbidopa Soru kökünde ‘n on ergo t’ olan ilacın sorgulandığına d ikkat ediniz. •
K a rb id o p a DOPA dekarboksilaz inhibitörüdür, Parkinson tedavisinde kullanılır.
•
P e g v is o m a n t antagonistidir.
büyüm e
horm onu
rese ptö r
P ro la k tin o m a Tedavisi Periferik dokunun büyümesi
Growth Hormon Sekresyonunun Kontrolü ve İlaçların Etkileri
•
Gebelikte tercih edilen: B ro m o krip tin ’dir
•
G e be likte te rcih K inagolid’dir o
Doğru cevap: E
B) Metimazol
C) Prednizolon
D) Bromokriptin E) Hidrokortizon
Grovvth hormon salan ön hipofiz tümörlerinin bu etkisi brom okriptin gibi agonistlerle önlenebilir. Çok fazla terlemenin azalması, yumuşak doku kalınlaşmasında azalma, yüz özelliklerinde düzelme ve glukoz toleran-sında düzelme gibi etkiler oluşturur.
Doğru cevap: D
gereken:
Non-ergot D2 reseptör agonistidir
•
Yüksek oranda karaciğerde presistemik eliminasyona uğrayanlar: Bromokriptin, Kabergolin
•
Kabergolin: Daha uzun etkilidir. D2 reseptöre daha yüksek selektivite ve affinite ile bağlanır. Hastalar tarafından daha iyi tolere edilir, yan etkileri daha azdır
•
Yan Etkileri: Bulantı, Kusma, Baş ağrısı, Postural hipotansiyon
16. Aşağıdakilerden hangisi akrom egali tedavisinde kullanılır? A) Karbimazol
e dilm e m e si
Doğru cevap: B 19. Hipotalam ustan salıverilen horm onlar içerisinde olmavan aşağıdakilerden peptid yapılı hangisidir? A) Dopamin
B) Somatostatin
C) TRH
D) Gn-RH E) GH-RH
Dopamin hipotalamustan salıverilen diğer hormonların aksine katekolam in ya pısınd ad ır. D iğer horm onlar peptid yapılıdır. Dopamin prolaktin, büyüme hormonu ve gonadotropinlerin yapımını inhibe eder.
23.
Hamile kadınların idrarından elde edilen ve LH benzeri etkilere sahip hormon hangisidir? A) ACTH B) p-endorfin
Doğru cevap: A
C) Oktreotid D) hCG
20. Aşağıdakilerden hangisi gonadotropin salıverici horm on analoğu d e ğ ild ir?
E) Östradiol hCG plasenta tarafından yapılır ve bu nedenle hamile kadınların idrarından elde edilebilir. hCG güçlü LH benzeri aktivite gösterir.
A) Buserelin B) Goserelin C) Naferelin
Doğru cevap: D
D) Ürofollitropin E) Leuprolid Gonadotropin salgılatıcı hormon, hipotalamusun arkuat nükleusunda yapılır ve 3 tip pituiter hücreden FSH ve LH gonadotropinlerin salınımı kontrol eder. Bunlar FSH, LH ve FSH/LH gonadotroplarıdır. Gn RH tüm memelilerde bulunan bir dekapeptitdir. GnRH analogları subkutan, intramüsküler ve nasal sprey şeklinde verilebilir. Analoglar, GnRH reseptörlerinde afiniteyi artırır ve yıkımına hassasiyeti azaltır.
e-------------------------------------------------------------------------------
TİROİD BEZİ FONKSİYON BOZUKLUKLARINDA KULLANILAN İLAÇLAR V____________________________________________________ > 1.
Aşağıdakilerden d e ğ ild ir?
En önemli GnRH analogları, löprolid, nafarelin, buserelin, histrelin ve goserelin dir.
Doğru cevap: D
tiro ksin in
etkisi
A) İştahta artış
Bu ila ç la r devam lı v e rild ikle rin d e p ro stat kanserli, endometriozisli, polikistik över sendromlu yetişkinlerde ve erken püberteye ulaşmış çocuklarda gonadotropin salıverilmesinde azalmaya yol açar. Bu gruptaki ilaçların nadir yan etkileri, başağrısı, karın ağrısı, yüzde yanma sıcak basması ve osteoporoz riskidir.
hangisi
B) iskelet kaslarında hafif tremor C) Glomeruler filtrasyon hızında azalma D) Kalbin hızlanması E) Oksijen kullanımında artma Tiroid hormonları glomerüler filtrasyon hızında artışa neden olurlar. Doğru cevap: C
21. GnRH aktivitesi gösteren ancak GnRH’ya göre uzun etki süreli ilaç hangisidir?
2.
Graves hastalığı olan ve a ntitiro id tedaviye gereksinim duyan hamile bir hastada en güvenli a ntitiroid ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
A) Oktreotid B) Menotropin
A) Potasyum iyodür
C) Kosintropin D) Leuprolid
B) Propiltiourasil
E) Bromokriptin
C) Potasyum perklorat D) Metimazol
Leuprolid uzun etki süreli GnRH analoğudur.
E) Radyoaktif iyot
Doğru cevap: D 22. Aşağıdaki horm onlardan hangisi yetm ezliklerin teşhisinde kullanılm az?
endokrin
A) Kosintropin B) CRH
Etkisi kısa süren, süte ve plasentayı en az geçen a ntitiroid ilaç; p ro p iltio u ra s il’dir. Bu nedenle p ro p iltio u ra s il hamile kadınlarda tercih edilmektedir. P ro piltiou ra sil’in 3 etki mekanizması bulunur: •
İyodun tiroidde aktif hale gelmesini (tiroid peroksidaz inhibisyonu ile) ve tirozine bağlanmasını inhibe ederler.
•
Propiltiourasil periferde; Tip I 5-deiodinazı inhibe ederek T4’ün T3’e dönüşümünü inhibe eder (Pblokörler ve amiodaron gibi).
•
DİT ve MİT’ın birbirleri ile kenetlenmesini inhibe ederler.
C) GnRH D) TRH E) Östron Östron, östrojen hormonlardan bir tanesidir ve bu hormon eksikliklerinin teşhisinde kullanılmaz.
Doğru cevap: E
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
179
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
180
Bu ila çla b irlik te en s ık ortaya çıkan yan etki; m akülopapüler döküntülerdir. En ciddi yan etkisi ise; agranülositozdur.
•
Radyoaktif iyod: Bezde ciddi hasara neden olur. Cerrahsız tirotoksikozun kalıcı tedavisini yapabilir.
•
İy o d lu ra d y o k o n tra s t m ad de ler: Bazı iyodlu radyokontrast maddeler (örn; İpodat), karaciğer, böbrek ve diğer periferik dokularda 5-de iyodinaz aracılığıyla T4’ün T3’e dönüşümünü güçlü ve hızlı olarak baskılar.
•
Diğer ilaçlar: Tirotoksikozun tedavisinde kullanılan diğer ajanlar Beta blokerlerdir. Proparandol da 5 deiyodinazı inhibe eder.
Doğru cevap: B 3.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi iyodotirozin m oleküllerinin birleşm esini önleyerek tiroid horm on sentezini bloke eder? A) Deksametazon
B) ipodat
C) Lityum
D) Metimazol E) Propranolol
ANTİTİROİD İLAÇLAR •
•
Tioam idler: Propiltiyourasil (PTU) ve metimazol, bir çok mekanizmayla tiroid hormon yapımını inhibe eden moleküllerdir. En önemli etkisi tiroglobulinin tirozin re zid ü le rin in iyod ina syon un u bloke etm ektir. Ayrıca bu ilaçlar DİT ve MIT kenetlenmesini bloke edebilirler. Tiroid hormonun salınımından ziyade sentezi inhibe olduğundan bu ilaçların aktivitelerinin başlaması genellikle yavaştır ve sıklıkla tam etki için 3-4 haftaya gereksinim vardır. Bununla birlikte yüksek doz PTU, T4’ün T3’e dönüşümünü inhibe eder. PTU plasenta ve süte metimazolden daha az geçer ancak hamile ve emziren kadınlarda dikkatli kullanılmalıdır. Toksik etkileri yaygın deri döküntüleri, va skülit hipotrom binem i ve agranülositoz gibi nadiren immün reaksiyonlarıdır. Bu etkiler genellikle reversibldir. İyodür tuzlan ve iyod: organifikasyonu (tirozinin iyodinizasyonunu) ve tiroid hormon salınımını inhibe eder; ayrıca hiperplastik tiroid bezlerinin boyutunu ve vaskülaritesini azaltırlar.
r
Tiroid hormon sentezi ve a n titiro id ilaçlar
“ T iro id h orm on sentezi ve a n titiro id ila ç la r" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 4.
Tioürelerin direkt etkisi olmayan hangisidir? A) İnorganik I ‘dan organik I’ a oksitlenmeyi inhibe etme
B) Tirozine bağlanmayı inhibe etme C) TSH ‘yı arttırma D) Deiyodinazın inhibisyonu E) Proteinden ayrılmanın engellenmesi Tiyoüreler tiroid hormonlarının oluşumuna ve aktif hale gelmesine engel olan preparatlardır Başlıca üç preparatı metimazol, karbimazol ve propilti-ourasildir. En tehlikeli yan tesirleri agranülositozdur. Ayrıca deri döküntüleri ve ilaç ateşi görülür. Tiyoüreler direkt etkileri ile iyodinizasyonu, kenetlenmeyi ve proteinden ayrılmayı engeller. TSH yı direkt olarak arttırmaz. İndirekt olarak arttırabilir. Doğru cevap: C
5.
İyodürün a ntitiroid etki aşağıdakilerden hangisidir?
mekanizması
7.
Hafif hipertroidizm de m etim azolün günde 1 kez kullanılm asının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bezdeki iyodotirozin bağlanmasını bloke eder
A) Tiroid bezinde biriktiği için
B ) Beze iyot alimim kompetitif inhibe eder
C) Periferal T4 ve T3 deiyonizasyonunu inhibe eder
B) Aktif metabolitlerine dönüştüğü için
D) Tiroglobulin proteolizisini inibe eder
C) Plasma proteinlerine çok sıkı bağlandıkları için
E) Hepsi
D) Yarı ömrü 12 saat olduğu için
-
İyo d ü rü n ana e tki m ekanizm ası tiro g lo b u lin prateolizisini inhibe ederek bezden tiroid hormon salınımına engel olmaktır.
Doğru cevap: D 6.
E) Hiçbiri Metimazol tiroid bezinde birikir ve 30 mg’lık tek doz 24 saatten fazla etki gösterir. Doğru cevap: A
Potasyum perkloratın m ajör a ntitiroid mekanizması aşağıdakilerden hangisidir? A) Tiroid bezinde bloke eder
iyodotirozinlerin
8.
P ropiltiyourasil hangi mekanizmayla a ntitiroid etki gösterir?
bağlanmasını A) Peroksidaz reaksiyonlarının inhibisyonuyla tiroid bezinde iyod organifikasyonunu bloke eder
B ) Tiroid bezine iyot alimim kompetitif inhibe eder
B) Tiroid bezinden hormon salınımını inhibe eder
C) Peroksidaz enzimini inhibe ederek, tiroid bezindeki iyot organifikasyonunu bloke eder
C) iyodun tiroid bezine alınımını inhibe eder
D) Periferal T4 ve T3 deiyodinizasyonunu inhibe eder
D) Tiroid bezinin vaskülarizasyonunu hormon sentezini baskılar
E) Tiroid bezinden hormon salınımını inhibe eder
E) Tiroid bezinde harabiyete neden olur
-
Potasyum perklorat iyodun tiroid bezine alınmasını kompetetif bloke eder.
-
A p lastik anemi oluşturabilmeleri ve etkinliklerinin düşük olması nedeniyle klinikte nadir kullanılır.
r
azaltarak
-
Propiltiyourasil peroksidaz enzimini, iyodun tirozine bağlanmasını, MIT ve DIT’ın birbirleriyle birleşmesini önleyerek T3 ve T4 sentezini önler.
-
İyodun tiroid bezine a lim im veya salınım ını etkilemez.
Plazma S
s__
"N s| Perklorat 1 Perteknetat
-o -
A k tif Transport
M embran ___ / F o llik ü l Hücresi
iyo t P ropiltiyo u ra sil
[ T iro peroksidaz
j
O ksitlenm iş (aktif) iyo t P ropiltiyo u ra sil İyodid ler
T iro g lo b ü lin üzerindeki tiro z in rezidüleri M onoiyodotirozil (MIT) O ksitlenm iş (aktif) iyo t
D iiyod otiro zil (DİT)
Doğru cevap: A 9.
Kandaki Horm onlar (T3 ve TJ
08s230
Periferde tiro id horm onu T4’ün T3’e dönüşüm ünü engelleyen hipolipidem ik ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Propranolol
B) Kolestiramin
C) Fenofibrat
D) Simvastatin
E)
İmatinib
Soru kökünde bu etkiye sahip olan ilacın hipolipidem ik amaçla kullanıldığa dikkat ediniz. Cevap bu nedenle sim vastatindir.
Doğru cevap: B
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
181
)KRIN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
182
P e rife rd e T4-T3 D ön üşü m ün ü A za ltan İlaçlar •
Amiodaron: Antiaritmik ilaç
12. Tiroid horm onlarından T3 (triiyodotronin), T4 (tiroksin) ve rT3 (ters T3)’ün e tkinlikle rin in doğru karşılaştırması aşağıdakilerden hangisidir?
•
Propranolol: Nonselektif beta blokör
•
Estrojen: Hormon
A)
•
Etionamid
C) T4 > T3 > rT3
•
Tirozin kinaz inhibitörleri: İmatinib
•
L o va sta tin , S im vastatin : inhibitörleri
K o le ste ro l sentez
T3 > rT3 > T4
B) rT3 > T3 > T4 D) T3 > T4 > rT3
E) rT3 > T4 > T3 T3’ün biyolojik etkinliği T4’e ve rT3’e göre daha yüksektir. Doğru cevap: D
Doğru cevap: D 10. M etim azolün antitiroid etkisi ne kadar zamanda başlar?
13. Tiroid horm onlarının yüzde serbest halde bulunur? A)
A) < 2 saat
< %1
D) 3-4 hafta E) 3-4 ay -
D) % 40-50 E) > % 50
T4 (tiroksin)’ün yaklaşık % 99.96’sı, T3 (triyodotronin)’ün % 99.6’sı plazma proteinlerine bağlı olarak bulunur. Doğru cevap: A
Tiyoamidlerden olan metimazol ve propilyourasil hormon sentezini bloke eder. Hormonun salınımına bir etkisi yoktur. Kandaki hormonlardan önce tiroid bezindeki hormon depoları baskılanmalıdır. Bu yüzden tiyoamidlerin etkileri genelde 3-4 haftada başlar.
\ TSH bu taşıyıcının --gene ekspresyonunu stimüle eder
^KTiyoperoksidaz—..
Doğru cevap: D
MIT DİT
k
11.
plazmada
B) % 5-10
C) % 20-30
B) 3-4 saat C) 3-4 gün
kaçı
İdame (yerine koyma) tedavisinde tercih edilen tiro id preperatı aşağıdakilerden hangisidir?
Tlyoüreler j
iyot uptake'i
'
MIT
f
iyodizasyon ve bağlanma
Protein sentezi Endositoz ve sekresyon
T3
A) Kurutulmuş tiroid B) Liyotironin
Follikül hücresi
C) Protirelin D) Levotiroksin E) Liyotriks Hipotiroidizm de idame-yerine koyma tedavi seçeneği levotiroksindir (LT4). Plazma liyotironin (T3) düzeyi çok inişli-çıkışlı olduğu için, LT4 verilmesinden sonra kanda T4 ve T3 düzeyinin izlen-mesi daha kolaydır. Ayrıca, T3’ün eliminasyon yarılanma ömrü daha kısadır. Liyotriks T4 ile T3’ün 4:1 oranında karışımıdır, orantı tiroid bezi salgısındaki miktarlara benzetilmiştir. Liyotriks verildiğinde, içerdiği T4 vücutta T3’e dönüşür ve aslında T3’e gerek yoktur. H ipotiroidizm tedavisinde liyotriksin LT4’e üstünlüğü yoktur. Kurutulmuş tiroid ile hipotiroidizm tedavisinin sonuçlan belirsizdir. Sentetik bir tripeptid olan protirelin, kimyasal olarak tirotropin salıverilir hormona (TRH) benzer. Hafif hipotiroidizm ve hipertiroidizm olgularının tanısında kullanılır. Doğru cevap: D
14.
Aşağıdaki faktörlerden hangisi oral levatiroksinin absorbsiyonunu etkiler? A) Alüminyum içerikli antiasitler B) Yiyecekler
C) Demir D) Sükralfat E) Hepsi L e v o tiro k s in in a b s o rb s iy o n u n u e tk ile y e n fa k tö rle r: -
Yiyecekler
-
Alüminyum içerikli antiasitler Bazı kalsiyum preperatları
-
Sükralfat
-
Demir
-
Barsak florası
Doğru cevap: E
15. Aşağıdaki ajanlardan hangisi tiro ksin in TBG (tiroksin bağlayıcı g lo b u lü n j’ye bağlanmasını arttırır? A) Androjenler B) Östrojenler
G ebelerde G ü ve n li O lm ayan A n tid e p re s a n la r
C) Furosemid D) Glukokortikoidler E) Salisilatlar -
Soru aslında a rtık m etim azol’ün de p ro p iltiy o u ra is l gibi gebelerde güvenle ku lla nılabileceğini bilm em izi is tiy o r . V e n la fa k s in p e rin a ta l k o m p lik a s y o n la r ı a rttıra b ile n a n tid e p re sa n (SNRI) ila ç tır. G ebelerde tercih edilm em elidir.
Östrojenler tiroksinin TBG’ye bağlanmasını arttırır. Diğer seçeneklerdeki ajanların hepsi bu bağlanmayı azaltır.
Doğru cevap: B
•
Venlafaksin: PEerinatal kompikasyonları arttırması nedeniyle
•
Paroksetin: Neonatal toksite nedeniyle
Doğru cevap: E 19. H ipertiroidideki radyoaktif iyot tedavisinin en önem li kom plikasyonu aşağıdakilerden hangisidir?
16. Aşağıdakilerden hangisi hipertiroidide oftalm opati riskin i azaltmak amacıyla kullanılan im m ünm odilatör ilaçtır?
A) Kalp toksisitesi B) Hipotiroidizm C) Böbrek toksisitesi
A) Verapamil
D) Karaciğer toksisitesi
B) İmatinib
E) Tiroid kanseri
C) Bapineuzumab
-
Radyoaktif iyot tedavisinin en önemli komplikasyonu hipotiroididir.
-
%80 oranında görülür.
D) Amiodaron E) Rituksimab H ip e rtiro id id e A d ju va n Tedavi
Doğru cevap: B
•
Kalsiyum kanal blokörleri: Taşikardiyi azaltmak için
•
Steroidler (Deksametazon): inflamasyonu azaltmak için
•
İm m ünoterapi (R itu ksim a b ): O ftalm op ati progresyonunu azaltmak için tedaviye eklenebilir
20. Yüksek doz iyot tuzu verildiğinde aşağıdakilerden hangisi görülm ez? A) İyot 131 uptake’inde artma B) Hormon salınımında azalma
İm atinib KML’de kullanılan tirozin kinaz inhiibtörüdür.
C) Tirozin uçlarının iyodinasyonunda azalma
B a p in e u zu m a b A lzheim er’da kullanılan anti-am iloid monoklonal antikodur
D) Tiroid bezinde küçülme
Doğru cevap: E 17. Sentetik T irotiropin Salınımını Arttıran Hormon (TRH) analoğu horm on aşağıdakilerden hangisidir? A)
Kosinotropin
B) Sermorelin
C)
Lanreotide
D) Protirelin E)
Gonadorelin
E) Tiroid bezinin vaskülaritesinde azalma Yüksek doz iyot vvolff-chaikoff etkisi ile antitiroid etki gösterir. İyodürler hormon salınımını tiyoürelere göre daha hızlı inhibe ederler. İyodür 1131 uptakeini inhibe eder. Doğru cevap: A 21. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi tiro id aktivitesinde kalıcı azalmaya neden olur? A) Propiltiyourasil B) Potasyum iyodür
Protirelin sentetik TRH analoğudur ve hipertiroidi veya hipotiroidi tanısı koymak için kullanılır.
C) Lugol solüsyonu
Doğru cevap: D
D) iyot 131 E) Metimazol
18. Aşağıdakilerden kullanılm am alıdır? A) Propiltiyourasil B) Metimazol C) Heparin D) Kolestiramin E) Venlafaksin
hangisi
gebelerde
Radyoaktif iyot tiroid fonksiyonunda kalıcı azalmaya yolaçan tek ilaçtır. Bu nedenle gerekirse tiroid hormon replasmanı yapılır.
Doğru cevap: D
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
183
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
184
22. İlaç ve yaptığı to ksik etkiler k a rşıla ştırm ış tır. Bunlardan uygun olm ayan hangisidir?
Etkiye başlaması 24 saat içinde olur ve hipertiroidiyi suprese etmede kullanılmaz. Doğru cevap: A
A) Metimazol — Lupus eritamatozus benzeri belirtiler
D) iyodür iyonu —►deride akne benzeri döküntüler E) Karbimazol —>tiroid bezinde büyüme
26. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin yüksek dozları ö tiro id ik ve h ip ertiroidik kim selerde tiroid hormon sekresyonunda ani inh ibisyon yapar ve bu etkisinden Graves hastalığının tedavisinde yararlanılır? A) Radyoaktif iyot
İyotun hemen hem en tam am ı tiro id ta ra fın da n tutulduğundan diğer dokularda hasar yok denecek kadar minimal düzeydedir. Tiyoürelerle tedavide guatr görülebilir. O nedenle tiroiddeki büyümeyi önlemek için bu ilaçlardan vazgeçilir ya da bu ilaçlarla beraber tiroid hormonu verilir. Doğru cevap: B 23. Tirotoksikozda kalple ilg ili etkileri kontrol etmek için hangi ilaç kullanılır?
B) Propiltiourasil C) Metimazol D) Lugol solüsyonu E) Propranolol İyodun fazla olması vvolf-Chiakoff fenomeni ile paradoks olarak antitroid etki gösterir. Tedavide lugol solüsyonu veya potasyum iyodür kullanılır. Doğru cevap: D
A) Propiltiyourasil B) Radyoaktif iyot
(
\
C) Propranolol
D) Disülfiram E) Karbimazol Şiddetli tirotoksikozda kalple ilgili etkileri kontrol için (3 bloker kullanılır. Propranolol periferde T4’ün T3’e dönüşümünü önlediği ve membran stabilize edici etkisi olduğu için için tercih edilen ilaç olmalıdır.
ADRENAL KORTİKOSTEROİDLER k____________________________________________________?
G L U K O K O R T İK O İD L E R G EN E L B İLG İLER •
Glukokortikoidler, çoğu adrenal kortekste (Zona Fasikulata) yapılan steroid yapılı bileşiklerdir (21 karbonlu)
•
Hormon etkileri de vardır ve reseptörleri tiroid hormonları gibi intraselülerdir. İn tra sito p la zm ik re s e p tö re b a ğ la n ıp k o m p le k s o lu ş tu ru p çekirdekteki DNA üzerindeki özel bölgeye etkir.
•
Kısa Etkili olanlar: Kortizon (en kısa),hidrokortizon, prednison, prednizolon, m e tilp re d n izo lo n ve meprednizondur.
Doğru cevap: C 24. Beta blokerler hipertiroidide neden kullanılır?
A) Sinirlilik ve halsizlik gibi semptomları ortadan kaldırır B) T3 ve T4 salınımını azaltır C) Hiperkalemi semptomlarını ortadan kaldırır
D) Hipertiroidide oluşan bradikardiyi düzeltir E) Periferde T3'ün T4 dönüşümünü artırır H ipertiroidide birçok semptomlar katekolamin fazlalığına bağlıdır. Bu semptomlar (3blokerlerle önlenebilir. Tirotoksikoz olgularında ilk tercihtir. Periferde T4’ün T3’e dönüşümünü de inhibe eder.
-
A) Tiroid bezinin vaskülaritesini azaltır
D) Tiroglobulinin iyodinasyonunu uyarırlar E) Etkiye başlama süresi 5-7 gündür İyot alınımı organın vaskülaritesini azaltır ve tiroidi sertleştirip cerrahiye hazırlar o nedenle iyot cerrahi öncesi kullanılır.
p re d n iz o lo n
v ü c u tta
Orta E tkili o la n la r: Triamsinolon, parametazon fluprednizolon, Mednizolon, prednizon
•
Uzun Etkili olanlar: Betametazon ve deksametazon (en uzun) -
•
Betam etazon a ntiin fla m a tu a r etki gücü en yüksek steroiddir.
M ineralokortikoid etkili olanlar: Fludrokortizon ve deoksidortikosteron asetat (DOCA) -
DOCA s a f m in e ra lo k o rtik o id e tk ilid ir, hiç antiinflamatuar etkisi yoktur.
-
F ludrokortizon m ineralokortikoid a ktivitesi en güçlü kortikosteroiddir, konjenital adrenal hiperplazide ilk seçenek olarak kullanılır. Fakat en p o te n t m in e ra lo k o rtik o id h o rm o n ise aldosterondur.
B) Hipertroidinin uzun süreli tedavisinde kullanılır C) Spesifik olarak tiroid bezini tahrip ederler
ve
•
Doğru cevap: A 25. İyodun terapötik etkili dozlarının alımı için hangisi söylenebilir?
P re d n iz o n üretilm ezler
•
Topikal antiinflamatuar etkisi olmayanlar: Kortizon ve prednisondur. Prednison vücutta prednizolona çevrilerek a k tif hale gelir.
•
Mitotan - Adrenal atrofi yapar.
•
Ketokonazol - Gonadal ve adrenal steroid sentezini inhibe eder, antifungal olarak da kullanılır.
•
Bütün steroid hormon sentezi yapan bezlerde öncül madde progesterondur.
•
•
Adrenal kodekste steroid hormon sentezinin ilk basamağı kolesterolden pregnanolon sentezidir. Bu basamağın enzimi desmolazdır. Desmolazı inhibe eden aminoglutetimid, farmakolojik adrenalektomi yapar. Bu e tkisi s e b e b iyle adren al kökenli malignensilerde kullanılır.
Mifepriston - Hem glukokortikoid antagonisti hem de antiprogesteron ajandır, reseptör seviyesinde etkilidir.
•
Spironolakton - Antiandrojen ve antialdosteron etkilidir, Potasyum tutucu diüretik olarak kullanılır.
•
Adrenal kortekste kortikoid sentezi primer olarak ACTH etkisindedir. ACTH’da CRH (kortikotropin relea sing horm on) e tkisi a ltın d a d ır. ACTH sekresyonu vazopressin (ADH) ile potansiyalize edilir. ACTH aldosteron salmımını da arttırırken, en fazla h idrokortizon salmımını stim ule eder.
G LU KO KO R TİKO İD LER İN BAZI YAN ETKİLERİ •
Peptik ülser oluşumu
•
Yara iyileşmesinde gecikme
•
Enfeksiyon gelişmesinin kolaylaşması
•
Ciltte atrofi, karın cildinde strialar
•
Hiperglisemi ve diyabet oluşumu, poliüri, polidipsi
•
Myopati ve kas atrofisi
•
Temel olarak diabetojenik antiinsülin etkileri vardır.
•
Büyüme ve gelişmenin bozulması
•
Vücudun strese uyum u için stress durum larında artarlar.
•
iyatrojenik Cushing sendromu
•
S a lg ıla n m a la rı gün içi ritim gösterir. Sabah saatlerinde yüksek miktarlarda salgılanırken, akşam saatlerinde düzeyleri düşer.
G LU KO KO R TİKO İD LER İN A LA N LA R I
BAZI
KULLANIM
-
Aydede yüzü
-
Ense, omuzlar ve karında yağ toplanması
-
Su ve tuz reta nsiyo nu sonucu ödem ve hipertansiyon
-
Ciltte atrofi ve çizgiler (kırmızı stria oluşumu)
-
Travma sonucu kolayca ekim oz meydana gelmesi
-
Akne, kıllanma, hirsutizm
-
Osteoporoz (vertebra kollapsı ve kostalarda kırıklar)
-
Çizgili kasların erimesi
•
A drenal Y e tm ezlik fludrokortizon)
durum ları
(ö ze llik le
•
K o nje nita l a dren al fludrokortizon)
h ip e rp la zi
(ö ze llik le
•
Akut Romatizmal ateş
•
Nefrotik sendrom ve bazı böbrek hastalıkları
•
Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı
•
Transplantasyon sonrası rejeksiyonun önlenmesi
•
Kadında ses kalınlaşması, saç dökülmesi, klitoris hipertrofisi Psişik bozukluklar
•
Romatoid artrit ve bazı otoimmun hastalıklar
•
Ödem, hirsutizm
•
Ağır allerjik reaksiyonlar
•
Hipokalemi
•
Çeşitli cilt hastalıkları
•
Katarakt (Posterior subkapsüler) Göz içi basıncında artış, bazen glokom krizi
-
•
Bazı kollajen doku hastalıkları
•
•
Astma ve Allerjik rinit tedavisi (Astımda özellikle Beklametazon ve flunisolid)
•
İntrakranial basınç artışı
•
Hiperkoagülabilite
•
Antineoplastik olarak (özellikle lösemide)
•
Anafilakside
•
Bulantı-kusmanın önlenmesinde
•
Bazı durumlarda fetal akciğer maturasyonu için
•
Çocuklarda Krup’a bağlı solunum yetmezliğinde
G LU KO KO R TİKO İD ANTAG ONİSTLERİ VE ETKİLERİ •
A m in o g lu te tim id - D esm olazı inhibe eder, farmakolojik adrenalektomi yapar.
•
Amphenon -11, 17 ve 21 Hidroksilazı inhibe eder.
•
Metirapon - Adrenal bezde 11 Hidroksilazı inhibe eder, h ip o fiz ü ze rin d e ki fiz y o lo jik feedback inhibisyonu kaldırarak ACTH’yı yükseltir. Bu etkisi ile bazı durumlarda adrenal ve pituiter hastalıkların ayırıcı tanısında kullanılır. (Cushing hastalığı ilk adrenokortikal tümör ayırıcı tanısında).
•
Ateroskleroz
•
Femur başı aseptik nekrozu
•
Lenfopeni, eosinopeni
G LU KO K O R TİKO İD LER İÇİN KO NTRENDİKASYO NLAR •
Kesin kontraendikasyonlar - Aktif tüberküloz - Gözde Herpes Simpleks enfeksiyonu
•
Nisbi kontrendikasyonlar -
Gebelik Viral ve Fungal enfeksiyonlar Hipertansiyon DM Peptik ülser Osteoporoz
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
185
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
186
-
Psikoz eğilimi Tromboflebit Böbrek yetmezliği Çiçek aşısı
4.
G lu koko rtiko idler doku m akrofajlarının aşağıdaki fonksiyonlarından hangisini azaltır? A) Mikroorganizmaları fagosite edip, öldürmelerini B) İnterlökin-12 ve interferon-gama salgılamalarını
1.
G lu kokortikoidlerin vasküler ve bronşiyal düz kaslardaki ana etkisi aşağıdakilerden hangisidir?
C) Tümör
nekroz faktör-alfa, interlökin-1, metaloproteinaz ve plasminojen aktivatörü salgılamalarını
A) Tonüslerini arttırır
D) Antijen ve mitojenlere olan cevaplarını
B) Bu dokuların insüline olan duyarlılıklarını arttırır
E) Hepsi
C) Bu dokuların katekolaminlerin gevşetici etkilerine olan duyarlılıklarını arttırır
-
D) Tonüslerini azaltır
Lenfositlerden interlökin-12 ve interferon-gama salınımını da inhibe eder.
E) Hiçbiri -
Glukokortikoidler vasküler ve bronşiyal düz kasların katekolaminlerin gevşetici etkilerine olan duyarlılığını arttırırlar.
Doğru cevap: E 5.
Doğru cevap: C 2.
G lu kokortikoidlerin aşağıdaki hangisi üzerinde etkisi vardır?
G lukokortikoidler aşağıdaki hangi mekanizmayla lipogenezi arttırırlar?
A) A vitamini
A) Lipoprotein lipaz üzerindeki direk etkileriyle
C) D vitamini D) E vitamini
E) K vitamini
C) Pankreastan insülin salınımını uyarmasıyla -
D) Yağ dokusu hücrelerine glikoz girişini arttırarak
E) Hiçbiri Glukokortikoidler kan şeker düzeyini arttırarak insülin salınmasına yol açarlar. İnsülin de yağ ve diğer dokularda lipogenezi arttırır.
f
6.
Prem atür doğum riski olan annelere, infantta respiratuar d istres sendrom unu önlem ek için aşağıdakilerden hangisi ve rilm elidir? A) Betametazon B) Dezoksikortikosteron
• Hipofiz bezinde b ir yetm ezlik söz konusu ise; tedaviye ilk olarak k o rtiko ste ro id le r ile (tiro id tedavisinden önce) başlanmalıdır.
C) Fludrokortizon D) Levatiroksin
E) C vitamini
J
Doğru cevap: C3 3.
G lukokortikoidler aşağıdaki dokulardan hangisinde protein ve RNA sentezini arttırır?
A) Kemik
B) Lenfoid dokusu
C) Çizgili kas
D) Deri
E) Karaciğer -
Glukokortikoidler suprafizyolojik dozlarda
-
Deride incelmeye
-
Lemikte osteoporoza
-
Kaslarda güçsüzlüğe
-
Lenfoid dokuda baskılanmaya yol açar. Karaciğerde ise protein ve RNA sentezini stimule eder.
Doğru cevap: E
Glukokortikoidler D vitamininin gastrointestinal sistemden kalsiyum absorbsiyonunu etkiler.
Doğru cevap: C
\
V
vitam inlerden
B) C vitamini
B) ACTH’nin yağ dokusundaki etkisiyle
-
Glukokortikoidler doku makrofajlarının sayılan tüm özelliklerini inhibe eder.
-
Betametazon fetüsteki akciğer maturasyonunu stimule eder.
-
Doğum 34. haftadan önce bekleniyorsa anneye betametazon verilmelidir.
Doğru cevap: A 7.
Uzun süre g liko ko rtiko id kullanım ı sonrasında aşağıdaki yan etkilerden hangisi görülm ez? A) Ciltte atrofik değişiklikler B) Glukoneogenezde artış
C) Çizgili kas hipertrofisi D) Eritrosit sayısında artış
E) Kemik yapılarda porotik değişiklikler
GLİKOKORTİKOİDLERİN ETKİ PROFİLLERİ •
•
Protein m etabolizm ası: Protein sentezini inhibe ederler; kas hücresine amino asit girişini azaltırlar. Ayrıca protein yıkımını da arttırırlar (katabolik etki). Periferden karaciğere amino asit transferini ve karaciğerdeki protein sentezini arttırırlar. Ç izgili kaslar: Protein katabolizmasını arttırdıkları için özellikle proksimal ekstremite kaslarında erime, fibrozis ve halsizlik oluştururlar.
•
Yağ m etabolizm ası: Lipoliz oluştururlar.
•
İm m ünsupresif etki: Hücresel immüniteyi bozarlar. Makrofajlardan IL-1 ve aktive edilmiş T-lenfositlerden IL-2 salgılanmasını inhibe ederler.
•
Kronik kortikosteroid kullanımı aşağıdakilerden hangisine neden olm az?
K a rb o n h id ra t m etabolizm ası: Glukoneogenez enzimlerini indüklerler ve hücre içine glukoz girişini azaltırlar; insüline zıt etki oluştururlar.
•
•
9.
H e m o p o e tik s is te m : Hemoglobin / eritrosit / trombosit ve nötrofil yapımını arttırırlar; Cushing sendromunda polisitemi oluşur. Kanın koagülasyon yeteneğini arttırırlar ve tromboembolizm eğilimi oluştururlar. Lenfosit, eozinofil ve bazofil sayısını azaltırlar.
B) Hipofiz adrenal gland etkileşimini baskılar C) Peptik ülsere yatkınlık D) inflamatuar bağırsak hastalığına yatkınlık yapar E) Vücuttaki yağ dağılımını bozar İnflamatuar bağırsak hastalığına yatkınlık yapmaz. Özellikle tedavisinde kullanılır. Doğru cevap: D 10. Aşağıdakilerden hangisi steroidlerin iltihabı' yanıt üzerindeki etkilerinden biridir? A) Lizozom membranların yıkılmasına neden olurlar B) Kapiller permeabilite artışını sağlarlar C) Protein sentezini artırırlar D) Epitelizasyonu inhibe ederler E) Fibroblastların proliferasyonunu artırırlar. S te ro id le rin a n tiin fla m a tu v a r e tki m ekanizm aları; -
Kardiyovasküler sistem : Plazmada noradrenalinin re-uptake’ini azaltarak sempatik ve vazokonstriktör maddelere duyarlılığı arttırırlar.
Nötrofil, lökosit ve makrofajların migrasyonunu önler, Nötrofiller tarafından doku plazminojeni aktivatörü salgılanmasını inhibe eder,
•
Kalsiyum m etabolizm ası: D vitamini antagonisiti gibi davranırlar. Kem iklerde avasküler nekroz oluşturabilirler.
•
B ö bre kle r: K, Ca, fosfat ve ürik asit itrahınıda arttırırlar.
-
Yüksek dozda fibroblast proliferasyonunu inhibe eder,
•
E n d o krin e tk ile r: Gonadotropin (-» amenore) ve TSH salınımını inhibe ederler. Ayrıca T4’ün T3‘e dönüşümünü azaltırlar. Sürfaktan sentezini uyarırlar.
-
Bütün prostanoidleri inhibe edip kapiller permeabilite artışını engeller,
Lizozom membranlarını stabilize eder, Karaciğer hariç protein sentezini inhibe eder,
Epitelizasyonu da inhibe eder.
•
GIS: Mide asit salgısını arttırıp, mukus tabakasının koruyucu etkinliğini azaltırlar.
Doğru cevap: D
•
C ilt: Hem e pide rm is hem de derm işte atrofi oluştururlar.
11.
G lukokortikoidlerin tedavide kullanıldıkları durum da hem atolojik sistem de aşağıdaki yan etkilerden hangisine yol açması beklenm ez?
Doğru cevap: C A) Monosit sayısında azalma 8.
G lukokortikoidlerin 2 haftadan fazla kullanım ıyla aşağıdaki etkilerden hangisi en az gözlenir? A) Kan glukoz düzeyinin artması B) İştah artması C) Uykusuzluk
B) Nötrofili C) Trombositopeni D) Eozinopeni E) Lenfositopeni G lu k o k o rtik o id te d a v is in d e kan ta b lo s u
D) Yağın ekstremitelerde azalıp gövdede toplanması
-
A z a la n la r
A rta n la r
E) Yüz değişiklikleri
I Eosinofil
Glukokortikoidlerin sürekli kullanımı sonucu aydede yüzü oluşur.
Nötrofil Eritrosit
Lenfosit
Fakat bu ilaçların 2 haftadan fazla kullanılmasıyla sayılan diğer tüm durumlar gelişir.
Trombosit
Bazofil
i
Doğru cevap: E
Doğru cevap: C
Monosit
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
187
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
188
12.
Kortizon aşağıdakilerden hangisinde kontrendike d e ğ ild ir?
A m p h e n o n e B: 11 /1 7 / 21-Hidroksilaz enzimlerini bloke eder.
A) Peptik ülser M itota n:
B) Keratit C) Kongenital adrenal hiperplazi
Adrenal bezi (özellikle zona retikülaris) tahrip ederek etki gösterir.
D) Diabet E) Aktif tüberküloz -
K e to kon azo l:
Hipertansiyon Peptik ülser
3p-Hidroksisteroid dehidrogenaz, 11 p-hidroksilaz ve 17ahidroksilaz (CYP17) enzimlerini inhibe eder.
-
Herpes infeksiyonu: Keratitte hastalığın yayılmasını hızlandırır.
S ip ro h e p ta d in :
-
Konjestif kalp yetmezliği
Hipofizden ACTH salınımını inhibe eder.
Psikozlar
T rilo sta n :
Diabet -
Osteoporoz (kemik oluşumunu azaltır)
-
G lokom , göz tra vm a la rı (yara geciktirir).
-
Aktif Tbc
-
Viral ve fungal infeksiyonlar
-
Gebelik
3p-hidroksisteroid dehidrogenaz enzimini inhibe eder.
iyile şm e sini
Abirateron: 17a hidroksilaz ve 17, 20 liyaz enzimlerini bloke ederek steroid sentezini adrenal bez ve gonadlarda baskılar. Prostat kanseri tedavisinde oral olarak kullanılan ön ilaçtır. Etomidat: Steroid sentezini baskılayan genel anestezik ilaçtır
f
\ DİKKAT... Dördü yan tedavisinde kullanılıyor...
e tki,
birinde
Hipotalamus
I I
ise
I
T
V
i
e
CRF
0 9
I
I
Doğru cevap: C
Kısa negatif feed-back döngüsü
13.Aşağıdakilerden hangisi g lu kokortikoidlerin sentezini azaltmak amacıyla kullanılm az? A)
Mitotan
t
I I
B) Metirapon
D) Aminoglutetimid
C) Ketokonazol
E) Danazol Danazol; anti-androjenik bir ilaçtır. Steroid sentezi üzerine belirgin etkisi yoktur. Danazol; zayıf androjenik - progestasyonal - glukokortikoid etki gösteren bir steroid türevidir. Güçlü anti-gonadotropik etkinlik gösterir. 20,22 desmolaz, 3p-HD, 17a-HD, 17aHidroksilaz, 11p-hidroksilaz ve 12P-hidroksilaz enzimlerin inhibe eder. Ayrıca LH ve FSH pikini önler ve androjen - östrojenlerin periferik reseptörlere bağlanımını inhibe eder. Seçeneklerde bulunan steroid sentez inhibitörleri: M etirapon: Selektif olarak 11 P-Hidroksilazı inhibe eder. A m in o g lu te tim id : 20,22-D esm olaz e nzim ini (do la yısıyla kolesterolün p re gn en olo na dön üşü m ü nü ), arom ataz e nzim ini (dolayısıyla androjenlerin ekstraadrenal dokularda östrojene çevrilmesini) ve 11 p hidroksilaz (CYP11B1) enzimini inhibe eder.
Renin-anjiotensir sistemi
/
A Glukokortikoidler
Ekzojen glukokortikoidler (ör: prednizon)
J Periferik etkiler (metabolik, antiinflamatuar, immünosupresif)
Doğru cevap: E
Adrenal korteks
A Mineralokortikoidler
Ekzojen mineralokortikoidler (ör: fludrokortizon)
J
Su ve tuz metabolizmas üzerine periferik etkiler 08s274
14. Aşağıdaki ajanlardan hangisi steroid hormon sentezinde desmolazı inhibe ederek etki gösterir ve farm a kolojik adrenalektom i yapar? A) Amfenon-B
Prednizolon prednizondaki 11 keto grubunun 11 hidroksi grubuna indirgenmesi ile oluşur. Bu iki bileşik birbirinin yerine kullanılabilir. Antiinflamatuar ve su-tuz tutucu etkileri birbirine yakındır. Doğru cevap: A
B) Metirapon C) Ketokonazol
19.
D) Mifepriston E) Aminoglutetimid
A) Kortizon
Doğru cevap: E
B) Deksametazon C) Prednizon
15. 20-22 desmolaz enzim ini inhibe ederek kolesterolden pregnenolon oluşum unu inhibe eden ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A)
Aşağıdaki glukokortikoidlerden hangisi en kısa süreli etkiye sahiptir?
Metirapon
D) Triamsinolon E) Prednizolon
B) Aminoglutetimid
C) Mitotan
G lu k o k o rtik o id le r in e lim in a s y o n y a rı-ö m L irle rin e g ö re s ın ıfla n d ırılm a s ı:
D) Amfenon B E) Abirateron
Kısa E tkililer
Orta E tkilile r
Uzun E tk ilile r
Doğru cevap: B 16. Aşağıdaki steroid preparatlarından androjenik aktivitesi y o k tu r?
hangisinin
Kortizol Kortizon
Prednizon
Betametazon
Prednizolon
Deksametazon
Metilprednizolon Triamsinolon
A) Medroksiprogesteron asetat
Parametazon
B) Megestrol asetat
Fluprednisolon
C) Desogestrel D) Noretindron
Kortizon ayrıca en zayıf anti-inflamatuvar etkiye sahiptir.
E) Norgestrel Progesteron preparatları belli oranda androjenik etkiler o lu ş tu ra b ilirle r Androjenik etkisi olmayan progesteron p re p a ra tla rı doğum ko ntrol h ap la rınd a ku lla nıla n desogestrel, norgestimat, gestodendir. Doğru cevap: C
Doğru cevap: A 20.
Aşağıdaki g lukokortikoidlerden hangisi en kısa süreli etkiye sahiptir? A) Kortizon
17. Astım tedavisinde steroid hangisidir?
aerosol
olarak
kullanılan
B) Parametazon C) Deksametazon
D) Betametazon A) Fluprednizolon
B) Prednizon
C) Prednizolon
D) Fludrokortizon E) Beklometazon
E) Triamsinolon G lu kokortikoidlerin etki güçlerine ya da etki sürelerine göre sınıflandırm ası çok sorulm aktadır.
B eklom etazon aerosol olarak alındığında solunum yollarında güçlü antiinflamatuar aktivite gösterir. İn h a la s y o n y o lu y la k u lla n ıla n k o rtik o s te r o id le r : Budesonid, triamsinolon, beklometazon, flutikazon ve flunisoliddir. Doğru cevap: E 18. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi karaciğerde hemen hemen aynı aktivitede bir bileşiğe indirgenir? A) Prednizon B) Prednizolon C) Aldosteron D) Deksametazon E) Flunisolid
E tk i s ü re le rin e g ö re s te ro id le r Kısa e tk ilile r
Orta e tk ilile r
Uzun e tk ilile r
Hidrokortizon
Triamsinolon
Betametazon
Kortizon
Parametazon
Deksametazon
Prednizon
Fluprednisolon
Prednizolon Metilprednizolon
Doğru cevap: A
I
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
189
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
190
21.
Aşağıdaki sentetik steroidlerden hangisinin tuz tutucu etkisi en fazladır? A)
Betametazon
B) Deksametazon
C) Fludrokortizon
D) Fluprednizolon E) Prednizon
-
Fludrokortizon bir mineralokortikoiddir. Tuz tutucu etkisi daha fazladır.
-
Diğerleri ise glukokortikoiddir.
M in e ra lo k o rt ik o id etki
Aldosteron
0.1
400
Fludrokortizon
10
250
Dezoksikorti kosteron (DOC)
0J
20
O rta E tk ilile r
D) Triamsinolon
Doğru cevap: D 25. Aşağıdakilerden hangisi oral kullanılan uzun etki süreli bir g lu koko rtikoidd ir?
1
A) Prednizolon
B) Deksametazon
C) Flunisolid
D)Aldosteron E) Prednizon
Deksametazon ve betametazon oral kullanılan ve 3-4 günlük yarı ömre sahip olan ilaçlardır. ACTH supresyon testinde kullanılır.
Glukokortikoid preperatlarının antiinflamatuvar ve tuz tutucu etki güçleri Kısa E tk ilile r
B) Beklometazon
C) Prednizolon
Triamsinolon ve deksametazon güçlü topikal aktivite gösterirler. Fludrokortizon mineralokortikoid aktivitelidir. Kortizol topikal aktivite göstermez.
---------------------- |
A n t i-in fla m a t u v a r etki
A) Prednizon
E) Fludrokortizon
Mineralokortikoitlerin antiinflamatuvar ve mineralokortikoit etki güçleri j!
24. Düşük m ineralokortikoid aktivite gösteren ve topikal olarak güçlü etki gösteren g lukokortikoid hangisidir?
U z u n E tk ilile r
[M_______________
I
• Kortizol (1/1)
• Prednizon (4 / 0.8)
• Betametazon (25-40 / 0)
• Kortizon (0.8 0.8)
• Prednizolon (4/0.8)
• Deksametazon (30 / 0)
Kortizon Dezoksikortikosteron Triamsinolon
İV. İM Beklometazon Flunisolid Flutikazon Triamsinolon aerosol olarak uygulanabilirler
• Metilprednizolon (5 / 0.5) • Triamsinolon (5/0) • Parametazon (10/0) • Fluprednisolon (15/0)
Deksametazon Hidrokortizon Metilprednizolon Prednizolon
I
Doğru cevap: C
Tüm kortikosteroidler oral yolla uygulanabilirler
22. Aşağıdaki kortikosteroidlerden hangisinin ş u tuz tutucu ve potasyum kaybettirici etkisi en fazladır? A)
Betametazon
B) Deksametazon
C) Hidrokortizon
D)Metilprednisolon E) Triamsinolon
-
Hidrokortizonun(kortizol) mineralokortikoid etkisi diğerlerinden daha fazladır.
Doğru cevap: C
Metabolitler, özellikler glukuronidler veya sülfatlar idrarla atılırlar
23. Aşağıdaki g lukokortikoidlerden hangisi topikal tedavide kullanılm az? A) Fludrokortizon
B) Prednizolon
C) Deksametazon
D) Prednizon
Beklometazon Deksametazon Hidrokortizon Triamsinolon
E) Kortizol Prednizon karaciğerde metabolize edilerek aktif formu olan prednizolona dönüştürülür. O nedenle topikal kullanılmaz. Doğru cevap: D
']
Doğru cevap: B
26. A drenalinin vücutta en fazla bulunduğu yer adrenal medulladır. Bunun nedeni; adrenal m edullada katekolam in sentezleyen krom affin hücrelerinin, yüksek oranda aşağıdaki m addelerden hangisine maruz kalm asıdır? A) Asetilkolin B) Kortikotropin C) Dopa dekarboksilaz
K o rtizol de prednizon da oral olarak ku lla nıla bilir. Prednizonun mineralokortikoid etkisi yoktur. Prednizon karaciğerde prednizolona dönüştürülerek etkili olur. Bu yüzden karaciğer fonksiyonları bozuk olanlarda etkinliği düşer. Doğru cevap: C 30. Adrenal korteks tarafından salıverilen, endojen kortikosteroidlerden olmayanı bulunuz?
D) Vazopressin E) Kortizon N o ra d re n a lin i a dren aline çeviren fe n ile ta n o la m in N -M e tiltra n s fe ra z (PNMT) e n zim i yalnızca adrenal medulla ve beyinde bulunur. Bu enzimin ko-faktörü; Sadenozilm etiyonin’dir. Bu enzimi steroidler aktive eder. Bu nedenle adrenal medulladaki steroid düzeyi; adrenalin sentezinin majör belirleyicisidir. Bu nedenle doğru cevap seçeneklerdeki tek steroid olan kortizon’dur. Doğru cevap: E 27. Aşağıdakilerden hangisi kortizol etkilerinin plazma yarılanm a öm rünü tem sil eder? A) 0.25-0.5 saat
A) Kortizol B) Kortizon C) Beklometazon D) Aldosteron E) Kortikosteron Kortizol, kortizon, aldosteron ve kortikosteron, adrenal korteks tarafından salıverilen endojen kortikosteroidlerdir. Beklometazon, akut bronşiyal astımı tedavi etmek için inhalasyon şeklinde kullanılmaya uygun olan ilk steroid preparattır. Doğru cevap: C 31. Aşağıdakilerden hangisi testesteronun dihidrotestesterona dönüşüm ünü engeller?
B) 1-1.5 saat C) 4-6 saat D) 8-12 saat E) 24-48 saat
A) Flutamid B) Siproteron asetat C) Ketokonazol D) Danazol
Kortizolün plazma yarılanma ömrü 1-1.5 saattir. Kortizol etkilerinin yarılanma ömrü 8-12 saattir. Doğru cevap: D 28. K ortikosteroidlerden hangisi ön ilaçtır?
E) Finasterid Beş alfa redüktaz enzimi testesteronu dihidrotestesteron’a çeviren enzimdir. Bu enzimin blokörü olan finasterid, anti-androjenik bir ilaçtır. Pek çok anti-androjenik ilaç bulunm aktadır. Ve bu ilaçlar sıklıkla TUS sınavında sorulmaktadır. Bu ilaçları hatırlarsak;
A) Kortizon
A N T İ-A N D R O J E N İK İL A Ç L A R :
B) Deksametazon C) Betametazon D) Hidrokortizon E) Prednizolon
F in a ste rid : Testesteron’u dihidrotestesteron’a çeviren 5alfa-redüktaz enzim inhibitörüdür.
Kortizon ve prednizolon ön ilaç özelliği gösteren steroid preparatlarıdır.
D anazol:
Doğru cevap: A
Zayıf androjenik - progestasyonal - glukokortikoid etki gösteren bir steroid türevidir.
29.
Prednizon, im m unsupresif tedavi uygulanan hastalarda kortizole neden tercih edilir?
Güçlü anti-gonadotropik etkinlik gösterir. 20,22 desmolaz, 3(3-HD, 17a-HD, 17ct-Hidroksilaz, 11 p-hidroksilaz ve 12(3hidroksilaz enzimlerin inhibe eder.
A) Karaciğer fonksiyonları düşük olanlarda daha etkilidir
S io ro te ro n asetat
B) Prednizonun metabolik etkileri daha büyüktür
Testesteron reseptör blokörüdür.
C) Prednizonun mineralokortikoid etkisi daha azdır
Ş p iro n o la k to n
D) Flipofiz-adrenal gland ilişkisini daha az suprese eder E) Kortizol oral alınamadığı için
Aldosteron reseptör blokörüdür. Aynı zamanda testosteronun sentezini ve reseptöre bağlanımımda inhibe eder.
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
191
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
192
K e to ko n a zo l
K u lla n ım E n dika syon ları:
Testosteron sentezleyen hücrelerde p450 sitokrom enzim sistemini inhibe ederek testosteron sentezini azaltır.
•
Idiyopatik Trombositopenik Purpura
•
İndometriyozis
F lu ta m id / N ilu ta m id / B ika lu ta m id
•
Memenin kistik hastalığı
•
Erkeklerde jinekomasti
Testesteron reseptör blokörüdür.
Doğru cevap: A
J e s to n o ro n Androjenlerin hedef hücrelere girişini bloke eder. G o s ip o l
DIABETES MEIUTUS TEDAVİSİ
S em inifer e piteli destrükte eder ve erkeklerde oral kontrasepsiyonda kullanılır. 1.
W
Glukagon ya nlıştır?
Ketokonazol Spiranolakton ınoıaıaon
f Kolesterol
i
4
f
D) Beta-bloker intoksikasyonlarında antidot olarak kullanılabilir.
ra
17-alfa-Hidroksipregnenolon Dehidroepiandrosteron 55 -i£ I n ;u 3-beta-Hidroksisteroid □ !E o dehidrogenaz M N ? r♦ 17-alfa-Hidroksi—*• Androstenedion progesteron — N
E) Karaciğerde glikogenolizi arttırır. G LUKAGO N •
Pankreasın Alfa hücrelerinden sentezlenir
•
Antiinsulin bir hormondur
•
Glukagona benzer bir hormon mide ve duodenum mukozasından salınır
•
Glukagon salınımı temel olarak hipoglisemi ile uyarılır
•
Katabolik bir hormondur,
•
Primer hedef organı karaciğerdir (adrenalinin aksine kas hücrelerinden glikojenolizi stimüle etmez)
•
K a raciğe rde arttırarak)
•
Yağ dokusunda lipazı aktive ederek lipolizi uyarır
•
Glikoneojenik yolda bazı enzimleri indükleyerek glikoneogenezi uyarır.
•
Zayıf androjenik, güçlü anti-gonadotropik etki gösteren steroid türevi ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
Güçlü bir lipolitik ajandır, yağ hücresinde cAMP artar böylece horm on-sensitif lipaz aktive o lu r
•
G lukagon düşük k o n s a n tra syo n la rd a bile Beta hücreleri üzerindeki direk etkisiyle insülin salgılanmasını arttırır
A)
•
En önem li ke to je n ik horm ondur, a setik KoA Karboksilatı inhibe eder
•
Myokardın kontraktilitesini artırır, pozitif inotrop ve pozitif kronotrop etkisi vardır, (ama muhtemelen yüksek dozlarda bu etki belirgindir)
•
Yüksek dozlarda mide, barsak ve safra kanallarının tonus ve m otilitesini inhibe eder ve mide ve pankreasın dış salgısını azaltır, bu nedenle Gi kanal ve safra kanalının radyolojik ve MR incelemesinde ve Akut Pankreatit tedavisinde kullanılabilir.
Progesteron
21-alfa-hidroksilaz
r- o -
11-Deoksikortikosteron
11-Deoksikortizol
Amfenon B I--------Ketokonazol- M — 11-beta-hidroksilaz Metirapon f
Î
Kortikosteron
.___ J___
18-alfa-hidroksilaz
i
Doğru cevap: E 32.
hangisi
C) insulin, glukagon salınımını arttırır.
ro
*
ifadelerden
B) Glukagon, insulin salgılanmasını arttırır.
~ 1 ~ Amfenon B Ketokonazol — Trilostan
aşağıdaki
A) Katabolik bir hormondur.
Aminoi Dezmolaz giutetimit timit /TU 'O ' Pregnenolon
için
Danazol
B) Kortizon asetat
C) Hidrokortizon asetat
D) Prednizon
E) Florokortizon asetat Zayıf androjenik etki gösteren steroid türevi ilaç Danazol dür. G üçlü a n ti-g o n a d o tro p ik e tk in lik gösterir. S S S ’de gonodotropin otoreseptörlerine bağlanır. Ayrıca androjen ve östrojenlerin periferik reseptörlere bağlanımını inhibe eder.
g lik o je n o liz i
a rttırır
(cA M P ’yi
Glukagon saliminim arttıranlar; -
Açlık ve hipoglisemi
-
Aminoasitler
-
Vagus stimulasyonu
Sempatik stimülasyon -
Beta-etkili sempatomimetik ilaçlar
-
Glukokortikoidler
-
GH
-
Egzersiz
-
Stress
-
insülinin aşırı salgılanmasının incelenmesi için test amaçlı
-
Gastrointestinal ve safra kanalının radyolojik ve MR görüntülemesinde diagnostik ilaç olarak
-
Safra kanalı, oddi sfinkteri ve akut divertikülitle ilişkili spazm ları çözmek için tedavi amacıyla kullanılabilir.
“İn s ü lin salım m ım düzenleyen fa k tö rle r” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C
-
Gastrin, GİP ve kolesistokinin, VİP
-
Serotonin, Dopamin ve Prostaglandinler
-
Teofilin
2.
Aşağıdakilerden hangisi pankreastan salgısının azalmasına yol açar?
insulin
A) Triamteren G lu k a g o n S a lım m ım in h ib e e d e n le r
-
B) Klorotiyazid
Glukoz
C) Etakrinik asit
Ketonlar
D) Klortalidon
-
Serbest Yağ asitleri
E) Amilorid
-
Somatostatin
-
Sekretin
-
Alfa etkili sempatomimetik ajanlar
G lu k a g o n u n te d a v id e k u lla n ım ı
-
Hipoglisemi komasında, glukoz yoksa kullanılır, KC’de yeterli glikojen varsa etkilidir Beta-Bloker ilaç intoksikasyonlarında antidot olarak (atropine cevap alınamamışsa) kullanılır
İn s ü li n s a l ı m m ı m d ü z e n l e y e n f a k t ö r l e r
Tiyazid diüretikleri (örn., klorotiyazid) hiperglisemiye neden olabilir. Hiperglisemi, tiyazid benzeri ilaçlar (klortalidon ve metolazon) ve yüksek tavanlı diüretikler (etakrinik asit, furosemidve bumetani d) ile de gözlenir. Hiperglisemi oluşmasının mekanizması pankreastan insulin salgısının azalmasıdır. Ayrıca, glikojenolizin artması, glikojenezin azalması ve proinsulinin insuline dönüşümünün azalması hiperglisemi oluşmasına katkıda bulunur. Diüretik olmayan tiyazid, diazoksit, bazı durumlarda hipoglisemi tedavisinde
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
193
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
194
kullanılır. Fakat diazoksitin en sık kullanıldığı durum hipertansif acillerdir.
1. Sülfonilüreler 1. j e n e r a s y o n :
Doğru cevap: B
• 3.
Aşağıdakilerden hangisi insüiinin iskelet kası dokusu üzerine etkilerinden d e ğ ild ir? A) Amino asit alınması fB) Protein sentezi
Klorpropamid (en uzun etkili)
•
Tolazamid
•
Asetoheksamid
2. j e n e r a s y o n :
C) Gliserol sentezi f
•
D) Glikojen sentezi f-
•
Glipizid
E) Glukoz alımı f-
•
Gliklazid
•
Glimepirid
G lise ro l se nte zi î, in sü iin in yağ dokusu üzerine etkilerindendir. Doğru cevap: C 4.
Tolbutamid (en kısa etkili)
•
Aşağıdaki oral antidiabetik ilaçlardan hangisinin diabetik nöropati ve retinopati oluşum unu engelleyici etkisi en yü kse ktir?
Gliburid (Glibenklamid)
2.
kuşak sülfonilürelerin etki güçleri ve etkinlikleri birinci kuşağa göre daha yüksektir. Disülfiram benzeri etki gösterenler; gliburid, klorpropamid E tki m e k a n iz m a la rı
a. ATP bağımlı K+ kanallarını bloke ederek betah ü c rele rind e n glukoza ya n ıt o la ra k insülin salıverilmesini artırır. K+ kanal proteinin yanında, sulfonil üre reseptör (SUR) proteini bulunur.
A) Akarboz
B) Repaglinid C) Nateglinid D) Rosiglitazon
b. İnsüiinin hedef doku ve reseptörlere bağlanmasını artırır. Bunu insülin reseptörlerinin sayısını ve insüiinin reseptöre afinitesini artırarak yapar.
E) Tolrestat
c. Serum glukagon düzeylerinde azalmaya neden olur.
Soru o ra l a n tid ia b e tik le rin (OAD) e tk i m ekanizm asını ve g ö re c e li avan tajların ı sorgulam aktadır. •
Glukoz—»Sorbitol ( A ld o z R e d ü k ta z )
•
Sorbitol—»Furuktoz ( S o r b it o l D e h id r o g e n a z )
S o rbito l DH vücutta bazı dokularda bulunm az. Bu dokular lens, retina ve vazo nevrorum gibi diabetin en sık konmplikasyonlarının geliştiği yerlerdir. Bu dokularda glukozun aşırı arttığı durum larda sorbitol birikim i ve sorbitolün kendiyle su çekmesine bağlı endotelyopati ve mikrotrombozlar gelişmektedir.
Böbrek veya ka ra ciğ e r ye tm e zliğ i olan hastalarda kullanılmamalıdır. Plasentayı geçerek fetusta insülin deşarjına neden olabilirler. **Gebelerde insülin tercih edilmelidir. 2.
kuşak sülfonilürelerin efikasiteleri daha yüksektir. -
En kısa etkili sülfonilüre: Glipizid (2-4 saat)
-
En hızlı em ilen oral a n tid iy a b e tik : G lipizid. (Glucotrol)
Yeni nesil OAD ilaçlardan Aldoz redüktaz inhibitörleri sorbitol üretimini kısıtlamalarından dolayı diabetik ve nöropati ve retinopatiyi engelledikleri gösterilmişitr.
Sülfonilüre
Biguanid
■
Hipoglisemi
+
Lipoliz
t
t
Laktat kullanımı
4
4
O R A L A N T İD İY A B E T İK L E R
NIDDM (Tip II) hastalarında ve diyet ile kontrol altına alınamayan hastalarda kullanılır. 1- Sülfonilüre
-
Etki gücü en yüksek olan ve disülfiram benzeri reaksiyon yapan sülfonilüre: Gliburid (Glibenklamid) (Dianorm, Gliben)
-
Antiagregan etkisi olan ve diabetik mikroanjiopatinin ve retinopatinin gelişmesini geciktiren: Gliklazid (Diamicron) • Klorpropamid (Diabinese) • Etki süresi en uzun olan oral antidiyabetiktir (48 saat). • Diğer sülfonilürelerin aksine böbrek yoluyla atılır.
2- Sülfonilüre benzerleri (repaglinid, nateglinid) 3- Biguanid (Metformin) 4- Alfa-Glukozidaz inhibitörleri (akarboz “glucobay”) 5- Tiazolidindion türevleri (Glitazon tür.) (troglitazon, rosiglitazon) 6-
Aldoz redüktaz inhibitörleri alrestatin)
(tolrestat, sorbinil,
ADH’ın tübülde etkinliğini artırarak idrar çıkışında azalmaya ve hiponatremiye neden olur.**Nörojenik tipte Dİ tedavisinde kullanılır. Nefrojenik tipte etkisizdir.
-
Insülin üzerine etkisi yoktur, hipoglisemiye neden olmaz.
-
Tek başına, IDDM’lerde insülinle, NIDDM'de oral antidiyabetiklerle beraber kullanılır.
S ü lfo n ilü re le rin Yan e tkile ri: **Hipoglisemi (en sık) -
GIS şikayetleri
-
Cilt döküntüsü
-
Kilo alımı
-
Kemik iliği depresyonu: Lökopeni, trombositopeni, aganülositoz.
-
Hipotansiyon
-
Klorpropam id kolestatik sa rılığ a, asetaldehit sendromu, konfüzyon, halsizlik ve ataksiye yol açar.
5.
(G lin id le r)
Hedef hücrelerde insulin etkinliğini artırır.. Nükleer peroksizom proliferatör aktive reseptör gama (PPRA gama)’nın aktivatörleridir.
•
Trigliseridi düşürüp HDL ve LDL'yi yükseltirler.
•
Karaciğer yetmezliği, kalp yetmezliği ve hamilelikte kullanılmamalıdır.
•
Biguanidler gibi antihiperglisemik etki yaparlar, hipoglisemi yapmazlar.
-
Glukozun sorbitole dönüşümünü sağlayan bu enzimi inhibe ederler.
-
Sorbitol hücrelere glukoz girişini artırır, böbrek, retina ve periferik sinir hücrelerinin fonksiyonlarını bozar. •
Kilo kaybına neden olması nedeniyle obez hastalarda tercih edilir. Hiperlipidemiyi önler (LDL’yi düşürür, HDL’yi yükseltir).
Yan e tkile ri En sık görülen GIS şikayetleridir (bulantı, kusma, iştahsızlık, diare) B 12 vitamini eksikliği
L a k t ik a s i d o z : Fenformin bu yan etkiyi oldukça sık meydana getirdiği için tedaviden kalkmıştır.
4. A lfa G lu kozida z in h ib itö rle ri (A ka rb o z , M ig lito l) E t k i m e k a n i z m a s ı : Barsak epitelindeki alfa-glukozidaz e nzim in i inhibe eder. B öylece laktoz d ışın da ki karbonhidratların emilimini azaltır.
-
Kan şekerindeki postprandiyal artışı önler.
D i a b e t ik n ö r o p a t i v e r e t in o p a t i g e l i ş i m i n i ö n le m e k a m a c ıy la k u lla n ılır la r
D ia b e te b a ğ lı k o m p lik a s y o n la r ın te d a v is i:
3. B ig u a n id le r (M e tfo rm in) (G luco ph ag e)
Insülin sekresyonunu uyarmaz, hipoglisemi daha nadir görülür.
R o s ig lita z o n ,
•
-
Glukoneogenezi inhibe eder. Etki süresi tolbutamide eşittir (8 saat).
(T ro g lita z o n ,
6. A ld o z R e d ü k ta z in h ib itö rle ri (T o lre s ta t, s o rb in il,
Bu ilaçlar özellikle postprandiyal glisemiyi düşürür.
E tk i m e k a n iz m a s ı:
tü re v le ri
•
(R e pa g lin id
Pankreas beta hücrelerinin ATP’ye bağımlı K+ kanallarını SUR reseptörlerine bağlanarak ancak sülfonilürelerden farklı bir mekanizmayla kapatır.
ola nla rd a
şişkinlik ve gaz (en sık), diyare.
G lita z o n
E tk i m e k a n iz m a s ı:
-
İn fla m a tu a r barsak h a sta lığ ı kullanılması kontrendikedir
a lre s ta tin )
Karaciğerde yıkımı azaltanlar: Dikumarol, fenilbutazon, kloramfenikol, MAO inhibitörleri.
-
•
Hedef hücrelerde insülin duyarlılığını artırırlar.
Plazma proteinlerine bağlanmasını azaltan ilaçlar: Klofibrat, salisilat, sulfonamid, fenilbutazon. İdrarla atılım ını azaltanlar: A llopürinol, probenesid, fenilbutazon, salisilatlar, sulfonamidler.
II d ia b e tt e v e y a ş lıla r d a kullanılır.
P io g lita z o n )
1. S ü lfo n ilü re le rin e tk in liğ in i a rtıra n ila ç la r
-
T ip
Y a n etk ileri:
lyod uptake’ini bozar ve guatr oluşumuna neden olur.
2. S ü lfo n ilü re B enzerleri (N o von o rm ), N ateg lin id )
•
D ia b e t ik n ö r o p a t i: Tedavide aspirin, indometazin, imipramin, karbamazeprin, gabapentin sistemik olarak, kapaisin ise lokal olarak kullanılabilir.
Doğru cevap: E 5.
Metabolik sendromlu bir hastada ilaç tedavisine başlandıktan 6 ay sonra ayaklarda ödem ve 1 - 2 kg kadar kilo alma gözleniyor.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin bu duruma yol açma olasılığı en yüksektir? A) Atorvastatin B) Ramipril C) Rosiglitazon
D) Klorpropamid E) Metformin Metabolik sendromdafizyopatolojinin merkezinde abdominal obezite ve buna bağlı gelişen insülin direnci vardır..İnsülin direncini azaltmak için oral antidiyabetikler kullanılabilir. HMG-KoA redüktaz inhibitörü.statin grubu ilaçlardan biridir. Kolesterol yüksekliğinde statinler ilk tercihtir. En sık görülen yan etkileri gastrik intolerans ,en ciddi yan etkileri rhabdomyoliz ve KCFT bozukluğudur. Statinler teratojendirler. A t o r v a s t a t in :
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
195
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
196
R a m i p r i l : ACE inhibitörüdür. Hipertansiyon,kalp yetmezliği ve özellikle nefropati .proteinüri gelişen böbrek hastalıkları önemli endikasyonlarıdır. ACE inhibitörleri bradikinin birikimine bağlı kuru öksürük ve anjioödem yapabilirler.Terat ojeniteri özellikle gebeliğin 2.ve3. trimesterinde belirgindir.
PPAR-y a gonisti oral a n tid iya b e tik ilaçtır.Glitazonlar periferik insülin duyarlılığını artırarak ,insülin direncini azaltırlar.Ödem yaparlar bu yüzden ileri evre kalp yetmezliğinde kontrendikedirler.Ayrıca subkutan yağ dokusu miktarını artırarak kilo aldırabilirler. R o s ig lit a z o n :
S ü lfo n ilü r e g r u b u o r a l a n t id iy a b e t ik le r :
1. j e n e r a s y o n : Tolbutamid , Klorpropamid (en uzun etkili), Tolazamid, Asetoheksamid. 2. j e n e r a s y o n : Glimepirid, Glibürid, Glipizid, Gliklazid, Glibenklamid. Gliklazid antiagregan etkisi en fazla olan, Glibürid en güçlü olan sülfonilüredir. Potasyum kanalı
K l o r p r o p a m i d : En uzun etkili sülfonilüredir.Aym zamanda diyapedes insipidus tedavisinde kullanılır.Sülonilüreler ATP bağımlı K kanalını bloke ederek insülin sekresyonunu artırırılar.Bu yüzden hipoglisemiye neden olabilirler ve kilo alımına yol açabilirler.Aynı zamanda disülfiram benzeri tabloya yol açan ilaçlardan birisidir.
Biguanid grubu oral antidiyabetik ilaçların prototipidir.Periferik insülin duyarlılığını artırır.Lipolitik etkilidir ve kilo kaybına neden olur.Bu yüzden obezlerlerde öncelikli tercih edilmelidir.GIS intoleransı .Laktik asidoz,B12 ve Folat eksikliğine bağlı megablastik anemi önemli yan etkileridir. M e tfo r m in :
Tip 2 DM’de m akrovasküier komplikasyonları azaltır. M etform in ayrıca P o likistik Ö ver S endorm unda kullanılır.M etform in böbrekten atılır.Renal ve Hepatik yetmezlikte kontrendikedir. Doğru cevap: C Doğru cevap: E 6.
D iy a b e tik e t k il e r d e n
h a s t a la r d a
k u lla n ıla n
p io g lit a z o n
h a n g is in i y a p a r ?
8.
A) Endojen insülin salgısını artırır
B) Kan glukagon düzeyini azaltır
A) Klomifen
C)
Karaciğerde glukoneojenezi artırır
B) Glukagon
D)
Hedef dokuların insuline duyarlılığını artırır
C) İnsülin
E)
Glukozun barsaktan absorpsiyonunu azaltır
D) Klorpropamid E) Diazoksid
Pioglitazone bir thiazolidinedion’dur. Bu grupta rosiglitozon’da vardır. Kas ve yağ dokusunda insülin sensitivitesini artırarak etki gösterirler. Beta hücre fonksiyonlarında düzelmeye neden olurlar, insuline doku duyarlılığını artırıcı etkisinde, peroksizom proliferatör aktive edici reseptörlere yüksek se çicilikte agonist olarak bağlanması rol oynar. Bu reseptörler glukoz ve lipid metabolizmasının kontrolünde rol oynayan insuline duyarlı genlerin transkripsiyonunu düzenler. Bu etkilerin sonuçlarından biri glikoz transportör sayısının artmasıdır.
K lorpropam id: Etki süresi en uzun olan oral antidiyabetiktir (48 saat). Diğer sülfonilürelerin aksine böbrek yoluyla atılır.
ADH’ın tübülde etkinliğini artırarak idrar çıkışında azalmaya ve hiponatremiye neden olur.**Nörojenik tipte Dİ tedavisinde kullanılır. Nefrojenik tipte etkisizdir. Doğru cevap: D 9.
Doğru cevap: D7 7.
Aşağıdakilerden hangisi n örojenik tip diabetes insipidus tedavisinde kullanılabilir?
Etki gücü en yüksek olan ve d isülfiram benzeri etkileri olan oral antidiabetik aşağıdakilerden hangisidir?
S ü lfo n ilü r e g r u b u n d a n o lm a y a n o r a l a n t id iy a b e tik
A) Glibürid
a ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g is id ir ?
A) Klorpropamid C)
B) Tolbutamid
Glibürid
D) E)
Glipizid
Akarboz
B) Glipizid C) Gliklazid D) Repaglinid E) Glimeprid
(miglitol gibi) oc-glukozidaz inhibitörüdür. Şişkinlik ve gaz oluşumu en sık rastlanan yan etkisidir.
A karb o z
11. Aşağıdakilerden hangisi sü lfon ilü re ler arasında en uzun etki süresine sahiptir?
ORAL ANTİDİABETİKLER NIDDM (Tip II) hastalarında ve diyet ile kontrol altına alınamayan hastalarda kullanılır. Genel olarak 6 grupta incelenir: 1. S ü lfo n ilü r e le r (Tolbutam id (en kısa e tkili), K lo rp ro p am id (en uzun e tk ili), Tolazam id, Asetoheksamid, Gliburid (Glibenklamid), Glipizid, Gliklazid, Glimepirid....vs) 2. S ülfoniiüre benzerleri (repaglinid, nateglinid) 3. Biguanid (Metformin, fenformin...vs)
A) Klorpropamid
B) Tolazamid
C) Talbutamid
D) Asetoheksamid E) Fenformin
Böbrekler klorpropamidin oral tek dozunun %80-90’ını 4 günde itrah eder. Kararlı durum konsantras-yonuna erişmesi için 5 gün ilaç almak gerekir. İlaç alımı kesildiğinde ilacın hepsinin atılımı için 20 gün gerekir. Klorpropamidin yarı ömrü 35 saat kadardır.
4. Alfa-G lukozidaz in h ib itö rle ri (akarboz, miglitol, vogliboz)
Doğru cevap: A
5. Tiazolidindion türevleri (Glitazon’tür.) (troglitazon, rosiglitazon....vs)
12. Aşağıdakilerden hangisi önem li yan e tkisidir?
6. A ld oz redüktaz in h ib itö rle ri (tolrestat, sorbinil, alrestatin...vs) -
D isülfiram benzeri etki gösterenler; gliburid, klorpropamid En kısa e tkili sü lfon iiü re : Glipizid (2-4 saat) En hızlı em ilen oral a n tid ia b e tik : Glipizid. (Glucotrol) Etki gücü en yüksek olan ve disülfiram benzeri reaksiyon yapan sülfoniiüre: Gliburid
***Antiagregan etkisi olan ve diabetik m ikroanjiopatinin ve retinopatinin gelişm esini geciktiren: Gliklazid -
Klorpropam id (Diabinese): Etki süresi en uzun olan oral antidiyabetiktir (48 saat).
Doğru cevap: A 10. Aşağıdakilerden hangisi a ntidiyabetik ilaçlardan sü lfanilürelerin etki mekanizmasını en__ iyi açıklar? A) Nükleer proliferatör- aktive reseptör gama (PPARö)’nın agonisti gibi davranarak insülinden sorumlu genleri aktive ederler B) Karaciğer enzimlerini direk glukoneogenezi inhibe ederler
B) Laktik asidoz C) Döküntü D) Rebound hiperglisemi E) Myokard depresyonu Klorpropamid, sülfoniiüre grubundan olan bir oral anti diabetiktir. Yarı ömrü 32 saattir. Klorpropamid karaciğer ve böbrek yetmezliği olanlarda kontrendikedir. Bu ilaçla tedavi gören yaşlı hastalar özel monitörize edilmelidir. Çünkü bu grup hastalarda uzamış hipoglisemik reaksiyonlar daha sık görülür. Klorpropamidle gözlenen en sık yan etkiler dilüsyonel h ip on atre m i, s a rılık , a n tid iü re tik e tki, löko pe ni ve trombositopenidir. Doğru cevap: A 13. G liburidin tek başına antidiyabetik olarak kullanılm ası sonucu karşılaşılan en sık yan etki aşağıdakilerden hangisidir? A) Gastrointestinal yan etkiler
etkileyerek
B) Hipertansiyon C) Hipoglisemi D) Gastrointestinal sistemden kalsiyum emiliminin bozulması
depolanmasını sağlarlar
D) Pankreas beta hücrelerine ATP bağımlı potasyum
E) Ortostatik hipotansiyon
kanallarından potasyum girişini inhibe ederler alfa-glukozidaz
aktivitesini
inhibe
-
ederler -
Sülfaniüreler beta hücrelerindeki ATP bağımlı potasyum kanallarından potasyum geçişini inhibe ederek depolarizasyonu sağlarlar.
-
Depolarizasyonla kalsiyum kanalları açılır ve hücre içine kalsiyum girişi olur.
-
İnsülin salınımı artar.
Doğru cevap: D
en
A) Dilüsyonel hiponatremi
C) Karaciğer enzimlerini direk etkileyerek glikojenin
E) Barsaktaki
klorpropam idin
G lib u rid in en hipoglisemidir.
sık
ka rş ıla ş ıla n
D iğer yan e tk ile ri; -
GİS şikayetleri
-
Cilt dökntüsü
-
Kilo alımı
-
Kemik iliği depresyonu
-
İyot uptake’nin bozulması -guatr
-
Hipotansiyon
-
Asetaldehit sendromu
Kolestatik sarılık
yan
etkisi
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
197
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
198
-
Konfüzyon
-
Halsizlik
-
Ataksi
sekresyonunu sağlaması bu iki hormana bağlanmaktadır. Özellikle Tip II DM tedavisinde yararlı etkileri preliminer çalışmalarda gösterilmiştir. Doğru cevap: A
Doğru cevap: C 14. Repaglinid ve nateglinidin aşağıdakilerden hangisidir?
etki
mekanizması
A) Periferik dokulardaki insülin direncini düşürürler B) Pankreastan insülin salmımına yol açarlar C) Karaciğerdeki glukoneogenezi inhibe ederler
D) Karaciğerdeki glikojenin depolanmasını arttırırlar E) Barsaktan karbonhidrat absorbsiyonunu yavaşlatırlar -
Repaglinid ve nateglinid beta hücrelerinden insülin salmımına yol açarlar.
-
SülfonilürelergibiATP bağımlı potasyum kanallarını bloke ederler.
Doğru cevap: B
17. Diabetik gastroparezisi olan hastalarda kullanılm am ası gereken diabet ilacı hangisidir? A) Eksenatid B) Pramlintid C) Tolazamid D) Sitagliptin
E) Eksenatid Pramlintide mide boşalmasını geciktirici etkileri olan diabet ilacıdır. Amilin reseptörlerini uyararak, glukagon sekresyonunu baskılar, m ide boşalm asını geciktirir, to k lu k h is s i y a ra tır. Tip 1 ve 2 diabette subkutan enjeksiyonla kullanılır. G astroparezisi olan hastalarda k u lla n ılm a s ı k o n tre n d ik e d ir. A ğ ır ren al y e tm e z lik dışında kullanılabilir. Doğru cevap: B
15. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi etkisi çabuk başlayan, kısa etkili olm asından dolayı postprandiyal glikoz seviyelerinin kolay kontrol edilebildiği antidiyabetik b ir ilaçtır?
18. Aşağıdakilerden hangisi proksim al tübülden glukoz reabsorbsiyonunu engelleyen SGLT inh ibitö rü antidiyabetik ilaçtır?
A) Glimepirid
A) Alrestatin
B) Gliburid
B) Liraglutid
C) Metformin
C) Pramlintid
D) Pioglitazon E) Rapeglinid
D) Kanagliflozin
E) Vildagliptin
-
Rapeglinid; meglitinid grubu ilaçlardandır.
-
Etkisi çabuk başlar.
-
Kısa etkilidir.
-
Yemeklerden hemen önce alındığında postprandiyal kan şekerini kontrol eder.
A n tid iy a b e tik le r E tk i m e k a n iz m a sı
Doğru cevap: E 16. Aşağıdakilerden hangisi prim er kullanım alanı diabet olan human am ilin analoğudur ? A)
Pramlintid
C) Klorpropamid
İlaç
Aifa-glukozidaz inhibitörü
Akarboz (Glucobay®), Vogliboz, Miglitol
Atdoz redüktaz inhibisyonu
Alrestatin, Tolrestat, Sorbinil
SGLT inhibitörleri
Kanagliflozin, Dapagliflozin, Remogliflozin, Sergliflozin
B) Metformin
D) Miglitol
Doğru cevap: D
E) Glukoz bağımlı insülinotropik polipeptid (GİP) Pram lintid: İnsan amilin analoğudur. Amilin Pankreas p hücrelerinden salınan peptid yapılı bir hormondur. Pramlintid; mide boşalma hızını yavaşlatarak postprandiyal glukoz düzeylerini düşürür, glukagon sekresyonunu azaltır. Kilo kaybına ve HbA1c değerlerinde düşüşe yol açar. Klinik çalışmaları devam etmektedir G lukagon benzeri Peptid-1(GLP-1) v g lu koz bağımlı in sü lin o tro p ik polipeptid (GİP): Üst ve aşağı barsaktan salınan ve glukoz bağımlı insülin sekresyonunu arttıran incretin diye isimlendirilen 2 hormondur. Oral glukoz aliminin İV glukoz uygulanmasından daha fazla insülin
19. Aşağıdakilerden hangisi glikozüriye neden olur?
belirgin
derecede
A) Tolrestat
B) Dapagliflozin
C) Mitiglinid
D) Gliburid
E) Asetoheksamid D a p a g liflo z in SGLT in h ib itö rü d ü r. G lu ko zu n renal reabsorbsiyonunu önleyerek glikozüriye neden olur.
Doğru cevap: B
20. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi insülin salınımı azaltmakla b irlikte kan şekerini artırmaz? A) Diazoksit B) Vinblastin
Troglitazon: Fledef hücrelerde insülin etkinliğini artırır. Hepatotoksik etkisi kullanımını kısıtlar.
C) Beta blokerler D) Kalsiyum kanal blokerleri
Tolrestat; Aldoz Redüktaz inhibitörüdür. Glukozun sorbitole dönüşümünü sağlayan bu enzimi inhibe eder.
E) Fenitoin •
•
postprandiyal artışı önler. İnsülin üzerine etkisi yoktur, hipoglisem iye neden olmaz. Tek başına, IDDM’lerde insülinle, N ID D M ’de oral a ntid iya be tiklerle beraber kullanılır.
Beta b lo k e rle r in s ü lin sa lınım ın ı azaltm akla b irlik te aynı zam anda fa rk lı m ekanizm alarla kan şekerinde düşürürler. Şıklardaki diğer ilaçlar ise insülin salınımını azaltıp, hiperglisemiye neden olurlar H iperglisem ik e tkili ilaçlar:
Doğru cevap: D 23. A ntidiyabetik ilaçlardan m etform inin en sık karşılaşılan to ksik reaksiyonu aşağıdakilerden hangisidir?
1) Diazoksit
A) Gastrointestinal yakınmalar
2) Vinblastin
B) Hipertansiyon
3) Kolşisin
C) Hipoglisemi
4) Fenitoin
D) Mental konfüzyon
5) Kalsiyum kanal blokerleri
E) Ortostatik hipotansiyon -
Doğru cevap: C 21. Etkisi için fonksiyone pankreas ve adacık hücrelerine ihtiyaç duymayan ve bazı hastalarda laktik asidoza neden olan oral hipoglisem ik hangidir? A) Fenformin
B) Tolbutamid
C) Tolazamid
D) Gliburid
Doğru cevap: A 24. İnsülin bağımlı diabetes m ellitus olan genç bir kadın hastanın uzun süreli prognozunun iyi olması için hangi tedavi uygulanm alıdır? A) Sabah semilente akşam lente insülin enjeksiyonu
E) Glipizid
B) Sabah ultralente yemek zamanları da düşük doz regüler insülin injeksiyonu
Fenformin biguanid grubu ilaçtır ve fonksiyone adacık hücrelerine ihtiyaç duymaz. Biguanid grubu ilaçlar laktik asidoza yol açabilirler.
C) Sabah hem lente hem de ultralente insülin içeren karışımın injeksiyonu
Doğru cevap: A 22. Diabetik hastalarda kilo antidiabetik hangisidir?
kaybına
M etform inin en sık yan etkisi gastrointestinal yakınmalardır. Bunlar; anoreksia, bulantı, kusma, abdominal rahatsızlık, diyare.
yol
D) Sabah ve akşam regüler insülin injeksiyonu ve yemek zamanlarında lente insülin injeksiyonu
açan
A) Troglitazon B) Tolrestat
C) Gliklazid D) Metformin
E) Akşam lente injeksiyonu
regüler
insülin
karışımı
İnsülinin bazal düzeyde devamının sağlanması ve yemek zamanlarında kısa etkili insülinlerle desteklenmesi gerekir. Bu türtedavi diabetin sıkı kontrolünü sağlar. Glukozalınımı gündüz olduğu için uzun etkili insülin sabah alınmalıdır.
E) Akarboz
âlukozun hücre içine girişi insüinden bağımsız olan yerler
G lik la z id ; A n tia g re g a n e tkisi olan ve d iabetik mikroanjiopatinin ve retinopatinin gelişmesini geciktiren ikinci kuşak sulfonilüre grubu bir antidiyabetiktir.
•
Karaciğer
• S inir hücreleri
Metformin; Glukoneogenezi inhibe ederek etki gösterir. Etki süresi tolbutamide eşittir (8 saat). İnsülin sekresyonunu uyarmaz, hipoglisemi nadir görülür.
• Retina hücreleri •
Koroid pleksus
• E ritro s itle r
Kilo kaybına neden olması nedeniyle obez hastalarda tercih edilir. Hiperlipidemiyi önler (LDL’yi düşürür, HDL’yi yükseltir).
• Böbrek tubulus hücreleri •
Akarboz: Barsak epitelindeki |3£Ta-glukozidaz enzimini inhibe ederek etki gösterir. Böylece laktoz dışındaki karbonhidratların em ilim ini azaltır. Kan şekerindeki
ve
Barsak mukoza hücreleri
V Doğru cevap: B
J
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
199
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
200
25. En antijenik insülin preparatı hangisidir? A) Sığır ultralente insüiini B) Ultralente insülin
-
Hipotansiyon
-
Kolestatik sarılık
-
Asetaldehit sendromu
-
Halsizlik
-
Ataksi
Konfüzyon
C) Bakteriyel NPH insülin D) Enzim modifiye domuz insüiini E) HP insülin (Highly purified insülin) İnsan insüiini ve domuz insüiini arasında tek aminoasit farkı vardır, sığır insüiini insan insülininden 3 aminoasit farklıdır. Bakterilerden rekombinant DNA ile elde edilen insülin insan insüiini ile aynı seriye sahiptir. HP insüiini domuz insülinin oldukça saflaştırılmış halidir. Doğru cevap: A
Doğru cevap: C 29. Aşağıdakilerden hangisi insü lin sekresyonunu azaltır? A) Lösin
B) (3 adrenerjik reseptör agonistleri
26. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi hızlıca etki süresini uzatan a ktif m etabolitlerine biotransform e olur? A) Tolazamid
B) Fenformin
C) a adrenerjik reseptör agonistleri
D) Vagal stimulasyon E) Sulfonilüreler
D)Tolbutamid GENEL ÖZELLİKLER
C) Klorpropamid E) Asetoheksimid
Asetoheksimidin ana m etaboliti hidroksi-heksamiddir. Bu metabolitin yarı ömrü asetoheksamidin biyolojik yarı ömründen daha uzundur.
Pankreas Beta hücrelerinde sentez edilen peptid yapılı bir hormondur, plazma yarı ömrü 4-6 d k.’dır. R eseptörü hücre m em branındadır, ama intraselüler habercisi bilinmemektedir, plazmada serbest bulunur
Doğru cevap: E 27. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi insülinle karşılaş tırıldığında kardiyovaskuler hastalıklardan ölüm de artış yapar? A) Tolbutamid
B) Glipizid
C) Gluburid
D) Glukagon E) Epinefrin
Tolbutamidin bu yan etkisi 1970’li yıllardan beri biliniyor. Ancak bu problemin oluşması hala anlaşılamamış ve çözülememiştir. O nedenle bu ilacın uyarılar kısmında kardiyovasküler mortalitede artış yaptığı yazılmaktadır.
Preprohormon şeklinde granüllü endoplazmik retikulumda sentezlenir, daha sonra 2-3 aa'lik yapı, ana yapıdan ayrılır ve proinsülin oluşur, golgi cisimciğinde granüller içinde paketlenir. Kandaki C-peptid düzenleyicisi plazma glukoz düze yid ir. Beta h ü c re le rin in in s ü lin salgılanm asını düzenleyen ana enzim glukokinazdır. Hiperinsülinizme bağlı hipoglisemilerde, bu yüksekliğin insülinin aşırı endojen salınım mı (insülinoma?) yoksa eksojen insülin alınımına mı bağlı olduğunu anlamak için C-peptid düzeyine bakılır. C-peptid düzeyi endojen insülin salınımının en duyarlı göstergesidir.
Doğru cevap: A
insülin reseptörünün Alfa ve Beta subunitleri vardır: Alfasubuniti ekstraselülerdir ve insüiini bağlar. Beta-subüniti sinyal naklini yapar ve bir transmembran proteinidir.
28. G liburidin tek başına antidiyabetik olarak kullanılm ası sonucu karşılaşılan en sık yan etki aşağıdakilerden hangisidir?
İnsülinin %50’si karaciğerden ilk geçişte metabolize olur, insülin metabolizmasından insüline spesifik proteaz ve Glutatyon-insülin transhidrogenaz sorumludur.
A) Gastrointestinal yan etkiler B) Hipertansiyon C) Hipoglisemi D) Gastrointestinal sistemden kalsiyum emiliminin bozulması E) Ortostatik hipotansiyon
İn s ü lin S a lım m ım ih n ib e e d e n le r: A lfa -ad re ne rjik agonistler (en başta adrenalin), somatostatin, bazı ilaçlar (diazoksid, fenitoin, vinblastin, kolşisin) İnsülin glukagon salınımını alfa hücreler üzerindeki direk parakrin etkisiyle inhibe ettiği halde, glukagon insülin salgılanmasını indirek olarak stimüle eder.
-
GİS şikayetleri
-
Cilt dökntüsü
-
Kilo alımı
İnsülin salımmım uyaranlar: Beta-adrenerjik agonistler, GH, kortizol, plasental laktojen, ekstrojen, aşırı progestinler (gebelikte ortaya çıkar), aminoasitler (en güçlüsü arginin), yağ asitleri, gastrik inhibitör polipeptid, barsak hormonları (GİP, gastrin, glukagon, sekretin, VIP, enteroglukagon) Glukoz, mannoz, lösin, Vagal stimulasyon, sulfonilüreler, (Biguanidler değil)
-
Kemik iliği depresyonu
Doğru cevap: C
-
İyot uptake’nin bozulması -guatr
- Gliburidin en sık karşılaşılan yan etkisi hipoglisemidir. D iğe r yan e tk ile ri;
30. Dolaşımdaki insü lin in yarı ömrü aşağıdakilerden hangisidir? A)
3-5 dakika
KALSİYUM DENGESİNİ DÜZENLEYEN HORMONLAR
B) 35-40 dakika
C) 3-5 saat
D) 8-10 saat E) 18-24 saat 1.
-
Dolaşımdaki insülinin yarı ömrü 3-5 dakikadır.
-
%60’ı böbreklerde, %40’ı karaciğerde hidrolize uğrar.
PTH’nın (paratiroid hormon) böbrek üstündeki etkisi aşağıdakilerden hangisidir? A) Kalsiyum ve fosfat atılımını azaltır B) Kalsiyum atılımını azaltır, fosfat atılımını arttırır.
Doğru cevap: A
C) Kalsiyum ve fosfat atılımını arttırır.
31. Etki süresi en kısa olan aşağıdakilerden hangisidir? A)
İnsülin glulisin
C) insülin lispro
insülin
D) Kalsiyum atılımını arttırır, fosfat atılımını azaltır
preparatı
B) İnsülin aspart D) Protamin çinko insülin
E) İnsülin glargin İnsülin g lu lisin : Etki süresi en kısa olandır (1-2.5 saat)
E) Kalsiyum ve fosfat atılımını etkilemez Paratiroid başı nda sentezlenen ve depolanan bir hormondur. Adenilat siklazı aktive ederek cAMP düzeyini arttırır. E tk ile ri: -
R e s e p tö rle ri o s te o b lo s tla rd a d ır, kem iklerde osteokloitleri aktive ederek ve osteoklastların reseptör sayısını arttırarak kalsiyum m obilitasyonuncu neden olur. O s te o b la stik a k tiv ite y id e a rttırır (RÖMODELLİNG).
-
ince barsaktan kalsiyum ve fosfor emilimini artırır (D vitamini aracılı).
İnsülin aspart: Etki sür esi 3-5 saattir İnsülin lispro: Etki süresi 2-5 saattir Protamin çinko insülin: En uzun etkili insülin preparatıdır (24-36 saat)
Böbrekten kalsiyum e m ilim ini (hiperkalsemi) ve fosfor atılımını artırır (fosfatüri) Sonuç: Ca*2düzeyi artar, fo s fo r düzeyi düşer.
İn s ü lin g la rg in : Hipoglisem i gelişim i riski en düşük olandır. Doğru cevap: A 32. Aşağıdaki insü lin preparatlarından hangisi en uzun e tkilid ir? A)
İnsülin lispro
C) NPH insülir
B ö b re kte 1alfa h id ro k s ila z e n z im in i s tim u le e d e re k a k tif D v ita m in i o lu ş u m u n u sa ğ la r. Sodyum ve Bikarbonat geri emilimini azaltır ve diüretik etki yapar.
B) Lente insülin D) Regüler insülin
E) Ultralente insülin -Ultralente insülin en uzun etkili insülin preparatıdır. Fakat yeni çıkan “İnsülin Glarjine’’ bundan da uzun etkidir.
PTH salgılanmasını düzenleyen en önemli faktör kandaki ve paratiroid bezindeki iyonize Ca+2 miktarıdır.
7-dehidrokolestorerol -
Fosfor ve kalsiyum düzeyi yükseldiğinde bu yol tetiklenir.
Doğru cevap: E 33. İnsülin tedavisinin en sık karşılaşılan yan etkisi aşağıdakilerden hangisidir?
ZaC^r
A) Diabetes insipidus
Fosfor ve kalsiyum düzeyi düştüğünde PTH yükseldiğinde bu yol tetiklenir.
B) Hipertansiyon C) Hipoglisemi D) Ortostatik hipotansiyon -
E) Retinal hasar in sü lin te d a vis in in en sık ka rşıla şıla n yan etkisihipoglisemidir.
D iğer yan e tk ile ri; -
İnsülin allerjisi
-
insülin direnci
-
Enjeksiyon yerinde lipodistrofi
Doğru cevap: C
D3 (Kolekalsiferol)
Doğru cevap: B
24,25 (Oh,) D; (Sekalsiferol)
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
201
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
202
2.
Paratiroid bezinin salgı fonksiyonunu düzenleyen ana fa ktö r normal fizyo lo jik koşullarda hangisidir?
S o ru h ip e rk a ls e m i te d a v i m ekanizm alarını so rg ulu yor.
H ip e rka lse m i M edikal Tedavi S eçenekleri
A) Paratiroid hücrelerindeki D vitamini konsantras
•
Renal kalsiyum atım ını arttırm ak için: Serum fizyolojik + Furosemid
•
Kemik rezorpsiyonunu azaltmak için: Aledronat, Pamidronat
•
Paratiroid bezinde kalsiyum duyarlılığını arttırmak için: Cinacalcet kullanılabilir
yonu B ) Ön hipofizden salınan bir tropik hormonun kan
düzeyi C) Dolaşımdaki iyonize kalsiyum konsantrasyonu D) Paratiroid bez civarındaki dolaşımda bulunan kalsitonin düzeyi
E) Ekstraselüler
fosfat
iyonunun
kandaki
konsantrasyonu
Doğru cevap: C 3.
Doğru cevap: D 6.
Paratiroid hormonun regulasyonu feedback mekanizma ile kan kalsiyum düzeyi tarafından düzenlenir.
Renal yetm ezliği olan hastalarda hipoparatiroidizm tedavisinde aşağıdakilerden hangisi kullanılır?
Aşağıdaki ajanlardan hangisi; osteoklast a ktivitesini bu hücreler üzerindeki reseptörleri üzerinden azaltarak kem iklerden kalsiyum açığa çıkmasını azaltan b ir parathorm on antagonistidir? A) Etindronat C) Kalsitonin
Tiroiddeki parafolliküler (C) hücrelerinden salgılanan polipeptid yapılı bir hormondur.
D) Kolesterol
E) Dihidrotaşisterol Dihidrotaşisterol L-hidroksilasyon gerektirmez. Çünkü sorudaki diğer ilaçların aksine yarı sentetik bir D2 vitamini (ergokalsiferol) analoğudur Bu metabolik basamak böbrekte oluşur. Doğru cevap: E Sekonder hiperparatiroidi ve paratiroid kanseri tedavisinde kullanılabilen ve kalsiyum sensing reseptörleri aktive ederek paratiroid hormon sekresyonunu baskılayan ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sinakalset
B) Galyum D) Kalsitriol
C) Plikamisin
E) Teriparatid Sinakalset (Cinacalcet) kalsiyum sensing resepsörü aktive ederek, PTH salınımını baskılar. Paratiroid hormon fazlalığı olan durumlarda ve paratiroid kanseri tedavisinde kullanılır. Doğru cevap: A5 Hiperkalsem i tedavisinde kullanılan, parotiroid bezde kalsiyum duyarlaştırıcı etkisi olan ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
A) Furosemid B) Aledronat C) Pamidronat D) Cinacalcet
E) Raloksifen
D) Parikalsitol
K A LS İT O N İN
C) Kalsiferol
5.
B) Dihidrotaşisterol E) Alendronat
A) Ergokalsiferol B) Kolekalsiferol
4.
s e ç e n e k le rin in
Kan kalsiyum düzeyinin yükselmesi, gastrin, adrenalin ve glukagon kalsitonin salıverilmesini artırır. E tk ile ri: Osteoklast aktivitesini bu hücreler üzerindeki reseptörleri üzerinden azaltarak kemiklerden kalsiyum açığa çıkmasını azaltır. Parathormonun antagonistidir. idrarla kalsiyum ve fosfor atılımını hızlandırır: Hipokalsemiye neden olur. E n d ika syo n la rı: Maligniteye bağlı hiperkalseminin tedavisinde kullanılır. Paget h astalığı: Bu hastalıkta kemik rezorbsiyonu ve yapımı (turnover) birlikte artmıştır. Artmış olan turnoveri baskılar. Kullanılan d iğ er ilaçlar: Bifosfonatlar (sodyum etidronat ve sodyum alendronat) ve mitramisin (acil hiperkalsemi tedavisinde de kullanılır). O steoporoz: D vitamini ve kalsiyum ile beraber kullanılır. Yan e tkileri: Bulantı, alerjik döküntü, anjiyoödem. B İF O S F O N A T L A R Etidronat (Didronat), alendronat (Fosamax), pamidronat (Aredia), klodronat (Bonefos), risedronat (Actonel) Kemik dokusunda hidroksiapatit kristallerine bağlanırlar ve osteoklastların bifosfonatları içeren hidroksiapatit kristallerini fagosite etmesini ve rezorbsiyon yeteneklerini inhibe eder. Osteoklastların sayısında da azalmaya neden olur.
I O ral b iy o ra rla n ım la rı düşüktür, sabah aç karnına alınmalıdır.
9.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin hızlı intravenöz enjeksiyonu hipokalsem ik tetaniye neden olur?
Kandaki yarı ömürleri kısa, kemikteki ise uzundur.
A) Dimerkaprol
E n d ik a s y o n la rı: Osteoporoz, Paget hastalığı, tumor metastazına bağlı hiperkalsemi.
B) Edetat disodyum (Na2 EDTA)
Yan e tkile ri: Raşitizm, osteomalazi (bu iki etki özellikle etidronat kullananlarda) , kemik kırılmasını kolaylaştırma, mide, duodenum ve özofagusta erozyon gibi etkiler oluşturur. Doğru cevap: C 7.
O steoporoz tedavisinde aşağıdakilerden hangisi kullanılm az? A) Triamsinolon
B) Alendronat
D) Östrojen
C) Cinacalcet E) Kalsitonin
Triam sinolon; glukokortikoid etkili birsteroiddir. Steroidlerin en önemli yan etkilerinden birisi osteoporozdur. Bu nedenle sorunun cevabıdır. S eçeneklerdeki a le n d ro n a t; b ir b ifo s fa n a t’tır. Bu ilaçlar; kemik dokusunda hidroksiapetit’e bağlanırlar ve osteoklastların yaptığı kem ik re zo rb siyo n u n u inhibe ederler. Osteoporoz tedavisinde kullanılır. C in a c a lc e t; C aS R ’ün (C a-D uyarlaştıran R eseptör) kalsiyum(Ca)’a duyarlılığını arttırır ve paratiroidhormon(PTH) salınımını belirgin azaltır. Sekonder hiperparatiroidi ve paratiroid karsinomlarının tedavisinde kullanılır.
C) Deferoksamin
D) Penisilamin E) N-asetilsistein Şelatör olan Na2 EDTA intravenöz olarak hızlı verilirse hipokalsem ik tetaniye yol açar. Yavaş infüzyonunda (15 mg/dk) bu görülmez, çünkü dolaşım dışındaki kalsiyum (CA) depolan eksi-len Ca’u yerine koyabilir. CaNa2 EDTA ise yüksek dozda hızlı infüze edilse de hipokalsemiye yol açmaz. CaNa2EDTA kurşun (PB) zehirlenmesinin tanı ve tedavisinde kullanılır. Na2 EDTA akut hiperkalsemi te da visin de kullanılır. D iğer se çen eklerd eki ilaçlar hipokalsemiye yol açmaz. Dimerkaprol (British antilevvisite, BAL), içerdiği sülfidril gruplan ile metaller arasında çelasyon oluşması nedeniyle, arsenik, civa ve çocuklarda bazı Pb zehirlenmesi olgularında kullanılır. Penisilamin VVilson hastalığında tercih edilen bir ilaçtır. A yrıca Cu, Hg ve Pb zehirlenmesinin tedavisinde de kullanılır. N- asetil -Lsistein aseta-minofen aşın dozunda hepatotoksisiteyi önlem ek için kullanılır. Doğru cevap: B 10. Aşağıdaki ilaçlardan baskılamaz?
Böbreklerde Ca, fosfat ve Na - Cl atılımını f ve diürez oluşturur.
•
K em ikte protein m atriksin yıkım ım da a zaltır (böbreklerden hidroksipirolin itrahı azalır).
•
Mideden asit ve gastrin salınımını azaltır. Buna karşılık barsaklardan Na, K, klor ve su salınımını arttırır.
kemik yıkılımını
A) Strontium ranelate B) Tiludronat C) Teriparatide
Kalsitonin ise; paratiroid hormonun fizyolojik antagonistidir. Kemikte osteoklastları inaktive edip Ca rezorpsiyonunu önler ve plazma Ca konsantrasyonunu düşürür. Etkisi D vitam inine bağlı değildir. Ayrıca; •
hangisi
D) Kalsitriol E) Heparin Kem ik yıkım ını baskılayarak veya ye ni kem ik oluşum unu a rttıra rak ostoporoz tedavisinde kullanılan ila çla rla ilg ili b ir soru. Heparine ait önemli yan etkilerinden birisi de osteoporotik etkileridir. Heparin, D vitamininin aktif türevine dönüşümünü engeller. Osteoporoz vespontan kırıklar oluşturabilir. Diğer ilaçların osteoporoz tedavisinde kullanıldığına dikkat ediniz.
Doğru cevap: A 8.
Aşağıdakilerden hangisi kemik resorbsiyonunu engelleyen b ir sentetik isoflavonoid türevidir?
OSTEOPOROZ TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR 1. BİSFOSFONATLAR:
A) Bazedoksifen B) Ipriflavon C) Klodronat D) Silikon türevleri E) Stronsiyum tuzları İpriflavon: Kemik resorbsiyonunu engelleyen bir sentetik isoflavonoid türevidir.
Doğru cevap: B
•
Etidronat
•
Alendronat
•
Pamidronat
•
Risedronat
•
İbandronat
•
Tiludronat
•
Zolendronat
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
203
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
K lin ik K u lla n ım :
K A LS İT O N İN
•
Osteoporoz tedavisi ve profilaksisi
•
Paget hastalığı tedavisi
•
Malignitelere bağlı hiperkalsemi tedavisi
•
G lukokortikoidlerin indüklediği osteoporozisin profilaksisi
Kalsitonin; tiroid bezinde parafoliküler hücrelerde (C hücreleri) katakalsin isimli bir peptitten sentezlenir. Kan kalsiyum düzeyi, başta gastrin olmak üzere bağırsak hormonları (kolesistokinin, glukagon) ve katekolaminler kalsitonin düzeyini yükseltirler.
•
Kemik metastazlarının tedavisi
KALSİTONİNİN ETKİLERİ:
K o n tre n d ik a s y o n la r:
•
Paratiroid hormonunun fizyolojik antagonistidir. Kemikte osteoklastları inaktive edip kalsiyum (Ca) re zo rp siyon un u ö n le r ve plazm a Ca konsantrasyonunu düşürür.
•
Böbreklerde Ca, fosfat ve sodyum - klor atılımını arttırır ve diürez oluşturur.
•
Kemikte protein m atriksin yıkımını da azaltır; böbreklerden hidroksipirolin itrahı azalır.
•
Mideden asit ve gastrin salınmasını azaltır. Buna karşılık bağırsaklardan sodyum, potasyum, klor ve su salınımını arttırır.
• Peptik ülser •
Renal fonksiyon bozukluğu
• Özofagus motilite bozuklukları 2.
RALOXİFEN:
Selektiföstrojen reseptör modülatörüdür. Omurgada oluşan osteoporoz ve kemik kırıklarının profilaksisinde kullanılır. 3.
D VİTAMİNİ:
D vitam ini (kalsitriol) kemik kütlesini arttırırken, kırık oluşum riskini azaltır. Birçok ülkede osteoporoz tedavisinde kullanılır. 4. FLORİD:
Seçeneklerde bulunan kortizon ve parathormon; osteoporoz oluşturabilen doğal maddelerdir. Parathormon, osteoklast aktivasyonu yapar. Doğru cevap: D
Postmenapozal osteoporozun profilaksi ve tedavisinde faydalı etkileri rapor edilmiştir. 5. KALSİTONİN:
12. Aşağıdakilerden hangisi Paget hastalığının tedavisinde kullanılan oral e tkili ilaçtır?
Vertebradaki kemik kütlesine olumlu etkiler oluşturarak postmenapozal osteoporozda kemik kırıklarını azaltır.
A) D vitamini
B) Fulorid
C) Kalsitonin
D) Kalsiyum E) Sodyum etidronat
6. TERİPARATİD: Paratiroid hormonun rekombinan formu olan Teriparatide (PTH 1-34) osteoporoz tedavisinde subkutan yolla, aralıklı uygulanır. Teriparatid yeni kemik oluşumunu en fazla stimüle eden ilaçtır. Osteoblast sayısını arttırarak etkiler oluşturur, bifosfonatlarla kombine kullanılabilir. 7. STRONTİUM RANELATE: Kem ik re zo rb siyo n u n u inh ibe ederken yeni kemik oluşumunu stimule eden ilaçtır. Etki mekanizması belli değildir. Kemikteki hidroksiapatit kristalleri tarafından absorbe edilerek kemikte yıllarca kalabilir. Bayanlardaki osteoporoz tedavisinde etkinliği kanıtlanmıştır. Doğru cevap: E 11.
Etidronat
C) Paratiroid hormon
Kandaki yarı ömürleri kısa, kemikteki ise uzundur. E n d ika syo n ia rı; Osteoporoz, Paget hastalığı, tumor metastazına bağlı hiperkalsemi.
f
Kem iğin Paget hastalığının tedavisinde kullanılan doğal madde aşağıdakilerden hangisidir? A)
B ifo s fa n a tla r (E tid ro n a t, a le n d ro n a t, p a m id ro n a t, klodronat ve risedronat); Kemik dokusunda hidroksiapatit kristallerine bağlanırlar ve osteoklastların bifosfonatları içeren hidroksiapatit kristallerini fagosite etmesini ve rezorbsiyon yeteneklerini inhibe eder. Osteoklastların sayısında da azalmaya neden olur. Oral biyorarlanımları düşüktür, sabah aç karnına alınmalıdır.
B) Kortizol D) Kalsitonin E) Tiroksin
Paget hastalığının tedavisinde bugün ilk te rcih e tidronat g ib i b ifosfa na tla rd ır. A ncak soruda d oğal m adde d e d iğ i iç in bu so ru nu n cevabı ka lsito n in d ir.
.
Z o le d ro n ik a s it
\
M u ltip le M yelom a ve bazı tüm örlerin kemik m e tasta zla rın d a kullanılan b ir b isfo sfo n a ttır. M yelom hücrelerine d ire k t an titü m ö r ak tivite si vardır.
v Doğru cevap: E
j
13. Paget hastalığında yüksek doz etidronat kullanılm ası sonucu ortaya çıkan, alendronat kullanım ında görülm eyen yan etki hangisidir?
16. Aşağıdakilerden hangisinin etkisi en hızlıdır? A) Dihidrokolesterol B) Kalsitriol
A) Böbrek hasarı
C) Kalsifediol
B) Karaciğer toksisitesi
D) Kalsiferol
C) Kas güçsüzlüğü D) Nörolojik semptomlar E) Osteomalasi -
Etidronat dozu 5 m g/kg/d’ın üzerine çıktığında osteom alasi ve kemik kırılm a riskinde artma görülür.
-
Bu yan etki alendronat ve pomidronat kullanımında oluşmaz.
Doğru cevap: E 14. O steoklast aktivasyonu için gerekli olan reseptör a ktivatö r nükleer kappanın (RANK ligand) m onoklonal antikoru aşağıdakilerden hangisidir? A) Trastuzumab B) Denosumab C) Bevacizumab D) Gefıtinib E) Sunitinib D enosum ab, osteoklast aktivasyonu için gerekli olan reseptör aktivatör nükleer ka pp an ın (RANK ligand) m onoklonal antikorudur. Denosumab, osteoklast aktivasyonunu ve oluşum unu baskılar, osteoporoz tedavisinde subkutan yolla kullanılır. Doğru cevap: B 15. Psoriazis (sedef) c ilt hastalığı tedavisinde kullanılan D vitam ini preparatı aşağıdakilerden hangisidir? A) Kalsipotriol B) Ergokalsiferol C) Kalsitriol D) Alfakalsidol E) Dokserkalsiferol •
Kalsipotriol (kalsipotrien) psoriazis cilt hastalığında kullanılan D vitamin preparatıdır.
•
D vitam ini preparatlarının klinik kullanım ı:
•
E rgokalsiferol: H ipoparatirodi sonucu oluşan hipokalseminin düzeltilmesi amacıyla kullanılır.
•
K alsitriol: H ipokalsem inin hızlı düzeltilm esinde kullanılır.
•
Alfakalsidol: KBY’de oluşan osteodistrofı tedavisinde kullanılır.
•
Kalsipotriol (kalsipotrien): Psoriazis tedavisi
Doğru cevap: A
E) Dihidrotaşisterol •
Kalsitriol en etkin şeklidir. Üzerine de yeni bir işlem yapılması gerekmez.
•
Kolesterol —>7dehidrokolesterol —►kolekalsiferol —» kalsifediol —> Kalsitriol
Doğru cevap: B
17. Yüksek doz glu koko rtikoid kullanım ına bağlı osteoporoz tedavisinde aşağıdakilerden hangisi öncelikle tercih edilir? A) Alendronat B) Kalsitonin C) Mestranol D) Oksandrolen E) D vitamini B ifosfanatlar (alendronat, etidronat, pam idronat ve ris e d ro n a t) kem iğin hem re z o rb siyo n u n u hem de oluşumunu azaltan organik polifosfat bileşikleridir. Kronik bifosfonat tedavisi postmenapozal osteoporozun gelişimini yavaşlatabilir ve kırıkları azaltabilir. Alendronat ve risedronat daha az kemik problemlerine neden olur ve en az 5 yıl etkilidir. Yaygın olarak osteoporozun (postmenapozal ve glukokortikoid ile oluşmuş) ve Paget’s hastalığının tedavisinde kullanılır. Doğru cevap: A 18. Aşağıdakilerden hangisi özefagusta irritan etkiye sahiptir? A) Alendronat ve tetrasiklin B) Alendronat ve eritromisin C) Tetrasiklin ve furosemid D) Fluoksetin ve omeprazol E) Omeprazol ve difenhidramin Bifosfonatların (Alendronat) ve tetrasiklinlerin özefagus epiteline to ksik etkileri vardır. Bu nedenle oral yoldan kullanıldıklarında bol su ile ayakta alımları ö n e rilir Doğru cevap: A 19. Özellikle yüksek dozlarda alındığında yeni kemik oluşum unu arttıran inorganik iyon hangisidir? A) Galyum B) Flor C) İyot D) Lityum E) Sodyum
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
205
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
206
Sodyum florür kemik oluşumunu uyaran resorbsiyonu etkilemeyen tek ilaçtır. Ancak florürle oluşan kemiğin normal sağlamlıkta olup olmadığı tartışmalı bir konudur.
A n ti- a n d r o je n ik ila ç la r
Doğru cevap: B 20. Aşağıdaki anti-neoplastiklerden hangisi osteoklastları inhibe ettiği için, kemik tüm örlerinin ya da kem ik m etastazlarının tedavisinde öncelikle tercih e dilm elidir?
A n d ro je n
A n d ro je n
R e se p tö r
S e n te z
B l o k ö r le r i
İn h ib it ö r le r i
S ip ro te ro n
K e to k o n a z o l
S p iro n o la k to n
5 a -re d ü k ta z in h ib it ö r le r i
F in a ste rid
A n d ro je n l g ir i ş b l o k ö r le r i J e sto n o ro n
M e d r o je ste r o n
S im e tid in F lu ta m id
A) Metotreksat B) Mitomisin
Dolayısıyla bu sorunun cevabı; “flutam id” olmaktadır. Seçeneklerde bulunan löprolid ise; GnRH analoğudur.
C) Melfalan D) Plikamisin (mitramisin)
Doğru cevap: B
E) Mekloretamin •
•
Mitramisin (Plikamisin): Mg kompleksine bağlanarak DNA bağımlı RNAsentezini inhibe eder. Osteoklastlar üzerinde inhibitör etkisi bulunur. Hiperkalsemiyi azaltır ve bu nedenle kemik tümörlerinin tedavisinde kullanılır. M etotreksat: Dihidrofolat redüktaz enzimini bloke eder. Böylelikle timin sentezini engeller. En önemli kullanılış yeri ALL’dir. Geniş spektrumlu bir ilaçtır: K oryokarsinom a (daktinom isin ile kom bine), osteojenik sarkoma, psöriyazis, romatoid artrit, Crohn tedavisi vb. kullanılır.
•
M ito m isin : DNA’yı çapraz bağ yaparak alkiller. Mide kanseri tedavisinde Fluorourasil + Adriamisin + Mitomisin (FAM) kombinasyonunda kullanılır.
•
M e lfa la n : Bir a lk ille y ic id ir. Ö ze llikle m ultipl miyelomda kullanılır.
•
M ekloretamin: Bir alkilleyicidir. Flodgkin hastalığının tedavisi için MOPP kombinasyonunda kullanılır.
2.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi, hipotaiam usta in h ib itö r e tkinliği nedeniyle ovülasyon indüksiyonu oluşturm ak için kullanılır? A) Flutamid
B) Etinil östradiol
C) Noretidron
D) Dietilstilbestrol E) Klomifen
Klom ifen; östrojen reseptörleri üzerine parsiyel agonisttir. Hipothalamustaki östrojen reseptörlerini bloke ederek, kanda dolaşan östrojenlerin gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) salınımı üzerindeki frenleyici etkilerini ortadan kaldırır. Bunun sonucunda hipofizden aşırı bir litüinize edici hormon (LH) ve follikül stimüle edici hormon (FSH) salınımı olur. Fazla gonadotropin salınımı ile överler aşırı stim üle olur. Bu nedenle kısırlık tedavisi için kullanılır. Seçeneklerde bulunan flu tam id ise androjen reseptör blokörüdür. Doğru cevap: E
Doğru cevap: D1 3.
Aşağıdakilerden hangisi oral ya da im plant olarak kullanılan kontraseptiflerden biri d e ğ ild ir? A) Norgestret B) Noretindron
KONTRASEPSİYON
C) Etinil östradiol D) Mestranol 1.
A ş a ğ ı d a k i le r d e n
h a n g is i
a n d ro je n
re se p tö r
E) Klomifen
a n ta g o n is tid ir ?
A) Finasterid
Klomifen antiöstrojen bir ajandır ve kontraseptif olarak kullanımı yoktur.
B) Flutamid
Doğru cevap: E
C) Ketokonazol D) Danazol E) Leuprolid Antiandrojenik ilaçlar aşağıda etki mekanizmalarına göre sınıflandırılmışlardır.
4.
Ovulasyonu stim üle agonisti hangisidir? A) Leuprolid B) Flutamid C) Klomifen D) Tamoksifen E) Goserelin
eden
östrojen
parsiyel
Klom ifen, östrojenin hipotalam us ve hipofize yaptığı feedback’i azaltır. Bu da gonadot-ropinlerde artış yaparak ovulasyonu stimüle eder. En sık görülen yan etkisi sıcak basmasıdır.
M ifep risto n (RU486): Progesteron reseptör blokeridir; yüksek dozlarda kullanıldığında glukokortikoid reseptörlerini de bloke eder. Düşük yaptırmak için kullanılır. Bu amaçla misoprostol ile birlikte kullanılabilir.
Doğru cevap: C
Doğru cevap: B
5.
7.
Endom etriyozis ve idiopatik trom bositopenik purpura (İTP) tedavisinde kullanılan zayıf androjenik e tkili madde aşağıdakilerden hangisidir?
Aşağıdaki ilaçlardan hangişi anta go n istid ir ve erken doğum durdurulm ası için kullanılır? A)
A) Ketokonazol
B) Simetidin
C) Danazol
Atosiban
B) Tirobifan
C) Ergonovin
D) Ritodrin
D) Anastrazol E) Spirinolakton
A n d r o je n ik a k tiv ite y i e tk ile y e n ila ç la r ı ve e n d ik a s y o n la rın ı b ilm e k s ın a vla rd a ö n e m lid ir. Bu soruda zayıf androjenik etkili ilaçlar olan danazol ve endikasyonu sorulm uştur. Danazol a nd ro jen ik e tkili olm akla b irlikte negatif feed back etki ile hipofizer ovaryan aksı keserek gonadotropin salınımım baskılar. Endom etriyozis ve idiopatik trom b osito pe nik purpura (İTP) tedavisinde kullanılır. Seçeneklerdeki ilaçlardan anastrazol ve benzeri aromataz inhibitörleri östrojen sentezini azalttığı için deneysel olarak endom etriozisde kullanılm akla birlikte, soruda endometriyozis ve idiopatik trombositopenik purpura (İTP) tedavisinde kullanılan ilaç sorulduğu için bu seçenek cevabı tam olarak karşılamamaktadır.
oksitosin eyleminin
E) Trilost Atosiban oksitosin antagonistidir ve erken doğum eylemini durdumak için kullanılır. Ergonovin ergot alkaloidlerindendir. Güçlü oksitosik etkisi nedeniyle doğum sonu kanmaları durdurmak için kullanılır. Ritodrin tokolitik etkili bir diğer ilaçltır. Uterusta bulunan beta adrenerjik reseptörleri uyarır.
2
Trilostan steroid sentezinde görev alan 3 beta hidroksisteroid dehidrogenaz inhibitörüdür. Doğru cevap: A 8.
E n d o m e triyo zis Tedavisi:
Ö strojenin hangisidir?
etkisi
olm ayan
aşağıdakilerden
A) Endometriumda proliferasyon
*
Danazol
•
GnRH a n a lo g la rı y ü k s e k d o z (L e u p ro lid , goserelin, nafarelin)
B) Pıhtılaşma faktörlerinin yapımında artma
D a n a z o l: Z a yıf a ndrojenik bir m addedir. P eriferde testosteron gibi reseptörleri uyarır. Merkezi sinir sistemine de geçer. Testosteron reseptörlerini orada da uyarır. Gonadotropin salınımım keser. Androjenik, buna karşılık antig on ad otro pik bir m addedir. En önem li kullanım endikasyonları endometriyozis ve idiopatik trombositopenik purpura’dır.
C) Hipoglisemi D) Tiroksin bağlayan globulin yapımında artma E) Kemik rezorbsiyonunda azalma Östrojen hiperglisemiye neden olur. Doğru cevap: C 9.
M estranolün ko ntrase p tif etki gösterm esinde ana mekanizma hangisidir?
Ketokonazol: Antiandrojenik ve antisteroid etkili mantar ilacıdır. Puberte prekoks ve Cushing hastalığı tedavisinde kullanılır.
A) LH salınımım uyarması
Sim etidin: Antiandrojenik etkili peptik ulkus ilacıdır.
C) Uterus tüplerinde sperm transportunun önlenmesi
B) FSH salınımım uyarması D) LH salınımının inhibisyonu
A n a s tra z o l: Testosteronun, ö stradiole çevrilm esini sağlayan aromataz enzim inhibitörüdür. Meme kanseri tedavisinde kullanılır. S p irin o la k to n : Testosteron reseptör blokajı yapan, diüretiktir. Doğru cevap: C6 6.
Aşağıdakilerden hangisi düşük yaptırm ak için kullanılan b ir progesteron reseptör blokeridir? A) Ketokonazol
B) Mifepriston
C) Mitotan
D) Amfenon B E) Siproheptadin
E) FSH salınımının inhibisyonu Sentetik östrojenler ve mestranolün kontraseptif etkisi feedback inhibisyonla FSH salınımım önleyerek olur. Doğru cevap: E
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
207
I
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
208
10.
Postm enopozal dönem deki kadınlarda östrojen kullanım ıyla ilg ili aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?
Ö stro je n te d a v is in in yan e tk ile ri; -
A) Atrofik vajinitte kullanılabilir
Memelerde aşırı duyarlılık Endometrial hiperplazi ve düzensiz kanama
B) Progesteronla birlikte kullanıldığında endometrial kanser riskini azaltır
-
Postmenopozal uterus kanaması
-
Endometrium, karaciğer ve meme kanser riskinde artış
-
Ödem
-
Kolestaz, safra kesesi hastalıkları
C) Vazomotor semptomları ortadan kaldırır D) Osteoporozla kaybolan oluşumunu sağlar
Bulantı-kusma (en sık)
kemiğin
yeniden
E) Yapılan tedavi yerine koyma tedavisidir Östrojen osteoporoza engel olur. Kemik yıkımını engeller ama yeni kemik oluşturmaz. Postmenopozal dönemde atrofik vajiniti ve vazomotor semptomları (ateş basması) ortadan kaldırmak için kullanılır.
-
Hiperpigmentasyon
-
Migren ataklarında artış
-
Venöz tromboemboli
Doğru cevap: C
Doğru cevap: D 14. 11.
Oral ko ntrase p tif kullanım ı ile insidansı artabilen tü m ö r hangisidir?
Ö strojenler aşağıdaki reseptörlerden hangisinin sentezini stim üle eder?
A) Meme kanseri
A) Östrojen reseptörleri
B) över kanseri
B) FSH reseptörleri
C) Endometrium kanseri
C) GnRH reseptörleri
D) Hemanjiom
D) LH reseptöleri
E) Hepatik adenom
E) Progesteron reseptörleri
O R A L K O N T A S E P T İF LE R İN İS TE N M E Y E N YAN E T K İLE R İ
Östrojen uterustaki progesteron reseptörlerinin sentezini arttırır.
H a fif Yan E tk ile ri
Doğru cevap: E
12.
Aşağıdakilerden hangisi faktörlerinden d e ğ ild ir?
osteoporozun
risk
O rta Ş id de tte Yan E tk ile r
A) Beyaz ırktan olmak
-
B) Sedanter yaşam C) Sigara D) Aile hikayesi
-
O s te o p o ro z ris k fa k tö rle ri: Sigara
-
Beyaz ırk
-
Sedanter yaşam
Düşük vücut ağırlığı
-
Düşük kalsiyum alımı
-
Aile hikayesi
Çekilme kanaması, kilo alımı, deri pigmentasyonu artışı, akne, hirsutizm , vajin al enfeksiyonlar, amenore, galaktore
C idd i Yan E tk ile r
E) Östrojen tedavisi
-
Bulantı, mastalji, çekilme kanaması, ödem, baş ağrısı, migren
Trom boem bolik hastalık, myokard enfarktüsü, azalmış glukoz toleransı, HDL düzeyinde azalma ve LDL düzeylerinde artmaya seyreden aterogenez, felç riski, subaraknoid kanama, hipertansiyon, kolestatik sarılık, kolesistit, kolanjit, safra kesesi hastalığı, hepatik adenoma, depresyon
Doğru cevap: E 15.
Aşağıdakilerden hangisi kom bine kontraseptiflerin yan etkisi d e ğ ild ir?
oral
Doğru cevap: E 13.
Horm on replasman tedavisindeki aşağıdakilerden hangisine vol açmaz? A) Memelerde aşırı duyarlılık B) Safra kesesi hastalıkları C) Hipertansiyon D) Migren ataklarında artış E) Venöz tromboemboli
östrojen
A) Myokard infarktüsü
B) Felç
C) Benign karaciğer tümörü
D) Hipertansiyon
E) Endometrium kanseri Oral ko ntrase p tif kullanılarak endom etrium ve över kanseri insidansı azalır. Tromboembolik riskini artırırlar. Hipertansiyon, myokard infarktüsü serebral ve koroner trombaz riski yüksektir.
Doğru cevap: E
16. Hem kom bine kontraseptiflerde hem tek başına progesteron ko ntrase p tif olarak kullanılan ilaç hangisidir?
-► : Progesteron
Kolesterol: -
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
209
Östriol
▼ î Aromotaz Androstenodion----------------- - ► Östron
A) Mestranol B) Norgestrel
t (->
C) Klomifen
| Formestan
D) Danazol Dihidrotestesteron -
E) Lopralid
“ Testosteron 5aifa-re
l •
Östradiol
Aromotaz
Norgestrel tek başına kontraseptif olarak kullanılabilir ya da östrojenlerle kombine preparat olarak alınabilir. Cilt altına implante edilebilmesi en önemli avantajıdır. Doğru cevap: B Doğru cevap: B 17. G ecikm iş puberteli erkek çocuklara verilen androjenik/anabolik steroidlerin en sık görülen yan etkisi aşağıdakilerden hangisidir?
20.
A) Orta derecede aneminin düzelmesi
A) Aplastik anemi B) Büyümenin erken durması
B) Hipogonadizmi arttırması
C) Kemik dansitesinde azalma
C) Eritropoietin salınımını arttırması
D) Kas güçsüzlüğü
D) Anabolik etki yapmadan sadece spesifik androjenik etki göstermesi
E) Deride incelme ve strialar Androjenik / anabolik steroidler epifiz plaklarının erken kapanmasına yol açarak büyümenin durmasına ve nihai boy uzunluğunun kısa olmasına neden olur. Doğru cevap: B 18.
Aşağıdakilerden hangisi androjenlerin b ir özelliği d e ğ ild ir?
N ondrolor aşağıdaki durum ların tedavi amaçlı kullanılabilir?
olan
kimselerde
kan
E) Postmenopozal inoperabl meme palyatif tedavisinde kullanılması
kanserinin
Tüm doğal ve sentetik androjenler hem androjenik hem anabolik aktiviteye sahiptir. Androjenik etkinin anabolik etkiye oranı steroid tipine göre değişir.
hangisinde
A) Spontan abortus tehlikesi olanlarda B) Prostat kanseri
kitlesini
' ' '\
Eplerenon
• Sp iran olakton dan yan e tk ile ri daha az, S e le k t if m in eralokortikoid re se p tö r an tan go n istid ir ve A m e rik ad a kullanıma girm iştir.
J
C) Hipogonadizm
V
D) Erken pubertede
Doğru cevap: D
E) Hipertansiyonda Nondrolor, potent birandrojen analoğudur. Hipogonadizm, kronik zayıflatıcı hastalığı olanlarda ve bazen osteoporozda k u lla n ıla b ilir. G ebelik süresince ku lla n ılm a m a lıd ır. Hipertansiyona eğilimi artırabilir. Prostat kanseri ve erken pubertede kontrendikedir. Doğru cevap: C 19. A ndrojenin idrarla atılım ürünü hangisidir?
21.
Aşağıdakilerden neden olur?
hangisi
epifizlerde
füzyona
A)
Tiroksin
B) Grovvth hormon
C)
Prolaktin
D) Dopamin E) Androjen ve östrojen
Androjen ve östrojen epifizlerin kapanmasına neden olur. Grovvth hormon uzamayı stimüle eder. Doğru cevap: E
A) 17 hidroksisteroid
B) 17 ketosteroid
C) DHEA
D) Androstenodion E) 11 deoksikortikosteron
A ndrojen ilk önce karaciğerde androstenediona çevrilir, androstenediondan androsteron ve ondan da etiokolanon oluşur. Bu üç metabolitin de ortak özelliği 17-ketosteroid olm alarıdır ve idrarla atılan 17- ketosteroidlerin %70’i a d re n a l k o rte k s k a y n a k lı % 30’ u is e te s to s te ro n kaynaklıdır.
22.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kadınlarda büyüm esini inhibe edici etki gösterir? A)
Klomifen
B) Androjenler
C)
Östrojenler
D) Progestin
saç
E) Minoksidil Androjen vücut kıllarında artış yapar ancak bayanlarda erkeklerdeki gibi temporal kelliğe de sebep olur.
Doğru cevap: B
NDOKRIN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
210
23. A nabolik/androjenik ste ro idie r aşağıdaki durum lardan hangisinde kontrendikedir? A )AİD S
B) Anjionörotik
C) Aplastik anemi
D) Prostat kanseri
_
_
• Klomifen • Tamoksifen • Raloksifen
E) Osteoporoz
• • • •
Prostat veya meme kanseri olan erkeklere anabolik/ androjenik steroid verilmesi kontrendikedir. Doğru cevap: D 24.
_
17 alfa androjenlerin en sık görülen yan etkileri hangi organ sistem i üzerindedir?
Formestan Eksemetan Anastrazol Letrozol
_
_
^
1
_
_
_
Parsiyel ag o n ist
Aram ataz inhibitörü
¥ (Meme kanseri ’nde)
v_
___) ---- \
(T A) Otonom sinir sistemi
B) Kalp
C) Böbrek
D) Karaciğer E) İskelet kası
17 alfa androjenlerin en sık yan etkisi karaciğer üzerinedir. -
Kolestaz, hepatit ve hepatoselüler kansere neden olabilir.
Doğru cevap: D
S n R H Reseptö'r Antagonistleri Setroreliks / fianireliks/ Abareliks • So n ad o tro p in salgılatıcı hormon an tagon isti özelliğine sahip se n te tik dekapaptitlerdir. • Yardım cı ürem e tekn iklerin de y e r alan overyen stim ülasyon protokollerinde LH pikini supresse ederek prematür ovulasyonu önlemek amaçlı kullanılırlar.
v
25. Meme kanseri olan hangisini verirsiniz?
birine
cerrahi
A) Danazol
sonrası
B) Tamoksifen
C) Leuprolid
J
Doğru cevap: C
27.
D) Flutamid
Meme kanseri tedavisinde kullanılan östrojen reseptör m odulatörünün adı aşağıdakilerden hangisidir?
E) Ketakonazol Tamoksifen meme kanserlerinde cerrahi sonrası meme kanseri rekürrensini azaltır.
F U LV ESTR AN T • Pür ö stro je n re se p tö r an tagon istidir. T am oksifen e dirençli meme kanserinin te d avisin d e kullanılır.
J
v Doğru cevap: B 26.
A) Klomifen C) Toremifen
\
f
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi östrojene hassas doku ve tü m ö r hücrelerindeki östrojen reseptörlerine bağlanarak parsiyel agonist bir in h ib itö r olarak davranır? Af-Bleomisin
B) Prokarbazin
C) Tamoksifen
D) Topotekan E) Vinkristin
Bu etkisinden dolayı tamoksifen; östrojen ve progesteron reseptörüne sahip meme kanserlerinde tedavi amacıyla kullanılmaktadır.
_
B) Raloksifen
D) Anastrazol E) Fulvestrant
Meme kanseri tedavisinde kullanılan özellikle yeni ilaçlar çok sorulur. Toremifen kim yasal olarak tam oksifene benzeyen ve benzer şekilde meme kanseri tedavisinde kullanılan bir se le ktif östrojen reseptör m odülatörüdür (SERM). SELEKTİF ÖSTROJEN RESEPTÖR M ODÜLATÖRLERİ (SERM): •
Tamoksifen / Toremifen / Raloksifen
•
Doku-selektif olarak östrojenik aktiviteyi arttırıp, azaltabilirler.
•
Tam oksifen ve to re m ife n mem e dokusunda antiöstrojenik etkiyle, meme kanseri tedavisinde kullanılır.
•
Raloksifen ise kemik dokusunda östrojenik etki ile, osteoporoz tedavisinde kullanılır.
29. Meme kanseri tedavisinde kullanılan ilaç ve etki mekanizması eşleştirm elerinden hangisi doğru d e ğ ild ir?
SELEKTİF ÖSTROJEN RESEPTÖR DOVVNREGULATÖRLERİ (SERD): •
Fulvestrant / Klomifen
•
Bu grup sadece antiöstrojenik etkiler oluştururlar ve bu ö zellikleri ile se le ktif östrojen reseptör modülatörlerinden (SERM) ayrılırlar.
• •
A) Letrozol - Aromataz enzim inhibisyonu B) Fulvestrant - Estrojen reseptör antagonizması C) Siklofosfamid - Alkilleyici ajan
F u lv e s tra n t: Tam antiöstrojenik ilaçtır. Meme kanseri tedavisinde kullanılır. K lo m ife n : O vulasyon indüksiyonu amacıyla kullanılan antiöstrojenik ilaçtır.
MEME KANSERİ TEDAVİSİNDE K U LLA N ILA N ANTİÖ STRO JEN İK İLAÇ LA R : •
Tamoksifen /T orem ifen: Selektif östrojen reseptör modülatörleridir.
•
Fulvestrant: Tam antiöstrojenik olan bu ilaç, selektif östrojen reseptör dovvnregulatörüdür.
•
Anastrazol / Letrozol / Eksem estan: Aromataz enzim inhibitörleri
D) Toremifen - Esrojen reseptör parsiyel agonisti E) Ranibizumab - FIER2 monoklonal antikor R a n ib izu m a b , n e o v a s k ü le r tip y a ş a -b a ğ lı m aküla dejenerasyon tedavisinde intravitreal yoldan uygulanan VEGF m onoklonal antikordur. Doğru cevap: E 30. Prostat kanseri tedavisinde kullanılan steroid sentez inh ibitö rü aşağıdakilerden hangisidir? A) Finasterid
B) Flutamid
C) Nilutamid
Doğru cevap: C
D) Loperamid E) Abirateron
•
Abirateron adrenal bez ve gonadlarda steroid s e n te z in i baskılayan yeni b ir s te ro id sentez in h ib itö r ü d ü r . P rostat ka nse ri te d a v is in d e kullanılır.
•
Prostat Kanseri Tedavisi:
•
Testosteron reseptör blokerleri: siproteron asetat, flutamid, nilutamid, bikalutamid
•
GnRH analogları; leuprolid, goserelin nafarelin
•
GnRH r e s e p tö r a n ta g o n is le ri: D eg are liks, abareliks
S o ru a n tia n d ro je rıik ila ç la rın e tk i m e ka n izm a sın ı so rg ulu yor.
•
K e m o te ra p o tik le r: Estramustin, mitoksantron, etoposid, paklitaksel, dokataksel, cabazitaksel
S iproteron asetat ve spiron o la kto n androjen reseptör blokörüdür.
•
Steroid sentez inh ibitö rü : Abirateron
•
A m inoglutetim id + hidrokortizon
K e to kon azo l adrenal korteks inbisiyonu ile androjen sentezini kısıtlayan antifungal ilaçtır.
•
Ketokonazol
28. Aşağıdakilerden hangisi adrojenlerin hedef hücreye g irişin i engelleyen ve prostat kanseri tedavisinde kullanılan ilaçtır? A) Siproteron B) Ketokonazol C) Abirateron D) Jestonoron E) Spironolakton
Doğru cevap: E A n ti- a n d r o je n ik ila ç la r Mekanizma
5-alfa redüktaz inhibitörleri
İlaç Finasterid (Proscar®, Propecia®) Dutasterid
17-Hidroksilaz enzim inhibisyonu Androjenlerin hedef hücreye girişinin engellenmesi
Doğru cevap: D
Endikasyon
31. Prostat tüm örü tedavisinde aşağıdaki ilaçlardan hangisi kullanılm az?
Benign prostat hiperplazisi
A) Ketakonazol B) Mifepriston
Erkekte kellik
C) Siproteron D) Löprolid E) Flutamid
Abirateron Prostat kanseri Jestonoron
•
Prostat tümörleri androjene bağlıdır o nedenle a n tia n d ro je n h orm onlar e tk ilid ir. M ifepriston glukokortikoid ve progesteron reseptörlerinde etkilidir. Androjen reseptörlerine etkisiz olduğu için prostat tümörlerinde kullanılmaz.
Doğru cevap: B
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
211
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ FARMAKOLOJİSİNE GİRİŞ
Bu sorunun cevabı aşağıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere, dopam in’i noradrenalin’e çeviren; dopamin p hidroksilaz enzimidir. Disulfuram bu enzimin blokörüdür.
rL-Fenilalanin
T irozin
— >Dopa —> Dopamin ->
NA
Adrenalin 1.
Aşağıdakilerden hangisi santral sin ir siste m i’nde bulunan am inoasid yapıda bir nörotransm itterdir? A) Serotonin
B) Vazopressin
C) Dopamin
D) Glisin E) Beta endorfin
Nörotransmitterler ile ilgili çok soru sorulmaktadır. Bu nedenle öncelikle nörotransmitter sınıflandırmasını bilmek gerekir. Nörotransmitterlerin sınıflandırması aşağıdaki gibidir:
1. T iro zin H id ro k sila z 2. Dopa D e ka rb o ksilaz 3. Dopam in (J-H idroksilaz 4 . Feniletanolam in N - M e t ilt r a n s f e r a z (P N M T )
D oğru cevap: C 3.
Asetilkolin
Amin yapıtı nörotr
Dopamin Noradrenalin /adrenalin Serotonin Histamin
Aminoasit yapılı nörotr
GABA Glisin Gtutamat Aspartat
Peptit yapılı nörotr
Hipotalamohipofizer hormonlar (ADH, Oksitosin, ACTH, GH, TRH, GnRH) Endojen opioid hormonlar (Enkefalin, Endorfin, Dinorfin) Taşikininler (Substance-P, CGRP, Nörokinin A, Nöropeptit Y) Barsak hormonları (Vazoaktif intestinal peptid, Kolesistokinin, Gastrin, İnsülin, Somatostatin)
Pürin yapılı nörotr
ATP Adenozin
Gazlar
Nitrik Oksit Karbonmonoksit
Lipid yapılı nörotr
Anandamid
J
V
Aşağıdaki nörotransm itterlerden hipoksiye bağlı nöron ölüm ünden tutulm aktadır? A) Noradrenalin
B) Adenozin
C) Glutamat
D) Serotonin
E) GamaAmino Bütirik Asit (GABA) Serebral iskemi sırasında iskemik serebral dokudan aşırı bir glutamat salınımı gerçekleşmektedir ve salınan glutamat NMDA isimli kendi reseptörünü aktive etmektedir. Bu reseptörlerin aktivasyonu ile nöron içine aşırı kalsiyum girer ve böylelikle iskemiye bağlı nekroz gelişmektedir. NMDA antagonisti olan D izosilpin iskemik beyin zedelenmesini önlemek için denenmektedir. D oğru cevap: C 4.
Süksinik sem ialdehit aşağıdakilerden hangisinin m etabolitidir? A) Glutamat E) Taurin
Nörotransmitterlerin metabolitleri önemlidir ve aşağıdaki nörotransm itter ve m etabolit eşleştirilm eleri mutlaka ezberlenmelidir.
Noradrenalin (NA) sentezlenm esine yol açan enzim aşağıdakilerden hangisidir? A) Tirozin hidroksilaz B) Dopa dekarboksilaz C) Dopamin p hidroksilaz D) Feniletanolamin N-Metiltransferaz E) Monoamin oksidaz
B) Histamin
C) Gama Amino Bütirik Asit (GABA) D) Melatonin
D oğru cevap: D
2.
hangisi sorum lu
Doğru cevap: C
5.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi GABA-B reseptör a gonistidir?
İNHİBİTÖR AMİNOASİTLER
EKSİTATÖR AMİNOASİTLER
A) Baklofen
GABA
Glutamat
B) Faklofen
Glisin
Aspartat
C) Saklofen
Sistationin
D) Musimol
Serin
E) Bikukulin
Alanin
GABA s a n tra l s in ir s is te m in d e en ö n e m li in h ib itö r n ö ro tra n s m itte rd ir. G A BA re s e p tö r a g o n is t ve a n ta g o n istle rin in is im le ri a rasındaki benzerliğe d ikka t edilm e lid ir.
Taurin Adenozin
D oğru cevap: D B a klofe n : GABA-B reseptör a go nistidir. Santral kas gevşetici olarak kullanılır. Faklofen: GABA-B reseptör antagonistidir.6 Saklofen: GABA-B reseptör antagonistidir. M usimol: GABA-A reseptör agonistidir. Bikukulin: GABA-A reseptör antagonistidir.
7.
Aşağıdaki etken maddelerden hangisi santral s in ir sistem inde eksitasyon o lu ştu ru r? A )P Alanin
B) Taurin
C) ATP
D) Glisin E) GABA
S antral s in ir siste m ind e ATP eksitasyo n yapan p ü rin y a p ıs ın d a n ö ro tra n s m itte rd ir. G ABA ve g lis in is e in h ib itö r ro lü olan n ö ro tra n sm itte rle rd ir. 3 Alanin ve taurin, glisin reseptör agonistleridir ve inhibitör etkiler oluştururlar. G A M A -A M İN O B U T İR İK A S İT (G A B A ) Merkez sinir sisteminin ana inhibitörüdür. Glutamikasit dekardoksilaz piridoksine bağımlı bir enzimdir. İzoniazid ve sikloserin tarafından inhibe edilir. Bu ilaçlar GABA oluşumunu azaltarak, eksitasyon ve konvülsiyon yapabilirler.
D oğru cevap: A
6.
Aşağıdaki nörotransm itterlerden hangisi eksitatör niteliktedir? A) Gama aminobütirik asit (GABA) B) Glisin C) Serin D) Aspartat E) Sistationin
S o ru ö z e llik le s a n tr a l s in ir s is te m in d e e tk ili nörotransm itterleri ve bunların postsinaptik membranda oluşturdukları etki çeşidini sorgulam aktadır.
G A B A R E S E P T Ö R LE R İ 1. GABA-A reseptörü: İyon kanalı (klor) içerir. İnhibitör niteliktedir. Bu reseptör 5 alt üniteye (23, 2a ve 1y) sahiptir. GABA; reseptöründe 3 subünitine bağlanır.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
213
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
214
P ik r o to k s in ve P e n tile n te tr a z o l ise klor kanalı a n ta g o n istid ir. D eneysel e p ile p si o lu ştu rm ak için kullanılırlar. (T
Pikrotoksin/Pentilentetrazol -> Deneysel epilepsi Oksotremorin
-> Deneysel parkinson
Fensiklidin
-> Deneysel şizofreni
Aşağıdaki nörotransm itterlerden hangisi p ü rin e rjik reseptörler üzerinden etki gösteren in h ib itö r nörotransm itterdir? A) Adenozin
B) Glutamat
C) Gama aminobütirik asit (GABA)
D) Dopamin
E) Seratonin İşte size adenozin ile ilg ili hemen hemen her şey!...
J
V
8.
A d e n o z in : Adenozin pürinerjik reseptörlerin endojen ligandıdır.
2. G A B A -B re s e p tö rü : Gi pro tein ine kenetli bir reseptörüdür. Yani inhibitör niteliktedir. Baklofen tarafından aktive edilir.
A d en o zin sa n tra l nörotransmitterdir.
3. G ABA-C re s e p tö rü : Klor- kanalı reseptörüdür. Retinada bulunur.
Antiepileptiklerden karbamezepinin aynı zamanda bir adenozin agonisti özelliği de olduğu anlaşılmıştır.
Özellikle medulla spinaliste gri cevherdeki ara nöronlarda bulunur. Omurilik ve beyin sapının en önemli in h ib itö r nöromediyatörüdür. Striknin: Postsinaptik Glisin-A reseptör blokörüdür. Tetanoz to ksini: İnhibitör nöronlardan presinaptik olarak glisin ve ACh salınımını inhibe eder. Taurin ve p-alanin g lisin agonistidir. G lisin re s e p tö rü n ü e tk ile y e n m a d d e le r
Glisin
A/B
sis te m in d e
in h ib itö r
Adenozin tromobist agregasyonunu arttırır.
GLİSİN
Transm itter R eseptör Agon ist
s in ir
A ntagonist Efektör
B Alanin, Striknin Taurin
iyon kanalı (Cl)
ADENOZİN Doğrudan veyaATP’nin hidrolizi sonucu oluşur.
Bir antiagregan ilaç olan Dipiridamol’ün trombosit içerisine adenozin re-uptake ‘ni bloke etmesinin bu ilacın koroner vazodilatatör ve antiagregan fonksiyon göstermesinde önemli olduğu bildirilmektedir. Adenozin bronşial tonusu arttırır. Teofilin, Kafein gibi metilliksantin grubu ilaçların astımda kullanılmaları ve bu ilaçların analeptik olarak kullanılmalarının fosfodiesteraz inhibisyonu yanı sıra adenozin reseptör blokajı yapmalarına da bağlanmaktadır. A d e n o z in ’nin b izzat kendisi a n tia ritm ik ilaç olarak kullanılmaktadır. Adenozin supraventriküler taşikardilerin tedavisinde ilk tercih ve en etkili antiaritmik ilaçtır. Adenozin atriyumlarda, sinüs düğümünde ve atriyoventriküler nodda asetilkolin duyarlı potasyum kanallarını aktive eder. Böylece aksiyon potansiyelinin süresi kısaltılmış olur, hiperpolarizasyon meydana gelir ve normal otomatisite baskılanmış olur. Adenozin sempatik stimülasyon sonucu hücre içerisinde artan cAMP ‘nin etkilerini antagonize eder. AV nodda refrakter peryodu uzatır.
Adenozin önemli bir inhibitör nöromediyatördür. ATP ise e ksitatör n örotransm itterdir. Pürinerjik reseptörler üzerinden etkisini gösterir.
Adenozin’in eliminasyon yarı ömrü saniyelerle sınırlıdır.
“ GABA üzerinden e tk i eden m addeler” başlıklı tabloya bakınız.
İlaç hızla hücre içine alınır ve hızlıca deamine edilerek parçalanır.
D oğru cevap: C
Adenozin eliminasyon yarı ömrü en kısa olan antiaritmik ilaçtır. D oğru cevap: A
GABA ü z e rin d e n e tk i e d e n m a d d e le r T ra n sm itte r
R sp
A g o n is t
A n t a g o n is t
E fe k t ö r
GABA
GABAA
Musımol izoguvasın
Bikukulm ‘Pikrotoksin ‘Pentilentetrazol
iyon kanalı (Cl)
GABA
GABAB
Baklofen
Saklofen faklofen
Gi protein
GABA
GABAC
* : GABAA reseptörü klor kanal antagonistleri
İyon kanalı (Cl)
215
Deneysel şizofreni oluşturm ak için kullanılan halüsinojen madde aşağıdakilerden hangisidir? A) Flufenazin
B) Fensiklidin
C) Haloperidol
D) Tioridazin
GLUTAM AT Beyin ve omurilikte ana eksitatördür. • Glutaminin glutaminaz enzimi tarafından yıkılması ile oluşur. Oluşan glutamat, glutam in sentetaz enzimi tarafından glutamine dönüştürülüp inaktive edilir.
E) Klorpromazin Ş iz o fre n i T ablosu O lu ştu ra n M addeler: •
f
Fensiklidin: Katatonik şizofreni tablosu oluşturabilen h a lü sin o je n bir m addedir. G lu ta m a t'ın NMDA reseptörlerini bloke eder.
• Amfetamin •
\ Glutamin -»-» Glutamat -»-» Glutamin
v
J
Kokain Bu nörotransm itter; beyinde EPSP’in ve “lo n g -te rm p o te n tia tio n ” oluşumunda prim er rol oynamaktadır. Bu olayın öğrenme ve bellek oluşumunda en önemli mekanizma olduğu düşünülmektedir.
• Alkol • Opiyatlar Deneyselleri toplayalım .. Deneysel Şizofreni: Fensiklidin
En ö n e m li re s e p tö rle ri;
Deneysel Parkinson: O ksotrem orin
•
Deneysel Seratonin e kskliği: Kloram fetam in Deneysel Epilepsi: Pikrotoksin.Pentilentetrazol Deneysel Konvülziyon: Striknin Deneysel Diyabet: Alloksan
NMDA (N-m etil-D-aspartat): Na-K-Ca kanal tipi reseptördür. F e n s ik lid in (PCP) bu reseptörün s e le k tif a ntagonistidir. Mg ise, bu reseptörün endojen blokörüdür. Serebral iskemi sırasında iskem ik dokudan aşırı bir g lu ta m a t salınım ı gerçekleşmektedir ve bu reseptör aktive olmaktadır. Bu reseptörlerin aktivasyonu ile nöron içine aşırı Ca girer ve böylelikle iskemiye bağlı nekroz gelişmektedir. NMDA antagonisti olan D izosilpin iskemik beyin zedelenmesini önlemek için denenmektedir.
• AMPA ( a-am ino-3-hidroxy-5-m ethyl-4-isoxazole propionic acid) •
Kainat reseptörleri
D oğru cevap: E
11.
Aşağıdaki “ Glutam at NMDA reseptör antagonisti ilaç ve endikasyon” eşleştirm elerinden hangisi yanlıştır? A) Ketamin - Dissosiyatif anestezi B) Xenon -Narkolepsi tedavisi C) Biperiden - Ekstrapiramidal yan etki tedavisi D) Magnezyum- Preeklampsi tedavisi E) Metadon - Post operatif ağrı tedavisi
D oğru cevap: B
10. Aşağıdakilerden d e ğ ild ir?
Xenon narkolepsi tedavisinde kullanılmaz, genel anestezide kullanılır. Yan etkileri çok azdır. hangisi
glutam at için
doğru
A) Glutaminin glutaminaz enzimi tarafından yıkılması ile oluşur. B) Beyin ve omurilikte nöromedyatörüdür.
ana
eksitatör
C) En önemli reseptörü NMDA (N-metil-D-aspartat) Na-K-Ca kanal tipi reseptördür D) NMDA reseptörü aktivasyonu ile kalsiyum girer.
nöron içine
E) Reseptörünün aktivasyonu ile nöron içine giren kalsiyum hücreyi iskemiden korur.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
9.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
216
* :
NMDA Reseptör Antagonisti İlaçlarlar Ve Kullanımları
13.
G lutam at AMPA reseptörlerini bloke eden toksin aşağıdakilerden hangisidir? A) Tetradotoksin
NMDA reseptör antagonisti ilaçlar
Endikasyon / Kullanım
Memantin
Alzheimer tedavisi
Riluzol
ALS tedavisi
D) Pikrotoksin
Mg
Preeklampsi
E) a-Bungarotoksin
Ketamin/ N20 / Xenon
Genel anestezi
Fensiklidin
Deneysel epilepsi
- Biperiden
Ekstrapiram idal yan etki tedavisi
Amantadin
influenza A / Parkinson tedavisi
Metadon
Analjezik etki
Felbamat D izosilpin
Philantotoksin Glutamat AMPA reseptör blokajı yapan toksindir.
| İyon kanalları ve bunları bloke eden toksinler Voltaj bağımlı kanallar
Toksin
Voltaj bağımlı sodyum kanalı
Tetradotoksin Batrakotoksin
Epilepsi tedavisi
Voltaj bağımlı potasyum kanalı
Apamin Charbydotoksin
Iskemik beyin hasarında profilatik kullanım
Voltaj bağımlı N tipi Ca2* kanalı
Omega konotoksin
Voltaj bağımlı P tipi Ca2* kanalı
Agatoksin
Ligand bağımlı kanallar
D oğru cevap: B
12.
B) Apamin C) Philantotoksin
Voltaj bağımlı potasyum kanalını bloke eden toksin aşağıdakilerden hangisidir?
Nikotinik Ach reseptörü
a-Bungarotoksin
GABAA reseptör
Pikrotoksin
Glisin reseptörü
Striknin
AMPA reseptörü
Philantotoksin
A) Apamin B) Konotoksin
D oğru cevap: C
C) Batrakotoksin D) Bungarotoksin 14. Aşağıdaki nörotransm itterlerden hangisi in h ib itö r hem de eksitatör etkilere sahiptir?
E) Pikrotoksin
hem
Apam in potasyum kanal blokajı yapan toksindir. A ) GABA İyon Kanalı Blokajı Yapan Toksinler:
İyon kanalları ve bunları bloke eden toksinler Voltaj bağımlı kanallar
Toksin
Voltaj bağımlı sodyum kanalı
Tetradotoksin Batrakotoksin
Voltaj bağımlı potasyum kanalı
Apamin Charbydotoksin
Voltaj bağımlı N tipi Ca2* kanalı
Omega konotoksin
Voltaj bağımlı P tipi Ca2‘ kanalı
Agatoksin
B) Glisin C) Glutamat D) Taurin E) Aspartat G lis in ve ta u rin : İnhibitördürler. Ancak glisin NMDA reseptörlerine bağlandığı zaman glutam atın etkisini potansiyelize eder. Soru ve açıklama Prof. Dr. Öner Süzer, Premium Farmakoloji kitabı temel alınarak hazırlanmıştır. D oğru cevap: B
Ligand bağımlı kanallar Nikotinik Ach reseptörü
a-Bungarotoksin
GABAA reseptör
Pikrotoksin
Glisin reseptörü
Striknin
AMPA reseptörü
Philantotoksin
15. Gilles de la Tourette hastalığı nda etkinliği artan nörotransm itter aşağıdakilerden hangisidir? A) Dopamin
B) Noradrenalin
C) Asetilkolin D oğru cevap: A
D) Histamin E) Adenozin
Doğru cevap: A
217
Aşağıdakilerden hangisi NMDA reseptörüne bağlı iyon kanalının blokeri d eğ ild ir?
SSS’de bazı h asta lıklar:
tra n s m itte r
d e ğ iş ik lik le ri
ve
ilg ili
A) Fensiklidin
- Kolinerjik aktivite azalması -Alzheimer hastalığı
B) Ketamin
- Katekolaminerjik ve serotonerjite aktivite düşmesi
C) Dekstrometorfan
- Depresyon
D) Bikukulin
- Depominerjik aktivite artışı - Şizofreni
E) Dizosilpin
- Dopaminerjik aktivite düşmesi (bazal gangliyonlarda)
Soru ve açıklama Prof. Dr. Öner Süzer, Premium Farmakoloji kitabı temel alınarak hazırlanmıştır.
SANTRAL SINIR SİSTEMİ
16.
- Parkinson D oğru cevap: A
D oğru cevap: D 19. 17.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi alkol içme isteğini azalttan bir GABA analoğudur? A) Akamprosat
B) Topiramat
C) Bupropion
D) Amitriptilin E) Zonisamid
Aşağıdakilerden hangisi hipotalam us tarafından ü re tilir ve iştahı arttırır? % A) Serotonin B) Leptin C) Ghrelin D) Öreksin E) Amilin
A kam prosat (Campral): GABA analoğudur. Alkol bırakma kliniklerinde kullanılır. Alkol içme isteğini azaltır. En önemli yan etkisi diyaredir.
“İşta h ı E tkileyen M addeler" başlıklı tabloya bakınız. D oğru cevap: D
D oğru cevap: A
18. Aşağıdaki “ transm itter fonksiyon değişikliği ortaya çıkan hastalık” eşleştirm elerinden hangisi y a n lıştır?
20. Aşağıdakilerden hangisi am ino asit yapısında nörotransm itterdir? A) Dopamin
B) GABA
C) Serotonin A) Kolinerjik aktivite artışı - Alzheimer Hastalığı B) Noradrenerjik disfonksiyon - Depresyon C) Dopaminerjik aktivite artışı - Şizofreni D) Dopaminerjik disfonksiyon - Parkinson Hastalığı E) Substance P - Huntington koresi
D) Asetilkolin E) Histamin
Am inoasid yapısında olan nörotransm itterler; * GABA
* Glisin
* Glutamik asid
* Aspartik asid
* Taurin
* Prolin
218
Sempatomimetiklerden; Adrenalin (a1, (31, a2), noradrenalin ((31, a1), izoproteronol (|31 ve (32) ve Dobutam in’in MSS'ine direkt etkisi yoktur. Kan-beyin bariyerini aşamazlar. Ama periferdeki etkileri sonucu indirekt etkileri oluşur. (Tremor, huzursuzluk, anksiyete ve korku)
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
f
N öroîran sm ıT T e rle rın M e ta b o iıîie rı Noradrenalin Dopamin Serotonin Asetilkolin
ı
Vanilmandilik asit / MHP6
1■
Homovanilik asid
1" ~
-
I
Sama amino butirik asit Slutamat Histamin
5-Hidroksi indolo asetik asit
D oğru cevap: B
Kolin / Asetat Süksinik semialdehit / Süksin
■—
m
n m
Slutamin
24.
Metilimidazol asetik asid
V
A) Bakır
J
B) Demir
C) Çinko
D oğru cevap: B
21.
Aşağıdaki m inerallerden hangisisi glutam at NMDA reseptörleri için endojen bir m ediatördür?
D) Selenyum E) Magnezyum
Aşağıdakilerden hangisi dopam inerjik aktivitenin yoğun bulunduğu santral s in ir sistem indeki bağım lılık m erkezidir?
Glutam at NMDA (N-metil-D-aspartat) reseptörleri: NaK-Ca kanal tipi reseptördür. Magnezyum bu reseptörlerin a n ta g o n is ti iken ,çinko bu re s e p tö rle rin endojen mediyatörüdür.
A) Nucleus accumbens
D oğru cevap: C
C) Raphe nükleusu
B) Kemotrigger zone D) Bazal gangliyonlar
E) Lokus sereleus
DOPAMİN İLİŞKİLİ SANTRAL SİNİR SİSTEMİ MERKEZLERİ
Santral s in ir sistem inde e ksitatör post-sinaptik potansiyelin oluşum undan prim er olarak sorum lu olan transm itter hangisidir?
•
A) Gama Amino Bütirik Asit (GABA)
•
25.
N u cle u s a c c u m b e n s : B a ğ ım lılık m e rk e z id ir. Dopamin D 1 ve D3 reseptörleri bulunur. Bağımlılık yapan maddelerin birçoğunun dopaminerjik etkisi bulunur. K e m o trig g e r zo n : B ulantı-kusm a m erkezidir. Dopamin reseptörleri uyarılınca bulantı-kusm a gelişir.
•
Raphe n ü kle u su : Serotonerjik aktivitenin yoğun bulunduğu yerdir.
•
Bazal g a n g liy o n la r: E kstrapiram idal sistemin yerleştiği yerdir.
•
Locus sereleus: Uyanıklık merkezidir. Adrenerjik aktivitenin yoğun bulunduğu yerdir.
B) Noradrenalin C) Glutamat D) Asetilkolin E) Adenozin Trifosfat (ATP) Santral sinir sisteminin ana eksitatörleri; glutamat ve aspartat’tır. Glutamat ile ilgili genel özellikleri özellikle iyi bilmek gerekir: Beyin ve omurilikte ana eksitatördür. Beyinde eksitatör postsinaptik potansiyel (EPSP)’in ve “long-term potentiation” oluşumunda primer rol oynamaktadır. Bu olayın öğrenme ve bellek oluşumunda en önemli mekanizma olduğu düşünülmektedir.
D oğru cevap: A En ö n e m li re se p tö rle ri; • 22.
S triknin hangi m ediatör madde üzerinden etkir? A) GABA
B) Glisin
C) Serotonin
D) Dopamin
• AMPA (a-am ino-3-hidroxy-5-m ethyl-4-isoxazole propionic acid)
E) Noradrenalin Striknin postsinaptik Glisin reseptörlerini inhibe ederek etki eder. Eksitasyona neden olur, deneysel epilepsi sağlamak için hayvanlarda kullanılabilir. D oğru cevap: B
23.
NMDA (N-m etil-D -aspartat): Na-K-Ca kanal tipi reseptördür. Fensiklidin (PCP) bu reseptörün selektif antagonistidir. :Magnezyum (Mg) ise, bu reseptörün endojen blokörüdür.
• Kainat reseptörleri D oğru cevap: C
26.
Aşağıdakilerden hangisi glutam atın G protein kom pleksi ile kenetli olan reseptördür?
Kan beyin bariyerini aşamayan aşağıdakilerden hangisidir?
A) N-metil-Daspartat (NMDA) reseptörü
A) Rezerpin
B) Noradrenalin
C) Kainat reseptörü
D) Skopolamin
D) Mglu reseptörü
C) Atropin
E) Oksotremorin
B) Amino-Metil-Propanoik-Asit (AMPA) reseptörü
E) MT, reseptörü
219
fFlashback: Anti-obezite ' . İlaçlar
%
0 SSRI tü re vi olan: Sibutramin
MT^ Melatonin’in reseptörüdür.
0 Kannabinoid
CBj
inverse
agonisti
olan:
Rimonabant G lu ta m a t R ese ptörleri
o Depresyona nden olabildiği için ve intih ar riskini a rttırd ığ ı için obezite tedavisi için henüz FDA onayı almamıştır
İy o n o tro p ik re se p tö rle r •
NMDA, AMPA, Kainat: Eksitatör etkilidirler, katyon (özellikle kalsiyum) kondüktansını arttırırlar
o Günümüzde alkol ve sigara baımlılığında da kullanılmaktadır 0 S IS lipaz inhibitörü olan: Orlistat, Setilistat
M e ta b o tro p ik re se p tö rle r •
inhibitör etkili olabilir (Presinaptik yerleşimli olanlar): Kalsiyum kondüktansını ve cAMP’yi azaltırlar
•
Eksitatör etkili olabilir: Potasyum kondüktansını arttırıp Gq proteinlerini uyarırlar
0 Oral antidiyabetiklerlerden; o Amilin agonisti olan: Pramlintid o GLP-l analoğu olan: Eksenatid o Biguanid tü re vi olan: Metformin
D oğru cevap: D
0 Beta3 agonistler 0 Histamin
27. Aşağıdaki nörotransm itterlerden hangisi K+ iyonunun iletkenliğini (Conductance) azaltmaz? A) Serotonin
B) Norepinefrin
C) Asetil kolin
D) Dopamin E) Glutamik asit
H3 antagonistlerinden: Thioperamid,
Klobenpropit 0 Leptin 0 Anti-ghrelin'ler
J
V D oğru cevap: B
K+ geçirgenliğinde (iletiminde) düşme nöronları uyarıcı etki yapar. Dopamin haricindeki nörotransmitterler santral sinir sistemindeki eksite edici nörotransmitterlerdir. Dopamin inhibitör nörotransmitterdir. Serotonin hem inhibitör hem eksitatördür. Asetilkolin ve norepinefrinde serotonin gibi hem in h ib itö r hem eksitatördür. GABA, glisin, dopam in sadece inhibitördür.
30.
Aşağıdakilerden hangisi Alzheim er tedavisinde kullanılan anti-am iloid m onoklonal a ntikordur? A) Memantin B) Neostigmin C) Rivastigmin
D oğru cevap: D
D ) Trastuzumab E) Bapineuzumab
28. Supraspinal düzeyde klo r iyon geçirgenliğini arttırarak etki eden nörotransm itter hangisidir?
A nti-am iloid a ntiko r bapineuzum ab’dır. A lz h e im e r İlaçları
A) Dopamin
B) GABA
C) Glutamat
D) Glisin E) Substance P
Glisin ve GABA membranın klor geçirgenliğini artırarak inhibitör etki yapar. G lisin m edulla spinaliste, GABA da supra spinal düzeyde in h ib itö r olarak görev yapar. D oğru cevap: B
29. Aşağıdakilerden başarılı olan a gonistidir? A) Akamprosat B) Rimonabant C) Kodein D) Anandamid E) Sibutramin
• Santral etkili kolinesteraz inhibitörleri: Rivastigmin, Takrin, Donepezil •
NMDAantagonisti olan: Memantin (Ebixa®)
•
PPAR-gam a Rosiglitazon
•
K o le ste ro l d üşürücü h ip o lip id e m ik ila ç olan: Statinler
a g o n isti
olan
• A n ti-a m ilo d m on oklo na l Bapineuzumab’tır hangisi obezite tedavisinde kannabinoid CB1 reseptör
a n tid iy a b e tik :
a n tik o r
olan:
Neostigm in periferik etkili antikolinesterazdır, miyastenia graviste kullanılır. D oğru cevap: E
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
M g lu g lu ta m a tın m e ta b o tro p ik r e s e p tö rü d ü r. M etabotropik reseptörle G protein kom pleksi ile kenetli olabilirler.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
220
31. Enkefalin periferik yapılarda özellikle nörotransm itterin ko-transm itteridir?
hangi
( --------------------------------------------------------------------------------------------------- ''ı
HİPNOSEDATİF İLAÇLAR
A) GABA
V___________________________________________________ >
B) Glutamat HİPNOSEDATİF İLAÇ LA R
C) Dopamin D) Noradrenalin
•
Benzodiazepinler
E) Serotonin
•
B enzodiazepin rese ptö r a go nistleri (zaleplon, zolpidem, zolpikon, indiplon)
K o -tra n s m itte r ka vra m ı TUS’ta F a rm a k o lo ji’de h iç sorulm am ış, ama aslında öne m li b ir kavram dır. Ko-transm itter tanımı; bazı yapılarda birlikte salman m addeler için kullanılır. Bunlardan katekolam inler ile birlikte salınan kromogranin A; TUS’ta fizyoloji sorusu olarak sorulmuştur. Ö n e m li k o - t r a n s m it t e r le r Katekolamin
Nöropeptit Y / ATP
Asetilkolin
VIP
Dopamin
Kolesistokinin
Serotonin
SP
|
m am am Tabloya ek olarak; enkefalinler önemlidir. Bunlar endojen opiyatlardır. Bu opiyatlar SSS’de en fazla substantia gelatinosa’da bulunur. SSS dışında ise, vücutta en fazla bulunduğu yer; adrenal medulladır. Met-enkefalin burada katekolaminlerle birlikte depolanmıştır ve katekolaminlerle birlikte salınır (ko-sekresyon). D oğru cevap: D
•
Barbitüratlar
•
Ramelteon
•
Buspiron
•
Paraldehit
•
Kloralhidrat
•
Etilklorvinol
•
Mepbromat
•
Etanol
Benzodiazepinler ön ila ç la rd ır ve karaciğerde aktif m etabolitlerine dönüşerek etki ederler. Burada dikkat edilmesi gereken özellik ise benzodiazepinlerin, hemen hemen hepsinin alındığı an a k tif olduğu ve karaciğerde a k tif m eta bo lit oluşturduğudur. Alındığı an inaktif olan tek benzodiazepin, klorazepattır. K araciğerde a ktif metabolit oluşturmayan benzodiazepinler ise lorazepam ve oksazepamdır. B a rb itü ra tla r öksürük ve laringospazm gibi e tkile r oluşturdukları için özellikle astım hikayesi olan hastada dikkatli kullanılm ası gereken ilaçlardır. Barbitüratlar, benzodiazepinlere göre daha potent ilaçlardır, ama benzodizepinlerin kas gevşetici özellikleri babitüratlardan fazladır. Barbitüratların antiepileptik, benzodiazepinlerin solunumu deprese edici ve aksiyolitik etkilerine karşı tolerans gelişmez î
H ip n o s e d a tif İla ç la r ın G e n e l Ö z e l li k le r i B e n z o d ia z e p in le r
B a rb itü ra tla r
GABA bağımlı etki
GABA’dan bağımsız etki
Metabolitleri büyük oranda aktiftir.
Metabolitleri büyük oranda aktif değildir.
Enzim indüksiyonu yapmazlar
Enzim indüksiyonu yaparlar
Antitussif değildir
Öksürük oluşturur
Analjezi yapmaz
Hiperaljezi yapar
Anksiyolitik ve hipnotik olanları farklıdır
Anksiyolitik ve hipnotik olanları aynıdır
Daha az bağımlılık ve tolerans Daha az uyku bozukluğu
Daha fazla bağımlılık ve tolerans — Daha çok uyku bozukluğu
Terapötik aralıkları daha geniş
Terapötik aralıkları daha dar
Solunum / Kardiyovasküler Sistem depresan etkileri daha az
Solunum / Kardiyovasküler Sistem depresan etkileri daha fazla
Kas gevşetici etkileri daha guçlüdür
Antikonvülsan etkileri daha güçlüdür
Yoğun baskı altında olan genç bir erkek hastanın yapılan muayenesinden sonra, anksiyetesini tedavi amacıyla lorazepam başlanıyor.
3.
Flumazenil aşağıdakilerden hangisinin etkisini sonlandıram az? A)
Lorazepamın etki mekanizması aşağıdakilerden hangisidir? A ) Glutamat NMDA reseptörünün glisin bağlanma bölgesinde agonistik etki B) GABA-A reseptöründeki klor kanallarını direkt olarak açar C) GABA-A reseptöründeki klor kanallarının açılma frekansında artış
Midazolam
B) Alprazolam
C) Zolpidem
D) Triazolam E) Tiyopental
Flum azenil, benzodiazepin re se p tö r a n ta g o n istid ir. Bu reseptöre bağlanabilen benzodiazepinlerin ve a tip ik b e n zo d ia ze p in le rin e tk is in i a z a lta b ilir. A n cak b a rb itü ra tla rın (fe n o b a rb ita l) e tk is i flu m a z e n il ile sonlandırılam az. FLUM AZENİL EN DİKASYONLARI:
D) GABA-B reseptöründe agonistik etki
• Benzodiazepin intoksikasyonu
E) GABA-C reseptöründeki klor kanallarının açılma süresinde uzama
• A tip ik b en zod ia ze pin (zolpidem , e s z o p ik lo n ) intoksikasyonu
Lorazepam bir benzodiazepindir (Bz). Bz’ler; GABAA reseptörüne bağlanırlar ve klor kanallarının açılma frekansını arttırırlar. Fakat Bz’lerin etki oluşturabilmesi için ortamda mutlaka GABA bulunması şarttır. Çünkü Bz’ler; GABAA reseptörüne bağlanıp, GABA’nın kendi reseptörüne bağlanımını arttırırlar. Ortamda GABAdüzeyinin artmasına paralel olarak Bz’lerin etkinliğide artmaktadır. Klor kanallarını direkt olarak açan barbituratlardır.
• Benzodiazepin reseptörünün invers agonistlerinin (beta-karbolinler) intoksikasyonu
D oğru cevap: C
2.
•
Hepatik ensefalopati tedavisi
KU LLA N ILM A M A S I GEREKEN İN TO KSİKASYO NLAR: • Barbitüratlar (etki etmez): Tiyopental, fenobarbital • T risiklik antidepresanlar: Epilepsiye neden olabilir D oğru cevap: E
Aşağıdakilerden hangisinin santral sinir siste m ini inhibe edebilm esi için ortam da GABA nörotransm itteri bulunm alıdır? A) Tiyopental
B) Fenitoin
C) Droperidol
D) Midazolam
4.
Benzodiazepin bağımlısı hastada aşağıdaki hipnosedatif ilaçlardan hangisine karşı çapraz tolerans gelişmez? A) Buspiron
B) Fenobarbital
C) Klonazepam
D) Kloralhidrat
E) Baklofen
E) Klordiazepoksit
B e n z o d ia z e p in le r (M idazolam ) GABA e tk in liğ in i a rttıra k s a n tra l s in ir s is te m in i in h ib e ederler. Bu nedenle, GABA yoklu ğu nd a e tk ili d e ğ ille rd ir. •
Hipnosedatif ilaçlar arasında çapraz tolerans gelişebilir, istisna olarak Buspiron ile diğer hipnosedatif ilaçlarla çapraz tolerans gelişmez.
H ipnosedatiflerin etki mekanizması: Her iki ilaç grubunda GABA-A reseptörüne bağlanır. Barbitüratlar direkt klor (CI-) kanalının açık kalma süresini arttırır. Benzodiazepinler ise GABA etkinliğini arttırarak Clkanalınmın açılma frekansını arttırır.
D oğru cevap: A
5.
Sedasyon, hipnoz ve genel merkezi s in ir sistem i depresyonu yapmadan a nksiyolitik etki gösteren ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
• T iy o p e n ta l: B arbitürat d erive sidir, GABA’dan bağımsız klor girişini arttırabilir.
A) Klonazepam
•
C) Buspiron
Fenitoin: Sodyum kanal blokörüdür, etkileri GABA bağımsızdır.
•
D ro p e r id o l: T ipik a n tip s ik o tik tir. antidopaminerjik etkisi vardır.
•
Baklofen: GABA-B agonisti kas gevşeticidir.
Doğru cevap: D
Güçlü
B) Zolpiden D) Sekobarbital E) Klorazepat
Benzodiazepinlerin tümü sedasyon yapar. Buspiron ise sedasyon yapmadan 5 HT1A reseptörlerine parsiyel agonistik etki gösterir. Kronik je n e ra liz e anksiyete tedavisinde kullanılır. Zolpidem kısa süreli anksiete tedavisi için geliştirilmiş benzodiazepinlere benzer etki mekanizması ile etki eden bir ilaçtır. Buspironun bağımlılık etkisi çok azdır ve alkol’ün SSS depresyon etkisini potansiyalize etmez.
Doğru cevap: C
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
1.
222
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
6.
Aşağıdaki benzodiazepinlerden kullanım ı m evcut d e ğ ild ir?
hangisi
rutin
A) Lorazepam B) Alprazolam
Farmakolojik etkileri; Anksiyolitik etki, Yüksek dozda motor koordinasyon bozukluğu, Psikomotor reaksiyon hızında azalma, Anterograd bellek bozukluğu, Antikonvülsan etki oluştururlar. Anksiyolitik etki gösterdikleri dozlarda sedasyon yapmaz (selektif anksiyolitik etki).
C) Flunitrazepam D) Klordiazepoksid
Alprazolam Orta etki sürelidir. (10-20 saat): Anksiyolitik olarak kullanılır, Antidepresif etkisi belirgindir.
E) Midazolam F lun itra zep am : Bağımlılık yapma potansiyeli en fazla olan benzodiazepindir. Rutin kullanım ı yoktur. Suistim al edilir.
D oğru cevap: A
Alprazolam : Panik bozuklukl ve akut anksiyete tedavisinde tercih edilir.
9.
Aşağıdaki benzodiazepin türevlerinden hangisi ajitasyon, agresyon gibi psiko tik yan tesirlere ve crim inal olaylara yol açması en olasıdır?
T ria z o la m : U yku ila c ı o la ra k k u lla n ılır. Deliryum , agresyon, şiddet ve kriminal olaylara yol açabilir.
A) Midazolam
B) Klordiazepoksit
Lorazepam: Status epileptikus tedavisinde kullanılır.
C) Diazepam
D) Okzazepam
M idazolam : Anestezide sedasyon oluşturmak amacıyla kullanılır. D oğru cevap: C
7.
Bağım lılık yapma potansiyeli en güçlü benzodiazepin aşağıdakilerden hangisidir?
olan
A) Halozepam B) Flunitrazepam
E) Triazolam S o ru g ö n ü m ü z d e s ık k u lla n ıla n h ip n o s e d a tif ila ç la rd a n ola n b e n z o d ia z e p in le rin yan e tk ile rin i sorgulamaktadır. Triazolam, kısa etkili benzodiazepin türevlerinden (En kısa etkili benzodiazepin: Midazolam) biridir. Triazolam, yan etkilerinden dolayı, crim inal olaylara yol açabildiği için, FDA’nın önerisiyle piyasadan çekilm iş ilaçlardandır. Ancak bu durum triazolam ’ın TUS için potansiyel soru olma özelliğine engel değildir.
C) Diazepam D) Flurazepam
B E N Z O D İA Z E P İN T Ü R E V L E R İ
E) Klordiazepoksit Flunitrazepam bağımlılık yapma potansiyeli en yüksek olan benzodiazepin türevidir. Benzodiazepin ile etil alkol arasında da çapraz bağımlılık söz konusudur. Triazolam en kısa etkili, flurazepam ise en uzun etkili benzodiaepin türevidir. Alprazolam ise panik ataklar ve fobi tedavisinde kullanılır ve antidepresan etkilidir. A rtık etki flurazepam ve diazepam gibi etki süresi uzun olan ilaçlarda daha fazla görülür. D oğru cevap: B8
Diazepam: Bz’ler içinde antikonvülsan ve antiepileptik etkisi en güçlüdür. Grand mal epilepsinin sonlandırılmasında akut tedavide kullanılır (proflaktik olarak kullanılmaz). A lp ra z o la m : A n tid e p re s a n etki gösterir. Panik atak tedavisinde ilk tercihtir. F lu n itra z e p a m : B a ğ ım lılık y a p ıc ı etkisi en g ü ç lü olandır. Klordiazepoksit: A n k s iy o litik etkisi en uzundur Oksazepam: A n k s iy o litik etkisi en kısadır. Lorazepam: En fazla amnezi oluşturan Bz’dir.
8.
B elirgin antidepresif benzodiazepin türevi hangisidir?
e tkin lik gösteren aşağıdakilerden
A) Alprazolam
B) Lorazepam
C) Parazepam
D) Flunitrazepam E) Flurazepam
Benzodiazepinler; Anksiyolitik amaçla en sık kullanılan ilaçlardır. Anksiyete tedavisinde daha etkin ve terapötik indekslerinin geniş olması nedeniyle tercih edilir. GABAA reseptörlerinin hemen yanında bulunan benzodiazepin re s e p tö rle rin e bağlanır. K lor ka n a lla rı açılarak hiperpolarizasyon meydana gelir. Etki gösterebilmesi için ortamda mutlaka GABA bulunmalıdır.
Flurazepam : E lim inasyon yarı-öm rü en uzun bz’dir. Uyku ilacı olarak kullanılır. Midazolam: En kısa etki süreli Bz.dir. Genel anestezi indüksiyonu yapm ak için ku lla nılm aktad ır. Sadece parenteral kullanılır. •
Flumazenil: Selektif Bz. antagonistidir. Benzodiazepin intoksikasyonu ve hepatik ensefalopati tedavisinde kullanılır.
Doğru cevap: E
223
Rebound uykusuzluk aşağıdakilerden hangisinde en b e lirg in d ir? A)
Triazolam
C) Parazepam
11.
Benzodiazepin verilen b ir hastada aşağıdaki etkilerden hangisinin oluşması beklenm ez?
B) Oksazepam
A) Ataksi
B) Çizgili kaslarda hipotoni
D) Flunitrazepam
C) Hiperaljezi
D) Anterograd amnezi E) Anksiyolizis
E) Flurazepam B e n z o d ia z e p in le re a it b ilin m e s i g e re k e n d iğ e r özellikleri:
f
%
Bu soruda sorulan benzodiazepinlerin yan etkileridir. Benzodiyazepinlerin pek çok sistem üzerine yan etkileri bulunmaktadır. Benzodiazepinlerin genel hatlarıyla yan etkileri: • En e tkili anti-jeneralize anksiyete ilaçlardır.
Anksiyete tedavisinde oldukça e tk ili ilaçlardır. A n ksiyolitik e tkile rin e karşı tolerans gelişmez.
•
• Çizgili kas tonüsünü azaltırlar.
J
V •
Bellek zayıflaması (anterograd amnezi) yapabilirler.
• Antikonvülsan etkileri bulunmaktadır (Klonazepam, Klorazepat, Lorazepam, Diazepam).
Bellek zayıflaması (anterograd amnezi) yapabilirler.
•
• Çizgili kas tonüsünü azaltırlar.
İntellektüel işlemleri doz bağımlı olarak J, (öğrenme güçlüğü).
• Antikonvülsan etkileri bulunmaktadır (Klonazepam, Klorazepat, Lorazepam, Diazepam).
• Motor koordinasyonu bozar ve psikomotor reaksiyon hızını azaltırlar.
•
İntellektüel işlemleri doz bağımlı olarak [ (öğrenme güçlüğü).
• Y üksek dozda (=hipotansiyon)
•
Motor koordinasyonu bozar ve psikomotor reaksiyon hızını azaltırlar.
•
• Y üksek dozda (=hipotansiyon) •
va skü le r
to nü ste
va s k ü le r
to n ü s te
azalm a
Diğer etkileri: Görme bulanıklığı, dizartri, ataksi, gece kabusları (flurazepam), öfori, halusinasyon, paranoya, depresyon vb.
azalm a
Diğer etkileri: Görme bulanıklığı, dizartri, ataksi, gece kabusları (flurazepam), öfori, halusinasyon, paranoya, depresyon vb.
Diğer ilaçların tümü birer benzodiazepin türevi olup ön ilaçtır ve aktif metabolitine dönerek etki oluşturur.
Bu sorunun seçeneklerinde bahsedilen “hiperaljezi”, sadece barbituratlara ait bir yan etkidir. D oğru cevap: C
12.
Aşağıdakilerden hangisi barbituratların indükledikleri enzim lerden b irisi d e ğ ild ir? A) Sitokrom p-450 B) Aminolevülinik asit C) Glukuronil Transferaz D) Aldehit Dehidrogenaz E) Tiriptofan hidroksilaz
B a rb itu ra tla rın in d ü k le d ik le ri enzim le r; 1. S it p -4 50 : B a rb itü ra tla r; D ve K vita m in i, s te ro id h o rm o nla r ve oral k o n tra s e p tif’ lerin yıkımınıarttırırlar.
f
\
Alprazolam, Triazolam , Quazepam, Flurazepam
Midazolam,
I Hidroksi m eta bo litleri Oksazepam
v Doğru cevap: A
Estazolam,
2. A L A s e n ta z : Sonuçta porfirin sentezinde artma oluşur. Porfiria variegata ve akut intermittan porfiria’da kullanılmaları kontrendikedir. 3. G lukuronil Transferaz 4. Aldehit Dehidrogenaz Triptofan hidroksilaz serotonin sentezinde hız kısıtlayıcı basamaktır.
Doğru cevap: E
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
10.
224
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
13.
Barbituratlar için aşağıda yazılanlardan hangisi ya nlıştır?
B E N Z O D İA Z E P İN LE R B e n z o d ia ze p in le rin genel ö z e llik le ri
A) Beyin oksijen tüketimini azaltırlar.
-
Etkilerini SSS’de limbik ve kortikal bölgelerdeki GABA reseptörleri aracılığı ile nöronal inhibisyon ile gösterirler.
-
GABA reseptörleri k lo r k a n a lla rı ile kompleks halindedir.
-
Benzodiazepinler allosterik olarak GABA sfinitesini artırırlar.
-
B e n z o d ia z e p in le r göstermezler
B) Antiepileptik etkilerine karşı tolerans gelişmez. C) Aminolevülinik Asit (ALA) sentaz enzimini inhibe ederler. D) Koleretik etkileri vardır. E) Güvenlik aralıkları dardır. Barbitüratların bazı özellikleri soru potansiyeli açısından önemlidir. Bunlardan bir taneside ALA sentaz enzimini indükleyerek porfirin sentezinde artış oluşturmalarıdır. Bu nedenle porfiria’da kullanılmaları kontrendikedir.
v
......."" '
f
\
Kern ikteru s kullanılırlar.
tablosunun
önlenmesinde
• S a f r a akımını a r tt ır ır la r (kolerezis).
J
V
Benzodiazepinlerden klonazepam ve klorazepat absans, m yoklon ik ve atonik nöbetlerde kullanılır.
-
D iazepam s ta tu s e p ile p tik u s 'u n b aşlan gıç tedavisinde IV infüzyon şeklinde kullanılır.
-
Flumazenil Benzodiazepin reseptörleri kompetetif olarak bloke eden bir ilaçtır.
-
En kısa etkili benzodiazepinler o ksazepam ve triazolam ’dur.
-
Konvülziyon eşiğini yükseltirler.
-
Fetüse geçip birikirler
- Alkolle birlikte kullanıldıklarında SSS depresyonunu artırırlar.
D oğru cevap: C
14.
etki
-
Beyin kan akımını ve oksijen tüketim ini azaltırlar.
• H ip e ralje zik etkileri vardır. •
yo klu ğu nd a
- Anksiyete ve insomniada kullanılırlar.
• Antikonvülsandırlar. Bu etkilerin e karşı to leran s gelişim i yavaştır.
•
GABA
Aşağıdaki diazepam ve lorazepam gibi antianksiyete etkili ilaçları trifluprom azin gibi antipsikotiklerden ayıran temel özellikler verilm iştir. Hangisi ya nlıştır?
Barbitürat ve alkol gibi diğer hipnotiklerle çapraz tolerans oluştururlar.
-
Benzodiazepinlerin tümü lipid’de çözünür.
A) Parkinson tremoruna neden olmazlar
-
Benzodiazepinlerin klerensi yaşlılarda ve karaciğer hastalığı olanlarda azalır.
-
K a ra ciğ e r h a sta lığı o la nla rd a lo ra z e p a m ve oksazepam kullanılabilir. Çünkü bunlar sadece glukuronidasyonla inaktive olurlar.
- Tüm benzodiazepinler karaciğerde m etabolize edilir.
B) iskelet kaslarını daha iyi gevşetirler C) İyi antikonvulzan ajandır D) Psikotik semptomların tedavisinde etkisizdirler E) Yan etkileri doz ve yaşa bağımlı değildir
-
ilaç bırakılınca rebound insom nia yapar.
-
H ipnotik dozun üzerinde solunum depresyonu yapabilir.
Benzodiazepin yapılı antianksiyete ilaçların (örneğin diazepam , lorazepam ) etkileri kısmen doza ve yaşa bağımlıdır. Bu ajanlar parkinson tremoruna neden olmazlar, iskelet kası gevşetici etkileri iyidir ve fenotiazinler gibi antipsikotik ajanlarla kıyaslandığında antikonvülsan etkileri oldukça iyidir. Anti-anksiyete ajanlar psikoz tedavisnde kullanılmazlar.
“Bazı a n k s iy o litik ve h ip n o tik ila ç la rın te ra p ö tik avantaj ve d ezavantajları” başlıklı şekile bakınız.
D oğru cevap: E
f
15.
- A k tif m etaboliti olm ayan sadece oksazepam ve lorazepam ’dır.
.................... ...... \ Farklı Bir M e ta b o lit Oluşturmayan Benzodiazepinler:
Yaşlı ve karaciğer yetm ezliği olan bir hastada benzodiazepinlerden hangisinin kullanımı daha g üve n lid ir?
• Lorazepam
A) Klordiazepoksid
• Temazepam (kısmen oksazepam'a dönüşebilir)
B) Diazepam
• Oksazepam
C) Triazolam
v
D) Lorazepam
Doğru cevap: D
E) Midazolam
J
Benzodiyazepinier Kİonazepam
r
------
V
Klorazepat Klordiasepoksit Diazepam
* Benzodiazepinler entellektüel fonksiyonları ve motor koordinasyonu bozabilir ' Benzodiazepinler bağımlılık yapabilirler ve çekilme döneminde nöbetlere yol açabilirler
Absans nöbetlerinin tedavisinde kullanılır
Zayıf etkili ve yavaş elimine edilen ilaçlar tedavi bitiminde “rebound” uykusuzluğa neden olmazlar
Flurazepam Kuazepam Alprazoiam
<
Panik bozukluğu tedavisinde ilk seçenek ilaç
Lorazepam Temazepam Midazolam Oksazepam
İlacın kesilmesi genellikle “rebound” uykusuzluk yapar
V
triazolam
Zolpidem’in antlkonvülzan veya kas gevşetlci etkileri yoktur
:___ * Etkileri benzodiazepinlerden daha yavaş olarak başlar / * Kaş gevşetici ve antlkonvülzan etkileri yoktur
D ia e r ila ç la r Zolpidem^'T
A ------------ • Huzursuzluk ve düşmanlık
\
Buspiron
—
Hidroksizin
Barbitüratlar Barbitüratlar toleransa neden olurlar. Kendilerini metabollze eden enzimleri indükler, fiziksel bağımlılık oluşturur ve ağır çekilme semptomlarına yol açarlar.
Klorazepat
semptomları olan kronik anksiyetelerin uzun süreli tedavisinde yararlıdır. • Alkolün SSS’ni baskılayıcı etkisini artırmaz • Bağımlılığa nadiren neden olur
Fenobarbital Pentobarbital Sekobarbital
16. Oral alındığında a ktif m etaboliti olan desm etildiazepama dönüşm eyen ilaç hangisidir? A)
• Çekilme semptomları göstermez • “Rebound” uykusuzluk minimaldir • Uzun kullanımda tolerans nadiren gelişir
Hızlı etki başlangıcı
Beta karbolinler endojen maddeler olup, benzodiazepin reseptörleri için ters agonisttir. Bu maddelerin reseptöre bağlanması anksiyeteye neden olur.
B) Diazepam
C) Halozepam
D) Oksazepam
D oğru cevap: B
E) Prazepam D iazem , klorazepam ve prazepam önce d e sm e til diazepama dönüşür. Oksazepam, alprozolam, tria-zolam ve lorazepamın ise aktif metaboliti yoktur.
18.
D oğru cevap: D
17.
Beta karbolinler, benzodiazepin reseptörleri için aşağıdaki özelliklerden hangisini gösterir?
-
A)
Agonist
C) Parsiyel agonist
B) Ters agonist D) Antagonist E) Modülatör
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi fa rm akolojik etkisi bakımından diğerlerinden ayrılır? A) Diazepam
B) Glutetimid
C) Meprobamat
D) Pentobarbital
E) Tiyopental Glutetimid, meprobamat, pentobarbital ve tiyopental hipno-sedatif etkisi olan ilaçlar. Benzodiazepinlerden olan diazepam ise yüksek dozlarda cok az santral sinir sistemi depresyonu yapar. Anksiyolitik etkisi daha belirgindir.
Doğru cevap: A
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
Anksiyolitik v e Hipnotik ilaçların T erapö tik a v a n ta jla rı
Anksiyolitik v e H ipnotik ilaçların T erapö tik D e za v a n ta jla rı
I 226
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
19.
Uyuyamamak şikayetiyle gelen hastanın hikayesinden geceleri yatmadan önce benzodiazepin aldığını fakat şimdi ilaç kullanmadığı öğreniliyor.
23.
A) Bu kimsede amneziye neden olabilir özellikle hasta alkolikse bu etki daha çok görülür
Aşağıdakilerden hangisi bu hasta için en uvaun seçim olur? A)
Alprazolam
C) Lorazepam
B) Bu ilaç yaşlılarda yürüme zorluklarına neden olabilir
B) Flurazepam
C) Bu kimse ilacı kesince ribaund olarak insomnia meydana gelebilir
D) Kuazepam
E) Triazolam - Bu hasta için kısa etkili benzodiazepinlerden biri olan triazolam iyi tercihtir.
D) Eğer nezle için ilaç alıyorsa santral sinir sistemini deprese edici etkiler artırabilir E) Triazolam uzun etki süreli olduğundan birden kesilmesi kısa etkililere göre daha belirgin yoksunluk sendromu yapar
D oğru cevap: E
20.
-
Uyku zorluğu çeken yaşlı bir hastada triazolam kullanılm ası hakkında aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?
Aşağıdakilerden hangisi benzodiazepin reseptörüne afinitesi olan doğal bir maddedir?
Triazolam kısa etki süreli bir benzodiazepindir bu nedenle yoksunluk sendromu daha belirgin olur.
A) Flurazepam
B) Endozepin
D oğru cevap: E
C) Flumazenil
D) Pentobarbital
E) Midazoiom Endozepinler GABA bağımlı klor kanalları üzerinden etki gösteren benzodiazepin olmayan bir maddedir.
24. En kısa e tkili ve en hızlı benzodiazepin hangisidir?
etkiye
başlayan
A) Flurazepam
D oğru cevap: B
B)Klordiazepok
C) Alprozolam
D) Lorazepam E) Midazolam
21.
Benzodiazepin 1 reseptörüne (BZ1) selektivitesi olan madde aşağıdakilerden hangisidir? A) Flumazenil
B) Endozepinler
C) Zolpidem
D) Diazepam
E) Lorazepam - Zolpidem ve Z aleplon BZ1 (benzodiazepin 1) resptörüne selektif bağlanan ajanlardır. D oğru cevap: C
M idazolam hızla etkiye başladığı ve kısa etki süreli olduğu için hipnotik olarak oldukça çok kullanılan bir ilaçtır. M idazolam endoskopi ve bronkoskopi gibi işlemlerde sedasyon yapm ak için kullanılır. M idazolam ın diğer ajanlardan üstün yanı amnezi yapmasıdır. D oğru cevap: E 25. Aşağıdakilerden hangisi anksiyete tedavisinde kullanılm ayan b ir benzodiazepindir? A) Klonazepam
22.
Aşağıdaki benzodiazepinlerden hangisi antikonvülsan ve çizgili kas gevşeticisi olarak etki gösterm ez? A) Klonazepam
B) Diazepam
C) Flurazepam
D) Lorazepam
E) Zolpidem - Zolpidem nonbenzodiazepin grubu bir ilaçtır. -
D) Alprozolam E) Lorazepam
Klonazepam a n tiko nvü lsa n sın ıfla m a sına giren bir benzodiazepin türevidir. Klonazepam, absans (petit mal), akinetik ve myoklonik nöbet profilaksisinde kullanılır.
f
\
Alkol Yoksunluğunun tedavisi:Klordiazepoksit Deliriyum Tremens:Klordiazepoksit
Antikonvülsan ve çizgili kas gevşetici etkisi yoktur.
D oğru cevap: E
B)Klordiazepok
C) Diazepam
v
J
D oğru cevap: A 26. Aşağıdakilerden hangisi 50-100 saatlik yarı-ömre sahip uzun etki süreli b ir benzodiazepindir? A) Flurazepam C) Midazolam
B) Triazolam D) Flunitrazepam E) Temazepam
EEG: Aktivasyona (düşük amplitudlu yüksek frekanslı dalgalara) neden olur. Bu etkisi barbitüratların davranış üzerine etkisi ile tamamen terstir. Uterus: Anestezik dozlarda i.v. yolla verilen barbitüratlar uterus kontraksiyonlarında azalmaya sebep olur. Kan basıncı: Sedatif ve hipnotik dozlarda kan basıncinı fazla etkilemez. Genel anestezi için verilen dozlarda:
D oğru cevap: A
a) Sistemik kan basıncını düşürür. 27. Diazepam aşağıdakilerden hangisinin tedavisinde kullanılm az? A) Anksiyete B) Ağrı
b) Kafa içi basıncını düşürür. Kafa travmalarında ve beyin kanamalarında kafa içi basıncı düşürmek için kullanılır. Karaciğerde mikrozomal enzimleri indükler: Kendilerine karşı tolerans geliştirir (biyokimyasal tolerans). Glukronil transferaz enzimini de indükler ve bilüribinin konjugasyonunu artırır. Bu nedenle yeni doğanlarda hiperbilüribinemi ve kem ikterusta, ayrıca hemolitik sarılıkta kullanılır (fenobarbital).
C) İskelet kası spazmını çözmede D) Status epileptikus E) Perioperatif sedasyon Diazepam analjeziğin etkisini arttırmak için kullanılabilir fa kat tek başına a naljezi yapm ak için kullanılm az. Benzodiazepinin anksiyolitik etkisi analjeziğin etkisini potansiyalize eder.
D oğru cevap: D
30.
D oğru cevap: B
İlerleyici santral s in ir sistem i depresyonu sırasıyla hangi aşamaları takip ederek gelişir? A) Anestezi - hipnoz- sedasyon - koma - ölüm
28. Benzodiazepinler aşağıdaki hangisinde kullanılm az? A) insomnia
B) Koma - hipnoz - sedayon - koma - ölüm
durum lardan
C) Hipnoz - sedasyon - anestezi - koma - ölün D) Hipnoz - sedasyon - anestezi - sedasyon - koma ölüm
B) Alkol bağımlılığı
C) Panik bozukluğu
D) Şizofreni
E) Sedasyon - hipnoz - anestezi - koma - ölüm
E) Status epileptikus B enzodiazepinler şizofreni tedavisinde kullanılm az. Alprozolam panik bozukluğunda kullanılır. I V. diazepam status e pileptikusta kullanılır. MSS depresanlarının tedavisinde (örneğin alkol yoksunluk sendrom unda) kullanılır. Triazolam, flurazepam ve temazepam insomnia tedavisinde kullanılır.
D oğru cevap: E
31.
Aşağıdakilerden hangisi barbitüratlara metabolize olur? A) Etosuksimi
B) Karbamazepin
C) Diazepam
D oğru cevap: D
D) Fenitoin E) Primidon
A) Solunum depresyonuna neden olur
Prim idon barbitürat grubu ilaçlarla beraber aynı grupta sınıflanmasına rağmen bir barbütürat değildir. Primidon fenobarbital ve feniletil malonamid denen iki metabolitine dönüşür. Her iki ürününde antiepileptik etkisi vardır.
B) Ağrıya duyarlılığı artırır
D oğru cevap: E
29. B arbitüratların sistem ik etkileriyle ilg ili olarak aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?
C) Uykuda REM dönemini kısaltır. D) EEG de inhibisyona neden olur. E) Yüksek dozlarda kafaiçi basıncını düşürür. B a rb itü ra tla rın s is te m ik e tk ile ri; Sedatif ve h ip no tik etki: Uykunun REM dönemini kısaltır, Rebound uykusuzluk:Artık etki, özellikle uzun etkili barbitürat kullananlarda görülür. Genel anestezi: Sadece tiyopental kullanılır, (hiperaljezik etkisi vardır.) Solunum depresyonu: Bu etkileri özellikle amfizem ve astmalı hastalarda belirgindir.
32.
Aşağıdaki sedatif hangisi yanlıştır?
h ipnotik
kullanım larından
A) Status epileptikusta intravenöz diazepam B) Psikolojik bozukluğu olan hastalarda uzun süreli tedavide fenobarbital CJSerebral felç geçirenlerde kas gevşemesi için diazepam D) Alkolün yoksunluk klordiazepoksit
belirtilerinin
E) Panik bozukluğu ve fobisi anksiyolitik olarak alprazolam
azaltılmasında
olanlarda
selektif
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
F lurazepam 50-100 saatlik uzun bir yarılanma ömre sahiptir. Bu kadar uzun süre vücutta kaldığından içkinin yaptığı sersemliğe katkıda bulunur. Diazepamında etki süresi flurazepama yakındır. 20-30 saat kadar. Triazolam 2-5 saat, midazolam 2-3 saat, flunitrazepam 12-20 saat ve temazepam 1 0 - 2 0 saattir.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
228
Psikotik bozuklukların uzun süreli tedavisinde sedatif hipnotiklerin faydası pek yoktur. Sedatif hipnotikler ilaçla oluşan psikotik bozukluklarda ve şizofrenik hastaların şiddet davranışlarını kontrol altına almada kısa süreli tedavide kullanılırlar.
36. Nöbet geçiren hastalarda kesinlikle kullanıl maması gereken ve tek başına a nksiyolitik olarak kullanılabilen ilaç hangisidir?
D oğru cevap: B
A) Fenobarbütal
B) Fenitoin
C) Diazepam
D) Kloral hidrat E) Meprobamat
M e p ro b a m a t nöbet geçiren hastalarda kullanıldığında
33. Ön ilaç olan ve plazma proteinlerine bağlanarak vvarfarini serbestleştiren ilaç hangisidir?
nöbet oluşumunu arttırdığı gözlenmiştir. D oğru cevap: E
A) Kloralhidrat
B) Fenobarbital
C) Klorazepat
D) Lorazepam 37. En uzun hangisidir?
E) Alprozolam Kloralhidrat önilaçtır ve metabolize olarak aktif formuna döner. Plazma proteinlerine bağlanma konusunda bazı ilaçlarla yarışır ve vvarfarinle beraber alınırsa kanamalara neden olur. Kloral hidratın uzun süreli kullanımı neoplazilere neden olabilir. Klorazepatda ön ilaçtır ancak benzo diazepinler plazma proteinlerine bağlanma konusunda yarışa girmezler.
e tkili
barbitürat
A) Fenobarbital
aşağıdakilerden
B) Sekobarbital
C) Amobarbital
D) Pentobarbital E) Tiyobarbital
B a rb itü ra tla rın e tki s ü re le ri; -
U zun etkili;
* Fenobarbital, barbital
D oğru cevap: A -
O rta etkili;
* Pentobarbital 34. Çocuklarda diğerlerine göre daha kullanışlı olan sedatif hangisidir? A) Diazepam
B) Temazepam
C) Klordiazepoksit
D) Fenobarbital E) Kloral hidrat
* Sekobarbital * Amobarbital •
K ısa etkili;
* Tiyopental D oğru cevap: A
K loral h id ra t çocuk, infant ve yaşlılarda sedasyon için kısmen daha uygundur. Hepatik fonksiyonları azaltmamak için özellikle yaşlılarda doz ayarlanmalıdır. D oğru cevap: E
38. Sedatif amaçla kullanılan uzun e tkili barbitürat hangisidir? A) Disulfiram
35.
Barbitüratların kullanım ının aniden kesilm esi durum unda yo ksun lu k belirtile rini azaltmayan ilaç hangisidir? A) Fenobarbital
B) Buspiron
C) Kloral hidrat
D) Alprazolam E) Lorazepam
B u s p iro n se ro to n in re s p e tö rle ri ile e tkile şe n bir anksiyolitiktir. Buspironun etkileri yavaş başlar ancak alkol ile barebar alındığında diğer ilaçlara göre daha az additif etkileşir. Buspiron diğer sedatif hipnotiklerle çapraz tolerans kurmaz o nedenle klasik sedatif hipnotiklerin yoksunluk b elirtile rini azaltmaz. D oğru cevap: B
B) Tiyopental C) Triazolam
D) Diazepam E) Amobarbital A m o b a rb ita l 8-42 saatlik yarı ömre sahip bir barbitürattır
ve sedatif olarak kullanılır. D oğru cevap: E
39. Aşağıdakilerden anksiyolitiklerin etkisi olmayan hangisidir? A) Çizgili kaslarda gevşeme
B) Sedasyon
C) Konstipasyon
D) Hipotansiyon
E) Disinhibisyon ve agregasyon Anksiyolitik ilaçlar SSS de inhibitör etki yapar. Diğer etkiler benzodiazepin ve barbitüratlarda izlenebilen etkilerdir. Myelorelaxan ve sedatif etkileri tedavi amacıyla kullanılır.
Doğru cevap: E
Gece korkusundan yakınan b ir çocukta aşağıdaki ilaçlardan hangisi kullanılır? A) Amfetamin C) Lityum
B) Klonazepam
D) Droperidol E) Meprobamat
ETİL ALKOL __________________________________________ 1.
Bir hasta ne olduğunu bilmediği kırmızı renkli bir miktar sıvı aldığını ve bulanık gördüğünü söylüyor. Hastanın nefesi formaldehit kokuyor ve fizik muayenede kar fırtınası görünümü bulunuyor.
Klonazepam bir benzodiapendir. Petitmal de dahil nöbetle seyreden hastalıkların tedavisinde yarralı olması yanında antianksiyeteetkilibirajandırvegecekorkularınıntedavisinde kullanılır. M eprobam at en eski antianksiyete ilaçlardan birisidir, günümüzde yerini benzodiazepinler almıştır. Bir butirofenon türevi olan droperidol anesteziyolojide kullanılır. L ityum bipolar hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Am fetamin hiperkinetik sendromda uzun süreli tedavide rahatlatıcı bir etki sağlayabilir. D oğru cevap: B
Bu hasta ne içerek zehirlenm iş o labilir? A) LSD
B) Metanol
D) Kokain
C) Etanol
E) Etilen glikol Metanol zehirlenm esinde bulanık görm e ve form aldehit kokan nefes olur. Kar fırtınası patognom oniktir. D oğru cevap: B
41.
A ş a ğ ı d a k i l e r d e n h a n g i s i e s r a r iç i n y a n l ı ş t ı r ? A)
Antiemetik etki
2.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi alkol dehidrogenaz in h ib itö rü d ü r ve metanol zehirlenm esinde tedavi amacıyla kullanılır?
B) Konjunktival hiperemi C) Gülme dürtüsü
D) Midriyazis E) Luteinize edici hormon ve testesteron salınımında
A) Naltrekson
B) Disulfuram C) Akamprosat D) Fomepizol E) Formik asit
baskılanma Hint kenevirinden elde edilen maddelere kanabinoidler denir. Yani; esrar denir. Esrarda en fazla bulunan ve etkilerden sorumlu olan kanabinoid; Delta-9-Tetrahidrokanabinol'dur (THC).
-
E SR A R IN ETKİLERİ: •
•
P s ik o tro p E tkiler: En karakteristik özellik; önüne geçilemeyen gülme dürtüsüdür. Kendini iyi hissetme hali, öfori, işitsel ve görsel kavramada bozukluklar, h a lü s in a s y o n la r ve paranoid re a ksiyo n la r oluştururlar. N ö ro lo jik E tk ile r: Zayıf analjezik, antipiretik ve
Metanol zehirlenmesi, sıklıkla sorulan bir parametredir. M etanol ze h irle n m e te d a v is in d e en ö nem li konu başlıkları: - Asidozu düzeltmek için NaHC0 3 infüzyonu -
antikonvülsan etkileri bulunur. •
G ö z : Pupil çapını değiştirm ez. Göz içi basıncı düşürür.
•
KVS E tkileri: Ortostatik hipotansiyon (= taşikardi) ve konjunktival damarlarda vazodilatasyon (göz kızarması) yaparlar.
•
GİS E tkileri: Ağız kuruluğu ve güçlü antiemetik etki yaparlar.
•
E n d o krin E tkiler: Testesteron düzeyini düşürürler ve
Etanol metabolizmasındaki ilk basamak alkolün alkol dönüştürülmesidir. Bu dönüşümü aldehit dehidrogenaz gerçekleştirir.
M etil alko lün vücutta yık ılm a s ı, e til alko l ile aynı enzim atik sistem ile gerçekleştirilir. Fakat metabolizması etil alkole göre daha yavaştır. Vücutta metil alkol ve etil alkol, her ikisi de birlikte bulunursa; enzimlerin etil alkole affinitesi daha fazla olduğu için, etil alkol metanolün yıkılmasını yavaşlatır.
- Alkol dehidrogenaz enzim inhibitörü olan fomepizol kullanılabilir. -
Görme bozukluğu varsa; hemodiyaliz yapılmalıdır.
Seçeneklerde bulunan disulfuram ; aldehit dehidrogenaz inhibitörüdür ve alkolü bıraktırmak için kullanılmaktadır.
libidoyu azaltırlar. Kadınlarda ise; LH salınımını azaltır ve anovulatuvar sikluslara yol açabilirler. Sonuçta; hem erkek hemde kadınlarda üreme fonksiyonlarını deprese ederler.
A cam prosate ise; GABA analoğudur ve yine alkolizm tedavisinde kullanılmaktadır.
Eğer yukarıdaki açıklama incelenirse; esrar, pupil çapını değiştirmez. Bu nedenle midriyazis seçeneği yanlıştır.
N a ltre k s o n ; bir o p iya t a n ta g o n is tid ir ve opiyat zehirlenmesinin tedavisinde kullanılır.
Doğru cevap: D
Doğru cevap: D
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
40.
230
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
3.
D isulfiram aşağıdaki inhibe eder?
enzimlerden
hangisini
Bu da hastayı caydırıcı rol oynar.
A) Alkol dehidrogenaz B) MAO C) Dopa dekarboksilaz D) Aldehit dehidrogenaz E) Glukronil transferaz D isülfiram asetaldehiti asetik asite çeviren enzim olan aldehit dehidrogenazı inhibe eder. Disulfiram etilen glikoli ve etanol ya da aldehitlerinin yıkımını etkilemez. Disulfiram alkolizm tedavisinde kullanılan bir ilaçtır.
Doğru cevap: D 4.
Kronik etanol alınımı ile aktivitesi artan ve NADPH’yı koenzim olarak kullanan enzim hangisidir? A) Mikrozomal etanol oksitleyici sistem (MEOS)
Doğru cevap: D
B) MAO C) Alkol dehidrogenaz
7.
D) Aldehit dehidrogenaz
Metanol toksisitesinden aşağıdaki bileşiklerden hangisi sorum ludur?
E) NADH dehidrogenaz MEOS karma fonksiyonlu oksidazdır ve kofaktör olarak NADPH’yı kullanılır. Etanol seviyesi yüksek olduğunda sadece MEOS çalışır. MEOS kronik alkol kulanımında indüklenir bu da metabolik toleransdan sorumludur.
-
Aşağıdakilerden hangisi fetal alkol sendrom u ile alakalı d e ğ ild ir? A) Yağlı karaciğer ve diğer karaciğer hastalıkları B) İmmün sistemde şiddetli bozukluk
B) Etanol
C) Formaldehit
D) Formik asit
E) Metanolün kendisi - Metanol taksisitesi formik asit derivelerinin birikimi sonucu gelişir.
Doğru cevap: A 5.
A) Karbondioksit
Formaldehit derivelerinin birikim sonucu ise görme bozukluğu ve körlük gelişir.
Doğru cevap: D 8.
A lk o l ile a s e t a ld e h id s e n d r o m u n a v o l a c m a v a n h a n g is id ir ?
C) Büyüme geriliği
A)
D) Ölü doğum ve spontan abortus insidansında artma
Asetil salisilik asit
C) Metronidazol
B)
Sefalosporin
D) Disülfiram
E) Oral antidiabetikler
E) Benzer yüz anomalileri Kronik alkol kullanımında karaciğerde yağ ve protein birikimi olsada fetal alkol sendromunda böyle bir durum görülmez.
Doğru cevap: A6
A s e t a l d e h i d s e n d r o m u n a y o l a ç a n a j a n la r
* Oral antidiabetikler (Klorpropamid) * Sefalosporinler (Sefaperazon, seefamandol) * Moxolaktam * Metronidazol * Disülfiram
6.
Aşağıdakilerden hangisinin tek kullanım alanı alkolizm tedavisidir?
* Kloralhidrat
A) Fenobarbital
B) Diazepam
* Prokarbazin
C) Klorazepat
D) Disulfiram
* Antikoagülanlar
Asetil salisilik asit asetaldehid sendromuna yol açmaz.
E) İzokarboksazid Disulfiramın onaylanan tek kullanım yeri kronik alkolizm tedavisidir. Etanol öncesinde alındığında asetaldehit seviyesini arttırır bu da içki sersemliğine katkıda bulunur.
“E tilen G likol, M etanol Ve E tanolun M etabolizm aları Ve M e ta b o litle rin in Yan E tk ile ri” başlıklı şekile bakınız.
SANTRAL SINIR SİSTEMİ
231
Asidoz Nefrotoksisite
Şiddetli asidoz Retina hasarı
Bulantı, kusm a B a ş ağrısı Hipotansiyon
0
E tile n G lik o l, M e t a n o l V e E ta n o llin M e t a b o liz m a la r ı V e M e t a b o lit le r in in Y an E tk ile r i. İla ç la r R e n k li K u tu İç in d e , E n z im le r B e y a z K u tu İç in d e , S u b s t r a t la r K u t u s u z , O lu ş a n Y a n E tk ile r K o y u Y a z ılm ıştır. T o k sik M e t a b o lit le r in O lu ş u m u n d a E n Ö n e m li E n z im A lk o l D e h id r o g e n a z d ır ; D iğ e r A ra B a s a m a k E n z im le r i Ş e k ild e G ö s te r ilm e m iştir . E ta n o lü n A lk o l D e h id r o g e n a z a A fin it e s i D iğ e r le r in d e n D a h a F a z la d ır V e Bu N e d e n le M e t a n o l V e E tile n G lik o l Z e h ir le n m e s in d e E ta n o l D e K u lla n ıla b ilir . F o r m a ld e h it in , F o r m ik A s id e D ö n ü ş ü m ü , F o r m a ld e h it D e h id r o g e n a z E n z im iy le O lur. F o lik A sit, F o r m ik A s id i C o 2 V e S u y a D ö n ü ş t ü r e n E n z im in K o fa k tö r ü d ü r .
NAD1'
F,ann,
_________
(CH3CH2OH)
Alkol dehidrogenaz
7 NADH Fomepizol
(Kanabinoid reseptör antagonistidir) kullanılır. Nalmefen opioid reseptör antagonistidir.
NADPH+O, \ / ________
A lk o l A lim in i K ısıtlaya n İla çla r K u lla n ılır
Mikrozomal Etanol Okside Edici Sistem
\
Asetaldehit
A
• A ka m prosa t aktivatörü)
7
(NM DA
a n ta g o n is ti,
G ABA-A
• Ondansetron (5-HT 3 blokörü) • Topiramat (Antiepileptik)
NAD
D oğru cevap: A
Aldehid dehidrogenaz
10. Asetat CH3COO'
Disülfiram
08s034
Aşağıdakilerden hangisi hem sigara hem de alkol bağımlılık tedavisinde kullanılır? A) Metadon B ) Akamprosat
C) Vareniklin D) Oksazepam
D oğru cevap: A
9.
Aşağıdakilerden hangisi alkol iliş k ili davranışları inhlbe etmek için kullanılan kannabinoid reseptör blokörüdür? A) Rimonabant B) Nalmefen C) Akamprosat D)
Topiramat
E) Ondansetron A lkol iliş k ili davranışların inhibisyonu için rim onabant
E) Rimonabant R im o n a b a n t hem a lk o l hem de n ik o tin b a ğ ım lılık tedaviisnde kullanılır. •
Metadon morfin bağımlılığında kullanılır.
• Akam prosat alkol bağımlılığında kullanılan NMDA blokörüdür. • Vareniklin sigara bağımlılığında kullanılan nikotinik agonisttir. •
O ksazepam benzodiazepin türevidir, bağımlılık yapabilen maddelerden biridir.
Doğru cevap: E
232
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
11.
Aşağıdakilerden hangisi alkolün etkilerinden biri d e ğ ild ir?
13.
A) Kütanöz vazodilatasyon
A) Benzodiazepin, etanol ve barbitüratların yüksek dozlarında flumazenil kullanılır
B) Diürezis
B) Alkolik kimselerin kullanılır
C) Hepatotoksite D) Ağız kuruluğu
A ğız ku ru lu ğ u a tro p in e g ib i a n tik o lin e rjik ilaçlard a gözlenir.
E) Benzodiazepinlerin kullanımının yoksunluk belirtilerine yol açmaz
Hipertansiyon
• Akut/Kronik pankreatit • VVernicke ensefalopati •
Korsakoff psikozu
•
Kütanöz vazodilatasyona bağlı: Vücut ısı artışı
• ADH salınımına bağlı: Diürezis •
Kas g üçzü lü ğü , a rtm ış kreatin kinaz düzeyi: Kardiyomiopati, Miyopati
•
QT uzamasına bağlı: Aritmi
• Özefagus disfonksiyonuna bağlı: Reflü Kronik diyareye bağlı: Malabsorbsiyon
•
H epatositlerde nekroza ve inflamasyona bağlı: Siroz
Sedatif hipnotiklerin hepsi normal dozlarında bile bağımlılık yaparlar. Kısa etkili sedatif hipnotiklerin yoksunluk sendromu daha şiddetlidir. Sedatif hipnotik detoksifikasyonunda benzodiazepinler kullanılır. B arbütüratların solunum depresan etkilerine sedatif etkileri ile karşılaştırıldığında çok az tolerans gelişir. Flumazenil sadece benzodiazepin etkilerini antagonize eder. Klordia-zepoksit alkolün ani kesilmesi durumunda oluşacak durumları önlemek için kullanılır.
r------------------------------------------------------------------------------- \
KAS GEVŞETİCİLER
• Vitamin B, düşüklüğüne bağlı: Periferik nöropati • Vitamin A&D eksikliğine bağlı: Hepatotoksite
s________________________________________________________
Demir eksikliğine bağlı: Anemi 1.
Etki süresi en kısa olan nondepolarizan kas gevşetici aşağıdakilerden hangisidir?
D oğru cevap: D
A lkol çekinm e sendrom u aşağıdakilerden hangisi yapılm az?
tedavisinde
C) Karaciğer bozukluğu olan hastalara kısa etkili benzodiazepin verilir E) Tiamin verilir - Alkol çekilme sendromunun tedavisindeki öncelikli amaç nöbetleri, aritmileri ve deliryumu önlemektir. Fenotiyazin nöbet gelişim ini indükleyebilen bir ajandır. \
En kısa etkili nöromusküler blokör s ü k s in ilk o lin d ir
•
En kısa etkili non- depolarizan nöromusküler bloker M ivaküryum dur.
•
Etkisi en erken başlayan nörom usküler blokör s ü k s in ilk o lin d ir
•
E tkisi en erken başlayan n on -d ep ola rizo n nöromusküler bloker ise R oküronyum dur.
•
E tkisi en uzun süren Panküronyumdur.
•
Histamin salınımına yol açan nöromusküler blokörler Tuborkürarin (orta) ve Süksinilkolindir (hafif).
•
Plazmada kendiliğinden Hoffman reaksiyonu ile parçalanan Atraküryumdur.
•
Plazmada psödokolinesteraz tarafından parçalananlar Mivaküryum ve Süksinilkolindir.
•
Otonom gangliyonlara etkili nöromusküler blokörler Süksinilkolin (stimülasyon)Tübokürarin (zayıfblokör)ve Metakürindir (zayıf blokör)
Akomprosat analoğudur. Glutamat NMDA antagonisti etkiside olduğu düşünülmektedir. Alkol bırakma kliniklerinde kullanılmaktadır. Alkol içme isteğini azaltır. En önemli yan etkisi diaredir. GABA
V Doğru cevap: B
D) Tubakürarin
•
D) Uzun etkili benzodiazepin verilir
•
B) Pipekuronyum
C) Mivakuryum
Kelimelere dikkat!...Nondepolarizanlar arasında en kısa olan soruluyor!..
B) Fenotiyazin
f
A) Vekuronyum
E) Atrakuryum
A) Potasyum ve magnezyum verilir
-
kesilmesi
D oğru cevap: C
•
12.
klordiazepoksit
D) Fenobarbitale göre kısa etki süreli barbütüratların yoksunluk sendromu daha hafiftir
A lk o lü n V ü c u tta k i E tk ile ri
•
tedavisinde
C) Kronik kullanımında barbitüratların sedatif etkilerine solunum depresyonu etkilerine göre daha çok tolerans gelişir
E) Periferik nöropati
•
S edatif h ipnotiklerin su istim ali hakkında hangisi doğrudur?
J
n ö ro m u skü le r bloker
•
Kardiyak muskarinik reseptörlere etkili nöromusküler blokörler - Süksinil kolin (stilüm alasyon) (önce bradikardi sonra taşikardi)
f (Sal lam in (kuvvetli blokör) Panküronyum (orta blokör) Roküronyum (hafif blokör)
}
M iva ku ryu m : Plazma kolinesteraz enzimi tarafından parçalanır. En kısa etkili nondepolarizan (kom petitif) nöromusküler blokördür. Histamin salımmına neden olur.
Vagolitik e tki taşikardi yaparlar
J D oğru cevap: C
2.
M iva ku ryu m ve s ü k s in ilk o lin in e tk in lik le ri, plazm a k o lin e s te ra z e n z im i ta ra fın d a n p a rç a la n a ra k so nlan dırılır. G enetik o larak bu enzim in e k s ik liğ i olan kiş ile rd e , m ivakuryum ve s ü k s in ilk o lin uzam ış apne n ö b e ti olu ştu ru r.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi ko m p etitif yapıda n örom usküler blokerlerin etkisini arttırm az? A) Kinidin
M etokurin: Zayıf derecede otonomik gangliyon blokajı yapan, nondepolarizan (kompetitif) nöromusküler blokördür. Hafif derecede histamin salımmına neden olur. R o k u ro n y u m : Etkisi en çabuk başlayan, kom petitif blokördür. Pankuronyum : Çok uzun etkili nöromusküler blokördür. Vagolitik etkiyle taşikardi oluşturabilir. Doksakuryum: Çok uzun etkili nöromusküler blokördür.
B) Lityum C) Edrofonyum
D epolarizan b lo ğ u n ö z e llik le ri
D) Neomisin •
E) Halotan E drofonyum , p rid o s tig m in ve neostigm in, a s e tilk o lin i s in a p tik kavşaklarda yıkan kolinesteraz enzim in h ib itö rü ila ç la rd ır. S in a p tik kavşaklarda a s e tilk o lin in b irik im in e neden o la ra k k o m p e titif n ö ro m u s k ü le r b lo k e rle rin e tk ile rin i g eriye çevirm ek iç in ku lla n ılırla r.
NÖROMUSKÜLER BLOKAJ YAPAN İLAÇLAR VE FAKTÖRLER
Depolarizan gevşeticilerin, agonist ve a setilkolini ta k lit eden etkisi ile gelişir. Blok süresince sodyum kanalları açık durum da kalır ve kas lifi diğer uyarılara yanıt vermez.
•
B lo k ta n önce d e p o la riz a s y o n a fasikülasyonlar görülür.
b a ğ lı
• Antikolinesterazlarla antagonize edilemez, aksine derinleşir. •
Etkisine taşiflaksi gelişir.
K in id in: Grup 1 A antiaritm iktir, nöromusküler etkinliği arttırır.
• Asetilkolin, izofluran, enfluran, respiratuvar alkaloz, hipotermi ve magnezyum etkisi ile potansiyelize olur.
Lityum : Bipolar hastalık tedavisinde kullanılır, nöromusküler etkinliği arttırır.
•
N e o m is in : A m in o g lik o z ittir, nörom usküler etkinliği arttırır.
N onde po larizan b lo ğ u n ö z e llik le ri •
Nondepolarizan kas gevşeticilerin, asetilkolinin reseptöre ulaşmasını önleyerek, motor son plağın depolarizasyonuna engel olması ile gelişir.
•
Bloktan önce fasikülasyon görülmez.
Halotan: Halojenli genel anestezik maddedir, nöromusküler etkinliği arttırır. Hastalık: Myasthenia gravis
Eter, halotan, asidoz ve nondepolarizan gevşeticilerle antagonize olur.
• Antikolinesterazlarla antagonize olur. A n tib iy o tik le r : A m in o g lik o z id le r , linkozamidler, tetrasiklinler
p o lim iksin
B,
•
İnhalasyon anestezikleri / Lokal anestezikler
• Asidoz bloğun derinlik ve süresini artırır.
D oğru cevap: C
3.
İnhalasyon anestezikleri, magnezyum ve hipotermi (33 °C’nin altı) etkisi ile potansiyalize, hafif hipotermi ile antagonize olur.
• Adrenalin, süksinilkolin ve asetilkolin bloğu azaltır.
Genetik olarak plazma kolinesteraz enzim eksikliği olan bir kişide, kullanıldığında uzamış apneye neden olan nörom usküler b lo kör hangisidir? A) Metokurin
B) Mivakuryum
C) Rokuronyum
D) Pankuronyum E) Doksakuryum
•
Paralitik kas lifi direkt elektrik ve mekanik uyarılara yanıt verir.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
233
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
B lo k o lu ş tu ra n ila ç la r N ö ro m u s k ü le r b lo k ö r le r in e tk i s ü re le ri ve p o te n s d e ğ e rle ri Etkinin başlaması (dakika)
İlaçlar Süksinilkolin
Etki süresi (dakika)
Tubokürarine göre rö la tif potens
1-1,5
5-8
D-Tubukurarin
4-6
80-120
1
Atrakuryum
2-4
30-60
1,5
Doksakuryum
4-6
90-120
6
Mivakuryum
2-4
12-18
4
35
4
Pankuronyum
4-6
120-180
6
Pipekuronyum
2-4
80-100
6
Metokürin
Roküronyum
1-2
30-60
0,8
2-4
60-90
6
Doksaküryum Metokürin
•
Panküronyum (%80)
•
Karaciğer Veküronyum
•
Roküronyum
•
Rapaküronyum
B ö bre k + Kc
0,4
Vekuronyum
• •
•
Pipeküronyum
Depolarizasyonla. D oğru cevap: B
4.
Aşağıdakilerden hangisi roküronyum un etkisini şelasyon ile azaltır? A) Edrofonyum B) Atropin C) Difenhidramin D) Sugammadeks
N ö ro m u s k ü le r B lo k ö rle rin E tk ile ri Otonomik gangliyonlara etki
Kardiyak m uskarinik reseptörlere e tki
E) Tetradotoksin N ö ro m u s k ü le r B lo k ö rle rin E tk ile rin i G eri Ç evirm ek İçin K u lla n ıla n İla çla r
Histamin salınımı
• S o lu n u m d e p re s y o n u n u Edrofonyum, Neostigmin
İsokinolin d erive leri Atraküryum
Yok
Yok
Hafif
Doksaküryum
Yok
Yok
Yok
Zayıf blokör
Yok
Hafif
Mivaküryum
Yok
Yok
Orta
Tübokürarin
Zayıf blokör
Yok
Orta
Metokürin
d ü z e ltm e k
iç in :
• A n tim uskarinik etkileri geri çevirm ek için: Atropin, Glikopirolat 1
•
R ok ü ro n y u m & V e k ü ro n y u m ’ un ş e la s y o n ile tedavisinde: Sugammadeks (Gama-siklodekstrin)
•
H is ta m in ik e tk ile r i g e ri Antihistaminikler kullanılır
ç e v irm e k
iç in :
D oğru cevap: D
Steroid d erive leri Panküronyum
Yok
Orta derecede blokör
Yok
Pipeküronyum
Yok
Yok
Yok
Roküronyum
Yok
Hafif blokaj
Yok
Rapaküronyum Veküronyum
Yok Yok
Yok
Yok
1
Tübokürarin etkisine en duyarlı çizgili kaslar aşağıdakilerden hangisidir? A) Gövde kasları B) Kol ve bacak kasları C) Solunum kasları D) Baş, boyun ve yüz kasları
Diğer ilaçlar
E) Karın kasları
Gallamin
Yok
Kuvvetli blokör
Yok
Süksinilkolin
Stimülasyon
stimülasyon
Hafif
E lim in a s y o n la rı •
5.
Spontan :Atraküryum
•
Psödokolinesteraz
•
Süksinilkolin
•
Mivaküryum
•
Böbrek Gallamin (%100)
• Tübokürarin
Nöromusküler blokörler; kom petetif ve nonkompetetif olmak üzere 2 gruba ayrılır. Kürar; kompetetif bir blokördür. Çizgili kaslarda sinir ucundan salınan Ach’in ko m p etitif blokörleridir. Etkisi reversibldir. İnce hareketleri oluşturan kaslar (baş, yüz, boyun ve ekstraoküler kaslar gibi) bu ilaçların etkisine en duyarlı kaslardır. Gövde, karın ve kol - bacak kasları daha sonra gevşer. Solunum kasları ise en diren çli olanlardır.
Doğru cevap: D
6.
Aşağıdakilerden hangisi sü ksin ilko iin e özgü bir yan etki d eğ ild ir?
• Mefenesin D oğru cevap: E
A) Hiperkalemi B) Histamin liberasyonu C) Miyalji
8.
N örom usküler blokaj ve ka rd iyo to ksik etkisi güçlü olan lokal anestezik aşağıdakilerden hangisidir?
D) intraoküler basınç artışı E) Hepatotoksisite
A) Lidokain
Süksinilkolin bir nöromusküler blokördür. Ni reseptörleri bloke ederek etki gösterir. Oldukça fazla yan etkileri olan bir kas gevşeticidir. En önemli yan etkileri: •
En önemli yan etkilerinden birisi kaslarda uzun süren spazm ve ağrı oluşturmasıdır (özellikle masseter kası). Ayrıca belirgin kas fasikülasyonları ve kaslarda rijidite geliştirir.
•
Uzun süren apne nöbetleri ve malign hipertermi oluşturabilir.
•
İntragastrik basıncı ve göz içi basıncının artmasına neden olur.
•
Belirgin hiperkalemi yapar.
•
Metabolik asidoz
Ayrıca seçeneklerde bulunan histamin salınımı en belirgin olarak yine bir nöromusküler blokör olan kürar için geçerli olmakla birlikte, süksinilkolinde az da olsa bu etkiyi oluşturur. Ancak bu ilacın hepatotoksisite bir bir yan etkisi bulunmamaktadır.
B) Dibukain C) Etidokain D) Ropivakain E) Tetradotoksin ETİDOKAİN: Çok belirgin kas gevşemesi ve çok çabuk m otor blokaj oluşturur ve kas gevşemesi gerektiren cerrahi girişimlerde tercih edilir. Doğumda ve postoperatif dönemde kullanılmaz. Bupivakain gibi kardiyotoksiktir. Motor blokajı en az oluşturan lokal anestezik ropivakaindir. D oğru cevap: C
9.
O tonom ik ganglion blokajı oluşturabilen nörom usküler blokör aşağıdakilerden hangisidir? A) Metokurin B) Atraküryum
D oğru cevap: E 7
C) Vekuronyum D) Veküronyum
7.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kas gevşetici olarak kullanılam az? A) Karisoprodol B) Metakarbamol C) Siklobenzaprin
E) Tübokürarin M etokurin ve tu bo kura rin o ton om ik gan glion larda ki n ik o tin e r jik re s e p tö rle ri de a n ta g o n iz e e d e b ile n nörom usküler blokörlerdir. D oğru cevap: A
D) Diazepam E) Süksinilkolin
10.
Süksinilkolin nöromusküler blokerdir. Kas gevşetici olarak kullanılmaz. Kas G e vşe tici İlaçlar: • Siklobenzaprin
Göz içi basıncı yü kselttiğ i için glokom lu hastalarda kullanılm am ası gereken kas gevşetici aşağıdakilerden hangisidir? A) Kürar
B) Süksinilkolin
C) Roküronyum
D) Gallamin E) Mivaküryum
• Karizoprodol • Klorzoksazon • Dantrolen —> Malign hiperterm i tedavisi • Benzodiazepinler —* Diazepam / klonazepam
S ü k s in ilk o lin ; göz içi basıncı arttırdığı için, glokomlu hastalarda kullanılmamalıdır. Süksinilkoiine ait diğer yan etkiler; •
• Baklofen —►GABA B reseptör agonisti • Tizanidin —►SSS a2 adrenerjik reseptör agonisti
En önemli yan etkilerinden birisi kaslarda uzun süren spazm , kas fa s ikü la syo n la rı ve kaslarda rijidite oluşturmasıdır.
• Gabapentin / Pregabalin -♦ GABA analoğu
• Apne nöbetleri ve maliğn hipertermi
• Riluzol —►ALS tedavisi
•
İntragastrik basınçta artış
• İdrosilam id - * ALS tedavisi
•
Hiperkalemi
• G lisin • Progabid • M e p b ro m a t
Süksinilkolin bir depolarizan kas gevşetici olduğu için ekstraoküler kaslarda kasılmaya neden olarak göz içi basıncı yükseltir.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
236
Şıklardaki diğer ilaçlar nondepolarizan kas gevşetici olup, göz içi basınçta artışa neden olmaz.
14. Dantrolen sü ksin ilko lin tarafından oluşturulan m align hiperterm i tedavisinde hangi etkisi nedeniyle kullanılm aktadır?
D oğru cevap: B A) İskelet kası kontraksiyonunu indükler 11. Aşağıdaki çizgili kas gevşeticilerden ganglionları stim ule eder? A) Panküranyum
B) Dantrolen Ca++’un salınımını engeller.
hangisi
retikulumdan
C) Suksinil kolin metabolizmasını artırır D) Nikotinik reseptörlere bağlanan suksinil dantrolen tarafından antagonize edilir
B) Tübokürarin
C) Roküronyum
sarkoplazmik
D) Süksinilkolin
kolin
E) Dantrolen ateşi merkezi sinir sistemini etkileyerek düşürür
E) Veküronyum S ü k s in ilk o lin g an glion ları ve ka lp te ki m uskarinik resepötörleri uyarır. Tüboküranin ganglionları bloke ederek hipotansiyona neden olur. Panküranyum ve roküronyum ise kalpte muskaririk reseptörleri bloke ederek taşikardiye neden olur. Gallanin kalpteki muskarinik reseptörlerini güçlü biçimde bloke eder.
M align h iperterm i nadir görülen kalıtsal bir hastalıktır. Bozulmuş sarkoplazmik retikulum fonksiyonu nedeniyle Ca++ depolanamaz. Ca++ un aniden salınm ası aşırı kas kontraksiyonuna neden olur. Bu dantrolen tarafından durdurulur.
D oğru cevap: D
D oğru cevap: B
12. GABA-B reseptörlerini uyararak çizgili kas gevşemesine yol açan aşağıdakilerden hangisidir?
15. Kürarın çizgili kasa etkisi hangi yolla oluşur? A) ACh presinaptik inhibisyonu B) Ganglion seviyesinde reseptör blokajı
A) Baklofen
B) Dantrolen
C ) ACh esteraz inhibisyonu
C) Diazepam
D) Karizoprodol
D) Postsnaptik ACh reseptör blokajı E) Postsinaptik membrana Mg’un giriş engellenmesi
E) Metokarbamol B a klofe n : SSS’deki presinaptik GABA? reseptörlerini aktive ederek, sinapslarda inhibisyona neden olur. Multipl skleroz ve omurilik lezyonlarına bağlı gelişen spastisitede kullanılır. O m urilikte hem m ono hem de p olisin ap tik refleksleri inhibe eder. Kas-iskelet kaynaklı kas spazmlarına fazla etkili değildir. D oğru cevap: A
Kürar, depolarizasyonsuz kompetetif biçimde blok yapan ilaçlardandır. Bu gruptaki ilaçlar kas taban plağındaki reseptörlere karşı asetil kolin ile yarışırlar. Plağın istirahat potansiyeli değişm ez. Son plak p ota nsiye li küçülür. Kürar p ostsinaptik ACh reseptör blokajı yapar. D oğru cevap: D
16. Aşağıdaki nondepolarizan nörom usküler bioker ajanlardan hangisinin etkisi en hızlı başlar? A) Pankuronyum
13. Aşağıdaki enzimlerden hangisinin herediter yokluğu su ksin ilko lin in etkisinin uzun sürm esine yol açar? A) Karaciğer transaminazları B) Heme oksijenaz C) Sitokrom oksidaz
B) Süksinilkolin
C) Doksakuryum
D) Rapakuronyum E) Tübokürarin
Nondepolarizan ajanlar içinde etkisi en hızlı başlayan rapakuranyumdur. Suksinilkolinin de etkisi hızlı başlar, ancak depolarizan bir ajandır. Tübokürarin, pankuronyum ve doksakuryumun etkileri yavaş başlar. D oğru cevap: D
D) Plazma kolinesteraz E) Glukoz 6 -P dehidrogenaz P lazm a ko lin e ste ra z sorumludur.
Doğru cevap: D
s u k s in ilk o lin in
yıkım ından
17
Aşağıdakilerden hangisi özelliklerinden biri d e ğ ild ir?
pankuronyum un
A) Kalp hızını artırabilir B) Tübokürarin ile aynı mekanizmayı kullanarak etki yapar C) Analjezi oluşturur D ) Arteriyel basıncı artırabilir E) Kolinesteraz inhibitörleriyle antagonize edilebilir
T u b o k ü ra rin gib i p ankuronyum da ko m p e te tif bir nörom usküler blokerdir. Ancak tubokürarinin aksine arteriyel basınçta artışa neden olabilir, oysa tubokürarin histamin salıverilmesine bağlı olarak hipotansiyon yapar. Suksinilkolinin aksine pankuronyum kalp hızını artırabilir. Nöromusküler bloker ajanların hiçbirisi ağrı duyusunu etkilem ez. N örom usküler blokajın geri döndürülmesi neostigmin gibi bir kolinesteraz inhibitörü aracılığıyla sağlanır. D oğru cevap: C
18. Süksinil ko lin in yaptığı faz 1 aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
blokaj
için
A) Pridostigminle kaldırılabilir B) Kürarla blok şiddetlenir C) Belirgin muskarinik blokaj yaparlar D) Blokun ileri evrelerinde fasikulasyonlar olur E) Pridostigminle blok artar ve uzar Faz l’de kolinesteraz inhibitörleri ile blokaj artar ve uzar. Başlangıç evrelerde fa sikülasyo n olur. Kürar faz 1’i hafifletir.
f
20. Aşağıdaki kas gevşeticilerden hangisinin tek dozu 5-10 dakikalık b ir gevşemeye neden olur? A) Tubokürarin
........
B) Atraküryum
C) Vekuronyum
Depolarizasyonla blok ortaya çıkartan ilaçlar;
D) Panküronyum E) Süksinilkolin
• Süksinilkolin
Süksinil kolinin tek dozu 5-10 dakikalık gevşeme yapar. O nedenle devamlı kas gevşemesi için infüzyon yoluyla kullanılmalıdır.
• Lityum
D oğru cevap: E
• N ikotin
V
J 21. Lokal anestetiklerle oluşan konvulsiyonların tedavisinde kullanılabilen ve spazm olitik etkisi olan ilaç hangisidir?
D oğru cevap: E
19. K om petetif blok yapan ilaçlar hakkında hangisi doğrudur?
A) Süksinil kolin C) Vekuronyum
A) Antihistaminik etki yaparlar B) Blokun başlangıcında yaparlar
B) Tubokürarin D) Diazepam E) Dantrolen
belirgin
fasikülasyon
Diazepam iskelet kaslarındaki spazmı çözer ve lokal anestetiklerin yaptığı konvulsiyonları önler.
C) Otonom ganglionları stimüle ederler D) Posttetanik potensiasyonu bloke ederler
D oğru cevap: D
E) En son diyaframı felç ederler Kompetetif blok yapan ilaçlar ganglionları bloke ederler ve histamin salınımına neden olurlar. En son diyafram ve solunum kaslarını felç eder.
22. Güçlü sedatif ve antim uskarinik özellik gösteren spazm olitik hangisidir? A) Diazepam
B) Süksinil kolin
C) Baklofen
D) Siklobenzaprin E) D-tubokCürarin
Diazepam güçlü sedatiftir ancak antimuskarinik değildir. Siklobenzaprin hem sedatif hem de antimuskariniktir. Santral etkili kas gevşeticidir.
Doğru cevap: D
238
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
23.
A m yo tro fik lateral skleroz (ALS) sonucu olşan kas spazmlarının tedavisinde kullanılan kas gevşetici aşağıdakilerden hangisidir?
N ö ro le p t A n alje zi •
N arko tik a n a lje z ik ( fe n ta n il) ve nöroleptik (droperidol) birarada verilir. Hastada bir sedasyon hali oluşur ancak bilinç kaybı yoktur. Avantajı hastanın koopere olabilm esini sağlam asıdır. Bu yöntem küçük cerrahi girişimler ve diagnostik girişimlerde (kalp kateterizasyonu gibi) kullanılır. Hipotansiyon görülebilir.
•
D roperidol yerine d iazepam veya k e ta m in de verilebilir.
A) Striknin B) Buspiron C) idrocilamid D) Meprobamat E) Adenozin Idrocilamide santral etkili kas gevşeticidir. Antiinflamatuvar etkiler de oluşturur. Halusinasyon, öfori ve karın ağrısı yan etkileridir.
N ö ro le p t A n estezi • Azot protoksid, narkotik analjezik (fe n ta n il) ve nöroleptik (droperidol) birarada verilir. Çizgili kas rijiditesini hafifletmek için çizgili kas gevşetici de vermek gerekir.
A L S ’de Kas Spazm ı T ed avisin de K u lla n ıla n İlaçlar:
w
•
Riluzol
•
İdrocilamid
•
Baklofen
A n tip s ik o tik ila ç la r
• Tizanidin
Tipik A n tipsiko tikler
D oğru cevap: C
-------------------------------------------------------------
NÖROLEPTİKIER >.__________________________________________ . 1.
N örolept analjezi sağlam ak amacı ile droperidolün yanına hangi ilaç eklenm elidir? A) Nitröz oksit
B) Fentanil
C) Pentobarbital
D) Propofol
A tip ik A n tipsiko tikler • • • • • • • • • • •
• Fenotiyazinler - Klorpromazin - Perfenazin - Trifluoperazin - Flufenazin • Diğer Tipikler - Motindon - Loksapin - Haloperidol
Klozapin (Leponex®) Olanzapin (Zyprexa®) Risperidon (Risperdal® Kuetiapin (Seroquel®) Sertindol Ziprasidon Paliperidon İloperidon Asenapin Zotepin Aripiprazol
D oğru cevap: B
E) Etomidat A n e s te z i k o m b in a s y o n la rın d a is im le re d ik k a t e d ilm e lid ir. B urada k a rış tırılm a m a s ı gereke n ko nu anestezik ila ç la rın a na lje zi sağlam adığıdır. N ö ro le p tik (A n tip s ik o tik ) + A n a lje z ik = N ö ro le p tik Analjezi N ö ro le p tik + A n a lje z ik + A n e s te z ik = N ö ro le p tik Anestezi
2.
Aşağıdakilerden hangisi nöroleptik d e ğ ild ir? A) Klorpromazin
B) Sertralin
C) Tiyotiksen
D) Flufenazin E) Klozapin
N ö ro le p tik le r * Klorpromazin, perfenazin
• Nöroleptik= Droperidol
* Flufenazin, olanzapin
• Analjezik= Opiyatlar(Fentanil)
* Proklorperazin
• Anestezi= N20/Halotan
KOMBİNASYON ANESTEZİLERİ Dengeli Anestezi • •
Bilinç kaybı ile beraber ağrı duyusunun kaybı ve çizgili kaslarda gevşeme elde edilmeye çalışılır. Bu amaçla;
• Azot protoksid •
Narkotik analjezik (fentanil veya morfin)
•
Çok kısa etkili bir barbitürat (tiopental sodyum)
• Çizgili kas gevşetici (nöromuskuler blokör) birarada kullanılır.
* Prometazin * Tiyoridazin * Risperidon * Klozapin * Haloperidol * Tiyotiksen Sertralin serotonin reuptake inhibitörüdür ve antidepresan olarak kullanılır.
Doğru cevap: B
239
• Sedasyon (Histamini bloke ederler)
Aşağıdakilerden hangisi b ir antip siko tik olan fenotiyazin grubu ilaçların yan etkisi d eğ ild ir? A) Tardif diskinezi
B) Hipotansiyon
C) Parkinsonizm
D) Sedasyon
Prolaktin salınımında artış / Ekstrapiramidal yan etkiler (DA’ini bloke ederler)
•
Hipotermi gibi bazı opiyat benzeri etkiler * Kilo artışı
E) Diyare
* Kolestatik sarılık
Burada sorulan fenotiyazin; bir antipsikotik ilaçtır. Bu ilaçlar şizofreni tedavisinde kullanılırlar ve dopamin reseptör blokörleridir. Bu reseptörlerin SSS’de blokajına bağlı olarak, özellikle en önemli olarak ekstrapiramidal yan etkiler oluşur. Altı tür ekstrapiramidal yan etki tanımlanmaktadır: 1) A k u t d is to n ik re a ksiyo n la r: Göz, ağız, dil, yüz, boyun ve sırt kaslarında devamlı kas spazmı söz konusudur. 2) A katisia: Aşırı hareketlilik ve yerinde duramama ile kendini gösterir. 3) P a rk in s o n iz m : Parkinson hastalığı belirtilerinin görülmesidir. 4) Tardif diskinezi: Yüzde tikler, oynamalar, göz kırpma, ağızda çiğneme, büzme hareketleri, şapırtı, dilin dışarı fırlaması veya yanağı kabartması, titremesi vb. gibi kaslarda diskinezi ve tiklerle karakterize bir durum ortaya çıkar. Daha sonra boyun, gövde, ekstremiteler ve parmakları ilgilendiren koreatetoid hareketler ve distoniler görülür. 5) N öroleptik m align sendrom : Kas spazmları,ateş tablosu m evcuttur. 6)
•
P e rio ra l tr e m o r: P a rk in s o n u n g e ç o lu ş a n varyantıdır.
Tüm bu yan etkilere ilaveten bu ilaçlar ayrıca diğer bazı, yani ekstrapiramidal olmayan yan etkiler oluştururlar. Bu yan etkileri şu şekilde toparlarsak; • Sempatolitik yan etkiler (ortostatik hipotansiyon, ejekülasyon bozukluğu) • Antikolinerjik yan etkiler (konstipasyon gibi)
* Ciltte alerjik reaksiyonlar * Kornea lens opasiteleri * Konvulsiyon eşiğinin düşmesi * Nöroleptik malign sendrom * Teratojenik etki Yukarıdaki açıklamadan da anlaşılacağı üzere; bu ilaçlar antikolinerjik belirtiler oluşturması nedeniyle konstipasyon yaparlar. Dolayısıyla seçeneklerde bulunan diyare yapmak gibi bir özellikleri yoktur. "N ö ro le p tik ila ç la r” başlıklı şekile bakınız. D oğru cevap: E
4.
A n tip s ik o tik ajanlara bağlı gelişen Parkinson sendrom unun tedavisinde hangisi kullanılır? A) Benztropin B) Memantin C) Levodopa + karbidopa D) Karbakol E ) Levodopa
A n tip s ik o tik ila ç la r ş iz o fre n i te d a v is in d e k u lla n ıla n ilaçlard ır. Bu grup ilaçların etki mekanizması; SSS’de dopamin reseptörlerini bloke etmeleri esasına dayanır. Ancak bu reseptörün blokajı ile ekstrapiramidal yan etkiler ortaya çıkar. Bunlardan en önemlisi, tardif kinezidir ve irreversibldir.
N O R O L E P T IK İL A Ç L A R
Özellikle tiyoridazin kloıpromazin
îm
— __________ İ M İ _____ Kolinerjik (muskarinik reseptör)
—
a-Adrenerjik reseptör
m — İm i m
w — Dopamin reseptörü
Sîîffi “ i _ n _ r p M f Sffl __________ M Serotonin reseptörü
W
)
H^Histamin reseptörü
N öroleptik ilaçlar dopamin ve serotonin reseptörlerini bloke e ttik le ri gibi a dren erjik, k o lin e rjik ve histamin reseptörlerini de bloke ederler. GABA= gamaam inobütirik asit
GABA reseptörü
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
3.
1
2 40 ■■■■
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
'
Ayrıca Parkinson gibi reversibl ekstrapiramidal yan etkilerde oluşur. Parkinsonun tedavisinde hatırlanacağı üzere; dopaminerjik ve antikolinerjik ilaçlar kullanmak esastır. Ancak burada şizofreniden bahsettiğimiz için, dopaminerjik ilaç kullanmak kontrendikedir. Bu nedenle antipsikotik ilaçlara bağlı gelişen Parkinson tablosunun tedavisinde; benztropin gibi antikolinerjik ilaçlar kullanılır.
7. Otizm Burada önemli olan; antipsikotik ilaçlar maninin akut tedavisinde kullanılmaktadır. Proflakside kullanılan ilaç lityum dur. Seçeneklerde bulunan Tourette sendrom u ve Huntington kore si’nde kullanılan ilaç; H aloperidol’dur.
Seçeneklerde bulunan memantin, Alzheimer hastalığının tedavisinde kullanılan bir NMDA reseptör blokörüdür. D oğru cevap: A
5.
Aşağıdaki endikasyonların a ntip siko tik ilaçlar kullanılm az?
hangisinde
A) Galaktorenin tedavisinde B) Fensiklidin intoksikasyonuna psikozun tedavisinde
bağlı
gelişen
C) Şizoaffektif bozukluklarda D) Tourette sendromunun tedavisinde E) Bipolar hastalığın akut tedavisinde Antipsikotik ilaçlar, şizofreni tedavisinde kullanılan ve dopamin (DA) reseptör blokörlerü olan ilaçlardır. Dopamin blokörü ilaçlar ise; prolaktin salgısında artışa yol açarlar (= amenore -galaktore, impotans). Dolayısıyla seçeneklerde geçen galaktore bu ilaçların bir yan etkisidir. Yani bu ilaçlar galaktore durumlarında tedavi için kullanılıyor olamazlar. Bu ilaçların şizoaffektif bozuklukların tedavisi haricinde farklı bazı kullanım endikasyonları da bulunmaktadır; •
H untington ko re sin d e sağlayabilirler.
se m p tom a tik
D oğru cevap: B
7.
Klorprom azin tedavisine başlanan şizofren bir hastada aşağıdakilerden hangisi ilaca bağlı yan etki olam az?
fayda
• Tourette sendromunda kullanılır.
A) Ağız kuruluğu
B) Akatizi
•
C) Hipotansiyon
D) Bulantı ve kusmalar
Bipolar hastalığın manik fazının akut tedavisinde
E) Hiperprolaktinemi
• Ağır depresyonda faydalı etkileri bulunmaktadır. D oğru cevap: A
6.
Aşağıdakilerden hangisi a ntip siko tik kullanım endikasyonu d e ğ ild ir?
ilaçların
A) Fensiklidin intoksikasyonuna psikozun tedavisi
gelişen
bağlı
Bu soruya cevap verebilmek için ilk önce klorpromazin’in ne olduğunu hatırlamak gerek. Klorpromazin, fenotiyazin türevi bir antipsikotiktir. A n tip s ik o tik ilaçların, ekstrapiram idal yan etkilerinin yanısıra, diğer sistem ler üzerinde de yan etkileri bulunmaktadır. A n tip s ik o tik le rin genel yan e tk ile ri: •
Sedasyon oluştururlar
C) Huntington koresi’nin tedavisi
• Adrenerjik blokaj yaparlar (—>ortostatik hipotansiyon / miyozis).
D) Şizoaffektif bozuklukların tedavisi
• Antikolinerjik yan etkileri vardır (-» midriyazis).
E) Tourette sendromunun tedavisi
•
Bulantı ve kusmayı önlerler: Bu ilaçlar dopamin (DA) reseptör blokörü oldukları için, kemoreseptör trigger zone (KTZ)’daki DA reseptörlerini bloke ederek kusmayı engellerler.
•
Endokrin yan etkiler: Dopamin blokörü ilaçlar; prolaktin salgısında artışa yol açarlar (—>amenore - galaktore, impotans). Ayrıca melanin sitimüle edici hormon (MSH) (—►pigmentasyon) salgısını arttırabilirler.
•
Kronik konstipasyon (antikolinerjik ve opiyat agonistik etkilerinden dolayı)
•
Hipotermi (opiyat agonistik etkilerinden dolayı)
B) Bipolar hastalığın proflaktik tedavisi
Antipsikotik ilaçların çeşitli kullanım endikasyonları vardır. Bunlardan bazıları şunlardır: 1. H ipokondriyazis 2. H untington koresi 3. Tourette sendromu 4. Maninin akut tedavisi 5. Psikiyatri acilleri 6. Ballism us
•
Kilo alımı
10.
• Prokonvülsan etkileri bulunmaktadır • A k u t d isto n ik reaksiyonlar: Bu tablo o kü lo jirik kriz ve belli bir kas grubunda kas spazmları (tortikollis, opistotonus) ile seyreder. Özellikle gençlerde ve ilk 1 hafta içinde oluşur. (1-5 gün arası oluşur) •
Parkinsonizm (5-30 gün arası oluşur)
A n tip s ik o tik ilaçların yüz, dil, ağız, boyun, sırt kaslarında spazma, to rtik o llis e ve anorm al göz hareketlerine yol açan yanetkisi aşağıdakilerden hangisidir? A) Akut distoni
B) Akatizi
C) Nöroleptik malign sendromu
D) Parkinsonizm
E) Tardif diskinezi
• Akatizi (motor hareketlilik) (5-60 gün arası oluşur) •
- Akut distoni tedavinin erken dönem inde ortaya çıkar.
Perioral trem or (Rabbit sendromu) (Aylar ve yıllar sonra oluşur)
-
Dolayısıyla antipsikotikler; bulantı ve kusma yapmaz, bilakis bulantı ve kusm aların tedavisinde kullanılırlar. *8 9
S a ntra l e tk ili a n tik o lin e rjik le rd e n (b ip e rid e n , difenhidromin) fayda görür.
D oğru cevap: A Hiperprolaktinemi D A antagonisti 5o
Antiemetik
a1 blokör
Ortostatik hipotansiyon
Ach blokörü
Antikolinerjik
Yüzde, göz kapaklarında, dudaklarda, dilde, ağızda hızlı koreiform hareketlerle karakterize, uzun yıllar a ntip siko tik tedavisi sonucu oluşan n örolo jik reaksiyon aşağıdakilerden hangisidir?
Kilo alımı
A) Akut distoni
B) Akatizi
Hist blokörü
Sedasyon
C) Nöroleptik malign sendrom
D) Parkinsonizm
Opiyat agonisti °q
Hipotermi
11.
E) Tardif diskinezi - Tardif diskinezi daha çok genç hastalarda görülür. - Antipsikotik ajanın kesilmesiyle daha kötüleşebilir.
Konstipasyon
-
İlacın daha patent bir antipsikotikle değiştirilmesiyle durum yatışabilir.
D oğru cevap: E D oğru cevap: D 12. 8.
Aşağıdakilerden hangisi a n tip siko tik ilaçların aşırı derecede hareketliliğe, sabit bir pozisyonda hareketsiz duramamaya yol açan yan etkisidir? A) Akut distoni
B) Akatizi
C) Nöroleptik malign sendrom
D) Parkinsonizm
İlacı kullanm aya başladıktan 24 saat sonra boyun ve yüz kaslarında şiddetli spazm ile birlikte acil servise başvuran hastada en olası tanı aşağıdakilerden hangisidir?
E) Tardif diskinezi - A katizi; antipsikotiklerin 5-60 günlük kullanımından sonra ortaya çıkan bir yan etkidir. -
Onaltı yaşında bir kız çocuğunda tanı konulamayan ve sürekli bulantı kusmaların eşlik ettiği bir karın ağrısı mevcuttur. Hastaya proklorperazin verilerek antiemetik tedaviye başlanır.
A) Tardif diskinezi B) Psödo-parkinsonizm sendromu
İlacın dozu azaltılmalıdır, Yeterli olmazsa propranolol veya benzodiazepinler verilir.
C) Seratonerjik sendrom D) Histerik reaksiyon
D oğru cevap: B
E) İlaca bağlı distonik reaksiyonlar 9.
A n tip siko tik ilaçların yol açtığı ekstrapiram idal yan etkiler aşağıdaki reseptörlerden hangisinin blokajına bağlıdır? A) Adrenerjik alfal
B) Kolinerjik M1
C) Dopaminerjik D2
D) GABAA
E) Serotonerjik 5-HT2 - Ekstrapiramidal yan etkiler bazal ganglionlardaki dopaminerjik reseptörlerin blokajına bağlıdır.
Doğru cevap: C
Soruda hastaya v e rild iğ i b e lirtile n p ro klo rp e ra zin ; antipsikotik bir ilaçtır. Antipsikotik ilaçlara ait en önemli yan etki ise ekstrapiramidal yan etkilerdir. Bu yan etkiler özellikle Dopamin (D)2 reseptör blokajına bağlı gelişirler. Antipsikotik İlaçların Ekstrapiramidal Yan Etkileri şunlardır: ■ A kut distonik reaksiyonlar: Okülogirik kriz ve belli bir kas grubunda kas spazmları (—►tortikolis, opistotonus) ile seyreder. Özellikle gençlerde ve ilk 1 hafta içinde oluşur. •
Parkinsonizm
• Akatizi (motor hareketlilik)
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
241
242
•
Perioral tremor (Rabbit sendromu)
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
• Tardif diskinezi: Bazal gangliyonlarda post - sinaptik D2 reseptör süper-sensitivitesine bağlı olarak gelişir. Aylar veya yıllar sonra oluşur. D o la yısıyla soruda reaksiyonlardır.
so ru lm a k
istenen
d isto n ik
“E kstra p ira m id a l yan e tk ile r (EPYE) oluşm a s ü re le ri ve te d a v ile ri” başlıklı tabloya bakınız.
a g o n istid ir. E kstrapiram idal to ksisite si, s e d a tif e tk is i ve a n tik o lin e rjik e tk ile ri çok az olan b ir a n tip s ik o tik tir. Seçeneklerde verilen diğer ilaçların önemli özellikleri aşağıda sıralanmıştır. K lo z a p in : E k stra p ira m id a l to k s is ite s i en az olan antipsikotiklerdendir (klozapin ve ketiapin gibi). Antikolinerjik etkileri fazladır ve oldukça fazla sedasyon oluşturur.
D oğru cevap: E
K e tiap in: En kısa etkili antipsikotiktir. Ekstrapiramidal toksisitesi en az olan antipsikotiklerdendir. Sedasyonu fazla oluşturur.
13. Ekstrapiram idal to ksisitesi, sedatif etkisi ve a ntiko lin erjik etkileri cok az olan antipsikotik aşağıdakilerden hangisidir?
Haloperidol: Kuvvetli dopamin 2 reseptör blokajı oluşturur. Ekstrapiramidal toksisitesi en fazla olan antipsikotiktir. A n tik o lin e rjik e tkile ri ve s e d a tif e tk ile ri ise çok az oluşturur.
A) Klozapin
B) Ketiapin
C) Haloperidol
D) Flufenazin
F lufenazin: Ekstrapiramidal toksisitesi, haloperidolden sonra en fazla olan antipsikotiktir. Sedatif etkisi azdır. Antiemetik ve antivertigo etkisi de vardır.
E) Aripipirazol A rip ip ira z o l, a tip ik a n tip s ik o tik le rd e n d ir ve serotonin 5HT2A re s e p tö r b lo k a jı y a p a ra k e tk in lik o lu ş tu ru r. A yn ı zam anda dopam in tip 2 re se p tö rle rin in p a rs iy e l
j
“A n tip s ik o tik ie rin yan e tk ile ri” başlıklı tabloya bakınız. D oğru cevap: E
Ekstra p ira m id a l yan e tk ile r (EPYE) o lu şm a s ü re le ri ve te d a v ile r i Oluşma süresi
Mekanizma
Tedavi
Özellik
Akut distonik reaksiyonlar
1-5 gün
Dopamin antagonizması
Antikolinerjik etkili parkinson ilaçlar, difenhidramin
L-Dopa tedavide kullanılmaz
Akatizi
5-60 gün
Dopamin antagonizması
Propranolol Benzodiazepinler Difenhidramin Nöroleptiği kes veya dozunu azalt
L-Dopa tedavide kullanılmaz
Parkinsonizm
5-30 gün
Dopamin antagonizması
Antikolinerjik etkili parkinson ilaçlar, Difenhidramin Amantadin
L-Dopa tedavide kullanılmaz
Nöroleptik matign sendrom
Haftalar
Dopamin antagonizması
Nöroleptiği acilen kes!!! Dantrolen/bromokriptin ver
%10 mortal
Perioral tremor (rabbit Sendromu)
Aylar yıllar
?
Antikolinerjik etkili parkinson ilaçlar Nöroleptiği kes
Tardiv diskinezi
Aylar yıllar
D2 reseptör Duyarlılığında artış
Nöroleptiği kes, yeni atipik nöroleptiğe başla Yüksek doz diazepam
ilerlemiş vakalarda tedavi zordur, irreversible olabilir.
A n tip s ik o tik ie r in yan e tk ile r i Extrapiramidal I Sedasyon toksisite Klorpromazin
Orta
Fazla
Tiyoridazin
Hipotansiyon (a-blokaj)
A n tik o lin e rjik Etki
En fazla Fazla
Flufenazin
fazla
Az
Çok az
Potens Düşük
A k tif m etaboliti olanlar + +
Fazla Yüksek
Haloperidol
Çok fazla
Az
Çok az
En az
Yüksek
Klozapin
En az
Orta
En fazla
En fazla
Orta
Olanzapin
Az
Az
Az
En fazla
Yüksek
Risperidon
Az
Az
Fazla
Aripiprazol
En az
Çok az
En az
En az
Ketiapin
En az
Fazla
Fazla
En az
+
Yüksek
+
Yüksek
+
1 2
‘
43 ■ B R K O B
A) Haloperidol
B) Tiyotiksen
C) Klozapin
Flufenazin etki gücü en yüksek olan piperazinli fenotiazindir. Antiemetik efor en belirgin nöroleptiktir. D oğru cevap: C
D) Olanzapin E) Risperidon
H aloperidol: Butirofenon türevidir. Droperidol de benzer kimyasal yapıya sahiptir. Parenteral formu da mevcuttur. Şiddetli ekstrapiramidal semptomlar oluşturur.
18. Aşağıdaki nöroleptiklerden hangisi Parkinson hastalığı seyrinde oluşabilen psikozun tedavisi için tercih edilen bir nöroleptiktir? A) Haloperidol
B) Tiyotiksen
C) Klozapin
D oğru cevap: A
D) Flufenazin E) Klorpormazin
Bu durum da yapılm ası gereken aşağıdakilerden hangisidir?
Klozapin: Tedaviye dirençli hastalarda faydalı olabilir. Çok az ekstrapiramidal toksisite oluşturur. Parkinson hastalığı seyrinde oluşabilen psikozun tedavisinde ilk seçenek ilaçtır. 5-HT2A, 5-HT2C, 5-HT6, 5-HT7 (serotoninerjik) reseptörlerinin antagonisti, H4 histaminerjik reseptörün ise agonistidir. Hastaların yaklaşık %2’sinde agranülositoza neden olabilir.
A) Tedaviye klozapin eklenmesi
D oğru cevap: C
15. Haloperidol kullanan bir şizofreni olgusunda kas krampları ve tortikollis gibi akut distoni belirtileri ortaya çıkıyor.
B) Haloperidolün kesilip hastanın gözlenmesi C) Difenhidramin verilmesi
19. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi ciddi agranülositoz yapar?
D) ilacın kesilip flufenazin başlanması E) Benztropin verilmesi Akut distoni genellikle çok ağrılıdır ve antikolinerjiklerle tedavi gerektirir. Klozapin eklenmesi bu belirtiyi ortadan kaldırmaz. Bu durumda en etkin tedavi antikolinerjik etkili benztropin, biperiden veya triheksifenidil gibi ilaçların kullanılmasıdır. A ka tizi, parkinsonizm ve ta rd if diskinezi nöroleptik kullananan hastalarda ortaya çıkan diğer ekstrapiramidal yan etkilerdir. Tardif diskinezi nöroleptiklerin genelde en geç ortaya çıkan ve geri dönüşsüz olabilen yan etkisidir. Dopamin reseptörlerinde upregülasyona bağlıdır. Kesin bir tedavisi yoktur. D oğru cevap: E
16. Aşağıdaki nörole ptikler içinde hangisi en belirgin sedasyon olu ştu ru r? A) Klorpromazin
B) Haloperidol
C) Risperidon
D) Ziprasidon E) Sertindol
Grup olarak fenotiazinler, özel olarak da alifatik fenotiazinler en fazla sedasyon oluşturan nöroleptiklerdir. Bu etki histamin ve asetilkolin reseptör blokajı derecesi ile ilişkilidir.
A) Amiltiriptilin
B) Nortiriptilin
C) Klozapin
D) Fluoksatin E) Perfenazin
Yeni kuşak nöroleptiklerden klozapinin en önemli yan etkisi agranülositozdur. Herfenazin fenotiyazin grubu bir nöroleptiktir. Lökopeni, hepatotoksik etki ve diğer nöroleptik grubu ilaçların yaptığı yan etkilere benzer yan etkiler ortaya çıkar. Nortriptilin bir trisiklik antidepresandır. Sağlıklı kişilerde sedasyon, depresyon hastalarında ise antidepresif etki yaparlar. Ortostatik hipotansiyon, antikolinerjik etkiler, tremorlar, belirgin yan etkilerindendir. Amitriptilin; trisiklik antidepresandır. En güçlü anti kolinerjik etkiye sahip trisiklik antidepresandır. Fluoksetin selektif seratonin reuptake blokörüdür. Depresyon tedavisinde kullanılır. Hafıza bozukluğu akatizi, menstruasyon bozuklukları yapabilir. D oğru cevap: C 20. Tedavisinin aniden kesilm esi sonucunda, diğer antipsikotiklerden farklı olarak çok kısa sürede oluşan şiddetli psikoz nüksüne neden olan a ntip siko tik ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Klozapin B) Haloperidol C) Klorpromazin
D oğru cevap: A
D) Sülpirid E) Aripipirazol
17. A ntiem etik etkisi en aüclü aşağıdakilerden hangisidir?
olan
nöroleptik
A) Klorpromazin
B) Tioridazin
C) Flufenazin
D) Haloperidol E) Pimozid
Klozapin 5-HT2A reseptör blokajı yapan atipik antipsikotiktir. Antipisikotik ilaçların kesilmesini takiben şizofreni relapsı ortalama 6 ayla olmakla birlikte klozapinde istisna olarak çok hızlı ve şiddetli bir relaps ihtimali vardır. Klozapin tedavisi agranülositoz tablosu dışında, kesinlikle aniden kesilmez. D oğru cevap: A
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
14. Aşağıdaki nöroleptiklerin hangisinin ekstrapiram idal to ksisitesi en güçlüdür?
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
244
21. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin kullanım ına bağlı insü lin rezistansı, hiperlipidem i ve obezite gibi m etabolik yan etkileri daha fazla oranda görülü r? A)
Klozapin
h ip o a k tif olduğu için klasik n örole ptikler etkili değildir. D oğru cevap: B
B) Tolbutamid
C) Sibutramin
D) Fenfluramin 24. Aşağıdakiferden hangisi m align sendrom tedavisinde kullanılır?
E) Kolestipol D iabetes m e llitu s , in s ü lin re z is ta n s ı, h ip e rlip id e m i, o b e z ite g ib i m e ta b o lik y a n e tk ile r i fa z la o la n a n tip s ik o tik le r ; k lo z a p in , k lo rp ro m a z in ve olanzapindir.
A) Meklizin
B) Tranilsipromin
C) Striknin
D) Baklofen
E) Dantrolen
• S ib utra m in : Obezite tedavisinde kullanılan SSRI türevi antidepresandır. •
F e n flu ra m in : O bezite te d a visin d e ku lla nıla n amfetamin türevidir.
• Tolbutam id: Sülfonilüre grubu oral antidiyabetiktir. •
K o lestipol: Safra asidlerini bağlayarak hipolipidemik etki oluşturan ilaçtır.
D oğru cevap: A
nöroleptik
DA NTRO LEN
Direkt olarak etkisini çizgili kasta gösterir. Sarkoplazmik retikulumdan Ca *2 salıverilmesini önleyerek çizgili kaslarda gevşeme yapar. Malign hipertermi, malign nöroleptik sendrom ile beyin ve omurilik lezyonlarına bağlı olarak gelişen spastisitenin tedavisinde i.v. infüzyon yoluyla uygulanır. R İL U Z O L (R IL U T E K )
22. A n tip siko tikle rin aşağıdaki yan etkilerinden hangisi ale rjik m ekanizm alarla oluşur? A) Ağız kuruluğu
B) Tıkanma sarılığı
C) Tardif diskinezi
D) Prolaktin azalması
E) İatrojenik Parkinsonizm Fenotiazinler bazen tıkanma sarılığına yol açarlar. Bu durum dozdan bağımsızdır, alerjik mekanizmalarla oluşur. D oğru cevap: B
23. Aşağıdaki nöroleptiklerden hangisi şizofreninin negatif sem ptom ları üzerinde daha etkilid ir? A) Tiyoridazi
ALS bulguları arasında kas güçsüzlüğü, kas atrofisi, spastisite, disartri sayılabilir. E tk ile ri -
Düşük dozlarda sedatif ve anksiyolitik, daha yüksek dozlarda hipnotik etki gösteren ilaçlardır.
-
Dozları daha da yükseltilirse bilinç kaybına neden olur. Bu amaçla çok kısa etkili barbitüratlar (tiyopental) ve midazolam kullanılır.
-
Çoğu a ntiko nvü lza n etki g ö ste rir. ***S e le k tif a ntiko nvü lza n etki g ö s te re n le r: fe n o b a rb ita l, mefobarbital, klonazepam, triazolam, flunitrozepam, bromazepam, nitrazepam, nordizaepam.
-
Çizgili kasları gevşetici etkileri de vardır. Hipnotiklerin SSS’de doz bağımlı olarak oluşturdukları etkiler: Uyuşukluk, Sedasyon, Somnolans (uyuklama), Uyku, Koma
B) Klozapin
C) Pimozid
D) Haloperidol E) Flupentiksol
E n d ika syo n la rı - A ş ırı b u la n tı k u s m a y ı e n g e lle m e k Proklorperazin (vertigoyu önler). -
Lateral amyotrofik skleroz (ALS) tedavisinde kullanılır. Glutamat NMDA reseptörlerinin antagonistidir.
iç in :
A lt s ın ıf P ro to tip Ana a ja n la r
Bipolar hastalığın manik fazı
v a ry a n tla r d iğ e r önem li
- Ajite depresyon tedavisi -
H ıçkırık, akro m e ga li (GH sa lg ısın ı azaltm ası nedeniyle): Klorpromazin
-
N örolept anestezi: Droperidol
-
Otizm
-
Kaşıntı: Prometazin
- O rg a n ik b e y in s e n d ro m u : halüsinasyonları giderir.
Benzodiyazepinler Klordiyazepoksit, diazepam, temazepam A lp ra zo la m , klonazepam F lurazepam , lorazepam , nitrazepam, oksazepam, triazolam B a rbitü ra tlar Fenobarbital, pentoborbital, tiyopental Sekobarbital, Metoheksital
D eliryum
ve
Karbamatlar Meprobamat
- Gilles de la Tourette sendrom u: Haloperidol
Alkoller Etanol Kloral hidrat
- A t ip ik n ö r o le p tik le r : Ş izo fre n in in n e g a tif se m p to m la rın ın (a fe k tif küntleşm e, konuşm a zorluğu) tedavisinde tercih edilir. Negatif semptom gösterenlerde dopam inerjik sistem normal veya
Diğerleri Buspiron, zolpidem, zaleplon
24\5
Hipnosedatifler nöronlarda bulunan GABAA/benzodiazepin reseptörü/klor kanalı kompleksini uyararak etki oluşturur. Gamaamino butirik asid (GABAA) postsinaptik nöron m em branında G ABAA re se p tö rle rin i aktive ederek bu re s e p tö rle re ke ne tli olan klo r ka na lını açarak hiperpolarizasyona ve nöronda inhibisyona neden olur. GABA A reseptörü ortasında klor kanalı olan pentamerik bir yapıdır. G A B A A re s e p tö r k o m p le ksin e b ağ la na rak etki g ö s te re n m addeler: a. Barbitürat ve diğer hipnosedatifler b. Etomidat ve propofol gibi genel anestezikler c. Etil alkol d. Zopiklon, Zolpidem (Atipik BDZ reseptör agonisti): Parsiyel agonist, BDZ den farklı bir bölgeye bağlanır, bağlanm ası GABA ta ra fın da n aktive edilm ez. Bağımlılık yapma potansiyeli daha düşüktür. Hipnosedatifler içinde fizyololjik uykuyu en az değiştiren ilaçlardır. Bu ilaçların etki profili barbitüratlara benzer. Bu nedenle sadece benzodiazepinler selektif etki gösterir. Sedatif-hipnotik ilaçlarla etil alkol ve genel anestezikler arasında çapraz tolerans vardır. İlaçların sedatif ve hipnotik etki dışındaki etkilerine karşı tolerans gelişir. Tek başlarına analjezik etki oluşturamadıkları için şiddetli ağrısı olan bir hastaya mutlaka narkotik analjeziklerle beraber uygulanmalıdır. A n k s iy o lit ik İla ç la r: B e nzo d ia zep inle r, B uspiron, H id ro k s iz in , E tanol, Beta b lokörler, Im ipram in, klomipramin. H ip n o s e d a tif İlaçlar: Benzodiazeopinler, Barbitüratlar, K lo ra lh id ra t, P a ralde hid , H idroksizin, G lu tetim id, Meprobomat, Antidepresanlar (opipramol, amitriptilin, doksepin), H1 blokörler (difenhidramin, prometazin).
A)
Klozapin
C) Loksapin
B) Haloperidol D) Molindon
E) Tiyoridazin - Tiyoridazin kendisinden daha aktif olan metaboliti mezoridazine dönüşerek etki gösterir. D oğru cevap: E
27. Aşağıdakilerden hangisi etkilerinden biri d eğ ild ir?
thioridazinin
yan
A) Akomodasyon felci B) Diare C) Ortostatik hipotansiyon D) Sedasyon E) Tardiv diskinezi Thioridazin fenotiyazinler olarak bilinen düşük potensli bir antipsikotik ilaçtır. Thioridazin diğer yüksek potensli (haloperidol, trifluperozin) ilaçlara göre daha fazla sedasyon, konstipasyon. akomodasyon felci ve ortostatik hipertansiyon yapar. Hemen hemen bütün antipsikotikler tardiv diskinezi yaparlar. Ama thioridazin ve klozapinde bu çok azdır. D oğru cevap: B
28. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi normal kullanım dozlarında anormal EKG’ye ve kinidin benzeri ilaçlarla alındığında artm ış kardiyotoksisiteye neden olur? A) Haloperidol B) Klonazepam C) Klozapin D) Thioridazin
Sedatif-hipnotik etkileri ile eliminasyon yarı ömürleri arası nda doğru orantı yoktur bunun nedeni etkilerinin redistrübisyon yoluyla sonlanmasıdır. İlaç vücuttan atılmadan etkisi sonlanmaktadır.
Thioridazin kinidin benzeri etkiye sahiptir ve doz aşımı durumlarında aritmilere ve iletim bloklarına neden olabilir.
D oğru cevap: E
D oğru cevap: D
25. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi şizofrenide duygusal küntlük ve antisosyal davranışların düzeltilm esinde etkindir?
29. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi belirgin m iktarlarda retinada b irik ir ve retinayı hasara uğratır?
E) Lityum
A) Thioridazin A) Klorpromazin
B) Haloperidol
B) Klorpromazin
C) Olanzapin
D) Flufenazin
C) Klonazepam
E) Tiyotiksen A n tipsiko tik etkisine ek olarak, olanzapin şizofrenik h astalarda görülen duygusal küntlük ve antisosyal davranışı azaltır. Belirgin antikolinerjik ve ekstrapiramidal etki oluşturmaz.
Doğru cevap: C
D) Lityum E) Haloperidol Thioridazin güçlü antim uskarinik etki gösterir. Ayrıca retinada hasara neden olur. Thioridazinde anti-muskarinik etki diğer fenotizayinlere göre çok daha yüksektir. Bu etkisi nedeniyle ekstrapramidal yan etki görülme olasılığı çok azdır. Thioridazin retinada birikir ve ileri aşamalarda
SANTRAL SINIR SİSTEMİ
26. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin antip siko tik etkisi ilacın a k tif m etabolitine bağlıdır?
E tki m eka nizm ası:
246
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
retinitis pigmentosaya benzeyen bir durum oluşur.
34. Aşağıdakilerden etkisi d e ğ ild ir?
hangisi
a ntip siko tik
ilaçların
D oğru cevap: A
30. Aşağıdaki antip siko tik ilaçlardan ekstrapiram idal yan etkisi en azdır? A)
Flufenazin
B) Uyku hali
C) Parkinson
D) İnfertilite
hangisinin
B) Tioridazin
C) Klorprotiksin
A) Sinüs aritmisi
D) Haloperidol E) Perfenazin
E) Ağız kuruluğu Antipsikotik ilaçlar bağımlılarca kullanılmaz. Bu onlarda kötü bir durum yapar. Antipsikotikler duyuları baskılar, idrar retansiyonuna ve ağız kuruluğuna neden olur. Bu ilaçlar dopamin antagonisti olduğu için hiperprolaktinemi amenore, galaktore ve infertiliteye neden olabilir. Kedasyon bazı ilaçları kullananlarda sık görülür.
Tioridazin fenotiazin türevi nöroleptiktir. Farmakolojik etkiler klorpromazine çok benzer. Fakat tioridazin ekstrapiramidal yan tesirleri en az oluşturan fenotiazin türevi oluşuyla diğerlerinden ayrılır, tüm nöroleptikler içinde en fazla ekstrapiramidal yan etkisi olan haloperidoldür.
D oğru cevap: A
D oğru cevap: B
35. Aşağıdaki antipsikotiklerden hangisi kimyasal olarak tris ik iik , te trasiklik ve diğer bilinen ajanlardan farklıdır?
31. K ardiyotoksisitesi hangisidir? A)
en
fazla
Sulpirid
olan
nöroleptik
A) Molindon
B) Haloperidol
C) Loksapin
DjAmoksapin E) Trazodon
B) Flaloperidol
Tioridazin kardiyotoksitesi en fazla olan antipsikotiktir.
Trazodon antidepresan etkisini nörepinefrin ve serotonin reuptake’ini inhibe ederek gösterir. Bu ilacın uzun etki süreli metaboliti olan m-klorofenil piperazin serotonin reseptörünü stimüle eder.
D oğru cevap: C
D oğru cevap: E
C) Tioridazin
D) Klorpromazin E) Flufenazin
32.
N öroleptiklerden hangisinin fo to se n sitivite meydana gelebilir?
kullanımında
A) Klorpromazin
B) Klozapin
C) Haloperidol
D) Trifluoperazin E) Perferazin
36. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kim yasal olarak tiyoksantin, butirofenon ve fenotiya-zinlerden farklı bir tris ik iik a ntip siko tik ajandır? A) Haloperidol
B) Thioridazin
C) Loksapin
D) Perfenazin E) Tiotiksen
Fotosensitivite, klorpromazine has bir etkidir. % 5 dermatit şeklinde olur. İrreversbl’dir. Kolestatik sarılık da en sık klorpromazinde olur. Klozapin prolaktin seviyelerini çok az yükseltir.
Loksapinlerin etkisi fenotiyazinlerin etkisine benzer. Fenotiyazinlere göre daha az sedasyon daha az kilo alma ve daha az ekstrapramidal semptomlar verir.
D oğru cevap: A
D oğru cevap: C
33. Aşağıdaki a n tip siko tik ilaçlardan hangisi diabetik ya da diabete eğilim i olmayan kimselerde kullanılm am alıdır?
37. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi şizofreninin tedavisinde ilk kullanılacak ajanlardan olup d ihidroindolondur?
A) Klorprotiksen
A) Thioridazin
B) Haloperidol
B) Thioridazin
C) Tiotiksen
D) Molindon
C) Flupenazin D) Haloperidol E) Klorpromazin Fenotiyazinler endokrin sistemde birçok etkiye sahiptir. Klorpromazin glukoz toleransını insülin salınımını bazı hastalarda önemli derecede bozabilir. D oğru cevap: E
E) Amoksapin Molindon orta derecede sedasyon yapar. Aktivitede artış yapar. Molindan retiküler aktive edici sistem üzerinden kaslarda gevşeme ve inkordinasyon yapmadan, öfori yapar.
Doğru cevap: D
247
istenm ediği uygun olan
e
\ Hücre dışı
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
38. Sedasyon ve hipotansiyonun durum larda kullanıma oldukça a n tip siko tik hangisidir? A) Haloperidol B) Molindon C) Loksapin D) Amoksapin E) Klorpromazin
Haloperidolün klorpromazine göre daha az sakinleştirici etkisi vardır. Ancak aynı derecede ekstrapramidal sendrom yan etkilerine sahiptir. Haloperidol çocuklukta birçok davranış bozukluğunda kullanılır. D oğru cevap: A D oğru cevap: B 39. Haloperidol tedavisinde rijidite, trem or ve akinezi gibi durum ların thioridazin tedavisinde göre daha sık görülm e nedeni hangisidir? A) Haloperidol dopamin salınımını presinaptik yola inhibe eder
41. Antikonvülzan bozukluğunun hangisidir?
B) Thioridazin beyinde muskarinik reseptörleri daha fazla bloke eder
A) Klorpromazin
C) Haloperidol D2 reseptörlerine daha düşük affinite gösterir
C) Klonazepam
D) Haloperidol striatumdaki aktive eder
E) Haloperidol
E) Thioridazinin güçlüdür
GABA respeptörlerini
adrenerosepetör
blokajı
daha
Haloperidolde parkinson benzeri yan etkiler thioridazine göre daha sık görülür. Thioridazin daha güçlü antimuskarinik etki gösterir bu da ekstrapramidal yan etkilerini azaltır. Bu etkinin nedeni antimuskarinik etkinin nigrostriatal yolda dopamin blokajının yaptığı yan etkiyi azaltmasıdır. Diğer olabilecek mekanizmada haloperidolün D2 blokajının daha güçlü olmasıdır.
B) Bromokriptin D) Lityum
Klonazepam bipolar duygulanım bozukluklarında etkilidir. Ancak esas kullanım yeri petit mal epilepsinin tedavisidir. D oğru cevap: C
42. Aşağıdaki nöroleptikferden hangisini kullanan hastalarda g likozüri görülür? A) Tiyoridazin C) Pimozid
D oğru cevap: B
A) Klozapin B) Karbamazepin C) Bromokriptin D) Haloperidol E) Thioridazin K arbam azepin bip ola r duygulanım bozu klu kların ın profilaksisinde ve mani tedavisinde kullanılabilir. Yaşlı hastalarda trigeminal nevralji tedavisi olan hastalarda agranülositoz oluşabilir.
B) Flufenazin D) Haloperidol E) Fizostigmin
D oğru cevap: C 40. Lityum kullanılamayacak hastalarda bipolar duygulanım bozukluklarında kullanılabilen ve hem atotoksik potansiyeli olan ilaç hangisidir?
olarak ve bipolar duygulanım tedavisinde kullanılan ilaç
248
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
(----------------------------------------------------------------------------- 'n
A n tid e p re s a n la rın te ra p ö tik ku lla n ım la rı;
ANTİDEPRESAN İLAÇLAR VE MANİ TEDAVİSİ
- Majör unipolar depresyon - Bipolar depresyon
V___________________________________________________ t
- Enürezis - Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
Mani/Bipolar hastalık tedavisinde kullanılan ilaçlar A kut tedavi
- Obsesif- kompulsif bozukluk - Post-travmatik stres bozuklukları
Profilaksi
• Lityum* • Hipnosedatifler (Benzodiazepinler) • Antipsikotikler (Olanzapin, Ziprasidon, Aripiprazol) • Antiepileptikler (Valproik asit, Lamotrijin, Fenitoin, Topiramat) • Karbamazepin
- Panik agorofobi sendromu
• Lityum* • Karbamazepin
- Kronik ağrı D oğru cevap: B
2.
A)
* Lityum akut mani tedavisinde etkili olsa bile günümüzde bu amaçla kullanılmaz, çünkü belirgin etkisi geç dönemde ortaya çıkar
1.
Antidepresanların kullanım ının durum hangisidir?
vanlıs
olduğu
Aşağıdaki antidepressan ilaçlardan hangisinin eiim inasyon yarı öm rü daha kısadır? Bupropion
B) Amitriptilin
C) Klomipramin
D) Protriptilin E) Nefazodon
Antidepresan ilaçlar oldukça geniş bir gruptur. Ancak TUS sınavında çok sorulurlar. Bu nedenle bu ilaçları tekrar hatırlamak gerek:
A) Enürezis B) Şizofreni C) Kronik ağrı D) Bipolar depresyon E) Obsesyon
Antidepresan İlaçlar
Uptake inhibitörleri *Mirtazapin (5-HT/NA)
M A O enzim inhibitörleri
- Bupropion (DA/NA?) - Nefazodon (5-HT) - Trazodon (5-HT) - Atomoksetin (NA) - Duloksetin (NA/5-HT) - Reboksetin (NA)
*Mirtazapin otoreseptör blokajı yaparak sinaptik aralığa serotonin salınımını arttırır. Uptake blokajı yapmaz. Mianserin de benzer etki mekanizmasına sahiptir. Bununla birlikte mianserin az da olsa noradrenalin uptake’ini bloke eder.
Antidepresan ilaçların sınıflandırılması
A n tid e p re s s a n ilaçlar:
•
M ia nse rin : A p la s tik anemi oluşturabilir. Uptake blokajını çok az yapar. Asıl etkilerini mirtazapin gibi otoreseptör blokajı yapıp sinaptik aralıkta serotonin salınımını arttırarak oluşturur. Postsinaptik 5HT-2A reseptörlerini bloke ederek de antidepresan etki oluşturur.
•
Bupropion:DopaminvedahaazorandaNoradrenalin re-uptake blokajı yapar. Terapötik dozlarda bile konvülsiyon oluşturabilir. Yapı olarak amfetaminlere benzer, sedatif etkisi yoktur. Anksiyolitik olarak kullanılmamalıdır. Sigara bağım lılığı tedavisinde kullanılır, iştahı azaltır.
D oğru cevap: A
4.
Aşağıdaki antidepresanlar içinde ekstrapiram idal yan etkisi en fazla olan hangisidir? A) İmipramin
B) Protriptilin
C) Doksepin
D) Trazodon E) Amoksapin
D oğru cevap: E
3.
Aşağıdaki antidepresanlardan hangisinin etkinliği serotonin reseptör blokajına bağlı d e ğ ild ir? A) Fluoksetin
Trisiklik bir antidepressan olan amoksapin; bir antipsikotik olan loksapinin (birdopamin reseptör blokörü) metabolitidir ve kendiside bir dopamin reseptör blokörüdür. Yani hem bir antipsikotik hemde antidepressandır. Ekstrapiramidal yan etkisi belirgin olan antidepresandır.
B) Nefazodon
Genel olarak antidepresan ilaçlar ekstrapiramidal yan etkiler oluşturmamaktadırlar.
C) Mirtazapin
İmipramin ve Protriptilin birer trisiklik antidepresandır.
D) Mianserin E) Trazodon F lu o k s e tin , s e le k tif s e ro to n in re -u p ta k e b lo k e rle ri (SSRI) antidepresandır. A s ıl e tk is i, s e ro to n in in nörona g e ri a lim in i bloke ederek s in a p tik ara lıkta se ro to n e rjik a k tiv ite y i arttıra rak, antidepresan e tk ile r o lu ştu ru r. Nefazodon, trazodon, mianserin ve mirtazapinin atipik antidepresanlardır. Antidepresan ve anksiyolitik etki oluşturma mekanizmaları kompleks olmakla birlikte, etkileri önemli ölçüde postsinaptik serotonin 2A (5-HT 2 A ) reseptör blokajına bağlıdır.
Trazodon, kronik insomnia tedavisinde kullanılan bir atipik antidepresandır. Priapizm’e neden olabilir. Doksepin, antihistaminik etkili bir antidepresandır. D oğru cevap: E
5.
Aşağıdakilerden hangisi trisiklikantidepresanların b ir e tkisi d e ğ ild ir? A) Prokonvülzan B) Sedasyon
A T İP İK A N T İD E P R E S A N L A R
•
N e fa z o d o n : A n tik o lin e rjik ve se ksüe l yan etkileri azdır. Sedasyon oluşturur. En kısa e tkili antidepresandır.
• Trazodon: Sedasyon ve priapizm oluşturur. Trazodon; kronik insomnia tedavisinde kullanılır (doksepin gibi). Noradrenalin geri alimim bloke etmez. •
N efazo do n / T ra zo d o n : 5HT-2A reseptörlerini bloke ederek antidepresan etki oluştururlar. Ayrıca uptake’ide bloke ederler
•
Mirtazapin: A nthistam inik etki gücü en yü ksektir ve en sedatiftir. Kilo alımına neden olur. Otoreseptör blokajı yaparak, sinaptik aralığa serotonin salınımını arttırır. Postsinaptik 5HT-2A reseptörlerini bloke ederek de antidepresan etki oluşturur.
C) Mental konsantrasyon azalması D) Psikozlu hastalarda psikozun baskılanması E) Antikolinerjik yan etkiler T ris ik lik A n tid e p re sa n la r (TAD) adı üstünde depresyon ila çla rıd ır, a n tip s ik o tik e tk ile ri yoktur. B ir antidepresan ilacın aynı zam anda prokonvülzan olm ası b ir ç e liş k i g ib i görünse de b ir g erçektir. S a ntra l S in ir S is te m in d e d e p re syo n y a p tığ ı halde prokonvülzan olan ilaçlar • Antidepresanlar • A n tip s ik o tik le r • A n tihista m in ikle r • O piyatlar
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
249
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
Hem a ntid ep re san hem de a n tip s ik o tik e tk ili ila ç la r
8.
T risiklik antidepresan yan etkilerinden hangisi m uskarinik reseptör aracılığıyla oluşm az?
• Am oksapin ■ Sülpirid
A) Ağız kuruluğu B) idrar retansiyonu
T ris ik lik A n tid e p re s a n la r (TAD)
C) Taşikardi
•
Prokonvülzandırlar
•
P sikozlu h asta larda görülebilir.
p sikozun
D) Ejekülasyon disfonksiyonu
agrevasyonu
E) Görme bulanıklığı
•
Sedasyon oluştururlar.
•
Mental konsantrasyonu azaltırlar.
TRİSİKLİK ANTİDEPRESANLARIN YAN ETKİLERİ
• Antikolinerjik yan etkileri bulunmaktadır. 1- M u s k a rin ik re s e p tö r aracılığıyla;
D oğru cevap: D
- Ağız kuruluğu - İdrar retansiyonu 6.
O bsesif ko m p ulsif hastalıkta en etkili olan tris ik lik antidepressan aşağıdakilerden hangisidir? A)
İmipramin
C) Klomipramin
- Konstipasyon - Hafıza bozukluğu
B) Amitriptilin
- Taşikardi
D) Protriptilin
- Görme bulanıklığı
E) Nortriptilin
2- H istam in-1 re s e p tö rle ri a racılığıyla;
Obsesif-kompülsif hastalığın tedavisinde ilk ilaç; bir trisiklik antidepresan olan klomipramin’dir. Antidepresan konusu oldukça zor bir konudur.
- Sedasyon - Kilo alma - Hipotansiyon
D oğru cevap: C 3- a1 a d re n o re s e p tö r aracılığıyla; 7.
Bunlardan hangisi im ipram in ile doğrudan ilgili d e ğ ild ir? A) Ortostatik hipotansiyon B) Poliüri
Postural hipotansiyon
-
Refleks taşikardi
-
P ra zosinin a n tih ip e rta n s if potansiyalizasyonu
e tkisin in
4- a2 adren o re s e p tö r a racılığıyla
C) Sedasyon
- Klonidinin antihipertansif etkisinin blokajı
D) Sinüzal taşikardi E) Görme bulanıklığı
5- S e ro to n in 5 -H T 2-rese ptö r ara cılığıyla - Hipotansiyon
İmipramin, bir trisiklik antidepressandır. Bu ilaçların pek çok farklı yan etkileri bulunmaktadır.
- Ejekülasyon disfonksiyonu - Migren atağı
T R İS İK LİK AN TİDEPRESSANLARIN B E LLİ BA ŞLI YAN ETKİLERİ: • Antikolinerjik (AK) yan etkiler: Bu yan etki sonucunda sinüzal taşikardi ve kalpte aritmojen etki ortaya çıkar. Bu ilaçlar yüksek dozda ventriküler aritmiler oluşturabilirler. Yine AK yan etkiler nedeniyle siklopleji ve buna bağlı olarak görme bulanıklığı yaparlar. •
Periferik damarlarda alfa blokör etki ile ortostatik hipotansiyon oluşturabilirler.
•
Histamin reseptörlerini bloke edebilirler; sedasyona neden olabilirler.
Yukarıda belirtildiği gibi, imipraminin antikolinerjik yan etkileri vardır. Tüm antikolinerjikler miksiyonu zorlaştırırlar. Bu nedenle bu ilaçlar poliüri yapmazlar.
Doğru cevap: B
6- D iğer - Tremor - Konvülsiyonlar - Psikoz ve yoksunluk sendromların şiddetlenmesi D oğru cevap: D
9.
Aşağıdaki antidepresan ilaçlardan hangisi yüksek dozlarda alındığında en ö ld ürü cüd ür? A) MAO inhibitörleri B) ikinci jenerasyon ilaçlar C) Selektif serotonin reuplake inhibitörleri (SSRI) D) Üçüncü jenerasyon ilaçlar E) Trisiklik antidepresanlar
1
51
Trisiklik antidepresan ilaçlar intihara eğilimi olan hastalar için çok tehlikelidir. Hastaya sınırlı sayıda ilaç verilmeli ya da aile üyelerinden birine emanet edilmelidir. D oğru cevap: E
10.
T risiklik antidepresanların aşağıdakilerden hangisidir?
etki
mekanizması
a. KVS: Ortostatik hipotansiyon (tolerans gelişir) ve refleks taşikardi meydana gelir. Imipramin kinidin benzeri antiaritmik etki gösterir. b. A n tik o lin e r jik e tk ile r: M uskarinik reseptörleri bloke ederler. Yakın görme bozukluğu, ağız ve ciltte kuruluk, kabızlık gibi belirtiler ortaya çıkar.** En güçlü antikolinerjik etkiye sahip TAD amitriptilindir (konfüzyon). c. Analjezik etki: Klomipramin, amitriptilin ve imipramin analjezik etki gösterir ve morfinle beraber verildiğinde analjezik etkinlik artar.
A) GABA etkinliğinini artırılması B) Glisin etkinliğinin azaltılması C) Nörotransmitter yıkımının azaltılması
D) Nörotransmitter uptake’inin önlenmesi E) Klor kanallarının açılması
TRİSİKLİK ANTİDEPRESANLAR Im in o d ib e n z il tü r e v le r i: im ip ra m in , klom ipram in, desipramin, trimeprimin
Etki m ekanizm ası: TAD serotonin, noradrenalin ve dopaminin nöronal reuptake’ini bloke eder, serotoninerjik, alfa-adrenerjik, muskarinik ve histamin reseptörlerini bloke eder. D oğru cevap: D
11. Aşağıdakilerden m ekanizmasıdır?
hangisi
im ipram inin
etki
D ibe nzo ksep in tü re v le ri: doksepin (oral verildiğinde biyoyararlanımı en düşük olan TAD)
A) Dopa dekarboksilazı inhibe eder
Im inostilben türevleri: opipramol
C) Dopamin reseptörlerini bloke eder
Dibenzodiazepin türevi: dibenzepin
D) Biyojenik aminlerin sinir ucundan geri alimim inhibe eder
D e h id ro d ib e n z o s ik lo h e p ta n tü re v le ri: am itriptilin, n o rtrip tilin , p ro trip tilin (Yarı ömrü en uzun TAD antidepresan)
E) Asetil dekarboksilazı inhibe eder
F a rm a ko kin e tik Ö ze llikle ri: Plazma proteinlerine yüksek oranda bağlanır ve fenitoin, fe n o tiya zin grubu n ö ro le p tik le r ve aspirin , tris ik lik antidepresanların plazma proteinlerine bağlı fraksiyonunu kompetisyon yoluyla azaltır. İmipramin ve amitriptilin ön ilaçlardır. İm ipram in desipram ine, am itriptilin ise nortriptiline dönüşür. Karaciğerde CYP2D6 enzim grubu tarafından metabolize edilir. Bu enzim genetik polimorfizm gösterir dolayısıyla ilaçların metabolize edilme hızı kişiye göre farklılık gösterir. Fluoksetin, paroksetin ve kinidin bu enzimi inhibe eder. C YP 3A 4 e n z im in i in h ib e e de n ila ç la r: N ifedipin, simetidin, ketokonazol, eritromisin. Bu ilaçlar da trisiklik antidepresanların eliminasyon yarı ömrünü uzatır. Trisiklik antidepresanlar (TAD) fluoksetin ile beraber verilmez çünkü TAD’ın plazma düzeyi artar ve zehirlenme tablosu meydana gelebilir. E tk ile ri: S a ğlıklı kişide se dasyon, d epresyon h asta ların da antidepresif etki yapar. Etkileri tedaviye başlandıktan yaklaşık 15 gün sonra ortaya çıkar. Uykuda REM dönemini kısaltır; non-REM’i uzatır. Şartlandırılmış hayvanlarda sakınm a reaksiyonunu önler ancak kaçma yanıtını etkilemez (Nöroleptikler g ib i).
B) Muskarinik reseptörleri bloke eder
Biyojenik aminlerin sinir ucundan geri alimim inhibe eder. Bunun yanında yan etki olarak antikolinerjik etkiside vardır. D oğru cevap: D
12. Aşağıdakilerden hangisi trisiklikantidepresanların etkisidir? A) Dar açılı glokomu presipite eder B) Oral levodopanın absorbsiyonunu artırır C) Guanetidinin antihipertansif etkisini artırır D) Hipertansif kriz E) Bradikardi T r is ik lik a n tid e p re s a n la r a n tim u s k a rin ik e tk ile ri nedeniyle dar açılı glokom p re sip ite ederler. Bunlar ortostatik hipotansiyon, taşikardi yaparlar. Guanetidin sinir ucuna reuptake yoluyla girer. Trisiklik antidepresanlarda reuptaki bloke ettikleri için guanetidinin etkisini yok ederler. Levodopanın gastrointestinal absorbsiyonunu azaltırlar. D oğru cevap: A
■ ■ ■ ■ ■ ■ I
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
M
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
13.
Yüksek doz a m itrip tilin içen b ir aşağıdakilerden hangisi görülm ez?
kimsede
f
A) Asidoz B) Kuru ve sıcak deri C) Toplu iğne başı pupiller (aşırı miyozis) D) Koma ve şok E) Hipotansiyon Trisiklik antidepresanlar antikolinerjik etki gösterirler bu da kuru deri, barsak seslerinde azalma, taşikardi ve midriyazis görülür, a reseptörler bloke olduğu için hipotansiyon sıklıkla görülür.
J
V
• MAO inhibitörü kullananlarda serotonin yıkımı azalacağı için, S S R I’leri ku lla n ılırk e n dikkatli olunm alıdır. Bu iki ilaç beraber kullanılırlarsa; serotonin sendrom u oluşur: Mental durumda hızlı değişmeler, hipertermi, aşırı terleme, kas rijiditesi, hiperrefleksi, motor koordinasyon bozukluğu, penil ereksiyon vb. Bu durum letal olabilir.
Lidokain Endikasyonları • D ijita l intoksikasyonu • T risik lik an tidepresan intoksikasyonu • A k u t M y o k a r t e n fa rk tü sü son rası
V
%
Eğer kişi non-selektif MAO inhibitörü kullanılmış ise; yiyeceklerle alınan tiramin parçalanamaz. Bu nedenle MAO inhibitörü kullanan bir kişi; peynir, bira ve kırmızı şarap gibi fazla miktarda tiramin içeren bir yiyeceği tüketmemelidir. Tiraminin bir kısmı oktopamine dönüşür. Oktopamin ise; NA'in yalancı nörotransmitteridir. Yani; non-selektif MAO inhibitörleri yalancı nörotransmitter oluştururlar. MAO-A inhibitörleri ile bu durum oluşmaz. Çünkü MAO-A’dan kaçan tiraminin büyük kısmı MAO-B tarafından parçalanmaktadır.
J
D oğru cevap: B
D oğru cevap: C 14.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin toksikasyonunda hem operfüzyon veya hem odiyaliz işe varamaz? A) Karbamazepin
B) Prokainamid
C) Teofilin
D) Trisiklik antidepresanlar
16. Serotonin sendrom uyla ilg ili ifadelerden hangisi doğrudur?
aşağıdaki
A) Hipertermi, kas rijiditesi ve vital bulgularındaki değişikliklerle karakterizedir.
E) Valproik asit - T ris ik lik a n tid e p re sa n la r, a m fetam inler, benzodiazepinler dokulara çok fazla dağıldıkları için dializle uzaklaştırılamazlar. D oğru cevap: D
B) 3. jenerasyon antidepresanlarla non sedatif antihistaminiklerin kombinasyonu sonucu oluşur. C ) SSRI oluşur
ile
asetilkolinin
kombinasyonu
sonucu
D ) Sinaptik aralıkta seratonin azalır ve myoklinus oluşur E) Hastanın yüzüstü yatırılmasıyla bir saat içinde geçer
15.
Aşağıdaki antidepresan ilaçlardan hangisi m onoam ino oksidaz (MAO) enzim inin nonse le ktif inhibitörüdür?
SSRI ve MAO inhibitörlerinin kombinasyonu neticesinde sinaptik aralıkta serotonin miktarı artar ve serotonin sendromu gelişir.
A) İmipramin
B) Tranilsipromin
C) Desipramin
D) Venlafaksin
Hipertermi, kas rijiditesi ve vital bulgularda değişiklikler gözlenir.
E) Sertralin
D oğru cevap: A
Non-Selektif MAO İnhibitörleri depresyon tedavisinde kullanılan eski ilaçlardır. 90’lı yıllarda birkaç kez TUS sorusu olarak isimleri sorulmuştur: Non-Selektif MAO inhibitörleri:
17. Hiperterm i kas rijiditesi, m yoklonus, mental status ve vital bulgularda hızla d eğişikliğe yol açabilen ilaç kom binasyonu hangisidir?
FENELZİN: En uzun etkilidir.
A) Selektif serotonin reuptake inhibitörleri + Lityum
TRANİLSİPROMİN: En kısa etkilidir.
B) Selektif serotonin Antipsikotikler
PARGİLİN / İSO KARBO KSAZİD FENİPRAZİN / İPRONİAZİD •
/
NİALAM İD
/
Bu ilaçlar gastrointestinal sistemde MAO enzimi tarafından yıkılan bir sempatomimetik olan tiramin içeren yiyeceklerle beraber kullanılmamalıdırlar.
reuptake
inhibitörleri+
C) Selektif serotonin reuptake inhibitörleri-*- Trisiklik antidepresanlar D) Selektif serotonin Genzodiazepinler
reuptake
inhibitörleri
+
E) Selektif serotonin reuptake inhibitörleri + MAO inhibitörleri
Selektif serotonin reuptake inhibitörleri bir monoamino oksidaz inhibitörü varlığında kullanılırsa, önemli bir farm akodinam ik etkileşim olabilir. Artm ış monoamin depolarına salınımdan sonra reuptake inhibisyonunun eklenmesinin sinapslarda bir s e ro to n in sendrom una yo l açan b e lirg in se ro to n in artışıyla so nu çla nd ığ ı d ü ş ü n ü lm e k te d ir. Bu s e n d ro m h ip e r te rm i, kas rijid ite s i, m yoklon u s, m etal durum d e ğ işiklikle ri ve vital bulgularda değ işiklikle karakterizedir.
MAO tip A selektif olarak serotonin ve nörepinefrin yıkımını sağlar. MAO tip B enzimini selektif bloke eden selejilinin kullanım yeri parkinson hastalığının tedavisidir, moklobemid kısa etki sürelidir. D oğru cevap: C
21. Aşağıdakilerden hangisi antidepresan kullanılan bir MAO inh ibitö rü dü r?
olarak
D oğru cevap: E
18. MAO inh ibitö rle riyle ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) MAO-B inhibitörleri daha etkilidir B) Sinir uçlarında sadece dopamin birikmişse toksik olabilir
A) izokarboksazid
B) Klozapin
C) Fluoksetin
D) imipramin E) Amoksapin
Tranilsiprom in, izokorboksazid, fenelzin, maklobemid ve nialamid gibi MAO inhibitörleri fobi ve hipokondriyazis gibi anormal depresyon tedavisinde kullanılır. D oğru cevap: A
C) MAO’yu irreversibl bloke ederler D) İlk geçiş etkisiyle toksik metabolitleri oluşur E) Sinaptikaralıkta seratoninden oluşumuna yol açarlar
çok nörepinefrin
MAO’yu irreversibl bloke ederler ve sinaptik aralıkta serotonin, nörepinefrin ve dopamin birikimine yol açarlar. Tiraminden zengin gıdalarla birlikte alındıklarında adrenerjik aminlerin salınımına bağlı hipertansif krize neden olurlar. D oğru cevap: C
19. MAO inh ibitö rü alan bir kişide tiram in içeren yiyeceklerin yenmesi ile ortaya çıkan hipertansif reaksiyon hangi mekanizma ile ortaya çıkar? A) Norepinefrin’in presinaptik nörondan deşarjı ile B) Dopamin yıkımını engellemesi C) Direkt a-mimetik etki D) |B-reseptör blokajı
22. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi MAO inhibisyonu ve amfetam in benzeri etki gösterir? A) Klorpromazin
B) Meskalin
C) Meprobomat
D) Tranilsipramin E) Klordiazepoksit
Tranilsipram inin hızlı oluşan etkileri amfetamin benzeri etki ile olur ve antidepresan etkinin devamıda MAO inhibisyonu ile olur. D oğru cevap: D
23. Serotoninin nöronlara geri alim ini hızlandırarak etkisini gösteren antidepresan aşağıdakilerden hangisidir? A) Sertralin C) Tianeptin
E) Dopamin reuptake’nin hızlanması Tiramin, tirozin aminoasidinin bir yan ürünüdür. Beklemiş peynir, bira ve şarap gibi fermente maddelerin içerisinde bol miktarda bulunur. Tiramin MAO tarafından yıkılır. MAO inhibitörü olan bir kişide tiramin yıllam ayacağından sinir ucundaki noradrenalinin bulunduğu vezikülden sinaptik aralığa boşaltmasına neden olur. Sonuçta norepinefrin’nin sinir ucuna salınm ası sonucu sem patom im etik etki gözlenir. D oğru cevap: A
B) Bupropion D) Viloksazin E) Mianserin
D oğru cevap: C
24. Aşağıdaki antidepresan ilaçlardan hangisinin noradrenalin re-uptake’i üzerine belirgin etkisi y o k tu r? A) imipramin
B) Amitriptilin
C) Desipramin
D) Venlafaksin E) Paroksetin
20. MAO tip A ’yı se le ktif olarak inhibe eden 12 saat gibi kısa yarı ömrü olan ilaç hangisidir? A) Selejilin B) izokarboksazid C) Moklobemid D) Amoksapin E) Sertralin
Antidepresan (AD) ilaçlar; merkezi sinir sistemindeki özellikle katekolaminerjik ve serotonerjik aktiviteyi arttırarak etki gösterirler. Bu ilaçlar merkezi sinir sistemine noradrenalin ve serotonin geri-alımını engellerler ve bu maddelerin sinaptik aralıkta birikmelerine yol açarlar. Bu ilaçlara re-uptake in h ib itö rle ri denir. Bu inhibitörler esas olarak non-selektif ve selektif olarak iki gruba ayrılırlar. Selektif olanlar ise ya serotonine ya da noradrenaline selektiftirler.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
Soruda bahsedilen; “noradrenalin re-uptake’i üzerine belirgin etkisi yoktur” ibaresinden anlaşılması gereken, s e ro to n in geri- aiım ına s e le k tif AD ila çla r olmalıdır. Bu ilaçlara selektif serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI) denir. Bu ilaçlar esas olarak serotoninin geri alimim bloke ederek, sinaptik kavşaklarda serotonini biriktirirler ve serotonerjik aktiviteyi arttırırlar. Bunların isimleri
S e ç e n e k le rd e k i te k a n ti-H IV ila ç p ro te a z enzim inhibitörü olan fosam prenavir’dir. Kolay b ir soru, çünkü seçeneklerdeki tek antiviral fosam prenavirdir. D epresyona Neden O labilen İla çla r •
R ezerpin: V e ziküle r antihipertansiftir
amin
kapı
blokörü
• A lfa 1 blokörler: Hipertansiyon ve benign prostat hiperplazisinde kullanılırlar •
Beta blokörler: Hipertansiyon, kalp yetmezliği ve anjina tedavisinde kullanılırlar
• GnRH analogları: Seksüel fonksiyonları uyarmak veya inhibe etmek için kullanılırlar • Glukokortikoidler: Antiinflamatuar etkili ilaçlardır • Levodopa: Dopamin prekürsörü Parkinson ilacıdır
• Sikloserin: Tüberküloz tedavisinde kullanılır •
Fosamprenavir: Proteaz inhibitörü anti-HIV ilaçtır
D oğru cevap: E Bu ilaçlar güçlü anksiyolitik ilaçlardır. Panik bozuklukları, stress ve fobilerin tedavisinde ilk tercih olarak denenirler. Sorunun seçeneklerinden de anlaşılacağı üzere, bu sorunun cevabı; paroksetindir. Seçeneklerde bulunan; imipramin, amitriptilin ve desipramin ise, non-selektif geri alım inhibitörleridir.
27. Stres inkontinans tedavisinde kullanılabilen, se le ktif olarak serotonin ve noradrenalin tran spo rterini bloke ederek e tk in lik gösteren antidepresan hangisidir? A) Paroksetin
İmipramin kullanmaya başlayan bir hastanın yapılan kontrolünde aşağıdaki semptomlar belirlenmiştir. D oğru cevap: E
B) Selegilin C) Moklobemid D) Duloksetin E) Mirtazapin
25. Aşağıdakilerden hangisi kardiyak m alform asyonlara neden ola bildiğ i için gebelerde kullanımı önerilm eyen SSRI türevi antidepresandır? A) Paroksetin
Duloksetin yapı olarak SSRI grubu antidepresandır. D uloksetin stres inkontinans tedavisinde antikolinerjik ilaçlar (solifenasin, darifenasin, trospiyum ) ile birlikte kullanılabilir. D oğru cevap: D
B) Sertralin C) Sibutramin D) Tioridazin
28. Giiles de la Tourette sendrom u tedavisinde kullanılan aşağıdakilerden hangisidir?
E) Fluoksetin Ö z e llikli S e le k tif S e ro to n in R euptake İn h ib itö rle ri •
Belirgin presistemik eliminasyona uğradığı için tok karna biyoyararlanımı artan; Sertralin
K o n je n ita l k a rd iy a k Paroksetin
m a lfo rm a s y o n
y a p a b ile n :
D oğru cevap: A 26. Aşağıdakilerden hangisi olabilen anti-HIV ilaçtır?
A) Haloperidol
B) Flufenazin
C) Klorpromazin
D) Klozapin E) Klorprotiksen
D oğru cevap: A
29. Aşağıdaki antideprasan ilaçlardan hangisi ekstrapiram idal yan etkilere neden o la b ilir ? depresyona
neden
A) Amoksapin
B) Bupropion
C) Tianeptin A) Rezerpin B) Prazosin C) Propranolol D) Buserelin E) Fosamprenavir
D) Fluoksetin E) Protriptilin
Am oksapin: Bir antipsikotik olan loksapinin (bir dopamin reseptör blokörü) metabolitidir ve kendiside bir DA reseptör blokörüdür. Hem bir nöroleptik hemde antidepresandır. Diğer antideprasanlardan farklı olarak; ekstrapiramidal yan
255
DA Agonisti AD ilaç
DAAntagonisti AD ilaç
Bupropion
Amoksapin
Seçeneklerde bulunan tüm diğer ilaçlar noradrenalin reuptake’i üzerine çok belirgin etki gösterirler. D oğru cevap: E
B u p ro p io n : Dopamin re-uptake’ine daha selektif bir AD’dır.Doz bağımlı olarak belirgin ko n vü lsiyo n oluştu rabilirler.Bupropionun kimyasal yapısı am fe ta m in le re benzer ve amfetamin benzeri stimülan ve ajitatif etkiler oluşturabilir. Sedatif etkisi hiç yoktur. Bupropion; anksiyolitik olarak kullanılmamalıdır. Amfetamin benzeri etkilidir.Nikotin bağımlılığında kullanılır. En az seksüel disfonksiyon yapan antidepresandır. F lu o kse tin : SSRI ‘ların özellikle gastrik intolerans ve seksüel disfonksiyon yapıcı etkileri belirgindir Fluoksetinin aktif metaboliti olan norfluoksetin oldukça uzun etkilidir (t1/2 = 240 saat).Karaciğerdeki bazı sitokrom p450 izoenzim lerinin potent b ir inhibitörüdür. Bu izo-enzimler TAD’ların yıkımından sorumludur.
31. Aşağıdaki antidepresan ilaçlardan hangisi se le ktif noradrenalin reuptake inh ibitö rü (SNRI) olarak etki gösterir? A) Fluoksetin
B) Reboksetin
C) Mianserin
D) Trazodon E) Klomipramin
S o ru ya d ik k a t e d in ... S e le k tif s e ra to n in re u p ta k e in h ib itö rü n ü (SSRI) SORMUYOR... s e le k tif noradrenalin reuptake in h ib itö rü n ü s o ru y o r (SNRI)... A N T İD E P R E S A N L A R
1. Trisiklik antidepresanlar 2. Selektif Seratonin Geri Alım İnhibitörleri
T ia n e p tin : Diğer antideprasanların aksine nöronlara seratonin re-uptake’ni arttırdığı tesbit edilmiştir
4. Monoaminoksidaz inhibitörleri
Glutamat üzerinden etkili olduğu düşünülmektedir
5. Lityum
P ro trip tilin : Trisiklik antideprasanlara dahildir.TAD’ların antikolinerjik.alfa bloker.anti histamink özellikleri olmasına rağmen antipsikotik ilaçların aksine dopamin blokajı özellikleri yoktur En uzun etkili antidepresandır (t1/2=80 saat). En kısa etkili antideprasan ise nefazodon ‘dur Ama fluoksetinin aktif metabolitleri vardır ve metabolitleri göz önüne alınırsa fluoksetin çok daha uzun etkilidir.
Aşağıdaki antidepressan ilaçlardan hangisi noradrenalinin re-uptake’ine selektivitesi çok d üşüktür? A)
Desipramin
B) Maprotilin
C) Protriptilin
D) Nortriptilin E) Sertralin
Bu soruda noradre nalin re -up ta ke ’ine selektivitesi denilerek serotonine daha selektif olan antidepressan sorulmaktadır. Seçeneklerde bulunan Sertralin bir seratonin geri alım inhibitörüdür. K a te ko la m in geri alım ı üzerine e tk is i daha azdır. Selektif Seratonin Re-Uptake İnhibitörü fSSRH ilaçların isimleri kesinlikle bilinmelidir:
f
\ •
H E T E R O S İK L İK A N T İD E P R E S A N L A R :
A - S e le k tif n o ra d re n a lin re -u p ta k e in h ib itö rle ri (SNRI): reboksetin B- M ianserin Tetrasiklik bir bileşiktir. TAD’dan farklı olarak re-uptake blokörü etkinliği belirgin d e ğ ild ir; se ro ton in, histam in ve p re s in a p tik alfa2blokörüdür.
D oğru cevap: A 30.
3. Heterosiklik antidepresanlar
Fluoksetin
En önem li yan agranülositozdur.
v
anem i
ve
D -S erotonin reseptörlerini bloke edenler: Trazodon, nefazodon, mirtazapin. Bazı a n tid e p re s s a n ila ç la r ve ö n e m li bazı ö z e llik le ri ş ö y le d ir: •
K lom ipram in; antidepressan ilaçlar arasında antiobsesyonel etkisi en güçlü olanıdır.
• İm ipram in: Anksiyolitik etkisi en güçlü olan, panik bozuklukları ve enürezis noktürnada kullanılan antidepressan ilaç •
• Paroksetin
a p la s tik
C -D iğ e r: M a p ro tilin , v e n la fa k s in , v ilo k s a z in , m irtazapin, bupropion .amineptin, tianeptin (diğer ilaçlardan farkı beyindeki serotoninerjik sinapslarda geri alımı hızlandırır, etkisi çabuk başlar), trazodon, nefazodon (en kısa yarı ömürlü antidepresan)
• S e rtra lin •
e tk ile ri
D esipram in: Na reuptake’in en güçlü bloke eden AD
• A m itrip tilin : En güçlü antikolinerjik ve en fazla kardiotoksik olan antidepressan ilaç
Fluvoksam in
• N e fa z o d o n
•
• S italo p ram
• Viloksazin: En kısa etkili antidepressan ilaç
J
P ro trip tilin : En uzun etkili antidepressan ilaç
• Am oksapin: Tek ekstrapiramidai yan etkiler oluşturan antidepressan ilaç
SANTRAL SINIR SİSTEMİ
etkileri bulunmaktadır. Ekstrapiram idai yan etki oluşturan tek antideprasandır.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
256
• Trazodon: En fazla sedasyon oluşturan antidepressan ilaç •
35. Aşağıdaki antidepresan se da tif etkisi y o k tu r?
B u p ro p io n : En fa zla ko nvü lsiyo n o luşturan antidepressan ilaç
A) Sitalopram C)
• M ianserin: Apıastik anemi yapabilen antidepressan ilaç • M aklobem id: Etkisi en çabuk başlayan ve atipik depresyonda kullanılan antidepressan ilaç D oğru cevap: B
ilaçlardan
hangisinin
B) Doksepin
İmipramin
D)
Pardusetin
E) Trazadon Sitalopram serotonin geri alimim inhibe ederek etkisini gösteren bir antidepresandır. S e d a tif etkisi yoktur. F arm akokinetik özellikle ri tris ik lik andidepresanlara benzer. D oğru cevap: A
32. Aşağıdaki antidepresanlardan hangisinin amin geri alımı üzerine etkisi y o ktu r? A) İmipramin C)
B) Mirtazapin
Setralin
D)
36. Aşağıdaki antidepresanlardan a ntiko lin erjik etkisi y o k tu r?
hangisinin
Amoksapin A) Amitriptilin
E) Venlafaksin
C)
A ntidepresanlar genellikle nöronlara serotonin ve/veya noradrenalin geri alımın inhibe ederler.
B) Amoksapin
Nefazodon
D)
imipramin
E) Sitalopram
M irtazapin oc2, H T 2 ve 5 - H T 3 reseptörlerinin blokörüdür, geri alım üzerine herhangi bir etkisi yoktur.
Antikolinerjik, etkisi olmayan antidepresanlar bupropion, sitalopram, fluvoksamin, mirtazapin, paroksetin, sertralin, trazodon ve venlafaksindir.
İm ip ra m in tris ik lik a n tid e p re sa n d ır, se ro ton in ve noradrenalin geri alimim inihibe eder.
D oğru cevap: E
Sertralin selektif serotonin geri alım inhibitörüdür. Venlafaksin hem serotonin hem noradrenalin geri alimim bloke eder.
37. Aşağıdaki antidepresanlardan hangisinin sedatif yan etkisi olmasına rağmen a ntim uskarinik yan etkisi y o k tu r?
Depresyon tedavisinde ayrıca serotoninin nöronlara geri alimim hızlandıran tia n e p tin ve MAO A’yı inhibe eden Moklobemid gibi ilaçlar da kullanılır.
33. Norepinefrin veya serotonin geri alim im bloke etmeyen 3. jenerasyon ajan aşağıdakilerden hangisidir? A) Desipramin
B) Bupropion
Fluoksetin
D)
Mirtazapin
-
E) Trazodon Mirtazapin antihistaminik ve alfa2 blokaj etkisi olan bir ajandır.
-
Sedasyon yapar. Antimuskarinik etkisi yoktur.
D oğru cevap: D
34. Aşağıdakilerden hangisi serotonin ve noradrenalin otoreseptörlerini bloke ederek etki gösteren b ir antidepresan ilaçtır? A) Amitriptilin C)
B) Mianserin
Bupropion
D)
E) Protriptilin
Doğru cevap: B
C)
-
D oğru cevap: B
C)
A) Amitriptilin
Desipramin
B) Bupropian
Desipramin
D)
Fluvoksamin
E) Trazodon SSRI grubu ila çla rd a n b iri olan trazodonun antimuskarinik yan etkisi yoktur.
D oğru cevap: E
38. Aşağıdakilerden hangisi antidepresan, a ntiko lin erjik ve östrojenlerle kom binasyon olarak kulanılabilen bir a n ksiyo litik ajandır? A) Fenobarbital C)
B) Fenitoin
Klorpromazin
Etoksüksimit
D)
E) Klordiazepoksit Klordiazepoksid antikolinerjik, antidepresan (Amitriptilin) ve östrojenlerle kombine kullanılabilir. Ancak uygun dozu seçebilmek için her bir ilaç başta ayrı verilmelidir. D oğru cevap: E
39. Yapısında d ö rt halka olan ve se le ktif olarak norepinefrin reuptakeini inhibe eden ilaç hangisidir? A) Desipramin C)
B) Fluoksetin
Amitriptilin
D)
E) Maprotilin
Amoksapin
257
• Vaskülit
D oğru cevap: E
•
•
D) Bupropion
•
intihar eğilimi
•
Kaslarda fasikülasyonlar, hiperirritabilite, ataksi, dizartri
•
EKG’de T dalgasında düzleşme
•
Kilo alma
• A k u t in to k s ik a s y o n : Şiddetli diyare, epileptik konvülsiyonlar, fokal nörolojik defisitler ve koma gelişir. Beyin kanamasını taklit eder.
B u p ro p io n serotonin veya norepinefrin reuptakeini önlemez. Ayrıca MAO enzimlerinide bloke etmez. Etkisi santral stim ulan olan am fetam ine benzer. Dopamin reuptakeini selektif olarak bloke eder. Ayrıca dopamin agonisti etki gösterir.
• Z e h ir le n m e d u r u m u n d a ; GIS'den em ilim ini azaltmak için aktif kömür kullanmak çok faydalı değildir. Çünkü Li, ufak moleküllü bir madde olduğu için aktif kömür bu ilacıbağlayamaz. Dializ yararlıdır.
D oğru cevap: D
• 41. Hangisi h eterosiklik antidepresanların yan etkisi d e ğ ild ir?
Emziren kadınlarda kullanılmamalıdır. Bebekte hipoterm i ve “floppy baby” (TUS) sendromu (hipotoni, siyanoz) oluşturabilir.
• T e r o te je n d ir (Ebstein anomalisi = malform e triküspit kapak + septal defekt) (TUS) gelişebilir.
B) Kabızlık
C) idrar retansiyonu
Bulantı-kusma, diyare ve aşırı susama
• Tükrük salınımında azalma ve tükrük bezlerinde şişme
E) izokarboksazid
A) Mani
ve
• Lökositoz
B) Sertralin
C) Desipramin
s e n te zin i
• Akne vulgaris
40. Aşağıdaki antidepresanlardan hangisinin etkisi serotonin, noradrenalin reuptakeinin önlenm esi veya MAO enzim lerinin blokajı d e ğ ild ir? A) Amitriptilin
H ip o tiro id i (tiro id horm onu salgılanmasını bozar)
D) Retina dekolmanı
E) Ortostatik hipotansiyon Antidepresan ilaçlar gözde yakın görmeyi bozarlar. Ancak retina dekolmanı gibi ciddi yan tesirleri yoktur. Yakın görmenin bozulması antikolinerjik etkiye bağlıdır. İdrar retansiyonu, kabızlık, mani ve orto sta tik hipotansiyon da gözlenen diğer yan etkilerdir. D oğru cevap: D
42. Aşağıdakilerden hangisi Lityum için yanlıştır? Doğru cevap: C A) Emziren kadınlarda kullanılmamalıdır. Bebekte hipotermi ve “floppy baby” sendromu oluşturabilir. B) Terotejendir (Ebstein anomalisi: malforme triküspit kapak + Atrial septal defekt) gelişebilir.
43.
C) Zehirlenme durumunda Gasrointestinal Sistem'den emilimini azaltmak için aktif kömür kullanmak çok faydalıdır.
A) Terapötik kullanılır
Poliüri ve natriüri: Lityum, renal ADH cevabını azalttığı için, diabetes insipidusa benzer tablo gelişir. Kronik intersitisyel nefrit gibi nefrotoksik etki ortaya çıkarabilir.
güvenle
D) Kullanımı sırasında sıkça plazma düzey takibi yapılmalıdır
1. L ity u m ku lla n ım ın ın yan E tkile ri: •
gebelerde
C) İntoksikasyonunda diyaliz başarısızdır, aktif kömür kullanılır
E) Lityum, renal Antideüretik Hormon cevabını azalttığı için, diabetes insipidusa benzer tablo gelişir.
En sık oluşan ilk toksisite belirtisi tremordur.
indeksi geniştir,
B) ilk toksik bulgu tinnitustur
D) En sık oluşan ilk toksisite belirtisi tremordur.
•
Lityum ile ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
E) Yüksek oranda metabolize edilir LİTYUM • Terapötik indeksi dardır. •
ilk toksik bulgu tremordur.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
M a p ro tilin kimyasal olarak desipramine benzer ancak 4 halka içerir. Maprotilin sedatif ve muskarinik blokaj etkileri bakımından desipraminle aynı etkidedir. Maprotilin öngörülen dozun üst sınırlarına yakın dozlarda nöbetlere neden olabilir. Desipramin ve maprotilin selektif olarak norepinefrin reuptakeini önler.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
258
•
intoksikasyo nu n da diya liz b aşa rılıd ır (Plazm a proteinlerine düşük oranda bağlanır).
•
Kullanım ı sırasında sıkça plazma düzey takibi yapılmalıdır.
•
Plazma proteinlerine düşük oranda bağlanır.
• Vücutta metabolize edilmez.
L -trip to fa n : Serotonin prekürsörüdür. Antidepresan ve antimanik etkisi vardır. Nörotoksisiteye yol açabilir. K o m b in e p re p a ra tla r: O lanzapin + flu okse tin kombinasyonu (Svmbvax) bipolar hastalığın tedavisi için piyasaya sürülmüştür. SSS_antidepresan-antimanik: Vereceğimiz antidepresan ilacın hastamızda kilo artışı yapmasını istemiyoruz.
Doğru cevap: D
D oğru cevap: A 44.
A ş a ğ ıd a k i ilaçlard an h an g isin in lityum un fa rm a k o k in e tik ö zellikle rin i d eğ iş tirm e si b e k le n m e z ?
47. Aşağıdakilerden hangisinin bipolar manikdepresif hastalık tedavisinde yeri y o k tu r?
A) Hidroklorotiazit B)
A) Lityum
setazolamid
B) Karbamazepin
C) Haloperidol
C) Teofilin
D) Diazepam E) Amitriptilin
D) İndometasin
B ipolar hastalık tedavisinde tris ik lik antidepresanlar kullanılm am alıdır, mani atağını ş id d e tle n d ire b ilirle r. A m itrip tilin tris ik lik antidepresandır.
E) Valproik asit D oğru cevap: E
D oğru cevap: E 45.
A ş a ğ ıd a k i ila çlard a n h an g isin in ku llanım ı s ü re c in d e d ep res yo n o lu şu m u b e k le n m e z?
48. Aşağıdaki enzimlerden hangisinin lityum ile inhibisyonu, nefrojenik diyabetus insipidus gelişm e riskin i arttırır?
A) Propranolol B ) Levodopa C) Reserpin
A) İnozitol monofosfataz B) İnozitol polifosfat 1 -fosfotaz
D) Alfametildopa E) Lityum
C) Bifosfat nükleotidaz
LİTYUM TUZLARI
D) Glikojen sentaz kinaz-3 E) Fruktoz 1,6 -bifosfotaz
Lityum karbonat olarak oral yolla alınır. Sedatif, depresan veya öfori yapıcı etkisi yoktur. Manik-depresif hastaların tedavisinde, manik atakların profilaksisinde kullanılır. Unipolar depresyonda da etkili olabilir. D oğru cevap: E
L ity u m u n e tk ili o ld u ğ u e n z im le r E n z im
0 İn o z ito l m o n o f o s fa t a z
46.
A ş a ğ ıd a k ile rd e n h an gisi m ani ted av isin d e ku lla n ılab ile n b ir ka lsiyu m kanal blo keridir?
0 İn o z it o l p o lif o s f a t 1 -f o s fo ta z
A) Nimodipin
B) Nitrendipin
C) Nifedipin
D)Amlodipin 0
B if o s f a t n ü k le o t id a z
Mani tedavisinde kullanılabilen lityum dışındaki diğer ilaçlar (akut mani ve idame tedavisinde, lityuma refrakter durumlarda veya lityum kontrendike ise kullanılabilirler)
0
F r u k t o z 1,6-
Valproik asit, divalproeks, karbamazepin, g a b ap en tin, to piram at, tia g a b in ,
0
E) Felodipin
A n t i e p il e p t i k le r :
o k ska rb a ze p in , lamotrijin.
N ö r o le p t ik le r :
Klonazepam, lorazepam, alprazolam.
IP3 sirkülasyonundaki bir enzimdir Lityum IP3 substratının oluşmasını engeller AMP üretiminde yeri var Nefrojenik diyabetus inspidus’un oluşma nedenidir
b if o s f o t a z F o s f o g lu k o m u t a z
Glikojenolizisteki bir enzimdir Etki bilinmiyor
k in a z -3
Olanzapin, klozapin, ketiapin.
Kalsiyum kanal blokerleri: Nimodipin
IP3 sirkülasyonundaki bir enzimdir Lityum IP3 substratının oluşmasını engeller
Glukoneogenezisteki bir enzimdir Etki bilinmiyor
0 G lik o je n s e n t a z B e n z o d ia z e p in le r :
E tk i
Doğru cevap: C
Nöroproteksiyon ve nörotrofide önemli bir enzimdir Lityumun nörotoksik etkilerinden sorumludur
49.
Lityum un n örop ro te ktif etkisi aşağıdaki enzim lerden hangisini inhibe etm esine bağlıdır?
EPİLEPSİ TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
A) İnozitol monofosfataz
__________________________________________
B) İnozitol polifosfat 1 -fosfotaz C) Bifosfat nükleotidâz
1.
D) Glikojen sentaz kinaz-3 E) Fruktoz 1,6 -bifosfotaz D oğru cevap: D
Aşağıdakilerden d eğ ild ir?
hangisi fe nito inin
yan
A) Diplopi
B) Kıllanma
C) Osteomalasi
D) Nöropati
etkisi
E) Sitokrom p450 enzim inhibisyonu 50.
Lityum iyonları aşağıdakilerden hangisini inhibe etm ez? A) Kalsiyumla aktive olan fosfalipid bağımlı protein kinaz C (PKC) aktivasyonunu B) İnositol monofosfat aktivasyonunu C) Sinir uçlarından dopamin saliminim D) Sinir uçlarından norepinefrin alınımını
E) Sinir uçlarından serotonin salınımını -
L ity u m karb on atın etki m e ka n izm a sı: (hipotezler)
-
inozitol monofosfatı inozitole çeviren fosfataz enzimini inhibe eder.
-
Dopaminerjik fonksiyonu azaltır.
-
Serotonerjik fonksiyonu arttırır.
-
Beta adrenerjik resptörlerin CAMP’yi uyarmasını önler.
-
Kolinerjik aşırımı güçlendirir.
Bir antiepileptik olan ve başlıca grand mal nöbetlerde kullanılan fenitoin; sitokrom p450 enzim indüksiyonu yaptığı için TUS sınavında sorulmuştur. F e n ito in in Yan E tk ile ri: Yüksek dozda vestibülo-serebellar sistemde disinhibisyon (ataksi, dizartri, tremor, diplopi vb.) oluşturur. Serebellar atrofi gelişebilir.
r En erken oluşan toksik belirti nistagmustur.
J Gingiva h ipertrofisi: İrreversibl bağ dokusu hiperplazisi oluşturur
f
\
Çocuk ve genç adolesanlarda en sık oluşan yan etkidir.
Doğru cevap: A
51.
'
Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin yüksek konsantrasyonlarında to ksik reaksiyonlar o lu şab ild iği halde terapötik indeksi en d üşü ktür?
v
J
H irşu tizm O steom alazi
A)
Haloperidol
C) Loksapin -
-
B) Lityum D) Olanzapi
E) Kuetiyopin Lityumun terapötik indeksi çok düşüktür. Bu yüzden tedavi sırasında plasma seviyelerinin kontrolü gerekir. T erapötik sın ırın üstündeki d o zla rın d a ise gastrointestinal semptomların, tremorun, ataksinin, sedasyonun, koma ve konvülsiyonun görülebildiği inoksikasyon gelişir.
Doğru cevap: B
M egaloblastik anemi: Bu ilaç fo lik asit kullanımını arttırır ve folik asit eksikliği oluşturur. Buna karşılık folik asit ise, fenitoinin inaktivasyonunu arttırmaktadır. Bu nedenle fenitoin kullanan kişilerin fazla miktarda folik asit alması, epilepsi nöbetlerini sıklaştırabilir. Y a yg ın LA P : L enf b ezlerind e p a ra k o rtik a l lenfoid hiperplazi ve buna bağlı barsaklarda psödo-obstrüksiyon oluşturabilmektedir. Uzun süre fenitoin kullanan kişilerde hodgkin gelişim insidansının arttığı ileri sürülmektedir. P eriferal n ö ro p a ti İnsülin salınımında azalma ve diyabetojenik etki ADH salınımında azalma Vit-K düzeyinde düşm e (enzim indüksiyonu yapan tüm antiepileptikler bu yan etkiyi oluşturur). Teratojeniktir. (Yarık damak, yarık dudak)
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
259
SANTRAL S İN İR SİSTEMİ
260
Bazı antiepileptikler (fenitoin, karbamazepin, valproik asit, fenobarbital) fetal anomali insidansını arttırır. En teratojen olanı trim e ta d io n ’dur.
Fenitoin yeterli ancak en düşük dozda genellikle sedasyon yapmaz. Doğru cevap: D
S te v e n s -J o h n s o n sendromu ve lup u s tablosu
Allerjik döküntü görülebilir.
6.
Aşağıdaki antiepileptik ilaçlardan hangisi fetal hidantoin sendromuna yol açar?
D oğru cevap: E
A) Karbamazepin 2.
Folik asit aşağıdakilerden hangisinin kullanım ında tedaviye eklenm elidir? A)
Propranolol
C) Levodopa
C) Gabapentin
kronik
B) Sulindak
Fenitoin (difenilhidantoin) • Tonik-klonik ve parsiyel nöbetlerin tedavisinde özellikle erişkinler için ilk seçilecek ilaçtır. Status epileptikusta İV kullanılır.
D) Tetrasiklin
Fenitoin vücutta hematopoezle ilgili olmayan yerlerde folik asid utilizasyonunu artırır.
•
D oğru cevap: E
Aşağıdaki ina ktiftir? A)
ilaçlardan
hangisinin
Prokainamid
•
Metabolizması sıfır derece kinetiğine uyduğu için, dozlarındaki küçük artışlar plazma konsantrasyonunda büyük artış ve toksik etkiler gösterebilir. Karaciğerde hidroksilasyon ile metabolize olur. Metabolizmasında genetik fa rklılıkla r vardır. Bu nedenlerle tedavi sırasında kan düzeyi izlenmelidir ve fenitoin tedavisi birdenbire kesilmemelidir.
•
Miyokard membranı üzerine de stabilizan etkileri olduğu için digoksinin yol açtığı aritmilerin tedavisinde de kullanılır.
•
Y a n e t k il e r i : Serebellum ve vestibüler sistemde depresyon, nistagmus, ataksi, periferik nöropati, bulantı, kusma, gingival hiperplazi, çocukların yüz hatlarında kabalaşma, B12 vitamini ve folik asit metabolizmasında bozulma ile megaloblastik anemi, insülin sekresyon inhibisyonu ile hiperglisemi ve glukozüri yapar. Bağırsaklardan kalsiyum, fosfat ve magnezyum emilimini azaltır. Ayrıca, D ve K vitamini eksikliği, serbest T4 konsantrasyonu düşmesi, jinekomasti ve hirsutizm yapar. ADPI salgılanmasını azaltır. Nadiren hepatit, psödolenfoma sendromu (Hodgkin’i andıran) yapabilir. Porfiriada kullanılmaz.
•
T e r a t o j e n ik t ir
m etaboiiti
B) Hidralazin D) Digitoksin E) Fenitoin
Fenitoin epilepsi tedavisinde kullanılan majör ilaçlardan biridir. Fenitoin prim er olarak parahidroksilasyon ile metabolize olur. Daha sonra glukronik asit ile konjuge edilip idrarla atılır. B ü tü n m e tab o litle ri inaktiftir. D iğ er s e ç e n e k le rd e k i ila çların m e tab o litle ri ise aktiftir.
D oğru cevap: E
Grand mal epilepsinin tedavisinde rutin olarak kullanılan ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Fenitoin B) Diazepam C) Pentobarbital D) Klonazepam E) Sodyum valproat
•
İ l a ç e t k i l e ş i m l e r i : S ito krom P450 siste m ini indükleyerek diğer antiepileptikler, oral kontraseptifler, kortizol, deksametazon, digitoksin, teofilin, kinidin, d o k s is ik lin , sik lo s p o rin , m e ksile tin , m etadon verapamil ve levodopanın metabolizmasını arttırır. Kloramfenikol, dikumarol, simetidin, sülfonamidler, disülfiram ve isoniazid, fe nito inin karaciğerde mikrozomal enzimlerce yıkılmasını önleyip plazma konsantrasyonunu arttırır. Karbamazepin, fenitoinin metabolize olmasını arttırır, plazma konsantrasyonunu düşürür. Tedavide bu kombinasyon tercih edilmez.
•
M e f e n it o in , f o s f e n it o in , e t o t o in v e f e n a s e m id :
D oğru cevap: A 5
Epileptik nöbetleri kontrol özelliği olan ve sedasyona neden olmadığı bulunan ilk ilaç hangisidir? A) Fenobarbital
B) Etosuksimit
C) Karbamazepin
(gebelik kategorisi D): F e t a l h i d a n t o i n yarık dudak, yarık damak, konjenital kalp hastalığı, büyümede duraklama ve mental retardasyon ile karakterizedir. Gebelerde kullanımı zorunluysa folik asit desteği yapılmalıdır. se n d ro m u ,
G rand mal e p ile p sid e ku lla nıla n ila çla r; F enitoin, k a rb am eza pin , fe n o b a rb ita l ve V alproik a sitdir. Karbamazepin klinikte en sık olarak kullanılan ilaçtır.
5.
Nöron içine Na+akımını engelleyerek depolarizasyonu, ayrıca Ca2+ akımını da önleyerek nöronun tekrar uyarılabilmesini engeller.
• Absans ve miyoklonik nöbetlere etkin değildir, hatta kötüleştirebilir.
C) Diazem
4.
D) Vigabatrin E) Etosüksimid
E) Fenitoin
3.
B) Fenitoin
D) Fenitoin E) Vigabatrin
261
çağı generalize nöbetlerdeki etkisinden sorumludur. Ayrıca glutamat salınımını da inhibe eder. Doğru cevap: C 9.
Aşağıdaki a ntiepileptik ilaçlardan hangisi etkisini GABA üzerinden gösterm ez? A) Pirimidon
Doğru cevap: B
B) Klorazepat 7.
C) Rufinamid
Fenitoin türevi a ntiepileptik ilaç m efenitoinin a ntiepileptik etkilerinden sorum lu m etabolitinin adı nedir? A) Nirvanol
B) Fosfenitoin
C) Felbamat
D) Pirimidon
D) Fenobarbital E) Tiagabin R ufin am id voltaj bağımlı so dyu m kanal a k tiv ite s in i azaltan antiepileptiktir. Lennox - G astaut sendromu tedavisinde kullanılır.
E) Lakosamid Fenitoin türevi antiepileptik ilaç mefenitoinin antiepileptik etkilerinin çok büyük bir kısmından m etaboliti nirvanol sorumludur.
G A B A Ü zerinden E tki O lu ştu ra n İlaçlar: • Valproik asid • Vigabatrin •
D oğru cevap: A
Pregabalin
• Gabapentin 8.
Aşağıdaki anti-epileptik ilaçlardan hangisinin e tkinliği prim er olarak santral s in ir sistem inde gama amino bütü rik asit (GABA) düzeyi artışına bağlıdır? A) Karbamazepin
B) Fenobarbital
C) Vigabatrin
D) Klonazepam
•
Primidon
•
Benzodaizepinler
•
Barbitüratlar
E) Lamotrigin Bu so ru nu n b ir benzeri eski TUS so ru sud ur. Orada GABA transam inaz enzimini inhibe eden antiepileptik soruluyordu. Yani GABA üzerinden etki gösteren anti epileptik! Eğer anti-epileptiklerin etki mekanizmasını; GABA (santral sinir sisteminde inhibitör) ve glutamat (santral sinir sisteminde eksitatör) üzerinden ikiye ayırırsak;
GABA Üzerinden etki gösteren antiepileptik ilaçlar: • Gabapentin: G A B A a n a to ğ u d u r . • Benzodiazepinler: GABA-A reseptör agonistidirler. • Barbituratlar: GABA-A reseptör agonistidirler. • Valproik asid: GABA’yı parçalayan GABA transaminaz enzimini inhibe eder • Vigabatrin: GABA’yı parçalayan GABA transaminaz enzimini inhibe eder • Tiagabin: GABA re-uptake blokörüdür. • Progabid: GABA-A ve B agonistidir. Glutamat Üzerinden Etki Gösteren Antiepileptik İlaçlar: • LAMOTRİGİN: Glutamat ve aspartat salınım inhibisyonu • FELBAMAT: NMDA reseptörlerinin glisin bağlanma bölgesini bloke eder. • DİZOSİLPİN: NMDA antagonisti • TOPİRAMAT: Glutamat AMPA reseptörlerinin inhibitörüdür.
Seçeneklerde bulunan lam otrigin; başlıca sodyum kanal blokajına neden olan ve bu nedenle fokal epilepsilerin tedavisinde kullanılan birantiepileptiktir. Kalsiyum kanalları üzerine olan etkileri ise absans ataklarını içeren çocukluk
Doğru cevap: C 10.
Sodyum kanal blokajına ek olarak, CRMP-2’ye (collapsin response m ediator protein) bağlanarak sinirlerde BDNF ve NT3 gibi n örotro fik faktörlerin etkilerini baskılayarak etki gösteren antiepileptik ilaç hangisidir? A) Tiagabin C) Levetiracetam
B) Lakosamid D) Fosfenitoin E) Karbamazepin
Lacozamid collapsin response mediator protein (CRMP2) bağlanarak nörotrofik faktörlerden BDNF ve NT3 ün e tk ile rin i bloke eder ayrıca voltaj bağımlı sodyum kanallarının yavaş inaktivasyon sürecini hızlandırılırlar. Antiepileptik etkilerini bu mekanizma üzerinden ortaya çıkartır.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
Kimyasal olarak fenitoine benzerler. Mefenitoin, fosfenitoin ve etotoinin kullanım alanları fenitoine benzer, fenitoine hipersensitivite durum larında kullanılabilirler. Fosfenitoin İV kullanılır, plazmada fenitoine dönüşür. Fenasemid refrakter parsiyel nöbetler ve temporal lob epilepsisi için en son ümittir, ancak fatal yan etkilere yol açabilir.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
262
Lacozamid parsiyel nöbet tedavisinde ve diabetik nöropatik ağrı tedavisinde kullanılır. Biyoyararlanımı %100 dür. Aktif metabolit oluşturmaz, plazma proteinlerine minimal bağlanır, sitokrom p450 enzim sistemiyle etkileşime girmediği için ilaç etkileşimi azdır. “ GABA siste m in i etkileyen a ntie piiep tik ila ç la r’’ başlıklı şekile bakınız. D oğru cevap: B
•
B e n z o d ia z e p in le r ve B a rb itu ra tla r: GABA-A reseptör agonistidirler.
•
Progabid: GABA-A ve B agonistidir.
•
V a lp ro ik a s id : GABA’yı p arçala yan GABA transaminaz enzimini inhibe eder ve SSS’de GABA düzeyini arttırır.
• Tiagabin: GABA re-uptake blokörüdür. • Vigabatrin: GABA’yı parçalayan GABA transaminaz enzimini inhibe eder ve SSS’de GABA düzeyini arttırır.
11. Aşağıdaki anti-epileptik ilaçlardan hangisinin e tkinliği prim er olarak santral s in ir sistem inde GABA düzeyi artışına bağlıdır? A) Karbamazepin
Karbamazepin, etkisini sodyum kanallarını bloke ederek gösteren bir antiepiieptik işaçtır. Ayrıca trigem inal nevralji tedavisinde ilk tercih edilen ilaçtır. Fenobarbütal, etkisini sodyum ve kalsiyum kanallarını bolke ederek gösterir. Febril nöbette ilk tercihtir.
B) Fenobarbital C) Vigabatrin
Klonazepam, antikonvülzan etkili benzodiazepin türevidir. Etkisini GABA-A reseptörleri üzerinden klor kanallarını açarak gösterir.
D) Klonazepam E) Lamotrigin G A B A üzerin d en e tki g ö ste re n a n tie p iie p tik ila ç la r ve e tki m ekanizm aları ş ö y le d ir: •
Gabapentin: GABAanaloğudur.
L a m o trijin , fo lik a s it a n tim e ta b o litid ir. G lutam at ve a spa rta t salınımını inhibe eder. Sodyum kanal kanal blokörüdür. Her tip epilepside kullanılır. Doğru cevap: C
GABA sistemini etkileyen a n tie p iie p tik ilaçlar
15.
Sedasyon yapmaksızın m yoklonik nöbetleri kontrol etmede etkili olan ilaç hangisidir? A) Fenitoin B) Klonazepam
A) Vigabatrin
C) Valproik asit
B) Klonazepam
D) Asetozolamid
C) Diazepam
E) Karbamazepin
D) Etosüksimid E) Lakosamid Vigabatrin klinik kullanımı sırasında konfüzyon ve psikoz tablosu oluşur. Bu nedenle vigabatrin psikotik hastalık hikâyesi olan hastalarda kontrendikedir. Aynı zamanda vigabatrin klinik kullanımında görm e alanında bozukluklar da tespit edilebilir. Görme alanı bozukluğu irreversibl olabildiği için vigabatrin infantil spazmda diğer ilaçlara karşı yanıtsızlık durum larında kullanılır.
Bazı myoklonik nöbetlerde valproik asit oldukça etkilidir ve sedasyon yapmaz. Klonazepamın etkili ol-ması için yüksek doz gerekir ve bu uyku hali yapar. Diğer ilaçlar m yoklonik nöbetle etkisizdir. A s e to z o la m id n ö b e t te d a v is in d e n a d ir k u lla n ılır. Çünkü hızla tolerans gelişir. Asetozolamid kadınlarda adet döneminde görülen nöbetlerde kullanılabilir. Doğru cevap: C
D oğru cevap: A 16. 13. Aşağıdaki antiepileptik ilaçlardan hangisi ile tedavi sırasında fu lm ina n t hepatit ve pankreatit oluşm a riski vardır?
Valproat aşağıdaki nöbet tiplerinden hangisine e tkilid ir? A) Absans
B) Kompleks parsiyel
C) Jeneralize tonik- klonik
D) Basit parsiyel
B) Fenobarbital
E) Hepsi - Valproat etki spektrumu en geniş olan antiepileptik ilaçtır.
C) Valproik asit
- Tüm nöbet tiplerinde kullanılabilir
A) Etosüksimid
D) Gabapentin Doğru cevap: E
E) Lamotrigin En önemli epilepsi ilaçlarından birisi olan valproik asit, oldukça geniş spektrumlu bir ilaçtır ve yaygın olarak kullanılır. Valproik asidin en önemli yan etkisi idiosenkratik olarak fatal hepatit ve pankreatit yapabilmesidir. Ayrıca karaciğerde Beta-oksidasyonu inhibe eder. Ketoasidoz ve hiperamoniemi oluşturabilir. Bu iki yan etki; özellikle çocuklarda oluşur. Seçeneklerde bulunan fenobarbital; özellikle sitokrom p450 enzimini indüklemesi ile önemlidir. Bu enzimi indükleyerek pek çok ilacın yıkımını hızlandırmaktadır. Ayrıca yine bu enzimi indükleyerek porfirin sentezinde artışa yol açmakta ve porfirialı hastalarda kullanımı kontrendikedir. Bilindiği gibi bu ilacın bağıımlılık yapıcı potansiyeli mevcuttur.
Aşağıdaki antiepileptik ilaçlardan hangisi belirgin hepatotoksik etkiyi o lu ştu ra bilir? A) Primidon
en
B) Valproik asid
C) Vigabatrin
D) Klonazepam E) Etosüksimid
Bu sorunun cevabı olan va lp ro ik asit, yan etkilerinden dolayı çok sorulmaktadır. Valproik asidin en önem li yan etkisi idiosenkratik olarak fatal hepatit ve pankreatit yapabilm esidir. A yrıca; ♦ Karaciğerde p-oksidasyonu inhibe eder. Ketoasidoz ve hiperamoniemi oluşturabilir. Bu iki yan etki; özellikle çocuklarda oluşur.
Doğru cevap: C
14. Valproat aşağıdaki ilaçlardan hangisinin biyotransform asyonunu inhibe eder? A) Karbamazepin
B) Fenobarbital
C) Fenitoin
D) Hepsi
E) Hiçbiri - V a lproa t se çe n e kle rd e ki tüm ila çla rın biyotransformasyonunu inhibe ederek vücutta daha yüksek konsantrasyonlara ulaşmalarına sebep olur.
Doğru cevap: D
17.
♦ Teratojeniktir (spina bifida sıklıkla görülür). V alproik A s id ’in etki m ekanizm ası endikasyonlarından da bahsedersek;
ve
kullanım
♦ G lutam ik Asid D ekarboksilaz enzim aktivatörü ve G A BA’yı yıkan GABA tra n s a m in a z enzim inhibitörüdür. ♦ T tipi kalsiyum kanal blokörüdür. ♦ Sodyum kanal blokörüdür
SANTRAL SINIR SİSTEMİ
12. Psikoz tablosu o luşturduğu için, psikotik hastalara önerilm eyen, kron ik kullanım da görme alanında defektler oluşturan antiepileptik ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
f
\ Hem grand-m al hemde a b se b s oldukça etkilidir. En gen iş an tiepileptiktir.
20.
nöbetlerinde spektrum lu
Aşağıdaki antiepileptiklerden hangisi karaciğerde sadece g lu kro n il transferaz indüksiyonu yapar, m ikrozom al enzim leri indüklem ez? A) Karbamazepin B) Fenobarbital
J
V
C) Lamotrijin
• Myoklonik nöbetlerin en etkili ilacıdır.
D) Primidon
• Atonik nöbetlerde kullanılır.
E) Rufinamid
• Migren proflaksisi ve bipolar hastalıkta da kullanılır.
M etabolizm a E n z im le rin i E tkile yen A n tie p ile p tik le r
D oğru cevap: B
18.
•
o Karbamazepin, Fenobarbital, Fenitoin, Primidon, Rufinamid
Aşağıdaki antiepileptiklerden hangisinin terapötik etkisi sodyum kanal blokajına bağlı d eğ ild ir? A)
Lamotrijin
•
B) Valproik asit
C) Fenitoin
M ik ro z o m a l e nzim in d ü k s iy o n u + G lu k ro n il transferaz indüksiyonu yapanlar
Sadece g lu kro n il transferaz ind üksiyonu yapan o Lamotrijin
D) Lorazepam
• Sadece m ikrozom al enzim inhibisyonu yapanlar
E) Topiramat
o Topiramat, Valproik asit
Benzodiazepirıler (lorazepam vb.) GABA-A reseptörlerini a k tiv e edip, h ücre iç in e k lo r g ir iş in i a rttıra ra k e tk i o lu ş tu ra n a n tie p ile p tik e tk ili h ip n o s e d a tifle r d ir . N ö ro n la rd a h ip e r p o la r iz a s y o n o lu ş tu r a r a k e tk i oluştururlar. Sodyum kanal blokajına bağlı antiepileptik e tki oluşturm azlar.
Doğru cevap: C
21. Aşağıdaki a ntiepileptik ilaçlardan hangisi sadece absans ve m iyo klon ik nöbetlere e tkilid ir? A) Karbamazepin
SODYUM KANAL AN TİE PİLEP TİKLER •
Fenitoin
•
Karbamazepin
•
Lam otrigin
•
Felbamat
B L O K A JI
OLUŞTURAN
B) Fenitoin
C) Etosüksimit
D) Valproik asit E) Vigabatrin
Soru ve açıklama Prof. Dr. Öner Süzer, Premium Farmakoloji kitabı temel alınarak hazırlanmıştır.
(
\
T Tipi Kalsiyum Kanal Blokörü Antiepileptikler
• Topiramat • Valproik asid •
• Etosüksimid
Lakozamid
• Valproik asid D oğru cevap: D
• Trimetadion • Zonisamid
19.
Aşağıdakilerden hangisi SV2A protein ligandını etkileyen antiepileptiktir? A) Asetazolamid
B) Pregabalin
C) Fenobarbital
D) Zonisamid E) Levetirasetam
j
v Doğru cevap: C
22. Absansı önlem ede aşağıdaki ilaçlardan hangisi en e tk ilid ir?
A n e p ile p tik le rin D iğer M ekanizm aları •
• A M P A /K ainat Topiramat •
A) Karbamazepin
NMDA antagonisti: Felbamat a n ta g o n is tle ri:
B) Etosüksimid F en ob a rb ital,
C) Gabapentin D) Fenobarbital
SV2A protein ligandı: Levetirasetam (Keppra®)
E) Fenitoin
o Etki mekanizması tam bilinm iyor. Bu etki ile
nörotransmitter salınımını azaltıyor olabilir •
Karbonik anhidraz enzim inhibitörleri: Asetazolamid, Topiramat, Zonisamid
Doğru cevap: E
- Absans nöbetlerde etosüksimid birinci tercihtir. -
Etosüksimid talamik nöronlardaki T tipi voltaj bağımlı kalsiyum kanal blokerlerinin blokajına yol açar.
Doğru cevap: B
265
Aşağıdaki a ntiepileptik ilaçların hangisi jeneralize to nik-klo n ik nöbetlere karşı etkisizd ir? A)
Etosüksimid
26. Absans
nöbetlerde e tkili olan ancak doz bağımlı sedasyon ve tolerans gelişm esi gibi dezavantajları olan ilaç hangisidir?
B) Fenitoin
C) Fenobarbital
D) Karbamazepin E) Valproik asid
Sorunun cevabı olan e to sü ksim id b ir T-tipi kalsiyum kanal blokörüdür. Absens tip i nöbetlerin prim er ilacıdır. Grand-mal epilepside te k başına ku lla n ılm a m a lıd ır. Kullanılması durumunda durumu daha da kötüleştirir.
A) Diazepam
B) Valproik asit
C) Klonazepam
D)
Etosüksimit
Fenobarbütal Etosüksimit, valproik asit ve klonazepam petit-mal (absans) nöbetlerde etkilidir. Etosüksimit ve valproik asite tolerans gelişmez ve sedasyon yapmazlar. Klonazepam petit malde etkilidir ancak baz tehlikeli santral sinir sistemini deprese edici etkileri vardır. Kronik kullanımında ayrıca tolerans gelişir. Diğer benzodiazepinler gibi klorazepamda bağımlılık yapabilir. D oğru cevap: C
27. Aşağıda benzodiazepinlerden hangisi epilepsi ve konvülsiyon tedavisinde kullanılm az? A) Diazepam B) Klonazepam C) Klobazam Seçeneklerde bulunan tüm d iğ er ila çla r grand mal nöbetlerde kullanılabilir.
D) Lorazepam E) Triazolam
Valproik asit, klonazepam, lam otrigin vezonisam id; hem absans hem de grand mal nöbetlerde kullanılabilirler.
Epilepsi tedavisinde kullanılan benzodiazepinler:
D oğru cevap: A
Klonazepam (absans ve m iyoklonik nöbetlerde) ve klorazepat (parsiyel nöbetlerde kombinasyon içinde) kronik tedavide kullanılır.
24.
Aşağıdaki etosüksim id tedavisi yan etkilerinden hangisi doza bağımlı olarak ortaya çıkar? A)
Diplopi
B) Uyku hali
C)
Gastrik yakınmalar
D) Lökopeni
E) -
Deri döküntüsü
Gastrik yakınmalar tedaviye düşük doz başlanarak önlenebilir. Daha sonra doz yavaş yavaş arttırılır.
D oğru cevap: C
C) Fenitoin
B) Karbamazepin D) Lamotrijin E) Etosüksimit
Fenitoin, karbamazepin ve barbitüratlar hem generilaze hem parsiyel nöbetlerde kullanılır. Lamotrijin ve valproik asit parsiyel nöbetlerde kullanılır. Etosüksimit ve diğer süksimitler grandmal ve parsiyel nöbetlerde etkisizdir. D oğru cevap: E
Nitrazepam, klonazepamdan daha az potenttir. İnfantil spazmlar ve miyoklonik nöbetlerde kullanılır. K lo b a z a m , ç e ş itli nöbet tip le rin d e k u lla n ıla n bir benzodiazepin türevidir. Diğer benzodiazepinlerden daha az sedasyon yapar. D oğru cevap: E
25. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi parsiyel nöbetlerde kullanılm az? A) Primidon
Diazepam, klonazepam ve lorazepam, statusda intravenöz kullanılır. Diazepam febril konvulsiyonlarda rektal yolla da kullanılır.
28. Aşağıdakilerden hangisi absans nöbetleri önleyen ilaçların test edilm esinde hayvan deneylerinde kullanılan b ir konvülsandır? A) Amifenazol
B) Leptazol
C) Almitrin
D) Striknin E) Pikrotoksin
L e p ta z o l ( p e n tile n te tr a z o l): Etki m ekanizm ası bilinmemektedir. Absans nöbetleri önleyen ilaçların test edilmesinde leptazol ile indüklenen hayvan konvülsiyon modelleri kullanılır.
Doğru cevap: B
SANTRAL SINIR SİSTEMİ
23.
266
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
29.
T tipi kalsiyum kanallarını bloke ederek etkisini gösteren antiepileptik aşağıdakilerden hangisidir?
Karbamazepin sodyum kanallarından iyon geçişine engel olur. Fenitoin de aynı mekanizmayla etki gösterir. D oğru ce vap :A
A) Amilorid B) Flunarizin 32.
C) Mibefradil D) Felbamat E) Fenitoin Felbam at T tipi kalsiyum kanallarım bloke eden bir antiepileptikdir. Parsiyel nöbetlerin ve Lennax-Gastaut sendromunun tedavisinde kullanılır.
Aşağıdakilerden hangisi karbam azepinin en sık doz bağımlı yan e tkisidir? A) Diplopi
B) Uyuşukluk
C) Hepatik disfonksiyon
D) Renal toksisite
E) Deri döküntüsü Karbamazepinin doz bağımlı en sık yan etkileri ataksi ve diplopidir. Doğru cevap: A
33.
D oğru cevap: D
Absans yani petit mal nöbet harici tüm nöbetlerde etkili olan ve trigem inal nevraljidede kullanılabilen ilk ilaç hangisidir? A) Diazepam
B) Etosuksimit
C) Karbamazepin
D) Fenobarbütal E) Valproik asit
30. Aşağıdaki antiepileptik ilaçlardan karbonik anhidraz enzim ini baskılar?
hangisi
A) Etosüksimid B) Valproik asit C) Topiramat
Karbamazepin ilk olarak trigeminal nevraljide kullanıldı ancak daha sonra generalize nöbetlere ve basit parsiyel nöbetlerede iyi geldiği bulundu. Karba-mazepin absans epilepside kullanılmaz. Nöbet sıklığını artırır. D oğru cevap: C
D) Klorazepat E) Fenobarbital
34.
Topiramat ve asetazolamid karbonik anhidraz enzimini baskılayan antiepileptiklerdir.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kompleks sem ptom lar veren parsiyel nöbetlerin tedavisinde kullanılan ve yapıca tris ik lik antidepresanlara benzeyen im inostilben türevidir?
Topiram at: A) Karbamazepin Yapısı m on osa kkarittir ve diğer a ntie pilep tiklerde n farklıdır. •
GABAA reseptörü aktivitesini arttırır.
• Glutamatın AMPA reseptörlerini bloke eder. •
Na+ kanal blokajı yapar.
• Zayıf karbonik anhidraz inhibitörüdür. •
Böbrek taşı oluşturabilir.
B) Diazepam
C) Primidon
D) Valfronik asit E) Fenitoin
Karbamezapin fenitoin gibi generalize tonik klonik nöbetlerin tedavisinde oldukça etkilidir. Ancak absans nöbetlerde etkisizdir hatta bunların daha da kötüye gittiği durumlara neden olabilir. Doğru cevap: A
D oğru cevap: C 35. 31. Aşağıdaki antiepileptik ilaçlardan hangisi sodyum kanallarından iyon geçişini engelleyerek nöron deşarjım inhibe eder? A) Karbamazepin B) Klonazepam
E) Fenobarbital
A) Karbamazepin
B) Gabapentin
C) Fenobarbital
D) Fenitoin
-
E) Vigabatrin G abapentin karaciğerde m etabolize edilmeden böbrekler yoluyla vücuttan uzaklaştırılır.
-
Diğer ilaçlar karaciğerde metabolize edilirler.
C) Etosüksimid D) Gabapentin
Aşağıdaki antikonvülsan ilaçlardan hangisi vücutta değ işikliğe uğramadan idrarla atılır?
Doğru cevap: B
267
-
-
Aşağıdaki a ntiepileptik ilaçlardan hangisi jeneralize to n ik- klonik tip status epileptikus tedavisinde en e tkilid ir? A) Karbamazepin
B) Diazepam
C) Gabapentin
D) Fenobarbital
40. Bağımlı olan kimselerde kısa etkili barbitüratların kesilmesinden 1-7 gün sonra halusinasyon gibi durumlar görülür.
Bu durum lara ek olarak aşağıdakilerden hangisi görülm ez?
E) Fenitoin Jeneralize tonik -klonik status epileptikusta intravenöz olarak diazepam ve rilm e si hayat kurtarıcı bir müdaheledir. Benzodiazepinlerin antikonvülsan etkileri uzun değildir. Buyüzden ilerleyen aşamalarda daha uzun etkili bir ajan olan fenitoin verilir.
Doğru cevap: B
konvulsiyon,
A) Sedasyon ve uyku hali
B) Kusma
C) Hipotansiyon ve taşikardi
D) Ateş
E) Kaba tremor Semptomların ciddiyeti ve süresi barbütirat bağımlılığının derecesine bağlıdır. Konvulsiyonlar kesilmelerden 7 gün sonraya kadar meydana gelebilir. D oğru cevap: A
37. Bir çok a ntiepileptik nizması hangisidir?
ilacın ortak etki meka
41.
A) Nöbetin normal nöronlara sıçramasına engel olur B) Nöbet odağından olan aşırı deşarjı önler
Diabet hastalarında oluşabilen ağrılı, periferik nöropatik ağrı tedavisi ve postherpetik nevralji tedavisinde kullanılabilen ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
C) Nöbet odağında kan damarlarını genişletir
A) Aprotinin
D) Beyin kan damarlarının konstriksiyonu
B) Kapsaisin
E) İnhibitör uyarıları arttırır
C) Pregabalin
Antiepileptik ilaçlar sodyum iletimi (conduction), potasyum kanallarına kalsiyum kanallarına, GABA’ya ve diğer sistemler üzerine etkilidir. Bu ilaçlar normal nöronlara olan sıçramaya engel olur. D oğru cevap: A
38. Bir çocuk ateşli hastalığa bağlı konvulsiyon geçiriyor. A n tie p ile p tik tedavi gerekirse bu çocukta hangi ilacı tercih edersiniz? A) Fenitoin
B) Klonazepam
C) Fenobarbital
D) Sekobarbütal
D) Difenhidramin E) Tiagabin P regabalin ve G abapentin GABA anoluğu ilaçlardır. Pregabalin ve gabapentin G ABA re s e p tö rle rin i direk etkilem ezler. Bununla birlikte sinaptik GABA salınımını arttırarak etki gösterirler. Pregabalin ve gabapentin n örop atik ağrı ve postherpetik nevralji tedavisinde endikasyonu olan ilaçlardır. D oğru cevap: C
42.
En kuvvetli hangisidir?
konvülsan
ilaç
aşağıdakilerden
E) Karbamazepin Tüm çocukların nöbet durumlarında tedavinin gerekliliği tartışılan bir durum olsada çok yüksek risk taşıyan febril konvülziyonlu hastalar fenobarbütal ile korunabilir. D oğru cevap: C
39. Aşağıdakilerden hangisi epilepsi tedavisinde de kullanılabilen b ir sedatif hip no tiktir? A) Fenobarbital
B) Flumazenil
C) Triazolam
D) Midazolam E) Fenitoin
Fenobarbital generalize tonik klonik nöbet tedavisinde proflaktik olarak kullanılan bir ajandır. Sedatif etkili ve çocuklarda davranışa olan etkileri kullanımlarını sınırlar.
Doğru cevap: A
A) Atropin
B) Klorpromazin
C) Prokain
D) Kokain E) Striknin
Striknin ülkemizde bazı fare zehirlerinde bulunan, kaza sonucu veya kasten alınmasıyla ciddi zehirlenmeye neden olan bir alkoloiddir. Ara nöronların motor nöron üzerindeki inhibitör etkilerini bloke eder. Striknin presinaptik inhibisyonu bloke etmez ve GABA ile etkileşmez. MSS’ın inhibitör nöromediyatörlerinden glisin ile etkileşir. Striknin ile tetanoz toksinin etkileri arasında kısmi bir benzerlik vardır. Striknin zehirlenmelerinde tonik konvulsiyon görülür. Konvulsiyonları karşı antidot İV Diazepamdır. Doğru cevap: E
SANTRAL SINIR SİSTEMİ
36.
2. ■■■■■■
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
1.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi beyin dopamin aktivitesini birikm eye bağlı olarak arttırır?
PARKİNSON TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
A) Selegilin B) Bromokriptin C) Lizurid
ANTIPARKINSON İLAÇLAR*1 5 4 3 2
D) Pergolid
Antiparkinason ilaçlar ve ö ze llikle ri 1- Dopamin Agonistleri
E) Klorpromazin Parkinson hastalığında; bazal gangliyonlarda dopaminerjik aktivite azalmıştır. Bu nedenle Parkinson hastalığının tedavisinde temel yaklaşım; merkezi sinir sisteminde dopaminerjik aktiviteyi arttırmaktır.
- Levodopa - Lizurid - Bromokriptin - Pergolid - Amantadin (indirekt) - Deprenil (indirekt)
Dopaminerjik aktiviteyi arttırmak için en temel yaklaşımlar ve ilaç isimleri şu şekilde özetlenebilir:
2- Aminoasit dekarboksilaz in h ib itö rle ri; - Karbidopa - Benserazid
Dopamin (DA) prekürsörü ilaç: Levodopa •
3- Antimuskaranik ilaçlar - Benztropin - Biperidin - Triheksifenidil - Orfanadrin
DA reseptör agonisti ilaçlar: Bromokriptin, lizurid, pergolid, kabergolin
N örondan DA sa lınım ım a rttıra n ila ç la r: Amantadin (bu ilaç aynı zamanda bir antiviraldir ve influenza-A’nın proflaksisinde tercih edilir.
4- MAOB in h ib itö rü ; se lejilin 5- KOMT in h ib itö rü ; tolkapon • Parkinson h a sta lığın da istira h a t trem oru rijidite, bradikinezi izlenir ileri dönemde, yürüme bozuklukları, depresyon ve demans tabloya eklenir. • Substantia nigrayla pars compactada dopamin üreten nöronların progresif dejenerasyonunun sonucunda meydana gelir. Terapötik amaç dejeneratif olayı geri döndürmek değil dopamin aktivitesini, artırmaktır. Dopamin kan-beyin bariyerini geçemez ama levodopa geçebilir. L-aromatik aminoasit dekarboksilaz Levodopa'yı dopamine dönüştürür. Pridoksin, depo-dekarboksilazın kofaktörUdür. SSS'ne ulaşan levodopanın azalmasına yol açabilir. Karbidopa ve benserazid dopa dekarbokisilaz enziminin inhibitörüdür. Levodopanın etkinliğini artırır. Deprenil MAO-B enzimini inhibe eder. Bu enzim selektif olarak dopamini yıkar. Parkinsonda tremor tedaviye çok dirençlidir. Antiemetik veya antipsikotiker levodopanın terapötik etkisini azaltır. Levo do pa tra n ilsip ra m in gib i n o n -se le k tif MAO inhibitörleriyle birlikte kullanılmamalıdır; hipertansif kriz meydana getirir. Brom okriptin izurid ve pergolid dopam in reseptör agonistleridir. Alternatif olarak veya kombine kullanılır. Amantadin parkinsonizmin erken safhasında levodopa tedavisinde yardımcı olarak yararlıdır. Selefin MAO-B selektif MAO inhibitörüdür. Dopamin metabolizmasını azaltır, etkiyi uzatır. Antioksidan özelliği vardır. Antikolinerjiklerin tremor ve rijidite üzerine belirgin etkileri vardır. Fakat akinezi ve postural reflekslere az etkileri olur. Diskinezi terapide majör sınırlayıcı faktördür. %80 hastada izlenir. Levodopa dozunun azaltılmasıyla düzeltilebilir. Myoklonusun tedavisinde metizerjid kullanılır. Levodopa kullanan hastalarda on-off fenomeni ortaya çıktığında dozu artırmak veya tedaviye KOMT inhibitörü eklemek gerekir. Triheksifenidil ve biperiden gibi antikolinerjik ilaçlar, hafif olgularda tercih edilir ve tremor üzerine yararlı etkisi vardır. İD: 08İ043
COMT enzim inhibitörleri: Bu enzim, periferde L-dopa’nın 3-O-metil dopa’ya dönüşümünü sağlamaktadır. Bu dönüşüm sonucunda L-dopa’nın merkezi sinir sistemine geçiş oranı ve tedavi edici özelliği azalmaktadır. Bu enzimin inhibitörü olan entakapon, L-dopa’nın merkezi sinir sistemine geçişini arttırır. Buna karşılık seçeneklerde bulunan selegilin; MAO-B enzim inhibitörüdür. Bu enzim DA’nın yıkımından özellikle sorumludur. Bu enzimin inhibisyonu ile DA yıkılamaz ve merkezi sinir sisteminde birikerek dopaminerjik aktiviteyi artırmış olur. D o p a m in e rjik ve a n tik o lin e r jik ila ç la r D opam inerjik e tkinliği a rttira n ilaçlar • Levodopa 1 • Bromokriptin • Selegilin • Amantadin • Lizurid • Pergolid • Apomorfin
A n tik o lin e rjik le r • Benztropin • Biperiden • Triheksifenidil • Klorfenoksamin • Orfenadrin • Prosiklidin • Bornaprin
Dopaminerjik (DA) etkili ilaçların etki mekanizmaları Dopamin prekürsörü olan ilaç
Levodopa
DA reseptör agonistleri
Bromokriptin Lizurid Pergolid Kabergolin Kinagolid Apomorfin
DA salınımım arttıran ilaç
Amantadin
MAO-B inhibitörü: Bu enzimin inhibisyonu ile dopamin yıkımı azalır ve dopaminerjik etki artar.
Selegilin
COMT inhibitörü
Entakapon
— -..-
D oğru cevap: A
-
-1
Parkinson tedavisinde kullanılan hangisi periferik olarak etkilid ir?
• Apomorfin (Subkütan)
ilaçlardan
A) Bromokriptin B) Benztropin C) Triheksifenidil
•
Rotigotin (Transdermal)
•
Trastuzumab meme kanseri tedavisinde kullanılan monoklonal antikordur
D oğru cevap: B
D ) Levadop E) Karbidopa
5.
Benserazid ve Karbidopa, dopa dekarboksilaz inhibitörüdür. Kan-beyin bariyerini geçemez. Periferde levodopanm dopamine dönüşümünü azaltarak levodopanm kan düzeyini arttırır. Bromokriptin dopamin analoğudur. Benztropin ve triheksifenidil, SSS’de antimuskarinik etkilidir.
Santral sin ir sistem indeki dopam inerjik yollardan hangisi nöroendokrin fo n ksiyo n la r açısından prim er öneme sahiptir? A) Tübero-infundibuler yol
B) Mezolimbik yol
C) Mezokortikal yol
D) Nigrostriatal yol
E) Bulbo-spinal yol
D oğru cevap: E
SSS’de fonksiyonel 5 önemli dopaminerjik yol bulunmaktadır. Bu yollar pek çok farklı fonksiyonlarda rol oynarlar. 3.
Aşağıdaki dopam in reseptör agonistlerinden hangisinin kalp kapaklarında fibrozise neden olm a olasılığı daha yü ksektir?
SSS’de fonksiyonel 5 önemli dopaminerjik yol ve fonksiyonlarım
A) Pergolid
D O P A M İN E R J İK Y O L
F O N K S İY O N L A R I
B) Kabergolin
Mesolimbik-mesokortikal
Davranışsal ve emosyonel tepkiler
Nigrostirial
istemli hareketlerin koordinasyonu ve başlatılması
Tüberoinfundibular
Prolaktin salınımının inhibisyonu gibi nöroendokrin fonksiyonlar
Medütler-periventriküler
Yemek alışkanlıkları
C) Bromokriptin D) Pramipeksol E) Apomorfin D opam in R e se p tö r A g o n is tle ri • Avantajları: Etki etmeleri için enzimatik konversiyona ihitiyaçları yoktur. Etkileri nigrositrial yolaktaki dopam inerjik nöron kapasitesinden bağımsızdır. Ayrıca nigrostrial yolakta serbest radikal gelişimini azalttıkları gösterilmiştir. •
Ergot türevleri: Bromokriptin, Kabergolin, Pergolid
•
Kalp kapaklarında fibrozise neden olduğu için piyasadan toplatılan: Pergolid’tir
Incertohipotalamik
D oğru cevap: A
6.
D oğru cevap: A 4
4.
Parkinson tedavisinde transderm al uygulanan dopam in agonisti aşağıdakilerden hangisidir?
Parkinson tedavisinde kullanılan hangisi antioksidan etkilid ir?
ilaçlardan
A) Amantadin
B) Selejilin
C) Levodopa
D) Lizurid E) Pergolid
D oğru cevap: B
A) Apomorfin B) Rotigotin C)
Levodopa
D) Karbidopa E) Metildopa Soru kökünde tran sde rm a l olarak uygulanan ilacın s o ru ld u ğ u n a d ik a t e d in iz . R o tig o tin tra n s d e rm a l uygulanan yeni b ir dopam in reseptör agonistidir. M etildopa alfa 2 agonist etkili antidopaminerjik ilaçtır. D opam in R e se p tö r A g o n is tle ri •
Ergot türevleri (Bromokriptin, Kabergolin, Perglid, Lizurid)
•
Ergot olmayanlar (Pramipeksol, Ropirinol)
7.
Alzheim er olgularında antioksidan etkisi nedeniyle tedavide kullanılan ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Rivastigmin
B) Donepezil
C) Takrin
D) Selejilin E) Arekolin
Selejilin: Beyindeki monoaminoksidaz B (MAO B) enziminin selektif ve irreversibl inhibitörüdür. Antioksidan özelliği de olması tedavide yararlıdır. Bu özelliği nedeniyle Alzheimer olgularının tedavisinde de kullanılmaktadır. Hastalığın başlangıcında tek başına veya ilerlemiş olgularda diğer ilaçlarla beraber kullanılabilir.
Doğru cevap: D
SANTRAL SINIR SİSTEMİ
2.
270
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
8.
Dopam inin salımmını arttırarak ve reuptakeini azaltarak dopam inerjik etkileri arttıran ve livedo retikülarise neden olan antiviral ilaç hangisidir?
10.
Levodopa tedavisi alan ve o n-off fenomeni gelişen Parkinson hastalarının tedavisinde ahangisi tercih edilir?
A) Amantadin
B) Asiklovir
A)
C) Benztropin
D) Reserpin
Selejilin
C) Klorjilin
E) interferon D oğru cevap: B
11.
A m antadin influenza A tedavisinde ve proflaksisinde kullanılan bir antiviraldir. Am antadin dopam inerjik ve a ntiko lin erjik etkilerinden d olayı g ünüm üzde P a rk in s o n te d a v is in d e de kullanılmaktadır. A m antadin’in önemli bir yan etkisi livedo retikülaristir. g lu ta m a t
D) Deprenil E) Moklobemid
K lin ik fa rm a k o lo jid e bazı ila ç la rın so n ra d a n fa rk edilen yan e tkile ri sonradan bu ilaçlar için kullanım endikasyonu olabilm ektedir. Bu durum un en bilinen örneklerinden biri de Am antadindir.
A m a n ta d in ayrıca antagonistidir.
B) Entakapon
N M DA
re s e p tö r
Aşağıdakilerden hangisi Parkinson benzeri etki yapm az? A) Pribedil
B) Flufenazin
C) Haloperidol
D) Fizostigmin E) Klorpromazin
P ribedil ergot türevi olm ayan sentetik bir dopamin agonistidir. Vazodilatasyon yapar. Beyindeki dopaminerjik reseptörleride etkilediğinden parkinson benzeri etki yapmaz, bilakis parkinson hastalığının tedavisinde kullanılabilir. D oğru cevap: A
A siklovir, HSV tedavisinde kullanılan bir antiviraldir. İnterferon, nonselektif etkili en geniş spektrumlu antiviral ilaçlardır.
12.
Rezerpin, adrenerjik sistemde ve zikü ler am in pompa in h ib itö rü olup antihipertansif ve antipisikotik amaçla kullanılır. Benztropin, Parkinson tedavisinde kullanılan antikolinerjik etkili ilaçtır.
-
D oğru cevap: A
Aşağıdakilerden hangisi ergot türevi olmayan bir dopam in agonisttir? A) Amantadin
B) Bromokriptin
C) Pramipeksol
D) Selejilin
E) Pergolid Pramipeksol hafif parkinsonizm vakalarında kullanılan ergo türevi olmayan bir dopamin agonistidir. Ergo türevi ilaçalrın yol açtığı yan etkilere neden olmaz.
D oğru cevap: C 9.
Parkinson hastalığı tedavisinde kullanılan aşağıdaki ilaçlardan hangisi o n-off fenomenine sebep olur? A) Levodopa
13.
B) Pergolit
C) Ropinirol
D) Bromokriptin E) Selejilin
Levodopanın Yan etkileri: Kusma merkezinin uyarılmasına bağlı bulantı, kusma; ayrıca iştahsızlık, ağız kuruluğu; kalp üzerine dopaminerjik etki ile taşikardi ve ventriküler ekstrasistol, hipotansiyon; iris üzerine adrenerjik etki ile midriasis, ayrıca, kan diskrazisi, pozitif Coombs testi, tükürük ve idrarın kahverengileşmesi, halusinasyonlar, diskinezi, kişilik değişiklikleri, depresyon, anksiyete, uykusuzluk veya kabus görme yapabilir. Psikotik hastalarda semptomları arttırır. ilaç bir süre bırakılırsa (ilaç tatili), levodopanın o n -o ff fenomeni dışındaki nörolojik ve davranışsal yan etkilerinde iyileşm e sağlanabilir. P eriferik dopam in antagonisti d om peridon, levodopanın periferik yan etkilerini (örn. kardiyak etkiler, bulantı) azaltır.
Doğru cevap: A
Parkinson tedavisinde etkili olduğu kadar hiperprolaktinem i tedavisinde de etkili olan ilaç hangisidir? A) Amantadin
B) Benztropin
C) Bromokriptin
D) Glutamat
E) Pramipeksol - D2 a g o n isti olan b ro m o k rip tin parkinson te d a v is in d e k in d e n daha düşü k dozlarda hiperprolaktinemi tedavisinde de kullanılabilir. D oğru cevap: C
14.
Parkinsonizm deki trem or ve rijid ite tedavisi için en uvaun ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Amantadin B) Bromokriptin C) Takoferol D) Pramipeksol E) Benztropin
271
Santral etkili antimuskarinik ajanların tremor ve rijidite üzerine olumlu etkileri vardır.
-
Glutamat fazlalığının parkinsonizmle ilişkili olduğu bilinmektedir.
D oğru cevap: E
D oğru cevap: A
15. O b strü ktif gastrointestinal hastalık ve prostat h ip ertrofisi olan hastada aşağıdaki ilaçlardan hangisi ko ntren d ike dir?
17. Levodopanın vücutta kısmen dopam ine dönüştürülm esi aşağıdaki kimyasal olaylardan hangisi ile olur?
A) Reserpin C) Benztropin
B) Haloperidol
A) Demetilasyon
B) Yan zincir oksidasyonu
D) Levodopa
C) Beta-hidroksilasyon
D) N-demetilasyon
E) Dekarboksilasyon
E) Amantadin Benztropin idrar retansiyonu ve gastrointestinal etkilere sahip olduğundan prostat hipertrofisi, dar açılı glokom ve obstrüktif gastrointestinal hastalığı olan hastalarda kullanılmamalıdır. Bu kontrendike olanlar antimuskarinik etkilerdir. “ P eriferik dokularda dopam in dekarboksilaz in h ib itö rü olan ka rb id o p a va rlığ ınd a ve y o klu ğ u n d a dopam in se nte zi” başlıklı şekile bakınız.
Levodopa, Dopamin'in prekürsörüdür. Dopamin dolaşımdan beyne nüfuz edemediği halde, Levo-dopa kan-beyin engelini aşar ve bazal gangliyonlardaki dopaminerjik sinir uçları tarafından uptake yapılır. Orada dopa dekarboksilaz enzimi tarafından dopamin’e çevrilir. Levodopa, parkinson hastalığı tedavisinde halen kullanılan ilaçlar arasında terapotik değeri en yüksek olan ilaçtır. D oğru cevap: E
D oğru cevap: C 18. Parkinson ilaçlarından hangisi ekstrem itelerde kırmızı ağrılı şişlikle re neden olur? 16. Parkinsonizm ile iliş k ili aşağıdakilerden hangisidir? A) Glutamat B) Gaba C) Glisin D) Noradrenalin
nörotransm itter A ) Levodopa B) Karbidopa C) Amantadin D) Bromokriptin E) Benztropin
E) Serotonin "\
/"
P eriferik d o k u lard a do pam in d e karb o ksilaz in h ib itö rü otan karbidop a varlığın d a ve yo k lu ğu n d a d o p am in sentezi
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
-
| 2721
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
■■■■■■
Bu semptomlareritromelalji semptomlarıdır. Bromokriptinin yan etkilerinden biride eritromelaljidir ve ilacın kesilmesi ile kaybolurlar. Eritromelalji ile beraber artraljide görülebilir. Eritromelalji genellikle distal ekstremitelerde olur. D oğru cevap: D
19. Levodopa ile oluşan ekstrem itelerin proksim alindeki düzensiz, istem siz kas kasılmaları hakkında hangisi yanlıştır? A) Levodopa ile karbidopa beraber alınırsa diskinezilerin daha az sıklıkta oluştuğu gözlenir B) Levodopa ile beraber muskarinik blokerlerin alınması diskinezi oluşumunu önlemez C) Levodopanın dozunun azaltılması bu hareketleri azaltır D) Levodopa ile tedaviye devam edilmesi durumunda semptomlar azalmaz E) Dopamin reseptörlerini aktive eden diğer ilaçların alınması diskineziyi arttırır Diskinezinin şekli ve şiddeti levodopa kullanan hastadan hastaya değişir. Uzunsüreli levodopa kullanan hastaların çoğunda diskinezi görülür. Levodopanın uzun süreli kullanılm ası durumunda tedavinin ileri dönem lerinde başta tolere edilen dozlarda diskinezi meydana gelebilir. Karbidopa levodopanın periferik yan etkilerini azaltır ancak santral yan e tkilerini arttırır. D oğru cevap: A
D oğru cevap: A
22. MAO B’yi se le ktif bloke ederek etki gösterebilen antiparkinson ilaç hangisidir? A) Deprenil C) Biperidin
A) Amantadin C) Reserpin
B) Karbidopa D) Levodopa
D) Karbidopa E) Amantadin
Deprenil MAO B’yi se le ktif bloke eder. Böylece dopamin metabolizması azalır ve beyinde dopamin konsantrasyonu artar. Levodopa ile birlikte verildiğinde bu ilacın etkisini artırmaktadır ve levodopanın dozunu önemli ölçüde azaltır. Yüksek dozlarda h ipertansif krize neden olabilir. D oğru cevap: A
23. Parkinsonizm tedavisinde kullanılan ve direk D1 ve D2 reseptörlerini etkileyen ilaç hangisidir? A) Levodopa
20. M onoam inoksidaz inh ibitö rü ile beraber verildiğinde norepinefrin prekürsörü olduğu için h ip erta nsif krize neden olan ilaç hangisidir?
B) Benzotropin
C) Benztropin
B) Karbidopa D) Pergolid E) Amantadin
Pergolid de, bromokriptin gibi dopamin agonistidir. Bu ilacın etkisi zamanla down regulasyon nedeniyle azalır. O nedenle doz belli bir düzeye kadar gittikçe arttırılır. Brom okriptin 0 2 reseptörlerini etkiler.
E) Benztropin Levodopa, dopamine dönüşür. Dopaminden norepinefrin ve epinefrin sentezlenir. Epinefrin ve norepinefrinin yıkımı ana olarak MAO tip A ile olur. O nedenle MAO inhibitörleri ile birlikte verildiğinde bu katekolaminlerin birikmesi nedeniyle hipertansif kriz olabilir. D oğru cevap: D
D oğru cevap: D
24. Aşağıdakilerden hangisi pratikte Alzheim er hastalığı tedavisinde kullanılan asetilkolinesteraz inhibitörlerinden biridir? A) Takrin
B) Fizostig min
C) Metrifonat 21. Levodopa tedavisi olan hastalarda hangisinin kullanılm ası sakıncalıdır? A) Piridoksin B) Riboflavin C) Tiamin D) Askorbik asid E) Folik asid Piridoksin periferde levodopanın dopamine dönüşümünü artırır ve levodopanın etkisi azalır.
D) Donepezil E) Epastigmin
D o n e p e z il: Nöronal asetilkolin esteraza spesifik bir nonkompetetif, reversibl inhibitördür. CYP2D6 ve 3A4 sistemleri ile karaciğerde metabolize olur, böbreklerle atılır. Bulantı, kusma, diyare, kas krampları, baş ağrısı, uyku bozukluklarına yol açabilir. Hepatotoksik değildir ancak nefrotoksik olabilir. Yarılanma ömrü 70 saat kadardır. Günde bir kez 5-10 mg dozunda kullanılır. Etkinliği ve yan etkileri dozla ilişkili olarak artar.
Doğru cevap: D
25. Aşağıdakilerden hangisi Alzheim er hastalığı tedavisinde kullanılan b ir NMDA a ntagonistidir? A ) Memantin
B) Pirasetam
C) Sibutiamin
D)Amantadin
•
Narkolepsi
•
Dikkat eksikliği sendromu
A m fe ta m in le rin en ö n e m li ö z e llik ve yan e tk ile ri:
E) Propentofilin A lz h e im e r h asta lığı te d a visin d e k u lla n ıla n d iğ e r a ja n la r
•
Fiziksel performansı arttırırlar.
•
Mental performansı arttırırlar.
•
iştah azaltıcı etkileri bulunmaktadır.
• Solunumu stimüle ederler.
Biyoaminerjik sistem kökenli tedavilerde selejilin ön plana çıkmaktadır. MAOB inhibitörü ve antioksidan olup 10 mg/ gün dozda kullanılır. Tremor, tardif diskinezi, peptik ulcus aktivasyonu, psikotik reaksiyonlara yol açabilir. Asetilkolin esteraz inhibitörleri ile kombine kullanılır.
•
Periferik etkileri: Bazal metabolizmayı arttırıp kalbi stimüle ederler, vazokonstrüksiyon oluştururlar.
•
Hipertermi ve hiperglisemi yaparlar.
Bu ilaçların genel etki profili mental stimülasyon yapmalarıdır. Ancak bu m addeler serotonin salınım ım arttırdıkları için iştahı azaltıcı etkileri bulunmaktadır. Dolayısıyla “B” seçeneği yanlıştır.
Alheim er hastalığında daha başarılı tedavi oluşturmak amacıyla, ergot alkaloidleri, E vitamini, Ginkgo biloba (preparatları için bkz. Konu 15), desferroksamin, östrojen, antiinflam atuar tedavi (selekoksib gibi selektif COX 2 inhibitörleri), betaamiloid metabolizmasına yönelik tedaviler, nöronal membran stabilizatörleri, NMDA antagonisti olan m em an tin (Ebixa), trofik faktörler, statinler, »kalsiyum kanal blokerleri, idebenone, propentofilin, nootropikler (pirasetam , sulbutiam in), m elatonin, tau proteininin hiperfosforilasyonundan sorumlu kinazların inhibisyonu ve tau d efo sfo rilizasyo nu nu sağlayan fo sfa tazla rın güçlendirilmesi araştırılmaktadır.
D oğru cevap: B
2.
Am fetam in ya nlıştır?
için
aşağıdakilerden
hangisi
A) İştah azalmasına neden olur B) Bağımlılık yapar C) Kan basıncını yükseltir D) Noradrenalinin veziküllere geri eder
D oğru cevap: A 1
alimim stimüle
E) Petit-mal epilepside kullanılır A m fe ta m in : N oradrenalin, serotonin ve dopam inin sitoplazmikuptake’ini inhibe ederek, indirektsempatomimetik etki gösterir. Doğrudan adrenerjik reseptörleri de uyarabilir. Bu nedenle karma etkilidir. Zayıf monoaminoksidaz (MAO) inhibitörü etkinliği vardır.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ STİMULANLARI
E k s ita s y o n ve ö fo r i y a p a r. Kişi yo rg un luğ un u duyumsayamaz. Konsantre olabilme yeteneğini ve dikkati artırır. İştahı azaltır, bu etkisine 1 - 2 hafta içinde tolerans gelişir. Solunum u uyarır. A lfa -ad re ne rjik reseptörleri uyararak kan basıncını yükseltici etkisi vardır. Bağımlılık yapar. Parkinson, petit-mal epilepsi, çocuklarda dikkat yetersizliği sendromunda ve narkolepside kullanılır.
Santral sinir sistemi stimülanları A n a le p t ik le r
P sik o m im e tik le r
• Metilksantinler • Pikrotoksin, Pentilentetrazol • Striknin • Fizostigmin • Doksapram • Almitrin • Niketamid • Bikukulin
• Amfetaminler • Kokain • LSD (Liserjik asit dietiamid) • Fensiklidin (NMDA blokörü) » THC (Tetrahidrokannabinol)
1.
Aşağıdakilerden ya nlıştır?
hangisi
am fetam inler
f
^
Amfetamin Zehirlenmesinin Tedavisi: • Am fetam inler psikoz tablosu oluşturdukları için, zehirlenm eleri durumunda a ntip siko tikler (Klorpromazin / haloperidoi gibi) kullanılır.
için
• Fentolamin ile p e rife rik sempatomimetik e tk ile r önlenir.
A) Solunumu stimüle ederler.
• Ayrıca sedasyon ve idrarın asitle ştirilm esi de (amonyum klorür uygulanarak) yararlıdır.
B) İştahı arttırırlar. C) Hipertermi oluştururlar D) Hiperglisemi yaparlar
v
E) Fiziksel performansı arttırırlar
Doğru cevap: D
Amfetaminler; tedavide kullanımları kısıtlı olan, ancak suistimali yaygın olan bir ilaç grubudur. Amfetamin grubu ilaçlar özellikle 2 endikasyonda önemlidirler:
J
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
27r3
274
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
3.
Am fetam in hangi oluşturm az?
durum da
terapötik
etki
Lipolizi inhibe ederler Teofilin bir metilksantindir. Teofilin ve kafein en meşhur metilksantinlerdir. Bu maddelerin 4 temel etki mekanizmaları bulunur:
A) Narkolepsi
•
SSS’de inhibisyon yapan adenozin reseptörlerini bloke ederler.
C) Hiperkinetik çocuk sendromu
•
Fosfodiesteraz enzimini (özellikle 4) inhibe ederler.
D) Parkinson hastalığı
•
Katekolamin salınımını stimüle ederler (özellikle kafein).
•
Sarkoplazmik retikulumdan Ca salınımını arttırır (kafein).
B) Depresyon
E) Petit-mal epilepsi Am fetam in: Eksitasyon ve öfori yapar. Kişi yorgunluğunu duyumsayamaz. Konsantre olabilme yeteneğini ve dikkati artırır, iştahı azaltır, bu etkisine 1 - 2 hafta içinde tolerans gelişir. Solunumu uyarır. Alfa-adrenerjik reseptörleri uyararak kan basıncını yükseltici etkisi vardır.
Bu m addelerin etkilerinin TUS’ta sorulm a potansiyeli yüksek olduğu için, bu etkileri bilm ek gerek: •
Bağımlılık yapar. Parkinson, petit-mal epilepsi, çocuklarda dikkat yetersizliği sendromunda ve narkolepside kullanılır. Depresyon tedavisinde yeri yoktur.
Periferik damarları dilate etmelerine rağmen, beyin damarlarını kasarlar
•
Kafein; katekolaminler aracılığı ile lipolizi stimüle eder ve LDL düzeyini arttırırlar.
D oğru cevap: B
•
Diüretik etkileri vardır.
•
Pozitif inotrop ve kronotrop etki gösterirler (en fazla teofilin).
4.
Aşağıdakilerden hangisi obesite tedavisinde kullanılan b ir amfetam in benzeri ilaçtır?
• Solunum merkezini güçlü bir şekilde stimüle ederler • Teofilin, bronş düz kaslarını gevşetir.
A) Sibutramin
B) Modafinil
• Çizgili kas kasılmasını stimüle ederler.
C) Metilfenidat
D) Leptazol
• SSS’de psikostimülan etki oluştururlar. Uykusuzluk yapıp yorgunluğu azaltırlar.
E) Meskalin S ib u tra m in : Am fetamine yapısal olarak benzer. Aynı zamanda serotonin ve noradrenalin reuptakel blokeridir. Termogenezi arttırıcı etkileri vardır. İştah kesici etkisi nedeniyle zayıflama amaçlı kullanılır.
Aşağıdakilerden hangisi hiperkinetik çocuklarda dikkat bozukluğu ve hiperaktiviteyi kontrol etmek amacıyla kullanılan b ir amfetamin türevidir? A) Modafinil
B) Metilpirilon
C) Metilfenidat
D) Zaleplon E) Teobromin
D ikkat e ksikliğ i (attention deficit hyperactivity disorder, ADHD): Metilfenidat bu endikasyonda kullanılan standart ilaçtır. Antidepresiflerden imipramin, desipramin, yeni bir ilaç olan atomoksetin alternatif tedavi oluşturur. Doğru cevap: C6
6.
D oğru cevap: D
7.
D oğru cevap: A
5.
• Mide asit salgısını arttırırlar.
Teofilin için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Taşikardi yapar. B) Adenozin reseptörleri için antagonisttir. C) Bronş düz kaslarını gevşetir. D) Lipolizi inhibe ederler. E) Gastrik asit salgısını arttırır.
Teofilin kullanan bir hastada, plazma teofilin seviyesinin artışına bağlı olarak; bulantı, kusma, karın ağrısı, aritmi ve konvülsiyon gelişmesi üzerine teofilin tedavisi sonlandırılmıştır. Aşağıdaki faktörlerden hangisi, plazma teofilin seviyesi artışına neden o lur? A) Verapamil B) Sigara içmek C) Kronik alkol kullanımı D) Rifampin kullanımı E) Barbiturat kullanımı
K la sik b ir te ofilin sorusu. Teofilin, astım ve KOAH tedavilerinde sıklıkla kullanılan m e tilli ksantindir. Terapötik aralığı dar old uğ u için, te o filin plazm a s e v iy e s in i e tk ile y e n ila ç la r sıklıkla sorulur. Verapamil, enzim inhibisyonu (CYP - P glikoprotein) yaparak plazma teofilin seviyesinin artışına neden olur. Diğer seçeneklerde ise teofilin plazma seviyesinde azalma yaratan ilaçlar ve faktörler verilmiştir.
275
Teofilinin plazma düzeyini arttıran fa ktö rle r • Verapamil / Diltiazem • Simetidin • Kinoton grubu (siprofloksasin)
• Eritromisin, klaritromisin, Troleandomisin • Fluvoksamin • Zileuton • Kalp yetmezliği • Karaciğer hastalığı • İleri yaş
ve narkolepside kullanılır. •
Teofilinin plazma seviyesini azaltan fa ktö rle r • • • • • •
Sigara ve marihuana içmek Barbekü et tüketimi Yüksek proteinli diyet Rifampin Barbitürat Kronik alkol kullanımı
R opinirol; Dopamin (D2) reseptör agonistidir. Ergot alkaloidi değildir. Parkinson tedavisinde kullanılır.
•
Bupropion ve Trazadon; antidepresanlardandır.
•
Fluoksetin; Selektif serotonin geri alım inhibitörleri grubundan bir antidepresandır.
Doğru cevap: D
10.
LSD (lysergic acid diethylam idjin en erken ve en uzun süren etkisi hangisidir? A) Masseter kaslarında hiperrefleksi B) Midriazis C) Vücut sıcaklığında artma
Doğru cevap: A
D) Taşikardi ve artmış kan basıncı E) İnsomnia
8.
Santral s in ir sistem i stim ülanları aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?
hakkında
A) Kokainin yüksek dozları diazepam ve propranolol ile tedavi edilir B) Kokainde lokal anestetik etki ve güçlü vazokonstriktör etkisi vardır C) Amfetaminlere psikolojik bağımlılık ancak fiziksel bağımlılık oluşmaz
Tüm bu etkiler LSD alımı ile görülebilir ancak en erken çıkan ve en uzun süren etki midriazistir. Düşük dozlarda LSD alımında bile midriazis olur. D oğru cevap: B
11.
güçlüdür
A) Bağımlılık yapmazlar
D) Guanetidin kullananlarda amfetaminin etkinliği E) Yüksek doz amfetamin alınırsa paranoid şizofre niye benzer durum oluşur
A) Amfetamin: Alzheimer tipi demans B) Bupropion: Akut anksiyete
fizyolojik
kesilme
sendromu
B) Etki güçleri aynıdır D) Oral alındıklarında etkinliklerini kaybederler E) Yüksek oranda tolerans geliştirirler -
Bu ajanların etkileri oral veya intravenöz alındıklarında değişmez
-
Tolerans veya kesilme sendromu geliştirmezler
-
Etkin dozları farklıdır.
Doğru cevap: C9
Aşağıdaki ilaç - endikasyon eşleştirm elerinden hangisi doğ ru du r?
ve
C) Farklı psikomimetik etkileri vardır
Amfetaminlerin kullanımı belirgin toleransa yol açar ve hem fiziksel hem psikolojik bağımlılığa neden olur. Amfetamin çekilmesi semptomları amfetamin alındığında olan etkilerin tam tersidir.
9.
LSD, m eskalin gibi psikom im etik ajanlar hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Doğru cevap: A 12. Aşağıdakilerden hangisinde agresif davranışlar görülür?
C) Fluoksetin: insomnia D) Ropinirol: Parkinson hastalığı
A) LSD
B) Kokain
E) Trazodon: Dikkat eksikliği bozukluğu
C) Mariuana
D) Morfin E) PCP(fensiklidin)
A M FETAM İN Noradrenalin, serotonin ve dopaminin sitoplazmik uptakeini inhibe ederek sempatomimetik etki gösterir. Doğrudan adrenerjik reseptörleri de uyarabilir. Bu nedenle karma etkilidir. Z ayıf MAO in h ib itö rü etkinliği vardır. Fiziksel ve mental performansı artırır. Eksitasyon ve öfori yapar. Kişi yorgunluğunu duyumsamaz. Konsantre olabilme yeteneğini ve dikkatini artırır. İştahı azaltır, solunumu uyarır, a-adrenerjik reseptörleri uyararak kan basıncını yükseltici etkisi vardır. Bağımlılık yapar. Parkinson, Petitmal epilepsi, çocuklarda dikkat e ksikliği sendrom unda
PCP (melek tozu) tipik olarak agresif davranışları artırır. Psikotik reaksiyon sık görülür. D oğru cevap: E
13.
Aşağıdakilerden hangisi konjuktivada kırmızılık yapar? A) Mariuana
B) PCP
C) LSD
D) Kokain E) Morfin
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
[ T e o filin in p la zm a d ü z e y in e e tk ile y e n fa k tö r le r
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
276
Mariuananın etkileri; taşikardi ve konjuktiva karakteristik olarak kırmızılaşır. Antiemetik etkilidir.
18. Kötüye kullanım potansiyeline sahip ilaçlardan hangisi etkisini 5-HT 2A reseptörü üzerinden o luşturur?
D oğru cevap: A A) LSD B) Diazepam 14. Aşağıdakilerden hangisi orto sta tik hipotansiyon yapm az? A) Morfin
B) Klorpromazin
C) İmipramin
D) Fensiklidin (PCP) E) Tranilsipramin
Fensiklidin (PCP) hipertansiyon yapar. Morfin beyindeki vazomotor merkezi inhibe ederek periferal vazodilatasyon yapar. Klopromazin gibi antipsikotikler, imipramin ve tranilsipramin gibi antidepresanlara adrenoreseptör blokajı yaparak ortostatik hipotansiyon yapar.
C) Gama- hidroksibutirik asid (GHB) D) Morfin E) Kanabis (esrar) LSD, meskalin ve psilosibin halusinojen etkili ilaçlardır. Etkilerini 5-HT2A reseptörleri üzerinden oluştururlar. Bağımlılık oluşturmazlar. H a lu s in o je n e tk ili ila ç la r ile NM DA re s e p tö r antagonistleri, kötüye kullanım potansiyeline sahip olmakla birlikte bağım lılık oluşturm azlar. B a ğım lılık O lu ş tu rm a d a n P o ta n siye lin e S ahip İlaçlar;
D oğru cevap: D
K ö tü ye
K ullanım
•LSD 15. Fensiklidin aşağıdaki belirtilerden hangisine yol açma ihtim aline sahiptir?
• Meskalin • Psilosibin
A) Saldırganlık
• Fensiklidin
B) İnsomnia
• Ketamin
C) Myozis
D oğru cevap: A
D) Postüral hipotansiyon E) Piloereksiyon Halüsinojenler arasında yer alan fensiklidin saldırgan davranışa yol açtığı en iyi bilinen ajanlardan biridir. Diğer etkiler arasında hiperaktivite, hiperakuzi, mutizm, ekolali, nistagmus, ataksi ve intrakranial kanama yer alır.
19. Aşağıdaki etken m addelerden hangisi sadece psişik bağımlılık olu ştu ru r? A)
Morfin
C)
LSD
B) Alkol D) Barbital E) Amfetamin
D oğru cevap: A
16. Santral s in ir sistem i stim ulanlarından hangisi en sık suistim al edilen ilaçlardandır? A) Amfetamin
B) Kafein
C) Kokain
D) Metomfetomin
E) Nikotin - Kafein insanlar tarafından ilaç olarak algılanmadan çok sık kullanılan maddelerden biridir. Fakat günde 6 fincandan fazla içen ağır tiryakilerde kesildiğinde yoksunluk sendromu görülmektedir. D oğru cevap: B D oğru cevap: C 17. Ecstasy diye bilinen ilaç aşağıdaki gruplardan hangisine aittir? A)
Amfetamin
B) Barbitürat
C) Benzodiazepin
D) Hallusinojen E) Nikotin
Ecstasy amfetamin grubu ilaçlardan biri olan metilendioks imetomfetamindir.
Doğru cevap: A
20.
Aşağıdaki antiem etik ilaçlardan hangisinin klinik kullanım ına bağlı ekstrapiram idal yan etkiler oluşabilir? A)
Nabilon
B) Aprebitant
C)
Prokolorperazin
D) Ondansetron
E) Skopolamin
P ro klo rp e ra zin : Sadece antiemetik amaçla kullanılan antipsikotiktir. Dopamin reseptör antagonizmasına bağlı ekstrapiramidal yan etkiler oluşumuna neden olur.
2.
En hepatotoksik ve en fazla m align hiperterm i oluşturan genel anestezik aşağıdakilerden hangisidir? A) Nitröz oksid
E ks tra p ira m id a l Yan E tk ile r O lu ştu ra n A n tie m e tik İlaçlar:
C) Propofol
• Metoklopramid
Bazı genel a n e s te z ik le r ve ö n e m li ö z e llik le ri
• Trifluperazin
• H a lo ta n : En hepatotoksik ve en fazla m align hipertermi oluşturan genel anestezik.
• Droperidol • Flufenazin Doğru cevap: C
•
Enfluran: En konvülsan genel anestezik.
•
M etoksifluran: En nefrotoksik genel anestezik., Dİ tablosu oluşturur.
• S e vofluran: Miyokard duyarlılığını en az arttıran genel anestezik.
/■-------------------------------------------------------------------------------\
GENEL ANESTEZİKLER
•
N itrö z o k s id : M align hiperterm i oluşturm ayan, nefrotoksik ve hepatotoksik etkisi olm ayan ve solunumu deprese etmeyen genel anestezik.
•
Eter: Solunumu stimüle eden genel anestezik.
__________________________________________ Aşağıdaki genel anestezik m addelerden hangisi kan basıncında artış o lu ştu ra bilir?
• K e ta m in : anestezik..
A) Nitröz oksid
B) Ketamin
•
C) Propofol
D) İsofluran E) Halotan
Sorunun cevabı olan ketamin tüm diğer genel anestezik maddelerin tam tersine kan basıncını yükseltir. Ketamine ait genel özellikler iyi bilinmelidir:
f
^ D isosiyatif durum denilen ve katalepsiye benzeyen b ir "çevreden kopma "durumu oluşturur. Dissosiyatif anestezide; belirgin bilinç kaybı olmaksızın analjezi ve amnezi görülmesidir. Hasta uyanık gibi görünür. Anestezi sonrası gece kabusları ve cinsel rüyalarla seyreden geçici b ir psikoz hali görülebilir.
P ro p o fo l: B ulantı-kusm a oluşturm ayan genel a ne ste zik. A n tie m e tik e tkisi vardır. Ayakta müdahalelerde kullanılır.
f
...
\
E to m id at ACTH 'a dirençli adrenal k o rte k s depresyonu yapar, adrenal s te ro id sentezini azaltır.
• Sempatoadrenal hiperaktivasyona yol açar ve tüm diğer genel anesteziklerin tam tersine kan basıncını ve kardiyak o u tp u t’u a rttırır (şoklu hastalarda önemli bir avantajdır, ama myokard infarktüsünde kullanılmamalıdır). • Güçlü bronkodilatatör bir ilaçtır ve solunumu deprese etmez. • Kafa ve göz içi basıncı belirgin arttırır. •
Kas tonüsünü arttırabilir.
•
Dış salgıları arttırdığı için, bir antikolinerjik ile birlikte kullanılması gerekir.
J
f
...—
—
A
H alotan • En hepatotoksik genel anestezik (çocuklarda hepatotoksik değildir. Güvenle kullanılır. • En fazla malign hiperterm i oluşturan genel anestezik
J
V
Kan b asın cın ı a rttıra n tek genel
v
—► NMDA reseptör blokörüdür.
Doğru cevap: B
D) İsofluran E) Halotan
• Proklorperazin
1.
B) Ketamin
•
Kalbin katekolaminlere'lere duyarlılığını en fazla a rtıra n genel anestezik
V
J
Doğru cevap: E
3.
H ipotansiyon en belirgin olarak hangi inhalasyon anesteziğini kullanan hastalarda görülür? A)
İzofluran
C)
Halotan
B) Enfluran D) Azot protoksid E) Eter
Doğru cevap: C
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
277
278
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
4.
Post-operatif en az bulantı-kusm a geliştiren genel anestezik madde hangisidir? A) Ketamin
B) Propofol
C) Halotan
D) Nitröz oksid
7.
Yüksek dozlarda özellikle larinks ve göğüs duvar kaslarında rigidite yaratan genel anestezik madde aşağıdakilerden hangisidir? A) Halotan B) Ketamin
E) Metoksifluran
C) Fentanil
Bu soruya cevap olan propofol’ün en önemli özelliği bulantıkusma yapmamasıdır. Bu önemli bir avantajdır. Propofol’e ait diğer özellikler; Parenteral kullanılan bir genel anesteziktir. Etki süresi kısadır. Ayılma sırasında mental durumu berrak olduğu ve postoperatif bulantı-kusma geliştirmediği için; ayakta müdahalelerde tercih edilir. •
Serebral iskemi riski olan hastalarda iyi bir tercihtir (tiopental gibi)
•
Hamilelerde kullanılabilir (tiopental gibi).
• Solunum depresyonu ve kan basıncını düşürücü etkisi çok belirgindir.
D) Izofluran E) Enfluran Genel anestezide k u lla n ıla n o p io id m a d d e le rd e n fentanil ve sufentanilin analjezik etki potansiyelleri çok yüksektir. Opioid analjezikler benzodiazepinlerle kombin olarak genel anestezi yaratmak için kullanılabilirler. Opioid analjezikler analjezi ve sedasyon oluştururken yan etki olarak ç iz g ili kaslarda rijid ite yaratırlar. Bu nedenle cerrahi sırasında, g öğüs duvarında rijid ite y e bağlı ventilasyonda zorluk yaratabilirler. Doğru c e va p :C
D oğru cevap: B 8. 5.
Halotanın hepatotoksik etkilerinden m etaboliti aşağıdakilerden hangisidir?
sorum lu
Aşağıdaki genel anesteziklerden hangisi hastaya uygulandığında anestezinin tüm basamakları takip edileb ilir? A) Azot protoksid
A) Akrolein
B) Eter
C) Halotan
B) Florid
D) izofluran E) Ketamin
C) N-asetil benzokinonim
Doğru cevap: B
D ) Triflorasetik asit E) Süksinik semialdehit H a lo ta n en h e p a to k s ik ve k a r d iy o to k s ik g e n e l anesteziklerdendir. 6
9.
Aşağıdaki genel anestezik maddelerden hangisinin kandaki çözünürlüğü en fazladır? A) Nitröz oksit
T oksik m e ta b o lit o lu ş tu ra n ila ç la r
B) Halotan
İlaç
Toksit m etabolit
Yan Etki
C) Sevofluran
Asetaminofen (= Parasetamol)
N-asetil-pbenzokinonim
Hepatotoksite
D) Ketamin
Metoksifluran
Florid
Nefrotoksite
Siklofosfamid
Akrolein
Halotan
Triflorasetik asit
E) İsofluran I Hemorajik sistit Hepatotoksite
D oğru cevap: D
6.
Aşağıdaki lokal anesteziklerden hangisi daha çok oftalm ik kullanım amacıyla tercih edilir? A) Proparakain
B) Dibukain
C) Pramoksin
D) Prokain E) Prilokain
Lokal anestezik (LA) maddelerin klinik kullanılma şekilleri değişkenlik gösterirler. Proparakain, tetrakain gözde yaygın kullanılan lokal anesteziklerdir. Kokain de yaygın olmasa da oftalmik amaçla kullanılabilir.
Doğru cevap: A
G enel a n e ste zik (G A) m ad de lerle ilg ili iki önem li farmakokinetik parametre bulunmaktadır: Minimum Alveolar Konsantrasyon (MAK): Bu parametre; 100 kişinin %50’inde genel anestezi oluşturan dozdur. Bu parametre, genel anesteziklerin potensini gösterir. MAK değeri ne kadar düşük ise, o ilaç o kadar güçlü bir maddedir. En güçlü GA madde; m etoksifluran, en zayıf genel anestezik madde ise; N20 ’dur. * GA’ların kandaki çözünürlükleri (kan/gaz partisyon k a ts a y ıs ı): Bu, a ne stezin in başlam a ve bitiş zamanı ile ilgili bir parametredir. Bir GA’nın kandaki çözünürlüğü ne kadar fazla ise; hastanın anesteziye girmesi o kadar geç olur. Ayrıca, hastanın ayılması da geç olur. Buna karşılık, N20 gibi kandaki çözünürlüğü düşük GA maddeler kullanıldığında, genel anesteziye giriş ve anesteziden çıkış da o kadar hızlı olur.
279
11.
A ş a ğ ıd a k ile rd e n hangi in h alas yo n so lu n u m sa yısın ı azaltır?
an esteziğ i
f a r m a k o k in e t ik p a r a m e t r e l e r Kan/G az Partisyon Katsayısı Xenon
A ) Enfluran MAK
B) İzofluran
C) Metoksifluran
D) Halotan E) Azot protoksid
0.1
Desfturan
0.42
6-7
N20
0.47
105
Sevofluran
0.69
2
isofluran
1.4
1.4
Enfluran
1.8
1.7
Halotan
2.3
0.75
A) Kanıyağ partisyon katsayısı
Metoksifluran
12
0.16
B) Minimum alveolar konsantrasyon
Doğru cevap: A
12.
S o lu n u m y o lu y la ku llan ılan b ir g en el an es tezik m a d d en in an es teziyi b aşla tm a sü re sin i veren en ö nem li p ara m e tre aş ağ ıd a kile rd en h an g isid ir?
C) Hidrofilite Yukarıdaki tablo incelendiğinde; kandaki çözünürlüğü en yüksek olan GA maddenin, m e to k s iflu ra n ve h alotan olduğu anlaşılacaktır. Bu maddeler kullanıldığında anestezi geç başlar ve geç biter. D oğru cevap: B
10.
A ş ağ ıd a ki in h alas yo n an es teziklerin d en h an g isin in ve riliş i en b elirg in to n ik -k lo n ik kasılm a n ö b etleri o lu ş tu ra b ilir? A ) Metoksifluran
D) Kan: gaz partisyon katsayısı E) Lipofilite
Bir genel anestezik (GA) maddenin anesteziyi başlatma ve anesteziyi bitirme süresini veren en ö nem li param etre; kan:g az partisyon ka tsa yısı’d ır (yani kandaki çözünürlük). BirGA’in kandaki çözünürlüğü (kan:gaz partisyon katsayısı) ne kadar fazla ise (halotan ve metoksifluran gibi), hastanın anesteziye girmesi o kadar geç olur. Ayrıca hastanın ayılmasıda geç olur. Buna karşılık N 2 0 gibi kandaki çözünürlüğü düşük GA maddeler kullanıldığında; genel anesteziye giriş o kadar hızlı ve anesteziden çıkışta o kadar hızlı olur.
B) Nitröz oksit C) isofluran D) Enfluran E) Halotan E n flu ra n günümüzde çok kullanılan bir genel anestezik (GA) madde değildir. Bu GA; y ü k s e k ko n sa n tra sy o n d a ko n vü lsiyo n eğilimi yaratmaktadır. Etomidatgibi, epilepsisi olanlarda kullanılmamalıdır. S e ç e n e k le rd e k i G A ila ç la rın y a n e tk ile rin e te k te k bakalım : •
M e to k s iflu r a n : Oldukça nefrotoksik bir GA’dır.
Diabetes insipidus tablosu oluşturabilir. •
•
N itrö z o ksit: Hastalar anestezi sırasında seksüel içerikli rüyalar görebilir. B12 vitamin eksikliği ve methemoglobinemi yapabilir. Bu GA madde, gaz taşıyan vücut bölümlerinde birikmeye yol açar. Bu bölümlerde volüm genişlemesi oluşturur. Ayılma sırasında diffüzyon hipoksisi denilen bir durum oluşabilir.
Doğru cevap: D
13.
İso flu ra n : Pek çok GA madde gibi hepatotoksisite
A ş a ğ ıd a k i in trave n ö z a n es tetiklerin in han gisin in an a lje zik etkisi en y ü k s e k tir?
potansiyeli bulunmaktadır. •
H alo tan : En hepatotoksit GA’dır. Ayrıca en belirgin
A ) Sulfentanil
B) Ketamin
malign hipertermi oluşturandır.
C) Propofol
D) Etomidat E) Midazolam
Doğru cevap: D
O p i o id l e r (m o rfin , fe n ta n il, a lfe n ta n il, su fe n ta n il,
remifentanil) • Analjezik etkileri yüksek, amnezik etkileri düşüktür. •
Hipotansiyon, solunum fonksiyonlarının baskılanması,
SANTRAL SINIR SİSTEMİ
G e n e l a n e s t e z ik le r v e b u n la r la ilg ili
I
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
280
kaslarda rijid ite , p o sta n e ste tik bulantı-kusm a yaparlar. •
Etkileri nalokson ile antagonize edilebilir.
•
Premedikasyon, bilinçli sedasyon, derin analjezi gereken cerrahilerde dengeli anestezi ve postoperatif analjezi için kullanılır.
D oğru cevap: A
14.
Aşağıdakilerden hangisi a nksiyolitik ve antiem etik özelliklerinden de faydalanılarak, özellikle nörolept anestezide kullanılan bir butirofenon türevidir? A) Benzperidol
B) Haloperidol
C) Trifluperidol
D) Melperon E) Droperidol
D ro pe rid ol: Dopamin reseptör antagonistidir. Periferik etkilerinden a-adrenerjik blokaj sorumludur. Anksiyolitik ve antiemetik özellikleri de vardır, intrakraniyel basıncı düşürür, ancak serebral oksijen kullanımını azaltmaz. Droperidol, Parkinson ve feokromasitomada kontrendikedir. D oğru cevap: E
15.
Aşağıdaki inhalasyon anestetiklerinden hangisi hava em bolilerinin boyutunu arttırır? A) Azot protoksit
B) Desfluran
C) Ksenon
D) Halotan E) İsofluran
D oğru cevap: A 16. Aşağıdaki inhalasyon anestetiklerinden hangisinin yağda çözünürlüğü diğerlerinden daha fazla olduğu için v ü c u t yağ dokusunda b irikir ve eğer uzun bir operasyon için kullanılmışsa uzamış etki görülür? A) Azot protoksit C) Ksenon
•
Güçlü analjezik, zayıf anestetiktir (MAK >%100). Ucuzdur. B irlikte ku lla nıld ığı diğer inhalasyon anesteziklerinin MAK değerini düşürür. Kas gevşemesi yapmaz.
•
Etkisi çabuk başlar çabuk sonlanır.
•
Genelde daha güçlü anestetiklerle birlikte verilir.
•
Derlenme döneminde hızlı dağılım ile oksijen alimini bozarak difüzyon hipoksisine neden olabilir.
•
B 12 vita m in in i inaktive eder. Uzun süreli azot protoksit alan hastalarda reversibl kemik iliği depresyonu (megaloblastik anemi) ve pansitopeni hatta periferik nöropati yapabilir. Pernisyöz anemide kontrendikedir.
• Vücutta hızla kapalı kompartımanlara difüze olarak basınçlarını arttırır. Hava embolisi olan hastalarda emboli boyutunu arttırır. •
Solunum fonksiyonlarını bozmaz, kardiyovasküler sisteme etkileri minimaldir.
•
En az %20 0 2 ile birlikte verildiğinde güvenlidir; ortalama %50-70 konsantrasyonda kullanılır.
D) Halotan E) isofluran
Yağda çö zünürlüğü fazla olan a ja n la r (halotan ve metoksifluran gibi) vücut yağ dokusunda birikir ve eğer uzun bir operasyon için kullanılmışsa uzamış etki görülür D oğru cevap: D 17. Aşağıdaki inhalasyon anesteziklerinden hangisi güçlü analjezik etkinliği nedeniyle tercih edilir? A) Halotan
B) Izofluran
C) Eter
D) Azot protoksid
A z o t p ro to k s it (n itrö z o k s it, N20 , g ülm e gazı) •
B) Desfluran
E) Ketamin A Z O T P R O T O K S İD (N İTR Ö Z O K S İD (N 2 0 )) Analjezik etkisi çok güçlüdür. **Kendi başına anestezik ve çizgili kas gevşetici etkisi yoktur. Azot protoksidin iyi bir anestezi oluşturabilmek için narkotik analjeziklerle prem edikasyon yapılm ası ve çizgili kas gevşeticisi kullanılması gerekir. Bu yolla daha düşük konsantrasyonlarda kullanılabilir. En hızlı indüksiyon oluşturan inhalasyon anesteziğidir. Antikonvülzif etkisi vardır. İndüksiyon sırasında hastada gülme ve kahkaha nöbetleri ortaya çıkabilir (gülme gazı). Hipotansif ve myokardı deprese edici etkisi en düşük olan inhalasyon anesteziğidir. Yan e tk ile ri * B12 vitaminini inaktive eder, uzun süre maruz kalınırsa, lökopeni veya pansitopeniye neden olabilir. ** Vücutta hava içeren boşluklara difüze olarak barsak distansiyonu, pulm oner kist oluşturabilir. İlacın anestezi sırasında kandaki parsiyel basıncı yüksek olduğu için ayılma sırasında kandan alveollere hızla geçiş yaparak alveol havasındaki basıncı yükselir. Insirasyonla alman oksijenin alveol havasındaki parsiyel basıncı da düşer ve buna bağlı difüzyon hipoksisi gelişir.
Doğru cevap: D
18. Aşağıdakilerden hangisinin d eğ iştirici etkisi y o k tu r?
uterus
tonusunu
A) Enfluran
B) Ketamin
C) Eter
D) Azot protoksid E) Halotan
G üçlü A n a lje z i Y apanlar
A n a lje z i Y a pm a yan la r
• Nitröz oksit • Ketamin
' • Propofol • Etomidat
D oğru cevap: A
Azot Protoksit (N 20); Analjezik etkisi çok güçlüdür. Kendi başına anestezik ve çizgili kas gevşetici etkisi yoktur, (uterin tonusu değiştirmez) Azot protoksidin iyi bir anestezi oluşturabilmek için narkotik analjeziklerle premedikasyon yapılması ve çizgili kas gevşeticisi kullanılması gerekir. Bu yolla daha düşük konsantrasyonlarda kullanılabilir. En hızlı indüksiyon oluşturan inhalasyon anesteziğidir. Hipotansif ve myokardı deprese edici etkisi en düşük olan inhalasyon anesteziğidir. Vücutta hava içeren boşluklara difüze olarak barsak distansiyonu, pulmoner kist oluşturabilir. D oğru cevap: D
19. Aşağıdaki anestezilerden hangisi basıncını düşürücü b ir etki gösterir?
kafa
A) Metoksifluran
B) Tiyopental
C) Halotan
D) Eter
içi
E) Azot protoksid Genel anesteziklerin çoğu solunum depresyonu yaparak solunum havasındaki karbondioksid miktarını arttırır. Bu maddenin düzeyinin yükselmesi beyin damarlarında vazodilatasyona ve kafa içi basınçta artmaya neden olur. Tiyopental ve etomidat kafa içi basıncını düşürür.
22. Aşağıdaki inhalasyon anesteziklerinden hangisi solunum depresyonuna neden olm az? A) Enfluran
B) Halotan
C) Azot protoksid
D) Metoksifluran E) Desfluran
Enfluran, halotan, metoksifluran, desfluran gibi inhalasyon anesteziklerinin solunum depresyonu etkisi belirgindir. Azot protoksitin analjezik etkisi çok güçlüdür. Kendi başına anestezik ve çizgili kas gevşetici etkisi yoktur. Solunum depresyonu yapmaz. Azot protoksidin iyi bir anestezi oluşturabilmek için narkotik analjeziklerle premedikasyon yapılması ve çizgili kas gevşeticisi kullanılması gerekir. Bu yolla daha düşük konsantrasyonlarda kullanılabilir. En hızlı indüksiyon oluşturan inhalasyon anesteziğidir. Antikonvülzif etkisi vardır. İndüksiyon sırasında hastada gülme ve kahkaha nöbetleri ortaya çıkabilir (gülme gazı). Hipotansif ve myokardı deprese edici etkisi en düşük olan inhalasyon anesteziğidir. Doğru cevap: C
23. İntravenöz (IV) barbitürat uygulanım ı sonrası aşağıdakilerden hangisi beklenir?
D oğru cevap: B A) Etkisinin yavaş başlaması (5-10 dakika) B) Ekstravazasyona bağlı doku nekrozu 20.
İnhalasyon anesteziklerinden hangisi diffüzyon hipoksisine yol açar?
C) Güçlü analjezik etki
A) Enfluran
E) Laringospazmın önlenmesi
D) Solunum stimüle olması
B) izofluran
C) Azot protoksid
D) Metoksifluran
-
E) Halotan Azot protoksid alveol havasındaki basıncı hasta anesteziden çıkarken oldukça yüksektir. İnspirasyonla alınan oksijenin alveol havasındaki parsiyel basıncı düşer. Bu nedenle diffüzyon hipoksisi gelişir.
Suda çözünmüş sodyum pentotalin PH’sı 10un üzerindedir. E kstravazasyona uğram ası doku hasarına yol açar.
- Ayrıca laringospazm gelişebilir. -
Etkisi hızlı başlar (10 saniye).
-
Solunumu deprese eder.
- Antianaljezik etki oluşturabilir.
D oğru cevap: C
D oğru cevap: B 21. Anestezi sırasında m yokardial fonksiyonları en iyi sağlayan ve kardiyak o u tp u t’u artıran halojenli anestezik aşağıdakilerden hangisidir? A) İzofluran
B) Nitroz oksit
C) Enfluran
D) Halotan E) Metoksifluran
Dozla beraber kan basıncı düşse de izofluranla oluşturulan anestezide hiperkapniye cevap olarak kardiyak output artar.
24. Aşağıdakilerden etkilerindendir?
hangisi
halotanın
A) Katekolominlere bağlı aritmileri azaltır B) Anestezi esnasında kalp hızını yavaşlatır C) Trakea ve bronşlarda iritan etkisi vardır D) Kalbin dolum hacmini basıncını düşürür
azaltır,
sistemik
E) Sempatik sinir sistemini stimüle eder
kan
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
281
282
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
H alotan;
28. Halojenli anestetik hangisi söylenebilir?
m etoksifluran
-
Myokardi deprese eder fakat sistemik vasküler direnci değiştirmez.
-
Sempatik sinir sistemini deprese eder.
B) Uterus düz kaslarının tonusu azaltır
-
Kalbin kateko lom inlere d u ya rlılığ ın ı arttırarak aritmilere neden olur.
C) Patlayıcıdır
Doğru cevap: B
A) İskelet kaslarının tonusunu arttırır
D) Böbrek tahribatı yapma potansiyeli vardır E) Myokardiumun arttırır
25. Genel anestezi ve nörom üsküler bloke edici ajan uygulam asından sonra gelişen m align hipertermi tedavisinde aşağıdaki ilaçlardan hangisi kullanılm alıdır? A) Karisopradol
hakkında
katekolaminlere
duyarlılığını
M eto ksifluran patlayıcı d e ğ ild ir ve uterus düz kas tonusunu inhibe etmez. İskelet kaslarını gevşetir ve kalbi katekolaminlere duyarlılaştırmaz. Ancak vücutta uzun süre kalır ve daha çok metabolize olur. Flor iyonu böbrek toksisitesinden sorumludur. D oğru cevap: D
B) Klorfenezin C) Klorzoksazon D) Dantrolen E) Orfenadrin -
-
M align hiperterm i; sa rkoplazm ik retikulum dan hızlıca kalsiyum salınımı sonucu görülen, masif kas spazmı, laktik asidoz ve hipertermiyle karakterize bir tablodur. Tedavide dantrolen kullanılır.
29. Bel fıtığı nedeniyle öpere olan hastaya genel anestezi verilmiştir. Operasyon sırasında aniden, hipertansiyon, taşikardi, hipertermi, hiperkalemi, asidoz ve kaslarda rijidite gelişmesi üzerine, hastaya tedavi amacıyla dantrolen sodyum uygulanmıştır. Hasta hangi genel anestezik madde bu tabloyu o luşturm uş olabilir? A) Metoksifluran
D oğru cevap: D
B) Propofol C) Ketamin
26. Genel anestezik ajanların to ksik etkileri ile ilgili ifadelerden hangisi doğrudur? A) MAlign hipertermiye yol açabilirler B) Karaciğer kan akımını arttırırlar C) Metabolize olmaları sonucu toksik etki gelişir D) Yağ dokusunda birikmeleri sonucu oluşur E) Karsino genetik etkilerinden kaynaklanır -
Genel anestezik ajanların metabolize olmasıyla toksik etkili florid iyonları pluşur.
D oğru cevap: C
27. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi tüm sinirlerde aksiyon potansiyelinin iletim ine engel olur? A) Metirozin
B) Amfetamin
C) Botilinum toksini
D) Saksitoksin E) Reserpin
Tetradotoksin ve saksitoksin aksonlardaki voltaj bağlı sodyum kanallarını bloke eder aksiyon potansiyelinin iletimini inhibe eder.
Doğru cevap: D
D) Etomidat E) Nitröz oksid (N20 ) Tabloda tarif edilen m align hiperterm i tablosudur. Malign hipertermi tablosunu en çok oluşturan halojenli inhalasyon anestezikleridir. Halojenli inhalasyon anesteziklerinden en çok malign hipertermi oluşturan halotan ve takip ederek diğer halojenlerdir (metoksifluran, enfluran, izofluran vb.). Şıklardaki inhalasyon anesteziklerinden metoksifluran halojenli inahalasyon anesteziği olup malign hipertermi oluşturabilir. Malign hiperterm i tablosunu oluşturm ayan genel anestezikler ise inhalasyon anesteziklerinden nitroz o k s it ve parenteral genel anesteziklerdir. Şıklardaki propofol, ketamin ve etom idanın da parenteral yolla kullanıldığına dikkat ediniz. Doğru cevap: A 30. Aşağıdakilerden anesteziktir?
hangisi
en
A) İzofluran
potent
volatil
B) Metoksifluran
C) Enfluran
D) Nitroz oksit E) Halotan
Metoksifluranın MAC (minimum alveolar con-centraction) değeri %0.16’dır. İndüksiyon anestezisi %2-3’lük solunum konsantrasyonunda sağlanabilir. Ancak indüksiyon 2030 dakika alabilir. Potens indüksiyon hızı ile aynı şey değildir.
Doğru cevap: B
A) Çok az solunum depresyonu olur B) Postanestetik disoryantasyon olur C) Katotoni olur D) Postanestetik güzel rüyalar görülür.
Fentonil, morfin gibi yüksek doz intravenöz opioidler kalp cerrahisinde sık kullanılır çünkü inhalan anestetiklerine göre kalbi daha az baskılarlar. Ancak hasta cerrahinin farkında olabilir ve cerrahi sonrası bu olayları hatırlayabilir bunu önlemek için benzodiazepin verilir. Opioidlerin diğer dezavantajı cerrahiyi hipertansif yanıta neden olmalarıdır. Bunu önlemek içinde nitroprussid gibi vazodilatör ilaçlar verilir.
E) Geçmişe ait olayları hatırlama Ketamin disosiyatif bir durum oluşturur ilacın kullanımını kısıtlayan faktörde budur. Ancak amnezinin bazı avantajları vardır.Ketamin kısa süreli anestezi için kullanılır. Renal toksisitesi yoktur ancak intrakranial basıncı arttırır.
D oğru cevap: E 35. Aşağıdakilerden hangisi genel indüksiyon zamanını uzatır?
anestezinin
A) Pulmoner amfizem
D oğru cevap: E
B) Dolaşım şoku 32. Anestezik ya nlıştır?
ajanların
etkileri
hakkında
hangisi
C) İnspire edilen havada anestezik konsantrasyonun yüksek olması
gaz
D) Diazepam ile preanestezik medikasyon yapılması
A) İsofluran kullanımında postoperatif hepatit oluşur B) İntravenöz midazolom kullanımında anesteziden çıkma süresinde uzama C) Enfluranın yüksek dozlarında kaslarda seğirmeler olması D) Halotanla bronş düz kasları gevşer E) Fentonil alınımından sonra kaslarda sertleşme Genel anestezi sonrası olan hepatit halotanla olur. Bununda oluşma insidansı çok düşüktür. İzofluranla hepatotoksisite arasında bağlantı kurulamamıştır. İzofluran kullanımı ile hepatit arasında bağlantı kurulamamıştır.
E) İlacın kanda düşük çözünürlüğünün olması Pulmoner amfizemde solunum derinliği azalır. Bu yüzden genel anestezi indüksiyon zamanı uzar. İnspire edilen havada anestezik gaz konsantrasyonunun yüksek olması genel anestezi indüksiyon zamanını kısaltır. Diazepam solunum derinliğini artırır. Ama morfin solunum derinliğini azaltır, ilacın kanda düşük çözünürlüğü olması etkinin daha hızlı başlamasını sağlar. Dolaşım şoku akciğerdeki kan akımını azaltır. Bu da anesteziye girme hızını arttırır. Doğru cevap: A 36. Anestetik alan ve K om petetif nörom usküler blokerlerin etkisini arttıran anestetik ilaç hangisidir?
D oğru cevap: A
33. Feokrom asitom a cerrahisi için aşağıdaki ajanlardan hangisi kötü bir seçim olur? A) Azot protoksit
B) Thiopental
C) Flalotan
D) Midazolam E) İzofluran
Halotan kalbi katekolaminlere duyarlı yapar. Sonuçta kan dolaşımındaki epinefrin ve norepinefrin kalpte aritmilere neden olabilir.
A) İzofluran C) Fentanil
D) Dantrolen E) Baklofen
izofluran volatil bir anestetiktir ve çizglii kaslarda gevşemeye neden olur. Bu a ne stetik k o m p e te tif nörom uskuler blokerlerin etkisini oldukça arttırır. Halotan ve enfluranda gevşeme yapar. Ketamin kendisi kas gevşemesi yapmaz ancak kompetetif blokerlerin etkisini arttırır. D oğru cevap: A
D oğru cevap: C
34. İntravenöz opioid anestezisi hakkında hangisi ya nlıştır?
37. Sakinleştirici, antiem etik ve atropin benzeri etkileri nedeniyle preoperatif sedasyon için kullanılan ilaç hangisidir?
A) Hasta cerrahi sırasında ağrı duymaz
A) Haloperidol
B) Hasta cerrahinin farkında olabilir ve ameliyattan sonra bu olayları hatırlayabilir
C) Bromokriptin
C ) Opoidler özellikle hızla alınırsa kaslarda sertlik olur D) Yüksek doz intravenöz opioid hemodinamik durum sağlar
B) Thiopental
daha
düzenli
E) Opioidler cerrahiye olan hipertansif yanıtı kontrol ederler
B) Karbamazepin D) Klozapin E) Prometazin
Thioridazin hariç fenotiyazinler güçlü antiem etik etki gösterir. Ayrıca fenotiyazinden bazıları H1 blokajı yaparak kaşıntıları önlerler. Prometazin preoperatif sedasyon için tercih edilecek ilaçlardan biridir.
Doğru cevap: E
SANTRAL SINIR SİSTEMİ
31. Ketam inin yaptığı d iso siya tif anestezi ile ilg ili olm ayan hangisidir?
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
284
38. Aşağıdakilerden hangisi n örolept özelliklerinden biri d e ğ ild ir?
analjezinin
2.
Aşağıdaki lokal anestezik ajanlardan ester yapılı d e ğ ild ir?
A) Başlıca diagnostik ve küçük cerrahi girişimlerde kullanılır
A) Kokain
B) Prokain
C) Tetrakain
D) Prilokain
B) En sık kullanılan ajanlar droperidol ve fentanildir C) Sıklıkla hipertansiyon yapar D) Azot protoksidle birlikte kullanılabilir E) Yan etki olarak konfüzyon oluşturur N ö ro le p t analjezi bir nöroleptikle güçlü bir narkotiğin kom b in a soyn un da n oluşur. En y a y g ın k u lla n ıla n ajanlar d roperidol (bir butirofenondur) ve fentanildir (bir opioid.. Nörolept analjeziye azot protoksid ve oksijen eklenirse nörolept anestezi oluşur. D roperidol ve fentanil hipertansiyona değil, hipotansiyona neden olur; ancak nörolept analjezi için bu iki ajanın kullanımının genellikle kalp-damar sistemine etkisinin düşük olduğu kabul edilir. Sık gözlenen diğer yan etkiler konfüzyon ve mental depresyondur. Nörolept analjezi başlıca diagnostik (örn. endoskopi) ve küçük cerrahi g irişim le r için kullanılır.
E) Klorprokain Lokal Anestezik (LA) ajanlar iki ana guruba ayrılır; Küçük b ir ipucu: Am id yapılı olanların isim lerinin içinde iki tane “ i” harfi var. Ester yapılılarınkinde ise hep tek “ i” harfi var. E ste r yapılı o la n la r
-------------------------------------------------------------------------------\
LOKAL ANESTEZİKLER
Plazm ada parçalanırlar.
p sö d o k o lin e s te ra z
tarafından
•
K o k a in : Sadece to p ik a l k u lla n ıla n LA dır. Vazokonstriksiyon oluşturur.
•
Prokain: En kısa etki süreli LA dır. Sadece infiltrasyon anestezisinde kullanılan ve PABA açığa çıkartan LA dir.
Etkisi en zavıf olan lokal anestezik aşağıdakilerden hangisidir? A) Bupivakain
B) Dibukain
C) Prilokain
D) Lidokain E) Prokain
PROKAİN; en zayıf etkili lokal anestezik (LA)’dir. Kokainde z ayıf etkilidir. Dibukain ve bupivakain ise güçlü etkilidir. Bu soruya cevap olan Prokain; yalnızca infiltrasyon anestezisinde kullanılır. L o k a l A n e s te z ik M a d d e le r in K u lla n ılış Y e r le r i
İnfiltrasyon a n e ste zisin d e ku llan ılanlar:
Prokain Prilokain Bupivakain Lidokain Kloroprokain Mepivakain
Ep id ural ve Spinal an e ste zid e ku llan ılanlar:
Bupivakain Lidokain Tetrakain
İntraven ö z bö lgese l anestezi
Lidokain Etidokain
•
Klorprokain
•
Benzokain
A m id ya pılı o la n la r
V____________________________________________________ .
Doğru cevap: E
•
• Tetrakain
D oğru cevap: C
1.
hangisi
•
Karaciğerde metabolize olurlar
•
Lidokain: Kalbe toksik etki en düşük LA. dır. Her tip anestezide tercih edilebilir.
•
P rilokain: Yan etkisi Methemoglobinemi olan LA. dır.
•
Bupivakain: uzun etkili ve ve en kardivotoksik olan LA. dır.
•
Dibukain: En güçlü LA dır.
•
E tidokain: En uzun etkili iki LA dan biridir. Diğeri Ropivakain.
D oğru cevap: D
3.
Aşağıdaki lokal anestezik m addeler ve özellikleri ile ilg ili eşleştirm elerden hangisi ya nlıştır? A) Tetrakain anestezik
Uzun
etkili
ester
yapıda
lokal
B) Kokain - Noradrenalin geri alım blokeri ester yapıda lokal anestezik C) Lidokain - Antiaritmik etkili amid yapıda lokal anestezik D) Bupivakain anestezik
Kardiyotoksik etkili, ester lokal
E) Prokain - Alerjik etkili ester yapıda lokal anestezik Bupivakain amid yapıda kardiyotoksik etkileri olan, uzun etkili lokal anasteziktir.
285
Aşağıdaki lokal anesteziklerden diferansiyel bloğa neden olur? A) Lidokain
Ester Yapıda Lokal Anestezikler
Amid Yapıda Lokal A nestezikler
Kokain: Uptake 1 inhibitörü. Prokain: Kısa etki, alerjik Tetrakain: Uzun etki, alerjik Benzokain: Methemoglobunemi
Lidokain: Nistagmus Artikain: Etkisi hızlı başlar, diş hekimliğinde kullanılır Bupivakain: Kardiyotoksisite Mepivakain: Yeni doğana toksik Prilokain: Methemoglobunemi Levobupivakain: Uzun etki Ropivakain: Uzun etki, duyusal selektif Dibukain: En kuvvetli lokal anestezik
hangisi
B) Etidokain
C) Bupivakain
D) Dibukain E) Kokain
Doğru cevap: C
8.
Aşağıdaki lokal anesteziklerden hangisi plazmada psödokolinesterazlar ile parçalanır? A) Lidokain
B) Prilokain
C) Bupivakain
D) Prokain E) Dibukain
L.
D oğru cevap: D
Bu s o ru y a cevap ve re b ilm e k iç in , lo k a l ane stezik m addelerin sınıflandırılm asını bilm ek gerek.
4.
Bu ilaçlar e s te r ve a m id y a p ılı olamak üzere ikiye ayrılırlar.
Spor yaralanmalarıda lokal etki ile kullanılan genel anestezik ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Eter
•
B) Etil klorür
C) Xenon
D) Ketamin E) Nitröz oksid
Ester yapılı olanlar: Plazmada psödokolinesterazlar tarafından parçalanırlar. Bu nedenle etki süreleri kısadır. En önemlileri aşağıda verilmiştir:
• Amid yapılı olanlar ise; karaciğerde N-dealkilasyon’la metabolize edilirler. Plazmada a1- asit glikoprotein’e bağlanırlar. En önemlileri aşağıda verilmiştir:
Etil klorür; deriyi soğutarak etkinlik gösteririn Genel anestezik olduğu halde akut yaralanmalarda lokal anestezik gibi kullanmı vardır.
Ester yapılı lokal anestezikler
D oğru cevap: B
• Prokain
5.
• Kokain
Aşağıdaki lokal anesteziklerden hangisi karaciğer sito kro m P450 enzim sistem i tarafından en yavaş m etabolize edilir? A) Prilokain
B) Lidokain
C) Ropivakain
D) Levobupivakain E) Mepivakain
Karaciğerde le v o b u p iv a k a in en ya vaş m e ta b o liz e edilen amid türevi lokal anestezik maddedir. Prilokain ise karaciğerde en hızlı m etabolize edilen amid türevi lokal anestezik maddedir.
• Benzokain • Kloroprokain • T e trak ain
V
J
f Am id yapılı lokal a n e s te z ik le r • Lidokain • Prilokain • Bupivakain
D oğru cevap: D6
• Ropivakain • Dibukain
6.
Etkisi hızlı başladığı ve ortalam a 1 saat sürdüğü için dental girişim lerde tercih edilen lokal anestezik hangisidir?
• Etidokain • M epivakain • Diklonin
A) Kokain
B) Dibukain
• Benovinat
C)Artikain
D) Ropivakain
• Proparakain
E) Bupivakain Artikain, etkisi hızlı başlayan ve ortalama 1 saat süren hem ester hem amid yapısındaki lokal anestezik maddedir. Ester bağ ıda içerdiği için etkisi hızlı başlar ( 1 dakika) ve ortalama 1 saat sürer.Özellikle dental girişimlerden önce tercih edilir.
Doğru cevap: C
SANTRAL SINIR SİSTEMİ
7.
L oka l A n e s te z ik le rin Ö n e m li Ö z e llik le r i ve Yan E tk ile ri
v
J
Dolayısıyla bu sorunun doğru cevabı; seçeneklerde bulunan prokaindir.
Doğru cevap: D
286
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
9.
♦ SSS üzerine toksik etkiler (lidokain ile)
Aşağıdaki lokal anesteziklerden hangisinin santral s in ir sistem ine yan etkisi daha fazladır?
♦ Bradikardi (yüksek dozlarda taşikardi)
A)
♦ Vücut ısısında artış
Lidokain
B) Prokain
C) Prilokain
D) Mepivakain
Doğru cevap: A
E) Etidokain Bu sorunun cevabı olan lidokain; amid grubu bir lokal anestezik(LA) maddedir. Amid grubu olan diğer lokal anestezikler: LİD O KAİN Her tip lokal anestezide uygulanabilir. Bölgesel blok oluşturmak için sık kullanılır. Kardiyak toksik etkisi zayıftır.
10. On yıldır KOAH tanısıyla takip edilen 72 yaşında erkek hastada aşağıdaki lokal anestetiklerden hangisinin intravenöz rejyonel anestezide kullanımı, hastanın hip oksisini arttırabileceği için tercih edilmez? A) Tetrakain
B) Benzokain
C) Prilokain Metabolizması sonucunda; monoetil glisin xylidid ve giisin xylidid metabolitleri oluşur. ♦ Karaciğerde oluşan bu m etabolitler; santral sinir sistemi üzerine (en erken nistagmus) toksik etki gösterir.
D) Dibukain E) Mepivakain
Prilokain ve lidokain methemoglobinemi yapabilir. Bu nedenle prilokainin yukarıda tarif edilen hastada kullanımı tavsiye edilmez. D oğru cevap: C
PRİLOKAİN ♦ Vücutta oluşan toluidin metaboliti methemoglobinemi oluşturur. Bu nedenle obstetride, Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve siyanotik kalp hastalığı olanlarda kullanılmaz. BUPİVAKAİN Özellikle epidural anestezide tercih edilir. ♦ Yüzeyel harici kullanılanlar içinde en güçlüsüdür ♦ Duyusal sinir liflerine seçiciliği çok yüksektir. Motor sinir iletimini en az bozar. ♦ Kardiyovasküler sistem üzerine en toksik LA’dir (etidokain gibi).
11. Aşağıdakilerden hangisi lokal anestetiklerin sistem ik yan etkilerinin azaltılması amacıyla, va zokonstriktör olarak, onlarla b irlikte aynı farm asötik form ülasyon içinde kullanılır? A) Dopamin
B) Felipressin
C) Oksitosin
D) Dobutamin E) Kapsaisin
F elip re ssin : Kısa etkilidir. Lokal anestetiklerin etkisini arttırmak için vazokonstriktör olarak kullanılır. Doğru cevap: B
ROPİVAKAİN Bupivakain’den daha fazla olarak duyusal liflere seçicidir ve uzun etkilidir. DİBUKAİN
f
................................
A) Cm değeri
\
En güçlü LA'dir.
J
V
12. Lokal anestetiklerin etkilerinin başlama hızını aşağıdakilerden hangisi belirler?
Sadece yüzeyel anestezi için kullanılır. Prilokain ile birlikte psödokolinesteraz enzimini güçlü bir şekilde bloke eder.
B) MAK değeri
C) MIC değeri
D) pKa değeri E) Kalorik değeri
Lokal anestetiklerin amin gruplarının, iyonize/noniyonize fo rm ları arasındaki denge H endersen-H asselbalch denklemine göre sağlanır. Lokal anestetiğin pKa değeri ne kadar düşükse etkisi o kadar çabuk başlar. D oğru cevap: D
Lokal a n e ste zikle re A it Genel S is te m ik Yan E tkile ri: KVS ve SSS’inde başlangıçta depresan etki oluştururlar (kokain hariç, bu madde öfori yapar). Daha yüksek dozlarda ise SSS üzerinde disinhibisyona bağlı eksitasyon (tonikklonik konvülsiyonlar) ortaya çıkarırlar. D iğ e r yan e tk ile ri; ♦ Hipotansiyon (en belirgin spinal anestezi sırasında oluşur) ♦ Kardiyak aritmiler ve kalp durması
13. Lokal anestetiklerin potensi ne ile ölçülür? A) Cm değeri
B) MAK değeri
C) MIC değeri
D) pKa değeri E) Kalorik değeri
Potens yağda erirlikle doğrudan ilişkilidir. Lokal anestetiklerin potensi, Cm değeri ile belirlenir; Cm, sinir iletimini bloke eden minimum lokal anestetik konsantrasyonudur.
287
\ Sod yu m kanallarını en güçlü bloke eden madde: T e tro d o to k s in Sod yu m pompasını en güçlü bloke eden m adde : U vabain Sod yu m kanallarını B atrak o to k sin
en
güçlü
açan
16.
Aşağıdaki lokal anesteziklerden hangisiyle vazokonstrüktör b ir ajan verilm eden kullanılır? A) Prokain
B) Kokain
C) Lidokain
D) Etidokain E) Prilokain
madde:
Kokain; Lokal anesteziklerdendir. Topikal anestezi dışında kullanılmaz.
J
SSS etkileri: Öfori yapar. Doping ilacı olarak kullanılır. Keyif vericidir, bağımlılık yapma özelliği vardır.
v D oğru cevap: A 14.
Artan konsantrasyonlarda lokal anestezik uygulandığında, duyu m odalitelerinin etkilenm e sıralaması aşağıdakilerden hangisidir? A) Ağrı lifleri - duyusal lifler - motor lifler
KVS: Adrenerjik sinir uçlarında noradrenalinin re-uptake’ini bloke ederek taşikardi, vazokonstriksiyon ve kan basıncında yükselmeye neden olur. İçerisine adrenalin katılmadan kullanılabilir. (Vazokonstrüktör bir ajan verilmeden kullanılır). Vücut ısısını artırır. Doğru cevap: B
B) Duyusal lifler - ağrı lifleri - motor lifler C) Ağrı lifleri - motor lifler - duyusal lifler
17. Lokal anesteziklerle ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
D) Duyusal lifler - motor lifler - ağrı lifleri E) Motor lifler - duyusal lifler - ağrı lifleri Lokal anesteziklerin temel etkisi voltaja duyarlı Na kanallarının blokajıdır. Lokal anestezik giderek artan konsant-rasyonlarda uygulandığında, uyarılabilme eşiği yükselir, impuls iletimi yavaşlar, aksiyon potansiyelinin yükselme hızı azalır, aksiyon potansiyelinin amplitüdü azalır ve aksiyon potansiyeli kaybolur. Lokal anesteziklerönce küçük miyelinsizveya ince miyelinli lifleri (ağrı), sonra kalın miyelinli küçük çaplı lifleri (duyusal), en son da büyük çaplı lifleri (propriosepsiyon, basınç, motor) bloke ederler. /
A) Çok asidiktirler, aktive olmaları için bikarbonata gereksinimleri vardır. B) Aktif formlarına metabolize olmaları gerekir. C) Ekstraselüler yüzeye bağlanırlar. D) Lipofilik ve hidrofilik özellikleri vardır. E) Etki etmeleri için sinirleri depolarize halde tutmaları gerekir - Lokal anestezikler sinir hücresi m em branındaki sodyum kanallarına girerek bloke ederler. Bunun için hidrofilik ve lipofilik özellikleri vardır.
\
Doğru cevap: D
j
18. Lokal anesteziklere karşı gelişen allerjik cevaplarla ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Lokal a n e ste zik kullanıldığında ilk önce ağrı duyusu en son propriosepsiyon kaybolur.
v D oğru cevap: A 15.
A) Allerjik cevaplar amid yapılı anesteziklere karşı gelişir
En uzun etkili lokal anestezik aşağıdakilerden hangisidir?
B) Allerjik cevaplar ester yapılı anesteziklere karşı gelişir
A)
C) Allerjik reaksiyonu oluşturan anesteziklerin metabolitleridir
amid
yapılı
D) Allerjik reaksiyonu oluşturan anesteziklerin metabolitleridir
ester
yapılı
Prokain
B) Bupivakain
C) Dibukan
D) Tetrakain E) Kokain
Bupivakain ve Etidokain amid yapılı anesteziklerdir ve etki süreleri diğer ilaçlara göre daha uzundur. L o k a l a n e s t e z ik le r E s te r y a p ılıla r
Prokain, kokain, benzokain, tetrakain
A m id y a p ılıla r
Lidokain, bupivakain, etidokain, prilokain
Doğru cevap: B
E) Hiçbiri - A lle rjik reaksiyonlardan sorum lu m adde ester yapılı anesteziklerin metabolitlerinden biri olan paminobenzoik asittir. - Amid yapılılar bu şekilde metabolize olmazlar.
Doğru cevap: D
SANTRAL SINIR SİSTEMİ
f
19.
Lokal anesteziklerin sodyum kanal blokajıyla ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
22. Aşağıdakilerden etkili türevidir?
A ) Lidokain sodyum kanallarını membranın dışında bloke eder B) Prokain soyum kanal girişine yerlşerek blokaj yapar C) Saksitosin kanalı prokain gibi bloke eder D) Akrep zehiri kanala sodyum girişini önleyerek blokaj yapar
Prokain
B) Bupivakain
C)
Etidokain
D) Prilokain
D oğru cevap: E
20.
-
A n tia ritm ik etki için kullanıldığında içerisine va so ko n striktö r eklenmeyen lokal anestezik aşağıdakilerden hangisidir? A) Benzokain
B) Kokain
C) Prokain
D) Lidokain
Etidokainin etkisi, lidokainle hemen hemen aynı sürede başlar ancak lidokaine göre 2-3 kat daha uzun sürer.
f
Uzun Etkili Lokal Anestezik'ler
\
• Bupivakain • Ropivakain • Etidokain • Tetrakain
J
V D oğru cevap: C
23. Aşağıdaki lokal anesteziklerden hangisi uygulandığı alanda kalarak sistem ik dolaşıma geçmez ve düşük to ksik potansiyele sahiptir? A)
Lidokain
C)
Benzokain
B) Kokain D) Prokain E) Bupivakain
Benzokain topikal anestezide kullanılan bir esterdir. Kokainde yüzey aktiftir ancak suistimal potansiyeli vardır. Geniş yüzeyel alanlarda topikal anestezi için tercih edilir çünkü toksik potansiyeli düşüktür.
E) Tetrakain Lidokain ventriküler aritmilerin tedavisinde kullanılan sınıf 2 antiaritmiklerdendir.
D oğru cevap: C
Bu amaçla kullanıldığında içine vazokonstriktör eklenmez
24. Aşağıdaki lokal anesteziklerden hangisi aynı zamanda o ftalm ik solüsyon olarak b ulunabilir?
D oğru cevap: D
21.
uzun
E) Tetrakoin
L id o k a in ve P ro ka in ; kanala intraselüler yüzeyden bağlanır.
A k re p z e h iri; kanalın içine ye rle şir ve açılm asını engeller.
çok
A)
E) Tetradotoksin ekstraselüler yüzeyden kanala bağlanarak blokaj yapar - Sayılan tüm ilaçlar sodyum kanalları üzerinden blokaj yapar. Fakat;
T e tra d o to k s in ve S o k s ito k s in ; kanala ekstraselüler yüzeyden bağlanır.
hangisi lidokainin
Kırkbeş yaşında bir diş doktorunun lokal anesteziklere karşı allerjisi gelişiyor. Lokal anestezi alması gereken bu hasta için aşağıdakilerden hangisi uygulanm alıdır? A) Lokal anestezik kullanılmalı
etkili
bir
antihistaminik
B) İntravenöz tiyopental kullanmalı C) Müdahale etmeye gerek yoktur D) Halotan gibi bir genel anestezik kullanılmalıdır E) Etil klorid sprey gibi bir topikal anestezik kullanılmalı - D ifenhidram in ve prometazin lokal anestezik etki açısından prokainden daha patent ve allerjik reaksiyon geliştiren hastalara kullanılabilecek ilaçlardır.
Doğru cevap: A
A)
Kokain
B) Prokain
C)
Lidokain
D) Tetrakain
E) Enfluran Tetrakain HCI göz anestezisi için topikal olarak kullanılabilir. Tetrakain uzun yarı ömürlüdür ve kokainden 5-10 kat daha potenttir. D oğru cevap: D 25. Bir hastanın arteria d orsalis pedisi içine yanlışlıkla to ksik dozda lidokain verilm iştir. Aşağıdaki etkilerden hangisi beklenm ez? A)
Konvülsiyonlar
B) Solunum depresyonu
C)
Hipotansiyon
D) inotrop etkide artış
E) Oksijen basıncının azalması Lokal anestezik toksisitesi (örn. lidokain toksisitesi) miyokard depresyonuna neden olur (negatif inotrop etki). Ayrıca konvulsiyonlara, santral sinir sistemi (SSS) depresyonuna ve bunu takiben solunum depresyonuna, oksijen düzeylerinde azalma ve hipotansiyona neden olur.
Doğru cevap: D
289
A ş a ğ ıd a k ile rd e n an es teziktir?
h an gisi
in tra v e n ö z
* Öfori oluşumundan sorumlu
rejyonel
* Enkefalinler tarafından uyarılır.
A) Kokain
* ö reseptörleri G proteinler yardımıyla adenilil siklaz enzim inhibisyonu yapar.
B) Pentokain
C) Prokain
D) Prilokain
* ö reseptör naloksan tarafından bloke edilir.
E) Novakain
3.
k (kappa) reseptör:
(citanest) infiltratif, rejiyonai ve spinal anestezide kullanılmaktadır ve %1-3’lük solüsyonları vardır. En büyük dezavantajı m e t h e m o g l o b i n e n m i P r ilo k a in
h id r o k lo r ü r
* K o rtekste bulunup s e d a tif e tkide bulunur. M. sp in a lis te b u lu n u rla r spinal analjeziden sorumludur.
o lu ş tu r m a s ıd ır .
*
k reseptörler G-
protinleri yardımıyla Ca++ kanalları
ile kenetlidir.
D oğru cevap: D
* Naloksan’ın k reseptörlere affinitesi daha düşüktür (diğerlerine göre)
—
* Pupil kontraksiyonu yapar.
NARKOTİK ANALJEZİKLER __________________________________________
O p io id le rin s ın ıfla n d ırılm a s ı; 1. A g on istler
1.
A ş a ğ ıd a k ile rd e n h an gisi m o rfin in p rea n e ste zik o la ra k u yg u lan m a sın ın n ed en i o la m a z ?
- Morfin (4-5 saat etki süresi) - Meperidin
A ) Sedasyon oluşturmak
- Heroin
B) Öksürüğü baskılamak
- FentaJnil
C) Emezisi önlemek
- Sufentanil
D) Ağrıyı gidermek
- Alfentanil (14-45 dk etki süresi)
E) Kalbin iş yükünü azaltmak
- Metadon
O pioidle r (Morfin) em etik etkilidir. Bulantı ve kusmayı giderm ek için kullanılamazlar. Emezis oluşturm ak için özellikle tercih edilen ilaç apom orfindir.
- Kodein
M O R F İN İN P R E A N E S T E Z İK F A Y D A L A R I:
- Loperamid (antidiyaretik)
•
Sedasyon oluşturmak
•
Öksürüğü baskılamak
- Difenoksilat (antidiyaretik)
2. Karma etkileri - Nalorfin
• Ağrıyı gidermek •
- Propoksifen (zayıf agonist)
Sistemik damarları gevşeterek kalbin iş yükünü azaltmak
- Pentazosin - Tramadol - Buturfanol
OPİOİDLER
- Nalbufin
• Opiod terimi etkisi morfine benzeyen maddeleri ifade eder. • Organizmada opioid reseptörlerinin bulunması bunları uyaracak endojen maddelerin varlığını gösterir.
- Bufrenorfin 3. A ntagonistler * Naloksan (kısa etki-perenteral) * Naltrekson (uzun etki-oral)
B u e n d o j e n m a d d e l e r 3 g r u p t a d ır .
1. POMK (proopidmelanokortin) üyesi ((3-endorfin) ve ACTH 3. Prokefalin B (dinorfin)
-
1. m ( m ü ) r e s e p t ö r le r i:
su pra sp in a l
a n a lje zid e n
* m 2 re se p tö rle ri solunum d epresyonu konstipasyon yapıcı etkilerini yapar. ( d e lt a
)
z e n g in d ir .
Analjezik etki yaparlarken diğer duyu modalitelerini durduramazlar.
- Ach, N.A, P maddesi, serotonin gibi kimyasalların salıverilmesini inhibe ederek etki gösterir.
O p io id re s e p tö rle ri;
2. ö
1. Analjezik etki -
2. Proenkefalin A (met enkefailin ve lö-enkefalin)
* m 1 re se p tö rle ri sorumludur
O p io id le rin fa rm o k o d in a m ik ö z e llik le ri;
Öfori ve sedasyon yapmasına rağmen yüksek dozda bile şuur kaybı ve amneziye neden olmaz.
2. Santral etkiyle m yozis ve
re s e p tö r : L im b ik s is t e m d e k i n ö r o n la r
3. A n titu s if etki (bulbustaki m erkezleri etkiler) 4. R ijidite 5. Emetik etki
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
26.
290
6. Bradikardi (meperidin ise taşikardi) SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
7. P e r ife r ik a rte r (hipotansif)
ve
v e rile rd e
* Miyozis d ila ta s y o n
* Hipotansiyon * Mide HCI salgısını artırır
8. Solunum depresyonu
*
9. G IS ’te k i düz k a s la rın s p a zm ın ı a rttırır. İtic i hareketleri baskılar, (konstipasyon)
ince barsaklarda tonus artışı
* Konstipasyon * Safra koliği yapabilir
10. Oddi sfin kterini kasar.
* Histamin açığa çıkarabilir
11. Endokrin etkiler
* Morfinin antikonvulsif etkisi yoktur. Aksine kon-vulson ilaçlara karşı duyarlılığı artırır.
- GnRH salınmasını baskılar. (FSH ve LH) - CRH salınmasını baskılar.(ATCH ve b-endorfin) 12. M orfin özellikle histam in açığa çıkarır. Kaşıntı ve kızarıklık yapar. 13. H ipothalam us üzerinde hafifçe ısı düşüşü yapar.
D oğru cevap: C
3.
A)
* Kodein, metil-morfindir. Ağrı kesici ve öksürük ilacı olarak kullanılmaktadır. * En yüksek bağ ım lılık m orfinde daha sonra metadon, meperidin ve fentanildedir. * Opioid zehirlenm esinde en sık ölüm sebebi solunum yetmezliğidir.
b a ğ ım lılık
Morfin
C) Metadon D) Kodein
* Klonidin morfin bağımlılarında tedavide kullanılır.
* Eroin diasetil-morfindir, deasetilasyon ile morfine dönüşür.
fiz ik s e l
B) Nalbufin
* Nalbufin MI bağlı ağrı tedavisinde kullanılır.
* Fentanil, morfinden daha güçlü analjezik etki ve etkisi çabuk başlayan bir opioidtir. Alfentanilde 15-45 dk’dır.
o p iy a tla r d a n
g e liş t ir m e p o t a n s iy e li e n a z o la n h a n g is id ir ?
* Dekstrometorfan antitusif özellikte bir sentetik opioidtir. Bağımlılık yapmaz, kodeinden daha az konstipasyon yapar ve analjezik etkisi yoktur. Mü reseptörlerini etkilemez.
* Naloksan ve naltreksan saf opioid antagonistleri olarak antidot olarak kullanılır.
A ş a ğ ıd a k i
E) Meperidin Opiyat grubu ilaç ve maddelerin en önemli sakıncalarından birisi, oldukça güçlü bağımlılık yapmalarıdır. Etkilerine tolerans gelişir ve artık etkileri mevcuttur. Bu maddelerden en meşhuru; morfin ve eroindir. Ancak öpiyatlar içerisinde parsiyel agonist olan bir grup bulunmaktadır. Bunlar tek başlarına uygulandıklarında; morfin benzeri etkiler oluştururken, morfin bağımlılarında ise morfinin etkisini ortadan kaldırırlar ve yoksunluk sendromu yapabilirler. Ayrıca, parsiyel agonist oldukları için; solunum depresyonu ve analjezik etkileri daha azdır. Daha az öfori ve psişik/fiziksel bağımlılık oluştururlar.
* Pentazosin, Bufrenorfin gibi parsiyel agonistler m orfin b a ğ ım lıla rın d a a n ta g o n ist e tkiyi belirginleştirir ve yoksunluk semptomlarına yol açar buna karşı morfin almayanlarda morfin gibi etki yapar. * Meperidin myozis yapmaz. Tam tersi antimuskarinik etki ile midriazise neden olur. D oğru cevap: C2
2.
A ş a ğ ıd a k ile rd e n h an gisi etk ile rin d e n biri d e ğ ild ir?
m o rfin in
te ra p o tik
A ) Öfori
B) Sedasyon
C) Antikonvulsif etki
D) Analjezik etki
E) Antitüsif etki M o rfin in e tk ile ri:
* Analjezi * Öfori * Sedasyon * Solunum depresyonu * Antitüsif etki * Bulantı, kusma
Seçeneklerde bulunan nalbufin; bir parsiyel agonisttir. Seçeneklerdeki diğer maddeler full agonist olan diğer opiyatlardır. Doğru cevap: B
4.
A ş a ğ ıd a k i o p iya tla rd an h a n g isin in a n a lje zik etkisi en g ü d ü d ü r ? A ) Morfin B) Sulfentanil
C) Levometadil D) Heroin E) Oksomorfon
Opiyat grubu ilaçların en önemli özelliklerinden birisi, oldukça güçlü analjezi yapmalarıdır. Morfin, güçlü analjezi yapmakla birlikte, bazı opiyatların analjezik etkileri morfinden bile güçlüdür. Bu opiyatların isimleri:
6.
Neoplazi metastazı nedeniyle kronik ağrısı olan b ir hastada, aşağıdakilerden hangisinin intratekal uygulanm ası duysal ve m otor fonksiyonu etkilem eden analjezi oluşturur? A) Ropivakain
Fentanil Sufentanil Remifentanil Alfentanil
B) Kokain
Bunlar analjezik etki gücü en yüksek olan opiyatlardır. Bunlar arasında e n g ü ç l ü s ü s u f e n t a n i l d i r
C) Morfin Prilokain
D)
Ayrıca bu ilaçlar; kardiyovasküler sistemde histamin salınımına yol açmazlar ve kardiyak etkileri çok azdır. Bu nedenle kardiyovasküler cerrahide tercih edilirler. Seçeneklerdeki diğer opiyatlara bakalım: Levometadil: Uzun etkili bir opiyattır. H e r o in :
En çabuk bağımlılık oluşturan ve kısa etki süreli
E) Prokain L o k a l a n e s te z ik le r (R o p iv a k a in , K o k a in , P rilo k a in , P r o k a in ) y ü k s e k d o z d a m o t o r f o n k s iy o n la r ı etkileyeb ilirler. O pio id lerin (M orfin) m o to r fo nksiyo nları inh ibe edici etkisi y o k tu r
D oğru cevap: C
opiyattır. Oksimorfon: Morfinin yarı-sentetik türevidir.
7.
5.
Endojen opioidlerin, sırasıyla delta (ö), kappa ve mü (p) tip reseptörlere en yüksekten en düşüğe göre afinite sıralaması için hangi şık doğrudur? (k )
D oğru cevap: B
O piyat yo ksun lu k sendrom unun en karakteristik özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Enkefalin > Endorfin >Dinorfin
A) Respiratuvar depresyon
C) Enkefalin > Dinorfin > Endorfin
B) Dinorfin > Enkefalin > Endorfin
B) Pinpoint pupiller
D)
C) Konvülsiyon
E) Endorfin > Enkefalin> Dinorfin
D) Piloereksiyon, üşüme ve terleme E) Metadon uygulanması şiddetlenmesi
ile
Endorfin > Dinorfin > Enkefalin
En do jen O p io id lerin R e se p tö r A fin iteleri:
semptomların
Morfin yoksunluk sendromu oldukça komplike bir tablodur. M orfin yoksunluk sendrom unun bulgularını akut ve kronik dönem diye 2 gruba ayırabiliriz. B u d ö n e m l e r i n
D elta reseptö r: Enkefalin K appa reseptö r: Dinorfin Mü reseptö r: Endorfin
b u lg u la r ı: •
•
Başlangıçta lakrimasyon, rinore, terleme gibi ıslak belirtiler ortaya çıkar. Daha ileri aşamada; tremor, midriyazis, kan basıncında artma ve taşikardi, diyare ve ejekülasyon oluşur. Kaz derisi görünümü (piloereksiyon) tipiktir. Yoksunluk krizi sırasında konvülsiyon görülm ez. Genelde tüm yoksunluk sendromlarında olduğu gibi; morfin yoksunluk sendrom unun bulgularının bir kısmı sem patik h ip era ktivasyo n b ulgu larıd ır. M orfin yoksunluk sendromundaki sempatik hiperaktivitenin tedavisinde klonidin ve daha az yan etkisi olan lofeksidin kullanılır.
Doğru cevap: C
Akut dönem :
Hipotansiyon, bradikardi, hipotermi ve solunum merkezinin C 0 2 ’e duyarlılığının azalması vb. K r o n ik d ö n e m :
Y u karıd aki a çıklam adan da a n la şıla ca ğ ı üzere; seçeneklere bakınca en uygun cevabın piloereksiyon olduğu anlaşılacaktır. Seçeneklerde bulunan; p i n p o i n t p u p il, m o r f i n z e h i r l e n m e s i n i n k a r a k t e r i s t iğ i d i r . Ayrıca metadon uygulanması; semptomları hafiflettir
Doğru cevap: D
8.
Kullanımı sırasında taşikardi oluşturabilen opioid ilaç çiftle ri aşağıdakilerden hangileridir? A) Morfin - Kodein B) Heroin - Fentanil
C) Meperidin - Pentazosin D)
Nalokson - Morfin
E) Metadon - Oksikodon O p io id p e p title r ç o ğ u n lu k la kullanımları sırasında b ra d ik a rd i oluştururlar. Kalpte ta ş ik a rd i y a p a n o p io id p ep titler M ep erid in ve P en tazo sin dir.
Meperidin: Antimuskarinik etkiyle kalpte taşikardi oluşturur. Taşikardik hastalarda kullanımı kontrendikedir. Kalpte negatif inotrop etkileri de vardır. Doğum sırasında kullanılabilir.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
291
292
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
Antidiareik olarak kullanılmaz.
12. M orfine karşı tolerans ve bağım lılık gelişmesinde rol alan nörotransm itter aşağıdakilerden hangisidir?
D oğru cevap: C
A) Asetilkolin 9.
A n a l j e z i k e t k ile r in i s e r o t o n i n v e n o r a d r e n a l i n g e r i a lim in i
(u p ta k e )
b lo k e
e d erek
o lu ş tu r a n
B) Nitrik oksid
C) Dopamin
o p io id
D) Histamin E) Noradrenalin
ila ç la r a ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g ile r id ir ?
Doğru cevap: B A) Oksikodon - Heroin B) Hidokodon - Morfin 13. Aşağıdaki opioidlerden antagonisti etkisi y o k tu r?
C) Tramadol - Tapentadol D) Difenoksin - Meperidin
E) Buprenorfin - Pentazosin
B) Metadon
C) Sufentanil
olmakla birlikte bu iki ilaç asıl etkilerini uptake blokajı sonucunda gerçekleştirirler.
E) Dekstrometorfan
T ram ad o l:
•
NMDA
A) Propoksifen
T ra m a d o l ve ta p e n ta d o l se ro to n in ve n o rad ren a lin g eri alim im b lo ke e d erek a n a lje zik e tk ile rin in önemli bir kısmını o lu ştu ru rlar. Opioid peptitler üzerinde etkileri
•
hangisinin
Solunum ve ka rd iyo va skü le r sistem üzerinde depreşen etkiler oluşturmaz. D o ğ u m e y le m i s ır a s ın d a a n a lje z ik s a ğ la m a k
amacıyla kullanılabilir. •
Kronik nöropatik ağrı sendrom tedavisinde kullanımı mevcuttur.
•
E pile p si hikayesi olan h asta larda kullanım ı kontrendikedir.
D) Ketobemidon
Bazı opioidlerin NMDA reseptör antagonisti etkileri de vardır (örn. propoksifen, metadon, ketobemidon, dekstrometorfan). Sentetik opioidler olan fentanil, remifentanil, alfentanil ve sufentanilde bu etki yoktur. Doğru cevap: C
14. M orfinin aşağıdaki etkilerinin hangisine en fazla tolerans gelişir? A) Solunum depresyonu
D oğru cevap: C
B) Bradikardi
C) Miyozis 10.
D) Konvulsif etki
Post o pe ra tif ileus tedavisinde kullanılan opioid reseptör antagonisti aşağıdakilerden hangisidir?
E) Kabızlık Doğru cevap: A
A) Tramadol B) Alvimoptan C) Alfentanil
15. Aşağıdakilerden oluşur?
D) Nalbufin E) Oksikodon
A) Morfin
Opioid reseptör antagonist olan nalokson ve naltrekson post operatif ileus tedavisinde morfinin konstipan etkilerini azaltarak e tk in lik gösterirler. Nalokson ve naltrekson periperik reseptörleri inhibe ederek konstipasyon tedavisinde etkili oldukları gösterilmiştir. Bu amaçla kullanılan türevleri alvim optandır.
A’dan
D) Dinorfin
E) Beta endorfin
f
\ Proenkefalin A -» Enkefalinler Proenkefalin B —> D inorfinler POMC
Aşağıdaki opioid antagonistlerinden hangisinin etki süresi daha uzundur? A) Nalokson
B) Fentanil
C) Metadon
D) Pentazosin E) Naltrekson
Doğru cevap: E
proenkefalin
B) Kodein
C) Metaenkefalin
D oğru cevap: B
11.
hangisi
v Doğru cevap: C
- » Endorfin
j
I 16.
Aşağıdaki opioid peptidlerden hangisi opiom elanokortinden kesilerek yapılır?
pro-
sağlamasıdır. Bu yöntem küçük cerrahi girişim ler ve diagnostik girişim lerde (k a lp k a te te riz a s y o n u g ib i) kullanılır. Hipotansiyon görülebilir.
A) Lö-enkefalin (Leu-enkaphalin) B) Beta-endorfin
Droperidol yerine diazepam veya ketamin de verilebilir.
C) Substan P
N ö ro le p t anestezi
D) Dinorfin E) Somatostatin Proopiomelanokortin beta-endorfin, met enkefalin, MSH ve ACTH içerir.
Azot protoksid, narkotik analjezik (fentanil) ve nöroleptik (droperidol) birarada verilir. Çizgili kas rijiditesini hafifletmek için çizgili kas gevşetici de vermek gerekir. Doğru cevap: B
Doğru cevap: B 19. 17.
Postoperatif ağrısı olan b ir hastaya transdermal fentanil uygulanm aktadır. Karşılaşılabilecek en ciddi van etki aşağıdakilerden hangisidir? A) Cilt reaksiyonları
B) Diare
C) Hipertansiyon
D) Myozis
-
E) Solunum depresyonu Fentanil en güçlü etkiye sahip narkotik analjeziklerden biridir. Kısa etkili biri ilaç olup intravenöz yoldan kullanılır. Morfine göre en önemli farkı sistemik kan basıncını düşürmemesidir. F entanil solunum depresyonuna yol açar. M yozis, konstipasyon, hipotermi, idrar retansiyonu ve hipotansiyon rastlanabilecek diğer etkilerdir. Nöroleptiklerden biri olan Droperidol ile birlikte nörolept anlajezi ve nörolept anestezi de kullanılır.
-
Aşağıdaki ajanlardan hangisi opiyat bağımlılarının kesilm e sendrom u tedavisinde kullanılır? A) Kodein
B) Naltrekson
C) Metadon
D) Loperamid
E) Fentonil M etadon m orfin ve eroin bağım lılarının idame tedavisinde kullanılarak kesilme sendromu oluşumunu önler. Oral alınabilen ve yarı ömrü uzun olan bir ilaçtır.
Doğru cevap: C
20.
Doğru cevap: E
Analjezik dozlarında kullanıldıklarında aşağıdakilerden hangisi m orfin ve metadon arasındaki benzerliklerden biri d e ğ ild ir? A) Miyozis B) Solunum depresyonu derecesi
18.
Nörolept analjezi sağlam ak amacı ile droperidolün yanına hangi ilaç eklenm elildir?
C) Analjezik gücü (potensi)
A) Nitröz oksit
E) Analjezik etkinin süresi
D) Antitusif etki
B) Fentanil
C) Pentobarbital
D) Propofol E) Etomidat
K O M B İN A S Y O N A N E S T E Z İL E R İ
Metadon ve m orfin bir çok yönden birbirine benzese de metadon oral yoldan alındığında oldukça iyi absorbe olur. Yarılanma ömrü de 24 saat olduğundan etkisi uzun sürer. Bu nedenle opioid bağımlılarının idame tedavisinde kullanılır.
Dengeli anestezi
Doğru cevap: E
Bilinç kaybı ile beraber ağrı duyusunun kaybı ve çizgili kaslarda gevşeme elde edilmeye çalışılır.
21.
Metadon için aşağıdaki hangisi yanlıştır?
verilen
ifadelerden
Bu amaçla; - Azot protoksid -
Narkotik analjezik (fentanil veya morfin)
-
Çok kısa etkili bir barbitürat (tiopental sodyum)
-
Çizgili kas gevşetici (nöromuskuler blokör) birarada kullanılır.
N örole ptan aljezi Narkotik analjezik (fentanil) ve nöroleptik (droperidol) birarada verilir. Hastada bir sedasyon hali oluşur ancak bilinç kaybı yoktur. Avantajı hastanın koopere olabilmesini
A) Oral etkinliği morfine göre daha fazladır. B) Opioid reseptörlerinin agonistidir. C) Analjezik etkilidir. D) Morfine göre yarı ömrü daha uzundur. E) Morfin bağımlılarında semptomları şiddetlendirir. Doğru cevap: E
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
29►3
294
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
22. Metadon etkilerinden olmayan hangisidir?
A n a lje z ik Etki G üderi:
A) Myosiz
Sufentanil > Remifentanil > Fentanil > Alfentanil > Morfin > Meperidin
B) Analjezik etkinin kısa olması C) Antitüsif etki
Etkileri çabuk başladığı (alfentanil ve remifentanil’in etkisi en çabuk başlar) ve kısa sürer.
D) Solunum depresyonu E) Öfori
Rem ifentanil; plazma esterazları tarafından parçalandığı için en kısa etkilisidir.
Metadon morfinin sentetik bir türevidir. Morfinden en önemli farkı etkisinin daha geç başlaması, uzun sürm esidir. Morfin ve eroin bağımlılarına bazı ülkelerde metadonla idame tedavisi uygulanmaktadır.
•
Belirgin kas rijidite si Oluştururlar (özellikle anestezi sırasında göğüs duvar rijiditesi önemlidir).
•
Histamin salınımına yol açmazlar ve kardiyak etkileri çok azdır. Bu nedenle kardiyovasküler cerrahide tercih edilirler.
•
Kafa içi basıncı etkilemezler.
D oğru cevap: B
23.
-
Dolaşım yetm ezliği olan b ir hastada analjezi için aşağıdaki ajanlardan hangisi seçilm elidir? A) Diazepan
B) Halotan
C) Morfin
D) Nitröz oksit
E) Propofol Bu durum da se çile ce k en iyi analjeziklerdir.
ilaç
D oğru cevap: C 26. İlacın yo ksun lu k sendrom unda ortaya çıkan fiz y o lo jik d eğ işiklikle r aşağıdakilerden hangisine bağlıdır?
o p io id
Morfin vasodilatasyon yaparak kalbin önündeki yükü azaltır. -
D oğru cevap: C
A) Çapraz tolerans
B) Direk toksisite
C) Fiziksel bağımlılık
D) Psikolojik bağımlılık
E) Tolerans Opioidlerin tekrarlayan kullanımları sonucu gelişen fiziksel bağımlılığa bağlıdır.
Doğru cevap: C 24.
En kısa etkili narkotik analjezik aşağıdakilerden hangisidir? A) Meperidin C) Alfentanil
D) Kodesin
27. Aşağıdaki opiyat analjeziklerden hangisinin B)Buprenorfin kullanım ı to ksik m etabolitlerin oluşmasından dolayı azalmıştır?
E) Pentazosin Alfentanil en kısa etkili narkotik analjeziktir. D oğru cevap: C
25.
En uzun etkili opiyat analjezik aşağıdakilerden hangisidir?
-
A) Kodein
B) Dilavdid
C) Fentanil
D) Meperidin
E) Metadon Meperidinin metabolizması sonucu nöbetlere yol açan normeperidin oluşur.
f
Antitusıf etkisi olmayan narkotikler:
A) Eroin (Diasetil morfin)
• M eperidin
B) Dionin
• O k so m o rfo n
C) Levometadil
J
D) Hidrokodon
V
E) Dekstromoramid
Doğru cevap: D
L e vo m e ta d il (L-ase tilm e ta do l) OT uzaması yapması nedeniyle kardiyotoksiktir. En uzun etkili opiyattır. Eroin bağımlılığının tedavisinde kullanılır.
FENTANİL / SUFENTANİL / REMİFENTANİL / ALFENTANİL Analjezik etki gücü en yüksek olan opiyatlardır(en güçlüsü sufentanil’dir).
28. O pioidlerden hangisi p upiller dilatasyon yapar? A) Metadon C) Kodein
B) Meperidin D) Fentanil E) Propoksifen
Meperidin güçlü antikolinerjik etkiye sahiptir bu yüzden pupillerde tüm diğer opiyatların aksine midriyazis yapar.
Doğru cevap: B
295
A)
Apomorfin
B) Kodein
C) Fentonil -
33. Aşağıdakilerden hangisi m etilm orfindir? A) Hidromorfon
B) Oksikodon
C) Kokain
D) Kodein
D) Dekstrometorfan
E) Morfin Dekstrometorfan antitüsif etkili bir ilaçtır.
- Analjezik etkisi ve bağımlılık yapma özelliği yoktur. Doğru cevap: D
E) Eroin Morfin kodeinin demetilasyonu ile elde edilebilir. Kodein Mü reseptörlerine düşük affinite gösterir ancak vücutta morfine dönüştürülebildiğinden analjezik etki yapar. Eroin diasetil morfindir. Kodein, morfine aşırı duyarlılığı olan hastalarda kullanılmamalıdır. D oğru cevap: D
30. Nadiren konstipasyona neden olan ve analjezik etkisi olm ayan ve bağımlılık yapmayan a n titu sif hangisidir? A) Difenoksilat
B) Kodein
C) Dekstrometorfan
D) Naloksan E) Methadon
A) Atropinle tam olarak ortadan kaldırılır B) Opioid antagonistleri ile ortadan kaldırılır
D ekstrom etorfan e tkili bir a n titu ssiftir ve bağım lılık potansiyeli yoktur. Dekstrometorfan suistimal edilmez ayrıca kodeinden daha az konstipasyon yapar. Dekstrometorfanın belirgin analjezik etkisi yoktur. Doğru cevap: C
31. Opiyat bağımlısına verildiğinde yoksunluk sendrom u b elirtile rinin ortaya çıkmasına neden olan ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Metadon
B) Morfin
C) Naltrekson
D) Fentanil
E) Loperamid - Naloksan, naltrekson, nalmefon opiyat müreseptörlerine yüksek afinitesi olan antagonistlerdir. - M o rfin z e h irle n m e s in d e uygulanırlar.
34. M orfinin yaptığı yüksek b ilier (safra) basınç ile alakalı aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?
p a re n te ra l
o la ra k
C) Safra yollarının spazmı nedeniyle olur D) Oddi sfinkterinin artmış tonusu nedeniyle olur ve morfin antagonistleri ile önlenebilir E) Sıklıkla serum lipaz ve amilazının yükselmesi ile beraberdir M orfin safra yapımını azaltılmasına rağmen çıkışında olan azalma basıncın artmasına neden olur. Bu da pankreas kanallarında, karaciğer içindeki kanallarda gerilim e (distansiyon)ye neden olur. Bu distansiyon nedeniyle pankreas enzimleri olan amilaz ve lipaz serumda artar. Atropin spazmı sadece bir miktar azaltır tam olarak kaldırma gibi bir fonksiyonu yoktur. Doğru cevap: A
35. M orfinin kullanıldığı hangisidir?
durum lardan
olmayan
A) Diyare
- Morfin bağımlılarının taranması için kullanılırlar. - Bağımlıya verildiğinde yoksunluk sendromu belitilerini ortaya çıkarırlar.
B) Anestezide premedikasyonda C) Öksürük D) Kanserin terminal dönemindeki hastalar
Doğru cevap: C
E) Akut pulmoner ödem
32. M orfin alımıyla oluşan bulantı için aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır? A) Kodeinin analjezik dozları bulantı yapmaz B) Morfin antagonistleri ile bulantı ortadan kaldırılır C) Hareketli gelen hastalarda denge duyusunda artış olur
M orfin öksürüğü baskılar ancak kodein ve dekstrametorfan bu amaçla kullanılan farmakolojik ajanlardır. Morfin ve opiatlar gastrointestinal transiti azaltırlar ve bu amaçla haşhaş extreleri diyare tedavisinde kullanılır. Ancak günüm üzde bağ ım lılık yapm ayan se nte tik tü re vleri bulunabilmektedir. Birçok morfin bağımlısı konstipasyondan yakınır. D oğru cevap: C
D) Hareketli hastaların yaklaşık %40’ında olur E) Emezis kemoreseptör uyarılmasına bağlıdır
triger
zone
(CTZ)
Sırt üstü yatmış pozisyonda morfin alımından sonra bulantı daha nadirdir. Kodein ve morfin bazı hastalarda bulantıya neden olur.
Doğru cevap: A
36. Aşağıdaki bileşiklerden a n titu s if etki gösterir? A) Morfin C) Propoksifen
hangisinin
L-izomeri
B) Dextrometorfan D) Naloksan E) Difenoksilat
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
29. Aşağıdakilerden hangisi a n titu sif (öksürük kesici) e tkili bir opiattır?
296
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
D e xtro p ro p o ksife n opioid benzeri aktiviteye sahiptir. Bunun L-izomeri santral etkili antitusif özellik gösterir. Propoksifenin düşük dozları aspirinle kombine edilir bu yolla aspirinin analjezik etkisinden daha fazla analjezik etki elde edilir.
39.
Eroin bağımlısı birinde yo ksun lu k semptomlarını kaldırm ak için aşağıdakilerden hangisi kullanılabilir? A) Diazepam
B) Naloksan
C) Kodein
D) Asetaminofen
D oğru cevap: C
E) Metadon
37. Aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır? A) Eroin morfinden 2 kat daha güçlü bir analjeziktir B) Oksikodon morfin dengi bir maddedir C) Morfin 3 glukronit morfinin aktif metabolitlerinden biridir
Güçlü bir opioidin yoksunluk semptomlarını kaldırmada diğer güçlü bir opioid kullanılmalıdır. Kodein eroin kadar etkili olmaz. Opioidlere bağımlı birinde naloksan kullanmak yoksunluk sendromuna neden olur. Diazepamın etkileri anksiyeteveajitasyonu kaldırılması ile sınırlıdır. Kullanılacak güçlü methadondur. Doğru cevap: E
D) Morfin 6 glukronat morfinden daha potent bir metabolittir E) Oksikodon oral yolla biyoyararlanımı vardır
morfinden
daha
fazla
Morfin 3 ve 6 pozisyonlarından konjugasyona uğrayabilir. Metabolizma ile daha çok inaktif metabolit olan mofrin 3 glukronat elde edilir. Böbrek yetmezliği olan kimselerde aktif metabolitler olan morfin 6 glukronat birikebilir ve toksisiteye neden olabilir. M orfin 6 glukronat m orfinden daha p o te n t m e ta b o litid ir. Oksikodon morfinle aynı potense sahiptir. Ancak oral biyoyararlanımı daha çoktur. Oksikodon genellikle aspirin ve asetominofen ile kombine edilir. Eroin morfinden 2 kat daha potent analjezik etkiye sahip bir maddedir ancak suistimal edilmesi sık olduğundan terapetik kullanımı yoktur. D oğru cevap: C
40. Mü reseptörlerine antagonist olan ancak morfinle aynı analjezik güçte olan ilaç hangisidir? A) Kodein
B) Fentonil
C) Nalbufin
D) Naloksan E) Natrekson
Nalbufin yapıca oksimorfanla benzer. Analjezik ve sedatif etkileri morfinle aynı güçtedir. Hem agonist hem antagonist ilaçlar da güçlü agonistler kadar analjezik etki yapabilir. Hem agonist hem antagonist olanlarda solunum depresyonu daha az oluşur. D oğru cevap: C 41. M orfin aşağıdakilerden amaçlı kullanılır?
38. Güçlü opioid analjeziklerin sürekli kullanımında aşağıdakilerden hangisine tolerans gelişm ez?
hangisinde
terapötik
A) Myokard infarktüsünde B) Şiddetli konstipasyonda
A) Öfori
C) Myozis uyarımında
B) Karbondiokside olan cevapta azalma
D) Kronik alkol kullanımına bağlı oluşan yoksunluk sendromunda
C) Sedasyon
E) Bulantı ve kusmada
D) Analjezi E) Miyozis Yüksek doz opioid kullanımında tolerans kolayca gelişir. Analjezik, sedatif, emetik, solunum depresyonu ve öfori yapıcı etkilerine tolerans gelişir. Miyozis ve konstipasyon ve konvülziyon eşiğini düşürünce etkilerine tolerans gelişmez. f
\ Epibotidin -> A n alje zik e tk isi bulunan nikotinik ag o n ist bir m addedir.
V Doğru cevap: E
J
Myokard infarktüsü sonrası morfin kullanılır. Kronik alkol bağım lılığına bağlı oluşan yoksunluk sendrom unda kullanılmaz. Yan etkileri konstipasyon, miyozis ve bulantıkusmadır. D oğru cevap: A
42. O pioid analjeziklerin su istim ali aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?
hakkında
A) Opioid bağımlısı birine nalokson verilmesi yoksunluk sendromu belirtilerine neden olur B) Metadon eroinin yoksunluk semptomlarını azaltır C) Eroin çekilmesinin kaybolur
semptomları
sendromunun 5-7
günde
D) Lakrimasyon, rinore, esneme ve terleme opioid çekilmesinin erken belirtileridir E) Opioid kesilmesi ile olan sempatik aktivite artışına bağlı semptomlar klonidinle kaldırılabilir
D oğru cevap: C
E r o i n (=Diasetilmorfin) bağımlılık yapıcı tesiri en fazla olan opioiddir. Bu etki öforik tesirinin fazlalığından dolayıdır. N a l o k s o n saf morfin antagonistidir. Diğer morfin türevi opioiatlerin bağımlılık yapıcı tesiri morfinden az veya eşittir.
D oğru cevap: C 43.
A ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g is i d o ğ a l o p iu m g r u b u n d a n d e ğ ild ir ? 47. A)
Morfin
C) Tebain E)
B)
Kodein
D)
Siklazosin A)
Papaverin
h a n g is i
o p io d
Rezerpin
C) Guanitidin
Opiumlar; 20’den fazla alkaloid belirlenmiştir. Teda-vide bunlardan sadece 3’ü kullanılmaktadır. Bunlar morfin, kodein ve papaverindir. Tebain tedavide kullanılmamakla beraber doğal alkaloiddir. D oğru cevap: D
44
A ş a ğ ıd a k ile r d e n
b a ğ ım lılığ ın d a
k u lla n ılır ?
E)
B)
Propranolol
D)
Bretilyum
Klonidin
Morfinin sistemik etkilerine karşı tolerans (Farmakodinamik tolerans) geliştiği için doz artırımı gerekir. Myozis ve kabızlığa karşı tolerans gelişmez. Opioid bağımlılığında ya detoksifikasyon veya ikame tedavisi yapılır. Detoksifikasyon tedavisinde klonidin kullanılır. Diğer tedavi ise metadonla ikame tedavisidir.
A ş a ğ ı d a k i l e r d e n h a n g i s i m o r f i n iç i n y a n l ı ş t ı r ?
Doğru cevap: E A)
İM veya subkutan uygulanır
B) Morfin toleransı farmakodinamik toleranstır 48.
C) Yoksunluk sendromuna neden olur D) Kafa travmalarında kullanılabilir E)
kuvvetli
analjezi
A)
Hipotiroidide morfin etkilerine duyarlılık artar
A ş a ğ ıd a k ile r d e n
h a n g is i
m o r f i n in
C) Desipramin E)
d e p re san
B)
Klorpromazin
D)
Doksapram
Kortizon
e tk i
yapan
E)
B)
Kodein
D)
Difenilhidantoin
Sekobarbital
Kodein bir morfin türevi olup metil morfindir. Daha çok antitussif amaçla kullanılır. Kodein hem kendisi hemde metaboliti olan morfin ile etkili olur.
49.
H u su rsu z
bacak
(r e s tle s s
le g )
A) Pramipeksol C) Demir replasmanı
D oğru cevap: D
D)
Oksikodon
E) Nalokson R e s t le s s L e g (H u z u r s u z B a c a k ) T e d a v is i:
• Levodopa • Pramipeksol • Ropinirol • Diazepam
y a p ıc ı
e t k is i
en
f a z la
o la n
Fenoprobamat
C) Diasetilmorfin E)
Metadon
• Gabapentin • Opioidler
a ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g is id ir ? B)
Nalokson
D)
İnnovar
se n d ro m u
t e d a v is in d e k u lla n ıla n ılm a y a n ila ç a ş a ğ ıd a k ile r d e n
B ) Levodopa
Fenelzin
Fenotiazinler, trisiklikler ve MAO inhibitörleri morfinin depresan etkisi dahil bir çok etkisini uzatır. MAO inhibitörleri morfinin yıkımını azaltarak etkilerini potansiyelize ederler. Morfin beş duyu ve periferden gelen çeşitli duyu tiplerini değiştirmez. Doksapram, santral etkili stim ulandır ve morfinin depresan etkilerini engeller.
A)
b ir lik t e
h a n g is id ir ?
Amitriptilin
B a ğ ım lılık
ile
D oğru cevap: B
e t k is in i e n g e lle r ?
46.
m e t a b o li t i
C) Enalapril
D oğru cevap: D
A)
ve
h a n g is id ir ?
için
Kafa travmalarında travma sonucu kafa içi basıncında artma, solunum depresyonu ve m idriyazis gelişmesi muhtemeldir. Morfin midriyasiz hariç tüm bunları artırır ve meydana gelebilecek lezyonun gelişimini izlemeyi zorlaştırır.
45.
K e n d is in i
Doğru cevap: E
SANTRAL SIN IR SİSTEMİ
Eroin çekilmesinin ikinci fazının semptomları 26-30 haftada kaybolur. Metadon oral etkili, uzun ömürlü ve güçlü agonist olduğu için eroin detoksifikas-yonunda sık kullanılır.
298
SANTRAL SİN İR SİSTEMİ
50. Zehirlenm e tablosunda vertikal ve horizontal nistagm us bulunan b ir hasta en büyük olasılıkla aşağıdakilerden hangisini kullanm ıştır? A) Eroin
B) LSD
C) Kokain
D) Fensiklidin E) Skopolamin
Vertikal ve horizontal nistagmus fensiklidin zehirlenmesinin patognomonik bulgusudur. Hallusinojen etkili bir madde olan fensiklidin, glutamat ISIMDA reseptörlerini bloke ederek etkisini gösterir. Yapı olarak ketamine benzer. Bilinen ilk dissosiyatif anesteziktir.
r
Skopolamin antikolinerjik etkili bir ilaçtır. Santral sinir sistemine yüksek miktarda geçen bu ilaç sedasyona neden olur, antiemetik etkilidir ve amnezi oluşturur. Kokain adrenerjik sinir uçlarına noradrenalin alınmasını inhibe eder. Çok güçlü bir stimülandır, öfori ve hipertermi gibi bulgulara yol açar. D oğru cevap: D
51. E rg ota lkaloid lerinin endikasyonlarından olmayan hangisidir? A) Migren B) Parkinson C) Raynaud hastalığı D) Postpartum kanama E) Serebral dolaşım bozuklukları E r g o t a l k o l o i d l e r i n i n k u l l a n ı m y e r le r i;
M igren p ro fla ksisin d e m etize rjid (Serotonin reseptör blokörü) kullanılır Oksitosik etkisi nedeniyle doğum sonrası kanamaları önlemede ergonovin ve metilergonovin kullanılır. En güçlü alfa blokaj yapan aikaloidler: doğallardan: e rg o to k s in , yarı sentetiklerden dihidroergotoksin ve d ih idroe rg o tam ind ir. Bu e tkile rin i sadece sem patik aktivasyon sonucu kasılmış damarlarda gösterebilir. Santral alfa2-adrenerjik reseptörleri aktive ederek kan basıncını azaltır (Klonidin benzeri etki) ve bradikardi oluşturur. Bromokriptin dopaminerjik reseptörleri uyarır. Akromegali, galaktore ve hiperprolaktinemi tedavisinde kullanılır. Kusma merkezindeki dopaminerjik reseptörleri aktive ederek bulantı ve kusmaya neden olur. L ize rjik asid die tilam id (LSD) güçlü halüsinojenik etki gösterir. D ihidroergotoksin serebral vazodilatör olarak kullanılır. Raynaud hastalığı tedavisinde kalsiyum kanal blokörleri kullanılır. Ergot alkaloidlerinin yeri yoktur.
Doğru cevap: C
OTAKOIDLER Peptid • Kininler • Anjiotensinler
Dekarboksile a .a .’ler r— • Histamin • Serotonin
Yağ asitleri i
J
• Eikosanoidler • PAF
• Endotelin • Substans P • VIP • CGRP • Nöropeptit Y
2.
A ş a ğ ıd a k ile r d e n
AMİN YAPIDAKİ OTAKOİDLER ___________________________________________
A) C)
1.
A ş a ğ ıd a k ile r d e n
h a n g is i
h is t a m in e
a it
b ir
h a n g is i
h is t a m in in
v ü c u tta k i
e t k il e r i n d e n b ir i d e ğ i l d i r ?
e tk i
Bronkokonstrüksiyon Bronkodilatasyon E)
B)
Uterus relaksasyonu
D)
Vazodilatasyon
Katekolamin salgılanması artışı
d e ğ ild ir ? H i s t a m i n e t k il e r i A)
Sistemik kan basıncında düşme
•
V a z o d i l a t a s y o n v e k a p i lle r p e r m e a b il it e a r t ış ı: H1 ve H2 reseptörleri aracılığıyla nitrik oksit salınımının uyarılması sonucu vazodilatasyon olur. Hipotansiyon ve refleks taşikardi görülür. Vazodilatasyon ile ciltte kızarm a meydana gelir. Histam in intraderm al verildiğinde Lewis üçlü yanıtına sebep olur (H1). Levvis üçlü yanıtında ilk olarak vazodilatasyonu bağlı kızarıklık, ikinci olarak kapiller geçirgenlik artışı nedeniyle ürtiker, üçüncü ve son aşamada akson refleksi ile ürtikerin etrafını saran hale şeklinde kızarıklık meydana gelir. Akson refleksine substans P aracılık eder.
•
+ İn o t r o p , + k r o n o t r o p aracılığıyla olur.
B) Histamin-1 reseptörleri üzerinden santral sinir sisteminde sedasyon C) Gastrik asit sekresyonunda artış D)
Bronkokonstrüksiyon
E)
Terminal arteriyollerde dilatasyon
Histaminin etkisi asetilkolin ile yaklaşık aynıdır. Yani damarlarda dilatasyon ve diğer düz kaslarda ise (bronş, barsak vb.) kasılma oluşturmaktadır. Tüm dış sa lg ıla rd a ise artış yapar. H istam in; H1 reseptörleri üzerinden santral sinir sisteminde eksitasyon oluşturmaktadır. Bu nedenle H1 blokörlerinin en önemli yan etkisi sedasyondur.
•
e tk i:
B r o n k o k o n s t r ü k s iy o n ,
H1 ve H2 reseptörleri
b r o n k o d ila t a s y o n
ve
H1 ve H2 reseptörler mukus salgısınıartırırlar.HIreseptörlerbronkokonstrüksiyon, H2 reseptörler bronkodilatasyon yaparlar. m u k u s s a l g ı s ı a r t ış ı:
• •
•
Tüm endokrin ve egzokrin bezlerde salgı artışı (H1) M i d e a s i t s a l g ı s ı n d a a r t ış : Mide pariyetal hücreleri histamine en sensitif hücreler olup asit salgısı artışı H2 reseptörleri aracılığıyla gerçekleşir. G a s t r o i n t e s t in a l m o t ilit e a r t ış ı v e d iy a r e :
H1
reseptörleri motilite artışından sorumludurlar. •
Doğru cevap: B
A d r e n a l m e d u lla d a n
k a t e k o la m in s a lın ım ın ın
Histamin H1 reseptörleri aracılığıyla adrenal medulladaki kromaffin hücreleri uyararak katekolamin salgısını artırır.
a r t ır ılm a s ı:
•
Periferik sinirlerin ağrı eşiğinde düşme (aljezi) (H1)
OTAKOIDLER
300
•
S ito to ksik ve gecikm iş tip alerjik reaksiyonlarda azalma: H2 reseptörleri ile lenfosit aktivasyonu ve antikor üretiminde azalma olur.
*
Uterus kontraktilitesinde artış (H1)
7.
Aşağıdakilerden hangisi hem antihistam inik hem de a ntiko lin erjiktir? A) Piribedil
B) Amantadin
C) Domperidon
D) Difenhidramin
Doğru cevap: B
E) Deprenil H istam in a n ta g o n is tle ri (H1 re s e p tö r b lo k ö rle ri)
3.
H istam inin oluşturduğu şok ile alakalı olmayan hangisidir?
O rta k ö z e k lik le ri:
A) Hemokonsantrasyon B) Kanın büyük damarlarda toplanması
•
Yüksek konsantrasyonlarda antikolinerjik etkileri vardır (2 . jenerasyonlar, meklizin ve siklizin hariç).
•
Yüksek konsantrasyonlarda lokal anestezik etki gösterir, (difenhidramin gibi).
•
Alfa-adrenerjik reseptör blokajı; en güçlü etki fenotiyazin grubunda (prometazin, mekitazin)
C) Efektif kan volümünün azalması D) Kalbe venöz dönüşün azalması E) Kapiller permeabilitenin artması ve ödem Büyük dam arlar histamin şokunda boşalır. Kan ince damarlarda toplanır.
1. J e n e ra syo n H1b lo k ö rle ri: A. Etanolamin türevleri; (difenhidramin, dimenhidrinat, karbinoksamin, doksilamin)
Doğru cevap: B
4.
Histam in intravenöz verildiğinde aşağıdakilerden hangisi oluşm az? A)
Levisin üçlü cevabı
C) Kalp hızında artma
•
Güçlü antikolinerjik etkiliğe sahiptir.
Doksalamin ve difenhidramin hipnotik amaçla da kullanılabilir. B. E tile nd iam in tü re v le ri; (prilamin, tripelenamin, antazolin)
B) Artmış gastrik salınım D) Bronkokonstrüksiyon
•
•
Doğru cevap: A
Histam in reseptörleriyle ilg ili ifadelerden hangisi doğrudur?
aşağıdaki
A) H, reseptörünün aktivasyonuyla cAMP düzeyi artar B) H2 reseptörünün aktivasyonuyla inositol fosfat artar C) H2 reseptörleri Ga proteinlerine bağlıdır D) H3 reseptörleri presinaptik bögede yerleşir E) Mast hücrelerinden histamin reseptörleri üzerinden olur
salınımı
H,
H, : Düz kasta bulunur (IP3) H2 : Kalp kası, gastrik mukoza, mast hücrelerinde bulunur (cAMP) H3 : Presinaptik bölgede bulunur (G protein) Doğru cevap: D6
Aşağıdakilerden duvarlıdır?
Güçlü antihistaminik ve sedatif etki gösterir.
C. A r ila lk ila m in tü r e v le r i; (k lo rfe n ira m in , bromfeniramin, deksklorfeniramin, akrivastin)
Levisin üçlü cevabı intradermal verilişte olur.
6.
Sedasyon yapıcı etkisi en belirgin olan gruptur.
•
E) Arteriyel kan basıncında aşırı düşme
5.
•
hangisi histam in etkisine en
H 1 reseptörlerin en güçlü blokörüdür.
D. Piperazin türevleri; (buklizin, mekzilin, hidrosizin, siklizin) •
Taşıt tutmasında en etkili gruptur.
•
Sedatif ve antikolinerjik etkinlik zayıftır.
E. Piperidin grubu; (siproheptadin) • H istam in tip 1, se ro to n in ve m uska rin ik reseptörlerin antagonistidir. • iştahı artırır ve kilo alımına neden olabilir. Karsinoid tüm ör ve dumping sendromunda kullanılır. 2. Je n e ra s y o n H1 b lo k ö rle ri; P ip eridin grubu (kan-beyin b a riye rin geçem ezler, antikolinerjik ve antiemetik etkinlikleri yoktur, sedatif etkileri düşüktür); astemizol, feksofenadin, terfenadin, loratadin, setirizin, ebastin. 1. Jenerasyon antihistaminiklerin büyük bölümü karaciğerle metabolize edilirken, akrivastin ve sterizin böbrek yoluyla itrah edilir. H1 R e se p tö r B lo k ö rle rin in E n d ika syo n la rı: •
Alerji, anjioödem, atopik dermatit
A) Paryetal hücreler
B) Endotel hücreleri
•
Alerjik rinit, ürtiker.
C) Bronş düz kası
D) Kolon
•
Taşıt tutması (etkileri skopolam ine göre daha düşüktür) ve Meniere hastalığı; prometazin, meklizin, sinarizin, difenhidramin.
E) Adrenerjik nöronlar
Doğru cevap: A
301
Böcek sokması
•
Soğuk algınlığı
•
A m e liya t öncesi hastayı sa k in le ş tirm e için; difenhidramin ve doksilamin bu amaçla kullanılır.
•
Parkinson hastalığı; Antikolinerjik etkisi nedeniyle difenhidramin tercih edilir.
•
Gebeliğe bağlı bulantı-kusma; meklizin ve doksilamin bu amaçla tercih edilir.
OTAKOIDLER
•
Yan E tk ile ri; •
Sedasyon (en sık)
•
Antikolinerjik etkiler (ağız kuruluğu, kabızlık, idrar retansiyonu),
•
Terfenadin, antazolin ve astemizol yüksek dozda “torsades de pointes’e neden olur (EKG’de Q-T mesafesi uzar). Antazolin; kinidin benzeri antiaritmik etki de gösterir.
•
Çocuklarda eksitasyon ve konvülziyon
•
Allerjik dermatit, iştahsızlık, bulantı, kusma
•
Ortostatik hipotansiyon, çarpıntı, başağrısı
Doğru cevap: D
9.
H istam inin b ro nko kon striktör etkisinden hangi reseptör(ler) sorum ludur? A) H1
B) H1 ve H2
C)
D) H2
H1 ve H3
Doğru cevap: D
E) H2 ve H Doğru cevap: A
8.
ilaç toksikasyonu nedeniyle acil servise getirilen 7 yaşındaki çocuk hastada, sıcak ve kuru deri, taşikardi, pupillalarda dilatasyon, hipertermi ve deliryum tablosu mevcuttur.
10. En uzun etkili H1 reseptör blokörü aşağıdakilerden hangisidir?
Bu tabloyu oluşturan en olası ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
A)
Meklizin
B) Difenhidramin
C)
Astemizol
D) Terfenadin E) Prometazin
A)
Fizostigmin
B) Atenolol
C)
Guanadrel
D) Difenhidramin E) Terazosin
A n t ik o lin e r jik e tk ile r TUS s ın a v ın ın k la s iğ id ir . A n tik o lin e rjik e tk ili ilaçların zehirlenm esinde, sıcak ve kuru deri, taşikardi, m idriyazis g ib i e tkile r gözlenir. D ifenhidram in klasik, a n tiko lin e rjik e tkili bir ilaçtır. Zehirlenm esinde, atropin benzeri antikolinerjik etkiler oluşturur.
En uzun etkili antihistam inik: Astemizol En kısa etkili antihistam inik: Karbinoksamin En fa z la s e d a s y o n Difenhidramin
o lu ş tu ra n
a n tih is ta m in ik :
Taşıt tutm asında kullanılan antihistam inikler: Meklizin, Hidroksizin, Buklizin A n tie m e tik o la ra k k u lla n ıla n a n tih is ta m in ik le r : Prometazin
Göz: Midriyazis, akomodasyon felci (siklopleji) Deri: Sıcak, kuru ve kızarık deri
> Histamin maddeler:
S ekresyon: Özellikle ter ve tükürük sekresyonu başta olmak üzere, genelde azalma.
salınımına
yol
açan
eksojen
• 48-80 maddesi (En güçlüsü) • Atropin
Kalp: Taşikardi, AV noda ileti hızı artışı
•
Bronşial kaslar: Bronkodilatasyon
• M orfin
G astrointestinal sistem : Motilite azalması Mesane: Miksiyon zorluğu
Kürar
> Histamin salınımına yol açan endojen m addeler: Endotelin (En güçlüsü) V
Doğru cevap: C
J
302
OTAKOİDLER
11.
Siproheptadin hangi sınıf ilaçtır? A) Antipsikotik
B) Antidepresan
C) Anti-inflamatuar
D) Antihipertansif
E) Anti histaminik Siproheptadin H, reseptör blokörüdür. Aynı zamanda serotonin reseptörü olan 5HT2’yi de bloke eder.
15. H, reseptör antagonistlerinden hangisi aynı zamanda lokal anestezi amaçlı da kullanılabilir?
A) Karbinoksamin B) Antazolin C) Tripilennamin D) Prometazin E) Terfenadin
Doğru cevap: E
12. Fatal dozda dim enhidrinat alan b ir çocuğun ölüm nedeni, aşağıdakilerden hangisidir? A) Böbrek fonksiyon bozukluğu B) Ağır kardiyak aritmi C) Bronkospazm ve boğulma
D) Anafilaktik şok E) SSS’nin genel olarak konvulsiyonlu stimulasyonu D im e n h id rin a t klasik antihistaminik ajanlardandır. H, reseptör antagonistidir. D im enhidrinatın to k s ik dozu, yaygın konvulziyonlar ile SSS stim ulasyonu oluşturur. H1 re s e p tö r a n ta g o n is tle ri iç in b ö b re k fo n k s iy o n bozukluğu b ir yan etki değildir. Bronkospazm, boğulma hissi ve kardiyak aritmiler, akut zehirlenmede görülür. Yan etkiler değildir. İlacın topikal kullanımında allerjik görüntüler olabilir. Ancak bunlar anafilaktik şok oluşturacak kadar ağır değildir, fatal olmaz.
H1 reseptör a ntagonistleri klinikte; sedasyon, bulantı ve kusmayı önleyici, antiparkinson, antikolinerjik etki, adrenaseptör bloke edici etki, serotonin bloke edici etki ve lokal anestezi amaçlı kullanılır. H1 antagonistlerinin çoğu, lokal anestezik etkilidir. Prokain ve lidokain gibi uyarılabilen membranlardaki sodyum kanallarını bloke ederler. Difenhidramin ve prometazin, gerçekten de lokal anestezik olarak prokainden daha kuvvetlidir. Lokal anesteziklere allerjisi olan hastalarda lokal anestezi oluşturmak amacıyla kullanılabilirler. Doğru cevap: D
16. Aşağıdakilerden hangisi a ntihistam inik bloker) lerin kullanım alanlarından biridir? A) Kardiyak aritmi tedavisi
B) Hava, deniz ve kara yolculuğu ile olan hareket hastalığı (motion sickness) tedavisi ve proflaksisi C) Peptik ülserde azaltılması
Doğru cevap: E
(H1
gastrik
asit
sekresyonunun
D) Şiddetli bronşial astım tedavisi 13. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi histam ininin düz kaslarda yaptığı etkisini ortadan kaldırm az? A) Fenilefrin
B) Epinefrin
C) Klorfeniramin
D) Siproheptadin
E) Periferal vasküler hastalıklarda extremitelere kan akımının arttırılması Siklizin, prometazin ve meklizin H1 antagonistleridir ve hareket hastalığı proflaksisinde kullanılır. Bu antihistaminik ilaçların antikolinerjik, hipnotik etkilerine bağlı olabilir.
E) Ketanserin K e ta n se rin serotonin antagonistidir. Histamine karşı klorfeniramin ve siproheptadin farmakolojik antagonist, epinefrin ve fenilefrin ise fizyo lo jik antagonistlerdir. ketanserina alfa-blokör etkisiyle kan basıncını düşürür. Doğru cevap: E
Doğru cevap: B
17. H1 antagonistlerinin bazı allerjik hastalıkların tedavisinde kullanılm asındaki mekanizma aşağıdakilerden hangisidir? A) Histaminin bağlanması
14. H1 blokörleri aşağıdaki etkilerden hangisine sahip d e ğ ild ir? A) Lokal anestetik etki B) Sedatif etki C) Taşıt tutmasını önleyici etki
D) Total periferal direnci arttırıcı etki E) Antimuskarinik etki H, blokörlerinden bazıları a reseptörleri bloke ederek vazodilatasyon yapar ve total periferal direnci düşürür.
Doğru cevap: D
B) Histamin depolarının boşaltılması C) Histamin salınımının inhibisyonu D) Histaminin metabolik olarak inaktivasyonu E) Histaminin inhibisyonu
reseptörlerine
olan
etkisinin
H1 antagonistleri histamin reseptörlerini kompetetif olarak bloke eder. Uzun süre maruz kalındığında damar çeperinde hipertrofiye yol açar.
Doğru cevap: E
I
30>3
18. Gün boyu araba kullanm ak isteyen ve m evsim sel a lle rjisi olan bir hastaya aşağıdakilerden hangisi ö nerilm elidir? A) Loratidin
B irin ci N e sille r
İk in c i N e sille r
B) Klorfeniramin
Lipofilite
Fazla
Az
C) Ranitidin
Santrale £t Plasentadan geçiş oram
Fazla
Az
D) Difenhidramin E) Meklizin
Sedatif etki
Fazla
Az
Lokal anestezik etki
Fazla
Az
Antikolinerjik/ Antiparkinson etki
Fazla
Bu soruda sorulmak istenen antihistaminiklerin oluşturduğu sedasyondur. Sedasyon a ntih istam inik ilaçların en sık o lu ştu rd u ğ u yan etkilerden b irisid ir. Antihistaminikler birinci jenerasyon ve ikinci jenerasyon olarak sınıflandırılırlar. İkinci jenerasyondan olan antihistaminiklerin beyine geçişi sınırlıdır ve belirgin sedasyon oluşturmazlar. Bu soruda tek ikinci jenerasyondan olan; loratidin’dir.
d
Doğru cevap: D
20. Aşağıdakilerden hangisi önemli ö zelliğidir?
feksofenadinin
en
A) Torsade de pointes’e neden olur • Difenhidram in
• Astem izol
• Dim enhidrinat
• Terfenadin
C) Aktif metabolitine dönüşür
• Meklizin
• Loratidin (aktif metaboliti = desloratidin)
D) Sedatif etkisi yoktur, kardiyak aritmiye yol açmaz
• Prometazin (Ach ve ablokör etkisi güçlü) • Doxepin (anti-prüritik etkisi güçlü) • Karbinoksam in • Doksilamin / Antazolin / Mepiram in / Prilamin • Klorfeniram in/ Bromfeniramin/ Mekitazin/Buklizin/ Sinarizin/Hidroksizin/ Siklizin/ Tripelanamin
B) Etki süresi kısadır (4-6 saat)
E) Greyfurt suyuyla beraber alınmamalıdır
• Setirizin (uzun etkili) • Feksofenadin (aritmojen etkisi zayıf)
-
Feksofenadin terfenadinin bir metabolitidir.
-
Terfenadin ikinci je n e ra syo n bir n o n s e d a tif antihistaminiktir.
-
Terfenadin kardiyak aritm iye yol açtığı halde feksofenadin yol açmaz.
• Akrivastin • Azelastin/Ebastin/ Levocabastin
Doğru cevap: D
21. Antihistam iniklerden biri olan prom etazinin en önem li etkisi aşağıdakilerden hangisidir? A)
Lokal anesteziktir
C) Sedatiftir
Doğru cevap: A
B) Muskarinik blokerdir D) Alfa-adrenerjik blokerdir
E) Antiemetiktir 19. Aşağıdakilerden hangisi birinci a ntih istam iniklerin özelliklerinden b iridir?
B) Lokal anestezik etkileri ikinci nesillerden azdır C) Antiparkinson etkileri ikinci nesillerden azdır geçiş
oranları
ikinci
Prometazin birinci jenerasyon antihistaminiklerin yukarıda sayılan tüm özelliklerini gösterir.
-
En sık antiemetik etkisi dolayısıyla kullanılır.
Doğru cevap: E
A ) Sedatif etkileri ikinci nesillerden azdır
D) Plasentadan fazladır
nesil
nesillerden
E) Hareket hastalığı tedavisinde ikinci nesillerden daha az etkilidirler
OTAKOİDLER
Nesile (= Jenerasyona) göre antihistaminiklerin sınıflaması
1 3< 3
OTAKOİDLER
22.
Beş yaşındaki soğuk algınlığından dolayı burnunun akması üzerine şikayetlerini azaltmak için antihistaminik bir ilaç veren anne ilaçtan sonra kızının çok hareketli, huzursuz davrandığından yakınıyor.
26. Aşağıdakilerden hangisi p-glikoprotein inhibisyonu ve uzun QT sendrom u yapabilen antihistam inik ilaçtır? AJTerfenadin
Aşağıdakilerden açıklar?
hangisi
bu
durum u
en
B) Fenasetin
ivi
C) Prometazin
A) Antihistaminikler çocuklarda konvülsiyonlara neden olabilir
eksitasyona
D) Kaptopril
ve
E) Dolasetron
B) 2 . enerasyon bir antihistaminik almış olabilir
Ö z e llik li A n tih is ta m in ik le r
C) Santral sinir sisteminde eksitasyon yapan yanlış bir ilaç verilmiş olabilir
•
D) ilaç toksik bir stimülana metabolize olmuş olabilir
P-glikoprotein transporter inhibisyonu yapanlar: Terfenadin, Akrivastin o
E) Bu ilacın atropin benzeri bir yan etkisi olabilir S ebebi net b ilinm em ekle b eraber a n tih ista m in ik le r çocuklarda eksitasyon ve konvülsiyona neden olabilirler.
•
Aynı zamanda mast hücrelerden histamin salınımını da engelleyenler: Ketotifen
•
G ebelikte kullanılm am ası gerekenler, fetusta malformasyon yapabilenler: Doksilamin, Azelastin, Hidroksilizin, Feksofenadin
Doğru cevap: A
23.
Kırk altı yaşındaki erkek hasta kasıntılardan yakınıyor. Tetkikler yatan h içb ir hastalık saptanm ayan aşağıdaki ilaçlardan hangisi faydalı
vücudundaki sonucu altta bu hasta için olur?
A) Siklizin
B) Difenhidramin
C) Feksofenadin
D) Fenitoin
E) Ranitidin H1 antihistaminiklerinden olan difenhidramin kaşıntı tedavisinde kullanılan bir ajandır.
P-glikoproteinler: Bağırsaklarda, plasentada, kanser hücre m em branında ve beyin-kan bariyerinde bulunabilen bir ters pompa sistemidir. Absorbsiyonu ve geçişi azaltır.
o
Bir dönem gebelikte bulantı-kusma tedavisinde doksilamin yoğun bir şekilde kullanılmaktaydı
•
G ebelerde güvenli o la nla r: K lo rfen ira m in, Difenhidramin, Setirizin, Loratadin
•
Çocuklarda tercih edilenler: İkinci nesiller
Çünkü birinci nesille r sedasyon ile okul başarısını düşürebilir. Doğru cevap: A
Doğru cevap: B
24. Gebelik kusma tedavisinde e tkili olan Histam in1 reseptör blokerinin adı aşağıdakilerden hangisidir? A) Tropisetron
B) Doksilamin
C) Dronabilon
D) Skopolamin
27. Histam in H2 reseptör antagonistlerinin etkileri için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Pepsin salgılanmasında azalma B) İntrensik faktör salgılanmasında azalma C) Noktürnal asit salgılanmasında azalma D) Bazal asit salgılanmasında azalma
E) Aprebitant D oksilam in ve dim enhidrilat gebelik kusma tedavisinde kullanılan histamin-1 reseptör blokerleridir. Doğru cevap: B
E) Gastrin salgılanmasında azalma H istam in H2 rese ptö r b lo kö rü ilaçlar; a s it salınım ını a z a lta n ve bu n e d e n le p e p tik ü ls e r te d a v is in d e kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlardan en eskisi simetidindir.
25. Aşağıdaki H1 reseptör antagonistlerinden hangisinin a ntiko lin erjik etkinliği y o k tu r?
Bu ilaçların gastrointestinal sistemdeki etkileri şunlardır: •
Bazal asit salınımını azaltırlar.
A) Difenhidramin
B) Klorfeniramin
•
Noktürnal asit salınımını azaltırlar.
C) Setirizin
D) Prometazin
•
Pepsin salınımını azaltırlar.
•
intrensek faktör salınımını azaltırlar
•
Gastrin salınımını artırırlar.
E) Prilamin
Doğru cevap: C
Doğru cevap: E
I 3G>5
29. H2 blokerleriyle ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Sadece gastrin tarafından stimüle edilen asit sekresyonunu inhibe ederler
A) Kapiler permeabilite artış B) Kaşıntı
B) Çoğu H2 (histamin) blokerleri H1 ve H3 reseptörlerini de inhibe eder
C) Diare D) Levvis’in üçlü yanıtı
C) Nizatidin midenin kontraktilitesini inhibe eder
E) Mide asit salgısında artış
D) Rantidin en potent ve en efektif H2 blokeridir
H is ta m in in E tkile ri a) H1 ve H2 reseptörleri üzerinden meydana gelen etkiler: K a rd iy o v a s k ü le r sistem ü zerine e tk ile ri -
-
V azodilatasyon (H /in katkısı daha fazla) sonucu yüz, boyun ve göğüste kızarma ve kan basıncında düşme (H 1 reseptörler nitrik oksid salıverilmesini, H2 reseptörler ise cAMP ve prostaglandin sentezini uyarır.) Taşikardi görülür. +inotrop etki oluşturur.
b) H2 reseptörleri üzerinden meydana gelen etkiler -
+ kronotrop etki meydana gelir. Mide asit ve pepsin salgısında artış: *Paryetal h ücre le r vü cutta h ista m in e en duyarlı hücrelerdir. Nötrofil aktivasyonu, T-hücre sitotoksisitesinde azalma.
- Bronkodilatasyon, mukus salgısında artış c) H, reseptörleri üzerinden meydana gelen etkiler -
GIS: Barsak peristaltizminde artış, kramplar, diare.
-
SOLUNUM SİSTEMİ: Bronkokonstriksiyon, solunum yollarında mukus salgısında artış
-
Cilde uygulandığında yanma, kaşıntı ve ağrıya neden olur.
-
Cilt içine verildiğinde Levvis’in üçlü reaksiyonu’nu oluşturur:
1. Kızarıklık: vazodilatasyona bağlıdır 2.
Ürtiker: kapiller permeabilite artışına bağlıdır
3. Ü rtik e r e tra fın d a k e n a rla rı d ü z e n s iz , hale ş e klin d e kıza rıklık: Akson refleksi sonucu cilt damarlarında görülen vazodilatasyona bağlıdır. Vazodilatasyona substans P’nin neden olduğu düşünülüyor. Kapsaisin nöronlardan Substans P’yi boşaltarak hale oluşumunu önler. -
Santral s in ir sis te m i b u lg u la rı: hipotermi, susama, antidiüretik etki Kapiller perm eabilite artışı ve ödem Otonom ganglionları ve adrenal medulladaki kromafin hücreleri aktive eder, bu yolla adrenal medulladan katekolamin salgısını artırır.
Doğru cevap: E
E) Toksik etkileri çok azdır -
Nizaditin asetilkolinesteraz inhibisyonuyla mide kontraktilitesini arttırır ve boşalmasını hızlandırır.
-
Gastrik asit sekresyonuyla ilgili tüm fazları inhibe ederler.
-
Etkinlikleri, potensleri neredeyse eşittir.
-
Toksisiteleri düşüktür.
Doğru cevap: E
30. Aşağıdakilerden hangisi sim etidinin yan etkisi değMdir? A)
Androjenik etki
B) Galaktore
C) Hiperprolaktinemi
D) Jinekomasti
E) Empotans H2 reseptör blokeleri iyi tolere edilen droglardır. Zararlı etkiler vakaların %1-2 ‘sinde gözlenir. Bu yan etkilerden en fazla simetidin sorumludur. Simetidin en sık yan etkileri, dil dolaşması, deliryum, konfüzyon, jinekom asti, galaktore, hiperprolaktinem i, empotans, granülositopeni, nötropeni, aplastik anemi ve kolestatik hepatit’dir. Bu yan etkiler diğer H2 blokerlerinde daha az görülür. Doğru cevap: A
31. İm m ünom odülatör etkisi olan aşağıdakilerden hangisidir? A)
Bromfeniramin
antihistam inik
B) Meklizin
C) Ebastin
D) Nizatidin E) Simetidin
Doğru cevap: E
32. Sim etidin yanlıştır?
için
aşağıdaki
etkilerden
hangisi
A) Jinekomasti B) Nöronal disfonksiyon C) Sperm sayısında azalma D) Lenfositlerde supresyon E) Karaciğerin ilaç metabolize etme kapasitesinde artış
OTAKOIDLER
28. H istam inin aşağıdaki etkilerinden hangisi sadece H2 reseptörleri üzerinden meydana gelir?
OTAKOİDLER
sı
3
S im e tid in ; bir Histamin-2 reseptör blokörüdür. Peptik ülser tedavisinde kullanılır. Önemli ölçüde anti-androjenik etkisi (dihidrotestesteron reseptörlerini bloke etmektedir) bulunmaktadır ve östrojen yıkımını azaltır. Ayrıca serum gonadotropin düzeyinide düşürmektedir (sperm sayısında azalma).
35.
Aşağıdakilerden hangisi karsinoid tü m ö r ve migren tedavisinde kullanılabilen antihistam inik ve a ntiserotonerjik ilaçtır? A) Ergotamin
B) Siproheptadin
C) Propranolol
D) Sumatriptan
•
H ip e rp ro la k tin e m i, b ra d ika rd i, kemik iliğ i depresyonu ve supressör T lenfositlerde inhibisyon oluşturabilir.
•
H epatotoksik etki potansiyeli bulunmaktadır.
Seçeneklerden sadece siproh e pta din hem m igrende hem de ka rsino id tü m ö r tedavisinde kullanılabilir.
•
Yüksek dozda santral sinir sistemine ait yan etkiler oluşturur: Mental konfüzyon, halüsinasyonlar ve koma oluşturabilir.
SİPROHEPTADİN:
Karaciğer sitokrom p450 enzimlerini inhibe edip birçok ilaçla etkileşir (varfarin, morfin, teofilin, propranolol, benzodiazepinler, fenitoin vb.). Dolayısıyla karaciğerin ilaç metabolize etme kapasitesini azaltır. Doğru cevap: E
33. H2 reseptörlerinin postreseptör etki mekanizması hangisidir? A) İP3 C) cAMP artışı
E) Ritanserin
5-HT2A, m u s k a rin ik ve h is ta m in 1 re s e p tö rle rin in blokeridir. Antihistaminik etkileri belirgindir. Serotonin sendrom u ve ka rs in o id tü m ö r te d a v is in d e düz kas etkilerini (intestinal hipermotilite) baskılamak için kullanılır. Migren profilaksisi, soğuk ürtiker ve postgastrektomi dumping sendromu tedavisinde de kullanımı mevcuttur. Sedasyon oluşturur. Antiserotonerjik etkileri nedeniyle iştahı arttırır. DİĞER SEÇENEKLERİ İRDELEYELİM: •
Ergotamin: Migren kriz tedavisinde kullanılabilen ergot türevidir.
•
Propranolol: Migren profilaksisinde kullanılabilen nonselektif beta blokerdir.
•
Sum atriptan: Migren kriz tedavisinde kullanılan serotonin 5-HT1D
•
R ita n s e rin : Raynaud sendromunda kullanılan antiserotonerjik ilaçtır
B) cGMP artışı D) cAMP azalması E) Ca++
H istam in, hücrele rin yüzey m em branları üzerinde yerleşmiş özel reseptörlere bağlanarak biyolojik etkilerini gösterir. Karakterize edilen üç tip histam in reseptörleri m evcuttur. H,, H2, H3 Endotel ve düz kas hücrelerinde bulunan H1 reseptörlerinin a ktivasyonu, fo sfo in o zito l h id ro lizin de ve hücre içi kalsiyumunda bir artışa neden olur. Mide mukozasında kalp kası hücrelerinde ve bağışıklık sistemine ait bazı hücrelerde bulunan H2 reseptörlerin aktivasyonu, hücre için cAMP düzeyini yükseltir.
1 ) 2-
fenilhistamin
2) 2- Tiyazoliletilamin 3) Betahistin H2 re s e p tö r a g o n is tle ri: (ik in c i h a b e rc ile ri a de n ila t siklaz) 1. 4-metilhistamin
Doğru cevap: C
2. Dimaprit 3. İmpromidin 34. Aşağıdakilerden hangisi ranitidinin istenmeyen etkilerinden biri d eğ ild ir? A) Deride kırmızılık
4. Amtamin 5. Betazol H3 re s e p tö r a g o n is tle ri: (G p ro ta e in le ri ile ke ne tli)
B) Kan diskrazisi insidansında artma
1. Alfa-metilhistamin
C) Konstipasyon
2.
imetit
D) Libido kaybı E) Baş ağrısı ve baş dönmesi H2 reseptör antagonistleri iyi tolere edilir. Bazı hastalarda başağrısı, baş dönmesi,konstipasyon kusma olabilir. Uzun süreli kullanım durumunda libido kaybı, jinekomasti ve impotans olabilir. Kan diskrazisi simetidinle alakalıdır ve ihmal edilebilecek kadar az bir kaç kişide görülmüştür.
Doğru cevap: B
Doğru cevap: B
36.
Aşağıdakilerden hangisi histam in H4 reseptör agonistidir? A) imetit B) Pridiletilemin C ) Tiazoliletilamin D) Amtamin E) Betazol
39.
H, agonistleri: Betahistin (Betaserc®)
Elli altı yaşında anjina pektoris hikayesi olan ve bu yüzden propranolol kullanan b ir bayan hasta m igren tip i tekrarlayan baş ağrılarından şikayet ediyor. Arkadaşının önerisi üzerine sum atriptan kullanm ak isteyen hasta için en uvaun öneri aşağıdakilerden hangisidir?
o
Endikasyon: Meniere tedavisinde kullanılır
A) Sumatriptan kullanmamalı
o
Diğerleri: 2-Metilhistamin, 2-Piridiletilamin, 2Tiazoliletilamin
B) Bir miktar denemek için sumatriptan verilip sonra tekrar değerlendirilmeli
H ista m in R ese ptör A g o n is tle ri •
H3 & H4 agonistleri: Metilhistamin, imetit
H ista m in R ese ptör A g o n is tle ri •
•
•
C) 5-HT1 agonisti bir ilaç verilmeli
H2 agonistleri: Betazol o
Endikasyon: Aklorhidri tanısında kullanılır
o
Diğerleri: Dimaprit, Amtamin, impromidin
Histamin ayrıca bronş hiperaktivite tanısında ve çitte allerji testinde provokatör ajan olarak da kullanılır
D) Sumatriptan kullanılmasından sakınca yoktur E) Serotonin antagonisti bir ilaç verilmeli 5-HT 1 agonisti olan sumatriptan angina pektorisi olan hastalarda kontrendikedir. Koroner arterlerde vasospazma yol açar.
Doğru cevap: A
Doğru cevap: A 37. Histidinden, histidin dekarboksilaz enzimi etkisiyle histamin oluşur. Aşağıdakilerden inhibitörüdür?
hangisi
bu
enzimin
40. M elatonin ile ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
selektif
A) Monoamin oksidazı inhibe ederler (MAO) B) Uyku düzenleyicisidirler
A) Piridoksin
C) Direk hipnotik etkileri vardır
B) Tritokalin
D) Serotonin prekürsörüdürler
C) Fosfolipaz A 2
E) Arka hipofizden salgılanırlar
D) Siklooksijenaz
-
Melatonin serotoninin metabolitidir.
E) Nikotinik asid
-
MAO tarafından metabolize edilir.
Histidin dekarboksilaz enzimince histidin'den sentezlenir. Tritokalin ve a florometilhistidin histamin sentezindeki hız kısıtlayıcı enzim olan histidin dekarboksilaz enziminin selektif inhibitörüdür. Doğru cevap: B
Uyku paternini regüle eder. Doğru cevap: B
41. Ergot alkaloidlerinin yoğun santral sinir sistem i vasoko nstrü ktör etkileri aşağıdaki reseptörlerinden hangisinin aktivasyonuna bağlıdır?
38. Teofiiin, histam in, izopreterenol ve n itrogliserinin ortak etkisi hangisidir?
A) Alfa adrenerjik reseptörler B) 5-HT2 reseptörleri
A) Postural hipotansiyon
C) Dopamin reseptörleri
B) Mide asit salınımında artma
D) Mukarinik reseptörler
C) Zonklayıcı başağrısı D) Taşikardi E) Kalp kasılma kuvvetinin artması Aminofilinler başağrısı yapmaz. Nitrogliserin ve izoproterenol asit salınımını etkilemez. Histamin tüm bu etkileri yapar. Tüm bu ilaçlar vazodilatasyon ve taşikardiye neden olurlar. Doğru cevap: D
E) Nikotinik reseptörler -
Migren ağrıları üzerindeki etkileri de serotonin reseptör aktivasyonuyla ilgilidir.
Doğru cevap: B
OTAKOIDLER
307
308
42. Şiddetli vasokonstrüksiyon yapan alkaloidlerinin önem li diğer b ir aşağıdakilerden hangisidir?
ergot etkisi
45. Aşağıdakilerden hangisi otakoidlerdendir?
amin
grubu
içeren
OTAKOIDLER
A) Serotonin A) Beta reseptör blokajı
B) Bradikinin
B) Epinefrinin etkisini tersine çevirme
C) Lökotrienler
C) Peristaltizmi azaltır
D) Prostaglandinler
D) Uterus retroversiyonu
E) Anjiotensin I
E) Hiçbiri
Serotoninin diğer ismi 5-hidroksitriptamindir.
-
Alfa reseptörleri yüksek konsantrasyondaki epinefrin ile aktive olurlar.
-
Ergot alkaloidleri bu reseptörleri bloke edince beta reseptörlerinin vasodilatör etkisi dominant hale gelir ve kan basıncı düşer.
Doğru cevap: A
46. Aşağıdaki etkilerden hangisi serotonine ait bir etki d e ğ ild ir?
Doğru cevap: B A) Bronkospazm B) Diare 43. Aşağıdaki durum lardan hangisinde alkaloidlerinin kullanım ı kontrendikedir?
ergot
C) Gastrik asit hipersekresyonu D) Kan basıncı düzensizliği E) Retroperitoneal fibroplazi
A) Hiperprolaktinemi B) Doğum indüksiyonu
S erotonin’in etkileri aşağıdaki gibidir:
C) Migren ağrıları
f•
D) Postpartum hemoraji E) Senil serebral yetmezlik
• Bronkokonstrüksiyon
E rg o t a lk a lo id le rin in ku lla n ıld ığ ı d u ru m la r:
• G astrointestinal sistemde tonüs ve m otilitede a rtış (Diyare)
Hiperprolaktinemi (bromokriptin) -
Migren ağrıları (ergotomin)
-
Postportum hemoraji (ergonovin)
-
Ergot alkaloidleri kesinlikle doğum induksiyonu için kullanılmamalıdır.Çünkü ritmik kontraksiyonlarından çok güçlü spazma yol açarlar. Bu durum bebeğin ve annenin ölümüyle sonuçlanabilir.
Doğru cevap: B
44. Serotonin insan vücudunda nerede bulunm az? A) Raphe nükleusu
\
Venlerde konstrüksiyon, çizgili kas damarlarında ise dilatasyon oluşturur.
• U terus, mesane ve üretrada konstrüksiyon • A s it salınımında azalma • Agregasyon • İş ta h ı azaltır
J
v Doğru cevap: C
47. Aşağıdaki otakoidler ve o luşturdukları etkilerin eşleştirm elerinden hangisi yanlıştır?
B) Gastrointestinal sistem enterik sinirler
A) Serotonin - Mide asit salınımında artış
C) Damarlar
B) Histamin - Proinflamatuvar etki
D) Mast hücreleri
C) Bradikinin - Kardiyoprotektif etki
E) Trombositler
D) Platelet aktive edici faktör (PAF) - Ülserojenik etki
Serotonin hayvanlarda mast hücreleri bulunmakla birlikte insanda m ast hücrelerinde bulunmaz. Mast hücrelerinde histam in yoğun olarak bulunur. Serotonin ise insanda en çok gastrointestinal sistem enterokromafin hücreler, trombositler ve raphe nükleus da bulunur. Doğru cevap: D
E) Prostasiklin - Asit salınımında azalma S e ro to n in g a s tr o in te s tin a l s is te m d e p r o k in e tik hareketleri arttırırken, asid salınımında azalmaya neden olan otakoiddir. S E R O T O N İN İN E T K İL E R İ
A rter (öz. renal, splanik, pulmoner, serebral) ve venler: Konstriksiyon (özellikle venül ve venlerde) oluşturur (5-HT2). Çizgili kaslarda ise tam tersine arteriyollerde dilatasyon yapabilirler (5-HT1).
KVS: Kalpte (+) inotrop ve kronotrop etki oluşturabilmektedir. Bu etkilerine aracılık eden 5-HT4 reseptörüdür.
•
5-HT1D: Migren patogenezinde rol oynar. Sumatriptan bu reseptörün agonistidir.
•
5-H T2: SSS'de e xitatör niteliktedir. Periferde vazokonstrüksiyon ve agregasyon oluşturur.
GIS: G IS’te parçalanan enterokromaffin hücrelerinden açığa çıkan serotonin; 5-HT3 reseptörleri ile bulantıkusma oluşturur. Mide ve bağırsaklarda şiddetli spazm ve peristaltik hareketlerde artma (5-HT4) oluşturur. 5-HT4 reseptör agonisti olan ilaçlar mide boşalmasını hızlandırmak için kullanılırlar.
•
5-H T 2C: Ş izo fren id e n e g a tif sem ptom ların oluşum undan sorumludur. Klozapin gibi atiplk antipsikotikier; bu reseptörün blokörüdür.
•
f
5-HT3: Solunumu stimüle eder ve bulantı-kusma oluşturur.
•
5-H T 4: G İS ’de tonüs ve m o tilite y i arttırır. Metoklopramid; bu reseptörün agonistidir.
>|
5-HT; gastrik asit sekresyonunu azaltır.
J
V
Doğru cevap: C k.
Uterus, mesane ve üretra: Konstriksiyon oluşturur. Trom bositler: Agregasyon (5-HT2) oluşturur.
49.
Aşağıdaki serotonerjik reseptörlerden hangisi presinaptik yerleşim li otoreseptörlerdendir?
Respiratuvar sistem : Solunumu stimüle eder (5-HT3) ve hafif b ro n ko kon striksiyo n oluşturur.
A) Serotonin 5-HT1A reseptörü
S a ntra l s in ir s is te m i: Aljezik etkisi bulunur. Migren etyolojisinde rol oynar. İştahı azaltır.
C) Serotonin 5-HT^ reseptörü
H is ta m in : Vazodilatasyon ve proinflam atuvar etkiler oluşturur. Allerjen otakoiddir. Etki kalıbı asetilkolin etki kalıbına uyar.
E) Serotonin 5-HT4 reseptörü
B) Serotonin 5-HT1B reseptörü D) Serotonin 5-HT2C reseptörü
S e ro to n in O to re s e p tö rle ri
Bradikinin: Arterlerde gevşeme yaratır. Diğer düz kasları ve venleri ise kasar. Proinflam atuvar etkili maddedir. Kardiyoprotektif etkiler oluşturur. Plazma seviyesi ACE inhibitörü kullanan kişilerde artar. Anaflaksi yaratabilir. Platelet aktive edici fa ktö r (PAF): Pulmoner damarları kasan, diğer damar yataklarında ise genel olarak gevşeme yapan otakoiddir. GIS, uterin ve pulmoner düz kasları kasar. Bronşlarda mukus sekresyonunu arttırır. En ülserojenik maddedir.
•
İki farklı lokalizasyonda olan otoreseptörleri vardır
•
Somatodendritik yerleşimli olan: 5-HT1A
•
Presinaptik yerleşimli olanlar: 5-HT1D, 5-HT1B
5-H T 1A R esep tör
5-H T , d,ib reseptör
i 5-H T
© eis
•5 -H T
C3
P ro stasiklin (PGI2): Düz kasları gevşetir, mide asidini baskılarken, mukus salınımını arttırır. P ostsinaptik O to resep tör (5 -H T 1A)
Doğru cevap: A
48.
P resinaptik O to re se p tö r (5 -H T 1D/1B)
Serotonin aşağıdaki reseptörlerinden hangisini ile anksiyojenik etki olu ştu ru r? A) Serotonin 5-HT1A reseptörü
Doğru cevap: B
B) Serotonin 5-HT1B reseptörü C) Serotonin 5-H T^ reseptörü D) Serotonin 5-HT 3 reseptörü E) Serotonin 5-HT 4 reseptörü S e ro to n in ’ in hem a n k s iy e te y i g id e rm e s i hem de oluşturm ası müm kündür. S e ro to n in & A n k s iy e te
OTAKOIDLER
309
50.
Migren patogenezinde rol oynayan serotonin reseptör su btip i aşağıdakilerden hangisidir? A) 5-HT1D B) 5-HT1B C) 5-HT1F D) 5-HT2 E) 5-HT4
•
5-HT1Aanksiyolitik etki oluşturur
•
Ancak, 5-HT2A, 2C’nin ise anksiyojenik etkisi vardır
“M igren p a to lo jis i” başlıklı şekile bakınız.
•
5-HT1B: Presinaptik reseptördür.
Doğru cevap: A
OTAKOIDLER
310
w
51. Aşağıdakilerden hangisi seratonin reseptörleri üzerinden etkisini gösterm ez? A) Sumatriptan
B) Siproheptadin
C) Ketanserin
D) Bromokriptin E) Risperidon
Bromokriptin; etkisini dopamin reseptörleri üzerinden gösterir. S E R O TO N İN Triptofan 5-hidroksilaz enzimi triptofanı 5-hidroksitriptofana çevirir. 5-hidroksitriptofan ise dekarboksilasyonla 5h id ro k s itrip ta m in e (se ro to n in ) dönüşür. S erotonin sentezinde 5-hidroksilaz enzimi hız kısıtlayıcı basamaktır. P-klorfenilalanin 5-hidroksilaz enziminin inhibitörü olup serotonerjik aktiviteyi azaltır. Santral sinir sisteminde serotonerjik nöron hasarı yaparak serotonerjik aktiviteyi azaltan madde kloramfetamindir. Serotonin yıkımı MAO-A enzim iyle gerçekleşir. Son ürün 5-hidroksiindolasetikasit (5-HİAA) olup idrardaki m iktarı serotenerjik etkinliğin göstergesidir. Pineal bezde serotoninden melatonin sentezi yapılır. Serotoninin en fazla gastrointestinal enterokromaffin hücrelerde bulunur. Enterokromaffin hücre kökenli karsinoid
tüm örlerde serotonin ve idrar 5-H İA A d ü z e y i artar. Serotoninin fazla bulunduğu diğer yerler trombositler ve santral sinir sistemindeki raphe çekirdekleridir. 5-HT1 reseptörleri çeşitli ikincil mesajcı moleküller kullanırlarken, 5-HT2 reseptörleri fosfolipaz C aktivasyonu yaparlar. 5-HT3 reseptörleri ise katyonik iyon kanalıdırlar. S e ro to n in e tk ile ri •
(+) İnotrop, (+) kronotrop etki (5-HT4)
•
V a zod ilata syon vazokonstrüksiyon olarak verildiğinde (düşme, yükselme,
•
Bronkokonstrüksiyon ve solunum stimülasyonu (5HT3)
•
Peristaltizm artışı, diyare (5-HT4), bulantı-kusma (5-HT3, area postrema)
•
İştah azalm ası ( hipotalam ik p a rave ntriküle r çekirdek)
•
Migren patogenezi (5-HT1D): Serotonin aura döneminde azalır, ağrı döneminde artar.
•
Trombosit agregasyonu (5-HT2)
•
Uterus kontraksiyonu
(is k e le t kası d am arları), (5-HT1, 5-HT2): Serotonin ıv trifazik kan basıncı değişikliği düşme) yapar
311
OTAKOİDLER
Triptanlar (Sum atriptan/N aratriptan/Rizotriptan): 5-HT1B ve D reseptör agonisti etkileri ile beyindeki arteriyovenöz şantları kapatır. Migren baş ağrısının akut atak tedavisinde kullanılır. Profilakside yerleri yoktur. Koroner vazospazma neden olurlar.vazokonstrüktöretkileri nedeniyle koronerarter hastalığı ve hipertansiyonu olanlarda kullanılmaz, migren krizinde kullanılan diğer ilaçlar ergotamin türevleridir. Klozapin / R isperidon: 5-HT2 A-C reseptör antagonisti olan antipsikotik ilaçlardır. N efazodon / T razodon / M irtazapin / M ianserin: 5HT2A reseptör antagonizması sonucu anksiyolitik ve antidepressan etkiler oluştururlar S ip ro h e p ta d in : 5-H T2, H1 ve Ach rese ptö rle rin in antagonistidir.ACTH salınımını azaltır B uspiron: 5-HT1A parsiyel agonistidir. Anksiyolitik amaçlı kullanılır. M etiserjid: 5-HT2 parsiyel agonisti, 5-HT1 antagonistidir. M igren p ro flaksisi. Karsinoid sendrom ve dum ping sendromunun tedavisinde kullanılır. Ergot alkaloididir. En sık yan etkisi bulantı-kusmadır. En ciddi yan etkileri, gangren, retroperitoneal ve subendokardiyal fibrozistir. Ciddi yan etkileri nedeniyle migren proflaksisinde metiserjid yerine Beta blokörler, trisiklik antidepresanlar, selektif serotonin geri alım inhibitörleri ve Ca kanal blokörleri kullanılmaktadır. M etoklopramid: 5-HT4 reseptör agonisti ve 5-HT3 reseptör antagonistidir. KTZ’deki dopamin reseptörlerini de bloke eder. Santral sinir sistemine geçişi rahattır. Hem antiemetik etki, hem de mide boşalmasını hızlandırıcı etki oluşturur. Özellikle çocuklarda ekstrapiramidal yan etki oluşturur. Hiperprolaktinemi oluşturabilir. Sisaprid / Tegasterod: 5-HT4 agonistidirler. Tegasterod; İrritabl bağırsak hastalığında etkilidirSiproheptadin: 5-HT2 antagonisiti olan fenotiazin türevidir. Ayrıcı H1 antagonistidir ve antikolinerjik etkilidir. H1 blokörü olması nedeniyle en sık yan etkisi sedasyondur. Serotonin antagonisti olduğundan iştahı artırır. İnsülin salınımını azaltır. Migren proflaksisinde, dumping sendromunda, anoreksiya nervozada ve antipruritik olarak kullanılır. Karsinoid tümör tedavisinde kullanılır ancak karsinoid tümör tedavisinde ilk tercih somatostatin analoğu olan oktreotiddir. Pizotifen: 5-HT2 antagonistidir. Migren ve küme tipi baş ağrılarının proflaksisinde kullanılır. Ketanserin/R itanserin: 5-HT2,5-HD1C vealfal adrenerjik reseptör blokörüdür. Vazodilatasyon ve antiagregan etkileri nedeniyle Raynoud hastalığının tedavisinde kullanılır. Ritanserin antipsikotikler ile kombine edilir. O n d a n s e tro n / T ro p is tro n / G ra n is e tro n : 5-HT3 antagonistidir. Antineoplastiklere bağlı bulantı - kusmanın önlenmesinde kullanılır. Risperidon, klozapin ve amoksapin de 5-HT2 antagonisti olan antipsikotik ve antidepresan ilaçlardır. Selektif serotonin geri alım inhibitörleri (fluoksetin ve sertralin) ise antidepresan ve iştah azaltıcı etkilere sahiptirler.
Doğru cevap: D
52. Dışkının su içeriğini arttırm adan barsaklarda tra n sit süresini azaltan ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Magnezyum
B) Laktüloz
C) Diyetteki lifler
D) Bisakodil E) Metoklopramid
M e to k lo p ra m id 5 HT4 re s e p tö r a g o n is tid ir . Mide boşalmasını hızlandırarak reflü tedavisinde kullanılır. Aynı zamanda barsak transport süresinde dışkının su içeriğini arttırmadan kısaltır. Şıklardaki diğer ilaçlar barsak transport süresini kısaltırken dışkının su içeriğini arttırırlar. Doğru cevap: E
53. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi m etastatik karsinoid tüm örü tedavisinde kullanılm az? A) Sumatriptan B) Ketanserin C) Metizerjid D) Siproheptadin E) Fenoksibenzamin Karsinoid tümör, serotonin, bradikinin ve diğer bazı peptidleri salgılar. Sumatriptan serotonin 5-HT1B/1D reseptörünün paksiyel agonistidir. Diğer ilaçlar 5-HT antagonistidirler.
Doğru cevap: A
OTAKOİDLER
312
54. Migren e tyolojisinde rolü olan ve trigem inal s in ir ucundan salınarak dam arlarda kuvvetli vazodilatasyon oluşturan peptit yapıda nörotransm itter aşağıdakilerden hangisidir?
İştahı E tk ile y e n M a d d e le r A rttıra n la r
Azaltanlar
Üretim Yeri
Madde A) Kalsitonin geni ilişkili peptid (CGRP)
I
Üretim Yeri
Madde
B) Endotelin
Beta-endorfin
Hipotalamus Serotonin
Hipotalamus
C) Anjiotensin
Agouti-ilişkili peptid
Hipotalamus Amilin
Pankreas
D) Tromboksan A2 ( TXA2) E) Prostaglandin F2 alfa M igren e ty o lo jis in d e ro lü M ed ia tö rle r: CGRP: Kuvvetli vazodilatatör Substance P: Ağrı iletimi, vazodilatasyon.
Kannabinoidler SSS
CART
Hipotalamus
Ghrelin
Mide
Kolesistokinin
GİS, SSS
Nöropeptid Y (Y5 ile)
Hipotalamus
Glukagon like peptid
GİS
Öreksin
Hipotalamus Leptin Melanokortin
Doğru cevap: A
A) Pizotifen
B) Siproheptadin
C) Sertralin
D) Metiserjid
SSS
Oksintomodulin SSS
|
55. A ku t m igren ve C luster tip i baş ağrısında etkili serotonin agonisti ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
Adiposit
Peptid YY
GİS
Somatostatin
Hipotalamus
SSS: Santral sinir sistemi, GİS: Gastrointestinal sistem, CART: Kokain-Amfetamin regüle transkripsiyon Doğru cevap: D
E) Sumatriptan 5-H T1D beyin kan d am a rla rın d a bulunur. M igren fizyopatolojisinde önem lidir ve vazokonstriksiyondan sorumludur. 5-HT1D-reseptöragonistleri olan sumatriptan, e le trip ta n , a lm o trip ta n , fro v a trip ta n , n a ra trip ta n , r iz a tr ip ta n ve z o lm itr ip ta n m igren te da visin de kullanılırlar.
58. Aşağıdaki maddelerden hangisi beyinde se ro ton ine rjik s in ir uçlarını ta hrip eder?
Doğru cevap: E
Doğru cevap: B
56. Aşağıdaki m igren ilaçlarından hangisi migren profilaksisinde kullanılırken aynı zamanda eş zamanlı oluşabilecek akut atakların şiddetini de azaltır?
59. Krom alin hakkında doğrudur?
A) Flunarizine
B) Metoklopramid
C) İbuprofen
D) Aspirin E) Sumatriptan
Flunarizine antihistaminik özelliğe sahip kalsiyum kanal blokörüdür. Flunarizine m igren profilaksisinde etkinliği olan aynı zamanda akut atakların şiddetini azaltabilen ilaçtır.
A)
p-klorofenilalanin
C) Metirozin
B) Leptin C) Ghrelin D) Öreksin E) Amilin
aşağıdakilerden
hangisi
A) H1 reseptörlerinin kompetetif antagonistidir B) IgE sentezini inhibe eder C ) Mast hücresinde allerjen maddelerin salınımmı inhibe eder D) 5FIT reseptör agonistidir E) Dopamin reseptör agonistidir Mast hücresinden allerjen maddelerin (Lökotrien, histamin) salınımım inhibe eder. Genellikle intranazal uygulanır. Astma proflaksisinde kullanılır, bronkodilatasyon oluşturmaz. Doğru cevap: C
A) Serotonin
D) Siprohepotadin E) Pizotifen
D oğru cevap: A
57. Aşağıdakilerden hangisi hipotalam us tarafından ü re tilir ve iştahı arttırır?
B) p-kloroamfetamin
313
—
|
Bazı v a z o a k tif p e p tid le r v e ö z e llik le ri
>____________________________________________________ 1.
Bosentan aşağıdakilerden bloke eder?
hangi
reseptörleri
A) Endotelin ET-A
Peptid
Ö zellikleri
A njiyotensin II (Ali)
IP3, DAG. Arteriollerde kontraksiyon yapar, atdosteron salgısı artar.
A triya l n a triü re tik peptid
B) Anjiyotensin AT 1 C) Prostaglandin EP
Bradikinin
IP3, DAG; 11 cAMP, 1ÎN0. Arteriyolleri dilate eder, kapiller permeabiliteyi artırır, duyu sinirlerinin uçlarını uyarır.
Kalsitonin-geniyle iliş k ili peptid (CGRP)
Bilinmeyen bir mekanizma ile hipotansiyon ve taşikardiye neden olur.
Endotelinler
IP3, DAG. Vasküler endotelde sentezlenir. Damarların çoğunda kontrüksiyona ve diğer düz kaslarda kasılmaya neden olur.
Nöropeptid Y (NPY)
Vazokonstrüksiyona neden olur ve kalbi uyarır. Etkileri kısmen IP3 tarafından yönlendirilir.
P maddesi
Arteriollerde dilatasyona, venlerde ve intestinal ve bronşiyal düz kaslarda kontraksiyona neden olur. Diüreze yol açar ve ağrı duyusu sinirlerinde görev yapan bir nörotransmiterdir.
D) Bradikinin B E) Lökotrien sisLT Bosentan; endotelin ET reseptör blokörüdür. Pulmoner hipertansiyon tedavisinde faydalı olduğu belirtilmektedir. Biraz endotelinden bahsedelim: Endotelin, istisnai olarak tek yavaş salınan otakoiddir. Etkisi geç başlar, ama uzun sürer. E n d o te lin in en ö n e m li e tk ile ri; Yavaş gelişen ve uzun süren güçlü bir vazokonstriksiyon oluşturur. Non-vasküler düz kasları kasar.
cGMP. Damarları dilate eder, aldosteron salgısını artırır ve glom erular filtrasyonu etkiler, artırır.
Histamin salınımına yol açan en güçlü endojen maddedir. Mitojeniktir. Sempatik stimülasyon oluşturur. D iğe r se çe n e kle ri de ird e le ye lim : • Anjiyotensin AT1 reseptör blokörleri (Ör. losartan, ka n d e sa rta n , te lm isa rta n vb.) h ip erta nsiyo n tedavisinde kullanılırlar.
İntestinal vazoaktif
•
Bradikinin B reseptör blokörü; ikatibanttır.
peptid (VIP)
•
Lökotrien sisLT I reseptör blokörü; zafirlukast, montelukastgibi ilaçlardır. Bu ilaçlar astım tedavisinde kullanılırlar.
Damarlarda dilatasyona, bronşiyal ve intestinal düz kaslarda gevşem eye neden olur.
Doğru cevap: C
Doğru cevap: A 2 3. 2.
Aşağıdaki peptidlerden hangisi b ir vazodilatör d e ğ ild ir? A) Atrial natriüretik faktör (ANF) B) Kalsitonin geni ilişkili peptid C) Endotelin D) Substans P E) Vazoaktif intestinal peptid
Aşağıdakilerden hangisi m itojenik e tkilid ir? A) Bradikinin
B) Endotelin
C) Histamin
D) Serotonin E) VIP
Endotelin bilinen en güçlü vazokonstriktördür ve mitojenik etkisi vardır. Bradikinin güçlü vazodilatör etkili bir maddedir. İntradermal enjeksiyonu şiddetli ağrıya yol açar. Arterlerde geveşeme venlerde kasılma yapar. VIP bilinen en güçlü bronkodilatördür. A se tilkolinin kotransmitteridir. Histamin ve histamin salıverilmesini artıran maddeler (atropin, morfin) cilt damarlarında vazodilatasyona yol açar.
OTAKOİDLER
PEPTİD YAPIDAKİ OTAKOİDLER
314
OTAKOIDLER
•
PGE
•
PGI2
•
Proton pompa inhibitörleri—* Omeprazol
•
H2 reseptör blokerleri—> Famotidin
•
M u ska rin ik rese ptö r b lo k e rle ri-> P ire n z e p in , telenzepin
G a s trik A s id Salınım ını S tim ü le Edenler: • Asetilkolin Histamin
•
Gastrin
• Antiasid ilaçlar
Doğru cevap: B
4.
•
f
\ Asit salınımını artıran otakoidler
Aşağıdaki ajanlardan hangisinin intravenöz enjeksiyonuyla uzun süren vazokonstriksiyondan sonra vazodilatasyon meydana gelir?
• H istam in
Asit salınımını azaltan otakoidler
A) Anjiotensin 1
• N ö ro te n sin
B) Atriyal natriüretik peptid(ANP)
• Se ro to n in
C) Bradikinin
J
V
D) Endotelin (ET-1)
Doğru cevap: B
E) Vazopressin ET-1 endotelden protasiklin ve nitrik oksit salınmasına yol açar.
6.
Direk etkiyle de vasküler düz kaslarda kasılmaya yol açar.5
SSS’de nörotensin reseptörlerini antagonize eden a k tif madde aşağıdakilerden hangisidir? A)
Palosuran
B) Ambrisentan
C) Valsartan | E tki
D) Omapatrilat E) Meclinertant
İlaç
Endotelin dönüştürücü enzim inhibitörü
Fosforamidon
Meclinertant SSS’de nörotensin reseptörlerini ve vazodilatör etkilerini antagonize eden aktif maddedir.
Non ETa non ETB antagonisti (non-setektif)
Bosentan
D oğru cevap: E
Selektif ET4 antagonisti
Sitaxsentan, Ambrisertan
7. Doğru cevap: D
Aşağıdakilerden hangisi hücre depolanmaz, ihtiyaç halinde üretilir?
içinde
A) Histamin 5.
Aşağıdaki otakoidlerden hangisi salınımında azalma yaratır?
gastrik
asit
B) Serotonin C) Dopamin D) Norfepinefrin
A) Histamin C) Gastrin
B) Nörotensin D) Substance P E) Adrenomedullin
Nörotensin: gastrit asit salınımını baskılar. Hiperglisemi oluşturur, Hipotermiye neden olur. Ağrıyı baskılar. Pepsin salınımını baskılar.
E) Trombosit aktive edici faktör D iğer seçeneklerin tüm ü n ö ro tra n s m itte r görevi de g ö re b ild iğ i iç in v e z ik ü l iç in d e d e p o la n m a la rı söz konusudur. O ta k o id le r • Tanım: Lokal etkili hormonlara verilen isimdir
G a strik A s id Salınım ını B a skılaya n la r: •
Serotonin
•
Nörotensin
•
Somatostatin
Depolanm ayanlar: Eikazanoidler, Trombosit aktive edici faktör (PAF), Nitrik oksit (NO
Doğru cevap: E
I5
İn vitro fertilizasyonda kullanılan aşağıdakilerden hangisidir?
otakoid
• S ito p ro te k tif / S ito to ksik (M ik ro o rg a n iz m a la r üzerinde öldürücü etki) • Agregasyon ve adhezyon inhibisyonu
A) Trioksilin
• Antimitotik etki
B) Lipoksin B
•
C) Plazminojen aktivatör faktör (PAF)
Pro-inflamatuvar bir maddedir.
• (-) inotropik etkilidir.
D) Lökotrien-B4
• Aşırı NO salınımı konvülsiyon ve nörodejenerasyona yol açar.
E) Tromboksan-A2 Fosfolipid yapıdaki tek otakoid olan Plazminojen Aktivatör Faktör (PAF)’ın en önemli özelliklerinden birisi; kadın genital sistemi ile ilgili önemli olaylarda rol oynamasıdır. Överde foliküllerin olgunlaşmasında, ovülasyonda, fertilizasyonda ve implantasyonda önemli fonksiyonları bulunmaktadır. Bu nedenle in-vitro fertilizasyonda kullanılır.
• Sit p450’yi inhibe eder. •
Plazminojen a ktivatör faktör (PAF), vazodilatasyon ve tro m b o s itle rd e agregasyon o lu ştu ra n bir otakoidtir.
•
Endotelin, bir vazokonstrüktör endojen otakoidtir.
•
Nöropeptid-Y, iştahı arttıran bir otakoidtir.
•
T ro m b o k s a n A 2, tro m b o s itle rd e agregasyon oluşturan bir otakoidtir.
Doğru cevap: E
11.
N itrik o k s it sentezi sırasında aşağıdaki amino asitlerden hangisi oluşur? A) Ornitin
B) Pirolin
C)Arginin
D) Sitrülin E) Tirozin
Doğru cevap: C 9.
A ku t pankreatit tedavisinde denenmekte olan PAF blokerin adı nedir? A) Ularitit
B) Lexiphant
C) Aprepitant
D) Losartan E) Omapatrilat
Lexiphant PAF blokeridir. Akut pankreatit tedavisinde denenmektedir. Gingo ise doğal PAF blokeridir. Senil serebral yetmezlik tedavisinde kullanılır.
Oldukça kolay ve TUS için ideal bir soru. Burada dikkat edilmesi gereken, “Nitrik oksit (NO) kimden oluşur?” diye sorulmamakta, “NO oluşurken hangi amino asit açığa çıkar?” diye sorulmaktadır. Nitrik oksit; L-argininin, endotelyal NO sentetaz (NOS) tarafından L-sitrüline dönüştürülmesi sırasında oluşur. Oluşan NO, oldukça lipofilik bir maddedir. Doğrudan hücre içine girer. Hedef hücrelerde solubl guanilat siklazı aktive eder ve cGMP miktarını arttırır. cGMP ise; protein kinazG’yi aktive eder. Sonuçta; miyozin hafif zincirinde defosforilasyon oluşur. Doğru cevap: D
Doğru cevap: B
10.
M ikroorganizm a ve tüm ör hücresinde neden olan otakoid hangisidir?
ölüme
12.
A) Amantadin
A) Plazminojen aktivatör faktör (PAF)
B) Agmatin
B) Endotelin
C) Adenozin
C) Nöropeptid-Y
D) Atorvastatin
D) Tromboksan A2
E) Atovakuon
E) Nitrik Oksit(NO)• •
Nitrik oksit’in (NO) etkileri özellikle iyi bilinmelidir. Eğer NO’in etkilerini tekrar hatırlarsak;
•
NO’nun etkileri:
Aşağıdakilerden hangisi im idazolin reseptörlerine bağlanarak nitrik o k s it sentetazı inhibe eder?
NO Sentaz Ç eşitle ri NOS-1 (= N öronal NOS, nNOS) •
Fonksiyon: Fizyolojik reaksiyonlar
• Vazodilatasyon ve venodilatasyon
•
Bulunduğu yer: Nöronlar, İskelet kasları
• Tüm düz kasları ve sfinkterleri gevşetir
•
İmidazolin reseptörlerine bağlanarak NOS'u inhibe eden madde: Agmatin
•
Ereksiyon
OTAKOIDLER
8.
1 3 ■■■■■■i
md
NOS-2 (= İn d ü kle n e b ile n NOS, İNOS)
ve histamin amin yapıda maddelerdir. Nöropeptid Y vazokonstriktördür.
OTAKOİDLER
• Yapısal enzim değildir •
Fonksiyon: indüklenebilir reaksiyonlar (Kalsiyum regülasyonunda rolü yoktur)
•
Bulunduğu yer: Makrofaj, Düz kas hücresi
Doğru cevap: C
16. NOS-3 (= E n d o te lya l NOS, eNOS) •
Bulunduğu yer: Endotel hücresi, Nöron
A rterlerde vazodilatasyon, venlerde kasılma yapan, ağrıyı alan s in ir uçlarında, santral sinir sistem i ve periferde görevi bulunan peptid hangisidir?
Doğru cevap: B A) Bradikinin
B) VIP
C) Substance P Aşağıdakilerden hangisi n itrik o ksit sentetaz tip 1’in se le ktif inh ibitö rü dü r? • A) L-NAME (N-Nitro L-Arjinin Metil Ester) B) NMMA (N-monometil L-Arjinin) C) 7-Nitroindazol D) BBS-2
D) Endotelin E) Nöropeptid Y
Substance P ağrı alan sinir uçlarında görev alan bir nörotransmitterdir. Venlerde ve solunum yolu düz kaslarında kasılma arter düz kaslarında gevşeme yapar.
Doğru cevap: C
E) Hemoglobin N itrik O k s it S entetaz İn h ib itö rle ri •
N o n se le ktif in h ib itö r: L-NAME (N-Nitro L-Arjinin Metil Ester), NMMA (N-monometil L-Arjinin)
•
NOS-1 se le ktif inh ibitö rü : 7-Nitroindazol
•
NOS-2 in h ib itö rü : BBS-2 (İNOS dim erizasyon inhibitörü)
•
N itrik o ksit tem izleyici (scavenger): Hemoglobin
17.
A) Bradikinin B) Endotelin C) Trombosit aktive edici faktör D) Substance P E) Vazoaktif intestinal peptid
Doğru cevap: C
14.
Damar, solunum ve sindirim yolu düz kaslarım gevşeten ve otonom s in ir sonlarında cotran sm itter olarak görev yapan madde hangisidir?
Kapsaisin (vaniloid) reseptörleri aşağıdakilerden hangi otakoide aittir?
Subtarıce P; kapsaisin (vaniloid) reseptörleri üzerinden e tk i g öste rir. K a psa isin is im li m adde n ö ro n la rd a k i su bsta ns P ’n in s in a p tik aralığa salınm asına neden olur. SUBTANCE P’NİN ETKİLERİ • Ağrının santrale iletiminde primer role sahiptir.
A) Substance P
•
Nitrik oksit salınması ile arterlerde vazodilatasyon, venlerde ise bradikinin gibi konstriksiyon oluşturur.
•
Bağırsak düz kasları ve bronşlar gibi çeşitli düz kaslarda ise tonus artışına neden olur. Tükürük sekresyonunu arttırır ve diürez sağlar.
B) Nöropeptid Y C) Bradikinin D) Endotelin E) VIP
• Tükürük sekresyonunu arttırır ve diürez sağlar • VIP otonom sinirlerde cotransmitter olarak görev alır, ve tüm düz kaslarda gevşemeye yol açan bir peptiddir. Bilinen en güçlü bronkodilatördür. Doğru cevap: E
15.
P roteolitik enzim lerle inaktive edilebilen vazodilatör aşağıdakilerden hangisidir? A) izopreterenol B) Anjiotensin I C) VIP D) Nöropeptid Y
E) Histamin • VIP vazodilatasyon yapan peptid yapıda bir madde olduğundan proteolizle inaktive edilebilir. İzoproterenol
Doğru cevap: D
18.
Tiroidde yüksek konsantrasyonlarda bulunan ve bilinen en güçlü vazodilatör olan aşağıdakilerden hangisidir? A) EDRF B) Anjiotensin II C) Kalsitonin geni ile ilişkili peptid D) Endotelin E) Substance P
• Bilinen en güçlü vazodilatör kalsitonin gen-related peptiddir.
Doğru cevap: C
317
19.
Aşağıdakilerden hangisi adrenal bez ve hipotalam usta yoğun bulunur, ayrıca aldosteron ve insülin salımmını inhibe eder?
21.
Aşağıdakilerden d e ğ ild ir?
hangisi
vazoaktif
polipeptid
B) Bradikinin
B) Adrenomedulin
C) Serotonin
C) Substance P
D) Vazopressin
D) Nöropeptid Y
E) Substance P
E) Endotelin
OTAKOIDLER
A) Endotelin A) Ürotensin
S erotonin amin yapılı bir m addedir. (5 h id ro k s itriptamindir).
A d re n o m e d u llin • Yoğun bulunduğu yerler: Adrenal bez, Hipotalamus, Ön hipofiz
%
S erin proteazlar
•
Etkileri: Vazodilatasyon & Refleks taşikardi
• Tripsin
•
Endokrin etkileri: Aldosteron ve insülin salımmını inhibe eder
•
Kemotripsin
• Elastaz Ü ro te n sin
• Trombin
•
Etki: Bilinen en güçlü vazokonstriktif maddedir
•
Reseptör antagonisti: Palosuran’dır
•
E n d ik a s y o n : Böbrek yetm ezliği olan diyabetik hastalarda faydalı olabileceği düşünülüyor
• Plazmin
Doğru cevap: C
Doğru cevap: B 22. 20.
Aşağıdaki horm onlardan aktivasyonuyla etki gösterir?
hangisi
cGMP
A) Atrial natriüretik faktör B) Tiroid stimülan hormon
Aşağıdakilerden hangi reseptörün juxtag lo m erüle r hücrelerden renin uyarır? A) Adrenerjik beta-1
B) Anjiyotensin AT-1
C) Adenozin A1
D) Adrenerjik alfa-1 E) Kolinerjik M2
C) Parathormon D) İnsülin
uyarılması salımmını
D oğru cevap: A
E) Vazopressin Atriumda güçlü natriüretik aktiviteye sahip bir veya daha fazla peptidi içeren kardiyonatrinler atriopeptinler ve aurikülinler, atrial natriüretik peptidler olarak incelenir.
23.
ANP salınımının en önemli sebebi, atrial distansiyondur. Ayrıca ayakta duruştan yatar konuma değişmede ve egzersizlerde artırılır. ANP salınımı, alfa adrenoseptöragonistleri.glukokortikoidler, endotelin ve vazopressin tarafından artırılır. Konjestif kap yetmezliği, primer aldosteronizm ve kronik böbrek yetmezliğinde de ANP artışı gözlenir. ANP; etkilerini uyarılmış guanilat siklaz aktivitesi, artmış cGMP düzeyleri ve azalmış sitozolik serbest kalsiyum konsantrasyonu üzerinden yapılmaktadır.
Arterlerde vazodilatasyon, venlerde vazokonstriksiyona yol açan ajan aşağıdakilerden hangisidir? A) Endotelin (ET-1)
B) Vazopressin
C) Anjiotensin
D) Bradikinin
E) Atriyal natriüretik peptid (ANP) -
Bradikinin direk etkiyle veya nitrik oksit, prostaglandin E2 (PGE2) salınımına yol açarak vazodilatasyona neden olur.
- Venöz düz ka sla rınd a ise d ire k e tk iy le veya protaglandin F2 (PGF2) salınım ına yol açarak vazokonstrüksiyona neden olur. İk a tib a n t / D e ltib a n t:
ANP konjestif kalp yetmezliği, hipertansiyon, böbrek yetmezliği ve sıvı yüklenmesi durumlarının tedavisinde denenmektedir.
Bradikinin B2 reseptör blokörüdür. Herediter anjiyoödem tedavisinde kullanılırlar.
Doğru cevap: A
Doğru cevap: D
318
24.
K aptopril kullanılan hastaların kan ve dokularında artış gösteren vazodilatasyon yapan peptid hangisidir?
26. Aşağıdaki otakoid etki eşleştirm elerinden hangisi ya nlıştır?
OTAKOİDLER
A) Bradikinin - Venlerde vazokonstriksiyon A) Bradikinin
B) Platelet aktive edici faktör (PAF) - Ülserojenik etki
B) Substance P
C) Anjiyotensin II - Renin salınımında artış
C) Anjiotensin I
D) Vazoaktif intestinal peptit - Bronkodilatasyon
D) Anjiotensin li
E) Serotonin -
E) Atrial natriüretik peptid •
Kaptopril ACE inhibitörü olduğu için ve bradikinin de ACE ile yıkıldığından bradikinin’in seviyesi artar. Anjiotensin I seviyesi de artar ancak vazodilatasyon yapmaz.
“ B ra dikinin sentez ve yıkım ı” başlıklı tabloya bakınız. Doğru cevap: A
25.
Bradikinin uyarır?
aşağıdaki
Bağırsaklarda
prokinetik
hareket
artışı
enzimlerden
hangisini
A) Siklooksijenaz
O ta k o id le r ve o lu ş tu rd u k la rı e tk ile ri iy i ö ğren m e k gerekir. Anjiyotensin II, renin salınımmı baskılarken, ADH, ACTH ve aldosteron salınımını stimüle eder. S e ro to n in : Damar ve düz kasları kasar. Çizgili kas arteriyollerini gevşetir. Serotonin; 5-HT3 reseptörleri ile bulantı-kusma oluşturur. Mide ve bağırsaklarda şiddetli spazm ve peristaltik hareketlerde artma (5-HT4) oluşturur. 5-HT4 reseptör agonisti olan ilaçlar (metoklopramid) mide boşalmasını hızlandırmak için kullanılırlar. 5-HT; gastrik asit sekresyonunu azaltır. B radikinin: Arterlerde gevşeme, venlerde kontraksiyon oluşturur. Proinflamatuvar etkileri vardır. Bradikinin en fazla ağrı oluşturan maddedir (aljezik). Astımlı hastalarda bradikinin bronkokonstrüksiyon ve sekresvon artışına neden olur. Bradikinin kardioprotektif etkiler oluşturur.
B) Fosfolipaz A2 C) Lipooksijenaz D) Prostasiklin sentetaz E) Tromboksan sentetaz
V a z o a k tif in te s tin a l p e p tit (VIP): Peptit yapıdadır. Asetilkolinin ko-transmitteridir. Çok kuvvetli bronkodilatasyon oluşturur.
Doğru cevap: B
r
~\ Prekalikrein
Aktive Hageman faktör
Hageman faktör
Negatif yüklü yüzey
Bradikinin sentez ve yıkımı
3 Î9
Aşağıdakilerden hangisi dam ar proliferasyonunu uyarır (büyüm e faktörüdür)? A)
R enin salınım ı Stimüle edenler ilaçlar
D oğru cevap: C
27.
■
Histamin
B) PAF
C )V IP
• ACE inhibitörleri /AT? reseptör blokörleri • Diüretikler (Osmotik diüretikler hariç) • Fosfodiesteraz inhibitöreri
D) Serotonin E) Anjiotensin 2
Doğru cevap: E
• Beta blokörler • Santral etkili sempatolitikler (Klonidin metildopa vb.)
• Vazodilatör ilaçlar (Hidralazin, Ca2* kanal blokörleri)
• Non steroid antiinflamatuvar ilaçlar (NSAI)
• Nöron blokörleri
• Osmotik diüretikler
• Genel anestezikler 28.
İnhibe edenler ilaçlar
• Dijital
A n jiotensin dönüştürücü enzim inhibitörlerinden hangisi sü lfid ril grubu taşır?
• Renin inhibitörleri (Aliskiren)*
A)
* Direkt renin inhibitörü Aliskiren renin aktivitesini baskılarken renin sekresyonunu (plazma renin konsantrasyonunu) arttırır.
Lizinopril
B) Kaptopril
C) Enalapril
D) Benazepril E) Silazapril
“A n jio te n sin sentezi” başlıklı tabloya bakınız.
Doğru cevap: E
Doğru cevap: B 30. 29.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin kullanım ı plazma renin konsantrasyonu artışına neden olm az? A)
Furosemid
C) Aliskiren
Aşağıdakilerden hangisi renin salımmım artırır? A) Hipovolemi C) İndometazin
D) a stimulasyon E) |3 Blokerler
B) Prostaglandin E1 D) Losartan
B) Anjiotensin
Renin hem atipik bir hormon, hemde proteolitik bir enzimdir.
E) Atenolol Beta blokerler plazma renin sekresyonunu baskılarlar.
B öbrekte, e ffe re n t a rte rio lle rd e k i ju x ta g lo m e ru le r hücrelerden salınır.
r Anjiotensinojen Renin inhibitörleri— (Aliskiren)
Renin Anjiotensin -1
ACE inhibitörleri----© —►
Anjiotensin konverting enzim (kininaz 2) Anjiotânsin - 2
AT-1 rsp blokörleri (Losartan vb.)— © -
Bradikinin----(—V
Aminopeptidaz
Anaflaksi Prostaglandin sentezi Vazodilatasyon Bronkokonstriksiyon Kardiyoprotektif etkiler
►Anjiotensin - 3
r AT-1 reseptörü (Ga)
AT-2 reseptörü (Gi)
- Vazokonstriksiyon - Sempatik stimulasyon - Aldesteron salınımı - Mitojenik etkiler (Remodelling)
- Vazodilatasyon - Antimitotik etkiler
OTAKOIDLER
Platelet aktive edici faktör (PAF): En ülserojenik maddedir. Proinflamatuvar etkiler çıkartır.
Angiotensinojeni yıkarak Angiotensin I oluşumunu sağlar. R e n in s a lım m ım a r t t ır a n v e a z a lta n p e k ço k
Renin salgılayan hücrelere, plazmada, %90’ı Prorenin şeklinde bulunur; kallikrein, plasmin, kathepsin B ve Hageman Faktörü gibi etkilerle aktive edilir. Pepstatin ve analogları ve Renin substat analogları; renini inhibe ederler. Renin’in baskılanması Antihipertansif etki gösterir.
RENİN SALINIMINI ARTIRAN FAKTÖRLER •
Günlük alınan Na+ düzeyinin azalması (en önemli mekanizma)
•
Prostaglandinler (araşidonik asit, PG E2, prostasiklin 6-Keto-PGE1)
•
Sempatik stimulasyon ve Katekolamin
•
Hipotansiyon
• Glomerüllere giden afferent arteriollerde gerginliğinin azalması, böbrek arterlerinin daralması gibi lümen içinde basıncı düşüren olaylar •
Hipovolemi
•
Böbrek tübülüslerindeki ultrafiltrattla Na+ ve Cl- ‘un düşük düzeyde olması
RENİN SALINIMINI AZALTAN FAKTÖRLER
fa k tö r
Renin salgılatan fa k tö rle r
Renin salımmım inhibe edenler
• Makula densa’da özellikle Cl ve sonra Na konsantrasyonunun azalması
• Anjiyotensin-ll • Adenozin • Potasyum
• Afferent arteriyollerde vazodilatasyon
• ADH
• Sempatik uyarı (61agonistler) ve ablokörler
• Metildopa ve klonidin
• Prostaglandinler (cAMP üzerinden)
• 6-blokörler
• NSAİİ • PAF
• Renal arter stenozu • Direkt vazodilatatörler / Loop diüretikler • Genel anestezikler • Kan volüm ünde azalma • Karaciğer sirozu
Doğru cevap: A
• Yüksek sodyum diyet alımı •
Potasyum yüksekliği
• ADH yüksekliği • Angiotensin yüksekliği (negatif feedback ile) •
İndometazin (ve bazı NSAİİ)
•
Böbreklerde sempatik denervasyon
•
Propranolol ve bazı B-Blokerler
• Glomerüllere giden afferent arteriollerin gerilmesi veya vazokonstruksiyon gibi lümen için basıncı artıran olaylar. • Glukagon (böbrek kan akımını artırarak)
31. ACE aşağıdaki elementlerden hangisini içerir? A) Zn+
B) Na+
C) Cl
D) K+
E) Mn* - ACE diğer ismi kininaz olan aynı zamanda bradikinin yıkımından sorumlu çinko bağımlı b ir enzimdir. Doğru cevap: A
32. K aptopril yanlıştır?
hakkında
aşağıdakilerden
hangisi
• Alfa stimulasyon • •
Böbrek tübülüslerindeki ultrafiltratta Na+ ve Cl- un yüksek konsantrasyonda olması Makula densa hücrelerinden adenozin salgılanması
A) Tat kaybı oluşturabilir.
B) Akut renal stenozda kullanılır C) Hipotansif etkisini NSAİ ilaçlar bozabilir D) Ciddi toksisitesinde kemik iliği depresyonu olabilir E) Oral alımdan sonra hipotansiyon oluşur ve 4 saatten fazla sürer K a p to p ril akut renal ye tm e z lik te ko ntren d ike dir. Özellikle bilateral ya da unilateral renal arter stenozunda kontrendikedir. Doğru cevap: B
321
LİPİD YAPIDAKİ OTAKOİDLER >__________________________________________________ ■> 1.
Aşağıdaki enzim lerden oluşum unda rol oynar?
hangisi
enzimdir. Lipooksijenaz enzimi tarafından ise; lökotrien ve lipoksinler sentezlenmektedir. D iğe r a ra ş id o n ik a s it y o lla rı: OTAKOİDLER
/ -----------------------------------------------------------------------------\
epoksitlerin E n z im
O lu şa n Ü rü n
1. Siklooksijenaz (COX)
PG, TxA2
2. Lipooksijenaz (LO)
LT, Lipoksin, Hepoksilin, Trioksilin
D) 9 a-ketoredüktaz enzimi
3. Monooksijenaz (Sit. p450)
Epoksit
E) Lipooksijenaz enzimleri
4. Non-enzim atik
İzoprostan
5. N-açil hidrolaz
Anandamid
A) Fosfolipaz A2 enzimi B) Siklooksijenaz enzimleri C) Mikrozomal enzimler
(ekzojen) Linoleik Asit
Membran lipid
f
(endojen) DA6
Fosfolipaz ^
•*— © — TKortikosteroidler x
| Araşidonik asit
Dihomogamalinolenik asit | Lipooksijenaz
fDigliserit lipaz A5-desatüraz
. _ z
| Siklooksijenaz(CO I, COX II)
/
| Zileuton-----©
O
I
Lökotrienler (LTB, LTC, LTD)
fzafiriukast —jp ► I
f NSAID
Endoperoksitler (PGG.PGH)
Hidroperoksitler (HPETE’ler)
Araşidonik Asit
Protein sentezi /
/
\
Prostasiklin Tromboksan (pG) Prostaglandinler (TXA) (PGE, PGF)
Reseptörler
A r a ş id o n ik a s it m ikro zom al e n zim le r ta ra fın da n e po ksit ürünlerine yıkılmaktadır. Mikrozomal enzimlerle g erçekle şen oksid asyo n o la yla rın d a pek çok ara metabolitler oluşur. Bunlardan en önemlisi; DNA, RNA vb. gibi molekülleri alkilleyip yapılarını bozan epoksitlerdir. Epoksitler; bir oksijen atomunun yanyana iki karbon atomu ile (C - O - C) köprü yapmasıyla oluşur.
Doğru cevap: C
2. M ik ro z o m a l e n z im le ri d ış ın d a d iğ e r o k s id a s y o n reaksiyonlarına örnekler ve yıkılan ilaçlar:
A raşidonik asitten sitokrom p450 (CYP) enzim inin etkisi sonucu oluşan son ürün aşağıdakilerden hangisidir? A) 5-HETE
A lif a t ik Hidroksilasyon: B a rbitu ra tlar, tolbutam id,
B) PGE2
ibuprofen, siklosporin, midazolam. A ro m a tik
hidroksilasyon
C) PGF2a
Fenitoin, fenilbutazon,
(C Y P 2D 6):
fenobarbital, propranolol, amfetamin, varfarin.
D) Epoksit E) Lökotrien D4
N -d e a lk iliz a s y o n (C Y P 3A 4): İm ipram in, diazepam,
EİKOZANOİDLER
kodein, eritrom isin, m orfin, te o filin , kafein. O -d e a lk iliza s y o n :
Kodein,
indometasin,
karbon atomlu yağ asitlerinden olan araşidonik asidden sentezlenen endojen maddelerdir. İki grupta incelenir: 20
dekstrom etorfan. N -o ks id as yo n :
Dapson,
meperidin,
kinidin,
a) s ik lo o k s ije n a z y o lu y la s e n te z le n e n le r: prostaglandinler, tromboksanlar, prostasiklin.
asetaminofen. S -o ksid as yo n : Sim etidin, klorpromazin, tioridazin,
b) lipooksijenaz yoluyla sentezlenenler: lökotrienler.
omeprazol. Deam inasyon: Diazepam, amfetamin.
v
P re k ü rs ö r yağ a s id le ri:
j
Seçeneklerde bulunan siklooksijenaz enzimleri tarafından p ro s ta g la n d in le r ve trom boksan oluşm aktadır. 9aketoredüktaz enzimi ise; Prostoglandin-E’yi F2a’ya çeviren
- Araşidonik asid (5,8,11,14-eikosatetraenoikasid): Besinlerle alınır. 2 serisi (dienoik) eikosanoidler sentezlenir.
OTAKOİDLER
322
-
5,8,11,14,17 e iko sap en ta en oik asid: 3 serisi (trienoik) eikosanoidler meydana gelir.
-
Homo-gama linoleik asid (8,11,14 eikosatrienoik asid): 1 serisi (monoenoik) asidler meydana gelir, (veya gama)
F o s fo lip a z A2: Eikozanoid sentezinin hız kısıtla yıcı e n z im id ir. İn h ib itö rle ri: glukokortikoidler (lipokortin sentezini uyarır), mepakrin, klorokin. Aktivatörler: Kinin peptidler, histamin, Ali ve Alil.
4) N-AÇİL HİDROLAZ ÜRÜNLERİ: Araşidonik asit bu yol ile, anandamid (araşidoniletanolamin) dönüşür. Bu madde kanabinoid (esrar) reseptörlerinin endojen agonistidir. 5) NON-ENZİMATİK YOL ÜRÜNLERİ: Bu yol sonucunda izoprostanlar oluşur. İzoprostanlar; güçlü vazokonstriktördürler ve hepatorenal sendromda rol oynamaktadırlar.
S ik lo o k s ije n a z İn h ib itö rle ri Aspirin (geri dönüşsüz), indometazin ve NSAİD'ler. L ip o k s ije n a z ve s ik lo o k s ije n a z İn h ib itö rü BVV755C, fenidon, gosipol, indometazin, diklofenak. T ro m b o ksa n sentetaz İn h ib itö rü Dazoksiben, anagrelid, trifenagrel, niktindol, hidralazin. P ro s ta s ik lin sentaz İn h ib itö rle ri PGG2, 15-hidroperoksiaraşidonik asid, nikotin. Prostasiklin sadece damar endotelinde, prostaglandinler tüm hücrelerde, tromboksanlar löko sit ve trom bositlerde sentezlenir. “ Prostaglandinler dokularda depolanmadan salıverilir. P ro s ta g la n d in re s e p tö r b lo k ö rle ri BWA
868C
Doğru cevap: D
(PG D), SC 19220 ve AH 6809 (PG E).
T ro m b o ksa n /e n d o p e ro ksid re s e p tö r b lo k ö rle ri
3.
S u ltro b a n , d a ltro b a n : Hem orajik şok, lupus nefriti, myokard iskemisi gibi durumlarda denene bilir.
Aşağıdakilerden hangisi eikasonoidlerin kullanım alanı d e ğ ild ir? A) Büyük arterlerin transpozisyonu
L ö k o trie n re s e p tö r b lo k ö rle ri
B) Hipertansiyon
Zafirlukast (Accolate), pobilukast montelukast, pranlukast, ibudilast. Bronşiyal astma tedavisinde kullanılmaktadır.
C) Patent ductus arteriozus
A ra şid o n ik asitten sentezlenen m addeler daha önce so ru ld u kla rı için b ilinm e si gerekenlerdendir. Sitokrom p450 enzim sistemi tarafından, araşidonik asitten oluşturulan ürün, epoksit (epoeicosopentatenik) asittir.
D) Primer dismenore E) Abortus V azod ilatö r e ik a so n o id le r kısa etki süresine sahip olduğundan hipertansiyon tedavisinde kullanılmaz. Doğru cevap: B
A ra şid on ik asitten 5 grup madde üretilir.
ARAŞİDONİK ASİT METABOLİZMASI 1) S İKLO O KS İJEN A Z ÜRÜNLERİ: Prostoglandinler üretilir. 2) LİPO O KSİJEN AZ ÜRÜNLERİ Lökotrienler üretilir. 3) SİTOKROM p450 ÜRÜNLERİ: Bu yol ile epoksitler (epoeicosopentatenik asit) oluşur. Bunlar özellikle lökosit ve trombosit agregasyonunu inhibe ederler.
4.
Aşağıdakilerden hangisi fosfolipaz A2’yi inhibe eder? A) Asetilsalisilik asit B) İbuprofen C) Prednizon D) Asetaminofen E) Kaptopril
NSAİ ilaçlar siklooksijenazı inhibe eder. Kortikosteroidler fosfolipaz A2’yi inhibe ederek antiinflamatuar etki yapar. Kaptopril de ACE inhibitörüdür.
Doğru cevap: C
323
Aşağıdakilerden hangisi hem siklooksijenaz hem de 5-lipooksijenaz enzim ini inhibe eder?
E ik o z a n o id ie rin K a lp Ü z e rin d e k i E tk ile ri
•
Kardiyomiyositleri oksidatif hasara karşı koruyanlar: Prostoglandin l2 & Prostoglandin E2
•
Kardiyomiyositlerde apopitozis ve fibrozise eğilim oluşturan: Tromboksan A 2
A ) Zileuton B) Asetaminofen C) Likofelon
Doğru cevap: B
D) Zafirlukast E) Fenilbutazon Likofelon hem lipooksijenaz hem de siklooksijenazı in h ib e eder. Z ile u to n sadece lip o o ksije n a zı inhibe eder.
8.
A ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g is i k e m ik f o r m a s y o n u n u v e r e z o r p s i y o n u n u a r t t ır ır ?
S ik lo o k s ije n a z Y olundan (COX) •
Bu yolu inhibe edenler: Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar
Bu yolu inhibe eden: Zileuton ve sulfosalazindir
D) Prostoglandin F2a Lökotrien B4
K e m ik
fo rm a sy o n u n u
r e z o r p s iy o n u n u
en
ö n e m li
ve
e ik o z a n o id
p r o s t o g l a n d i n E 2’d i r
Aşağıdakilerden hangisi m ontelukast gibi ilaçların bloke ettiği lökotrien D4 ve E4 reseptörüdür? A) EP
B) sisLT 1
C) sisLT2
D) BLT
9.
A ş a ğ ı d a k i o t a k o id le r d e n h a n g i s i b r o n k o d ila t a t ö r d ü r? A)
Prostaglandin D2
B)
Platelet aktive eden faktör
C ) Prostaglandin E2
E) DP
D) Lökotrien C4
Lökotrien (LT)’ler; vücutta özellikle pek çok patolojik süreçte rol oynayan lipid yapıdaki mediatörlerdir. lökosit, Makrofaj, monosit, mast hücresi ve eozinofil gibi miyeloid seri hücrelerinde bulunan 5-lipoksijenaz (5-LO) enzimi tarafından sentezlenirler. Bunlardan LTC-D-E4’e slow reacting substans o f anaphylaxis (SRS-A) denmektedir. İnflam asyonda önem li rol oynarlar. LTB4 ise güçlü kemotaktik etki oluşturur.
E)
• s is L T I: LTD4 ve E4 reseptörüdür. Reseptörün blo keri olan ila çla r; z a firlu ka st, m ontelukast, pobilukast, pranlukast, ibudilasttır. Bronşiyal astım, psöriyazis, inflamatuvar kolon hastalıkları, romatoid artrit, pulmoner fibrozis ve miyokart infarktüsünde kullanılırlar.
B a z ı o t a k o id le r in h e m d a m a r la r d a h e m
d e d iğ e r d ü z
•
NO
•
V IP
• Atriyel natriüretik peptit •
PGE
•
PGI2
Bu sorunun cevabı; PGE2’dir. PGE genel olarak tüm düz kaslarda gevşeme yapmaktadır. E İK O Z A N O İD L E R İN A K C İĞ E R L E R D E K İ E T K İL E R İ:
• sisLT2: LTC4 reseptörüdür. BLT: LTB4 reseptörüdür.
Histamin
k a s la r d a d ila t a s y o n o lu ş t u r m a k t a d ır :
LÖKOTRİEN RESEPTÖRLERİ:
•
B r o n k o d ila t a s y o n y a p a n la r :
•
P G I2
PGE
B r o n k o k o n s t r i k s i y o n y a p a n l a r : Prostoglandin F2a, Tromboksan A2, Prostoglandin D2, Lökotrien D
Doğru cevap: B7
E n g ü ç lü v a z o d ila ta tö r :
7.
(O s t e o b la s t o g e n e z is )
a r t tır a n
Doğru cevap: B
Doğru cevap: C
•
Prostoglandin E2
E)
Likofelon Fenidon ve Gosipol: Hem siklooksijenaz hemde Lipooksijenaz enzimini inhibe ederler
6.
Prostoglandin l2
B)
C) Prostoglandin D2
L ip o o ksije n a z Yolu (LO) •
A)
Aşağıdakilerden hangisi kalpte o k sid a tif hasara karşı korur?
m iyositleri
E n g ü ç lü v a z o k o n strü k tö r: En
A) Tromboksan A 2
B) Prostoglandin E2
C) Prostoglandin J2
D) Prostoglandin G2 E) Lipoksin A
Calcitonin gene related peptid
güçlü
Ürotensin
b r o n k o d i la t a t ö r : V a z o a k t if
E n g ü ç lü b ro n k o k o n strü k tö r:
intestinal peptid
Lökotren D4
OTAKOİDLER
5.
324
ETKİLER İ:
OTAKOİDLER
• Genel olarak v a z o d ila ta tö r (öz. a rte riy o l ve prekapiller sfinkterlerde) etkilidirler (öz.PGE2). Kapiller permeabiliteyi arttırırlar. •
Bronkodilatasyon
•
Hamile kadınlarda PGE2’nin F2a gibi belirgin oksitosik etkisi bulunm aktadır. S erviksi yum uşatırlar ve oksitosinin aksine neonatal sa rılık insidansını arttırmazlar.
f
M)
• Hem osteoblastik hem de osteoklastik a k tiv ite y i a r ttır ır . Kemiklerden P T H benzeri Ca2* mobilizasyonu oluştururlar. Ancak proksimal tubülde PTH'ı antagonize ederler. •
TSH, ACTH, FSH / LH, PRL, GH, insülin salınımını a rttırırla r.
• A n tilip o litik e tk ilid irle r. •
• S ito pro tektif etkileri bulunmaktadır:
ve P G I2: Sempatik sinir uçlarından Na+ salıverilmesini inhibe e debilirler.
PGE
v
______-__________
J
Doğru cevap: C
10. Mideden asit salgılanm asını hangisi inhibe eder?
aşağıdakilerden
A) Prostaglandin E2 B) Tromboksan A2 C) Prostaglandin F2a D) Prostaglandin H2 E) Prostaglandin G2
•
Böbrek kan akımını arttırıp su ve tuz atılımına yol açarlar.
PGE ve P G I’ le rin mekanizmaları:
(T Özellikle E2, toplayıcı kanalda fiz y o lo jik antagonistidir.
vazopressinin
J
V •
Barsak mukozasında su ve tuz absorbsiyonunu inhibe ederek ve ayrıca motiliteyi arttırarak (barsakta longitudinal kasları kasar) sulu diyare o luştururlar (PGF gibi).
f
===\
v
Prostaglandinlerden vücutta en yaygın bulunanları; PGE ve PGI2’dir. Bu endojen maddelerin en önemli özelliklerinden bir tanesi; sitoprotektif olmalarıdır. Bu özelliklerini bilhassa gastrointestinal sistemde (GIS) gösterirler,
Böylelikle hem böbreklerden hem de barsaklardan su ve tuz atılımına yol açarlar.
s it o p r o t e k t if
-
Mide asit salgısını azaltır
-
Mukus ve H C 0 3 salgısını arttırır
-
Mukozal kan akımını arttırır
-
Lizozomal enzimleri stabilize eder
e tk ile r in in
- Yüzey aktif fosfolipid oluşumunu stimüle eder Sonuçta N S A İİ’lar; COX enzim ini inhibe ederek PG sentezini azaltırlar. Dolayısıyla GIS’de koruyucu PG’lerin sentezi azalır ve GIS yan etkiler ortaya çıkar. PGE’nin d iğ e r bazı ö z e llik le ri:
J
-
Böbrek kan akımını arttırıp su ve tuz atılımına yol açarlar.
•
SSS’de en fazla bulunan PG; PGE2’dir. Bu madde term oregülasyonun düzenlenmesinde primer role sahiptir (PGF ve PGI2’de rol oynar).
-
•
PGE’ler immünsupresif ve anti-inflamatuvar etki gösterir.
Barsak mukozasında su ve tuz absorbsiyonunu inhibe ederek ve ayrıca motiliteyi arttırarak (bağırsakta longitudinal kasları kasar) sulu diyare oluştururlar (PGF gibi).
-
SSS’de en fazla bulunan PG; PGE2’dir. Bu madde termoregülasyonun düzenlenmesinde primer role sahiptir (PGF ve PGI2’de rol oynar).
-
immünsüpresif ve anti-inflamatuvar etki gösterir.
•
PGE2; antiagregan etki gösterir. PGE2 ise; düşük dozda proagregan, yüksek dozda ise antiagregan etkilidir. PGE1 eritrositlerin deforme edilebilm e yeteneğini arttırır (eritrosit ömrünü uzatır).
•
Göz içi basıncı düşürürler.
•
PGE’lerin endokrin etkileri:
PGI2’nin d iğ e r bazı ö z e llik le ri: -
En önemli antiagregan maddedir.
- Vazodilatasyon oluşturur. Bu etkisini en belirgin olarak pulmoner damarlarda gösterir.
325
-
Böbreklerden renin ve eritropoetin salmımını stimüle eder.
İnflamatuvar barsak hastalıklarında kullanılması kontrendikedir.
Ancak pek çok PGE1 preparatı bulunmaktadır.
Doğru cevap: A
A lp r o s ta d il 11.
Tüm ör
o lu ş u m u n d a
en
fa z la
ro le
s a h ip
p r o s t a g l a n d i n tü r e v i a ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g i s i d i r ? A)
Prostaglandin E1
C) Prostasiklin E) P r o s t a g la n d in
B) D)
E2
Prostaglandin E2
Prostaglandin F2 alfa
•
Korpus kavernosum a inje kte e d ile re k e re ktil disfonksiyonların tedavisinde kullanılmaktadırlar.
•
Çocuklarda konjenital kalp defektlerinde ve patent duktus arteriozus (PDA)’un idame tedavisinde de kullanılır.
Tromboksan A2 tü m ö rü n
o lu ş u m u n d a ,
p r o g r e s y o n u n d a v e m e t a s t a z ın d a ç o k e t k is i o la n p r o s t a g l a n d i n d i r . Tümörde proliferasyonu yeni damar oluşumunu artırır. Tümörün metastatik inovasyon etkisini kuvvetlendirir ve tümör hücrelerinin apopitosizini inhibe eder.
Trom boksan A2 ise prostaglandin E2 den sonra 2. kanserolojik medyatördür.
/ G e m e p r o s t / R io p r o s t il / E n p r o s t il /
A r b o p r o s t il (P G E 1 ):
Seçeneklerde geçen; ovülasyon senkronizasyonu ve glokom tedavisinde ise; PGF preparatları kullanılmaktadır. Doğru cevap: D
14. Aşağıdakilerden ya nlıştır?
hangisi
prostaglandin-l
için
A) Vazodilatasyon
Doğru cevap: B
B) Renal kan akımında azalma C) Antiagregan etki
12.
D) Gastrik asit salınımında azalma
M e m b r a n lip id le r in d e n y a p ıla n u t e r u s d ü z k a s la r ın ı g e v ş e t e n ila ç a ş a ğ ıd a k i le r d e n h a n g i s i d i r ? A)
PGE2
B)
Anjiotensin II
C) Serotonin D)
Histamin
E)
Tromboksan A2
Serotonin ve bazı türlerde histamin uterus düz kaslarını kasabilir Doğru cevap: A
13.
P r o s t a g la n d in E1 p re p a r a tla r ı ö n c e lik le a ş a ğ ıd a k i d u r u m la r ın h a n g i s in d e k u lla n ıla b ilir ?
A) Glokom B)
Ovülasyon senkronizasyonu
E) Afferent sinir uçlarında ağrı eşiğinde düşme Bir eikazanoid olan prostaglandin-l2 (PGI2); esas olarak akciğer damarlarında endotel hücrelerinde sentezlenir ve akciğerde parçalanmaz; diğer PG’ler ise akciğer damar yataklarında parçalanırlar. PG2’nin bazı önemli etkileri şunlardır: • Vücutta bulunan en önemli antiagregan maddedir. • Vazodilatasyon oluşturur. Bu etkisini en belirgin olarak pulmoner damarlarda gösterir. • Sitoprotektiftir; yani asit ve pepsin salınımında azalma, mukus salınımında artış. •
Böbreklerden renin ve eritropoetin salmımını stimüle eder.,
PGI2 renal kan akımını arttırır. Doğru cevap: B
C) Ekstrakorporal dolaşım D)
Medikal abortus
E)
Duktus arteriyozusu kapamak
PGE1 preparatlarından en önemlisi Mizoprostol’dür. M iz o p r o s t o l (P G E 1 ):
Bu ilaç mide asit sekresyonunu inhibe eder. Kronik olarak alındıklarında NSAİİ’ların yapmış olduğu mide ülserasyonlarını önlemek amacıyla kullanılırlar. • Ayrıca bu ilaçlar m yom etriyum da kontraksiyon oluşturur. Mifepriston (RU486) ile kombine olarak, 1. trimestirde abortus sağlamak amacıyla kullanılır. •
En sık görülen yan etkisi; diyaredir. -
Hamilelerde kullanımları kontrendikedir.
15. Damar endotelinde sentezlenen antiagregan etkili eikosanoid hangisidir? A) TXA2 B) PGE2 C) Trombosit aktive edici faktör D) Prostasiklin E) PGF2a Trombositlerin trombin, kollajen ve ADP ile uyarılmaları, trombosit membran fosfolipazlarını aktive ederek membran fosfolipidlerden araşidonik asidin açığa çıkmasını sağlar. Araşidonik asit önce siklooksijenaz tarafından PGH2’ye çevrilir. PGH2, plazmada trombosit agregasyonunu daha da arttıran tromboksan A2’ye metabolize olur. Eğer PGI2 düzeyleri yüksekse, tromboksan A2’nin etkileri baskılanır.
OTAKOİDLER
-
326
OTAKOİDLER
PGM (prostasiklin) analoğu iloprost intravenöz yolla, periferik vasküler hastalıkların tedavisinde vazodilatör ve trombosit agregasyonunu önleyici etkileri için kulllanılır..
19.
6
- Keto PGF1a hangisinin yıkım ürünüdür?
A) 5 HETE B) PGI2
f
\ A g regasyon
C) 12 HETE
yapıcı eikozanoidler:
D) TXA2
• T ro m b o ksan A 2
E) Lökotrien A4
■ Prostoglandin E2 • S ik lik e n d o p e ro k sitle r
J
v Doğru cevap: D 16.
A ş a ğ ı d a k i le r d e n
h a n g is i
g a s t r o in t e s t in a l
-
5-HPETE’nin yıkım ürünü 5-HETE,
-
12-HPETE’nin yıkım ürünü LTA4,
-
TXA2’nin yıkım ürünü TXB2,
-
Lökotrien A4’ün yıkım ürünleri lökotrien B4 ve C4
-
Pgl2 (P ro s ta s ik lin )’in yıkım ürünü ise P G F la ’dır.
6 -keto-
m o tilite y i a rtıra r a k d iy a r e y e n e d e n o l u r ? A)
Lökotrien B4 (LTB4)
B) Kortikosteroidler C) Timolol D) Prostaglandin E1
E) Kaptopril Kortikosteroidler ve p blokörler gastrointestinal motiliteyi a rttırm a zla r. LTB4 k e m o ta k tik b ir a ja n d ır. PGE1 gastrointestinal m otiliteyi arttırır. Doğru cevap: D 17.
A ş a ğ ı d a k i ila ç la r d a n h a n g i s i v a z o k o n s t r ü k s i y o n
Doğru cevap: B
yapm az? A)
Tromboksan A2
C) Anjiotensin II
B) Prostaglandin F2a D) Prostasiklin
E) Metizerjid
20.
O bstetrikde kullanılm ayan prostaglandin aşağıdakiierden hangisidir? A) Sulproston
P r o s ta s ik lin güçlü bir v a zo d ila tö rd ü r. D iğerleri vazokonstriktördür, anjiotensin II en güçlüsüdür. Doğru cevap: D
B) Dinoproston C) Dinoprost trometamin D) Prostasiklin E) Karboprost
18.
A ş a ğ ı d a k i le r d e n
h a n g is i
p r o s t a s ik lin
( P G I2 ) ’in
e t k is id ir ?
PG ajanları obstetrikde şu amaçlarla kullanılır. 1. Teropatik abortus
A)
Hamilelerde uterus kontraksiyonu yapar
B) Gastrointestinal sirküler kasların gevşemesine neden olur CjGastrik asit ve pepsin salınımının uyarılmasına neden olur
2. Doğumun başlatılması 3. Doğumun indüksiyonundan veya küratajdan önce serviksin olgunlaştırılması K u lla n ıla n a ja nla r;
D) Bronkodilatasyon yapar
* Dinoprost trometamin (PGF2a)
E) Renin salınımının inhibisyonuna neden olur
* Dinoproston (PGE2)
PGI2 gastrik asit salımmını inhibe eder, renin salınımını arttırır, gastrointestinal sirküler kasları kasar, hamilelerde uterusun gevşemesine neden olur. Bronkodilatasyon yapar.
Doğru cevap: D
* Karboprost trometamin * Sulproston Prostasiklin obstetride kullanılmaz.
Doğru cevap: D
21.
Prostaglandin F2 alfa reseptörü aşağıdaki G pro tein lerin in hangisiyle kenetli çalışır? A) Gs
B) Gi
C) Gq
D) Golf
•
Epoprostenol / Treprostinil / İloprost / Sikaprost (PGI2): Hemodiyaliz ve kalp cerrahisi sırasında ekstrakorporal dolaşım sistemlerinde pıhtı oluşmasının ö nlenm esi ve tro m b o s it kaybının a zaltılm ası için kullanılm aktadırlar. Ayrıca primer pulmoner hipertansiyon tedavisinde kullanılmaktadır.
•
Karboprost (15-metil PGF2a) / D inoprost (PGF2a): Doğum indüksiyonu için kullanılırlar. Abortus sağlamak için intra-amniyon yolu ile kullanılır.
•
L a ta n o p ro s t / B im a to p ro s t / T ra v a p ro s t / U noproston: Glokom tedavisinde kullanılan PGF analoglarıdır
E) Gt
E ik o z a n o id r e s e p t ö r le r in in k e n e t li o ld u ğ u G p r o t e in le r i E ik o z a n o id
R e se ptör
p g f 2<
Gs
Gi
Gq +
F P A .B
pgd2
DP1
pgd2
DP2
pge2
EP1
PG e2
EP2-4
pge2
EP3
txa2
TP»??
Lökotrien C4/D4
CysLT2
+
I I
I I I
+
+
Doğru cevap: E
+
+
—r +
23. Luteolizise neden olan prostoglandin aşağıdakilerden hangisidir?
[ +
A) TromboksanA2
B) PGE1
C) PGE2
D) PGF2a E) PGI2
D oğru cevap: C
22.
(PG)
Erektil d isfonksiyonların teşhisinde kullanılan p rostoglandin E1 analoğu aşağıdakilerden hangisidir? A) Karboprost B) Latanoprost C) Dinoprost D) İloprost E) Alprostadil
P ro s ta g la n d in (PG) p re p a ra tla rı o ld u k ç a z o r b ir konudur. Çok ilaç is m i bulunur. A ncak TUS’ta zaman zaman so ru ld u ğ u için bilm ek gerekir.
PROSTAGLANDİN ANALOĞU VE AGONİSTİ OLAN İLAÇLAR • A lp ro s ta d il /G em eprost / R iop ro stil / E nprostil / A r b o p r o s til (PG E1): Korpus kavernosum a injekte edilerek erektil disfonksiyonların tedavisinde kullanılm aktadırlar. Ç ocuklarda konjenital kalp defektlerinde ve PDA’nın idame tedavisinde de kullanılır. •
M iz o p r o s to l (P G E 1): Bu ila ç la r m ide asit sekresyonunu inhibe eder. Kronik olarak alındıklarında NSAİİ’lerin yapmış olduğu mide ülserasyonlarını önlemek amacıyla kullanılırlar. Ayrıca bu ilaçlar miyometriyumda kontraksiyon oluşturur. Mifepriston ile kombine olarak, 1 . trimestirde abortus sağlamak amacıyla kullanılır.
•
D in o p r o s to n / S u lp ro s to n (P G E 2): A bortus sağlamak ve serviksi genişletmek-yumuşatmak için (lokal olarak) kullanılır.
PGF2a; corpus luteumun gerilemesinde (luteolizis) çok önemlidir. Ayrıca çok güçlü oksitosik etkisi bulunmaktadır. Ayrıca; •
B ronkokonstrüksiyon.
•
Sulu diyare (Gastrointestinal sistem ’de m otilitede î) • Damarlarda vazokonstrüksiyon (özellikle venlerde) oluşturur. Seçeneklerde bu özelliği gösteren başka bir otakoid yoktur. Doğru cevap: D
24. Glokom tedavisinde kullanılan prostoglandin-F analoğu hangisidir? A) Karboprost
B) Latanoprost
C) Dinoprost
D) İloprost E) Alprostadil
TUS sınavında prostaglandin preparatları ile ilgili çok soru sorulmaktadır. Bu nedenle tüm prostaglandin preparatlarını gözden geçirmek gerekir. Dinoprost ve Karboprost da prostoglandin-F2a analoğudur, ancak glokom değil medikal abortus oluşturm ak için kullanılır.
OTAKOIDLER
327
328
P ro sta g la n d in a n a lo ğ u ola n p re pa ra tlar:
OTAKOİDLER
f•
Mizoprostol
•
\
(PGE1):
r
Bu ilaçlar mide a s it sekresyonunu inhibe eder. Kronik olarak alındıklarında N S A İ İ 'l a r ı n yapm ış olduğu mide ü lserasyonlarım önlem ek am acıyla kullanılırlar. A y rıc a bu ilaçlar m yom etriyum da kontraksiyon oluşturur. M ife p r is t o n (R U 4 8 6 ) ile kombine olarak, 1. tr im e s tird e a b o rtu s sağlam ak am acıyla kullanılır.
• Alprostadil /Ge.meprost / Rioprostil / Enprostil / Arboprostil (PGE1): Korpus kavernosum a injekte edilerek e re k til d isfo n ksiyo n ların tedavisinde kullanılm aktadırlar. Ç ocu klarda konjenital kalp d e fe k tle rin d e ve P D A ’un idame tedavisin de de kullanılır.
• Dinoproston /
E ik o z a n o id le r & a ğ r ı ü z e rin e e tk ile r i
Nosireseptörlerde ağrı eşiğini düşürenler: Ağrı iletimini arttıranlar: Hiperaljezi oluşturan:
/
İloprost
Karboprost
PGF2a) / Dinoprost (P G F 2 a): Doğum indüksiyonu için kullanılırlar. A b o rtu s sağlam a k için intra-am niyon yolu ile kullanılır.
an alo ğlarıdır
J
V Doğru cevap: B
P ro in fla m a tu a r e tk ili o t a k o id le r H istam in Bradikinin NO Endotelin PAF Lö kotrie n le r
J
D oğru cevap: D e------------------------------------------------------------------------------n
(15-metil
• Latanoprost / Bimatoprost / Travaprost / Unoproston: Glokom tedavisin de kullanılan PGF
J
r
/
ve kalp c e rrah isi sıra sın d a e x tra k o rp o ra l dolaşım sistem lerinde pıhtı oluşm asının önlenmesi ve tro m b o sit kaybının azaltılm ası için kullanılm aktadırlar. A y rıc a epoprostenol ve trepro tinil; prim er pulmoner hipertansiyo n tedavisin de kullanılm aktadır.
P G D 2, PGI2, PG F2û
LTB4
V
âulproston
• Epoprostenol / Treprostinil Sikaprost (PGI2): Hem odiyaliz
NON-STEROİD ANTİ-İNFLAMATUAR İLAÇLAR V___________________________________________________ / 1.
Aşağıdakilerden hangisi etkilerinden biri d eğ ild ir?
asetil s a lis ilik
A) Antipiretik etki B) Lipogenezde azalma C) Antiinflamatuvar etki
25.
Santral s in ir sistem inde ventriküllere infüze edildiği zaman uyku oluşum unu artıran eikozanoid hangisidir? A) Prostaglandin E2 C) Tromboksan A2
B) Prostaglandin F2 alfa D) Prostaglandin D2
E) Prostasiklin Prostaglandin D2 adenozin salınımını artırarak ve DP1 reseptörü aracılığıyla uyku indüksiyonuna neden olur. Prostaglandin E2 ise uykusuzluğa neden olur.
D) Su ve tuz retansiyonu E) Fibrinolitik aktivitede azalma A S E T İL S A L İS İL İK A S İT ( A S P İR İN )
En kısa etkili NSAİİ’dir. Başlıca salisilatlar; - Aspirin - Sodyum salisilat - Salisilamid
PGD2 •
M a st h ü c r e le rin d e s e n te z le n e n en ö n e m li prostaglandindir.
ETKİLER İ: • •
•
Etki kalıbı histaminin etki kalıbına uyar (vazodilatasyon ve diğer düz kaslarda konstrüksiyon). D am arlarda v a z o d ila ta s y o n o lu ş tu ru r, ancak pulm oner dam arlar istisna arz eder; pulm oner vazokonstriksiyon ortaya çıkarır. PGD2’nin m etaboliti olan 15-deoksi-PGJ2; PPARy reseptörlerinin endojen agonistidir.
PGE,,
p g i2
(P G E 2 ): A b o rtu s sağlam ak ve se rv ik si genişletm ek-yum uşatm ak için (lokal olarak) kullanılır.
•
Uyku oluşum u
- Benorilat - Diflunisal A s e tils a lis ilik a s itin doz b ağım lı e tk ile r i Düşük doz
Terapötik doz
Antiagregan
Antiagregan etki azalır
Kanama zamanı uzar
Protrombin zamanı uzar
Ürik asit atılımım azattır
Ürikozürik
Yüksek doz
Daha Yüksek doz
Respiratuar Alkaloz
Metabolik Asidoz
asitin
329
S a lis ila tla rın başlıca fa rm a k o lo jik e tk ile ri; * Antipiretik etki (PGE2 inhibisyonu ile) * Analjezik etki
- Hiperventilasyon
* Alveolar ventilasyonda artış (derinlik artar)
- Hemorajiler
* Yüksek dozda hiperventilasyon ve respiratuar alkaloz. Ayrıca metabolik asidoz (yüksek dozda)
Orta şiddette ise; - Apneiformik astım
* Mide asit salgısını artırır.
- Heyecan
* 300 mg dozunda kanama zamanını uzatır.
- Uyuklama, konvulziyon
* Düşük dozda TxA2 sentezini engeller.
- Diyare
* Oksidatif fosforilasyonu bozarl * Adrenal kodeksten steroid salgılanmasını uyarabilir. (Çok yüksek dozlarda)
- Kardiyovasküler kollaps Şiddetli ise;
* Yüksek dozda (5 gr) böbrekten sodyum ürat atılımı artırır. Düşük dozda (2 gr- ) azaltır. Ürik asit artar.
- Halusinasyon - Konvulsiyon
* Glomerül filtrasyon ve renal kan akımında azalma. *
02
OTAKOİDLER
- Kulak çınlaması, işitme kaybı (geri dönüşlü) - Bulantı+ kusma
- Koma
tüketim inde artış ve hiperpireksi yapar.
- Peteşiyal kanama
* D ia b e tikle rd e ise tam te rs o larak h ip o g lise m i yapar!!!
- Pulmoner ödem * Hipoalbuminemili hastalarda salisilizm belirtileri daha düşük dozlarda ortaya çıkar. Bu sorunun asıl amacı normal insanlarda hiperglisemi yaptığı diabetik hasta ve çocuklarda ise aksine hipoglisemi yaptığı arasındaki farkın bilinmesidir.
* Ç ocuklarda da hipoglisem i yapar!!! * Karaciğer ve kas glikojenin tüketilmesini uyarır * Adrenal bezden adrenalin salgılanmasını uyarır. * Adrenaline bağlı lipoliz esas olarak beta 3/alfa 2 reseptör oranına bağlı olup temel olarak lipolizi arttırır.
D ikkat: A s p irin a n tip ire tik e tk ili o lm asına rağm en to ksisitesinde hiperterm i oluşur.
* Diğer salisilatlar gibi aspirinde asetatın yağ asitleriyle birleşmesini önleyerek lipogenezisi azaltabilir.
Doğru cevap: E
S a lis ila t in to k s ik a s y o n u n d a k i m e ta b o lik d e ğ iş ik lik le r;
2.
- Respiratuar alkaloz
Salisilata metabolize edilmeyen s a lisila t türevi aşağıdakilerden hangisidir?
- Metabolik asidoz (yüksek doz)
A)
- Dehidratasyon
C) Apazon
Diflunisal
B) Aspirin D) Oksaprozin
- Hiperterm i
E) Fenilbutazon
- H iperglisem i (norm al insanda) S a lis ila t in to k s ik a s y o n u n d a k i te da vi ilk e le ri; 1. Kalan ilacın absorbsiyonunu azaltmak, renal atılımı arttırmak
•
D iflunisal:
•
S alisilik asid türevi olm asına karşın sa lisilata metabolize edilmez.
•
Kemik metastaz ağrılarına karşı etkilidir.
• Analjezik etkisi aspirinin 3-4 katıdır.
2. Dokular tarafından alimim azaltmak
• SSS’e geçişi çok azdır, bu nedenle antipretik etkisi yoktur.
3. Asit-baz dengesizliğiyle mücadele 4. Dehidratasyon ve hipotansiyon ile mücadele 5. H ipo glisem i ile m ücadele (D ia b e tik kasta ve çocuklarda) 6.
Hiperpreksi ile mücadele * Asidoza karşı 2-4 mmol/ kg İV sodyum bikarbonat infüzyonu yapılır. Bunun idrar pH’sını artırıp yararı yerine zararı olabilir dikkatli olunmalı, idrarı kalevileştirm ek için asetazolamid verilebilir. * G erekirse h em odiyaliz ve peritoneal diya liz yapılır.
Salisilizm tablosunda ise; H afif ise; - Baş dönmesi
Doğru cevap: A
3.
A sp irin in mutad dozlarda en sık rastlanan başlıca yan etkisi hangisidir? A)
Tinnitus
B) Gastrik entolerans
C) Hipersensitivite
D) Baş dönmesi
E) Hiperventilasyon • Aspirinin mutad dozlarda başlıca yan etkisi gastrik entoleransdır. Bu etki uygun bir tamponlama ile en aza indirilebilir. Aspirinle oluşan gastrit, erimeyen tabletle mide mukoza tahrişine, iyonize olmayan salisilatın mideden absorbsiyonuna, ya da koruyucu
330
OTAKOİDLER
prostaglandin inhibisyonuna bağlı olabilir.
7.
Aşağıdakilerden kullanılır?
• Aspirinin plazma konsantrasyonlarıyla orantılı olarak gelişebilen diğer yan etkileri; kanama, hipersensitive rea ksiyo n la rı, tinnitus, hiperventilasyon, ateş, dehidratasyon, koma, vazomotor kollaps ve so-nunda böbrek ve solunum yetmezliğidir.
A) Diflunisal
A)
1 0 -2 0
D) Aspirin E) Metil salisilat
•
A sp irin intoksikasyonu için plazma seviyesi en az kaç m g/dl olm alıdır?
B) Sodyum salisilat
C) Salisilik asit
Doğru cevap: B
4.
hangisi ke ratolitik etkisi için
Sadece salisilik asit keratolitik etki için kullanılır. Fungal enfeksiyon, nasır ve siğil tedavisinde lokal olarak kullanılır.
Doğru cevap: C
B) 20 - 40
C) 50 - 60
8.
D) 8 0 -1 0 0
Aşağıdakilerden hangisi aspirinden 3-4 kez daha potent olan s a lis ilik asit türevidir?
E) 1 0 0 -1 2 0
A) Naproksen
Doğru cevap: C
B) Ibuprofen
C) Diklofenak sodyum
D) Nabumeton
E) Diflunisal 5.
Orta derecede kronik sa lisilat aşağıdakilerden hangisi olm az?
toksisitesinde •
A) Tinnitus B) işitme keskinliğinde azalma C) Vertigo D) Bulantı-kusma
Diflunisal güçlü antiinflam atuardır ancak düşük antipretik etki gösterir, işitme ile ilgili yan etkileri vardır ve gastrointestinal mukozada daha az irritasyon yapar. Aspirinden daha potent olduğundan osteoartrit ve kas iskelet ağrılarında kullanılır. S inovyal
E) Metabolik asidoz • Yukarıdakilere ek olarak başağrısı ve bitkinlik oluşur. Metabolik asidoz sadece ciddi toksisitede olur.
r Zehirlenmenin tedavisinde karaciğer hücrelerinde glutation ve sistein düzeyini yükselten; N -a se tilsiste in , L-metionin ve Lsisteamin gibi ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar ilk 8-10 saat içinde kullanılmalıdır.
J
V
P M N : p o lim o p rfo n ü k le e r lökosit, M N P : m o n o n ü k le e r fag o sitle ri
Doğru cevap: E 6.
Çocuklarda ciddi aspirin toksisitesinde kompanse respiratuar alkalozdan sonra hangisi olur?
Doğru cevap: E
A) Gastrik intolerans B) Kompanse edilemeyen alkaloz C) Pıhtılaşma bozukluğu
Aşağıdaki nonsteroid antiinflam atuvar ilaç (NSAİ) etki eşleştirm elerinden hangisi yanlıştır?
D) Kompanse asidoz
A) Aspirin - Gut tedavisinde kullanılır
E) Metabolik asidoz • Toksik miktar aspirin başta respirasyonu arttırır ve kan C 0 2 düzeyi düşer bu da böbreklerden Na+ ve K+ atılımını arttırır. Daha sonra aspirin solunumu deprese eder ve kan C 0 2’si artar. Vücut respiratuar asidozu önleyecek kadar sodyum içermez. Gastrik intolerans ve pıhtılaşma bozukluğu klinik olarak etkili olan dozlarında oluşur.
Doğru cevap: D
9.
B) Tenoksikam - En uzun etkili nonsteroid ilaçtır C) Nabumeton - Ön ilaçtır D) Aspirin İrreversibl siklooksijenaz inhibisyonu yapan tek NSAİ’dir.
enzim
E) Asetaminofen - Doz bağımlı karaciğere toksik etki oluşturur N S A İ ila ç la rın e tk ile rin i b ilm e k ö n e m lid ir. Aspirin ürikozürik etki oluşturm akla birlikte gut hastalığında kullanılmayan bir NSAİ'dir. 5 gr/gün’ün üzerindeki dozlarda
331
ASPİRİN (ASETİL SALİSİLİK ASİT) •
pKa değeri 3,5 olan zayıf asidik yapıda bir ilaçtır. Mide ve daha fazla olmak üzere ince bağırsakların üst parçasından emilir.
•
En kısa e tk ili N S A l’ d ir. Yarılanm a ömrü 15 dakikadır.
•
Aspirin COX enzimini irresersibl (tersinmez) bloke eden tek NSAl’dir.
•
U zun d ö n e m d e re v e rs ib l k a ra c iğ e r h asa rı yaratır.
•
Erozif g astrit ve GIS kanaması o lu ştu ru r
• Gıdalar biyoyararlanımlarını genelde etkilemezler •
Karaciğerde önce faz 1 sonra faz 2 metabolizma yoluna girerler.
•
Metabolitleri renal yolla atılır
• Albümine yüksek oranda bağlıdırlar (asetaminofen hariç). • S inovyal sıvıya hem en hemen tam am ı geçiş gösterir. D oğru cevap: C
11. Aşağıdaki NSAİ ilaçlardan atılımı en fazladır? A) Diklofenak
üriner
B) Etodolak
C) İbuprofen D oğru cevap: A
hangisinin
D) Ketoprofen E) Ketorolak
10. Non steroid antiinflam atuvar ilaçlar (NSAİ) için aşağıdaki önerm elerden hangisi ya nlıştır?
K etorolak’ın üriner atılımı yaklaşık %60 lar dolayındadır. Şıklardaki diğer ilaçların üriner atılımı ise %1 den azdır. Burada üriner atılımdan kasıt değişmeden atılmış ilaçtır.
B) Sinoviyal sıvıya çoğunlukla geçerler.
“ Plazma sa lis ila t düzeyine bağlı e tkile r” başlıklı şekile bakınız.
C) Çoğunlukla enteropatik döngüye girmezler
D oğru cevap: E
A) Yüksek oranda albumine bağlıdırlar
D) Gıdalar biyoyararlanımlarını değiştirmezler E) Karaciğerde genellikle önce faz1 sonra faz 2 metabolizma yoluna girerler Non s te ro id a n tiin fla m a tu v a r (NSAİ) ila ç la r büyü k ç o ğ u n lu k la e n te ro h e p a tik d ö n g ü y e g ire rle r. Enterohepatik döngüye girişleri ne kadar fazla olursa gastrointestinal sistemdeki iritasyon etkileride o kadar şiddetli olur.
NSAİ İlaçların Özellikleri: •
12. Aşağıdaki non - steroid antinflam atuvar ilaçlardan hangisi non se le ktif siklooksijenaz (COX) enzim inihibisyonu yaratm az? A) Diklofenak B) Naproksen C) Meloksikam D) Indometazin E) Aspirin
Nabumeton dışındakiler zayıf asidik ilaçlardır.
A
K om plikasyonlar
- Solunum depresyonu
Letal Etki Ciddi 100
I
Orta
Plazma salisilat konsantrasyonu mg/dL ^
Hafif
► Toksikasyon - Koma
- Ateş, dehidratasyon, metabolik asidoz - Tinnutus - H iperventilasyon
ı
H> Salisilat zehirlenm esinin ilk bulgusu
20
- Antiagregan
- O S a lisilatların ilk etkisi
OTAKOIDLER
urikozürik etkiye sahiptir. Bununla birlikte, düşük doz salisilat bile probenesid gibi urikozürik ilaçların etkisini baskılar. Bu nedenle gut hastalığında aspirin kullanılmaz.
OTAKOIDLER
332
M e lo k s ik a m C O X - 2 s e le k t if b lo k e r ola ra k kabul edilir. R o f e k o k s ib , v a l d e k o k s i b g ib i a ile s in e g ö r e C O X - 2 selektifitesi d ü şü k olm akla birlikte şıklardaki diğer ilaçlara gö re d a h a fazla C O X - 2 enzim inhib isyonu oluşturur.
14.
Aşağıdakilerden nonsteroidal anti-inflam atuvar ilaçlardan hangisi siklooksijenaz II enziminin se le ktif inh ibitö rü dü r? A) Asetaminofen
NSAl’ lerin COX selektiviteleri N o n - s e le k t if C O X İn h ib itö rü N SA İ İla çla r
B) Selekoksib
S e le k t if C O X -2 İn h ib itö rü N SAİ İla çla r
C O X -3 S e le k tif İn h ib itö r N SA İ
Aspirin
Lumarikoksib
Asetam inofen (parasetamol)
Diklofenak
Selekoksib
İbuprofen
Rofekoksib
Piroksikam
Etorikoksib
Tenoksikam
Meloksikam
Indometasin
Nimesulid
Naproksen
Etodolak
C) Diklofenak D) Piroksikam E) Aspirin Non-steroid antiinflamatuvar ilaçlar (NSAİİ); analjezik, a n tiin fla m a tu va r ve a ntip ire tik etki o luştururlar. Bu etkileri oluşturmalarında siklooksijenaz (COX) enzimini inhibe etmeleri temel rol oynamaktadır. NSAİİ’ların çoğu doğal fizyolojik fonksiyonlarda rol oynayan COX-1 ve inflamasyonda rol oynayan indüklenebilir nitelikteki COX2 ’yi birlikte inhibe etmektedirler. COX e n z im le rin in ö n e m li ö z e llik le ri:
...................
D oğru cevap: C
13.
S iklooksijenaz (COX) enzim inin yanında lipooksijenaz (LOX) enzim inini de baskılayan non - steroid antiinflam atuvar ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A)
Diflunisal
B) Aspirin
C) Ketoprofen
D) Asetaminofen E) Sulindak
K e to p ro fe n ,siklo o ksije n a z (COX) e nzim inin yanında lipooksijenaz (LOX) enzimini de baskılayabilen propionik asid türevi NSAI ilaçtır. Lizozomal enzimleri stabilize edici etkiler oluşturur. P ro p io n ik A s id T ü re vi NSAİ İlaçlar: • •
ibuprofen Flurbiprofen
• Oksaprozin •
Naproksen
•
Fenoprofen
COX-1: Yaygın olarak tüm vücutta bulunur.
•
COX-2: Özellikle makrofajlar ve diğer inflamatuvar hücrelerde bulunur. İnflamasyonda ve prostasiklin üretiminde rol oynar. Glukokortikoidler bu enzimi inhibe eder.
•
COX-3: SSS’de bulunduğu ileri sürülmektedir
Bu soruda COX-2 selektif inhibitör sorulduğu için, seçenekler içinde en selektif olan eterikoksibtir. COX-2’yi daha selektif bloke eden nonsteroidal anti-inflamatuvar ilaçlar: •
Lumirakoksib (en selektif)
•
Etorikoksib (2.en selektif)
• Selekoksib (karaciğerde metabolize olur) • Valdekoksib (büyük oranda böbrekten atılır) •
Rofekoksib (büyük oranda böbrekten atılır)
•
Meloksikam
COX2 inhibitörlerinin gastrointestinal yan etkileri ve trombosit fonksiyonlarını etkilemeleri daha azdır. COX2 inhibitörlerinin TxA2 sentezine dokunmadan PGI2 üretimini belirgin azaltmaları nedeniyle, trombotik etki potansiyelleri olduğu düşünülmektedir. Ayrıca hipertansiyon ve ödem oluşturabilirler Itır, hiperglisemi ve glikozüriye neden olur
Ketoprofen
•
•
D oğru cevap: B
“ NSAİ ila ç la r" başlıklı tabloya bakınız. D oğru cevap: C
NSAİ ilaçlar P ro p io n ik A s id T ü re v le ri
A s e t ik A s id T ü re v le ri
O k sik a m T ü re v le ri
P ira z o lo n T ü re v le ri
Naproksen
indometasin
İbuprofen
Sulindak
Nabumeton
Oksifenbutazon
Fenoprofen
Etodolak
Tenoksikam
Metam izol
Oksaprozin
Piroksikam
Aminopirin
Ketoprofen
Lo rn oksikam
Propifenazon
Flurbiprofen
Meloksikam
Fenilbutazon
Antipirin
Para A m in o fe n o l T ü re v i Asetam inofen
S a lisila tla r Aspirin Diflunisal
•
15. Aşağıdakilerden hangisi daha asidik yapıda olduğu için iyon tuzağı ile bazik inflam asyonlu dokularda birikir?
o ibuprofen, Neproksen, Fenoprofen, Ketoprofen (Profenid®), Flurbiprofen, Oksaprozin •
A) Etorikoksib B) Lumirakoksib
•
D) Selekoksib S elektif Siklooksijenaz-2 İnhibitörleri
•
CYP2C9 substratı olan, CYP2D6’yı inhibe eden: Selekoksib’tir
•
Bu nedenle C YP2C9 in h ib itö rle riy le veya CYP2D6 substratları ile birlikte kullanırken dikkatli olunmalıdır
M eloksikam siklooksijenaz-2 se lektifler arasında yarı öm rü uzun olan ilaçtır.
Pirazolon türevleri o F en ilb u tazo n, O ksife nb utazo n, A n tip irin , Aminopirin, Dipiron (= Metamizol: Novalgin®)
E) Valdekoksib
Daha a s id ik yapıda o ld u ğ u için bazik inflam e dokularda biriken: Lumirakoksib’tir
Enolik asit türevleri (Oksikamlar) o P iroksikam , M eloksikam (sik lo o k s ije n a z -2 selektivite gösterir), Nabumeton
C) Rofekoksib
•
P ropionik asit türevleri
•
D iarilheterosiklikler (siklooksijenaz-2 selektifler) o Selekoksib, Parekoksib, Etorikoksib, Lumirakoksib, Rofekoksib
•
Diğerleri o Apazon, Nimesulid (siklooksijenaz-2 selektivite gösterir)
D oğru cevap: A
17.
G ünüm üzde siklo o ksije n a z-2 ’ye (COX-2) en se le ktif nonsteroid antiinflam atuar ilaç lum ira koksib ’dir. • COX-2’ye yüksek se lektif olanlar: Lumirakoksib â Etorikoksib > Rofekoksib > Etodolak
N onsteroid antiinflam atuar ilaçların sistem ik m astositozda ve niasin kullanım ında ortaya çıkan hipotansiyon ve flu s h in g ’i önlenm esi aşağıdakilerden hangisinin sentezinin azalmasına bağlıdır? A) Prostoglandin D2
• C O X-2’ye d ü şü k s e le k tif o la n la r: Meloksikam (Melox®) < Diklofenak < Selekoksib
B) Prostoglandin E2 C) Prostoglandin l2
D oğru cevap: B
D) Tromboksan A 2 E) Prostoglandin E,
16. Aşağıdakilerden hangisi asetik asit türevi olan ve siklooksijenaz-2’ye se le ktif olan nonsteroid antiinflam atuar ilaçtır? A) Etodolak
Sistem ik m astositozda ve niasin kullanım ında ortaya çıkan hipotansiyon ve fiu shing etki kalıbı histam ine çok benzeyen prostoglandin D2’ye bağlıdır. Nonsteroid a n tiin fla m a tu a r ila ç la r p ro s to g la n d in D2 s e n te z in i engelleyerek bu yan etkileri önler.
B) İbuprofen C) Selekoksib D) Olsalazin E) Asetaminofen Soruda asetik asit türevinin sorgulandığına dikkat ediniz. Hem asetik asit türevi olan hem de siklooksijenaz-2 s e le k tif olan etodolaktır. N o n s te ro id A n tiin fla m a tu a r İla çla rın S ınıflam ası •
S alisilik asit türevleri
N onsteroid A n tiin fla m a tu a r İlaçların D iğer Terapötik Kullanım Alanları S is te m ik m a s to s ito z is • Kem ik iliğ in d e , re tik ü lo e n d o te ly a l sistem de, gastrointestinal sistemde, kemiklerde ve ciltte çok fazla sayıda mast hücre bulunur. Prostoglandin D2 üzerinden gerçekleşen vazodilatasyon, hipotansiyon ve fiushing önemli bir problemdir. •
o Asprin (Asetil ester), Difulnisal, Salsalat, Olsalazin, Sulfasalazin, Metil salisilat •
Param inofenol türevleri o Asetaminofen
N iasin to le ra s y o n u •
Niasin hipolipidemik amaçla kullanılan bir ajandır. Prostoglandin D2 üzerinde flushing’e neden olabilir.
•
Bu hastalarda nonsteroid antiinflam atuar ilaçlar, p ro stog lan din D 2 se n te zin i a za lta ra k kliniğin düzelmesine yardımcı olur
• A setik asit türevleri o indometazin, Sulindak, Tolmetin, Ketorolak o Siklooksijenaz-2 selektivite gösterenler: Etodolak (Etol®), Diklofenak (Voltaren®) •
Fenamatlar o Mafenamik asit, Meklofenamat, Flufanemik asit
Bu hastalarda nonsteroid antiinflam atuar ilaçlar, p ro stog lan din D 2 se n te zin i a z a lta ra k kliniğin düzelmesine yardımcı olur.
Doğru cevap: A
OTAKOİDLER
334
18. A setam inofenin hepatotoksik m etaboliti olan N-asetil-P-benzokinonim glutatyon ile aşağıdakilerden hangisine dönüştürülerek apopitozis engellenir?
20. Ataksi ve trem or oluşum una neden olabilen NSAİ ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Flurbiprofen
B) Etodolak
C) Metamizol
A) Merkaptoürik asit
D) ibuprofen E) indometasin
B) N-asetil sistein F lu rb ip ro fe n :
C) Salisilik asit D) Süksinik semialdehit
• TNF ve nitrik oksit sentezini etkiler.
E) Homovalinik asit
•
A se m in o fen
RA, ankilozan spondilit, gut ve osteoartrit tedavisinde kullanılır.
• Oftalmik preperatı, intraoperatif miyozisi engeller. •
Nadiren dişli çark arazı, ataksi, myoklonus ve tremor oluşturur.
D oğru cevap: A
21. Diğer non steroid antiinflam atuvar (NSAİ) ilaçların tersine, zayıf organik asit yapısında olm ayan non steroid ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Nabumeton
B) indometasin
C) Diklofenak
D) Aspirin E) Naproksen sodyum
Nabumeton diğer non steroid antiinflam utuvar ilaçların tersine, a sid ik yapıda olm ayan, keton yapısındaki ön ilaçtır. Nabumeton dışında tüm NSAl’lar zayıf organik asit yapısında ilaçlardır. Doğru cevap: A OH
Merkaptürik asit
22. Kanama bozukluğu hikayesi ve peptik utkusu olan hastalarda kullanılabilecek NSAİ ilaç hangisidir?
I I
Hücre ölüm ü
A) indometasin
B) Aspirin
C) İbuprofen
D) Valdekoksib E) Diklofenak
D oğru cevap: A
19.
Karaciğer fonksiyon testlerinde diğer NSAİ ilaçlara göre daha fazla bozulma oluşturan NSAİ ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Sulindak
B) Nimesulid
C) Asetaminofen
D) Naprokserı
K anam a r is k in i a rttırm a y a n ve p e p tik u lk u s a k tiv a s y o n u n a n ed en o lm a y a n klasik a na lje zik a s e ta m in o fe n d ir (p a ra s e ta m o l) bununla b irlikte, Nonasetillenmiş salisilatlar (Salisil salisilat, sodyum salisilat, magnezyum kolin salisilat) ve COX-2 selektif inhibisyon oluşturan NSAİ ilaçlar da (valdekoksib, rofekoksib vb.) klasik NSAİ’lerin tersine peptik ulkus aktivasyonu ve trombosit fonksiyon bozukluğunu çok daha az oranda oluştururlar. D oğru cevap: D
E) Oksaprozin •
Sulindak ve diklofenak diğer NSAİ ilaçlara göre daha fazla oranda karaciğer fonksiyon testlerinde bozulma oluştururlar.
Doğru cevap: A
23. Kanama hikayesi olan astım hastasında hangi NSAİ tercih edilir? A) Magnezyum kolin salisilat B) Aspirin C) Diklofenak D) İndometasin E) Nabumeton
335
T enoksikam :
Aspirine göre antinflamatuvar etkileri güçlü, analjezik etkileri zayıftır.
Etki gücü p iro k s ik a m ın k in e e şittir. S iklo o ksije n a zı indometasine eşit derecede ve güçlü bir şekilde inhibe eder. ***Yarılanma ömrü en uzun NSAİD'dir (60-75 saat).
T rom bosit agregasyonunu baskılamazlar.
O ksa prozin :
A s tım , kanam a b o zu klu ğ u ve renal yetmezliği olan hastalarda tercih edilirler.
Yarı ömrü 58 saattir. Propiyonik asit türevidir. Ürikozürik etkisi nedeniyle, gut olgularında kullanılabilir.
D oğru cevap: A
S ik lo o k s ije n a z iz o fo rm 1 (COX-1)
24. Cerrahi sonrası hastalarda m orfin yerine kullanılan NSAİ ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
Hücrelerde sürekli olarak sentezlenen ve bulunan yapısal bir enzimdir. Bu enzim tarafından sentezlenen prostaglandin ve lökotrienler fizyolojik etkilerden sorumludur. Örneğin mide mukozasında COX-1 tarafından sentezlenen prostasiklin (PGI2) mukoza bütünlüğünü koruyucu etki gösterir.
A) Ketorolak
B) Asetaminofen
C) Aspirin
D) Diflunisal E) Celekoksib
Ketorolak cerrahi sonrası m orfinin yerine kullanılan NSAİ ilaçtır. G astrointestinal ve renal to ksisitesi kullanımını sınırlar. Opioid ihtiyacını post operatif dönemde azaltır. Antinflamatuvar amaçla kullanılmaz.
S ik lo o k s ije n a z izo fo rm 2 (COX-2) Inflamasyon hücrelerinin sitokinler ve büyüme faktörleri tarafından uyarılması sonucu indüklenir. Uyarı yoksa, enzim aktivitesi ve dolayısıyla sentez olmaz. Proinflamatuar prostaglandinlerin sentezinden sorumludur. R e la tif o la ra k COX1 s e le k tif o la n la r
D oğru cevap: A
Aspirin, indometazin, sulindak, tolmetin 25. Kardiyovasküler ve serebrovasküler to ksik etkileri nedeniyle ruhsatı iptal edilen nonsteroidal antienflam atuar ilaç hangisidir? A) Nimesulid
B) Dipiron
C) Sulindak
D) Rofekoksib E) Diklofenak
Rofekoksib, kardiyovasküler ve serebrovasküler yan etkileri (miyokard enfarktüsü ve trombotik inme insidansında artış) nedeniyle piyasadan çekilmiştir.
COX1 ve COX2’ye a fin ite s i e ş it o la n la r Naproksen, diklofenak R ela tif o la ra k COX2 s e le k tif o la n la r Nimesulid, nabumeton, tenoksikam, selekoksib, rofekoksib, etodolak, meloksikam, etorikoksib ve valdekoksib Doğru cevap: B
27.
Doğru cevap: D
26. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi relatif olarak COX1 selektif d eğ ild ir? A) İndometazin
A) COX-2 inhibitörü haricindeki NSAİİ’lar platelet agregasyonunu irreversibl inhibe ederler
B) Selekoksib
C) Sulindak
B ) Aspirin haricindeki NSAİİ'lar COX’un reversibl inhibitörüdürler
D) Tolmetin
C) Böbrek hastalığı olan hastalar için nonnefrotoksik bir NSAİİ seçilmelidir
E) Aspirin
UZUN ETKİLİ NSAIDİLER
D) Bazı NSAİİ’ler gastrik iritasyona neden olmaz E) NSAİİ’ler antipiretik etkileri olmalarına analjezik etkilerinden dolayı tercih edilirler
P iro ksika m (Felden Flash, O ksika m ) Vücuttan en yavaş elimine edilen (t1/2 50 saat) ve en uzun süreli analjeziklerden birisidir. Plazma proteinlerine yüksek oranda bağlanır bu yüzden bir çok ilaçla etkileşme gösterebilir. En sık görülen yan etki GIS bozukluklarıdır. Benzer ilaçlar gibi su ve tuz tutulmasına yol açabilir.
NSAİİ (nonsteroidal antiinflam atuar ila ç la rla rın farm akodinam ik özellikleriyle ilg ili ifadelerden hangisi doğrudur?
karşın
- Aspirin COX’un irreversibl inhibitörüdür. - COX-2 s e le k tif ajanlar dışındaki NSAİİ’ler gastrik iritasyona neden olurlar. -
N eredeyse hepsi n e fro to k s ik tir, antiinflamatuar ve antipiretiktir.
Doğru cevap: B
a na lje zik,
OTAKOIDLER
N onasetiilenm iş sa lisilatla r —>Salisil salisilat, sodyum salisilat, magnezyum kolin salisilat:
OTAKOİDLER
28. Aşağıdakilerden hangisi antiinflam atuar ajanların karakteristik özelliklerinden d e ğ ild ir?
31.
Salisilatlara cevap vermeyen inflam asyonun tedavisinde hangisi kullanılabilir?
A) Aspirin yüksek dozlarda ürikozüriktir
A) Feniibütazon
B ) Sülindakın yarı ömrü uzundur
C) Allopurinol
C) İndometazin frontal başağrısı yapar
B) Asetaminofen D) Probenesid E) Sulfinpirazon
D) ibuprofen, aspirinden daha güçlü antiinflamatuar etkilidir E) Fenilbutazon kısa süreli uygulamalarda ankilozan spondilit tedavisinde yararlıdır Aspirinin yüksek dozları ürikozüriktir. Sulindakın yarı ömrü uzundur, indometazinde ise SSS yakınmaları ve bunlardan biri olan frontal başağrısı sık görülür. İbuprofen aspirin ile eşit güçte bir antiinflamatuar ajandır. Fenilbutazon, oldukça toksik olduğundan ankilozan spondilit ve gut hastalığının kısa süreli tedavisinde tercih edilmelidir.
Diğer ilaçlara cevap yetersiz kaldığında feniibütazon kullanılır. Probenesid ve sulfinpirazon ürik asit reabsorpsiyonunu azaltır. Asetaminofende belirgin antiinflamatuar etki yoktur .allopurinolde antiinflamatuar etki yoktur Doğru cevap: A
32.
Doğru cevap: D
Hangi NSAI ilaç, hepatik metabolizmasını inhibe eder?
m ikrozom al
A) Piroksikam
B) Etodolak
C) Tolmetin
D) Sulindak
ilaç
E) Fenilbutazon 29. Aşağıdakilerden hangisi zayıf antiinflam atuar etki gösteren anilin türevi a ntip ire tiktir? A) ibuprofen
•
B) Aspirin
C) Sumatriptan
D) Kolşisin
• Çoğu NSAl’ler tro m b o s it fo n k s iy o n u n u inhibe eder. Hemostazı bozan diğer ilaçlara bağlı kanama olasılığını artırabilir.
E) Asetaminofen Asetaminofen basit ağrı tedavisi ve antipiretik olarak oldukça kullanışlıdır. Siklooksijenazın zayıf inhibisyonuna neden olduğundan zayıf antiinflamatuar etki gösterir.
f
• Çoğu NSAl'ler plazma proteinlerine yüksek oranda bağlanır. Fenilbutazon hepatik m ikrozom al ilaç metabolizmasını inhibe edebilir. Böylece bazı ilaçların renal atılımını değiştirebilir.
\ Z a y ıf a n tiin fla m a tu v a r ve a n a lje z ik : Parasetamol
NSAI ilaçlar; ACE inhibitörleri, furosemid ve hidralazinin ahtihipertansif etkisini azaltmaktadır.
Metamizol A n tiin fla m a tu v a r
ve
a n a lje z ik :
Salisilatlar Doğru cevap: E
İb up ro fe n Güçlü
Prostaglandin inhibisyonu; renal sodyum atılımının a zalm a sıyla , h ip e rta n s if u ya ra n la ra direncin bozulmasıyla ve renal lityum atılımının azalmasıyla sonuçlanabilir.
a n tiin fla m a tu v a r
ve
a n a lje zik :
Fenilbutazon İndometasin
33.
j
V Doğru cevap: E
Patent duktus arteriozusun kapanmasını hızlandıran güçlü siklooksijenaz inhibitörü hangisidir? A) Kolşisin
B) Probenesid
C) Allopurinol 30. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin yarı ömrü en uzundur? A) Diflunisal
D) Asetaminofen E) İndometazin
Siklooksijenaz inhibisyonu ile prostaglandin sentezinde azalma olur bu da duktus arteriozus kapanmasını sağlar. Gebelerde kullanılması.
B) Naproksen C) Mefenamik asit
Doğru cevap: E
D) Dipiron sodyum (metamizol) E) Feniibütazon Naproksen, ibuprofene benzeyen farmakolojik aktiviteye sahiptir. Yarı ömrü 14 saattir. Fenilbütazonun ki 3 gün kadardır. Mefenamik asit 4-6 saat, dipiron sodyum 4-7 saat yarılanma ömrüne sahiptir.
Doğru cevap: E
34.
Nonsteroidal antiinflam atuar ilaçlar m ideye nasıl etki eder? A) Mide salgısını artırır B) Pepsin salgısını artırır C) Mukus salgısını inhibe eder D) Mide kanlanmasını artırır. E) Etkisi yoktur
337
- Siklooksijenaz yolunu inhibe eder -
Lizozim membranını stabilize eder. Fakat MSS’ yi etkileyerek beta- endorfinlerin salınımını artırmaz. Glukokortikoidlerde ise bu etki vardır.
Doğru cevap: D NSAİD’lerin mide m ukozası üzerindeki to ksik etkileri şunlardır; 1) Mide mukozasındaki parietal hücrelerde toplanırlar ve mukus salgısını inhibe ederler, 2) M ukoza h ü cre le rin d e p ro s ta s ik lin ve prostag landinlerin sentezini inhibe ederek koruyucu bariyerin oluşmasını engeller, 3) Endojen vazodilatatör maddelerin sentezini inhibe etmeleri sonucu mide mukozasının kan akımını azaltırlar.
------------------------------------------------------------------- ,
ROMATOİD ARTRİT VE GUT TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR >____________________________________________________ 1.
A llo p ü rin o l kullanımı sonucu aşağıdaki ilaçlardan hangisinin etkinliği en az değişir? A)
Doğru cevap: C
6 -merkaptopürin
B) Azatiopürin
C) Xenon
D) Siklofosfamid E) Varfarin
35.
İndom etazinin d e ğ ild ir?
etkisi
aşağıdakilerden
hangisi
A) Frontal baş ağrısı
Xenon akciğer yoluyla değişmeden atılan genel anesteziktir, allopürinol ile etkileşime girmez. A k u t G ut A ta ğ ı T edavisinde K u lla n ıla n İlaçlar:
B) Su-tuz retansiyonu
•
NSAI —>Selekoksib, naproksen, sulindak, indometasin, etorikoksib
D) Kan basıncında düşme
•
Kolşisin
E) Konvülziyon
• Sistemik / intraartiküler glukokortikoidler
C) Hipoaldesteronizm
İn d o m e ta z in in su ve tuz reta nsiyo nu , fro n ta l baş ağrısı ve hipoaldesteronizm gibi etkileri vardır. Patent ductus arteriosus’un tedavisinde kullanılır. Epilepside kontrendikedir. Ayrıca GIS kanamalarına yol açar. Na’ ve H20 retansiyonu yaptığında kan basıncı yükselir.
• Anakinra R ekürrent A ta k P ro filaksisinde K ullanılan İlaçlar: •
NSAI
•
Kolşisin
Doğru cevap: D
36.
Non-steroid antiinflam atuar hangisidir?
antiinflam atuar etkilerine katkısı
ilaçların olmayan
A) Nötrofıl kemotaksininin inhibisyonu B) Prostaglandinlerin inhibisyonu C) Siklooksijenaz yolunun inhibisyonu ‘‘GUT Hastalığı Tedavisi" başlıklı tabloya bakınız.
D) Beta- endorfinlerin salınımı E) Lizozim membranının stabilizasyonu
D oğru cevap: C
NSAİD’ ler; -
N ötrofil kem otaksisini engeller
GUT Hastalığı Tedavisi Ü r ik o z lir ik İla çla r
Ü rik A s id s e n t e z in i B a sk ıla y a n İla çla r
A n t iin fla m a t u v a r İla ç la r
Probenesid
Allopürinol
NSAI
Benzbromaron
Febuksostat
Kolşisin
Sülfinpirazon Fenilbutazon
Steroid
Ü rat O k s id a z E n z im R e k o m b in a n ı Rasburicaz
İn te rlö k in -1 r e s e p t ö r a n ta g o n isti Anakinra
OTAKOİDLER
Antiinflamatuar analjeziklerin yaptığı gastropati, aside bağlı klasik peptik ülser hastalığından farklıdır. Şöyleki peptik ülser hastalığı H2 reseptör blokerlerine iyi cevap verdiği halde, söz konusu ilaçların yaptığı gastropati, bu ilaçlara yeterli cevap vermezler.
338
2.
Gut hastalığı tedavisinde aşağıdaki non - steroid antiinflam atuvar ilaçlardan hangisi kullanılm az?
OTAKOIDLER
A)
Piroksikam
C) Fenilbutazon
5.
A llo p u rin o l için aşağıdakilerden hangisinin doğru olma olasılığı en d üşü ktür?
B) Naproksen
A) Ksantin oksidazı inhibe eder
D) Tolmetin
B)
E) indometazin Tolm etin 2. kısa e tkili non - ste ro id a ntiinflam atuvar ilaçtır. ( 1 saat).G ut hastalığı tedavisinde etkisizdir. Trombositopeni oluşturabilir. İn do m e ta sin ile b irlik te to ksisite si en fazla olan NSAİ ilaçtır.
6 -Merkaptopürinin
yıkımını yavaşlatır.
C) Antiinflamatuar özelliği de vardır D) Tümör lizis sendromunda kullanılır E) Ürik asit üretimini azaltır Ü rik o z ü rik ila çla r; Bu gruptaki ilaçlar şunlardır
GUT T ed avisin de K u lla n ılm a ya n NSAİ İlaçlar:
• Allopurinol
• Aspirin • Tolmetin •
Diflunisal
Probenesid Sulfin pirazon -
• Apazon
Ürikozürik ilaçlar organik asitlerdir. Hem sekresyon hem de absorbsiyonu angellerler
- Allopurinol, ksantin oksidazı inhibe eder. Ürik asit üretimini azaltır.
D oğru cevap: D
3.
• •
- Allopurinol, gut tedavisinde proflaktik olarak kullanılır. Akut atakta kullanılmaz
Aşağıdakilerden hangisi gut tedavisinde kullanılan nonsteroid antienflam atuar ilaçtır?
- A llo p u rin o l 6- m erkaptopürin etkisini artırır
A) Naproksen
B) İndometazin
- Allopurinol’un antiinflamatuar özelliği yoktur.
C) Etodolak
D) Tolmetin
-
P ro b e n e s id , o rg a n ik a s itle rin s e k re sy o n u inhibe eder.
-
Probenesid, penisilin sekresyonunu azaltmak için geliştirilmiştir.
-
İndo m e ta zin ve m eto tre ksa tın sekresyonu probenesid ile yavaşlanabilir.
E) Sulindak İndometazin ve fenilbutazon siklooksijenazı inhibe etmeden dışında ürat kristallerinin fagosite olmasını da inhibe eder. İndometazin gut tedavisinde ilk ilaç olarak veya kolşisin etkili olmazsa ya da çok rahatsızlık verirse alternatif olarak kullanılır. Özellikle akut gut tedavisinde oldukça etkilidir.
-
Probenesid ürik asit reabsorbsiyonunu azaltır.
-
Bazı hallderde akut gut atağında fenilbutazon ve ibuprofen de başarıyla kullanılabilir.
Sulfinpirazon GIS’ten emilerek proximal tübülden ıtrah edilir.
-
S u lfin p ira z o n kontrendikedir.
Doğru cevap: B4
4.
Doğru cevap: C
A) Kolçisin
6.
B) indometazin
A) Aspirin
D) Merkaptoprin
C) Allopurinol
E) Febuksostat
K o lçisin ailevi akdeniz ateşi ve gut hastalığında kullanılabilen mikrotübül ihibitörüdür.
•
İndometazin vazokonstriktif etkisi de olan NSAİİ’dir.
•
Probenesid ürikozürik etkili gut ilacıdır.
•
M e rk a p to p rin a n tiin fla m a tu a r e tkisi de olan antineoplastik ilaçtır.
Doğru cevap: E
olanlarda
Kendini m etabolize eden enzimi inhibe eden ilaç hangisidir?
C) Probenesid
•
ü lse ri
- Allopurinol tümör lizis sendromu proflaksisinde kullanılır.
Aşağıdakilerden hangisi ksantin oksidazı inhibe ettiği için g ut tedavisinde faydalıdır?
K santin o ksid az ü rik a sit sentezinde önem lidir. Bu enzim in in h ib itö rle ri g ut tedavisinde kullanılır. Pürin yapıdaki ksantin oksidaz inhibitörü alloprinol, nonpürin yapıda olan ise febuksostat’tır.
peptik
B) Asetaminofen D) Probenesid E) Fenasetin
A llo p u r in o l, allo ksan tine dönüşür ve bu m etabolit ksantin oksidazı inhibe eder. Allopurinolün, alloksantine dönüşmesini ksantin oksidaz sağlar. Doğru cevap: C
7.
Aşağıdaki ajanlardan hangisi yoğun karın ağrısı ve diyareye yol açar? A) Aspirin
B) Kolsişin
C) Probenesid
D) İndometazin
E) Allopürinol
339
Kolsişin karın ağrısı ve kötü bir diyareye neden olabilir.
11.
Doğru cevap: B
Romatoid a rtrit tedavisinde siklosp orin kullanımı ile ilg ili ifadelerden hangisi doğrudur? A) Modifiye edici antiromatik ilaçlardandır OTAKOIDLER
-
B) IL-2 ve tümör nekroz faktör-alfa seviyelerini arttırır 8.
C) Bir çeşit siklooksijenaz inhibitörüdür
M ikrotübüler polim erizasyonu inhibe eden ajan aşağıdakilerden hangisidir? A) Allopürinol
B) Aspirin
C) Kolşisin
D) Probenesid
D) NSAİİ’lerden daha fazla antiinflamatuar etkisi vardır E) Etkisi çok kısa sürede görülmeye başlar (1 hafta)
E) İndometazin -
K o lşisin in tra s e lü le r tu b u lin e polimerizasyonunu inhibe eder.
-
Bunun sonucunda lökosit migrasyonu ve fagositoz inhibe olur.
-
NSAİİ’ler romatoid artritte inflamasyonu ve ağrıyı azaltırlar ama hastalığın progresyonu üzerine etkileri yoktur.
-
Siklosporin ise hastalığın progresyonunu modifiye edici bir ilaçtır.
b ağlanarak
L.
Doğru cevap: A
Doğru cevap: C
9.
Aşağıdakilerden hangisi kolşisine ait bir etkidir?
12. Altının temel hangisidir?
kullanım
alanı
A) Ürokozürik etkilidir
A) ilerlemiş romatoid artrit
B) Konstipasyon yapar
B) Akut gut
C) Polisitemi oluşturur
C) Kronik ankilozan spondilit
D) Hücre bölünmesini stimüle eder
D) Erken progresif romatoid artrit
E) Granülositlerin migrasyonunu inhibe eder
E) Kronik gut
K o lş is in , akut gutun profilaksi ve tedavisinde etkilidir. Hücre motilitesinde bir mikrotübüler protein olan tubuline bağlanarak polim orf nükleer lökositlerin migrasyonu (göçünü) inhibe eder.Kolsişin mitotik iğciklere bağlanarak hücre b ölünm esini inhibe eder. Ü rikozürik değildir, yan etkileri diyare ve karın ağrısıdır. K ro nik kullanım ı agranülositoz ve aplastik anemi yapar. Doğru cevap: E
10. Gut semptomlarıyla gelen bir hastanın öyküsünden her gün bebek aspirini aldığı öğreniliyor. Bu hastaya ve rilm elidir?
aşağıdaki
tedavilerden
hangisi
A ltın tedavisinin esas kullanım alanı, erken progresif romatoid artrittir. Özellikle de salisilatlara ve NSAİ tedavinin diğer tiplerine yanıt alınmadığı durumlarda kullanılır. Altın tedavisinin ilerlemiş romatoid artritte rolü çok önemli değildir. Akut ve kronik gut ya da ankilozan spondilit tedavisinde altın kullanılmaz. Gut tedavisinde kullanılan ajanlar arasında probenesid, kolşisin, sülfinpirazon, allopürinol, indometazin ve fenilbutazon sayılabilir. S u lin d ak, fenilbutazon ve indometazin, ankilozan spondilit tedavisinde kullanılan ajanlardır. Altın tuzları eklem harabiyetini durdurabilen tek ilaçtır. Doğru cevap: D
13. Romatoid a rtrit tedavisinde altın preperatı kullanım ıyla ilg ili ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Allopürinol verilmeli
A) İlaca cevap bir hafta içinde görülmeye başlar
B) Probenesid denenmeli
B) Altın makrofajların değiştirir
C) Aspirin kullanımı kesilmeli çünkü küçük dozları ürik asit sekresyonunu inhibe eder
-
Sadece aspirini kesmek semptomları düzeltecektir.
Doğru cevap: C
kabiliyetlerini
D) Sadece enjeksiyon şeklinde uygulanabilir
E) Düşük doz indometazin başlanmalı Düşük doz aspirin ürik asitin sekresyonunu inhibe eder ve kan seviyesini yükseltir.
fonksiyonel
C) Nontoksik olmasından dolayı hastalar ilacı iyi tolere ederler
D) İlaca gerek yoktur, sadece diyet düzenlemesi yapılır
-
aşağıdakilerden
E) Etkinliği çok iyi olmadığından hastalar uzun süre kullanmazlar - A ltın b irk a ç a ylık k u lla nım ın da n sonra cevap alınabilen b ir tedavi şeklidir. -
Etki mekanizmasının makrofajların fonksiyonlarını inhibe etmesi olduğu düşünülüyor.
Doğru cevap: B
340
Y av aş e t k il i a n t ir o m a t iz m a l ila ç la r
OTAKOIDLER
• Hastalığı yavaşlatıcı etki 4 haftadan 1 yıla kadar zamanda ortaya çıktığı için bu adı alırlar. • Bu grupta immünosüpresifler, şelatörler, antimalaryal ilaçlar, altın gibi ilaçlar bulunmaktadır.
Sirolimusun FKBP-12’ye bağlanması sonucu bir protein kinaz olan mTOR (rapam isinin m em elilerdeki hedefi) kinaz, inhibe eder. mTOR kinaz inhibisyonu sonucu hücre siklusunda G1 —►S fazına geçişi inhibe olur.. L e flu n o m id : Pürin sentezinden daha çok pirimidin sentezinin inhitörü olan bir ön ilaçtır.
• Metotreksat, irreversibl harabiyet meydana gelmeden önce kullanılırsa, ana semptomları engelleyen önemli bir immünsüpresifdir. Lupus n efriti, romatoid a rtrit, vvegener granülomatozunda etkindir. Metotreksat, d ih id ro fo la t re d ü k ta z in h ib itö rü d ü r. M etotreksat
kullanılırken, toksik etkilerin önlenmesi için lökovorin ile güçlendirme tedavisi yapılmaktadır. • Antimalaryal ilaçlar (klorokin ve hidroksiklorokin) Romatoid artrit ve SLE tedavisinde kullanılabilir. Bunlar m itojenlere karşı T lenfositlerinin cevabını baskılar, lö k o s it k e m o t a k s is in i a za ltır, liz o z o m m e m b ra n stabilizasyonu yapar.
Romatoid artrit tedavisinde kullanılır. M ikofenolat M ofetil: Ön ilaçtır. Vücutta mikofenolik asite dönüşerek etkir. Etki mekanizması azotiopürine benzer. (Pürin sentezini İMP dehidrogenaz enzimini bloke ederek etki gösterir.) Böbrek, KC, Kalp transplantasyonunda (Azotiyopürinden daha az toksik olduğu için) kullanılır. Doğru cevap: D
• Altın, parenteral olarak orotiom alat ve orotioglukoz form ’da kullanılan bir ilaçtır. Sjögren sendromu, romatoid artritte endikedir. En sık görülen yan etkisi dermatid ve mukoza iltihaplarıdır. Nefrotoksik, hepatotoksik ve kemik iliğini başkalayıcı etkileri de vardır.
15.
• Penisillamin, Penisilinin bir m etabolitidir. Lenfosit membran reseptörleri ile etkileşerek artropatiyi azaltır. Yan etki olarak proteinüri, döküntü ve aplastik anemi, SLE benzeri nefrit. • Sülfasalazin, ilk önce kolitis ülseroza’nın tedavisinde k u lla n ılm ış t ır . R o m a to id a r t r it t e d a v is in d e etkilidir. Yan etkisi GIS intoleransı, baş dönm esi ve fotosensitivitedir.
• Levamisol, immünostimülan özelliğinden dolayı romatoid artrit tedavisinde kullanılabilir.
İD: 08İ098 14.
Aşağıdaki im m ün su presif ilaçlardan hangisinin prim er endikasyonu rom atoid a rtrittir? A) lnfliximab
B) Takrolimus C) Sirolimus
D) Leflunomid E) Mikofenolat mofetil Siklosporin: siklo filin adlı proteine bağlanarak kalsinörin adı verilen sitoplazm ik fosfatazı inhibe eder.
Romatoid a rtrit için non-steroid anti inflam atuar ilaç kullanan hastalarda peptik ülser tekrarlarını önlem ede aşağıdaki ilaçlardan hangisi en s e le k tiftir? A) Alüminyum hidroksit
B) Metoklopramid
C) Mizoprostol
D) Omeprazol E) Ranitidin
PROSTAGLANDİNLERİN KLİNİK KULLANILMASI 1. O b s te trik : PGE2 ve PGF2a uterusun kontraksiyonundan sorumludur. PGE2 (dinoproston), hamilelik oksitosinde indüklemeden önce termde serviksin olgunlaşm ası için kullanılır. PGE2 ve PGF2a hamileliğin ikinci trimesterinde düşük yapmak için kullanılabilir. Termde hamileliği indüklemek için etkili olm alarına rağmen bu amaçla kullanılan o ksitoksiklerden daha fazla yan etkileri (mide bulantısı, kusma, ishal) vardır. 2. Pediartri: PGE1 büyük damar transpozisyonu olan infantlarda patent duktus arteriozusun devamı için cerrahi müdahaleye kadar infüzyon şeklinde verilir. 3. D iy a liz : P ro stasiklin (PG F2) (epop ro seten ol) ağır pulmoner hipertansiyonda kullanılır. Diyaliz makinelerinde trombosit agregas yonunu önlemek için de kullanılır.
Kalsinörin aktif T-Lenfositlerin IL-2 üretiminde rol alan transkripsiyon faktörü NFAT (aktive T lenfositlerin nükleer faktörü) aktivasyonunu sağlarlar.Siklosporin nefrotoksik ilaçlardan biridir.
4. NSAİD kullanım ına bağlı peptik ülser: Misoprostol (PGE1) analoğu artrit için yüksek doz nonsteroidal antiflamatuar ilaç olan ve buna bağlı ülser hikayesi olan hastalarda peptik ülser gelişiminin önlenmesi için kullanılır.
T a kro lim u s (FK-506): Etki mekanizması siklosporine benzer ama farklı olarak diğer bir immünofilin olan FKBP1 2 ’ye bağlanarak kalsinörin inhibisyonu yapar
5. Ü ro loji: PGE1 (alprostadil) impotans tedavisinde kullanılır.
S ir o lim u s : (R a p a m is in ) F K B P -1 2 ’ye b a ğ la n a ra k (T a c ro lim u s la aynı p ro te in e b a ğ la n ır) k a ls in ö rin in h ib is y o n u ya pm aksızın protein kinaz inhibisyonu yapar.
6.
O fta lm o lo ji: Latanoprost (PGF2 türevi) glokom tedavisinde kullanılır.
Kadın doğumda da mizopnostül değer indüksiyonu ve özellikle Ex teminasyonunda kullanılmaktadır.
Doğru cevap: C
341
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi sitozin m onofosfat dehidrogenaz enzim ini inhibe ederek rom atoid artritte e tkin lik sağlar? A) Mikofenolat mofetil
19. Romatoid a rtrit tedavisinde kullanılan aşağıdaki ilaçlardan hangisi hastalarda sekonder enfeksiyon riskini artırmaz? A) Abatacept
B) Adalimumab
B) Rituksimab
C) Metotreksat
C) Adalimumab
D) Rituksimab
D) İnfliksimab
E) Leflunomid
E) Etanercept
M ik o fe n o la t m o fe til a k tif form u m iko fe no lik asit dönüştükten sonra sito zin m o n ofo sfa t dehidrogenaz enzimini baskılayarak lökositlerin endotel hücrelerine adezyonunu inhibe eder.
R ituksim ab B lenfositlerin CD 20 bölgesini hedef alan monoklonal antikordur, romatoid artrit tedavisinde kullanılır. Klinik kullanımı sırasında, tü b e rk ü lo z yada lenfom a riskinde artışa neden olmaz.
T lenfosit proliferasyonunu baskılar SLE ve B ehçet hastalığı tedavisinde kullanılabilir.
TNF alfayı bloke eden ilaçlar adalimumab, infliksim ab ve etanercept ise enfeksiyon özellikle tüberküloz riskinde artışa neden olabilirler.
Doğru cevap: A Doğru cevap: B 17. A ntijen sunan hücrelerdeki CD 80 ve 86 bölgesine bağlanarak T hücrelerinin aktivasyonunu engelleyen rom atoid a trit ilacın aşağıdakilerden hangisidir? A) Azatiopürin B) Klorokin C) Abatacept D) İnfliksimab E) Etanercept A b a ta c e p t T h ü c re le rin in aktivasyonunu engelleyen CTLA-4 antijeni ile insan IgG karışım ı rekom binan modülatördür. T hücrelerine antijen sunan hücrelerdeki CD 80 ve 86’ya bağlanarak, T hücrelerinin üzerindeki CD 28’e bağlanmalarını engeller. T hücre aktivasyonun baskılar. Ciddi rom atoid a tritin tedavinde kullanılabilir, üst solunum yolu enfeksiyon riskini artırır. Nadiren anafilaksi yaratabilir. Doğru cevap: C
18. Romatoid a rtrit tedavisinde kullanılan ilaçlardan hangisi d ih idroo ro ta t dehidrogenaz enzim inini inhibe eder? A) Metotreksat B) Klorokin C) Siklosporin D) infliksimab E) Leflunomid L e flu n o m id aktif metaboliti aracılığıyla d ih id ro o ro ta t dehidrogenazı inhibe ederek. T hücre proliferasyonunu baskılar ve TNF-alfaya bağımlı nükleer faktör kappa aktivasyonunu azaltır. Metotreksatla birlikte rom atoid a rtrit tedavisinde kullanılır.
Doğru cevap: E
OTAKOİDLER
16.
f
ANTİBİYOTİKLER
_
\
N ö r o m u s k ü le r B lo k a j Y a p a n A n t ib iy o t ik le r • Linkom isin • A m inoglikozidler
Antibiyotikler etki derecelerine aore iki aruba ayrılırlar:
• Polim iksin B
J
V* Bakteriyostatik
Bakterisid
Eritromisin Linkozamidler Tetrasiklinler Kloramfenikol Sulfonamidler Etambutol Nitrofurantoin Novobiosin
6-taktamlar Aminoglikozidler Vankomisin Amfoterisin B Fluorokinolonlar Rifampin Ouinupristin-dalfopristin Metronidazol Basitrasin INH Pirazinamid Polimixin
.....
t
T e r a t o j e n ik O lm a y a n A n t ib iy o t ik le r • B e ta-lak tam lar • M a k ro lid le r • Linkozam idler
J
Vs
t
N ö r o m u s k ü le r B lo k a j Y a p a n A n t ib iy o t ik le Su lfo n am id le r ve su lfo n lar (lepra ilaçları) A n tim a lary alle r (Prim akin)
Vücuttan atılım yolları:
Fluorokinolonlar A n alje zik le r (S a lisila tla r, Am inopirin, Dipiron)
Böbrek
Karaciğer (Safra)
• • < • • • • •
• • • • • • •
p-laktamlar Aminoglikozidler Kinolonlar Sülfonamidler Bazı tetrasiklinler Vbnkomisin Polimiksin Etambutol
N itro fu ra n to in
Makrolidler Linkozamidler Kloramfenikol Minosiklin / Doksisiklin Rifampin Fusidik asit INAH
Kloram fenikol N a lid ik sik asid Kinidin Dim erkaprol N ifu r tim o k s
Antibiyotiklerin etki mekanizmaları Bakteri Hücre Duvar Sentezini Bozanlar Penisilinler
Membran Permeabilitesini Bozanlar Poümiksinler
Ribozomal Protein Sentezini Bozanlar
Genetik Materyali Etkileyenler
İnterm ediyer Metabolizmayı Bozanlar
Tetrasiklin
Kinolonlar
Sulfonamidler izoniazid
Sefatosporinler
Daptomisin
Makrolidler
Metronidazol (kısmen)
Aztreonam
Amfoterisin B
Ketolidler
Rifampisin
Etambutol
Nalidiksik asid
PAS
Imipenem
Ketokonazol
Klindamisin
Meropenem
Flukonazol
Kloramfenikol
Nistatin
Quinopristin Dalfopristin Linezolid Aminoglikozidler
Basitrasin Vankomisin Teikoplanin Fosfomisin Sikloserin
Spektinomisin
343
Penisilin grubu a n tib iyo tikle r aşağıdakilerden h angisinin antim etabolitidir? A) Folik asit
B) Fosfatidiletanolamin
C) Glisin
D) N-asetil muramik asit
"N
r
Aside dayanıklı o ld u ğ u n d a n oral alım a uygundur
)
D oğal penisilinler
E) D-alanil-D-alanin Bu soruya cevap verebilmek için beta laktamların etki mekanizmasını bilmek gerekir.
Penisilin G Penisilin V
(3-laktam Antibiyotiklerin Etki Mekanizmaları: 1. p -la kta m a n tib iy o tik le r; açil-D alanil D-alanin analoğudurlar ve transpeptidaz enzimini asetilleyerek irreversibl olarak inhibe ederler. Böylece murein sentezi (pentapeptitin alanini ve pentaglisinin glisini arasındaki terminal peptit bağının oluşumu önlenir) bloke olur. f
Antistafilokoksik ila çla r Kloksasilin
\
Dikloksasilin
Transpeptidaz enzimlerinin pek çok tip i bulunmaktadır. Bütün bu enzimlere; Penisilin Bağlayan Proteinler (PBP) denir. Penisilinler genellikle PBP1 ve 3'e bağlanırlar ve bu nedenle bakteride m o rfo lo jik (sferoplast formasyon, uzun - filam entöz oluşumlar) değişiklikler oluştururlar.
Metisilin
Nafsilin Okzasilin
J
V
Yukarıdaki açıklamadan da anlaşılacağı gibi beta laktam antibiyotikler; alanin antimetabolitidir. 2. P e n is ilin le r; ayrıca bakteri çeperindeki otolizleri (murein hidrolaz) aktive ederek hücre duvarını yok etmektedirler.
Genişletilmiş spektrum —►
Ampisilin Amoksisilin
D oğru cevap: E
2.
Beta-laktam mekanizmayı gösterirler?
a ntib iyo tikler aşağıdaki bozarak bakterisidal
hangi etki
A) Glukozaminin N-asetilasyonu B) Muranik asitin N-asetilasyonu C) Monosakkaritleri polimerizasyonu D) Ribozomal protein sentezini E) Transpeptidasyon reaksiyonu • Beta-laktam antibiyotikler peptidoglikan sentezindeki transpeptidaz reaksiyonunu bozarak bakteri hücre duvarı sentezini bloke ederler. Doğru cevap: E
Am oksisilin+Klavulanik asit A m pisiiin+S ülbaktam Genişletilmiş spektrum Azlosilin Karbenisilin Mezlosilin Piperasilin Tikarsilin Tikarsilin+Kluvanik asit P iperasilin+ tazobaktam Penisilinaza dayanıklı İD: 08s106
Penisilinler
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
1.
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
344
3.
Penisilin ve sefalosporinler hakkında hangisi ya nlıştır?
6.
Probenesid aşağıdaki mekanizmalardan hangisiyle kandaki penisilin seviyesini yükseltir?
A) Nafsilin ve sefaperazon’un ana eliminasyon yolu safrayla atılımdır B ) Penisilinler
polar moleküllerdir enzimleri ile metabolize olmazlar
ve
A) Penisilinin santral sinir sistemine alimim bloke eder.
karaciğer
B ) Glomeruler filtrasyon hızını düşürür.
C) Penisilinin tübüler sekresyonunu bozar.
C) Bu tür ilaçların oral biyoyararlanımı mide asidine dayanabilmelerine bağlıdır
D) Penisilinin absorbsiyon hızını arttırır. E) Karaciğerdeki eder.
D) Penisilin prokain tuzu olarak alınırsa yarı ömrü uzar E) Sefalosporinler çoğu penisiline göre daha fazla kan beyin bariyerini geçerler Penisilinler beyin omurilik sıvısına geçerler ve menenjit tedavisinde etkilidirler. Birçok birinci ve ikinci kuşak sefalosporin kan beyin bariyerini geçemez.
P450
enzimini
inhibe
Probenesid beta laktam antibiyotikler gibi zayıf asitlerin tübüler sekresyonunu bozar. Doğru cevap: C
6.
Psödomanas, proteus, enterobakter, kiebsiella, serratia, stenotrafom anas ve diğer gram negatif basillere karşı gentam isin sülfatla beraber aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi kullanılm alıdır?
D oğru cevap: E
4.
sitokrom
Penisilin türle ri ite ilg ili olarak aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?
A) Beta laktam antibiyotikler A) Penisilin V, penisilin G’ye göre aside daha dayanıklıdır ve oral kullanım için tercih edilir.
B ) Makrolidler
C) Oksazoladinonlar
B) Penisilin G parenteral tedavi için tercih edilir.
C) Benzatin penisilin G sifiliz tedavisinde tekrarlayan romatik ateşte tercih edilir.
D) Streptograminler
ve
E) Sülfonamidler
D) Karboksipenisilinler pseudomonas aeruginosa’ya karşı etkilidirler.
• Gentamisin beta laktam antibiyotiklerle sinerjistik etki oluştururlar.
E) Aminopenisilinler, stafilokoklar tarafından salgılanan beta-laktamazlara karşı dayanıklıdırlar.
•
D oğru cevap: E
Beta laktam antibiyotikler hücre duvar sentezini bozarak g en ta m isin in hücreye daha fazla penetrasyonunu sağlar.
Doğru cevap: A 5.
Beta-laktamaz inh ibitö rle ri aşağıdaki hangi beta - laktamazlara karşı en etkilid ir? A) Sitrobakter
7.
Aşağıdakilerden hangisi N. gonorrhea’ ya karşı antibakteriyel etkisi olan b ir beta-laktamaz inh ibitö rü dü r?
B) Enterobakter C) Psödomonas D) Serratia E) Stafilokokus
A) Tazobaktam B) Mesilinam C) Klavulanik asit D) Moksolaktam
•
•
Beta-laktamaz inhibitörleri stafilokokların, hemofilus influenza, neisseria gonore, salmonella, sigella, e sch e rich ia coli ve kie b sie lla p n ö m o n ia ’nın sentezlediği Ambler sınıf A tipi beta laktamazlara daha etkilidirler. Enterobakter, sitrobakter, serratia ve pnödomonasların sentezlediği sınıf C tipi beta-laktamazlara çok etkili değillerdir.
D oğru cevap: E
E) Sulbaktam Beta laktamaz inhibitörlerinin antibakteriel etkinlikleri düşük olduğu için genellikle bir beta-laktam ile kombine preparatlar şeklinde bulunur. Beta-laktamaz inhibitörleri: 1- K lavulanik asit: En güçlüsüdür. 2- Tazobaktam 3- Sulbaktam : N.gonorrhoeae’ya karşı antibakteriyel etkisi vardır. Sulbaktam mide-barsak kanalından klavulonik aside göre daha az emilir. Bu nedenle ampisilin ile kombinasyonu kompleks oluşturularak ön ilaç haline getirilmiş ve oral kullanıma sunulmuştur. D iğer ko m b in a s y o n la ra ö rn e kle r: • klavulanat - amoksisilin
I 3415
• Tikarsilin - klavulanat
f
_
\
1. Metisilin 2. Nafsilin 3. İzo ksazo lil p e n is ilin le r (oksa silin , kloksa silin , dikloksasilin): Oral olarak kullanılabilirler.
J
A n tip s ö d o m o n a l p e n is ilin le r:
D oğru cevap: E 8.
Aşağıdaki penisilinlerden n e fro to k s ik tir?
fa n ti-s ta p h ilo k o k k a li
Bu grup ilaçlar; esas olarak penisilin G’ye dirençli Staph aureus ve epiderm idis infeksiyonlarında kullanılırlar.
Sulbaktam tek başına Acinetobacter cinsi bakterilere karşı etkili bir yapıdır.
V
dayanıklı
hangisi
en
Hepsi parenteral kullanılırlar (karindasilin ve karfesilin ise oral olarak), p-laktamazlara dayanıklı değildirler ve S. Aureus tedavisinde kullanılmazlar. 1. K a rbo ksip en isilin le r (karbenisilin, karindasilin, karfesilin, tikarsilin)
A) Amoksisilin B) Ampisilin
2. A s ilü re id o p e n is ilin le r (m e zlosilin , p ip e ra silin ): Psödomonas’a karşı daha güçlüdürler. Kleibsiella’ya karşı etkilidirler (karboksipenisilinler etkisizdir). Her iki durumda da en güçlüsü p iperasilin’dir.
C) Kloksasilin D) Dikloksasilin E) Metisilin • Metisilin en nefrotoksik penisilindir.
D oğru cevap: B
D oğru cevap: E 11. 9.
Pseudomanaslara karşı e tkinliği en düşük olan ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
Böbrekler tarafından metabolize edilen ve renal fonksiyonları azalmış hastalara düşük doz verilm esi gereken penisilin hangisidir?
A) Karbenisilin
A) Amoksisilin
C) Piperasilin
B) Kloksasilin
D) Mezlosilin
C) Dikloksasilin
E) Karindasilin
D) Nafsilin E) Oksasilin •
Nafsilin safra yoluyla
•
Oksasilin, dikloksasilin ve kloksasilin böbrek ve safra yoluyla
B) Azlosilin
Karbenisilin psödomanaslara karşı etkinliği en düşük olan penisilin türevidir. Psödomanaslara karşı etkinliği en yüksek olanlar azlosilin ve piperasilindir. Bu gruptaki ilaçlar aminoglikozidlerle birlikte kullanıldığında aynı sıvı içerisinde verilmemelidir. Farmasötik etkileşimle çökelti oluştururlar.
• Amoksisilin ise böbrek yoluyla itrah edilir. •
Kreatinin klerensi 10m Lr/dk’nın üzerine çıkarsa amoksisilin dozu azaltılır.
D oğru cevap: A
10. Aşağıdaki penisilinlerden hangisinin p-laktamaz salgılayan stafilokoklara karşı yeterli etkisi y o k tu r?
D oğru cevap: A
12. A) Nafsilin B) Azlosilin C) Metisilin D) Oksasilin
Gentam isinle kom bine edildiğinde Pseudomonas aeroginosaya karşı s in e rjis tik etkileşen a ntib iyo tik hangisidir? A)
Vankomisin
C)
Polimiksin
E) Dikloksasilin Bu soruda cevap a zlo s ilin 'd ir. Ç ünkü a zlo silin psödom onaslara karşı kullanılan bir p e n isilin d ir ve stafilokoklara karşı belirgin etkisi yoktur.
B) Neomisin D) Tikarsilin E) Penisilin G
Tikarsilin antipseudomonal etkilidir ve gentamisinle kombine edildiğinde etkisi artar. Bu iki ilaç sinerjistik etkileşirler.
Doğru cevap: D
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
B-laktam azlara p e n is ilin le r:
• Piperasilin - tazobaktam • Sefaperazon - sulbaktam
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
13. Hücre duvarlarını kaybederek penisiline direnç gösteren bakterilerde hangi tü r dirençten bahsedilebilir? A) Çapraz direnç
Renal yetmezlikte eğer imipenem dozu düşürülmezse ciddi santral sinir sistemi toksisitesi olur, imipenem atılımı probenesidle inhibe olmaz ancak penisilin atılımı inhibe olur. D oğru cevap: E
B) Ekstrakromozomal direnç C) Genetiğe bağlı olmayan direnç D) Genetiğe bağlı direnç
16. Silastatinin inhibe ettiği enzim hangisidir?
E) Kromozomal direnç A) Dehidropeptidaz
Penisilinler peptidoglikan sentezini engellemektedirler. Lizozim etkisi ile peptidoglikan tabakası erir. Ortaya çıkan sferoplast, protoplast ve bakterilerin L biçimleri penisiline dirençli olurlar. Bu olay genetiğe bağlı değildir.
B) Glutatyon redüktaz C) Asetil transferaz D) Glukoz
D oğru cevap: C 14.
Beta laktamazı indüklem e gücü yüksek olan beta laktam a ntib iyo tik aşağıdakiierden hangisidir? A)
6
fosfat dehidrogenaz
E) Endonükleaz
Karbensilin
B) Imipenem
C) Piperasilin
D) Sefataksim
imipenem, karbapenem türevi bir antibiyotiktir. Böbrekte dehidropeptidaz adı verilen bir enzim ile inaktive edildiğinden dehidropeptidazı inhibe eden silastatin sodyum ile kombine edilerek kullanılır. Doğru cevap: A
E) Sefsulodin İmipenem, klavulonik asid, moksalaktam, sefamandol, sefoksitin ve seftazidinin beta laktamazları indükleme güçleri çok yüksektir.
17. Beta laktamaza dayanıklı olup böbreklerden inaktivasyona uğramaması için silastatin ile kom bine edilen antib iyo tik hangisidir? A) Vankomisin
D oğru cevap: B
B) Aztreonam
C) Rifampin 15. İmipenem ya nlıştır? A) Metisilin etkisizdir
hakkında
rezistan
aşağıdakiierden
Stafilokok
hangisi
enfeksiyonunda
B) İmipenem ve penisilinler arasında çapraz allerjik reaksiyonlar olabilir C) Geniş antibakteriyel spektruma sahiptir D) Böbreklerden atılımı probenesitle inhibe olmaz E) İmipenem metabolize olduğu için yetmezliğinde doz azaltımı gerekmez
böbrek
D) Kloromfenikol E) imipenem
İm ipe ne m : Beta-laktam azlara dayanıklıdır, i.v. yolla kullanılır, menenjit olgularında BOS’a geçebilir. Penisilinaz üreten Gram (-) basillere, anaeroblara ve gram (+) lere etkilidir. Penisilinlere veya sefalosporinlere dirençli hastalarda kullanılabilir. Etki spektrumu en geniş beta laktam antibiyotikdir. imipenem dihidropeptidaz enzimi tarafından metabolize edildiğinden, etkinliğini artırmak için bu enzimi inhibe eden silastatin ile beraber kullanılır. Meropenemin ise silostatin ile kombine edilmesine gerek yoktur.
r
~\ Hücre duvarı sentezi' DNA replikasyonu
Siklosporin Basitrasin Beta laktamlar Glikopeptitler •
^Kinolonlar Nitroimidazoller
DNA-bağımlı RNA polimeraz
Folik asit metabolizması Trimetoprim Sülfonamidler Sülfonlar
Protein Sentezi Aminoglikozidler
Hücre membranı Pollimiksinler
Makrolidler (PABA) Paraam inobenzoik asit
Unkozamidler Streptogram inler Amfenikoller
A n tib iyo tikle rin e tki mekanizmaları
“A n tib iy o tik le rin e tk i m eka nizm aları’’ başlıklı şekile bakınız. D oğru cevap: E
Penisilin allerjisi olan birinde diğer penisilin türlerinden de kaçınılm alıdır. Bu tür hastalarda sefalosporin de kullanılmamalıdır. Penisilinler ve aztreonam arasında çapraz reaksiyon yoktur. O nedenle aztreonam kullanılabilir. Doğru cevap: D
18.
Aşağıdaki edilm ez?
ilaçlardan
hangisi
A) Vankomisin
o to to ksik
kabul
B) Streptomisin
C) Sisplatin
D) Aspirin
21. İlaç a lle rjisi olm ayan erişkin b ir m eningokokal m enenjit tedavisinde kullanılm alıdır?
E) Ampisilin
A) Sefazolin
Bu kritere göre sınıflandırm aya bakalım:
B) Tikarsilin C) Metisilin
A m p isilin bir penisilindir. Penisilinlerin ototoksik olmak gibi bir özellikleri yoktur. Seçeneklerdeki diğer ilaçlara ve önem li yan etkilerine bakalım: • V a n k o m is in : Belirgin ototoksik ve nefrotoksik etkiortaya çıkartır. Ayrıca yaygın histamin salınımına bağlı olarak “kırmızı adam” sendromu oluşturur. •
•
Streptom isin: Biraminoglikoziddir. Aminoglikozidler hem işitm e hemde denge üzerinde irreversibl toksik etki oluştururlar. Bu ilaçlar aynı zamanda nefrotoksiktirler. S isp la tin : Bu bir antineoplastik ilaçtır. Tüm diğer antineoplastik ilaçlardan farklı olarak, belirgin ototoksik etki ortaya çıkartır. Bu ilaç aynı zamanda befrotoksiktir ve en fazla kusma oluşturan kanser ilacıdır.
• A sp irin : Yüksek dozda reversibl ototoksik bulgular oluşturabilir. Hatta aspirin intoksikasyonunun en erken bulgusu tinnitustur. D oğru cevap: E
19.
Stafilokoklarla oluşan deri lezyonu hangisi ile tedavi edilm elidir? A) Nafsilin
B) Penisilin G
C) Aztreonam
D) Amoksisilin E) Silastatin
Stafilokokların deri enfeksiyonu sistemik enfeksiyona dönüşebildiğinden çabuk tedavi edilmelidir. Penisilin G ve amoksisilin penisilinazlarla yıkılır. Aztreonam sadece gram negatiflere etkilidir. Nafsilin penisilinazlara dayanıklıdır ve birçok Streptokok ve Stafilokoka karşı etkilidir.
D) Sulbaktam E) Penisilin G M eningokok ve p nö m o kokla rla oluşan m en en jitte erişkinlerde penisilin G kullanılm alıdır. Ancak gram negatiflerle olan menenjitte yeterli değildir. Doğru cevap: E
22.
Pseudomonas aeroginosa enfeksiyonlarında aşağıdaki ilaçlardan hangisi genellikle etkili olmakla beraber penisilinazlara duyarlıdır? A) Seftriakson
B) Penisilin V
C) Penisilin G
D) Tikarsilin E) imipenem
Tikarsilin geniş etki spektrumlu penisilindir. Pseudomonas aeroginosa da dahil birçok gram negatif enfeksiyonda etkilidir. Ancak klavulanik asitle beraber alınırsa bu etkisi artar. Tikarsilin geniş spektrumludur ancak penisilinazlara duyarlıdır. Doğru cevap: D
23. Gram negatiflere karşı çok az etkinliğe sahip penisilinazlara duyarlı, mide asidine dayanıklı ve Streptokok enfeksiyonlarında kullanılan ilaç hangisidir? A) Ampisilin B) Tikarsilin C) Penisilin G D) Penisilin V E) İmipenem
D oğru cevap: A
20.
hastada hangisi
Daha önce penisilin allerjisi olduğu bilinen kimsede gram negatif bakteriem ide hangisi kullanılm alıdır?
P e n is ilin V ve p e n is ilin G Streptokoklara karşı eşit etkinliktedir. Penisilin V mide asidine dayanıklıdır oysa penisilin G dayanıksızdır. Penisilin V oral etkilidir ve sadece Streptokok ve oral patojenlerin yaptığı enfeksiyonlarda kullanılır.
A) Sefazolin
B) Imipenem + silastatin
Doğru cevap: D
C) Ampisilin + sulbaktam
D) Aztreonam
E) Tikarsilin + klavulanik asit
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
347
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
~cö“Tf
1
3<
24. Aşağıdaki antim ikrobiyal ilaçlardan hangisi diğer endojen ya da eksojen m addelerin metabolizmasını etkilem ez?
27.
Penisilin allerjisi olan şahısta gonore tedavisinde hangi a ntib iyo tik düşünülm elidir? A)Amikasin
A) Rifampisin
B) Spektinomisin
C) Tobramisin
D) Neomisin
B) Ketokonazol
E) Gentamisin
C) Kloramfenikol D) Ampisilin E) Eritromisin Kloram fenikol, ketokonazol ve eritromisin karaciğerdeki ilaç metabolize edici sistemleri inhibe eder. Rifampisin bu tür enzimleri indükler (etkinliğini arttırır). Ampisilinin bu tür etkileşimi yoktur. D oğru cevap: D
S p e k tin o m is in sadece gonore tedavisinde ve etken, penisilin’e rezistan ya da hasta penisilin’e allerjik olduğu taktirde onun yerine kullanılır. 4 g İ.M. dozunda tek enjeksiyonla gonore olgularının yaklaşık %90’ınında şifa sağladığı bildirilmiştir. Doğru cevap: B
28.
25. Penisilinlere karşı hipersensitivite testi için subkutan olarak hangi maddenin m ajör olarak uygulanm ası en uvaun olur? A) Penisilloik asit solüsyonu C) 6 -aminopenisilloik asit 1
E) Penisilin V'nin solüsyonu
1
ml’de ml’de
dayanıklı
olm ayan
penisilin
A) Benzil penisilin
B) Azidosilin
C) Propisilin
D) Fenoksimetil penisilin E) Fenoksietil penisilin
Aside dayanıklı penisilinler 6 -APA çekirdeği üzerinde benzil grubu yerine fenoksi grubu içerirler.
B) Benzilpenisoil-poli-L-lizin D) Penisilin G’nin solüsyonu
Mide asidine hangisidir?
1 0 .0 0 0
10 0 0
ünite içeren ünite
içeren
Doğru cevap: A
29.
Penisilinlere hipersensitivite testi için cilt testinde Penisilin G veya V’nin kullanılması hem güvenilir değildir, hem de tehlikelidir, ciddi anaflaktik reaksiyon gelişebilir. Onun yerine test materyali olarak penisilinlerin majör antijenik determinantının bir türevi olan benzil penisoil-poli-L-lizin (PPL) solüsyonu tercih edilmelidir.
Aşağıdaki a ntib iyo tiklerin hangisi klinik endikasyonu ile yanlış olarak e şle ştirilm iştir? A) Penisilin G: Klebsiella pneumonia pnömonisi B) Karbenisilin: Pseudomonas (Beta-laktamaz negatif) bağlı enfeksiyonları
aeruginozaya üriner sistem
C) Ampisilin: Hemophilus influenzaya bağlı (Betalaktamaz negatif) bakteriyel menenjit
D oğru cevap: B
D) Penisilin G: Treponema palliduma bağlı sifiliz E) Sefazolin: Stafilokoksik osteomiyelit
26.
Trepanoma pallidum ’a maruz kalmış olanlarda hastalık gelişm em esi için profilakside kullanılan ilk seçenek hangisidir? A) Penisilin B) Ampisilin
Klebsiellaya penisilinler değil sefalosporinler etkilidirler. Doğru cevap: A
30.
Kızıl tedavisinde hangisi kullanılır?
C) Seftriakson
A) Penisilin
D) Rifampin
C) Eritromisin
•
S eftriakson; N. gonorrheae’ye maruz kalanlarda profilakside
•
Rifampin; N. menengitidis ve H. influenzae’ya maruz kalanlarda menenjit profilaksisinde kullanılır.
•
Penisilin; T. palliduma maruz kalanlarda profilaksi için, sifiliz hastalarında da tedavi için kullanılması gereken ilk ilaçtır.
Doğru cevap: A
D) Siklohegzimid E) Promisin
E) Profilaksiye gerek yoktur • A m pisilin; B grubu streptokok taşıyan annelerden doğan bebeklerde neonatal sepsis ve menenjit profilaksisinde
B) Tetrasiklin
Kızıl A grubu hemolitik Streptokokların neden olduğu fa re n jitin bir kom plikasyonudur. A grubu hem olitik Streptokoklar penisiline oldukça duyarlıdır. Penisilin alerjisi olan hastalarda eritromisin alternatif antibiyotiktir. D oğru cevap: A
31.
Böbreklere zarar verm eyen aşağıdakilerden hangisidir?
antibiotik
A) Kanamisin
B) Neomisin
C) Streptomisin
D) Azlosilin E) Gentamisin
349
•
hepsi
2.
jen era syon
Beta laktamazlara en hassas olanları sefaklordur.
Doğru cevap: B D oğru cevap: D
32. D ifteri tedavisinde uygundur?
hangi
kom binasyon
35. Aşağıdakilerden hangisi Neisseria m enengitis tedavisinde etkisizdir? A) Eritromisin
A) Antitoksin+penisilin
B) Siprofloksasin
B) Penisilin+eritromisin
C) Ampisilin
C) Kloramfenikol+streptomisin
D) Üçüncü kuşak sefalosporinler
D) Antitoksin+aminoglikozit
E) Metronidazol
E) Aşı+yatak istirahati Tedavide amaç dolaşımdaki toksini etkisiz hale getirip daha sonra etkeni ortadan kaldırmaktır.
M etronidazol N. m enengitidisde etkisizdir. Penisilin, ampisilin veya üçüncü kuşak sefalosporin tedavide tercih edilen ilaçlar olmalıdır.
A n tito ksin : 20. 000 U İM
D oğru cevap: E
A n tib iyo tik: Penisilin: 600. 000 U 2 hafta verilir. 36. Elim inasyon yarı ömrü en uzun olan sefalosporin aşağıdakilerden hangisidir?
40-60 U İV verilebilir. D oğru cevap: A
A) Sefoperazon B) Sefoksitin
33. Serum hastalığına benzer alle rjik reaksiyonlar oluşturabilen sefalosporin hangisidir? A)
Moksolaktam
C) Sefaklor
C) Sefaklor D) Seftriakson E) Sefotaksim
B) Sefoksitin D) Seftriakson E) Sefotaksim
Bu sorunun cevabı s e ftria k s o n 'd u r. S e ftriakso n gonokok enfeksiyonlarında kullanılan üçüncü kuşak bir sefalosporindir.
Sefalosporinlere ait en sık görülen yan etki; allerjik reaksiyonlardır (makülopapüler döküntü ve ürtiker). Ancak özellikle sefaklor kullananlarda serum hastalığı şeklinde allerjik reaksiyonlar sık görülür.
S e fa lo s p o rin le re a it bazı ö n e m li ö z e llik le r:
S efalosporinlerin diğer önemli bazı yan etkileri:
Sefazolin:
- Sefoperazon, se foteta n ve m oksalaktam alkol ile a lındıklarında d isulfiram benzeri reaksiyon oluşturabilirler. -
B irin c i ku şak
R utin cerrahi p ro fla ksid e ilk tercihtir. Kemiğe çok iyi penetre olur.
Sefotetan ve m oksalaktam gibi bazı sefalosporinler K vitaminine bağımlı pıhtılaşma faktörlerinin sentezini bozarlar ve kanamaya eğilimi arttırırlar.
- Seftriakson safra çamuru oluşturabilir. D oğru cevap: C Sefalotin:
34. Beta-laktamazlarla hid ro liz edilm eye en hassas a n tib iyo tik aşağıdakilerden hangisidir? A) Aksetil B) Sefaklor C) Sefprozil D) Sefuroksim E) Lorakarbef
f
\
En kısa e tk ili sefalosporindir. Staph'a en güçlü sefalosporindir.
V
J
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
• S ayılan ila ç la rın sefalosporinlerdir.
Aminoglikozidlerin nefrotoksik, ototoksik, nörotoksik ve kemik iliği depresyonu gibi birçok yan etkisi vardır. Neomisin, Kanamisin, Streptomisin ve Gentamisin aminoglikoziddir. Azlosilin ise geniş spektrumlu bir penisilindir.
350
Sefepim:
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
İk in c i ku şak S efoksitin:
D oğru cevap: D
37.
Ayrıca pelvik inflam atuvar hastalıkta da ilk tercihtir.
B irinci jenerasyon sefalosporinlerden oral ve parenteral yolla kullanılabilir?
Sefaklor:
A)
En önemli kullanılış yeri ampisiline rezistan H. influenza’ya bağlı otitlerin tedavisidir. Yan etki olarak serum hastalığına benzer bir tablo oluşturabilir.
C) Sefalotin
Sefaleksin
hangisi
B) Sefadroksil D) Sefapirin E) Sefradin
SEFALOSPORİNLER
Ü çün cü ku şa k I
Seftazidim :
f
'
\
Psödomonasa en e tk ilid ir (sefoperazon gibi).
J
V
1.KUŞAK
" en fazla (sefpiram id gibi).
S a fr a y a
geçen
• S e fe p im
• S e ft a b ip r o l
• S e fo k s itin
• S e ftiz o k s im
• S e fp ir o m
• S e ft a r o lin
• S e fa z o lin
• S e fa k lo r
• S e ftr ia k s o n
• S e fa le k s in
• S e fu r o k s im
• S e fo p e ra z o n
• S e fr a d in
• S e fo n is id
• S e fs u lo d in
• S e fa d r o k s il • S e fo r a n id
• S e ft a z id im
• S e fa s e t r il
• S e fm e n o k s im • M o k s a la k ta m
• S e ft ib u t e n
• S e fp o d o k s im
• S e fik s im
• S e fik s im
• L o ra k a rb e f
• S e fp r o z il
J
Parenteral Kullanılanlar
Oral Kullanılanlar
♦ Safra kesesinde “safra çam uru” oluşturabilir. Sefotaksim :
^ S S S 'e en iyi geçendir (sefuroksim, seftazidim ve
sefepim gibi).
V
• S e fo d iz im
• S e fo t e t a n
• S e fe t a m e t
Seftriakson:
Bu sefalosporinler; g e b e le rd e k i proflaksisinde ilk te rc ih tirle r.
• S e fm e ta z o l • S e fp r o z il
• S e fo t ia m
sefalosporindir
(
4. KUŞAK 5. UŞAK
• S e fa p ir in
\
v
3.KUŞAK
• S e fa m a n d o l • S e fo ta k s im
Sefoperazon:
f
2. KUŞAK
• S e fa lo tin
m e n e n jit
• • • • • • • • •
Sefaleksin Sefadroksil Sefaklor Sefuroksim Seftibuten Lorakarbef Sefiksim * Sefprozil* Sefpodoksim*
• • • • • •
Sefalotin (İV) Sefazolin (İV, İM) Sefapirin (İV) Sefamandol (İV, İM) Sefoksitin (İV, İM) Sefotetan (İV, İM)
* Oral kullanılabilen 3. kuşak sefalosporinler
J
Doğru cevap: E
D ö rd ü n cü kuşak Üçüncü kuşağa göre daha geniş spektrumludur. Özellikle hospitalize hastalarda gelişen ciddi enfeksiyonlarda ampirik olarak kullanılır.
38.
Plazma proteinlerine en fazla bağlanan sefalosporin aşağıdakilerden hangisidir? A)
Sefazolin
C) Sefradin
B) Sefaklor D) Sefuroksim E) Sefamandol
Doğru cevap: A
39.
Aşağıdaki 3. jenerasyon sefalosporinlerden hangisi BOS’ta yeterli konsantrasyona ulaşarak psödom onas haricindeki çoğu patojeni inhibe eder?
42. Sefotaksim ve Seftazidim gibi 3.jenerasyon Sefalosporinlerle ilg ili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Aerobik Gr (-) organizmaların neden enfeksiyonların tedavisinde efektiftirler.
A) Sefiksim B) Sefoperazon
olduğu
C) Sefpodoksim proksetil
B) Böbrek yetmezliği olan hastalarda doz ayarlaması gerektirmez.
D) Seftibuten
C) Farmakokinetik özellikleri benzerdir.
E) Seftriakson
D) Karaciğer fonksiyon bozukluğu olanlarda doz ayarlaması gerektirir.
• Sefiksim, sefaperazon,sefpodoksim proksetil ve seftibuten haricindeki 3. jenerasyon sefalosporinler BOS dahil tüm vücut sıvılarına ve dokulara iyi penetre olurlar.
E) Gr (-) basillerin ürettiği geniş spektrumlu beta laktamazları inhibe ederler D oğru cevap: A
Doğru cevap: E 43. Sefalosporinlerin antibakteriyel etki mekanizması hangisidir? 40.
Aşağıdaki sefalosporinlerden yoluyla itrah edilir?
hangisi
safra
A) Sefozolin B) Sefotaksim C) Seftazidim D) Sefoksitin E) Seftriakson • Çoğu sefalosporinler böbrek yoluyla itrah edilir ve böbrek yetmezliği durumlarında dozlarının azaltılması gerekir. • Seftriakson ve sefaperazon safra yoluyla itrah edilir. Doz azaltılmasına gerek kalmaz. D oğru cevap: E
41.
Aşağıdaki sefalosporinlerden hangisi pnömokok, m eningokok ve H. influenza ile oluşan m enenjitlerin tedavisinde kullanılabilir? A) Sefazolin
A) Beta-laktamazların inhibisyonu B) Sitoplazmik reseptörlere bağlanırlar C) Peptidoglikan öncüllerinin sentezinin inhibisyonu DjTranspeptidaz enzimlerinin inhibisyonu E) Protein kinazların aktivasyonu Sefalosporinler peptidoglikan çapraz bağının oluşmasını inhibe ederler. Bu bağları transpeptidaz enzimleri yapar. Peptidoglikan öncüllerinin sentezlerine etkisi yoktur. Sefalosporinle bu enzimleri geri dönüşsüz olarak inhibe eder. "P e p tid o g lik a n ve b a k te riy e I d u v a r s e n te z i in h ib itö rle rin in e tki y e rle ri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D
44. Sinüzit ve o titis media tedavisinde kullanılan ikinci kuşak sefalosporin hangisidir? A) Sefolitin
B) Sefaleksin
B) Seftriakson
C) Sefaklor
C) Sefaklor
D) Setriakson
D) Moksalaktam
E) Sefamandol
E) Sefaleksin
3. kuşak sefalosporinler ve 2. kuşaktan sefuroksim hariç diğer sefalosporinler kan-beyin bariyerini geçemedikleri için menenjit tedavisinde kullanılmazlar. Sefazolin, sefaloksin 1. kuşak, sefaklor ve sefamandol 2. kuşak sefalosporinlerdir. Seftriakson 3. kuşaktır.
Sefaklor otitis media ve sinüzit enfeksiyonlarının tedavisinde sık kullanılan bir ikinci kuşak sefalosporindir.
Doğru cevap: D
45. Aşağıdakilerden hangisi hipotrom binem i yapar?
Doğru cevap: C
A) Rifampisin B) Vankomisin C) Kloramfenikol D) Tetrasiklin E) Sefoperazon
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
351
352
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
"\ UTP GlcNAc-1-P
h UDP-GlcNAc
Fosfoenolpiruvat ( e n o lp ir u v a t tr a n s fe ra z )
UDP-GlcNAc-piruvat enol eter
UDP-MurNAc-pentapeptit
( a la n in r a s e m a z )
i
BP-P
BP-P-P-MurNAc-GlcNAc Pentapeptit Pentaglisin ( lip id
ta ş ıy ıc ın ın
Peptidogfikan (büyüyen ucu)
d e fo s fo r ila s y o n u )
BP-P-P
t ( tr a n s g lik o la z )
Peptidoglikan-MurNAc-GlcNAc Pentapeptit Pentaglisin D-Ala
Peptidoglikan
( tr a n s p e p tid a z )
\
Peptidoglikan
/ Peptidoglikan (çapraz bağlı)
Peptidoglikan ve bakteriyel duvar sentezi in h ib itö rle rin in e tki ye rle ri. İlaçlar ren kli kutu içinde, inhibe edilen basamaklar parantez içinde gösterilm iştir. M etiltiyotetrazol grubu içeren sefoperazon, sefotetan, se fam an d ol ve m oksalaktam gibi se fa lo s p o rin le r hipotrombinemi ve diğer kanama bozukluklarına neden olabilir. Bu tedavi sırasında K vitamini almakla önlenebilir.
sefuroksim, sefotiam, sefotamet ve sefiksimdir. ikinci kuşak gram negatiflere birinci kuşaktan daha etkilidir. D oğru ce vap :D
D oğru cevap: E 47. 46. Aşağıdakilerden hangisi ikinci kuşaksefalosporin d e ğ ild ir?
Anaerob etki gösteren sefalosporin hangisidir? A)
Sefoksitin
C) Sefuroksim
C) Sefuroksim D) Sefaleksin E) Sefotetan Sefaleksin birinci jenerasyon sefalosporindir. İkinci jenerasyon sefalosporinler; sefaklor, seftibuten, sefa mandol, sefoksitin, sefotetan, sefonisid, sefmetazol,
D) Sefaklor E) Sefaloglisin
A) Sefaklor B) Sefonisid
B) Sefaleksin
Sefoksitin aerob ve anaerob bakterilerin birlikte oluşturduğu karma enfeksiyonlarda tercih sebebidir.
Doğru cevap: A
Sefalosporinlerin en sık görülen aşağıdakilerden hangisidir? A) Diyare
yan
etkisi
52. Legionella pneum ophilia infeksiyonunda seçilecek ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Eritromisin
B) Böbrek yetmezliği
C) Alerjik reaksiyon
B) Kloramfenikol
D) Süperinfeksiyon
C) Klindamisin
E) Kemik iliği supresyonu
D) Safezolin
Doğru cevap: C
E) Gentamisin 49.
Pseudomanas aeroginosa için hangi sefalosporin tercih e dilm elidir? A)
Sefaklor
B)
C) Sefoksitin
Sefaleksin
D) Sefonisid
D oğru cevap: A
E) Seftazidim S e fta zidim en güçlü sefalosporinlerdendir.
a n tip seu do m a n al
e tkili 53. E ritrom isin ile vvarfarin arasındaki etkileşim i aşağıdakilerden hangisi en ivi açıklar?
D oğru cevap: E
50.
Deneysel hayvan sonuçları ve klinik deneyler eritromisinin en aktif antim ikrobik ajan olduğunu gösterm ektedir. Özellikle ağır olgularda, bazen rifampisin’le birlikte veriler yada eritromisine yanıt vermeyen hastada rifampisin tek başına kullanılır.
A) Eritromisin metabolitleri de K vitaminine bağımlı pıhtılaşma faktörlerinin sentezini inhibe ederek vvarfarinin antikoagülan etkisini arttırır
Aşağıdakilerden hangisi uzun etkili olup, m etabolizma düzeyinde ilaç etkileşim i oluşturm a ihtim ali düşük olan protein sentez inhibitörü a n tib iyo tiktir? A) Moksifloksasin
B) Vankomisin
C) Azitromisin
DJAmpisilin
B) Eritromisin hepatik enzimleri indükleyerek vvarfarinin plazma seviyesini düşürür C) Eritromisin hepatik enzimleri inhibe vvarfarinin plazma seviyesini yükseltir
D) Eritromisin vvarfarini bağlı bulunduğu plazma proteinlerinden ayırarak serbest miktarını arttırır
E) Eritromisin
E) Eritromisin vvarfarinin biyoyararlanımını arttırarak plazma seviyesini yükseltir
• Ö zellikli m akrolidler: M ikrozomal enzim inhibisyonu yapanlar (= Sık ilaç etkileşim i): Eritromisin, Klaritromisin, Telitromisin Mikrozom al enzimlere etkisi olmayan, uzun etkili: Azitromisin
ederek
•
Eritromisin hepatik enzimleri inhibe ederek vvarfarinin metabolizmasını azaltır, plazma seviyesini yükseltir.
D oğru cevap: C
• M oksifloksasin: Nükleik asit sentezini hedef alan kinolon grubu antibiyotiktir. • V a n ko m isin ve a m p is ilin : Hücre duvar sentez inhibitörleridir. Doğru cevap: C
54. E ritrom isin ilaç etkileşm eleri ile aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?
ilg ili
olarak
A) Serum teofilin konsantrasyonunu düşürür. BjTerfenadin ile birlikte kullanımı QT uzamasına neden olur.
51.
E ritrom isinle ilg ili olarak aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır? A)
Oral yolla en az tolere edilebilen antibiyotiktir ve gastrointestinal yan etkileri fazladır.
B) Motil. C) Eritromisin, kloramfenikol ve linkozamidler bakteri ribozomunda aynı yere bağlanmak için kompetisyona girerler ve birbirlerinin antibakteriyel etkinliğini antagonize ederler. D) Baz eritromisin aside dayanıklıdır ve bu formu oral yolla kullanılabilir. E) Eritromisine karşı kazanılmış direnç gelişmesinin en sık nedeni, bakterinin metilaz salgılaması sonucu ribozomal rezidülerin metillenmesidir
Doğru cevap: D
C) Sisaprid ile birlikte kullanımı QT uzamasına neden olur. D) Glukortikoidlerin eliminasyonunu etkinliklerini artırabilir. E) Karbamazepin ve siklosporinin eliminasyonunu yavaşlatır.
Doğru cevap: A
yavaşlatıp hepatik
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
48.
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
354
55.
K iaritrom isin ve eritrom isin arasındaki en önemli fark aşağıdakilerden hangisidir? A) Kiaritromisin oral absorbsiyonu ve asit stabilitesi daha iyidir B) Klaritromisinin çok az ilaçla etkileşimi vardır C) Eritromisine hassastırlar
direçli
stafilokoklar
klaritromisine
D) Eritromisin M.avium, H.pylori ve toksoplasma enfeksiyonlarında klaritromisinden daha etkilidir E) Kiaritromisin fagositler içine girişi eritromisin kadar iyi değildir • Kiaritrom isin; eritromisinin semisentetik bir derivesidir.
Azitromisin dokularda ve kanda yüksek konsantrasyonda ve uzun süre kaldığı için gonore ve trahomda tek dozu yeterlidir. Nongonokokal üretritte tetrasiklin, eritromisin ve siprofloksasin de etkilidir ancak bunların tek dozu yeterli olmaz. D oğru cevap: A
58. E ritrom isin aşağıdaki hastalıklardan hangisinde yararlı etki gösterir? A) Multiple skleroz B) Diabetik gastroparezi C) Good-pasture sendromu
• Asit stabilitesi ve oral absorbsiyonu daha iyidir.
D) Disosiatif bozukluk
•
M.avium, H. pylori ve toksoplasma enfaksiyonlarında kiaritromisin daha etkilidir.
E) Kistik fıbrozis
•
Fagosit içine her ikisininde girişi iyidir.
E ritro m isin m otilin re s e p tö rle rin i a ktive edip mide boşalmasını hızlandırmak suretiyle diabetik gastroparezide yararlı etki gösterir.
Doğru cevap: A
D oğru cevap: B 56. Aşağıdaki enfeksiyonların hangisinde eritrom isin en az etkilid ir? 59. Mycoplazma pneum oniae tedavisinde aşağıdakilerden hangisi tercih edilir?
A) Mikoplazma pnömoni tedavisi
B) Bacteriodes fragilis
A) Amantadin
C) Legionella pnömonisi
B) Eritromisin
D) Boğmaca
C) Doksisiklin
E) H. influenza infeksiyonları
D) Piperasilin
Bacterioides fragilis, E. coli ve diğer enterobakterler eritromisine dirençlidir. Eritromisin hücre duvarı kalın olan mikroorganizmalara karşı etkisizdir. B. fragilis tedavisinde; P-laktamlar, aminoglikozidler, klindamisin ve polimiksin gibi antibiyotikler kullanılır.
E) Sefotaksim Atipik pnömoniler genellikle Legionella ve mycoplazma tarafından oluşturulur. Bunlarda eritromisine karşı oldukça duyarlıdır. D oğru cevap: B
E ritro m is in
g ib i
M a k ro lid ie rin
İlk T e rc ih
O ld u ğ u
B a zı D u ru m la r:
•
Boğmaca
•
Lejyoner hastalığı (Azitomisin en etkilisidir. Kinolonda ilk tercihtir.)
•
Mycobacterium avium-intrasellülare (azitromisin ve kiaritromisin)
• Atipik pnömoni: Makrolidler; özellikle Myc. Pnömoni’de etkilidirler (özellikle azitromisin). • Gebelikteki klamidyal enfeksiyonları (azitromisin) D oğru cevap: B
57. Klamidya trakom atisle oluşan nongonokokal üretriti tek dozla eradike eden ilaç hangisidir? A) Azitromisin B) Siprofloksasin
C) Nitrofurantoin D) Tetrasiklin
E) Eritromisin
60. Aşağıdakilerden hangisi BOS’a geçmeyen bir a n tib iy o tik tir? A) Metronidazol B) Minosiklin C) Kloramfenikol D) Eritromisin E) Rifampin E ritrom isin, BOS hariç tüm vücut sıvılarına penetre olur. IV olarak da uygulanabilir. Karaciğerde birikir ve safra kanallarından sekrete edilir. Karaciğer bozukluklarında dikkatli kullanılmalıdır. P450 sistemini inhibe eder. Teofilin’in birikimine neden olur. Metronidazol, GIS’den iyi emilir. SSS’de yüksek konsantrasyona ulaşabilir.
Doğru cevap: D
61.
Hamile kim selerde aşağıdaki ilaçlardan hangisi em niyetle kullanılabilir?
64.
Oral kullanılışta biyoyararfanımı en yüksek olan e ritrom isin aşağıdakilerden hangisidir?
A) Eritromisin
A) Eritromisin laktobionat
B ) Tetrasiklin
B ) Eritromisin gluseptat
C) Metronidazol
C) Eritromisin stearat
D ) Sulfadiazin
D ) Eritromisin baz
E) Siprofloksasin
E) Eritromisin estolat
P e n is ilin , s e fa lo s p o rin , m a k ro lid ve lin k o z a m id le r diğer ilaçlara göre gebelikte em niyetle kullanılabilir. Eritromisin makrolid antibiyotiktir. Tetrasiklinler ise dişlerde diskolorasyona neden olur.
Eritrom isin etilsüksinat esterinin de biyoyararlam m ı yüksektir. Ancak çocuklarda estolat şeklinin biyoyararlammı en fazladır. Gluseptat ve laktobionat preparatları parenteral uygulanırlar.
Doğru cevap: A
D oğru cevap: E
62. Aşağıdaki enfeksiyonlardan hangisinde eritrom isin, penisiline a lternatif d e ğ ild ir?
65. Aşağıdakilerden hangisi Klebsiella pnömoniada etkili bir a ntib iyo tik d e ğ ild ir?
A) Şarbon
A) Seftazidim
B ) Aktinomikozis
C) Klindamisin
D) Clostridium enfeksiyonları E) Listeria enfeksiyonları Akne vu lg aris’de (Propionibacterium acnes) etkinliği nedeni ile doksisiklin ve klindamisin’e alternatif olarak eritromisin kullanılabilir. A, B, D, E seçeneklerinde verilen e nfeksiyonlarda e ritrom isin p e n isilin ’e bir a lte rn a tif oluşturur. Doğru cevap: C
K lindam isin ve m akrolidler K lebsiella pnö m o nia ’ya etkimezler. Üriner sistemin Klebsiella enfeksiyonları 2. yada 3. jenerasyon sefalosporinlerle tedavi edilir. Klebsiella pnömonia aminoglikozid, mezlosilin, piperasilin ve 3. kuşak sefalosporin ile tedavi edilir. D oğru cevap: C
66. Streptokok pnöm onisinde kontrendikasyon yok ise ilk seçilecek ilaç hangisidir? a n tib iyo tikle r
A ) Klaritromisin,
hakkında
hangisi
A) Kloramfenikol veya gentamisin B) Sefalotin veya tetrasiklin
metisiline
rezistan
stafilakoklara
etkilidir B) Hamilelerde mikoplazma pnömonia enfeksiyonunda eritromisin tercih edilmelidir C) Azitromisin polimorfonükleer lökositlerde hızla ve yüksek konsantrasyonda birikir D) Eritromisin estolat ile çocuklarda nadiren kolestatik hepatit oluşur E) Eritromisine direnç reseptörünün metillenmesi ile olur M akro lid le r p e n isilin a z yapan S tafiloko klara ve de Streptokoklara etkilidir. Ancak metisilin rezistan Stafilokoklar eritromisin, klaritromisin ve azitromisine de dirençlidir. Bu tür mikroorganizmalarda vankomisin kullanılır.
Doğru cevap: A
D) İmipenem E) Ampisilin -sulbaktam
C) Akne vulgaris
63. M akrolid ya nlıştır?
B) Siprofloksasin
C) Eritromisin veya penisilin D) Penisilin veya sefalotin E) Tetrasiklin veya streptomisin Streptokok pnömonisinde ilk seçilecek ilaç penisi-lindir. Seyrek görülen resistan pnömokoklarla olan infeksiyonlarda alternatif ilaçlar vankomisin ve rifampindir. Penisiline allerjisi olanlara eritromisin uygulanır. D oğru cevap: C
67. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi hem nekroinflam atur nitelikte direk to ksik etki ile akut hepatit tablosuna hem de safra kanaliküllerine alle rjik to ksik etki ile kolestatik sarılık tablosuna yer açar? A) Asetaminofen
B) Eritromisin estalat
C) Rifampin
D) Karbontetra klorür
E) İzoniazid • Asetaminofen ve karbontetraklorür nekroinflamatuar tipte direkt toksik etki ile akut hepatit tablosuna
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
355
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
356
•
İzoniazid allerjik tipte nekroinflamatuar akut hepatit tablosuna
•
Rifampin safra kanaliküllerine allerjik toksik etki ile kolestatik sarılık tablosuna
•
Eritromisin ise soruda tariflenen her iki tipte de hepatik yan etkiye sebep olur.
durumu bütün antibiyotikler yapabilirler. En sık yapanlar; linkozamidler, ampisilin ve sefalosporinlerdir. Linkozamidlerin ciddi allerjik reaksiyon oluşturmaları çok çok nadirdir. D oğru cevap: B
D oğru cevap: B
68.
1
Linkozam idler hakkında hangisi yanlıştır?
A) Kloramfenikol
A) Esas olarak safra ile itrah edilirler
B)
71. Pseudomembranöz enterokolite en cok hangisi neden olur? B) Penisilin
C) Tetrasiklin
D) Sülfonamid E) Klindamycin
Klindamisin yapabilir
pseudomembranöz
enterokolit
C) Streptokok ve Stafilokokus enfeksiyonlarında etkilidirler
aureus
D)Linkomisin ve klindamisin protein sentezinin inhibisyonu ile bakteriostatik etki yaparlar
Klindamisinin yaptığı en ciddi yan tesir antibiyotiğe bağlı pseudomembranöz kolit'dir. Bu durumu bütün antibiyotikler yapabilirler; en sık yapanlar ise Linkozamidler, ampisilin ve sefalosporinlerdir. Hastalık insidansinin veriliş yolu, total ilaç miktarı ve tedavinin devam süresi ile ilişkisi yoktur. Etiyolojik ajan C. difficile’dir. Tedavisinde metronidazol kullanılır. D oğru cevap: E
E) Bakteroides fragilis enfeksiyonlarında linkomisin etkilidir Linkom isin Streptokoklar ve penisilinaz üreten Stafilokoklar da dahil birçok gram pozitif mikroorganzimaya etkilidir. Linkomisin anaerob mikroorganizmalara çok az etkilidir. Ancak klindamisin Bakterioides fragilise etkilidir ve bu enfeksiyonlarda ilk tercih olmasa da kullanılabilen bir ilaçtır. 69. Anaerobik D oğru cevap: E enfeksiyon özellikle Bakterioides frag ilis enfeksiyonlarının tedavisinde hangisi kullanılır? A) Penisilin B) Ampisilin C) Klindamisin D) Basitrasin E) Sefaleksin Klindam isin Bakteroides fragilisin santral sinir sisteminin dışındaki enfeksiyonlarının tedavisinde tercih edilir. M etronidazol santral sinir sistemine geçtiğinden santral sinir sistemi enfeksiyonlarının tedavisinde tercih edilen ilaçtır.
72. Batın içi apselerde kullanılm am ası a ntib iyo tik aşağıdakilerden hangisidir?
gereken
A) İmipenem B) Klindamisin C) Gentamisin D) Tetrasiklin E) Metronidazol Gentam isin bir am inoglikoziddir. Aminoglikozidlerin en önemli özelliği; en az lipo filik olan antibiyotikler olmasıdır. Hücre içine aktif transport ile girerler. Bu nedenle zorunlu anaerobik bakterilere giremezler ve terapötik indeksleri oldukça dardır. Sadece gr (-) aerobik basillere etkilidirler. Bu nedenle büyük oranda anaeroblara bağlı gelişen batın içi infeksiyonların tedavisinde kullanılmazlar. Seçeneklerde bulunan metronidazol ise sadece anaerob bakterilere karşı kullanılmaktadır. Yine klindamisinde esas olarak anaeroblara karşı kullanılır. D oğru cevap: C
D oğru cevap: C 73. A m ino glikozid ler aşağıdaki m ikroorganizm a lardan hangisine karşı en e tk ilid ir? 70. Linkozam idlerin hangisidir?
yaptığı
en
ciddi
yan
etki
A) Aerobik gram negatifler B ) Aerobik gram pozitifler
A) Anaflaktik şok
C) Anaerobik gram negatifler
B ) Pseudomembranöz kolit
D) Anaerobik gram pozitifler
C) İ.V. enjeksiyonlar sonrası tromboflebit
E) Aerobik ve anaerobik gram pozitifler
D) Allerjik belirtiler E) Kemik iliği inhibisyonu Linkozam idlerin (linkomisin, klindamisin) yaptığı en ciddi yan etki, antibiyotiğe bağlı pseudomembranöz kolittir. Bu
• Am inoglikozidler aerobik gram negatif m ikroor ganizmalara etkili bakresidal antibiyotiklerdir.
Doğru cevap: A
74.
Aşağıdaki yan etkilerden am inoglikozidlere ait değildir?
hangisi
75.
Beyin o m u rilik s ıv ıs ın a g eçiş i ye terli o lm ad ığ ı için oral ya da in trave n ö z ku lla n ılm a yan ilaç aş ağ ıd a kile rd en h an g isid ir?
A) Nefrotoksisite Amikasin
B) Ototoksisite
A)
C) Nöromusküler blokaj
C) Rifampicin
E) Hepatotoksisite Aminoglikozidler; ciddi infeksiyonlarda kullanılan ve ciddi yan etkileri olan antibiyotiklerdir. Aminoglikozidlerin yan etkileri şunlardır: N efrotoksisite: Proksimal tübüllerde akut tübüler nekrozu taklit eden nefrotoksik etkileri bulunmaktadır. Vestibülotoksik etkinin tersine nefrotoksik etki reversibldir.
Amikasin en geniş spektrumlu aminoglikoziddir. Gram (-) bakterilerin neden olduğu menenjitlerin tedavilerinde intratekal olarak kullanılır. Doğru cevap: A
76.
O to to ksisite: Tinnutus ilk ortaya çıkan bulgudur. İşitme kaybı (yüksek frekansa karşı) ya da vestibüler hasarla (vertigo)
• Ağız çevresinde ve ekstremitelerde n ö rit ve buna bağlı parestezi yapabilirler (streptomisin ile).
A ş ağ ıd a ki fak tö rle rd en h an gisi am in o g lik o zid le re bağlı n efro to ksis ite riskini a rttırm a z ? A ) Hastada böbrek yetmezliği olması B) Hastanın yaşlı olması
C) Hastanın furosemid tedavisi alıyor olması
ortaya çıkar. Tekrarlayan uygulamalar; sağırlığa yol açabilir. Nefrotoksisite ve ototoksisite gelişimi yaşla artış gösterir. Yüksek dozlarda kürar-benzeri nörom usküler blokaj
•
D) İzoniazid E) Kloramfenikol
D) Optik sinir disfonksiyonu
•
B) Penicilin G
D) Hastanın vankomisin tedavisi alıyor olması E) Hastanın sefaperazon tedavisi alıyor olması A m in o g lik o z id le rin
n e fro to k s is ite
ris k in i
a rttıra n
fa k tö rle r:
Streptomisin o p tik sinirde fo nksiyo n bozukluğu yapabilir (= skotom).
•
In tra te ka l u yg u la n d ıkla rın d a oluşturabilirler.
•
loop diüretik kullanımı
•
nefrotoksik başka bir antibiyotik daha kullanımı (vankomisin, amfoterisin)
•
Sefaperazon karaciğerde metabolize edildiği için riski arttırmaz
v e n tr ik ü lit
Bütün bu yan etkilere karşılık, aminoglikozidler hepatotoksik ilaçlar değildirler. Antibiyotiklerden hepatotoksik etkisi en belirgin olan m a k ro lid g ru b u a n tib iy o tik le r ve te tra s iklin le rd ir
ileri yaş
• böbrek yetmezliği
Doğru cevap: E D oğru cevap: E 74. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi bakteriyi zamana göre değil, konsantrasyon bağımlı öldürür?
77. Gentam isin ile penisilin veya vankom isin kom binasyonunun streptokoklar ve enterokoklar üzerinde bakterisidal e tkili olm asının mekanizması aşağıdakilerden hangisidir?
A) Amikasin
A) Gentamisin ribozomun 50S alt birimine olan afinitesi arttırılır
B) Penisilin C) Vankomisin
B) Gentamisinin aktif pompayla hücre dışına atılımı engellenir
D) Eritromisin E) Klindamisin
C) Gentamisini inaktive eden transferaz enzimleri inhibe edilir
A m ik a s in a m in o g lik o z id g ru b u a n tib iy o tik tir . Konsantrasyona bağlı bakteriyi öldürür.
D) Gentamisinin hücre içine alımı arttırılır E) Hepsi
Klinik: Antibiyotiklerin etkileri Konsantrasyon bağımlı öldürenler
Zaman bağımlı öldürenler
0 Aminoglikozidler 0 Fluorokinolonlar 0Karbapenem , imipenem
0 Beta-laktamlar 0Glikopeptidler (Vankomisin, Teikoplanin) 0 Makrolidler 0 Klindamisin 0 Linezolid
I Doğru cevap: A
1
•
Pensilin ve vankom isin hücre duvar sentezini bozdukları için gentam isinin hücre içine alımı kolaylaşır.
Doğru cevap: D
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
357
358
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
78.
A m ino glikozid lerin tedavide günde tek dozluk kullanım larının tercih edilm esinin sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
79.
Plazmide aktarılan transferazlarla asetillenerek inaktive edilen ilaç hangisidir? A) Rifampisin
A) Bakterilere karşı postantibiyotik etkilerinin uzun olması B) Bakteri öldürme güçlerinin zamana konsantrasyonlarına bağlı olması
B) Nafsilin C) Tobramisin
değil
C) Belli bir konsantrasyonda uzun süre kalmalarının toksik etkilerini arttırması D) Hepsi E) Hiçbiri • A m in o g lik o z id le rin p o s ta n tib iy o tik etkisi çok uzundur.
D) Ampisilin E) Eritromisin Birçok ilaca plazmid yoluyla rezistans gelişir ancak sadece kloramfenikol ve aminoglikozitler transferazla inaktive edilir. D oğru cevap: C
Bu nedenle günde 1 veya 2 kez verilebilir. •
Uzun süre yüksek konsantrasyonda toksik etkilerini arttırır.
f
80.
A)
\
Tikarsilin
J AMİNOGLİKOZİDLER
en
etkili
D) Kanamisin E)
♦ H ü c re duvarı se n te z inhibitörü (Beta-laktam , vankom isin) + A m inoglikoziddir
karşı
B) Tobramisin
C) Netilmisin
En iyi sinerjik etkili kombinasyon;
V
Pseudomonas aeruginozaya am inoglikozid hangisidir?
Streptomisin
Pseudomanas enfeksiyonlarında tobramisin ve gentamisin en etkili aminoglikozidlerdir. Bir antipseudomanal penisilinle birlikte kullanılırlar. Tikarsilinin antipseudomanal etkinliği o lm asına rağm en a m in o g liko zid d eğ il p e n is ilin le r grubundadır. Doğru cevap: B
B u g ru p ta k i b a zı ila ç la r
• Gentamisin • Tobramisin
81.
• Streptomisin •
Neomisin
A) Streptomisin
• Spektinomisin •
B) Vankomisin
Netilmisin
C) Spektinomisin
• Amikasin
D) izoniazid
- Terapotik marjı dardır -
Bakterisidaldirler
-
Neomisin topikal ve oral olarak kullanılabilir
A m in o g lik o z id le r in ö n e m li y a n e tk ile ri
•
Ototoksisite
•
Nefrotoksisite
•
Nöromüsküler blokaj
• Allerjik reaksiyonlar
Tularemi tedavisinde kullanılan ve tüberkülozda diğer ilaçlara kom bine e dildiğinde rezistan oluşum unu geciktiren ilaç hangisidir?
E) Polimiksin Streptomisin birçok organizma rezistan olduğu için gram negatif basillerin tedavisinde kullanılmaz. Tüberküloz ve tularemi gibi özel bazı alanlarda kullanılır. D oğru cevap: A
82.
Aşağıdakilerden hangisi bağlanarak etki gösterir?
Özellikle yaşlı hastalarda ototoksisite ve nefrotoksisite daha sık görülür.
A) Eritromisin
Bütün aminoglikozidler plasentadan geçer ama kan-beyin bariyerini geçemezler
C) Klindamisin
30S
alt
ünitine
B) Kloramfenikol D) Linkomisin
Neomisin haricinde aminoglikozidler intratekal olarak uygulanabilir Doğru cevap: D
E) Streptomisin Aminoglikozidler 30S alt ünitesine bağlanarak etki gösterir. Diğerleri 50S üzerinden etki gösterir.
Doğru cevap: E
359
A) Streptomisin
86.
A)
B) Neomisin
C) Kloramfenikol
D) Ampisilin E) Sikloserin
N eom isin, ko le ste ro lü n G IS ’tan e m ilim in i azaltır. Mekanizması tam bilinmemektedir. Etkisi kolesteraminden daha güçlüdür. Tip II hiperkolesterolemide kullanıldığında serum kolesterol düzeyi %15-25 azalır. Ancak ototoksisite ve nefrotoksisitesi nedeniyle hipolipidemik ajan olarak kullanımı FDA tarafından onaylanmamıştır.
A m ino glikozid ler pıhtılaşma hangisini antagonize ederler? I
B) II
C) III
faktörlerinden
D) IV
E) V
Faktör V ’in antagonize edilm esine bağlı kanam alar görülebilir. D oğru cevap: E
87. A m inoglikozidlere belirlenm esinde hangisidir?
bağlı nefrotoksik idrarda aranan
D oğru cevap: B
A) N-asetil transferaz
84. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi bakteriostatik etkiden çok bakterisidal etki gösterir?
C) N-asetil-beta glikozaminidaz
etkinin enzim
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
83. Aşağıdakilerden hangisi barsakta safra asitlerini bağlayarak hipolipidem ik etki gösterir?
B) Kreatinin kinaz D) Alfa-hidroksifubtiril dehidrogenaz E) Alfa-glutamil transpeptidaz
A) Sulfonamidler
Doğru cevap: C
B) Novobiosin C) Kloramfenikol D) Streptomisin
88.
E) Eritromisin Antimikrobiyal ilaçlardan bazıları bakteriostatik, bazıları bakterisidal etki gösterir.
Aşağıdaki antim ikrobial ajanlardan hangisi antineoplastik tedavi rejim inde sisplatin alan kanserli bir hasta için yüksek a d d itif toksisite potansiyeli taşır? A) Kanamisin
Bazı b a k te rio s ta tik ie r: T etrasiklin, spektinom isin, kloram fenikol, eritrom isin, klindam isin, novobiosin, sulfonamidler ve trimetoprim.
C) Linkomisin
B) Sefalexin D) Nalidiksik asit E) Doksisiklin
Bazı bakterisidler: Penisilinler, sefalosporinler, vankomisin, sikloserin, gentamisin, streptomisin, kinolonlar, polimiksinler ve gramisidinler.
Kanamisin proximal renal tubül üzerine toksik etkisi olan bir antibiyotiktir. Sisplatinin de proksimal renal tubüler nekroz yapıcı etkisi doz sınırlayıcı özellik gösterir.
Doğru cevap: D
Doğru cevap: A
85.
89.
N örotoksik te sir açısından en az zararlı olan am inoglikozid hangisidir? AjAm ikasin
B) Kanamisin
C) Streptomisin
D) Neomisin
Adenilasyon, asetilasyon ve enzim leri ile direnç kazanılan hangisidir?
fosforilasyon a ntibiotik
A) Penisilinler
B)Aminoglikozidle
C) Sefolasporinler
E) Gentamisin
D) Tetrasiklinler E) Makrolidler
Nörotoksik tesir açısından d> c> b> a> e şeklinde sıralanırlar. Tobramisinin de nörotoksik tesiri azdır.
f
\
S treptom isin: Safra içine en fazla geçen aminoglikoziddir.
v Doğru cevap: E
J
A m inoglikozidlere karşı resistans üç şekilde olur. 1- R esistans pla zm id in bakte ri iç e ris in e g irere k a m in o g liko zid tü rle rin i in a ktive eden enzim çeşitlerinin salgılanmasıdır. Salgılanan enzimler, am inoglikozidleri hidroksil veya amino grubları üzerinden ya adenillemek veya asetillemek yada fosforile etmek süretiyle inaktive eder. 2- K rom ozom al m utasyonla 30S su bu nite ilacın bağlanmasını azaltır. 3- Hücre çeperinden ilacın hücre içine taşınmasını sağlayan transport mekanizmasının bozulmasıdır.
Doğru cevap: B
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
360
90.
B O S ’a
g e ç iş i
en___ a z
o la n
a n t ib iy o tik
a ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g i s i d i r ? A)
Kloramfenikol
B ) Gentamisin
C) INH
Bu soruda b e lirtile n tabloya bakarsak; b irde n fazla m ikro orga nizm a söz konu sud ur. Bu nedenle geniş s p e k tr u m lu b ir a n tib iy o tik b u s o ru n u n ce v a b ı olmalıdır.
D) Kotrimaksazol S eçeneklere bakalım ;
E) Sulfametaksazol Aminoglikozidler suda çok iyi çözünürler neomisin hariç tüm aminoglikozidler parenteral kullanılır. Bütün vücut sıvılarına çok iyi geçmelerine rağmen BOS’a geçemezler. Yalnız tüm aminoglikozidler plasental bariyeri geçer bu yüzden gebelerde çok dikkatli kullanılmalıdır.
•
İlk 3 seçenek; penisilin ve sefalosporinlerdir. Bu antibiyotikler geniş spektrumlu olmalarına karşılık, klam idya infeksiyonlarına karşı etkileri belirgin değildir.
•
Streptomisin, bir aminoglikozittir. Bu antibiyotikler aerop bakterilere karşı etkilidirler. Ancak sifiliz ve klamidya infeksiyonlarında çok tercih edilmezler.
D oğru cevap: B
91.
N ö r o m u s k u le r
b lo k
o lu ş t u r u c u
e t k is i
en
• Tetrasiklin: Bu sorunun doğru cevabıdır. Tetrasiklin grubu antibiyotikler oldukça geniş spektrumludurlarve pek çok bakteriyal ve protozoal infeksiyonlara karşı etkilidirler. Tetrasiklinlerin ilk tercih olarak kullanıldıkları bazı önemli hastalık etkenleri şöyle sıralanabilir:
z a v ıf
o la n a m in o g lik o z id a ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g i s i d i r ? A)
Gentamisin
B)
Neomisin
•
Brucella türleri
• Vibrio cholerae
C) Streptomisin
•
D) Netilmisin E) Paramomisin
Klamidyalar
•
Riketsiyalar
•
Borrelia burgdorferi (Lyme hastalığı) ve Borrelia recurrentis (rekürren ateş)
Gentamisin ve tobramisin en zayıf, neomisin en güçlü nöromuskuler blok yapan aminoglikozidlerdir.
• Calymmatobacterium (Klebsiella) granulomatis
D oğru cevap: A
•
Balantidium coli
D oğru cevap: E 92.
A ş a ğ ıd a k i d ü z e y le r i
a n t ib iy o tik le r d e n t o k s is it e d e n
h a n g i s in i n
korun m ak
iç in
kan
s ü r e k li
iz le n m e lid ir ? A)
94.
Kloramfenikol
A) DNA bağımlı RNA polimeraz inhibisyonu
B) Tetrasiklin
B) Ribozomal peptidil transferaz inhibisyonu
C) Eritromisin
C) Aminoaçil-tRNA’nın bakteri bağlanmasının inhibisyonu
D) Gentamisin
E) Siprofloksasin
ribozomuna
D ) Translokasyonun inhibisyonu
Gentamisin ve diğer aminoglikozidlerin nefrotoksisitesi ve ototoksisitesi kan konsantrasyon düzeyleri ile ilişkilidir ve hastaların böbrek fonksiyonlarına göre alacakları doz ayarlanmalı ve izlenmelidir. D oğru cevap: D
93.
Tetrasiklinlerin etki mekanizması aşağıdakilerden hangisidir?
E) Başlangıç engellenmesi
kompleksinin
oluşumunun
En ö n e m li a n tib iy o tik le r in e tk i m e k a n iz m a la rın ı b ilm e k g e re kir. Ö nce s o ru la n te tra s ik lin le rin e tk i mekanizmalarına bakalım. • Tetrasiklinler: 30S alt tipine bağlanırlar ve aminoaçil tR N A’nın ribozom un A bölgesine bağlanm asını bloke ederler. Böylelikle peptit zincirine amino asit eklenmesini engeller.
Bir hastada Treponema pallidum, Neisseria gonorrhoeae ve Chlamydia tarchomatis’in neden olduğu veneryal bir hastalık tespit edilmiştir.
•
DNA b a ğ ım lı RNA p o lim e ra z in h ib is y o n u : Rifampinlerin etki mekanizmasıdır.
B u h a s t a d a te k b ir a n t ib iy o tik k u lla n ıla r a k t e d a v i
•
P e p tid il tra n s fe ra z e n z im in h ib is y o n u : Kloramfenikolün etki mekanizmasıdır.
s a ğ la n m a k
is t e n ir s e ;
s e ç i lm e l id ir ? A)
Prokain penisilin G
B)
Ampisilin
C) Sefalotin D) Streptomisin E) Tetrasiklin
a ş a ğ ıd a k ile r d e n
h a n g is i
• Translokasyonun inh ibisyon u : Makrolidlerin etki mekanizmasıdır. Bu antibiyotikler 50S alt birimine bağlanır ve traslokasyonu engellerler. Böylelikle peptit zincirinin uzaması engellenir. •
B a ş la n g ıç inhibisyon:
k o m p le k s le r in in
o lu ş u m u n d a
• Aminoglikozidlerin etki mekanizmasıdır. Ribozomların 30 alt birimlerine irreversibl bağlanır. mRNA’nın başlangıç kodonuna (AUG) bağlanırlar. Dolayısıyla anormal inisyal kompleksler birikir.
•
M em eli h ücrelerinde te trasiklin in hücre içinde birikmesini önleyip, dışarı atan bir pompa mekanizması vardır.
Doğru cevap: A
D oğru cevap: C 98. 95.
Aşağıdakilerden hangisi oral biyoyararlanım ı çok düşük olduğu için sadece paranteral yoldan uygulanabilen protein sentez inhibitörü antibakteriyaldir?
A) ilacın enzimatik inaktivasyonu B) Aktif transport sistemiyle ilacın hücre içine aliminin engellenmesi
A) Neomisin
C) İlacın hücre dışına atılımının sağlanması
B) Vankomisin
D) ilacın bakteri önlenmesi
C) Tigesiklin D) Minosiklin E) Demeklosiklin
•
T e tr a s ik lin le r 3 0 S ’e b a ğ la n a ra k p ro te in s e n te z inhibisyonu yapan antibiyotiklerdir. Ö z e llik li T e tra s ik lin le r • Oral biyoyararlanımı en fazla olan, en uzun etkili olan: Minosiklin •
Bakterilerin tetrasiklinlere karşı direnç geliştirm e mekanizması aşağıdakilerden hangisidir?
Oral yoldan absorbe olmayan, sadece paranteral olarak uygulanan: Tigesiklin (IV)
•
V a nko m isin psödomembranöz enterokolit tedavisinde oral yoldan kullanılabilir. Ayrıca hücre duvar sentez inhibitörüdür
bağlanmasının
E) Hepsi Sayılan tüm m eka nizm alar bakte ri d iren cinin gelişmesinde rol oynar. En önemli mekanizma ilacın aktif bir pompayla dışarı atılmasıdır.
D oğru cevap: E
99.
o GIS içinde şelasyona uğrayarak absorbsiyonlarını azaltan ilaçlar: Antiasitler, Süt Neom isin aminoglikozid grubu antibiyotiktir. Toksik etkileri nedeniyle paranteral yoldan uygulanmaz.
ribozomuna
Aşağıdaki faktörlerden hangisi tetrasiklinlerin barsaktan em ilim ini azaltmaz? A)
Alkali PH
C) Süt ürünleri
B)Antiasit D) Divalent katyonlar
E) Asit PH • Asit PH haricindeki tüm faktörler tetrasiklinlerin emilimini azaltır. •
Sadece minoksiklin ve doksisiklinin emilimi gıda alımıyla değişmez.
D oğru cevap: C
D oğru cevap: E
96.
100. Aşağıdaki tetrasiklinlerden hangisi renal yetm ezliği olan hastalar için en uvaun te rcih tir?
Aşağıdakilerden hangisi Beyin o m u rilik sıvısına geçebilen tek te trasiklin preparatıdır? A)
Doksisiklin
C) Tetrasiklin
B) Demeklosiklin
A) Klortetrasiklin
B) Demeklosiklin
D) Oksitetrasiklin
C) Doksisiklin
D) Metasiklin
E) Minosiklin •
D oğru cevap: E
E) Oksitetrasiklin Doksisiklin böbrek yoluyla itrah edilmediği için böyle hastalarda kullanılabilir.
Doğru cevap: C 97.
Tetrasiklinlerin memeli hücrelerindeki protein sentezini inhibe etm em elerinin sebebi aşağıdakilerden hangisidir? A) Memeli hücrelerindeki bir pompanın ilacı hücre dışına atması B) Memeli proteinlerinin bakteri proteinlerinden farklı kodlanması C) İlacın memeli ribozomlarına bağlanamaması D) İlacın memeli hücre membranını geçememesi E) Memeli hücresindeki edilmeleri
bir
enzimle
inaktive
101. Aşağıdaki tetrasiklinlerden hangisinin etki süresi en uzundur? A) Klortetrasiklin
B) Demeklosiklin
C) Minosiklin
D) Oksitetrasiklin E) Tetrasiklin
Kısa e tk ilile r (6-8 saat): • Klortetrasiklin • Tetrasiklin
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
361
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
105. Fotosensitilizasyon yan te trasiklin hangisidir?
• Oksitetrasiklin Orta e tkilile r (12 saat): • Demeklosiklin
A) Tetrasiklin fosfat
• Metasiklin
C) Demeklosiklin
etkisi
en
fazla olan
B) Tetrasiklin hidroklorür D) Oksitetrasiklin E) Minosiklin
Uzun e tk ilile r (16-18 saat):
Demeklosiklin (dimetilklortetrasiklin) en fazla olmak üzere tetrasiklinler ciltte birikmeye bağlı olarak özellikle yaz mevsiminde fotosensitilizasyona neden olurlar.
• Doksisiklin • Minosiklin D oğru cevap: C
D oğru cevap: C
102.
106. Diğer tetrasiklinlere göre anaerob enfeksiyonlara daha etkili olan ve kronik b ro n şit olanlarda akut solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisinde tercih edilen ilaç hangisidir?
H am ilelik esnasında kullanılan te trasiklin fetüsün en cok hangi dokusuna zarar verir? A)
Kemik
B) Kalp
C) Böbrek
D) Karaciğer
A) Demeklosiklin
E) İskelet kası
B) Doksisiklin
• Tetrasiklin kalsiyum deposundan dolayı kemik dokuya kolayca bağlanır.
C) Minosiklin
•
D) Tetrasiklin HCI
Fetüsün kemik dokusunda harabiyete ve büyümesinin duraklamasına neden olur.
• Ayrıca fetüsün dişlerinde de birikerek renk değişikliğine ve mine tabakasının displazisine neden olur. D oğru cevap: A
103.
Aşağıdakilerden hangisi a n tib iyo tik kullanım ında dikkat edilm esi gereken özelliklerden d e ğ ild ir?
E) Oksitetrasiklin D e m e k lo s ik lin klasik tetrasiklinlere göre daha uzun etki sürelidir, dokulara daha iyi geçer ve biyoyararlanımı yüksektir. Ayrıca kronik bronşitte akut olaylarda etkilidir. Diğer tetrasiklinlere göre anaerob enfeksiyonlarda daha etkilidir. D oğru cevap: A
A) Tetrasiklinler gebede rahatça kullanılabilir. B) Böbrek yetmezlikti kontrendikedir.
hastalarda
Amfoterisin
C) Ampisilin+sulfaktam artar
kombinasyonunda
B
etkinlik
D) Sulfonamidler G 6 PD eksikliğinde kullanılmaz E) Karaciğer yetmezliğinde kullanılmamalıdır.
Eritromisin
D oğru cevap: A
104.
A n tib iyo tik etkisi yanında ADH inhibisyonu etkisi olan ve deride güneş alan bölgelerde kırmızılığa yol açan ilaç hangisidir?
107. Tetrasiklinler aşağıdakilerden tedavisinde kullanılm azlar?
hangisinin
A) Akne B) Klamidya C) Streptokok D) Mikoplazma pnömonia E) Brusella Tetrasiklinler streptokoklara etkilidir ancak tedavisinde kullanılmazlar. Bu tür infeksiyonlarda penisilinler daha etkili olduğu için önce penisilinler kullanılır. Penisiline rezistan vakalarda vankomisin kullanılır. D oğru cevap: C
A) Minosiklin B) Kloramfenikol C) Demeklosiklin D) Doksisiklin E) Streptomisin D em eklo siklin dem etil k lo rte tra siklin d ir. B iyoyararlanımı iyidir ve dokulara kolayca geçer, tetrasiklinlerle hipersensitivite olur ancak demeklosiklinle daha sıktır. AD H ’yı inhibe ettiği için uygunsuz ADH sendromunda kullanılır.
Doğru cevap: C
108. Kalsiyum kanal blokerleri antibiyotiklerden hangisine karşı tarafından oluşturulan direnci kaldırabilir? A) Penisilin B) Tetrasiklin C) Sefalosporin D) Klindamisin E) Rifampisin
aşağıdaki bakteriler ortadan
Bakteriler tetrasiklinleri kalsiyum kanalları aracılığıyla hücre dışına atarak bu antibiyotiğe karşı direnç gelişmesine neden olur. D oğru cevap: B
112. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi pseudotüm ör cerebri’ye neden olabilir? A)
Kloramfenikol
B) Tetrasiklin
C) Penisilinler
D) Sefalosporinler E) Klindamisin
109. Aşağıdaki ajanlardan engellemez?
hangisi
fo lat
sentezini
A) Trimethoprim B) Paraaminosalisilik asid
Tetrasiklin tedavisi yapılan yenidoğanda ve bebeklerde fontanellerde şişme ve papilla ödemi ile kendini gösteren, beyin tümörünü taklit eden reversible bir sendrom gelişebilir, (Pseudotümör cerebri) kafa içi basınç artmasına bağlıdır. D oğru cevap: B
C) Tetrasiklin D) Sulfametoksazol E) Dapson S u lfa m e to ksa zo l, D apson, p a ra a m in o sa lisilik asid para-aminobenzoik asidin analoğudur ve dihidropteroat sentetazı inhibe eder. Trimethoprim folik asid analoğudur ve dihidrofolat redüktazı inhibe eder. Tetrasiklin folat sentezini inhibe etmez.
113. Tetrasiklinin hangisidir?
etki
gösterdiği
protozoan
A) Balantidium coli B) Trypanosoma cruzi C) Entamoeba histolitika D) Leishmania donovani
D oğru cevap: C
E) Toxoplasma gondii
110. Aşağıdakilerden hangisi antibiyotiklerin s in e rjistik e tkileştikleri b ir durum değildir? A) Koliform enfeksiyonlarda sülfametoksazol
Tetrasiklinlerden dimetil klortetrasiklin, m etasiklin ve doksisiklinin ince barsaktan absorpsiyonu fazla olduğu için kolona erişme oranı azdır. Bu yüzden oksitetrasiklin ve tetrasiklin bu endikasyonda tercih edilir.
trimetroprimDoğru cevap: C
B) Bakteriyel menenjitte penisilin ve tetrasiklin C) Pseudomonal karbenisilin
enfeksiyonlarda
gentamisin
ve
D) Enterokokal vankomisin
enfeksiyonlarda
penisilin
ve
E) Kriptokokal menenjitte Flustozin ve amfoterisin Antimikrobiyal ilaçlar her zaman sinerjistik değildir. Mesela pnömokokal menenjitte tek başına penisilin, penisilin + tetrasiklin kombinasyonundan daha etkilidir. D oğru cevap: B
114. Q ateşinde aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi seçilebilir? A) Flusitozin
B) Gentamisin
C) Tetrasiklin
D) Griseofulvin E) Amfoterisin B
Tifüs, Q ateşi gibi riketsiyal enfeksiyonlarda tetrasiklinler en tercih edilen ilaçlardır. Kloramfenikol de bu hastalarda kullanılabilir. D oğru cevap: C
111. Yersinia p estis’e maruz kalmış sağlıklı kişilerde veba profilaksisinde hangi ilaç kullanılır? A) Tetrasiklin
115. Oral absorpsiyon yüzdesi te trasiklin hangisidir?
B) Eritromisin
A) Tetrasiklin fosfat
C) Seftriakson
C) Klortetrasiklin
Veba proflaksisinde tetrasiklinler tercih edilir. B. pertussis’e m aruz ka la nla rd a ise e ritro m isin p ro fla k tik olarak kullanılır.
Doğru cevap: A
yüksek
olan
B) Oksitetrasiklin D) Dimetilklor tetrasiklin E) Minosiklin
D) Klindamisin E) Ampisilin
en
Minosiklin ve doksisiklin en fazla lipofilik olan ve en fazla absorbe edilen tetrasiklinlerdir.
Doğru cevap: E
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
36 3
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
116. O tom obil sürenlerde te trasiklin hangisidir? A)
Minosiklin
C) Doksisiklin
kullanılm am ası
gereken
Aşağıdaki antibiyotiklerden olarak safra yolu ile atılır?
B) Oksitetrasiklin
A) imipenem
D) Demeklosiklin
B) Kloramfenikol
E) Hepsi
hangisi
belirgin
C) Vankomisin
Minosiklin reversibl vestibüler yan tesirleri dolayısıyla denge bozukluğu yapar, bu nedenle otomobil kullananlara verilmemelidir. D oğru cevap: A
117.
120.
Günü geçm iş tetrasiklin preparatı kullanımının riski nedir? A) Proksimal renal tübüllerde nekroz B) Karaciğer sentrilobuler nekroz C) Psödomembranöz kolit D) Stafilokoksik süperenfeksiyonu E) Periferik nöropati
D) Gentamisin E) Amfoterisin-B Antibiyotiklerin karaciğerde metabolize edilip safra ile atılmaları ya da böbrekten değişmeden idrar ile itrah edilmeleri önemlidir. Çünkü böbrek yetmezliği veya karaciğer yetmezliği gibi özel durumlarda hangi antibiyotiğin tercih edileceğini belirler. Antibiyotikleri bu özelliklerine göre sınıflandıralım: SAFRA İLE ATILAN AN TİBİYO TİKLER : • Makrolidler • Linkozamidler • Kloramfenikol • Minosiklin/Doksisiklin
Tarihi geçmiş tetrasiklin alan hastalarda bulantı, kusma, poliüri, polidipsi, proteinüri, asidoz, glikozüri ve gros aminoasidüri (bir tür Fanconi sendromu) görülür. Hastalara kapsülleri almaması söylenmelidir.
• Rifampin İDRAR İLE ANTİBİYO TİKLER :
DEĞİŞMEDEN
ATILAN
• Beta laktamlar
D oğru cevap: A
• Aminoglikozidler • Vankomisin 118. Tetrasiklinlerin aşağıdaki hastalıkların hangisinde yararlı etkileri görülebilir? A) Kısa barsak sendromu
• Polimiksin • Amfoterisin-B Doğru cevap: B
B) VVhipple hastalığı C) Sistemik mastositozis
121. Kloram fenikol ile ilg ili olarak ifadelerden hangisi doğ ru du r?
D) Eozinofilik gastroenterit E) Çöliak hastalığı
aşağıdaki
Tetrasiklinler sistem ik bir hastalık olan ve intestinal malabsorpsiyon, kilo kaybı, diare, ateş, lenfadenopati gibi bulguları olan vvhipple hastalığında yarar sağlayabilirler. Ayrıca tropikal sprue hastalığında da yararlı olabilirler.
A) Direnç gelişimi, mikroorganizmalar tarafından üretilen kloramfenikol asetiltransferaz aracılığı ile olur.
D oğru cevap: B
C) Salmonelle enfeksiyonlarında etklidir.
B) Aktivitesi dar spektrumludur. D) Penisiline alerjisi olanlarda meningokok enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılabilir.
119. Am ino-açil transferaza benzeyerek t-RNA yı etkileyip ribozom da protein sentezini bozan a n tib iyo tik hangisidir? A) Betalaktam
B) Macrolid
C)Ampisilin
D) Tetrasiklin E) Aminoglikozid
Tetrasiklinler 50S subunit'in akseptör noktasına amino-açil transfer RNA’nın bağlanmasını bloke eder, ama kendisi 30S’e bağlanır ve protein sentezini bozar. Aminoglikozidlerde hem 30S hem de 50S subunite bağlanabildiklerinden diğer protein sentezini inhibe edenlerin aksine bakterisidal etki gösterir. Yalnız Streptomisin sadece 30S alt birimine bağlanabilir
Doğru cevap: D
E) Bakteri ribozomlarının 30S alt birimine bağlanıp protein sentezini inhibe ederek etki gösterirler Doğru cevap: B
122. Aşağıdaki durum lardan hangisinde kloram fenikol kullanılm az? A) Anaeroblarla oluşan beyin apsesi B) Gözde Klamidyanın yaptığı enfeksiyonlar C) H. influenzanın sebep olduğu menenjitin başlangıç tedavisi D) Penisiline allerjisi olan kimselerde pnömokokal menenjit tedavisi E) Salmonellozis
p
55
Kloram fenikol aköz humora kolayca geçer ve geniş spektrumlu olduğundan çoğu enfeksiyonda kulanılabilir. Ancak Klamidyanın yaptığı göz enfeksiyonlarında etkisizdir. Bu tür enfeksiyonlarda tetrasiklin kullanılır.
Karaciğerde, g lukronil tran sfe ra z ile inaktive edilir. Yenidoğanda ilacı metabolize edebilecek yeterli glukronil transferaz aktivitesi olmadığı için gri bebek sendromu oluşur. Siyanoz ve kardiyovasküler kollapsla karakterizedir.
D oğru cevap: B
D oğru cevap: E
123. Tifo tedavisinde eskiden beri kullanılan ve tercih edilen ilaç hangisidir?
127.
Hangi a n tib io tik herxheim er reaksiyonuna yol açar?
A) Minoksiklin
B) Rifampisin
A) Trimetoprim-sulfametoksazol
C) Siklosporin
D) Kloramfenikol
B) Sefoksitin C) Linkomisin
E) Tetrasiklin HCI Kloramfenikol tifo tedavisinde etkili bir ilaçtır. Ancak taşıyıcılıkta etkisi az olduğundan ve yan etkileri nedeniyle diğer ilaçların kullanımı söz konusudur. Ampisilin, amoksisilin, cotrimoksazol ve florokinolonlar bu ilaçlardandır. Doğru cevap: D
124. Kayalık dağlar humması ve m eningokokai m enenjitin ikisine birden aşağıdaki ilaçlardan hangisi en e tk ilid ir? A) Doksisiklin C) Moksalaktam
D) Eritromisin E) Kloramfenikol Tifolu hastalarda yüksek doz kloram fenikol verilmesi ile endotoxin açığa çıkmasına bağlı dolaşım kollapsına herxheimer reaksiyonu denir. Tetrasiklinler de brucellozis tedavisi sırasında aynı reaksiyonu oluşturabilirler. D oğru cevap: E
B) Tetrasiklin HCI
128.
Kloram fenikole karşı rezistans gelişm esinde rol oynayan rezistans plazmidi enzimi hangisidir?
D) Penisilin G
A) Transpeptidaz
E) Kloramfenikol
B) Murein hidrolaz
Kayalık dağlar humması riketsiyalarla oluşturulur, p laktam antibiyotikler riketsiyalara etkisizdir. Bazı Neisseria menengitidis türleri de tetrasiklinlere dirençlidir. O nedenle bu iki hastalıkta en etkili kloramfenikoldür.
C) Asetil transferaz D) Dipeptidil sentetaz E) Alanin rasemaz Asetil transferaz enzimi kloramfenikolü asetilleyerek inaktive eden bir enzimdir.
D oğru cevap: E
D oğru cevap: C 125. Aşağıdakilerden hangisi etkilerinden biri d e ğ ild ir?
kloram fenikolün
yan 129.
A) Aplastik anemi
B) Gri bebek sendromu
50S’e bağlanarak protein sentezini inhibe eden a n tib iyo tik hangisidir? A) Streptomisin
C) Kemik iliği disfonksiyonu
C) Kloramfenikol
D) Gastrointestinal bozukluklar Çinkonizm kinin ve benzeri ilaçların yan etkisidir. Diğerleri kloramfenikolün yan etkisidir. Doğru cevap: E
Kloram fenikolün hangisidir? A) Deaminasyon B) Dealkilasyon
30S subunite bağlananlar Tetrasiklinler, Amino-glikozidler ve S pektro m isin dir. 50S subunite b a ğ la -na nla r ise Kloramfenikol, Eritromisin, Klindamisin ve Linkomisindir. D oğru cevap: C
m ajör
m etabolizasyon
yolu
130.
Aşağıdakilerden hangisi kan-beyin bariyerini en kolav geçen a ntib iyo tiktir?
A) Sefuroksim C) Gentamisin
C) Asetilasyon D) Peroksidasyo E) Glukronidasyon
D) Puromomisin E) Seftriakson
E) Çinkonizm
126.
B) Tetrasiklin
B) Penisilin V D) Kloramfenikol E) Sulfometoksazol
Doğru cevap: D
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
■■■■■M i
366
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
131. Aşağıdakilerden hangisi sulfonam idlerin antim ikrobiyai etkilerini en iyi açıklar?
•
133. S ulfonam idler tarafından o luşturulan yan etki olm ayan hangisidir?
A) Hem gram pozitif hem de gram negatif bakteriler için bakterisidaldir
A) Ürtiker
B) Sadece gram negatifler için baktersidaldirler
C) Hematüri
B) Yeni doğanda kernikterus
C) Sadece gram pozitifler için bakterisidaldirler
D) Fankoni sendromu
D) Gram pozitif ve gram negatif bakteriler için bakteriostatiktirler
E) Baş ağrısı, baş dönmesi, letarji gibi nörolojik belirtiler
E) Sadece gram pozitifler için bakteriostatiktirler Sulfonamidler pürin ve nükleik asit sentezi için gerekli olan folik asit sentezini inhibe ederek hem gram pozitif hem de gram negatif bakterilerin büyümelerini durdururlar (bakteriostatik etki).
Böbrek fonksiyon bozukluğu ile hematüri, kristalüri, nefroz ve allerjik nefrit sülfonamidlerle oluşur ancak fankoni, tetrasiklinlerle oluşan bir yan etkidir. Fankoni sendromunda am inoasidüri, p oliüri ve p olidipsi gibi belirtile r oluşur. D oğru cevap: D
D oğru cevap: D
132. Ko-trim oksazol için aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Trimetoprim-sulfametoksazol verilen isimdir.
kombinasyonuna
134. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi ile beraber kotrim oksazol kullanımı etkileşim gösterm ez? A) Tiyazidler
B) Antifolat etkilidir. D) Yalnızca oral formülasyonu vardır. iyi
değildir,
r
menejitte "N
P-Aminobenzoik asit (PABA)
Dihidropteroat sentez
D) Metotreksat E) Fenitoin
C) Böbreklerden değişmeden atılır. E) BOS’a penetrasyonu kullanımı sınırlıdır.
B) Diazepam
C) VVarfarin
Sulfonamidler (PABA’ yla yarışırlar)
ir
Dihidrofolik asit
S ü lfo n a m id le r antikoagülan, fenitoin ve metotreksatla plazma proteinlerine bağlanmada yarışırlar ve bu ilaçların plazmada serbest konsantrasyonu artar.Trimetroprim ve diüretiklerin beraber kullanımında hiponatremi oluşabilir. Doğru cevap: B
135. Yanıklarda ve sadece topikal olarak kullanılabilen ve pseudom onas da dahil b irço k bakterinin kolonizasyonunu önleyen sülfonam id hangisidir? A) Mafenid
B) Sulfisoksazol C) Sulfodiazin D) Sulfinpirazon
Dihidrofolat redüktaz
E) Sulfometoksazol
Tetrahidrofolik asit
I I
Yalnızca topikal olarak kullanılan tek sülfonamid mafeniddir. Yanıklarda bakteriyel kolonizasyonu önlemede mafenid ve gümüş sülfadiazin kullanılır. Mafenidin topikal kullanımı ağrılıdır ve mantar süperenfeksiyonuna neden olabilir. D oğru cevap: A
Pürinler
DNA
Folik asit sentezinde sülfonam idler ve trim e tto p rim in in h ib itö r e tk ile ri
136. Yanıklarda enfeksiyonları azaltarak m ortaliteyi azaltan ve bakteriyel enzimlerle m ethem oglobinem iye yol açan m etabolitine dönüştürülen madde hangisidir? A) Gümüş nitrat
B) Salisilik asit Doğru cevap: D
C) Potasyum permanganat D) Formaldehit E) Klorheksidin
G ü m ü ş n itr a t ya n ıkla rd a e n fe ksiyo n la rı a zaltarak mortaliteyi azaltır. Nitrat bakterilerle nitrite dönüştürülür bu da methemoglobinemi yapar. Ayrıca gonokoklarla oluşan oftalm ia neonatorum ’un önlenm esinde kullanılır.
Trisulfoprimidin, sulfadiazin, sulfametazin ve sulfamazepin karışımından oluşur. Sulfametoksazolün etkisi bu ilaçlardan uzun ancak depo sulfonamidlerden kısadır. D oğru cevap: C
Doğru cevap: A
137. A m o kslsiline diren çli H em ofilus influenzanın yaptığı o titis media gibi enfeksiyonlarda eritrom isin le kom bine kullanılan ilaç hangisidir? A) Tetrasiklin
B) Trimetoprim
C) Sulfisoksazol
D) Vankomisin E) Sulfometoksazol
S u lfisoksa zol idrarda oldukça çok çözünür o nedenle komplike olmayan idrar yolu enfeksiyonlarında kullanılır. Pnömokok ve Hemofilus influenzada etkilidirler ve otitis media tedavisinde eritromisinle kombine edilir. D oğru cevap: C
141. Sulfonam idlere karşı kazanılan rezistansda sorum lu olabilecek mekanizma hangisidir? A) Dihidropteroat sentetazın afınitesinin artması
sülfonamidlere
B) Dihidrofolat redüktazın sulfonamidlere afinitesinin
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
367
azalması C) Bakteride PABA sentezinin artması
D) Bakteride metionin ve glisin sentezinin azalması E) Bakteride glutamat tüketiminin artması Dihidropteroat sentetazın sulfonamidlere afinitesinin artması bakteri hücre duvarının folik asite karşı permeabilitesinin artm ası d iğ e r rezista n s oluşum u m ekanizm aları arasındadır. D oğru cevap: C
138. Trim etroprim sulfam etoksazol kullanımı aşağıdaki durum ların hangisinde en iyi sonuç verir?
142. Ü lseratif k o lit tedavisinde kullanılan sulfonam id aşağıdakilerden hangisidir?
A) Leishmaniasis enfeksiyonları B) Herpes simpleks enfeksiyonu
A) Sulfasetamit
C) İnfluenza A enfeksiyonu
C) Sulfizoksazol
T rim e tro p rim -s u lfa m e to k s a z o l P n eu m osistis karini enfeksiyonunda ilk tercihtir. Doğru cevap: E
D) Sulfametoksazol E) Sulfadiazin
D) Ascaris lumbrikoides enfeksiyonu E) Pneumosistis carinii enfeksiyonu
B) Sulfasalazin
Sulfasalazin (salisilazosulfapiridin) bir sulfonamid türevi olan sulfapiridin ile 5-aminosalisilatın kimyasal olarak birleştirilm esinden oluşmuş bir ilaçtır. Lökotrienlerin biyosentezini inhibe ederek antiinflamatuar etki gösterir. D oğru cevap: B
139. Ko-trim aksazolun kullanılm asının uygun olmadığı hastalık hangisidir?
143. D erm atitis herpetiform is tedavisinde kullanılan sulfonam id aşağıdakilerden hangisidir?
A) Farengeal gonore
A) Sulfapiridin
B) Rekurrent pyelonefrit
C) Sulfasetamid
C) A grubu streptokoklara bağlı farenjit D) Akut sistit
B)Sulfametoksazol
D) Sulfizoksazol E) Sulfadiazin
Sulfapiridinin bu hastalıktaki etki mekanizması bilinmiyor.
E) Akut bakteriel prostatit A grubu stre p to k o k la ra bağlı fa re n jitte ko -trim o ksazolün eradikasyon yapamama riski vardır veya geç eradikasyon yapar. Böylece akut romatizmal ateş ve akut poststreptokoksik glomerülonefrit riskini artırır. Doğru cevap: C
D oğru cevap: A
144. Yanıklı hastalarda bakteriem i tedavisinde aşağıdakilerden hangisi tercih edilir? A) Kloramfenikol
B) Tetrasiklin
C) Gentamisin 140. Aşağıdaki sulfonam idlerden hangisi diğerlerine göre daha uzun etki gösterir? A) Trisulfoprimidin
B) Sulfamerazin
C) Sulfametoksazol
D) Sulfametazin E) Sulfadiazin
D) Ko-trimoksazol E) Penisilin G
Yanıklı hastada bakteriemi genellikle Pseudo-monas aeruginosadan kaynaklanır. Bunun için gentam isin kullanılmalıdır.
Doğru cevap: C
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
3
145. Sulfonam idler yenidoğanlarda kernikterus riskini nasıl artırırlar?
• Sulfadiazin de diğer sülfonamidler gibi tüm vucüt dokularına ve sıvılarına (BOS dahil) çok kolay dağılırlar.
A) Plazma albümin sentezini azaltırlar D oğru cevap: C
B) Alyuvarların yapımını ve yıkımını artırırlar C) Bilirubinin metabolize edilmesini önlerler D) Plazma albümini üzerindeki bilirübin bağlanma noktaları için yarışırlar.
149.
E) Kemik iliğini baskılarlar
Sulfadoksinlerle doğrudur?
ilg ili
ifadelerden
hangisi
A) Plasma proteinlerine çok az bağlandıklarından daha çok serbest halde plasmada dolaşırlar
Albüminden ayrılan bilirübin plazmadaki serbest bilirübin miktarını artırır. Serbest bilirübin MSS’ye geçebilmektedir.
B) Kısa etkili bir sulfonamiddir
D oğru cevap: D
C) Oral alındığında barsaktan absorbsiyonu iyi değildir
146. Kotrim aksazolün hangisidir? A)
en
sık
Akut hemolitik anemi
C) Deri lezyonları
görülen
yan
D) Hızlıca böbrekler tarafından itrah edilir
etkisi
E) Böbreklerde
B) Diare
•
D) Methemoglobinemi
•
Kotrimaksazolün en sık görülen yan etkisi deri lezyonlarıdır. Özellikle yaşlılarda çok tehlikeli olabilir. Diğer yan etkileri G İS’e ait bulantı, kusma ve hematolojik problemlerdir. Myeloblastik anemi, lökopeni ve trombositopeni olabilir. Tüm bu etkiler folik asid uygulanmasıyla geriye döner.
reabsrobsiyona
D) Sulfonamidlerin hücre dışına pompalanması
Aşağıdaki ajanlardan hangisi sulfonam idlerle çapraz allerjenik reaksiyon o lu ştu ru lur? A) Karbonik anhidraz inhibitörleri B) Furosemid C) Sülfanilüre (hipoglisemik ajan)
D) Tiyozid diüretikleri
A) Hücre zarının sulfonamidlere karşı geçirgenliğinin azaltılması
C) PABA üretiminin arttırılması
Plasm a p ro te in le rin e fa zlaca bağlandığından böbrekler tarafından yavaş itrah edilir.
Doğru cevap: E
Aşağıdakilerden hangisi bakterilerin sulfonam idlere karşı direnç geliştirm e m ekanizmalarından d e ğ ild ir?
B) Sulfonamidlere düşük afiniteli folik asit sentezleyici yeni enzim oluşturulması
Sulfadoksin uzun etkili bir sulfonamiddir.
• Yoğun tübüler reabsorbsiyona uğrarlar.
150.
D oğru cevap: C
E) Hepsi • Tüm bu ajanlar sulfonam idlerin deriveleridir ve hepsiyle çapraz allerjenik reaksiyon oluşur. Diğer ajanlar: • Bumetanid
E) Hiçbiri S u lfo n a m d ile re mekanizmaları:
tübüler
• Oral olarak etkindir.
E) Kontakt inhibisyon
147.
yoğun
uğrarlar
k a rş ı
d ir e n ç
g e liş tirm e
• PABA üretiminin arttırılması
• Torsemid • Diazoksid D oğru cevap: E
• Hücre zarının sulfonamid geçirgenliğinin azaltılması • Yeni enzimlerle folik asit sentezinin devam ettirilmesi
151.
D oğru cevap: D
148.
Sülfadiazinle ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Plasentadan kolaylıkla geçerler
Sulfadiyazinlere bağlı tedavisinde aşağıdaki kullanılm alıdır?
gelişen nefrotoksisite ajanlardan hangisi
A) Folinik asit
B) Probenesid
C) Sodyum bikarbonat
D) Sülfinpirazon
E) Askorbik asit • Yüksek doz sülfad iyo zin alınm ası sonucunda nefrotoksisite görülür, idrarda kristaller oluşur.
B) Oral kullanımdan sonra mide ve ince barsaktan emilirler
• Tedavide hastaya bol su içmesi önerilir.
C) BOS’a terapotik konsantrasyonlarda geçemezler
•
D) Akciğerlere çok iyi dağılırlar E) Primetaminle kombine edildiklerinde toksoplasmaya karşı sinerjistik etki oluşur.
ilaç alkali PH’da daha çok çözündüğü için sodyum bikarbonat verilerek kristalüri önlenebilir.
Doğru cevap: C
3 6 >9
A) Adipaz doku
1. Kısa ve o rta e tk ili s ü lfa n a m id le r (Sülfadiozin, sulfizoksazol, sulfametoksazol) Üriner sistem infeksiyonlarının tedavisinde tercih edilir. Bu ilaçların kullanımı sonucu meydana gelebilecek kristalüriyi önlemek için hastaların bol su içmesi önerilir. 2 aydan daha küçük bebeklerde kontrendikedir. BOS içine en fazla geçen sulfadiazindir. Bu nedenle menengokokal menenjit olgularının tedavisinde tercih edilir. Primetamin ile beraber toxoplazma tedavisinde kullanılır.
B) BOS C) iç kulakta D) Karaciğer E) Prostat sıvısı ve vajinal sıvı • Trimetoprim PKa’sı 7.2 olan zayıf bir bazdır. • Asiditesi plasmadan fazla olan prostat sıvısında ve vajinal sıvıda birikir. D oğru cevap: E
Sistemik infeksiyonların ve idrar yolu infeksiyonlarının tedavisinde en çok tercih edilen sulfanamid; Sulfizoksozal. Diğerleri; sulfamenazin, sutfametoksozal, trisulfaprimidin 2. Uzun e tk ili (Depa) s ü lfa n a m id le r
153. Trim etoprim aşağıdaki to ksik reaksiyonlardan en co k hangisine sebep olur? A) Kolestatik sarılık B) Kristalüri
3. Lokal ku lla n ıla n la r
C) Megaloblastik anemi
Y a n ık te d a v is in d e : G üm üş s u lfo d io z in , m afenid (diğerlerinden farkı etkisinin PABA tarafından entaponize edilmemesidir; en önemli yan etkisi metabolik asidozdur.)
D) Kulak çınlaması E) Venöz tromboz • A n tifo la t a ktivite sin d e n dolayı trim e to prim megaloblastik anemi, lökopeni ve granülositopeniye yol açabilir. •
Genellikle kullanılmazlar, sadece sülfadoksin (er uzun etkili) klerekine dirençli falerperum sıtmasında tercih edilir. (Prinetominle kembiri uygulanır).
Folik asit kullanımı bu etkileri önler.
Doğru cevap: C
154. Aşağıdaki sulfonam idlerden süresi en uzundur? A)
Sülfasitin
hangisinin
etki
B) Sülfadiozin
C) Sülfadoksin
Üseratif kolit, Crohn hastalığı, romatoid artrit tedavisinde: Sülfaselezrü (5-Aminoselisilat ile suifa piridine metabolize olur.) Antibakteriyel ve Antidiyareik etkilidir. Oral yoldan alındığında barsaklarda lokal etki gösterir. Lipooksijenazı inhibe ederek lökotrien sentezine enfel olur. Sulfapiridin Dermatitis, herpetifermis’e karşı etkili tek ilaçtır. Sülfanamidler Nocardia infeksiyonlarında sıklıkla tercih edilir. Trohom ve inklüzyon konjuktivitinde tetrasiklinin alternatifidir. Yan e tk ile ri: 1. Alerjik reaksiyonlar; ürtiker, mokülopopüller döküntü, Steven-Johnson sendromu, hepatit, interstisyel nefrit, myokard bozukluğu
D) Sülfametnizol E) Sülfametaksazol
2.
S Ü L F O N A M İD L E R ilk kullanıma giren antibiyotiklerdir.
3. Glukoz 6 fosfat dehidroginaz e ksikliğine bağlı hemalitik anemi.
Etki mekanizm ası: Bakterilerde Dihidropteroat sentetaz enzimini inhibe ederek PABA (paraamire benzoik asit) dan folik asid sentezini bozar (bakteriyostotik) Memeli hücrelerinde bu enzim bulunmadığından, sülfanamidler selektif etki gösterir. Folik asid sentezini dihidrofolat redüktaz enzimini inhibe ederek önleyen Trimetopirin ile kombine preparatları vardır.
4. Kemik iliği depresyonu; Lökopeni, agrenülostoz 5. Duyarlı kişilerde methemegl ağabeynemi 6.
Doğuma yakın dönemde alındığında kernikterus riskini arttırır.
7. Baş ağrısı, baş dönmesi.
Sülfametaksazol ve sülfadiozin trimetoprin ile kombine preparatlardır.
N -a s e tila s y o n İ l e Parçalanan İla ç la r • Sülfonamidler
Trimetoprim tek başına noberdia ve E. Coli’ye bağlı idrar yolu infeksiyonlarında kullanılır. Duruma göre bakteriyostatik ve bakterisid etki gösterir. Farm okokinetik: Sülfanamidler karaciğerde N-asetilasyon yoluyla metabolize edildiği için etkinlikleri kişiden kişiye farklılık gösterir.
id ra r y o lla rın d a çökm e; k ris ta lü ri, hem atüri. S ülfenom idler böbrek ye tersizliğ i olgularından kullanılmamalıdır.
• IN A H (İzoniozid) • Hidralazin • Prokainamid
v Doğru cevap: C
J
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
152. Trim etoprim terapötik dozlarda verildiğinde en co k nerede konsantre olur?
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
370
155. Beyin o m u rilik sıvısına en fazla geçen sulfonam id aşağıdakilerden hangisidir? A)
ulfasalazid
Gram (-) bakterilere bağlı idrar yolu infeksiyonlarının (özellikle prostatit) tedavisinde kullanılırlar.
B) Sulfapiridin
C) Sulfadiazin
D)
D oğru cevap: E
ulfametoksazol
E) Trisulfaprimidin
157. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisinin anaeroplara karşı belirgin b ir etkisi y o k tu r?
D oğru cevap: C
A) Siprofloksasin C) imipenem
156. Aşağıdaki kinolonlardan hangisi karaciğerde en fazla m etabolize edilir? A)
floksasin
D) Kloramfenikol E) Klindamisin
Bu sorunun cevabı siproflo ksa sin dir. K in olo n grubu ila ç la r aerop bakterilere karşı etkilidirler. Anaeroplara k a rş ı e tk in liğ i o la n la r is e 4. k u ş a k k in o lo n la rd ır. S iprofloksasin 4. kuşak kinolon değildir.
B) Siprofloksasin
C) Norfloksasin
B) Sefoksitin
D) Enoksasin E) Pefloksasin
Yine kinolonlar TUS sınavında çok sorulmaktadır. Bu nedenle kinolonları biraz ayrıntılı bilmekte fayda var.
.
\ K inolonların s ın ıfla n d ırılm a s ı
K in o lo n la ra a it b ilin m e s i gereken bazı ö ze llikle r:
Y Birinci kuşak kinolonlar: Nalidiksik asit, oksolinik a sit ve sinoksasin, sadece gram negatif e n te rik b akte rile re ve Pseudomonas aeruginosa'ya yönelik olarak ü re tilm iş tir.
Siprofloksasin: Safrada yüksek konsantrasyonda bulunur.
Y İk in c i kuşak kinolonlar:
f
\
y
En kısa e tk ilis id ir (norfloksasin gibi).
Y A lt grup 2: Ofloksasin, siprofloksasin ve pef loksasinde, birinci kuşağın e tk i spektrumuna ek olarak atipik pnömoni e tkenleri de spektruma dahil edilm iştir.
J
V Sparfloxacin:
Pefloksasin:
f
_
A lt grup 1: Norfloksasin ve enoksasin sadeceenterik bakterilere yö neliktir.
%
y
Üçüncü kuşak kinolonlar: Levofloksasin ve sparfloksasinde, ikinci kuşak kinolonların e tk i spektrumuna gram p o z itif (MSSA, strep to kokla r) a ntibakteriyel etkinlik eklenm iştir.
y
Dördüncü kuşak kinolonlar: Travofloksasin,m oksifloksasin, gemifloksasin, gatifloksasinde ise üçüncü kuşak kinolonların e tk i spektrumuna anaeropbakteriler de eklenm iştir.
BOS'a en fa zla geçen kinolondur.
v
Karaciğerde metabolize e d ilir (moksifloksasin gibi).
KİNO LO N LAR
v
j
Bu kinolonların anaeroblara karşı belirgin etkisi vardır.
Geniş spektrumlu ve bakterisid etkilidirler. Gram (-) aerop bakterilere karşı etkilidirler. Anaerop bakterilere karşı etkinliği olanlar ise 4. kuşak kinolonlardır. Kinolonlar hücre içine kolay girerler. Bu nedenle; Mycobacterium tuberculosis, Mycoplasma pneumoniae, Brucella, Listeria, Legionella tedavisinde önemlidirler. Bu nedenle; Mycobacterium tuberculosis, Mycoplasma pneumoniae, Brucella, Listeria, Legionella tedavisinde önemlidirler.
O flo ksa sin / N o rflo k s a s in N a lid ik s ik A s it / O k s o lin ik A s it / C in o xa cin :
KİNO LO NLARIN İLK TERCİH OLDUĞU DURUM LAR:
J
M o x iflo x a c in / G a tiflo xa cin / L e vo flo ksa sin : S. pnömokok’lara karşı güçlü etki gösterirler. G are no xa cin / G e m iflo xa cin :
Vücutta en az m etabolize edilen, yani değişm eden böbreklerden atılan kinolonlardır.
•
Prostat gibi dokulara iyi geçtiklerinden, Escherichia coli veya Pseudomonas gibi gram (-) basillerin neden oldukları alt idrar yolu infeksiyonlarında tercih edilirler.
•
C a m p ylo b a cte r je ju n i ve gastroenteritte ilk tercihtirler.
S h ig e lla ’ya
•
Salmonella typhi’de (tifo) ilk tercihtirler.
bağlı
Bu ilaçlar; tüm dokulara ve vücut boşluklarına çok iyi dağılırlar. Genel olarak böbreklerden atılırlar. Geniş spektrumlu ve bakterisid etkilidirler. Genel olarak aeroblara karşı etkilidirler.
• Turist diyaresi Seçeneklerdeki diğer ilaçlar geniş spektrumludurlar ve anaeroblara karşı da etkilidirler
Seçeneklerdeki diğer ilaçlar: •
Penisilin: Transpeptidaz enzimini inhibe ederek hücre duvar sentezini inhibe ederler.
D oğru cevap: A
•
Streptom isin: mRNA’nın yanlış okunmasına yol açar ve protein zincirine yanlış amino asit sokulmasına yol açarlar.
158. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi doğrudan DNA sentezini bozarak bakterileri öldürür?
•
K lo ra m fe n ik o l: R ibozom un 50S alt birim inde peptidiltransferaz enzimini inhibe eder ve protein sentezini engeller.
A) Penisilin
• Tetrasiklin: Ribozomun 30S alt tipine bağlanırlar ve aminoaçil tRNA’nın ribozomun “A” (akseptör) bölgesine bağlanmasını bloke ederler. Böylelikle peptit zincirine yeni amino asit eklenmesini Engellenmiş olur
B) Streptomisin C) Siprofloksasin D) Kloramfenikol E) Tetrasiklin Soruda belirtilen DNA sentezini bozarak etki gösteren antibiyotik sorusuna en güzel örnek; kinolonlardır. Bu ilaçların etki mekanizmaları hatırlarsak:
“ S ip ro flo k s a s in irı te d a v id e k i y e r i” başlıklı şekile bakınız. D oğru cevap: C
Gr (-) bakterilerde; DNAgiraz (topoizomeraz II) enziminin a-alt birimine bağlanıp bu enzimi inhibe ederler. Sonuçta DNA replikasyon ve transkripsiyonu için gerekli olan DNA’nın superkoilasyonunun gevşemesini önlenmiş olur. Bu ilaçların etkisine maruz kalan bakteriler bölünemezler, anormal şekilde uzayarak ölürler.
GONORE SOLUNUM SİSTEMİNİN DİRENÇLİ İNFEKSİYONLARI
•Siprofloksasin, penisilinaz üreten ve üretm eyen suşlara eşit etkilidir.
• Siprofloksasin genellikle ampisilin gibi b eta -la k ta m antibiyotiklere dirençli infeksiyonların tedavisinde etkilidir. • Genellikle etken olan Streptococcus pneum oniae'ye karşı zayıf etkili oldu ğ un dan pnöm oni veya sinüzit ted avi sinde siproflaksasin ilk seçilecek ilaç değildir.
Neisseria gonorrhoeae
3«y£3JTfSTTTST:
Haemophilus influenza Legionella pneumophila Pseudomonas aeruginosa
Escherichia coli Klebsiella pneumoniae Proteus mirabilis Serratia marcescens Shigella
İDRAR YOLU İNFEKSİYONLARI • Siprofloksasin ve norfioksasin kom p like ve komplike olm ayan idrar yolu infeksiyonlarının tedavisinde etkili dirler. • Klinik ve bakteriyolojik yanıt sulfametoksazol - trim etoprim e benzerdir.
Siprofloksasinin tedavideki ye ri
GASTROINTESTINAL SİSTEM İNFEKSİYONLARI • Siprofloksasin, enterik patojenlerin yol açtığı akut diyarenin tedavisinde yük sek etkinliğe sahiptir. • Klinik yanıt hastaların % 90'ında gözlenir.
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
371
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
372
159. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisinin negatif bakterilere karşı etkisi en fazladır?
•
gram
161.
Aşağıdakilerden uzundur?
A) Siprofloksasin
A) Levofloksasin
B) Enoksasin
B) Gemifloksasin
C) Levofloksasin
C) Pefloksasin
D) Lomefloksasin
D) Moksifloksasin
E) Ofloksasin
E) Siprofloksasin
S ipro floksa sin başta psödom onas aureginosa olm ak üzere gram negatif bakterilere en etkili fluorokinolondur.
U zun e tk ili k in o lo n la r m o ksifloksa sin ’dir.
etki
süresi
r u flo k s a s in
daha
ve
Ö z e llik li K in o lo n la r
D oğru cevap: A
160. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi safra yoluyla elim ine e dildiği için böbrek yetm ezliği olan hastalarda diğerlerinden daha g üve n lid ir? A) Amoksisilin
•
Kısa etkili: Siprofloksasin (Ciproxin®)
•
Uzun etkili: Rufloksasin, Moksifloksasin (Avelox®)
• Santral sinir sistemine iyi geçen: Pefloksasin • T üb e rkü lo z te d a v is in d e te rcih : Levo floksa sin (Tavanic®) K in o lo n la rın Yan E tkile ri
B) Amikasin
•
C) Vankomisin D) Moksifloksasin
Kinolorı grubu antibiyotikler, p e n is ilin le r (am oksisilin vb.), am ino g liko zid ler (am ikasin vb.) ve g liko p e p tid le r (vankomisin) yüksek oranda renal yoldan atılan ilaçlardır. İstisn a olarak k in o lo n grubundan, moksifloksasin ve pefloksasin y ü k s e k oranda ka ra ciğ e rd e m eta bo lize olur. B öbrek yetm ezliğinde, d iğ er kinolonların tersine, p e flo k s a s in ve m o k s iflo k s a s in k u lla n ılırk e n d oz ayarlam asına gerek y o k tu r ve daha güvenlidirler.
•
Doğru cevap: D
162.
Bulantı kusma (en sık yan etki), ishal, kartilaj harabiyeti, fotosensitivite, QT uzaması (gatifloksasin, gemifloksasin, m oksifloksasin) ve hipoglisemi/hiperglisemi (gatifloksasin) oluşturabilirler. Antiasitler ile şelat oluşturabilirler.
Aşağıdakilerden hangisi DNA topoizom eraz IV’ı güçlü b ir şekilde inhibe eder? A)
İrinotekan
B) Etopozid
C) Siprofloksasin
İPROFLOKSASİN/NORFLOKSASİN/ MOKSİFLOKSASİN/PEFLOKSASİN )
Ü riner sistem infeksiyonları, S.pneumoniae infeksiyonu, atipik pnömoniler, Mycobacterium tuberculosis infeksiyonları, şarbon, gonokok infeksiyonu, klamidyal üretrit tedavilerinde kullanılırlar.
Kondrotoksite: Bu nedenle 18 yaş altı kullanımı kontrendikedir
• Antiasitler ile şelat oluşturabilirler
KİNOLONLAR
Bakteriyel to p o izo m e ra z II e n zim in i (DNA g iraz) ve topoizom eraz 4 enzimlerini bloke ederek DNA sentezini baskılarlar.
Nefrotoksite: Genellikle böbrekten atıldıkları için böbrek yetmezliğinde dozları azaltılmalıdır o Nonrenal yoldan atılan maoksifloksasin bu durum önemli bir istisnasıdır
E) Siprofloksasin
D oğru cevap: D
hangisinin
D) Moksifloksasin E) Metotreksat
D ö rd ü n cü ku şak k in o lo n la r (M o k s iflo k s a s in ) DNA topoizom eraz IPnin yanı sıra topoizom eraz IV’de inhibe ederler. Bu nedenle gram p o z itif ve anaerob bakterilere karşı etkileri daha fazladır. •
İrin o te k a n DNA to p o iz o m e ra z antineoplastiktir.
•
E to p o z id DNA antineoplastiktir.
•
Siprofloksasin sadece DNA topoizomeraz ll’yi inhibe eden kinolon grubu antibiyotiktir.
•
M e to tre k s a t d ih id ro fo la t red ükta z in h ib itö rü antineoplastiktir.
to p o iz o m e ra z
D ö rd ü n c ü K u şak K in o lo n la r •
Moksifloksasin
• Gatifloksasin
Doğru cevap: D
I inh ibitö rü II
inh ibitö rü
A) Siprofloksasin
B) Rufloksasin
C) Pefloksasin
D) Gatifloksasin E) Norfloksasin
Pefloksasin santral s in ir sistem ine en yüksek oranda geçen fluorokinolon türevidir. Lipofilitesi yüksek olduğu için karaciğerde yüksek oranda m etabolizmaya uğrar. K in o lo n la r g e n e llik le h id ro filite s i y ü k s e k ola n ve böbrekten elim ine olan antibiyotiklerdir.
Gr (-) bakterilerde; DNAgiraz (topoizomeraz II) enziminin a-alt birimine bağlanıp bu enzimi inhibe ederler. Sonuçta DNA replikasyon ve transkripsiyonu için gerekli olan DNA’nın superkoilasyonunun gevşemesini önlenmiş olur. Bu ilaçların etkisine maruz kalan bakteriler bölünemezler, anormal şekilde uzayarak ölürler. Bu ilaçlar; tüm dokulara ve vücut boşluklarına çok iyi dağılırlar. Genel olarak böbreklerden atılırlar. Geniş spektrumlu ve bakterisid etkilidirler. Genel olarak aeroblara karşı etkilidirler. S eçeneklerdeki d iğ e r ilaçlar: •
Penisilin: Transpeptidaz enzimini inhibe ederek hücre duvar sentezini inhibe ederler.
•
Streptom isin: mRNA’nın yanlış okunmasına yol açar ve protein zincirine yanlış amino asit sokulmasına yol açarlar.
•
K lo ra m fe n ik o l: Ribozom un 50S alt birim inde peptidiltransferaz enzimini inhibe eder ve protein sentezini engeller.
D oğru cevap: C
164. F luorokinolonlarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Geniş spektrumlu, özelliktedirler.
hızlı
etkili
ve
bakterisid
B) DNA’nın replikasyonunu bozarlar. C) Eliminasyon yarılanma ömürleri oldukça olduğundan günde 4 kez verilmeleri gerekir.
kısa
D) Tifo dahil bakteriyel gastroenteritlerde kullanılır. E) Teofilin ve kafeinin yıkımını toksisitesini artırabilirler.
yavaşlatırlar ve
D oğru cevap: C
• Tetrasiklin: Ribozomun 30S alt tipine bağlanırlar ve aminoaçil tRNA’nın ribozomun “A" (akseptör) bölgesine bağlanmasını bloke ederler. Böylelikle peptit zincirine yeni amino asit eklenmesini Engellenmiş olur Doğru cevap: C
167. S iprofloksasin aşağıdaki a ntib iyo tik gruplarından hangisine aittir?
165. Aşağıdaki bileşiklerden hangisinin flu orin e edilip sentetik analogların sentezlenm esiyle önemli kino lon la r olu ştu ru lur?
A) Aminoglikozidler B) Beta-laktom antibiyotikler C) Fluorokinolonlar
A) Nalidiksik asit
D) Makrolidler
B) PABA
E) Sulfonamidler
C) Pantotenik asit
•
D) Tetrahidrafolik asit •
E) GABA N a lid iksik asidin kendisi de alt ü rine r sistem infeksiyonlarında kullanılan bir ajandır fakat sistemik a ntibakteriyel etki gösterecek kan düzeylerine ulaşamaz.
Siprofloksasin gram negatif bakterilere karşı güçlü etkili fluorokinolon grubu bir antibiyotiktir.
• Gram pozitif bakterilere de etkilidirler. “ S ip ro flo k s a s in in te d a v id e k i y e r i” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C
D oğru cevap: A
166.
Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi doğrudan DNA sentezini bozarak bakterileri öldürür?
168. Aşağıdaki bileşiklerden hangisinin flu orin e edilip sentetik analogların sentezlenm esiyle önemli kinolonlar olu ştu ru lur?
A) Penisilin
A) Nalidiksik asit
B) Streptomisin
C) Pantotenik asit
E) Tetrasiklin Soruda belirtilen DNA sentezini bozarak etki gösteren antibiyotik sorusuna en güzel örnek; kinolonlardır. Bu ilaçların etki mekanizmaları hatırlarsak:
D) Tetrahidrafolik asit E) GABA
C) Siprofloksasin D) Kloramfenikol
B) PABA
•
N alidiksik asidin kendisi de a lt ü rine r sistem infeksiyonlarında kullanılan bir ajandır fakat sistemik antibakteriyel etki gösterecek kan düzeylerine ulaşamaz.
Doğru cevap: A
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
163. Aşağıdaki kinoloniardan hangisi lipo filite si yüksek olduğu için karaciğerde yüksek oranda m etabolize olur?
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
3
169. F luorokinolonların en sık karşılaşılan yan etkisi aşağıdakilerden hangisidir? A)
antral sinir sistemi depresyonu
B)
olestatik sarılık
E) Deri döküntüsü
•
GIS belirtileri; bulantı, kusma, iştahsızlık, diyare, karın ağrısı (en sık)
•
Fotosensivite
•
Konvülsiyon
E) Antiasidler florokinolonların oral biyoyararlanımını düşürürler F lo r o k in o lo n la r ilk defa oluşan ü rin e r sistem enfeksiyonlarında kullanılmamalıdır. Kız çocuklarında genelde enfeksiyon E.coli ile olduğu için, E. coli’ye duyarlı diğer antibiyotikler kullanılmalıdır. Ayrıca florokinolonların kıkırdağa etkileri nedeniyle 1 2 yaşın altındaki çocuklarda kullanılmamalıdır.
• Ağızda metalik tat Kondida enfeksiyonu
dozu
D) Florokinolonlara direnç DNA girazdaki değişiklik ile sağlanır
F lu o ro k in o lo n la rın yan e tk ile ri:
Eklem harabiyeti
florokinolonların
C) Kız çocuklarda komplike olmayan ilk idrar yolu enfeksiyonunda florokinolonlar kullanılabilir
D) Nefrotoksisite
•
A) Böbrek yetmezliğinde ayarlanmalıdır
B) Florokinolonla tedavide streptokokal süperenfeksiyonlar oluşabilir
C) Bulantı, kusma ve diyare
•
172. F lorokinolonlar hakkında hangisi ya nlıştır?
D oğru cevap: C
D oğru cevap: C
170.
173. Sistem ik antibakteriyel olarak kullanılmayan gram negatiflere bağlı üriner enfeksiyonlarda e tkili ve günüm üzde sadece proteusun yaptığı enfeksiyonda kullanılan ilaç hangisidir?
Fluorokinolonlarfa b irlikte aşağıdaki ilaçlardan hangisi alınırsa ciddi ilaç etkileşim i görülür? A)
Karbamazepin
C) Metformin
B) İnsülin D) Teofilin
E) VVarfarin • F lu o ro k in o lo n la r te o filin in m eta bo lizm a sını yavaşlatırlar ve toksisitesini arttırırlar. •
Beraber alındıklarında konvülsiyonlar görülebilir.
D oğru cevap: D
171.
İlaçları inaktive eden enzim lerin neden olduğu rezistans türüne yol açmayan a ntim ikrobiyal ajan hangisidir? A) Sefazolin B) Kloramfenikol C) Gentamisin
A) Sikloserin C) Nalidiksik asit
B) Nitrofurantoin D) Eritromisin E) Metronidazol
N alidiksik asit gram n e g a tifle rin yaptığı idrar yolu enfeksiyonunda etkilidir. Ancak çabuk rezistans geliştiği için genellikle kullanılmaz. Nalidiksik asit toksisitesi fazla olan bir ilaç olduğu için sistemik enfeksiyonlarda kullanılmaz. Doğru cevap: C
174. Aşağıdaki enfeksiyonların hangisinin tedavisinde flo ro kin o lo n la r etkisizdir?
D) Florokinolonlar
A) Beta-laktamaz sentezleyen bir Klebsiella suşuna bağlı üriner sistem enfeksiyonu
E) Penisilin G
B) Streptococcus pneumonia pnömonisi
Florokinolon ve kinolonlara rezistans gelişmesinde ilaca DNAgirazın duyarlılığındaki azalma veya bu ilaçların hücre içinde birikiminin azalması rol oynar.
C) Moraxella catarrhalise bağlı bronşitlerin alevlenme dönemleri D) E. coliye bağlı üriner sistem enfeksiyonları E) Pseudomonas aeruginoza’ya bağlı üriner sistem enfeksiyonları F lo r o k in o lo n la r S. pneum onia e n fe k s iy o n la rın ın te d a v is in d e y e te rli etki g öste rm e zle r. Beta-laktam olmadıklarından beta-laktamaz sentezleyen bakterilere bağlı üriner sistem enfeksiyonlarının tedavisinde etkilidirler. Diğer seçeneklerdeki enfeksiyonların tedavisinde de florokinolonlar kullanılırlar.
Doğru cevap: B Doğru cevap: D
375
ve
179. Aşağıdaki ilaçlardan hangisine spontan m utasyonla rezistans geliştiği için tek başına tedavide kullanılm az?
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
175. Aşağıdakilerden hangisi siproflo ksa sin te trasiklin in ortak özelliği d e ğ ild ir? A) Dirençli bakteriler ilacı hücre dışına atarlar
B) Alüminyum veya magnezyum içeren antasitlerin birlikte alınımı emilimlerini azaltır.
A) Penisilin G
B) Eritromisin
C) Rifampisin
D)Ampisilin E) Norfloksasilin
C) Her iki ilaç da fototoksisiteye neden olur D) Her iki ilaç da böbrek fonksiyon bozukluğunda vücutta birikirler E) Her iki ilaç da gelişmekte olan kemik ve dişlerde birikirler Sadece te trasiklin kemiklerde birikir ve 8 yaşın altındaki çocuklarda kontrendikedirler. Büyüme çağında olanlarda kullanım ları kontrendikedir. Diğer seçenekler her iki antibiyotiğin ortak özellikleridir. Doğru cevap: E
Rifampisin kullanımında ilaca karşı spontan mutasyonla direnç gelişimi görülür. Bu yüzden kombinasyon şeklinde kullanılır. Doğru cevap: C
180. Rifam pin ile ilg ili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi ya nlıştır? A) Bakterilerde dihidrofolat redüktazı inhibe ederek etkili olur.
176. Vücutta en az metabolize olan flu orokin olon aşağıdakilerden hangisidir?
B ) Kazanılmş direnç genellikle DNA bağımlı RNA polimerazdaki mutasyona bağlıdır.
C) İdrarı portakal rengine boyar B)SiprofloksasinD) Direnç gelişimi nedeniyle mikobakterium C) Floroksasin D) Ofloksasin enfeksiyonlarının tedavisinde tek başına kullanılmamalıdır. E) Pefloksasin E) Hepatik mikrozomal enzimleri kuvvetle indükler Ofloksasinin %90’ından fazlası değişmeden idrarla atılır. Doğru cevap: A Doğru cevap: D A) Norfoksasin
177. DNA giraz enzim ini inhibe eder?
aşağıdakilerden
hangisi
181. M eningokoksem i p rofiiaksisinde a ntib iyo tik hangisidir?
kullanılan
A) Ko-trimoksazol A) Florokinolonlar
B) Penicilin
C) Eritromisin
D) Tetrasiklin E) Sülfonamidler
Florokinolonlar bakterilerin stoplazması içine girerek DNA giraz enzimini inhibe ederler. Bu enzimin 2 alt birimi vardır. Kinolonlar alt birim l’i etkiler. Alt birim II ise novabiosin tarafından inhibe edilir. D oğru cevap: A
178. Aşağıdakilerden hangisi prokaryotlarda direkt nükleik asit sentezini inhibe eder? A) Kloromfenikol
B) Trimethoprim
C) Rifampin
D) 5-Fluorocytosine
B) Rifampisin C) Penisilin D) Kloramfenikol E) Tetrasiklin M eningokoksem i profiiaksisinde rifampisin çok etkilidir. Rifampisin tüberküloz tedavisinde izoniazidden sonra ikinci önemli ilaçtır. Hepatotoksik etki potansiyeli vardır. Oral kontraseptiflerin etkisini azaltır ve gebelerde ilk trimesterde verilmemelidir. H. influenza m enenjitinde proflakside kullanılır. Bütün vücut sıvılarına kolaylıkla geçer. İdrarı sarıya boyar. Vücut sıvılarında fazla oranda bulunduğu için (özellikle tükrükte), meningokoksemi proflaksisindefarinkste yerleşmiş olan bakterileri yok ederek etki göstermiş olur. Doğru cevap: B
E) 5-Fluroracil Rifampin bakteriyel RNA polimerazın beta alt birimine bağlanır ve DNA template ile enzimin etkileşmesini önler; ribonükleik asit sentezi doğrudan inhibe edilir.
Doğru cevap: C
182. M eningokok taşıyıcılığını çoğunlukla kaldıran ancak yinede dirençli suşların çıkabileceği ilaç hangisidir? A) PAS B) Streptomisin C) Nitrofurantoin D) Kotrimoksazol E) Rifampisin
w
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
376
Bakteri enfeksiyonlarında tek başına rifampisin kullanılırsa hızla rezistans gelişir. Rifampisin m eningokok taşıyıcılığını kaldırır ancak %10 kadar rezistans vakalar olabilir. D oğru cevap: E
Bu sorunun cevabı olan polim iksin-B ; deterjan özelliği gösterir. Bu ilaç membrandaki fosfatidiletanolaminlere bağlanıp membranın osmotik ve transport mekanizmalarını bozarlar. Etki spektrumu oldukça dar bir antibiyotiktir. Sadece gram (-) aerobik basillere karşı etkilidirler. En öne m li ku lla nım e nd ika syo n fa rı:
183. Methadon idame tedavisinde aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi alındığında lakrimasyon, anksiyete, pili ereksiyon ve kas seğirm eleri oluşur? A) İzoniazid
B) Rifampisin
C) PAS
D) Etambütol
Rifampisin, karaciğer mikrozomal enzim sistemini indükler. M ethadonon da bu indüksiyon ile hızla yıkıldığı için yukarıdaki opioid yoksunluk belirtileri oluşur. D oğru cevap: B
hangisi
rifam pinin
B) Nefrotoksisite
C) Optik nörit
D) Kırmızı vücut sıvıları
E) Antikoagulan ilaçların etkilerini artırır Bütün vücut sekresyonlarını turuncu-kırm ızıya boyar. Antikoagulan ilaçların etkilerini azaltır. D oğru cevap: D
185. Hem H em ofilus influenza, hem de Neisseria m enenjitinde pro fila ktik olarak kullanılan ilaç hangisidir? B) Tetrasiklin
C) Rifampisin
D iğer a n tib iy o tik le re d ire n çli infeksiyonlarında parenteral olarak
psödom onas
• V a n k o m is in : Glikopeptid yapıdadır. D-alanil-Dalanin’e bağlanarak peptidoglikan zincirinin sentezini inhibe eder. MRSA infeksiyonları en önemli kullanım endikasyonudur. •
Nalidiksik asit: DNAgiraz inhibitörüdür. İlk kullanıma girmiş olan, bugün kullanılmayan bir kinolondur.
•
Metronidazol: Sadece anaerop mikroorganizmalarda bulunan p iru v a t-fe rro d o k s in o k s id o re d ü k ta z enzimi, builaçdakinitro gruplarının indirgenmesine yol açar. Bu indirgenme sırasında serbest oksijen radikalleri oluşturarak bakterisid etki ortaya çıkartır.
•
F u s id ik a s it: S te ro id yapılı tek a ntibiyotiktir. Translokasyondan sorum lu G faktörünü bağlar ve tran slo ka syo n u inh ibe eder. S ta filo ko k infeksiyonlarında kullanılır.
yan
A) Kardiyotoksisite
A) Eritromisin
•
SEÇENEKLERDE BULUNAN DİĞER İLAÇ LA R :
E) Streptomisin
184. Aşağıdakilerden etkilerindendir?
• Göz, cilt, dış kulak yolu ve vücut boşluklarının psödomonasa bağlı infeksiyonlarında lokal olarak
D oğru cevap: B 187. Toksik olduğu için nadiren sistem ik olarak kullanılan, gram negatif basillerin lipid membranlarına deterjan benzeri etki gösteren ilaç hangisidir? A) Polimiksin C) Streptomisin
Rifampisin geniş spektrumlu, bakterisidal ve DNA’a bağlı RNApolimerazı inhibe ederek etki gösteren bir antibiyotiktir. Tüberküloz tedavisinde kullanılır. Fakat asla tek başına kullanılmaz. Hemofilus influenza veya Neisseria menenjiti olanlarla yakın temasta bulunanlara profilaksi amacıyla kullanılabilir. D oğru cevap: C
186. Deterjan özelliği nedeniyle bakteri hücre duvarının perm eabilitesini bozan ve polipe ptit yapısında olan antib iyo tik aşağıdakilerden hangisidir?
D) Rifampisin E) Kanamisin
D) Kloramfenikol E) Ampisilin
B) Amfoterisin
Polimiksin bakteri membranlarını, katyonik deterjan gibi davranarak bozar ve bakterisid etkilidir. Antibakteriyel spektrumu dardır. Doğru cevap: A 188. P olim iksinler hakkında aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Polimiksinler yapabilirler
parestezi
ve
inkoordinasyon
B) Polimiksinle olan böbrek tübül harabiyeti hematüri ve proteinüri yapar C) Pseudomonas da dahil basillere bakterisidaldir
birçok
gram
negatif
A) Vankomisin
D) Polimiksin gram pozitiflere çok az etkilidir
B) Polimiksin-B
E) Memeli hücre membranlarından kolayca geçtiği için intraselüler patojenlere karşı etkilidir
C) Nalidiksik asit D) Metronidazol E) Fusidik asit
P o lim ik s in le r ka tyon ik p o lip e p tid le rd ir ve m em eli h ü c rele rind e n k o la y lık la geçem ezler. O n e d e n le intraselüler organizmalara çok az etkilidir.
kızarık
boyun
A ) Tetrasiklin
B) Kloramfenikol C) Streptomisin D) Rifampisin E) Vankomisin
D oğru cevap: E
189.
Steroid yapılı tek hangisidir? A)
a ntib iyo tik aşağıdakilerden
Klaritromisin
B) Basitrasin
C) Mezlosilin
Kızarık boyun sendromu kan basıncında ani düşme, flushing, yüz boyun ve göğüste m akulopapüler ya da eritematöz yapıda kızarıklık ile karakterizedir. Vankomisinin hızlı infüzyonu ile olur ve histamin tarafından yapıldığı tahmin edilmektedir. Bu reaksiyondan korunmak için infüzyonlar en az 1 saat ara ile yapılmalıdır. D oğru cevap: E
D) Aztreonam E) Fusidik asit F U S İD İK A S İT
192. M etisiline dirençli ciddi staf. enfeksiyonunda aşağıdakilerden kullanılır?
• Steroid yapılı tek antibiyotiktir. •
A) Kloksasilin
Sodyum fusidat halinde kemikte konsatre olduğu için, penisiline dirençli organizmalarla meydana gelen ciddi staph. osteomiyelitlerinde diğer ilaçlarla kombine kullanılır.
B) Sefazolin
C) Klindamisin D) Kloramfenikol
E) Vankomisin
• t RNA’nın ribozoma bağlanmasını engelleyerek protein sentezini inhibe eder. Bakteriyostatik etkilidir. •
Etki mekanizması: Bakteri hücre duvarında fosfolipidlerin sentezini ve asil-D-alanil-D-alanine bağlanarak peptidoglikan polimerizasyonunu bozarak bakterisid etki gösterir.
E tki m ekanizm ası
-
V A N K O M İS İN (V A N C O C IN )
En önemli sorun hepatotoksik olmasıdır. M U P İR O S İN
-
İzolözil tRNA sentetaz enzimini inhibe eder. Sadece topikal kullanılır. İzolösinin peptid zincire katılmasını önleyerek protein sentezini bozar. Metisiline duyarlı veya dirençli S aureus ve streptokok infeksiyonlarında (ekzema, impetigo) özellikle MRSA nazal taşıyıcılarında topikal kullanılır
Endikasyoniarı: Dar spektrumlu bir antibiyotikdir. •
P södom em branöz alternatifidir)
•
Stafilokoklara bağlı kolit
190. Penisilin allerjisi olan hastalarda S. viridansın yaptığı bakteriyel endokarditte ve am inoglikozitle kullanıldığında enterokokal endokarditte etkili olan bakteri duvar sentezini etkileyen ilaç hangisidir? A) Azitromisin
B) Eritromisin
C) İmipenem
D) Metronidazol E) Vankomisin
Vankom isin bakteriyel endokarditte etkilidir. Bakteri duvar sentezini önler. Pseudomembranöz enterokolitte de kullanılabilir. Ototoksik olduğu için hastalar bu açıdan belirli aralıklarla kontrol edilmelidir.
k o lit
(m e tro n id a zo lü n
• Ağız içerisine cerrahi girişim uygulanacak olgular •
Metisiline dirençli staph. aerus veya staph. epidermidis infeksiyonları
•
Enterokoklara bağlı endokarditte aminoglikozidlerle beraber.
•
Penisiline alerjisi olan streptokokal endokarditi olan kişilerde tercih edilir
Doğru cevap: E
Doğru cevap: E
aureus hangisi
Oral yoldan verildiğinde emilimi olmadığı için sadece Cl.difficile kolitinin tedavisinde oral yoldan kullanılır. Yan e tk ile ri •
işitme kaybı (irreversibl olabilir)
•
Nefrotoksik etkisi vardır.
•
i.v. uygulama sonrası yüzde, boyunda kızarma (redneck sendromu)
•
ilaç ateşi oluşturur.
Doğru cevap: E
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
191. Aşağıdakilerden hangisi sendrom una neden olur?
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
378
193. Hücre duvar sentezini inhibe eden antibiyotiklerden hangisi bu etkisini esas olarak transglikolaz enzim inhibisyonu yoluyla yapar?
196. Aşağıdakilerden hangisi en sık topikal kullanılır? A) Penisilin G B) Ampisilin
A) Fosfomisin
C) Tetrasiklin
B) Sikloserin
D) Basitrasin
C) Basitrasin
E) Vankomisin
D) Vankomisin
Fosfomisin -» Enolpiruvat transferazı inhibe ederek
Basitrasin topikal merhemlerde sıklıkla antibakteriel olarak kullanılan bir ilaçtır. Çok düşük hipersensitivite reaksiyon insidansı olduğundan oldukça kullanışlıdır.
Sikloserin
->■ Alanin rasemaz’ı inhibe ederek
Doğru cevap: D
Basitrasin
-> Lipid taşıyıcının defosforilasyonu yoluyla
E) Penisilin
Vankomisin -» Transglikolaz enzim inhibisyonu yoluyla Penisilin
-» Transpeptidazı inhibe ederek hücre duvar sentezini bloke edip antibiyotik etkisini gösterir.
197. D-alanil D-alanin antim etaboliti olan a ntibiyotik aşağıdakilerden hangisidir? A) Sülfonamidler B) Polimiksin-B
D oğru cevap: D
C) izoniyazid
194. Vankom isinin bakterilere selektif gösterm esinin nedeni hangisidir?
D) Ampisilin
etki
E) Vankomisin
B) Bakterilerdeki folik asit sentezini selektif olarak inhibe etmesi
Vankomisin ve teikoplanin; D-alanil D-alanin’e bağlanarak peptidoglikan zincirinin sentezini inhibe eder. 0 -laktamlara göre daha erken bir aşamada hücre duvarının oluşumunu bozarlar. Bu ilaçlar metisiline dirençli Staphylococcus aureus ve epidermidis infeksiyonlarında özellikle tercih edilirler.
C) Bakteri hücrelerinde uğraması
D iğer se çen eklere te k te k bakalım :
A) İnsanlarda hızla yıkılıp, bakterilerde bu yıkımın sağlanamaması
selektif
olarak
birikime
D) Bakterilerce bu ilacın aktive edilmesi
•
S ü lfo n a m id le r: Sülfonamidler PABA türevidir ve aynı zamanda PABA’nın antimetabolitidir. PABA’ya karşı dihidropteroat sentetaz enzimi için yarışırlar ve dihidropteroat sentetaz enzimini inhibe ederler. Yani folik asit antimetabolitidirler.
•
Polim iksin-B: Membrandakifosfatidiletanolaminlere bağlanır. Deterjan özelliği gösteren bir ilaçtır. Deterjan özelliği nedeniyle bakteri sitoplazma membranın permeabilitesini bozar.
•
İzoniyazid (INH): Nikotinik asit antimetabolitidir.
E) Sadece bakterilerde olan bir biyokimyasal olayı durdurması Vankomisin bakteri duvarının sentezini inhibe eder. Bu duvarın sentezi bakterilere özgü bir biyokimyasal olaydır. D oğru cevap: E 195. Bakteriyel hücre duvar sentezini etkileyen ilaçlardan hangisi membran taşıyıcı moleküle etkiyerek bakterisidal etki gösterir? A) Sikloserin
• A m p isilin: Bir penisilindir. Transpeptidaz enziminin irreversibl inhibitörüdür Doğru cevap: E
B) Penisilinler C) Basitrasin D) Sefalosporinler E) Fosfomisin •
Bakteriyel hücre duvar sentezini etkileyen antibiyotikler ve etki yerleri şöyledir:
198.
Aşağıdakilerden hangisi vankom isine enterokok (VRE) tedavisinde kullanılır? A) Daptomisin B) Amikasin
•
Sikloserin ve fosfomisin, sitoplazmik biyosentetik enzim inhibisyonu ile duvar sentezini bozar.
C) Azitromisin
•
Basitrasin, membran taşıycı moleküle etkiyerek duvar sentezini bozar.
E) Minosiklin
•
Penisilinler, sefalosporinler ve vankomisin subunit polimerizasyonunu bloke ederek duvar sentezini bozar.
Doğru cevap: C
dirençli
D) Tobramisin
VRE te d a v is in d e ik i ö n e m li se çe n e k lin e z o lid ve daptom isindir.
Doğru cevap: A
199. Aşağıdaki a n tista filo ko ksik ilaçlardan sadece lokal olarak kullanılır?
hangisi
f
................. ...... . En önemli kullanılış yeri; m etisiline dirençli Stap h . aureus ve epiderm idis enfeksiyonlarıdır.
A) Fusidik asit B) Teikoplanin C) Mupirosin E) Vankomisin M upirosin: Özellikle S. aureus’un nazal taşıyıcılığını elimine etmek için intranazal olarak lokal amaçla kullanılır Bu ilaç; izolösil t-RNA sentaz enzimini inhibe eder. İzolösinin peptid zincirine katılmasını önleyerek protein sentezini bozar.
•
Penisilinlere allerjisi olan streptokokkal endokardit tedavisinde am inoglikozidlerle kombine edilerek kullanılır.
•
Penisilin rezistan pnömokok ve pnömokok menejitte (3. kuşak sefalosporin ile kombine edilerek)
•
Cl. difficile tedavisinde oral olarak kullanılır.
Yan E tkile ri:
Seçeneklerde bulunan diğer ilaçların hepsi S. aureus tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçların en önemli özelliklerini irdeleyelim:
•
Flebit
• iv kullanım sırasında vücudun üst kısımlarında yaygın kızarıklık (“kırmızı adam” sendromu) oluşturur.
F u s id ik a sit: Steroid yapıdaki tek antibiyotiktir. Sodyum fusidat halinde kemikte konsantre olduğu için, penisiline dirençli organizmalarla meydana gelen ciddi stafilokok osteomiyelitlerinde diğer ilaçlarla kombine kullanılır.
• Ototoksiktir (irreversibl işitme kaybı) / Nefrotoksiktir Bakteri ribozom larında protein sentezini inhibe ederek etki gösteren antibiyotikler:
- Teikoplanin ve va nko m isin: Giikopeptit yapıdaki antibiyotiklerdir. Her ikiside aynı etki spektrumuna sahiptir. En önemli kullanılış yerleri; metisiline dirençli Staph. aureus ve epidermidis enfeksiyonlarıdır. -
J
V
D) Rifampin
-
\
/
\ • A m ino gliko zidler • T e tra sik lin le r • Kloram fenikol
Rifam pin: RNA polimeraz enziminin Beta subünitini bloke ederek mRNA sentezini bozar. S. aureus ve H. influenzae’da nazal portörlüğün eradikasyonunda kullanılır.
• E ritro m isin / Linkozam id • T elitrom isin (ketolid grubu) • Q u in u p ristin / D a lfo p ristin
D oğru cevap: C
• Linezolid
200. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi sentezini inhibe ederek etki gösterm ez?
• Fu sidik a s it
protein
• M u p iro sin
J
v A) Tetrasiklin
B) Gentamisin
C) Linkomisin
D) Kloramfenikol
Doğru cevap: E
E) Vankomisin Sorunun cevabı olan vankomisin, bir protein sentez inhibitörü değildir. Vankomisin, beta - laktam antibiyotiklere benzer şekilde hücre duvar sentezini inhibe etmektedir. Vankomisine ait önemli özellikleri tekrar gözden geçirirsek;
f
A) Basitrasin C) Vidarabin
D -a la n il-D -a la n in ’e bağlanarak peptidoglikan zincirinin sentezini inhibe eder. Böylelikle hücre duvar sentezi inhibe olur. \
Yani polimerizasyon veya reaksiyonunu inhibe eder.
Aşağıdakilerden hangisi bakteri duvar sentezini bozmaz?
B) Sefolaksim
Glikopeptid yapıdadır. •
201.
transglikosilaz
v
J
K u lla n ıld ığ ı E n d ika svo n la r: Gr (+) kok ve basillere (Clostridium) etkilidir.
D) Nafsilin E) Sikloserin Vidarabin antiviral bir ilaçtır ve DNA polimeraz ribonükleotid redüktazı inhibe eder. Doğru cevap: C
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
379
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
202. Böbrek fonksiyon bozukluğu olan hastalarda nöropatiye yol açan ve G6PD eksikliği olanlarda hemolize neden olabilen üriner antiseptik hangisidir? A) Eritromisin
B) Metronidazol
C) Vankomisin
D) Nitrofurantoin E) Nalidiksik asit
Antimikrobik ajanların verilmesinde nedeni bilinmeyen ateş endikasyon değildir. Kısa süreli pireksi olgularının çoğunda, spesifik bulgular yokken, kaynak viraldir. Uzun süren pireksi tüberküloz, gizli batın içi apse, endokardit, çeşitli neoplazmalar ve kollajen hastalıklara sekonder olabilir. Metabolik değişiklik, hepatit ve bazı romatoid artrit olguları gibi diğer birçok hastalık ateşle karakterize olabilir. Doğru cevap: B
A n tim a la rya lla r, n a lid iksik asit, sulfonam id ve nitrofurantoin gibi okside edici antibiyotikler G6PD (glikoz 6 fosfat dehidrogenaz) eksikliği olanlarda akut hemolitik reaksiyonlara neden olabilir. Nitrofurantoinle sensorimotor nöropatiler oluşabilir. Özellikle böbrek fonksiyon bozukluğu olanlarda nöropati daha sık görülür. D oğru cevap: D
206. Bakterisidal ilaç hangi hastada bakteriostatik ilaca tercih edilir? A) Nötropeni
B) Böbrek yetersizliği
C) Siroz
D) Hemolitik anemi E) Konjestif kalp yetersizliği
203. N itrofurantoin ile ilg ili olarak ifadelerden hangisi doğrudur?
aşağıdaki
Nötropenik hastada bağışıklık düşüktür ve bu nedenle bakteriostatik bir ilaç verildiğinde infeksiyon kontrolü için savunma mekanizmaları tam çalışmaz.
A) Proteusa bağlı üriner enfeksiyonların sonucunda oluşan alkali idrarda üriner antiseptik etkinliği artar.
D oğru cevap: A
B) Ortamda PABA bulunması antibakteriyel etkilerini artırır.
207. Gram negatif enfeksiyon olduğu şüphelenilen ileri AIDS vakasında tedaviye başlamadan önce hangisi m utlaka yapılm alıdır?
C) Üriner sistem bakterilerinde permeabilitesini bozarak etki gösterir.
membran
D) Uzun süre kullanımı, periferik nöropati ve pulmoner fibrozise neden olabilir. E) Üriner sistem enfeksiyonuna eklenmiş bakteriemi tablosunda etkindirler
A) Hastanın ateşi düşürülmelidir B) Bazı örnekler çıkmalıdır
mutlaka
laboratuar
testinden
C) Mutlaka gram boyası yapılmış olmalıdır D) Antibakteriyel ileri hassasiyeti bilinmelidir
D oğru cevap: D
E) Mikrobiyolojik ajan bulunmuş olmalıdır
204. Proteusun yaptığı ü rine rsistem enfeksiyonlarında etkisiz olan ve form a ld eh it oluşturan, üriner a ntiseptik hangisidir? A) Sikloserin
B) Metenamin
C) Vankomisin
D) Nalidiksik asit
Ciddi b akteriyel enfeksiyonlarda laboratuar testleri gelmeden tedaviye başlanmalıdır. Ancak bazı laboratuar testleri ilaçlar alınmadan önce mutlaka yapılmalıdır. Bu tip vakalarda örnekler incelendikten sonra ilaç tedavisine başlanmalıdır. D oğru cevap: B
E) Nitrofurantoin M etenam inin antibakteriyel etkisi asidik pH’da formaldehit açığa çıkarmasına bağlıdır. Sülfonamidler formaldehitle kompleks oluşturabilirler. Proteus idrarı alkalileştirdiği için proteusda ilaç etkisizdir.
208. Aşağıdaki hastalıklardan hangisinde a ntibiyotik tedavisi hastanın genel durum una göre değişiklik gerektirm ez? A) Kanser kemoterapisi uygulanan hastalar
D oğru cevap: B
B) Böbrek hastalığı olanlar C) Karaciğer hastalığı olanlar
205. Aşağıdakilerden hangisi a ntim ikro bik ilaçların kom bine verilm esi için endikasyon d eğ ild ir? A) Rezistan önlenmesi
mikroorganizmaların
çıkmasının
B) Nedeni bilinmeyen ateşin tedavisi C) Etiyolojik ajanı tanımlanmamış ağır infeksiyonların tedavisi D) Mikst bakteriyel infeksiyonların tedavisi E) Spesifik infeksiyonların tedavisinde antibakteriyel faaliyetin artması
D) Hipertansif hastalar E) Yaşlı hastalar Yüksek kan basıncı, uygulanacak antimikrobiyal tedaviyi etkilem ez. Kanser kem oterapisinde kullanılan ilaçlar genellikle immün sistemi baskıladıklarından bu hastaların ek antibiyotiklerle tedavi edilmeleri gereklidir. Bozuk böbrek fonksiyonları ilaçların toksik dozlarının birikimine neden olabilir. Yaşlılarda böbrek ve karaciğer fonksiyonlarında gerileme görülür. Karaciğer fonksiyonunun bozuk olması
ilaçların toksik konsantrasyonlarının birikimine neden olabilir
Emetin oldukça sık kardiyak yan etki gösteren bir ilaçtır. Bu yan etkiler emetinin en ciddi yan etkilerini oluşturur. Myokard ve sinüs düğümüne toksik etkileri vardır.
Doğru cevap: D D oğru cevap: B 209. Protein sentezini bozan, ancak ribozom a etki etmeyen a n tib iyo tik hangisidir? A) Siklohekzimid
B) Kanamisin
C) Streptomisin
213. Anaerob bakteri enfeksiyonları, Giardiazis ve Trikom oniazis kullanılabilen ilaç hangisidir?
D) Puromisin
Am ebiyazis, tedavisinde
A) Emetin
E) Neomisin
B) Kinin
Siklohekzimid myxomycetes hariç her fungus sınıfından bir çok bitkisel fungal parazitlerin üzerinde etkilidir. Fakat hayvan hücrelerindeki ribozomların 60S subunitte inşa edilen t RNA’ların getirdiği aktive aminoasitlerin bırakılmasınıda önler. Böylece protein sentezini bozar fakat ribozoma etki etmez. Ama diğer antibiyotikler subunitlere bağlanarak yani ribozomlara bağlanarak etki gösterir. D oğru cevap: A
C) Metronidazol D) Paromomisin E) Primakin Metronidazol anaerob bakteriyel enfeksiyonlarda oldukça etkilidir. Antibakteriyel etkinliğinin yanında antiprotozoal etkinliği de vardır ve bu amaçla sık kullanılır. Doğru cevap: C
210. Proteinin 60S Ribozom al subunitine bağlanarak etki eden hangisidir? A) Tetrasiklin
B) Eritromycin
C) Kloramfenikol
D) Siklohekzimid
214. AlD S’li hastalarda K riptoko ksik profilaksisinde hangi ilaç kullanılır? A) Eritromisin
60S Ribozomal subunit ökaryotik hücrelerde bulunur. Siklohegzimid polipeptit zincirlerine tRNA’larla getirilen aktive amino asitlerin bırakılmasını önler.
B) Flukonazol
C) Klotrimazol
E) Gentamisin
m enenjit
D) Amfoterisin-B E) Azoller
AlD S’li hastalarda iki çeşit fırsatçı m antar enfeksiyonu g örülebilir: 1. Kandida pamukçuğunda profilakside —► Klotrimazol
D oğru cevap: D
2. Kriptokoksik menenjit profilaksisinde —> Flukonazol kullanılır.
211. Özellikle geniş spektrum lu antibiyotiklerle sık karşılaşılan ilaç etkileşim i hangisidir? A) Peynir ve kırmızı şarap alanlarda hipertansiyon B) Asetaminofenin artmış yan etkileri C) Furasemid alan hastada artmış ototoksisite
Doğru cevap: B
215. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi sitoplazm ik m embranda porlar oluşturarak antibakteriyel etki gösterir?
D) VVarfarinin antikoagülan etkisinde artma
A) Sulfonamidler
E) Etanol alındığında rahatsızlık duyma
B) Trimetoprim
Antibakteriyeller genellikle bakteri florasını bozduk-larından K v ita m in i se n te zin d e azalm aya neden o lu rla r bu durum da vvarfarin gibi antikoagulanların etkisi artar. D oğru cevap: D
C) Gramisidinler D) Kinolonlar E) Novobiosin •
Sulfonam idler, pteroik asit sentetaz enzim inin inhibisyonuyla, -
212. Ciddi intestinal ve karaciğer amebiyazisinin tedavisinde kullanılabilen ancak atrial ve ve ntriküle r aritm ilere neden olabilen ilaç hangisidir? A) Metronidazol
B) Emetin
C) Diloksanid furoat
D) Paromomisin E) Tetrasiklin
Trim etoprim d ihidrofolat redüktaz enzim inin inhibisyonuyla,
•
Kinolonlar DNA giraz enziminin inhibisyonuyla,
•
Novobiosin DNA giraz enziminin inhibisyonuyla,
• Gram isidinler ise membranda porlar oluşturarak antibakteriyel etki gösterirler.
Doğru cevap: C
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
381
382
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
------------------------------------------------------------
4
Aşağıdakilerden hangisi yan etkisi d e ğ ild ir?
ANTİMİKOBAKTERİYEL İLAÇLAR
isoniazid
tedavisinin
A) Periferal nöropati
V____________________________________________________________________
B) Hepatit 1.
İsoniazid ve rifa m p in kom binasyonu ile tüberküloz tedavisinde şu an kabul edilen uygulamadır. Bu ilaç kom binasyonunun b ir dezavantajı nedir?
C) Sarılık D) Trombositopeni E) Ateş ve döküntü
A) İsoniazid, rifampinin atılımım geciktirir.
İsoniazidin yan etkileri ciltte döküntü, ateş ve sarılıktır. Sarılık isoniazid hepatitine bağlıdır. Seyrek olarak da santral ve periferik nöropati görülür. MAO enziminin ve fenitoinin metabolizmasını etkileyerek istenmeyen etkilerin görülmesine neden olur.
B) İsoniazid, rifampinin potensini azaltır C) Her ikisi nefrotoksiktir. D) Her ikisi hepatotoksiktir E) Rifampin, isoniazidin atılım oranını arttırır. İsoniazid kısmen asetillenm iştir; asetillenm iş parça isonikotinik asit ve asetilhidrazın oluşumu ile parçalanır. Bunun sonucu olarak hepa ik sitokrom P450 karma fonksiyonlu oksidaz sistemi ile biyotransformasyona uğrar; özellikle alkolik yada önceden karaciğer hastalığı geçiren hastalarda hepatik makromoleküllere kovalent bağlanabilen alkalizan parça ve hidrazin oluşur. Hepatotoksisitenin mekanizması tam bilinmemektedir; ancak diğer toksik etkileri (ör..., soğuk algınlığı sendromu) immünolojik olabilir.
Doğru cevap: D
5.
A k tif çoğalan tüberküloz bakterisine en etkili olan a n tib iyo tik hangisidir? A)
INH
C) Rifampisin
B) Pirazinamid D) Etambutol E) Streptomisin
A k tif çoğalanlarına en etkili a ntib iyo tik İNH iken, ikinci e tkili ajan ise streptom isindir.
Doğru cevap: D
D oğru cevap: A 2.
Aşağıdakilerden hangisi tüberküloz tedavisinde kullanılan ilaçlardan d e ğ ild ir? 6.
Makrofaj içerisindeki basillere etkisi en güçlü olan tüberküloz ilacı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Streptomisin B) Paraaminosalisilik asit (PAS)
A) Pirazinamid
C) Rifampisin
B) izoniazid
D) Prazinamid
C) Rifampin
E) Spektinomisin
D) Etambutol
Spektinom isin M. tuberculosise karşı çok az aktiviteye sahiptir. Spektinomisin sadece N. gonore tedavisinde p e n is ilin ve s e ftria k s o n a a lle rjik re a ksiyo n u olan kim selerde tek doz intram usküler kullanılır. D oğru cevap: E 3
3.
Tüberküloz profilaksisinde tek başına nılabilen ajan aşağıdakilerden hangisidir?
kulla
E) Streptomisin Pirazinamid mikobakteriyel pirazinimidaz tarafından aktif formu olan pirazinoik aside dönüştürülür. İlacın tüberküloz basiline olan etkisi asit pH da alkali pH ya göre daha güçlüdür. Makrofajlara kolayca alınır ve asidik ortamdaki mikroorganizmalara karşı daha etkilidir. Streptomisin kaviter lezyonlarda en güçlü etkiyi gösteren ilaçtır.
A) Rifampin
B) Etambutol
Kazeöz lezyonlarda ise rifampin en etkili ilaçtır.
C) Pirazinamid
D) İzoniazid
Doğru cevap: A
E) Sikloserin T überküloz tedavisinde çabucak gelişen rezistansı engellemek için mutlaka 2 . bir ajanla kullanılması gereken izoniyazid tbc profilaksisinde tek başına kullanılır, yan etkileri pridoksin tedavisi ile geçer.
Doğru cevap: D
ANTİTÜBERKÜLOZ İLAÇLAR •
İlk sıra ilaçlar: INH, Rifampin, Etambutol, Pirozinamid, Streptomisin
•
İkinci sıra ilaçlar: Kapreomisin, sikloserin, etionamid, PAS, viom isin , kino lon la r, dapson, am ikasin, kanamisin.
383
İk in c i sıra ila çla r; PAS (a m in o s a lis ilik asid)
• Tbc tedavisi uzun sürer (en az 8-9 ay)
• G6 PD eksikliğinde hemolitik anemi ve hepatotoksisite gibi yan etkileri vardır.
• Sadece antitüberkülozdur •
Profilakside kullanılabilen tek ajandır M ikolik asit sentezini inhibe ederek etki gösterir
•
Hücre içi mikobakteriyi etkiler
• Yapı olarak piridoksine benzer, en sık yan etkisi olan periferik nörit piridoksine (B6 vitamini) cevap verir. Yavaş asitilleyicilerde daha sık görülür. •
G-6 PD eksikliğinde hemolize neden olur. Mikrozomal enzimleri inhibe ederek, fenitoin, varfarin gibi ilaçların plazma düzeyini artırır.
•
SLE benzeri nefrit tablosuna neden olur.
•
Kapalı kazeöz lezyonlarda en etkili ilaçtır. DNA’ya bağımlı RNA sentetazı inhibe eder. Hem Tbc, hem lepra tedavisinde kullanılır. Oldukça lipofiliktir. Karaciğer enzimlerini indükleyebilir. Salgıları ve kontakt lensleri portakal rengine boyayabilir. Deri döküntüleri ve trombositopeni yapar, immünsupresif etkisi nedeniyle PPD negatifliğine yol açabilir. Flu-like sendroma neden olabilir.
•
•
Sadece çoğalma dönemindeki bakteriler üzerinde etkilidir.
•
En sık yan etkisi retrobulber nörittir.
•
Hücre içinde çinko ve bakırı şelasyon yaparak tutar.
•
Gebelerde kullanılabilir
•
BOS’a geçer ve Tbc menenjitinde etkilidir.
•
Eritrosit içine girerek depo görevi yapar.
• Yan etki olarak yeşili bazen de kırmızıyı görme yeteneği kaybolur, (diskromatopsi) •
• izoniazid gibi mikolik asid sentezini inhibe eder. GIS irritasyonu, hepatotoksik etki ve nörotoksisite gibi yan etkileri vardır. KAPREOMİSİN AM İKASİN • Özellikle streptomisine dirençli olgularda tercih edilen aminolikozid grubu antibiyotiklerdir.
f
•
Nefrotoksisite ve ototoksisite gibi yan etkilere yol açar.
•
Gebelikte kullanılabilecek ilaçlar, izoniazid, rifampin, etambutoi ve PAS’tır. \
M AC (M yo cab acterium A viu m -kan sa sii) te da visin de kullanılan ila ç la r: • K laritro m isin / A zitro m isin • S ip ro flo k sa sin • R ifab u tin ilk te rc ih • Am ikasin
v
J
D oğru cevap: C
Ürat atılımını azaltıp gut atağına neden olabilir.
P irazinam id •
L-alaninin D-alanine dönüşümünü sağlayan alanin rasemaz enzimini inhibe eder. Hücre duvarı sentez inhibitörüdür, bakteriyostatik etkilidir. Perferik nöropati, depresyon, psikotik reaksiyon, epilepsi nöbetleri gibi yan etkilere yol açar.
ETİONAMİD
E tam bu to i • Tuberkülostatiktir, mikolik asidin hücre duvarına katılmasını önler (INH gibi)
İzoniazidin plazma düzeyini yükseltir, rifampinin etkinliğini azaltır.
SİKLOSERİN
R ifam pin •
Folik asid sentezini inhibe eder, bakteriyostatikdir. BOS’a geçemez.
• iki yaşın altındaki çocuklarda etam butoi yerine kullanılır.
INH
•
• •
Çoğalan mikroorganizmaya etkilidir, Bakterisidaldir, G -6 PD eksikliğinde hemolize yol açar. Gut atağına neden olabilir, ilaç ateşi ve hepatotoksisite diğer yan etkileridir. Makrofajlara en etkili antitüberküloz ilaçtır.
S tre p to m is in
7.
Pirazinam id hakkında aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır? A) INH’ya rezistan bakteriler çoğunlukla prazinamide duyarlıdır B) Artralji ve myalji sık karşılaşılan yan etkileridir C) VVarfarinin yarı ömrünü düşürürler
• Aminoglikoziddir
D) Prazinamid ile karaciğer fonksiyonlarında bozulma olabilir
•
Hamilelikte kontrendikedir. Yenidoğanda sağırlık yapar.
E) Oral etkilidir ve beyin omurilik sıvısına geçer
•
Hücre dışı basillere etkilidir, hücre içine giremez
•
Ototoksik ve nefrototoksiktir.
•
Kaviter lezyonlarda en etkili ilaçtır.
Prazinamidle tedavide karaciğer fonksiyonlarında bozulma olabilir. Ancak ilaç mikrozomal enzimleri indüklemez. O nedenle vvarfarin yıkımını etkilemez.
Doğru cevap: C
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
• Tedavide daima ilaç kombinasyonları kullanılır, bunun sebebi direnci geciktirmek ve antimikrobiyal etkiyi artırmaktır.
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
8.
Tüberküloz tedavisinde ilaçların kullanılm asının asıl amacı hangisidir? A) Diğer bakteriyel önleme
enfeksiyonların
kom bine
oluşmasını
12. Tüberküloz tedavisinde kullanılan hangisi PPD testini negatifleştirir? A) INAH
B) Rifampin
C) Streptomisin
D) Etambutol
B) Rezistans gelişmesini geciktirmek
ilaçlardan
E) PAS
C) Her bir ilacın plazma yarı ömrünü arttırmak
D oğru cevap: B
D) Yan etki olasılığını azaltmak E) Metabolik olarak inaktif olan mikobakterilere de etkili olmak Bazen sinerjistik etkileşim mümkün olsa da kombinasyon tedavisinin asıl amacı rezistans gelişmesini geciktirmektir. Kombinasyonla ilaç sayısı arttığı için yan etkiler de artar. Mikobakteriler çabuk rezistans geliştirebilen bakterilerdir. D oğru cevap: B
9.
A) Etionamid-Kanamisin
B) İzoniazid-Rifampin
C) Etambutol-Sikloserin
D) İzoniazid-Sikloserin
E) Rifampin-Ofloksasin D oğru cevap: B
hakkında
aşağıdakilerden
hangisi
A) Rifampisin Mikobakterium avium intracellulareye düşük invitro etkinliğe sahiptir B) INH ile nadirdir
hepatit oluşumu
rifampisinden
daha
B) INH ile eşit dozda pridoksin verilmelidir C) Çocuğun göz yaşı, idrarı kırmızıya boyanabilir karaciğer
fonksiyon
Tüberkülozlu hasta ile yakın ilişkisi olan herkes özellikle de çocuklarda proflaksi uygullanmalıdır. Rifampin grip benzeri bir duruma ve vücuttan salgılanan sıvılarda kırmızıya boyanmaya neden olur. Çocuklarda ve genç hastalarda hepatik fonksiyon bozukluğu nadir görülür ancak genede özellikle de yüksek dozla tedavi ediliyorsa periyodik karaciğer fonksiyon testlerine bakılmalıdır. D oğru cevap: E
14. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi özellikle de glikoz 6-fosfat dedihrogenaz e ksikliği olan kimselerde hemolize ve sıklıkla m ethem oglobinem iye neden o lur? A) Kloramfenikol (PAS’da favizm yapar)
D) Rifampisinin yan etkilerinin nedeni insan RNA polimerazının inhibisyonudur
C) Streptomisin
E) Grip benzeri bir hastalık hali oluşturabilir
D) Dapson
D oğru cevap: D
B) izoniazid
E) Prazinamid Dapsonla beraber hem atolojik anom aliler sık görülür. Hemoliz, lökopeni, trombositopeni ve methemoglobinemi sık görülür. İzoniazid de glukoz 6 fosfat dehidrogenaz eksikliği olanlarda hemolize neden olabilir. Doğru cevap: D
Kapalı kazeöz lezyonlarda en etkili antitüberküloz hangisidir?
15. Aşağıdakilerden kullanılır?
hangisi
lepra
tedavisinde
A) izoniazid
B) Rifampin
A) Dapson
B) Nistatin
C) Streptomisin
D) Pirazinamid
C) Ampisilin
D) Tetrasiklin
E) PAS Kapalı kazeöz lezyonlarda oksijen düşük bakteri üremesi yavaştır. Rifampin bu lezyonlarda etkili olan ilaçtır. D oğru cevap: B
testleri
E) Çocuğun bakımını yapan anneye INH proflaksisi yapılmalıdır ancak çocuğun kardeşlerine profilaksi yapmaya gerek yoktur
C) Rifampisin oral kontraseptiflerin etkisini azaltabilir
R ifam pisin bakteri ve klam idyalarda RNA sentezini inhibe eder. İnsan RNA polim erazları rifam pisinden etkilenmez. Rifampisin karaciğerde mikrozomal enzimleri güçlü ve selektif olarak uyarır. Oral antikoagulanlar, oral kontraseptifler ve oral antidiabetiklerin etkisini azaltır.
11.
A) Çocukta grip benzeri durum oluşabilir
D) Periyodik olarak yapılmalıdır
Aşağıdaki ilaç kom binasyonlarından hangisi tüberküloz tedavisinde ilk seçenek olarak kullanılan ilaçlardır?
10. R ifam pisin yanlıştır?
13. Tüberküloz tedavisi için izoniazid, rifam pisin ve etam bütol alan b ir çocuk için hangisi yanlıştır?
E) Amantadin Mycobacterium lepra tedavisinde seçilecek ilaç dapson olmalıdır. Rezistans oluştuğu için rifam pinle kombine kullanılır.
Doğru cevap: A
hakkında
A ) Klofazimin deride renk değişimine neden olabilir B) Dapsona direnç gelişmesi halinde ya da hastanın dapsonu kaldıramadığı hallerde klofazimin kullanılmalıdır C) Dapsonun etki mekanizması folik asit sentezinin inhibisyonudur D) Tek doz asetodapson 3 ay dokularda yeterli seviyede inhibisyon sağlar
ile, mikobakterilere etkilidir. D-alanin analoğudur. Alanin rasemazı inhibe ederek etki gösterir. En ciddi to ksik etkileri santral s in ir sistem i işlevlerinin çeşitli bozuklukları ile p siko tik reaksiyonlardır. D oğru cevap: E
20. INH ve Parasetamolün g lu kuro nik asitle birleşerek to ksik olmayan hale g etirilip, atılması hangi mekanizmayla olur?
E) Dapson M. leprae’ya karşı bakterisidal’dir Dapson M. leprae’ya bakteriyostatik etkilidir. D oğru cevap: E
17. Aşağıdaki antitüberküloz ilaçlardan hangisi diğer ilaçlara rezistans gelişm esini önlem ek ya da geciktirm ek için kom binasyona eklenir? A) izoniazid
B) Streptomisinn
C) Etambutol
D) Pirazinamid
A) Konjugasyon
B) Asetilasyon
C) Dehidrogenasyon
D) Oksidasyon
E) Transformasyon INH ve Parasetamol karaciğerde N-asetillenir. Özellikle de INH izonikotinik aside dönüşmek süretiyle metabolize edilir. Bazı kim selerde N-asetil transferaz enzimi daha az bulunabilir. Bunlarda bu ilaçların inaktivasyonu 5-6 kez daha yavaştır. Doğru cevap: B
—
E) Rifampin
ANTİPROTOZOAL
D oğru cevap: C
V____________________________________________________ 18. İki yaşın altındaki çocuklarda tüberküloz tedavisi için etam butol yerine kom bine tedavide hangi ilaç te rcih edilir?
1.
Asem ptom atik ve noninvazif tedavisinde hangisi kullanılır? A) Emetin
A) Para-aminosalisilik asit
B) Falatin
D) Diloksanid
C) Klorakin
B) Rifampin
amebiazis
E) Eritromisin
C) Streptomisin
Asemptomatik (portör) ve noninvazif amebiaziste diloksanid tercih edilmelidir. Noninvazif form = dokulara geçmemiş, sadece intestinal lümendeki formdur.
D) izoniazid E) Pirazinamid P a ra-am inosalisilik asit, daha önceleri streptomisin ve izoniazid ile kombine edilerek tüberküloz tedavisinde kullanılmıştır. Benzer özellikler gösteren ve hasta tarafından daha kolay alınan etambutol bu kombinasyonlarda PAS’ın yerini almıştır. Halen PAS’ın tek kullanılış yeri, 2 yaşın altındaki çocuklarda tüberkülozun kombine tedavisidir; bunlarda etam butolün görme ile ilgili toksik etkisinin başladığını tespit etmek zor veya imkansız olduğundan onun yerine PAS kullanmak gerekir. D oğru cevap: A
D oğru cevap: D
2.
Sadece karaciğer dokusundaki am iplere eden antiam ibik ilaç hangisidir?
etki
A) Metronidazol B) Klorokin C) Paromomisin D) Diloksanid furoat E) Ornidazol
19. Aşağıda verilen antitüberküloz tedavide kullanılan ilaçlardan hangisi p siko tik reaksiyonlar o lu ştu ru r? A) Etambutol
B) Pirazinamid
C) Streptomisin
D) Rifampin E) Sikloserin
S ik lo s e r in tü b e rkü lo z te da visin de ikinci derecede öneme sahip alternatif ilaçlardandır. Bazı proteus türleri
K lorokin ince barsaklardan tam olarak emilir kolonlara ulaşamaz, kolonik amibiyasizde etki göstermez. Hepatik abse olgularında kullanılır.
Doğru cevap: B
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
16. Leprada kullanılan ilaçlar aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
386
3.
Barsak lüm enindeki am iplere etki gösteren ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
Metronidazol antiprotozoa ve antianaerobik bir antibiyotiktir. Metronidazolün sitotoksik metabolitlerinin oluşması için hipoksik ortam gerektiğinden aeroblara etkili değildir.
A) Emetin Doğru cevap: D
B) Klorokin C)
Dihidroemetin
D) Paromomisin
7.
E) Amfotensin B E m e tin , d ih id ro e m e tin ve k lo ro k in sa de ce d o k u içinde yerleşm iş olan invazif am iplere etkilidir. Lümen içindekilere karşı etki göstermezler.
M etronidazol aşağıdaki organizma çiftlerinden hangisinin tedavisinde kullanılır? A) Plasmodium vivax ve Leismania donovanii B) Cryptococcus kapsulatum
D oğru cevap: D
C)
neoformans
ve
Histoplasma
Entamoeba histolitika ve Giardia lamblia
D) Microsporum ve Trichophyton 4.
D irekt am ibisid etkisi en belirgin olan antib iyo tik hangisidir? A) C)
Paromomisin
E) Enterobius ve Necator Metronidazol antiamebik bir ajandır. Aynı zamanda Giardia üzerine de etkilidir.
B) Sulfadiazin
Oksitetrasiklin
D) Tetrasiklin
Doğru cevap: C
E) Vankomisin Amiplere karşı kullanılan antibiyotikler E. histolitikanın simbiyoz yaşadığı mikroorganizmaları öldürerek indirek olarak da etki ederler. Direkt amibisid etkisi en güçlü olan antibiyotik paromomisindir.
8.
H afif derece amebiyaziste hangisi kullanılır? A) Doksisiklin B) Tetrasiklin HCI C)
D oğru cevap: A
Diloksanid furoat
D) Emetin E) Metronidazol 5.
A m e bisitler hakkında ya nlıştır?
aşağıdakilerden
hangisi
A) Metronidazol barsak lümeninde çok az etkiye sahiptir B) Diloksanid furoat luminal amebisittir C)
Paromomisin etkilidir
ekstraintestinal
amebiyazisde
D) İyodokinol periferik nöropati ve tiroidde büyümeye neden olur E) Paromomisin antibiyotiktir
güçlü
direk
amibisid
olan
tek
P a ro m o m is in a m ib iya zis te d a visin d e ku lla nıla n aminoglikozit bir antibiyotiktir ve güçlü direkt amibisittir. Absorpsiyonu çok az olduğundan sadece lümende etkilidir. Barsak florasında bozulmaya neden olabilir.
M etronidazol hakkında aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır? A) Pseudomembranöz enterokolitte etkilidir
B) Metronidazol
kullanımı
ile
periferik
nöropati
oluşabilir C)
D oğru cevap: E
9.
Antim alaryal ilaçlar hakkında hangisi yanlıştır? A) Meflokin öldürür
sekonder
eksoeritrositik
şizontları
B) Primakin daha çok malaryanın eksoeritrositik evrelerine etkilidir C)
Proguanil güçlü bir şizontosit olan metabolitine dönüşür
D) Antimalaryal tedavide tetrasiklin, klindamisin gibi antibiyotiklerin de yeri vardır
D oğru cevap: C6
6.
Dizanteri oluşmamış amebik kolitte metronidazol kullanılır. Hem kolondaki hem de dokudaki şekillere etkilidir. Ancak şiddetli vakalarda lümende fazla etkili olmadığından luminal amebisit ilaçla kombine edilmelidir. Diloksanid furoat da metronidazolle kombine edilebilir.
Meflokin kinine benzer birçok özellikler taşır. Her iki ilaç da kan şizontosittir. Her ikisi de sekonder eksoeritrositik evreye çok az etkilidir o nedenle nükse neden olurlar. D oğru cevap:A
Teratojenik etkilere sahiptir
D) Penisilin allerjisi olan hastalarda enfeksiyonlarında alternatif ilaçtır
E) Klorokin kan şizontosittir ancak sekonder doku şizontlarını etkilemez
pnömokok
E) Oral etkilidir ve beyin omurilik sıvısına geçer
10.
Aşağıdaki antim alaryallerden hangisi yalnızca kan şizontositlerine karşı etkili d e ğ ild ir?
Karaciğerdeki hipnozitlere de etki eden tek antimalaryal prim akin’dir.
A) Primakin
Malarya Tedavisi: Lokalizasyona göre düzenlenir
B) Klorokin
Kana e tk ili o la n la r
C) Meflokin
• Gametositlere de etki edenler: Ademisinin türevleri (Ademether, Adesunat, Dihidroademisinin), Klorokin, Kinin, Kinidin
D) Halofantrin E) Kinin A n tim a la rv a lle r S ın ıfla n d ırılırla r: 1.
E tkile rin e
G öre
Su
• Gametositlere etki etmeyenler: Meflokin, Primetamin, Sulfadoksin, Tetrasiklin
Ş ekilde
S ın ıf I: Sadece kana etkilidirler.
P a ra n k im e (K a ra c iğ e re ) e tk ili o la n la r: Prim akin, Atovakuon, Proguanil •
Hızlı E tkilile r
Yavaş E tk ilile r
Artemisinin Klorokin Kinin Meflokin
Primetamin Sulfonamid Doksisiklin
• K a raciğe rde h ip n o z itle re etki eden tek ilaç: Primakin’dir Sporozoitlere etkili olanlar: Hiçbiri •
2.
Bunlar aynı zamanda kanda gametositlere de etki ederler
S ın ıf II: Kan ve primer karaciğer tutulumuna karşı
etkilidirler.
Bu nedenle antim alaryaller gerçekte enfeksiyon gelişimini engelleyemezler, sadece enfeksiyonun semptomatik olmasını önlerler
Doğru cevap: C
12.
Aşağıdaki antim alaryal ilaçlardan hangisi doza bağımlı deride kızarıklık, ıslaklık, bulantı-kusma, diyare, tinnitus, baş dönm esi, bulanık görm e ve işitm e bozukluğuna neden olur? A) Primakin
3.
B) Kinidin
S ın ıf III: Karaciğerdeki hipnozoitlere ve gametosidlere
C) Primetamin
etki gösterir.
D) Doksisiklin E) Fansidar
• P r im a k in
Yukarıdaki tablolardan da anlaşıldığı üzere; Primakin, kana etki göstermez ve esas olarak karaciğere etkilidir.
Klorokin: Kandaki şizontlar üzerinde güçlü öldürücü etkisi bulunur. Akut tedavide etkilidir.
Bu etkiler çinkona alkaloidleri olan kinin ve kinidinin klasik yan etkileridir. Bu etkilere o nedenle çinkonizm denir. Bir aşırı duyarlılık reaksiyonudur. Doğru cevap: B
• Meflokin: En önemli kullanılış yeri; multi-drug rezistan falciparum proflaksisidir.
• Halofantrin: M ulti-drug rezistan falsiparum ’da kullanılır.
• Kinin: En eski malarya ilacıdır. Günümüzde çok kullanılmaz.
13.
Plazmodium vivaks akut atağının visinde hangisi ve rilir?
oral
teda
A) Primakin B) Primetamin
D oğru cevap: A
C) Dapson
11. Aşağıdaki antim alaryallerden karaciğerdeki hipnozitlere de etki eder?
E) Meflokin
D) Klorokin
A) Ademisin
B) Klorokin C) Primakin D) Proguanil E) Atovakuon
hangisi
Klorokin P. vivaksın akut ataklarının tedavisinde kullanılır. Ancak parazitin eksoeritrositer formlarını eradike etmez. Fosfat tuzu tablet halinde, hidroklorürtuzu injeksiyon olarak kullanılır. Antiinflamatuar etkiye de sahip olan ve en çok kullanılan antimalaryaldir.
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
387
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
388
Hamilelikte Kullanılabilecek A nti mal arya II er: • Klorokin • Proguanil • A r tem isinin
J
v
D oğru cevap: D
Doğru cevap: A 14. A ntiprotozoal ilaçlar hakkında hangisi yanlıştır? A) Primetamin ve sulfadoksin antimalaryal tedavide ardışık blokla etkili olurlar
17. Sıtma p rofilaksisinde en tercih aşağıdakilerden hangisidir?
B) Klorokin teratojeniktir
edilen
ilaç
A) Kinin
C) Nifurtimoks bazı protozoalara selektif etkilidir
B) Klorokin
D) Pentamidin herxheimer tipi reaksiyona neden olabilir
C) Mepakrin
E) Klorokin Entemoeba histolitikanın intestinal formlarına etkilidir
E) Primakin
D) Primetamin
sadece
K lo ra kin incebarsaktan tamamen absorbe olduğu için intestinal amebiyazisde kulanılamaz. Klorokin karaciğerde kana göre yüzlerce kat daha çok toplanır o nedenle karaciğer amebiyazisinin teşhis ve tedavisinde kullanılır. Karaciğer belirtilerinde amebiyazisden şüpheleniliyorsa klorokin le b elirtile r ortadan kalkar.
Klorokin sıtmalı bölgeye gidecek kişiye o bölgeye gitmeden 1 hafta önce başlanır. Doğru cevap: B
18. Retinopati yapan antim alaryal ilaç hangisidir?
D oğru cevap: E
A) Proguanil
15. E ritro sitik ve e kzoeritrositik malarya tedavisinde aşağıdaki ilaç kom binasyonlarından hangisi kullanılır?
C) Primakin
B) Klorokin D) Meflokin E) Mepakrin
B) Primakin ve piperazin
Klorokin alkol dehidrogenaz enzimini inhibe ederek retinopati oluşturabilir.
C) Primakin ve klorokin
D oğru cevap: B
A) Metronidazol ve klorokin
D) Trimethoprim ve sulfisoxazol E) Klotrimazol ve niklosamid
19.
Primakin ekzoeritrositik malarya karşı etkindir. Klorokin yalnız eritrositik forma etkindir. D oğru cevap: C
Endemik b ir bölgede ve herhangi bir ilaca direnç söz konusu değil ise malarya kem oprofilaksisinde ilk tercih edilecek ilaç ve tedavi şekli aşağıdakilerden hangisidir? A) Haftada bir defa oral yoldan 650 mg kinin sülfat
16. Aşağıdaki antim alaryal ilaçlardan hangisi özellikle d iskoid lupus eritem atosus gibi otoim m un hastalıkların tedavisinde de yararlıdır? A) Klorokin
B) Primakin
C) Kinin
D) Kinidin E) Meflokin
K lo ro kin antimalaryal etkisinden başka etkileri de olan çok yönlü bir ilaçtır. Antiinflam atuar etkisi sayesinde romatoid artirit ve diskoid lupus eritematosus gibi kollagen hastalıklarının tedavisinde kullanılmaktadır.
B) Haftada bir defa oral yoldan 25 mg primetamin ve 500 mg sulfadoksin C) Haftada bir defa oral yoldan 500 mg klorokin fosfat D) Haftada bir defa oral yoldan 263 mg primakin fosfat E) Haftada bir defa oral yoldan 26. 3 mg primakin fosfat ve 500 mg klorakin fosfat Sıtma profilaksisinde klorokin, akut tedavide ise klorokin ve primakin kullanılır. Rezistans varsa primetamin, kinin veya fansidar kullanılır.
Doğru cevap: C
20.
A ş a ğ ı d a k i ila ç la r d a n h a n g is i, d u y a r lı p la z m o d y u m s u ç la r ı n d a y ap arak
fo lik
a s id
s e n t e z in d e
a n t im a la r y a l
e tk i
a r d ış ık
b lo k
o lu ş tu r m a k
iç in
A) Prazikuantel
p r im e t a m in le k o m b in e o la r a k k u lla n ılır ?
B) Metrifonat
Sulfadoksin
A)
C) Tetrasiklin
B) Kolrakin
D) Klorokin
Primakin
C)
24. Schistosom alara karşı kullanılan en e tkili ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
E) Niklozamid
D) Kinakrin
Prazikuantel hem S. mansoni hem S. japonicum hem de S. hematebium’a karşı etkili olan bir ilaçtır. Metrifonat ikinci tercihtir.
E) Tetrasiklin D oğru cevap: A
D oğru cevap: A 21.
H a n g i s i k in in in e tk ile r in d e n d e ğ i ld i r ?
Anitaritmik etki
A)
25. Toxoplasm ozisin en hızlı tedavi şekli hangisidir?
B) Kürarizan etki
A) Sülfadiazin+Primetamin
Vazokonstriktif etki
C)
B) Sülfadiazin+Folinik asit
D) Analjezik etki
C) Primetamin+Folinik asit+Sülfadiazin
E) Antipiretik etki
D) Primetamin+Folinik asit+Sülfadiazin
Kinin damar düz kaslarını gevşetir yüksek dozda verilirse vazodilatasyon ve hipotansiyon yapar. Doğru cevap: C
22.
A ş a ğ ı d a k i le r d e n h a n g i s i s t i b o g l u k o n a t s o d y u m u n ö z e lliğ id ir ? A)
E) Spiramisin+Folinik asit Toksoplazma gondii zorunlu hücre içi parazitidir. Primethamin ve sülfadiazin kombinasyonu 2-4 hafta verilir. İmmün sistemi bozuk olanlara 4-6 hafta önerilir. Teratojenik olduğu için gebelere verilmez. Gebelere Spiram isin önerilir. Oküler toksoplasm ozisde klindam isin kullanılabilir. Doğru cevap: A
Leishmaniazisde etkindir
B) Dişlerde renk bozukluğu yapar C)
Kardiyovasküler ve güvenle kullanılır
renal
hastalığı
olanlarda
D) Tripanosomiazise karşı etkindir E) Nükleik asid metabolizmasına ve glikolize etkisi yoktur Stiboglukonat sodyum Leishmaniazis tedavisinde kullanılır. Dişlere etkisi yoktur. Kardiyovasküler ve renal hastalığı olanlarda kontrendikedir. Nükleik asid metabolizmasına ve glikolize etkisiyle organizmayı etkiler. Tripanosomiazise etkisi yoktur.
C ilt
le is h m a n ia z is in d e
en
te rc ih
e d ile n
ila ç
h a n g is id ir ? A)
Meglumin antimanyat
B) Emetin C)
Ornidazol
D) Metronidazol E) Diloksanid furoat M eglum in a n tim a n ya t o rg an ik antim on b ile şikle ri grubundandır. Leishmaniaların yaptığı enfeksiyonlarda kullanılır.
Doğru cevap: A
A) Asetil salisilik asit B) Demir dekstran C) Gliserol D) Allopurinol E) Mebendazol A llo p u rin o l hipoksantin guanin fosforibozil transferazla RNA’ya bağlanan metabolitlerine dönüşür. Ancak bu olay sadece tripanozomalarda olur. Memelilerde bu reaksiyon oluşmaz.
D oğru cevap: A
23.
26. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi sadece tripanozom adaki hipoksantin guanin fosfo ribo zil transferazla RNA’ya bağlanan m etabolitlerine dönüşür?
D oğru cevap: D
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
389
39
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
------------------------------------------------------------ -
4.
A ş a ğ ı d a k i a n t if u n g a l ila ç la r d a n h a n g i s in i n lip id b ir t a ş ıy ıc ı iç in d e v e r ilm e s iy le t o k s is i t e a z a lır ?
ANTİFUNGAL
A) Amfoterisin B
V____________________________________________________________________
B) Flusitozin 1.
A m f o t e r is in
B ’n in
a n t if u n g a l
etki m e k a n iz m a s ı
C) İtrakonazol
a ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g i s i d i r ?
A) Hücre zarında porlar açar B) Sitokrom P450 enzimini inhibe eder
D)
Ketokonazol
E)
Terbinafin
-
Lipid taşıyıcı amfoterisin B’nin memeli hücrelerine nonspesifik olarak bağlanmasını önler.
-
Böylece ilacın nefrotoksik etkisi azdır.
C) DNA ve RNA sentezini inhibe eder D)
Ribozomal protein biyosentezini inhibe eder
E)
Skualen epoksidoz enzimini inhibe eder
Doğru cevap: A
-
Amfoterisin B hücre membranında porlar açarak hücrenin permebilitesini değiştirir.
-
Başta potasyum olmak üzere çeşitli elektrolitlerin hücre dışına çıkmasına ve ölüme neden olur.
5.
b o z u k lu ğ u n a
ve
h ip o k r o m
n o r m o s it e r
a n e m iy e y o l a ç a n v e f u n g a l m e n e n jitte in trate k a l
r
in f ü z y o n la k u lla n ıla n ila ç h a n g i s i d i r ?
Griseofulvin
H er zaman A m fo te risin B ile kombine edilen; Flusitosin
A)
H içb ir zaman A m fo te risin B ile kombine edilmemesi gereken; Ketokonazol (İm idazoller) *2
C) itrakonazol
J
V * D oğru cevap: A
2.
K r o n ik k u lla n ım d a C a * +, K * v e M g * * k a y b e tire n , b ö b re k
A m f o t e r is in B k u lla n a n b ir h a s t a d a a ş a ğ ı d a k i y a n
B) Nistatin D)
Amfoterisin B
E)
Flusitozin
Amfoterisin B’nin en ciddi yan etkileri böbrekleredir ve tübülüs hücrelerinde hasar yapar. Bu ilaçlarla sıklıka hipokalemi gelişir. Ayrıca ateş yükselmesine neden olur.
f
\
e tk ile r d e n h a n g i s i g ö r ü lm e z ? A)
Kas spazmı
B)
Baş ağrısı
Sporotrikozis C iltte lokalize ise; Potasyum İy o d ü r C ilt dışına çıkmış, A m foterisin B
C) Hipokalemi
sistem ik
hal
almış
ise;
D) Renal tübüler asidoz E)
D oğru cevap: E
3.
Doğru cevap: D
A ş a ğ ı d a k i a n t if u n g a l ila ç la r d a n h a n g i s i b a r s a k t a n çok
az
e m ild iğ i
J
V
Hipertansiyon
iç in
oral
a lın d ığ ın d a
6.
D ijita l
s i s t e m ik etki g ö s t e r ir ?
A) Amfoterisin B B)
k u lla n a n
d u y a r lılığ ı
a rtıra n
A)
Flukonazol
B)
Flusitozin
C)
Amfoterisin B
D)
Griseofulvin
Flusitozin
C) itrakonazol
h a s t a la r d a
a n t if u n g a l a ş a ğ ıd a k i le r d e n h a n g i s i d i r ?
d ü şü k
E)
Tolnaftat
D oğru cevap: C
D) Ketokonazol E)
Terbinafin 7.
-
Am foterisin B barsaklardan çok az emildiği için sistemik hastalıklarda intravenöz yolla verilmelidir.
-
BOS haricindeki dokulara çok iyi dağılır.
Doğru cevap: A
A m f o t e r is in
B
etk ili b ir ila ç t ır ? A)
Leishmania
B)
Amip
C) Echinococcus D)
Trepanosoma
E)
Ascaris
hangi
p a r a z it e r
e n fe sta sy o n d a
391
11. Aşağıdaki antifungallerden hangisi tim id ila t sentetazı inhibe eder?
mantarda
A) Amfoterisin B) Flusitozin C) Griseofulvin
Doğru cevap: A
D) Flukonazol E) Ketokonazol 8.
Hücre m embranında bulunan sterollere bağlanarak etki gösteren antifungal hangisidir? A) Amfoterisin B
D oğru cevap: B
12. Beyin o m u rilik sıvısına yüksek oranda geçen ve antifungal tedavide tek başına kullanıldığında rezistans oluşan, antim etabolit ilaç hangisidir?
B) Nistatin C) Polimiksin D) Griseofulvin
A) Amfoterisin B
E) Flusitozin Amfoterisin B paranteral yoldan kullanılan tek poliendir. Antifungal spektrumu nistatinden daha geniştir. Fungisid etki oluşturur. Duyarlı fungus türlerinin hücre membranında bulunan bazı sterollere irreversibl bir şekilde bağlanır ve böylece membran permeabilitesini bozar. Doğru cevap: A
9.
A ğ ır sistem ik kandidiazis tedavisinde hangi ilaç seçilm elidir?
B) Ketokonazol C) Nistatin D) Flusitozin E) Griseofulvin Flusitozin oral kullanılır ve BOS’a yüksek oranda geçer. 5-flourourasile döner ve timidilat sentetazı inhibe eder. Genellikle Amfoterisin B ile kombine edilir. D oğru cevap: D
13. Flusitozinin antifungal etki aşağıdakilerden hangisidir?
A) Nistatin B) Griseofulvin C) Ketokonazol
A) Hücre zarında porlar açar
D) Amfoterisin B
B) Sitokrom P450 enzimini inhibe eder
E) Flukonazol
C) DNA ve RNA sentezini inhibe eder
Amfoterisin B sistemik mantar enfeksiyonlarının tedavisinde ilk tercih olarak kullanılan bir antifungaldır. Etkisini fungusların hücre membranındaki sterollere bağlanıp membran permeabilitesini bozarak gerçekleştirir. Doğru cevap: D
10. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi renal tübüler nekroz yapabilir? A) Amfoterisin B
B) Ezetimib
C) Furosemid
D) Lovastatin E) Probukol
T ü b ü le r n e k ro z y a p a b ile n bazı ila ç la r A m fo te r is in B
Radyoaktif iyottu kontrast maddeleri
A m in o g lik o z id le r
Sefaloridin
İV im m lin o g lo b u lin
Siklosporin
M e to k siflu ra n
Sülfonamidler
P o lim ik sin le r
Tetrasiklinler
Doğru cevap: A
mekanizması
D) Ribozomal protein biyosentezini inhibe eder E) Skualen epoksidoz enzimini inhibe eder -
Flusitozin florlanmış bir primidin türevidir.
-
Mantar hücrelerinde önce 5-fluorourasile dönüşür.
-
Daha sonra 5 -flu o ro d e o ksiü rid in m onofosfata dönüşerek DNA sentezini, fluoroüridin trifosfata dönüşerek RNA sentezini inhibe eder.
D oğru cevap: C
14. Kem ik iliğ i depresyonuna yol açan antifungal aşağıdakilerden hangisidir? A) Flukonazol B) Flusitozin C) Amfoterisin B D) Griseofulvin E) Tolnaftat D oğru cevap: B
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
Leishmania’lar (kala-azar ve şark çıbanı etkenleri) üzerinde Amfoterisin B, antimon türevlerinden daha güçlü öldürücü etki yapar. Antimon türevlerine cevap vermeyen olgularda amfoterisin B, 0.25-1 mg/kg dozunda günde bir veya gün aşırı yavaş i v. infüzyonla 8 haftaya kadar verilebilir.
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
392
15. Aşağıdakilerden hangisi terbinafinin antifungal etki m ekanizmasıdır? A) Hücre zarında porlar açar B) Sitokrom P450 enzimini inhibe eder
A) Kaspofungin
B) Griseofulvin
C) DNA ve RNA sentezini inhibe eder
C) Amfoterisin B
D) Terbinafin
D) Ribozomal protein biyosentezini inhibe eder E) Skualen epoksidoz enzimini inhibe eder - Terbinafin mantarın skualen peroksidoz enzimini inhibe ederek ergosterol sentezini bozar. -
17. Aşağıdaki antifungal ilaçlardan hangisinin onikom ikoz ve derm atofitlere olan etkisi diğerlerine göre en g ü d ü d ü r?
Organizma için toksik olan skualenin hücre içinde birikmesine yol açar.
“ Bazı a n tifu n g a l ila çla rın e tki y e rle ri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E 16. Aşağıdaki antifungal ajanlarla aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Amfoterisin B, kandida tedavisinde etkindir. B) Varikanazol neden olur.
mikrozomal
C) Flusitozin, mantarlar dönüştürülür.
ilg ili
olarak
anfeksiyonlarının
enzim
tarafından
inhibisyonuna 5-florourasile
D) Mikonazol, topikal olarak kullanılabilir. E) Naftilin, yüzeyel dermatofit enfeksiyonlarında lokal olarak kullanılır. Doğru cevap: B
E) Vorikonazol K a s p o fu n g in : M antar hücre d uva rın d a P(1,3) glukan sentezini inhibe ederek etki gösteren yeni bir ilaçtır.Amfoterisin B ve terbinafin gibi fungisit etkilidir. Am foterisin B’ ye yanıt vermeyen invazif aspergillus tedavisinde kurtarma tedavisinde kullanılır, iyi tolere edilir. G riseofulvin: Hücrelerin mikrotübül proteinine bağlanıp mitozu inhibe ederek etki gösteren sadece dermatofitlere etkili birantifungaldir.mikrozomal enzim indüksiyonu yapar dolayısıyla porfirialı hastalarda kontrendikedir Disülfiram benzeri etki gösterir. A m fo te r is in B: Hücre m em branında e rg oste role bağlanarak hücre membran permeabilitesini bozarak etki gösterir. Dermatofitlere etkili değildir. En önemli yan etkisi nefrotoksisitedir. Renal tübüler asidoz yapar, hipokalemi ve azotemi yapabilir. T erbinafin: Skualen epoksidaz enzimini bloke ederek ergosterol sentezini inhibe ederler. En güçlü dermatofit ve onikomikoz etkilidir. Vorikonazol: Hücre duvar sentezi sırasında lanosterolü ergosterole çeviren 14-a demetilaz enzimini bloke ederek etki gösteren imidazol türevlerinin en son geliştirilen
üyesidir. Steroid sentezini engellemez, mikrozomal enzim inhibisyonu yapıcı etkisi nerdeyse yoktur. İnvaziv aspergillus tedavisinden amfoterisin B den daha etkin bulunmuştur. Vorikanazol kullanan hastaların %30 kadarında bulanık görme .renkli görmede ve görme parlaklığındaki değişiklikler gibi görme bozuklukları oluşabilir
20.
D oğru cevap: D
18. A n tifu ng al tedavide kullanılan azollü ilaçların etki mekanizması aşağıdakilerden hangisidir? A) Hücre zarında porlar oluşturur B) Sitokrom P450 enzimini inhibe eder C) DNA ve RNA sentezini inhibe eder D) Ribozomal sentezini inhibe eder E) Skualen epoksidazı inhibe eder - Azollü ilaçlar mantar hücre zarı için önemli olan ergosterolün sentezinde azalmaya yol açan sitokrom P450 enzimini inhibe ederler. D oğru cevap: B
Beyin o m u rilik sıvısına yeterli ölçüde geçen, bu nedenle C occidioidal m enenjit tedavisinde kullanılabilen, ayrıca değişm eden idrarla atıldığı için idrar yollarında güçlü antifungal etki gösteren geçen azol gurubu antifungal ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Ketokonazol
B) Itrakonazol
C) Flukonazol
D) Terkonazol E) Mikonazol
F luko na zol Ketokonazole üstünlüğü, SSS'e yeterli ölçüde geçmesidir. Coccidioidal menenjitte amfoterisin B’ye tercih edilir. -
Değişmeden idrarla atılır. Bu nedenle idrar yollarında güçlü antifungal etki gösterir.
D oğru cevap: C 21. A ntifungal ilaçlar hakkında hangisi ya nlıştır? A) Ketokonazol mantarda P-450 enzimlerini inhibe eder
19. Aşağıdaki antifungal ilaçlardan hangisinin görme ile ilg ili yan etkileri b elirgindir?
B) Dermatofitler griseofulvine dirençlidir C) Amfoterisin ve diğer polienler ergosterol sentezini inhibe ederler
A) Kaspofungin
B) Griseofulvin
D) Amfoterisin B’ye direnç çok azdır
C) Amfoterisin B
D) Terbinafın
E) Flusitozin fungal timidilat sentetazı inhibe eder
E) Vorikonazol K a s p o fu n g in : M an tar hücre d uva rın d a (3(1,3) glukan se n te zin i inhibe ederek etki gösteren yeni bir ila ç tır.A m fo te ris in B ve te rb in a fin gibi fu n g is it etkilidir.Amfoterisin B’ ye yanıt vermeyen invazif aspergillus tedavisinde kurtarma tedavisinde kullanılır .iyi tolere edilir G riseofulvin: Hücrelerin mikrotübül proteinine bağlanıp mitozu inhibe ederek etki gösteren sadece dermatofitlere etkili bir antifungaldir.mikrozomal enzim indüksiyonu yapar dolayısıyla porfiryalı hastalarda kontrendikedir Disülfiram benzeri etki gösterir
Ketakonazol gibi azol ilaçlar P-450 ile oluşan lanosterol dem etilasyonunu inhibe ederek ergosterol sentezini azaltırlar. Am foterisin B ve diğer polienler membran geçirgenliğini arttırarak etki ederler. “A rıtifu n g a lle rin e tk i m e k a n iz m a la rı” başlıklı şekile bakınız. D oğru cevap: C 22. A ntifungal ilaçların etki mekanizmaları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?
A m fo te r is in B: H ücre m em branında e rg o ste ro le bağlanarak hücre membran permeabilitesini bozarak etki gösterir.Dermatofitlere etkili değildir.En önemli yan etkisi nefrotoksisitedir.Renal tübüler asidoz yapar .hipokalemi ve azotemi yapabilir
A) İmidazol ve triazol türevleri (azoller), lipidlerin-özellikle ergosterolün-sentezini eder.
T erbinafin: Skualen epoksidaz enzimini bloke ederek ergosterol sentezini inhibe ederler.En güçlü dermatofit ilacıdır
C) Amfoterisin B, hücre membranında ergosterole bağlanarak etki eder.
Vorikonazol: Hücre duvar sentezi sırasında lanosterolü ergosterole çeviren 14-a demetilaz enzimini bloke ederek etki gösteren imidazol türevlerinin en son geliştirilen ü y e sid ir.ste ro id se nte zini e ngellem ez, m ikrozom al enzim inhibisyonu yapıcı etkisi nerdeyse yoktur.invazif aspergillus tedavisinden amfoterisin B den daha etkin bulunmuştur.Vorikanazol kullanan hastaların %30 kadarında bulanık görme .renkli görmede ve görme parlaklığındaki değişiklikler gibi görme bozuklukları oluşabilir. D oğru cevap: E
fungal inhibe
B) Terbinafin fungal replikasyonu inhibe ederek etki gösterir.
D) Griseofulvinin, mikrotübül fonksiyonu veya nükleik asid sentezi ya da polimerizasyonu ile etkileşerek etkili olduğu düşünülür. E) İmidazol ve triazol türevleri, fungal oksidatif enzimlerle etkileşir ve ergosterol sentezini engeller.
Doğru cevap: B
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
393
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
Mikrotubül sistemi
( z ) —[
Griseofulvin ~*j
[ Azoller } - Q —■
Terbinafin Naftilin Amorolfin t
Nukleus ■Fungal hücre duvarı
23. Ketokonazol hakkında hangisi yanlıştır? A) Fungal menenjit tedavisinde etkilidir B) Kortizol sentezini inhibe eder C) Dissemine blastomikozda etkilidir D) Dermatofitozlarda oral kullanılabilir E) Oral absorpsiyonunu antiasitler azaltır Ketokonazol beyin omurilik sıvısına çok az geçer ve o nedenle menenjitte etkili değildir. D oğru cevap:A
24. Aşağıdaki antifungallardan hangisinin hem sistem ik, hem topikal uygulanabilen form ları tedavide değerlidir? A) Flusitozin B) Amfoterisin B
D oğru cevap: C
25.
K ronik m ukokutanöz kandidazis tedavisinde en uvaun seçenek aşağıdakilerden hangisidir?
C) Ketokonazol
A) Ketokonazol
D) Nistatin
B) Tolnaftat
E) Griseofulvin
C) Flusitozin
Bir imidazol olan ketokonazol antifungal azolleri içinde ağız yoluyla verilebilen ve bazı sistemik mikozlarda etkinlik sağlayabilen ilk drogdur. Ketokonazol dermatofitozların ve yüzeyel kandidiyazisin tedavisinde lokal olarak kullanılır.
D) Nistatin E) Amfoterisin B Ketokonazol kandidalarda maya şeklinden pseudo-hifa şekline dönüşümü azaltarak fagositoz için uygun olan maya şeklinin oranının yüksek kalmasını sağlar.
29. Aşağıdakilerden hangisi sistem ik mantar enfeksiyonlarının tedavisinide kullanılm az?
K a n d id a E n fe k s iy o n la r ın ın T e d a v is i
A) Amfoterisin
Yüzeyel kandidiyazis: N ist a t in
B) Flusitozin
Kronik mukokutanöz kandidiyazis: Ketokonazol
C) Griseofulvin Sistem ik kandidiyazi: A m f ö te risin B
D) Flukonazol
J
V
E) Ketokonazol
D oğru cevap: A
Doğru cevap: C
26.
30. Nistatin özellikle hangi m antar enfeksiyonlarında tercih edilir?
G riseofulvin hakkında hangisi ya nlıştır? A) Birçok dermatofite topikal etkilidir
A) Candida
B) Teratojenik ve karsinojeniktir
B) Cryptococcus
C) Yağlı gıdalar ile absorpsiyonu artar
C) Coccidioides
D) Bazı oral kontraseptiflerin etkisini azaltır
D) Trichophyton
E) Yüzeyel mikoza neden olan bazı mantarların mikrotübül fonksiyonunu bozar Griseofulvin etkili olması için oral alınmalıdır. Topikal etkinliği çok azdır. D oğru cevap: A
27.
Candida albikansa aşağıdaki ilaçlardan hangisi e tkisizdir?
E) Epidermophyton N istatin’e en duyarlı mantarlar, maya m antarlaradır. Özellikle Candida albicans enfeksiyonlarının tedavisinde ve proflaksisinde kullanılır. Deney hayvanlarında Histoplazma, Cryptococcus ve Coccidioides enfeksiyonlarına karşı etkili bulunmuşsa da bu tür mantar enfeksiyonlarına karşı kullanılmaz. Dermatofitlere etkisizdir. (Epidermophyton, Trichophyton, Microsporum). Doğru cevap: A
A) Klotrimazol B ) Amfoterisin B
31. Oral ve vajinal kandidiazis tedavisinde kullanılan ve G astrointestinal sistem den em ilim i olmayan antifungal aşağıdakilerden hangisidir?
C) Ketokonazol D) Nistatin E) Griseofulvin Griseofulvin kandida türlerine etkisizdir o nedenle bu tür enfeksiyonların tedavisinde kullanılmaz. F u n g is it • Amfoterisin B • Terbinafin
F u n g is ta tik
A) Nistatin
B) Amfoterisin B
C) Ketokonazol
D) Tolnaftat E) Griseofulvin
D oğru cevap: A
• Griseofulvin • imidazol / Triazoller • Flusitozin
D oğru cevap: E 1. 28.
Ösefageal kandidiyazis için oral kullanılan ve %90 böbreklerden değişm eden atılan ilaç hangisidir? A) Klotrimazol C) Griseofulvin
A) Emetin
B) Ketokonazol
B ) Levamizol
D) Amfoterisin B
C) Metronidazol
E) Flukonazol Flukonazol, ketokonazol ve diğer azollerden farklı özellikler taşır. Beyin omurilik sıvısında yeterli konsantrasyona erişir ve karaciğerden değil de böbreklerden atılır. Böbreklerden %90 değişmeden atılır.
Doğru cevap: E
Kolon kanseri tedavisinde 5-florourasil ile birlikte kullanılan antihelm intik ajan hangisidir?
D) ivermektin E) Piperazin Piperazin: Ascaris lumbricoides ve Enterobius vermicularise karşı çok etkilidir. Askaris ve oksiyurlerde nöromuskuler kavşakta iyon kanallarını bozarak kas mem branım hiperpolarize eder ve gevşek felç oluşturur. Metaboliti güçlü karsinojenik etki gösterir.
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
39►5
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
396
Levam izol: Helmintte spastik felç yaparak ve fumarat redüktazı inhibe ederek etki gösterir. Diğer ilaçlardan en önemli farkı immünostimülan etkili olmasıdır. Bulantı, kusma, karın ağrısı ve baş dönmesi gibi yan etkilere neden olabilir. Kolon kanserinde kullanılabilir.
A n tih e lm in tik le r in e tk i m e k a n iz m a s ı T U S ’ da sorgulanabilen bilgilerdendir.Albendazolvemebendazol m ikrotübül inhibisyonu yapan antihelm intiklerdir. A n tih e lm in tik le rin Etki M ekanizm aları
İverm ektin: Geniş etki spektrumuna sahiptir. Onchocerca volvulus gib filaryalara, Strongyloides, Trichuris ve Oxyuris gibi barsak nematodlarına karşı etkilidir. Parazitte GABA reseptörlerini uyararak klorun hücre içine girişini artırır, hiperpolarizasyon sonucu paralize olmasını sağlar. M etronidazol: Karma etkili olmasına rağmen lümende ulaştığı m iktarlar tek başına etkili olması için yeterli olmadığından dilo ksan id furoat gibi bir luminal amebisid ile birlikte kullanılır. Parazitin barsak ve karaciğerdeki invaziv formuna etkili ancak kistlere etkisizdir. Emetin: Protein sentezini inhibe eder. Amipli dizanteride kullanılır. Sadece trofozoid formlara etkilidir.Toksik etkileri nedeniyle 1 0 günden kısa süreli kullanılması önerilir. Amibik hepatit, karaciğer absesi ve amibik kolitin akut alevlenmelerinin tedavisinde kullanılır. Balantidium coli ve fasciola hepatica infeksiyonlarında da etkilidir.
Doğru cevap: B
•
Mikrotübül sentez inhibisyonu yapanlar: Albendazol, Mebendazol, Thiabendazol
•
Mikroflia immobilizasyonu, yüzey değişiklikleri yapan: Dietilkarbam azin
•
G A B A erjik etkiyi a rttıra ra k paralizi oluşturan: İvermektin, piperazin
•
Kolinesteraz inhibisyonu yapan: M etrifonat
• Oksidatif fosforilasyon inhibisyonu & ATPaz aktivite stimülasyonu yapan: Niklozamid •
Miyonöronal bileşkeden asetilkolin blokajı ile paralizi oluşturan: Piperazin
•
Miyonöronal kavşakta asetilkolin salınımını arttırma ve kolinesteraz inhibisyonu: Pirantel pomad
•
Hücre m em branında kalsiyum a g eçirg e nliğin i arttırarak paralizi oluşturan: Prazikuantel
S p a stik fe lç o lu ş tu ra n la r: pirantel pomat, levamizol, prazikuantel Flask felç oluşturanlar: piperazin
2.
Enterobius ve rm ikularis kullanılm ayan ilaç hangisidir?
tedavisinde
A) Mebandazol B) Niklozamid C) Levamizol D) Piperazin tuzları E) Pirantel pamoat Niklozamid özellikle Tenia saginata, T.solium, D.latum ve H. na’nın neden olduğu sestod enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılır. E n te ro b iu s v e rm ik u la ris te d a visin d e ; -
Mebandazol,
-
Thiabendazol,
-
Dietilkarbamazin,
-
İvermektin,
-
Pirantel pamoat,
-
Levamizol ve
- Albendazol kullanılır.
Doğru cevap: B3 3.
M ikrotübül sentezini inhibe eden antihelm intik aşağıdakilerden hangisidir? A) Mebendazol B) Prazikuantel C) İvermektin D) Levamizol E) Metronidazol
Doğru cevap: A 4.
Nematodlara karşı kullanılan ilaçların etki mekanizmaları ile ilg ili verilenlerden hangisi yanlıştır? A) Pirantel pamoat, helmintlerin çizgili kaslarında nikotinik kolinerjik reseptörleri aktive ederek, antikolinesteraz etkinliği ile depolarizasyon yapar ve parazitte spastik felç oluşturur B) Mebendazol ve Albendazol, helmintlerin intestinal hücrelerindenki sitoplazmik mikrotübülleri yok eder, asetil-kolinesteraz salınmasını ve glikoz uptake’ini inhibe eder ve paraziti öldürür C) Piperazin nöromuskuler kavşakta iyon kanallarını bozarak kas membranını hiperpolarize eder ve impuls geçişini bloke eder. Bu kavşaklarda asetil kolinin kasıcı etkisini azaltır ve gevşek felç oluşturur D) Pirvinyum pamoat canlılığını anaerobik metabolizma yolu ile sürdüren helmintlerde ekzojen glukoz’un uptake’ını inhibe etmek sureti ile antihelmintik etki gösterir E) Levamizol nematodların anaerob metabolizmasını inhibe eder, eksojen glukoz uptake’ini ve mitokondrilerde ADP’den ATP sentezlenmesini bozmak sureti ile parazitleri öldürür
Levamizol, Ascaris ve trichostrongylus’a karşı tek doz halinde verildiğinde bile güçlü etkinlik gösterir. Etki mekanizması pirantelinkine benzer; helmintte spastik felç yapar. Ayrıca immünostimülan etkisi de vardır.
Doğru cevap: E
p
E 5.
Kancalı kurt, kıl kurdu ve yuvarlak solucan (Askaris)da pirantel pamoatla a lternatif olarak kullanılan ancak alopesi, lökopeni ve karaciğer enzim lerinde yükselm eye neden olan ilaç hangisidir? A) Dietilkarbamazin
Helmirıtlerin tedavisinde kullanılan ilaçlar az bilinen bir konudur. Bunedenle belli başlı ilaçları hatırlamakta fayda vardır. A N T İ-H E L M İN T İL A Ç L A R NEMATODLARIN TEDAVİSİNDE KU LLA N ILA N İLAÇ LAR :
B) Levamizol C) Albendazol
•
P ira n te l: M ebendazolile b irlikte nem atodların tedavisinde ilk tercihtir.
•
Mebendazol
D) Prazikuantel E) Paromomisin
• Albendazol: Nematod infeksiyonlarının ve ayrıca kist hidatiğin tedavisinde kullanılır.
Albendazol geniş antihelmintik etki spektrumu gösterir. Ekinokokus granülosusda en çok tercih edilen ilaçtır. Nematod enfeksiyonlarında pirantel pamoata alternatiftir. Embriyotoksik ve teratojeniktir.
Doğru cevap: C 6.
•
FİLARYALARIN TEDAVİSİNDE KU LLA N ILA N İLAÇ LAR :
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi nematod ve artropodlarda GABA’nın etkisini arttırarak etkili o lur?
•
İv e rm e k tin : Ö z e llik le tedavisinde önemlidir.
•
Dietilkarbam azin: VVuchereria bancrofti infeksiyonu tedavisinde kullanılır.
A) Pikrotoksin
•
M etronidazol: Aslında anaerop protozoonlara karşı kullanılan bir ilaçtır. Dracunculus medinensis’de ilk tercihtir.
B) Tiamin C) Pyrantel pamoat D) Piperazin
•
Birçok antiparazitik ilaç nematod ve artropodlarda GABA’nın etkinliğini arttırarak kas paralizine neden olur. Piperazin ve ivermektin bu tür ilaçlardandır.
Doğru cevap: D O nkoserkiasisde iverm ektine alterna tif olarak kullanılan ve ölen parazitlere bağlı mazotti reaksiyonu denen reaksiyona neden olan ilaç hangisidir? A) Mebendazol C) Albendazol
O nchocerca
vo lvu lu s
SESTODLARIN TEDAVİSİNDE KU LLA N ILA N İLAÇ LAR :
E) Glutamik asit
7.
Levamizol: Bir helmint ilacı olmasına karşılık, özellikle adjuvan olarak immünstimülan amaçla da kullanılır.
B) Dietilkarbamazin
Prazikuantel: Hem Taenia’ların ve H.nana gibi sestodların hem de Schistosoma gibi trem atodlarm tedavisinde ilk tercih ilaçtır. Dolayısıyla bu sorunun doğru cevabıdır.
•
Niklozamid
•
Parom om isin: Bir aminoglikoziddir.
TREM ATODLARIN TEDAVİSİNDE K U LLA N ILA N İLAÇ LAR : • Metrifonat
Doğru cevap: A
D) Pirantel pamoat E) Prazikuantel
M a z o tti re a k s iy o n u dietilkarbam azinle parazitlerin hızla ölmesinden kaynaklanır. Onchocerca volvulusda ivermektine alternatif olarak suraminle beraber kullanılır.
Doğru cevap: B8
9.
Ascaris lum bricoides infestasyonlarının tedavisinde kullanılan prim er ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Pirantel pamoat
B) Piperazin
C) Tiabendazol
D) Metrifonat E) Dietilkarbamazin
8.
Aşağıdakilerden hangisi hem trem atodlara hem de sestodlara e tkilid ir? A) Prazikuantel B) Metrifonat C) Niridazol D) Levamizol E) Paromomisin
Ascaris, yuvarlak helmintler (nematodlar) içerisinde yer alan bir parazittir. Dünyada en sık rastlanılan nematod infestasyonlarındandır.
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
97
398
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
11.
İverm ektin ya nlıştır?
hakkında
aşağıdakilerden
hangisi
A) GABA’nın etkisini arttırır B) Onchocerciasisde ilk tercihdir C) İvermektinle tedavide ateş, eklem ağrısı, kaşıntı ve kızarma gibi etkiler görülebilir D ) Askaris, trichuris ve oxyuris gibi nematodlara da etkilidir E) Santral sinir sistemi ile ilgili yan etkilere neden olur İvermektin nematodlarda GABAetkisini arttırarak etki eder. Oncocerca volvulusda en çok tercih edilen ilaçtır. Diğer nematodlara floria ve strongyloidese de etkilidir. Santral yan etkiler görülmez.
Ş im d i, se çe n e kle rd e ki d iğ e r ilaçlara bakalım : •
Piperazin: Parazitte flask felç oluşturan, günümüzde artık kullanılmayan bir ilaçtır.
• Tiabendazol: Anti-piretik, anti-inflamatuvarveimmün modülatör etkisi bulunmaktadır. Bir nematod ilacıdır. Ancak ascariste ilk tercih değildir. •
•
M etrifonat: Bir organofostattır (=antikolinesterazlar) ve vücutta aktif şekli olan diklorvos’a dönüşür. Sadece birtrematod olan S. hematobium’a karşı etkilidir. Dietilkarbamazin: Mikrofilaryaların yüzey özelliklerini değiştirerek (araşidonikasid metabolizmasını bozarak) vücut savunma hücreleri tarafından öldürülmelerini sağlar. Kanda bulunan mikrofilaryaları yok eder. VVuchereria bancrofti’ye karşı kullanılır.
D oğru cevap: A
D oğru cevap: E
12. Strongyloides stercoralisin yaptığı pnöm oninin tedavisinde hangisi kullanılır? A) Tiabendazol B) Pirantel pamoat C) Prazikuantel D) Niklozamid E) Levamizol Visseral larva migrans ve kutanöz larva migransda en çok tercih edilen ilaç tiabendazoldür. Oral alınır ve çok yüksek oranda absorbe olur. Vücutta birikime uğramayan bir ilaçtır. D oğru cevap: A
10. Pirantel pamoat hangisi ya nlıştır?
hakkında
A ) Sestod enfeksiyonlarında etkinliktedir
aşağıdakilerden
niklozamidle
aynı
B) Oral yolla alındığında çok az absorbe olduğundan sık görülen yan etkileri gastrointestinal sistemle ilgilidir
13. Tiabendazolün hangisidir?
en
sık
görülen
B) Aplastik anemi C) Baş dönmesi ve uyuklama D) Kolestatik sarılık
D) Parazitlerde nikotinik reseptörleri bloke ederek felce neden olur
E) Cilt döküntüleri ve anjiyo ödem
P iran te l pam oat nematod enfeksiyonlarında oldukça etkilidir. Niklozamid ise sestod enfeksiyonlarında oldukça e tk ilid ir.P ira n te l pam oat sestod e n fe ksiyo n la rın d a kullanılmaz. Nematod enfestasyonlarında en çok tercih edilen ilaçlardan biridir. D oğru ce vap :A
etkisi
A) Periferik nöropati
C ) Askaris lumbrikoides enfeksiyonlarında etkilidir
E) Hamile hastalarda kullanılabilir
yan
Tiabendazolün en sık görülen yan etkileri bulantı-kusma, baş dönmesi, iştahsızlık, uyuşukluktur. Baş dönmesi ve uyuşukluk yaptığı için bu ilacı alan hastalar dikkat gerektiren işlerde çalışmamalıdır. Doğru cevap: C
399
ANTİVİRAL İLAÇLAR Aşağıdaki antiviral ilaçlardan analoğudur? A)
hangisi tim idin
Asiklovir
B) Vidarabin
C) Zidovudin
D) Trifluridin E) Zalsitabin
Antiviral ilaçların pek çoğu nükleotid analoglarıdır. Bu konu oldukça karışık olmasına rağmen, en azından zidovudin gibi çok önemli birkaç ilaç hakkında fikir sahibi olmak gerek:
PİRİMİDİN ANALOĞLARI
PÜRİN ANALOGLARI ------------- I
GUANİN
ADENOZİN
Anti - herpes
Asiklovir Gansiklovir Vidarabin Famsiklovir
Anti - influenza
Ribavirin
Anti - retrovirus
TİMİDİN
-Abacavir
- Adefovir
__________________________________________ 1.
- Lamivudin
SİTOZİN
idoksiuridin Sidofovir Trifluridin
2. N on -N ü kleo zid Reverse T ra n s k rip ta z A n a lo g la rı - Nevirapin
- Efavirenz
- Delavirdin B. Proteaz in h ib itö rle ri - Sakinavir
- İndinavir
- Ritonavir
- Nelfinavir
-Ampinavir
- Lopinavir
N Ü K LE O T İD A N A L O G L A R I (N Ü K LE O S İD R E V E R S E T R A N S K R İP T A Z İN H İB İT Ö R L E R İ) Virusta reverse transriptaz enzimini inhibe eder. Akut infeksiyonu etkiler, kronik infeksiyon üzerine etkisi zayıftır. Z id o v u d in T im id in (p irim id in ) ana lo ğu : Probenesid ve asetaminofen zidovudinin etkinliğini artırır.
Adefovir
Zidovudin
Zalsitabin
BOS’a geçişi çok iyidir. Yan etkileri: Kemik iliği toksisitesi (anemi, lökopeni), baş ağrısı (en sık), diyaret, ateş.
D oğru cevap: C
Z a ls ita b in (H ivid): 2.
AIDS tedavisinde kullanılan HIV proteaz inhibitö rle rin de n hangisi en az yan etkiye neden o lu r ve en ivi tolere edilir?
Sitozin analoğu periferik nöropati (reversibl), pankreatit. BOS’a daha az geçer
A) Zidovudin
B) Didanozin
D ida no zin (Videx)
C) Sakinavir Mezilat
D) indinavir E) Adefovir
Bu soru ik i açıdan önemli... B irin c isi AIDS te d a visin d e k u lla n ıla n ila çla rın etki mekanizmalarını bilmelisiniz. Çünkü şıklardan sadece ikisi (c ve d) HIV proteaz inhibitörüdür. İkincisi AIDS tedavisinde kullanılan her ilaç sorulmaya adaydır ve bu nedenle bilmelisiniz. Şim di AIDS te d a visin d e ku lla n ıla n ila çla rı gözden geçirelim. 4. AİDS TEDAVİSİNDE KU LLA N ILA N İLA Ç LA R
Adenozin (purin) analoğu: Periferik nöropati, pankreatit zidavudin ile kombine kullanılır. Stavudin (Zerit): Adenozin analoğu: Periferik nöropati yan etkisi vardır. Asit labildir. Lam ivudin (Com bivir, Epivir): Çocuklarda pankreatite neden olur. Hepatit B’de kullanılır. Zidovidin+Lamivudin AIDS olgularında kombine olarak kullanılır. A b a c a v ir A d e fo v ir - H ipersensitivite reaksiyonlarına yol açabilir.
AIDS etkeni retroviruslardan HIV (insan immün yetmezlik virusu)’dir. Virüs, özellikle T helper (CD4+) lenfositleri etkiler. A. Ters (Reverse) tra n s k rip ta z in h ib itö rle ri 1. N ükle ozid R everse T ra n skrip ta z A n a lo g la rı - Zidovudin
- Didanozin
- Zalsitabin
- Stavudin
N O N -N Ü K L E O T İD R EV ER SE T R A N S K R İP T A Z İN H İB İT Ö R L E R İ N ükleotid a naloglarından farkları aktive olm ak için fosforilasyona ihtiyaç duymamalarıdır. Nevirapin: (Viramune) Doğum sırasında bebeği korumak için uygulanır.
KEMOTERAPOOTIK İLAÇLAR
r -------------------------------------------------------------------------------\
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
400
D eiavirdin: Ciddi döküntü ve baş ağrısı yapabilir.
R ifa b u tin + S ip ro fla k s a s in
Efavirenz (Stocrin)
-
S alm o ne lla e n fe k s iy o n la rı —» 3. jen era syon sefalosporinler
* Bu grupta en sık rastalanan yan etki cilt döküntüsüdür.
-
P. carinii pnömonisi —► Ko-trimoksazol, pentamidin, dapson
-
C. albicans ve diğer m antar enfeksiyonları —* amfoterisin
HIV PROTEAZ İNHİBİTÖRLERİ Diğer ilaçların toksik etkileri ve etkilerine direnç gelişmesi nedeniyle geliştirilmiştir.
- T. Gondii enfeksiyonları —>Primetamin ve leucovorin asit + sulfodiazin - A n sefalit —» Klindam isin ve premetamin
S a k in a v ir m ezilat:
- C.neoformans-*Amfoterisin B
- En iyi tolere edilen proteaz in h ib itö rü d ü r - En az yan etkiye sahiptir.
D oğru cevap: C
- En sık GIS yan etkileri görülür. R itonavir: (Kaletra, Norvir)Transaminazlarda ve trigliserid düzeyinde yükselme. Sitokrom P450’yi inhibe eder.
3.
Fam siklovirin a k tif m etaboliti olan, erişkinlerdeki rekürren herpes labialis infeksiyonlarının tedavisinde topikal olarak kullanılan ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
In d in a v ir: (Crixivan): Reversibl nefrolitiasis yapabilir. (BOS’a en iyi geçen proteaz inhibitörü)
A) Pensiklovir
N elfinavir m azilat: En sık yan atki olarak diyareye neden olan AIDS ilaçtır.
B) Gansiklovir C) Trifluridin
A m prenavir (Agenerase): Yarı ömrü uzundur. En sık yan etki Gastrointestinal intoleranstır.
D) Foskarnet E) Vidarabin
Vucutta yağ toplaması, hiperlipidemi ve tip II diabete neden olur. Nelfinavir diare oluşturur. •
En kısa e tkili olanlar: Abacavir ve Zidovudin
•
En uzun yarı öm ürlü olanlar: Efavirenz
AIDS’Lİ HASTALARDA PROFİLAKSİ -
HIV enfekte anneden bebeğe trasplasental geçişi engellemek için —> zidovudine (hamile anneye)
-
P. Carinii pnömonisi proflaksisi - * Trimetoprimsu lfam eto ksa zol (en e tkili ve ucuz), Dapson, Atovaguone, aerolize pentamidine
-
M. avium compleksine karşı proflaksi —> Rifabutin, azitomisin, klaritromisin
-
Toxoplazm ik e nse falit karşı pro flaksisi —> Cotrimoksazol, Dapsone-primetamin
-
Cryptococcal menenjit proflaksisi —> Fluconazol
-
CMV enfeksiyonları proflaksisi —►Oral gansiklavir
-
Herpes simpleks proflaksisi —>Asiklavir
-
C. albicans enfeksiyonları proflaksisi —» Fluconazol • AlDS’li hastalarda rotavirüs ve varicella virüs aşıları KONTRENDIKEDIR.
HERPESVİRUS İNFEKSİYONLARININ TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR H e rp e s v iru s la r: -
Herpes sim p leks tip 1 ve tip 2: Herpes labialis, herpes genitalis ve herpes keratiti
- Varisella Zoster: Suçiçeği ve herpes zoster etkeni -
S ito m e g a lo v iru s : İmmün yetmezlikli hastalarda infeksiyon etkeni
-
E pstein-B arr v irü s ü : İnfeksiyöz mononükleoz ve Burkitt lenfoma.
H erpes v iru s la ra karşı e tk ili ila ç la r • Asiklovir • Gansiklovir •
Famsiklovir
•
İdoksuridin
• Trifluridin •
Foskarnet
• Vidarabin A S İKLO V İR (A k lo v ir, Z ovirax, P rovir, V iro s il)
AIDS’LI HASTALARDAKİ FIRSATÇI ENFEKSİYONLARIN TEDAVİLERİ -
CMV e n fe ks iyo n la rı -> I.V. G a n sikla vir veya foscarnet
-
HSV enfeksiyonları —►Asiklavir veya foscarnet
-
M. avium kompleksi —» ilk te rcih rifa b u tin veya K laritrom isin veya A zitrom isin + Etambul veya
-
Bir guanozin analoğudur. Herpesviruslara karşı en selektif etkili ilaçtır.
-
Ön ilaç formu olan Valasiklovir şeklinde kullanılır.
Etki m ekanizm ası Herpes virusta bulunan timidin kinaz tarafından hücrede fosforilasyona uğrayarak trifosfat şekline dönüşmeden etkinlik gösteremez. Oluşan bileşik iki yolla etkilidir:
-
a) DNA polimeraz enzimini inhibe eder. b) Vi rai DNA yapısına katılarak DNA zinciri oluşumunu normalden daha erken bir evrede sonlandırır.
Kem ik iliğ i depresyonu, h e p a to to k s is ite ve nefrotoksisite gibi yan etkileri nedeniyle sistemik kullanılması tercih edilmez.
Klinik kullanımı: -
T R İF L U R İD İN (TFT-THILO)
Herpes simpleks-1 (HSV-1), HSV2, varisella zoster enfeksiyonlarında ilk tercih edilecek ilaçtır.
- DNA sentezini inhibe eden bir diğer antiviral ilaçtır. - HSV-1 ve HSV-2’nin neden olduğu keratokonjuktivit ve keratitte kullanılır.
EBV ve Sitomegalovirus (CMV) timidin kinaz enzimi içermediğinden asiklovire dirençlidir.
FO SKARNET
Endikasyonları: -
Transplantasyon öncesi, kemik iliği naklinden önce ve kalp naklinden sonra proflaktik olarak kullanılır.
-
Genital herpes, herpes labialis, oftalmik herpes, varisella zoster ve herpes simplekse bağlı ensefalitte (B O S ’ a g e çe b ilir), ö z e llik le im m une sistem i baskılanmış hastalarda kullanılır.
-
Endikasyonları: -
**HIV enfeksiyonu olan immünsupressif hastalarda C M V ’ye bağlı re tin it te d a v is in d e ve ö ze llikle gansiklovire dirençli olgularda kullanılır.
-
“ A siklovire dirençli herpes ve varisella zoster enfeksiyonlarında da kullanılmaktadır.
Yan etkileri: -
İ.v. uygulama: Nefropati, lokal flebit.
-
Oral uygulama: Baş ağrısı, bulantı,kusma
- Topikal uygulam a: Kaşıntı.
G A N S İK L O V İR (C Y M E V E N E ) -
Etkileri tamamen asiklovire benzer. Asiklovir gibi virüs tarafından trifosfat şekline dönüştükten sonra etkisini gösterir.
Sitomegalovirus (SMV) infeksiyonlarında tercih edilir..
Klinik kulanım: - “ İmmünsupresif hastalarda (örn. AIDS) SMV’ye bağlı retinit tedavisinde kullanılır. AlDS’li hastalarda SMV’ye bağlı olarak en sık gelişen süperinfeksiyon retinitttir. -
Kemik iliği transplantasyonu yapılan olgularda SMV’ye bağlı interstisiyel pnömoni proflaksisinde tercih edilir.
Diğer antivirallerden yapısal olarak en önemli farkı fosfonomorfik asit yapısında olmasıdır. Diğerleri pürin veya pirimidin analoğudur.
Etki mekanizması Viral DNA ve RNA polimeraz ile reverse transkriptaz (HIV virusuna etkili) enzimlerini inhibe eder. Oral emilimi iyi değildir, i.v. olarak uygulanır.
Yan etkileri Nefrotoksisite, iki değerlikli katyonlara bağlanabildiği için hiper-hipokalsemi veya hiper-hipofosfatemi oluşturur.
V İD A R A B İN Etki mekanizması: Viral DNA polimeraz enzimini inhibe eder (Bu etkisinden 5’-trifosfat analoğu sorumludur).
Yan etki:
Endikasyonları:
Nötropeni (en sık), nefrotoksik etki.
Herpes simpleks keratiti, ansefaliti (BOS’a geçebilir) ve varisella zoster enfeksiyonlarında tercih edilir. Genital herpeste etkili değildir.
Oral veya İ.v. uygulanır, teratojenik etkisi nedeniyle gebelikte kontrendikedir.
F A M S İK L O V İR (FAM VİR)
-
Eritrositlerde toplanabilme özelliği vardır.
Doğru cevap: A
- Akut herpes zoster enfeksiyonlarında oral yoldan kullanılır. Hepatit B olgularında denenmektedir. -
Bir guanozin analoğu olan pensiklovirin ön ilacıdır.
4.
Asiklovir aşağıdaki viral replikasyon basamaklarından hangisini hedefleyerek antiviral etki gösterir?
P E N S İK L O V İR -
A) DNA sentezi
Fam siklovirin a ktif m etabolitidir. Erişkinlerdeki rekürrent Herpes labialis infeksiyonlarının tedavisinde topikal olarak kullanılır.
İD O K S U R İD İN
B) Viranların toplanma ve paketlenmesi C)
Konakçı polizomundaki protein sentezi
D) Viral DNA’nın soyulması
-
Bir pirimidin analoğudur.
E) Virüsün hücreye penetrasyonu - Asiklovir asiklik bir guanozin derivesidir.
-
H erpes ke ra titin in te da visin de to p ik a l olarak kullanılır.
-
DNA sentezini iki yolla inhibe eder: 1) Viral DNA polimeraz için deoksi GTP ile yarışır.
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
401
KEAAOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
402
2) Viral DNA’ya girerek zincir sonlanmasına neden olur.
(çocuklarda tercih edilir), IFa ile birlikte oral olarak kronik hepatit C tedavisi, İnfluenza A-B infeksiyonları ve kırım kongo hemorajik ateş
D oğru cevap: A
• Rimantadin: influnza infeksiyonlarında kullanılır. • Zanamivir: Nöraminidaz inhibitörüdür. Hem influenza
5.
Aşağıdakilerden hangisi olmayan b ir a ntiviraldir?
nükleotid
A hemde influenza B tedavisinde kullanılır.
yapısında
D oğru cevap: A
A) Foskarnet sodyum
B) Gansiklovir
C) Sidofovir
D) Zidovudin
7.
E) Vidarabin Herpes virüs infeksiyonlarının tedavisinde kullanılan ve aynı zamanda retrovirüslere karşı da etkili olan foskarnet sodyum ; diğer antivirallerin tersine bir pürin veya pirimidin analoğu değildir. P iro fo sfa t analoğudur. Bu nedenle; pirofosfat analoğu olduğu için kıkırdak ve kemiklerde birikir. Kemiklerin kalsiyum ve fosfat metabolizmasını bozar. Yan etki olarak hipo / hiperkalsemi ve hipo / hiperfosfatemi oluşturur. Kemik iliği süpresyonu yapıcı etkisi zayıftır. DİĞER SEÇENEKLER: •
G a n s ik lo v ir : G uanin infeksiyonlarında kullanılır.
analoğudur.
CMV
•
Sidofovir: Sitozin analoğudur. CMV retiniti, progresSif multifokal lökoensefalopati ve transplantlı hastalarda adenovirüs infeksiyonlarının tedavisinde kullanılır.
İnsan immün yetmezlik virüsü (HIV) infeksiyonu tedavisinde kullanılan ilaç ve etki mekanizması eşleştirmelerinden hangisi doğru değildir? A) Maravirok - CCR5 inhibitörü B) Bevirimat - Matürasyon inhibitörü
C) Ranibizumab - CD4 monoklonal antikor D) Elvusitabin - Nükleozid ters transkriptaz inhibitörü
E) Raltegravir - İntegraz inhibitörü Ranibizumab VEGF m onoklonal antikordur, neovasküler tip yaşa bağlı m akula dejenerasyonunda intra vitre al olarak kullanılır. HIV infeksiyonu tedavisinde kullanılan CD4 m onoklonal a n tiko r ibalizum abdır.
Y E N İ A N T İR E T R O V İR A L L E R
• Z idovudin: Nükleozid analoğudur. HIV infeksiyonu tedavisinde kullanılır.
NÜKLEO ZİD R E V E R S T RA N SKRİPTA Z İNHİBİTÖRLERİ (NRTI):
•
Elvusitabin Aprisitabin Racivir
V id a ra b in : Adenosin analoğudur. Herpes virüs infeksiyonlarının tedavisinde kullanılır.
NO N-NUKLEO ZİD R E V E R S T R A N SK R İP T A Z İNHİBİTÖRLERİ (NNRTI):
D oğru cevap: A
Rilpivirin 6.
Aşağıdaki antiviral ilaçlardan virüsüne karşı etkilid ir? A) idoksuridin
hangisi herpes
B) Amantadin
C) Ribavirin
D) Rimantadin E) Zanamivir
İd o k s iu rid in bir timidin analoğudur. Herpes simpleks virüsün oluşturduğu göz infeksiyonlarında, göz merhemi ve solüsyonu şeklinde, lokal olarak uygulanır. Diğer bazı antiherpetik ilaçlar gibi doğrudan memeli hücresi tarafından fosforillenir. Timidin trifosfat ile yarışıp DNA zincirinde timidin yerine geçerek DNA sentezini bloke eder.
CCR-5 İNHİBİTÖRÜ (G İRİŞ İNHİBİSYONU): Maravirok Vikrivirok
İNTEG RAZ İNHİBİTÖRÜ: Raltegravir Elvitegravir
M ATÜRASYO N İNHİBİTÖRÜ Bevirimat
FÜZYON İNHİBİTÖRÜ M O N KLO N AL A N TİKO R (CD4) İbalizum
Herpes tedavisinde kullanılan en önemli ilaç asiklovirdir. Bu ilaç viral timidin kinaz enzimi ile trifosfat türevine çevirir. Oluşan asiklovir trifosfat; DNApolimerazı inhibe eder (diğer herpes ilaçları gibi).
Doğru cevap: C
SEÇ EN EKLER D E BULUNAN DİĞER İLAÇ LAR :
8.
• Am antadin: Sadece influenza A’ya karşı etkilidir. Esas olarak proflakside faydalıdır. Hastalık başladıktan sonra verilirse, yalnızca semptomları hafifletir. •
R ib a v irin : DNA ve RNA viruslarına etkili geniş sp ektrum lu bir ilaçtır. K u lla n ıld ığ ı en önem li e n d ika syo n la r; R e sp ira tu va r S in sisya l Virüs
Aşağıdakilerden hangisi kullanımı öncesi HLAB5701 alleli araştırılması gereken nüklozid yapıda olmayan ters transkriptaz inhibitörüdür? A) C)
Didanozin
B) Abacavir
Emtrisitabin
D) Zidovudin
E) Nevirapin
Ö z e llikli N on-N ü kieo zid İn h ib itö rle ri
R evers
vidarabinli merhem herpetik ve vaksinyal keratit için etkili bir tedavidir. Topikal vidarabinin deri ve m ukozalardaki (genital lezyonlar dahil) herpes sim pleks lezyonlarına b ir etkisi y o k tu r (Herpetik ensefalitis ve neonatal herpetik yayılmada asiklovir vidarabinden daha etkilidir).
T ra n skriptaz
• Plazma proteinlerine bağlanm a & Eliminasyon organı o Yüksek oranda bağlanıp, genellikle karaciğerden atılanlar: Abacavir > Zidovudin > Lamivudin
D oğru cevap: E
o Düşük oranda bağlanıp, genellikle böbrekten atılanlar: Emtrisitabin, Tenofovir, Lamivudin •
12.
Hipersensitivite riski için öncesinde HLA-B5701 alleli araştırılması gereken: Abacavir
Aşağıdakilerden hangisi asiklovire karşı g eliştirilen direnç m ekanizm alarından biridir? A) Nöraminidaz enziminin değiştirilmesi
Doğru cevap: B
B) Proteazların değiştirilmesi C) Revers transkriptazların değiştirilmesi 9.
İnsan imm ün yetm ezlik virüsü (HIV) tedavisinde kullanılan aşağıdaki ilaçlardan hangisi virüsün intraselüler dönem ine etki etmez?
D) Timidin kinazların değiştirilmesi
A) Maravirok
B) Raltegravir
E) Hepsi - Asiklovire karşı direnç gelişmesinin ana mekanizması viral timidin kinazların değiştirilmesidir.
C) Sakinavir
D) Zidovudin
-
E) Lamivudin M aravirok, CCR5 in h ib itö rü yeni b ir anti-HIV ilaçtır. V irü sü n hücreye tu tu n m a sın ı engeller. D olayısıyla HlV’nin intraselüler dönem ine etki etmez. Diğerlerinin tüm ü v irü sü n hücre için d e ki dönem inde kullandığı enzim leri inhibe eder. •
Raltegravir integraz inhibitörüdür.
•
Sakinavir proteaz enzim inhibitörüdür.
Diğer bir mekanizma da viral DNA polimerazların değiştirilmesidir.
D oğru cevap: D
13.
Tim idin kinaz grubu taşımayan rezistan herpes gruplarına hangi ilaç e tkilid ir? A)
Asiklovir
C) Rimantadin
Z idovudin ve lamivudin ters transkriptaz inhibitörüdür
D) Foskarnet E) Dideoksimozin
Foskarnet, asiklovire dirençli olan herpes ve gansiklovire CMV ve zidovudine dirençli AIDS virusunda etkilidir.
Doğru cevap: A
10. Tekrarlayan herpes sim plex siyonunda hangisi kullanılır?
genitalis
enfek
A) Trifluridin
B) Rifampin
C) Amantadin
D) Foskarnet
Doğru cevap: D
14.
E) Asiklovir A siklovir, foskarnet ve trifluridin herpes simplekse etkilidir. Foskarnet genital enfeksiyonlarda kullanılmaz çünkü hem toksiktir hem etkinliği tam bilinmemektedir. Trifluridin sadece topikal olarak herpes keratokonjonkitivitinde HSV1 ’de kullanılır. Doğru cevap: E
11.
B) Ribavirin
Özellikle yenidoğanın herpes sim pleks ensefaliti gibi sistem ik herpes sim pleks enfeksiyonlarında kullanılan ilaç hangisidir? A) Gansiklovir
B) Zidovudin
C) İdoksuridin
D) Amantadin
Aşağıdakilerden hangisi sitom egalovirusle oluşan retinitis, pnöm oni ve gastrointestinal lezyonların tedavisinde kullanılan bir antiviral ilaçtır? A)
Zidovudin
C) Gansiklovir
D) Rifampin E) Ribavirin
DNA polimerazı inhibe eden, sitomegalovirus DNA’sına girerek virüs replikasyonunu inhibe eden ve retinit, pnömoni, gastrointestinal lezyonlarda belirgin iyileşme sağlayan antiviral ajan Gansiklovirdir.
f
\ A d e fo v ir dipivoksil
Bu ilaçlar hem H I V re v e rs e tra n s k r ip ta z ı hem de H B V re v e rs e tra n s k rip ta z ı inhibe e d e r le r.
E) Vidarabin V id arab in ’in en önemli kullanılış yeri, sistemik herpes simpleks enfeksiyonları, özellikle neonatal herpes simpleks enfeksiyonu ve herpes simpleks ensefalitidir. %3’lük
B) Amantadin
v Doğru cevap: C
J
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
4G>3
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
15. A siklo vir d e ğ ild ir?
aşağıdakilerden
hangisinde
etkili
18.
HIV gib i retroviral virü s enfeksiyonlarının tedavisi ile ilg ili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) HIV enfeksiyonu tedavisinde rezistans gelişimi önemli bir sorundur ve bu nedenle ilaçlar üçlü, dörtlü kombinasyonlar şeklinde kullanılır.
A) Herpes labiali B) Genital herpes C) infeksiyöz mononükleoz
B) Ters transkriptaz inhibitörleri ve proteaz inhibitörleri HIV tedavisinde kullanılır.
D) Herpes zoster E) Herpes keratiti
C ) Ters transkriptaz inhibitörleri akut enfeksiyondan çok kronik enfeksiyonda etkilidir.
D oğru cevap: C
D) HIV genlerindeki spontan mutasyon ilaca direncin ana nedenidir. 16. Zidovudin tedavisi alan HIV ile infekte olan b ir hasta sitom egalovirüslere bağlı gelişen retiniti için g an siklo vir alırsa aşağıdaki ilaç etkileşim lerinden hangisi görülür? A) Gansiklovirin sitokrom P450 enzimini etmesi nedeniyle zidovudin birikimi olur
E) Antiretroviral bazı ilaçlar arasında etkileşmeler olabileceğinden kombinasyonlar dikkatle seçilmelidir.
Doğru cevap: C
inhibe
B) Gansiklovirin safra ile itrahı azaltılmasından dolayı zidovudin birikimi olur
19.
C) Santral sinir sistemi toksisiteleri artar
A) Santral sinir sistemi semptomları
D) Miyelosüpresif etkileri artar
B) Hepstotoksisite
E) Gansiklovirin sitokrom P450’yi indüklemesiyle zidovudinin plasma seviyesi düşer - Hem gansiklovirin hem de zidovudinin miyelosüpresif etkisi vardır. -
C) Nefrotoksisite D) Ototoksisite E) Deri döküntüsü - Sidofovir nefrotoksik bir antiviral ilaçtır.
Beraber alındıklarında aditif etki oluşur.
- Beraberinde probenesid verilmelidir.
Doğru cevap: D
17.
İntravenöz sid o fo v ir uygulam asının prim er yan etkisi hangisidir?
Doğru cevap: C
İnsan immün yetm ezlik virüsü (HIV) nedeniyle Didanosin başlanan b ir hastada aşağıdaki yan etkilerden hangisinin görülm esi en olasıdır?
20.
Fom ivirsen aşağıdaki virü s replikasyon basamaklarından hangisini inhibe ederek antiviral etki gösterir?
A) Kardiyomiyopati B) Hepatotoksisite
A) DNA sentezini
B) Paketlenme ve toplanmayı
C) Myelosüpresyon
C) Protein sentezi
D) Virionun soyulması
D) Nefrotoksisite -
E) Konakçı hücresinden virüsün salınması Fom ivirsen hedef mRNA’ya bağlanarak protein sentezini inhibe eder.
-
CMV enfeksiyonlarında tercih edilir.
E) Pankreatit
HIV tedavisinde iki ana ilaç gurubu kullanılır. Bunlar reverse transkriptaz inhibitörleri ve proteaz inhibitörleridir. Soruda bu ilaçların yan etkileri sorgulanmaktadır. D ida no sin ,
Doğru cevap: C 21.
•
HIV revers transkriptaz inhibe eden bir antiviral ajandır.
•
En sık yan etkisi pankreatittir.
•
Kronik a lko lizm i kontrendikedir.
h asta larda
A) Gastrointestinal sistemden gıdaların emilimine olan etkisi
ku lla nılm ası
B) Diğer ilaçlarla etkileşimi C) Nefrotoksisite
A z id o tim id in bir revers transkriptaz inhibitörüdür ve m yelosupresyona neden olabilir. Zalsitabin ise nöropatiye yol açar.
Doğru cevap: E
R itonavir tedavisinin kısıtlanm asına en sık neden olan durum aşağıdakilerden hangisidir?
D) Pankreatite neden oluşu E) Biyoyararlanımının düşük olması ( SSS tümörleri
Doğru cevap: C
24. Aşağıdaki antikanser ilaçlarından hangisi hücre içindeki s ü lfid ril, amino, hidroksil, karboksil, fo sfa t gruplarını a lkillediği gibi nükleustaki DNA’yı da alkilleyerek hücre ölüm üne yol açar? A)
Klorambusil
B) Sitarabin
C) Doksorubisin
D)Metotreksat E) Vinkristin
Siklofosfamid, klorambusil ve diğer alkilleyici ajanlar alkil gruplarını DNA’ya taşıyarak hücre ölümüne yol açarlar.
D oğru cevap: A
Doğru cevap: A 23. K ronik len fo sitik lösemi tedavisinde kullanılan ilaç aşağıdakiierden hangisidir? A) Siklofosfamid
B) Busulfan
C) Klorambusil
D) Semustin
25. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin uzun süreli kullanımı lösem i insidansında artma yapar? A)
E) Dakarbazin Bazı arıtineoplastik ilaçların oldukça sp e sifik kullanım endikasyonları bulunmaktadır. Bu antineoplastik ilaçları ve endikasyonlarını bilm ek gerekir.
r
a
Hücre döngüsü
Tamoksifen
B)Klorambusil
C) L-asparaginaz
D) Vinkristin E) Etoposid
K loram busil ve d iğ e r a lk ille y ic i a ja n la r uzun süre kullanıldığında geç oluşan lösemilerin insidansında artma
B.
Hücre döngüsüne spesifik ilaçlar
Antimetabolitler Bleomisin peptid antibiyotikler Vinka alkaloidleri Etopozid
Hücre döngüsüne spesifik olmayan ilaçlar
c .
Alkilleyici ajanlar Antibiyotikler Sisplatin Nitrozüreler
♦ Hızlı gelişen kanserlerin; örneğin hematolojik kanserlerin tedavisinde etkilidir.
*
Hem solid tümörler gibi yavaş büyüyen tümörlere, hem de hızlı çoğalan tümörlere karşı etkilidir.
İD: 08s117
Kemoterapik ilaçların memeli hücrelerinin büyüme döngüsüne e tk ile ri
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
413
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
414
olur. Alkilleyici ajanlar en fazla sekonder malignite oluşturan antineoplastiktir.
29.
“ K e m ote ra p ik ilaçların m em eli h ü cre le rin in büyüm e döngüsüne e tk ile ri” başlıklı şekile bakınız.
Aşağıdakilerden hangisi glioblastom a m ultiform e tedavisinde tercih edilir? A) Talidomid
B) Sisplatin
C) Merkaptopurin
D) Tioguanin E) Temozolomid
D oğru cevap: B
26. Kanser kem oterapisinde kom bine ilaç kullanımı ile ilg ili olarak aşağıdaki ifadelernden hangisi ya nlıştır? A) Kombinasyondaki her ilacın tek kullanıldığında antikanser etkisi olmalıdır.
C) İlaçların toksik etkileri olabildiğince aynı organ üzerine olmamalıdır. kullanımın
efikasitesi
daha
E) Kombine ilaç kullanımı durumunda verilme sırası önem arzedebilir.
• T a lid o m id m ultipl m iy e lo m d a ku lla n ıla b ile n immünmodülatördür.
başına
B) Kombinasyondaki ilaçlar aynı etki mekanizması üzerinden etkili olmalıdırlar.
D) Kombine olmalıdır.
Temozolomib oral yoldan a k tif bir a lkilleyicidir, yüksek grade a stro sitom o la rda ve glio blastom a m ultiform e cerrahi sonrası kullanılır.
•
Sisplatin genital sistem solid tümörlerinde kullanılır.
•
M e rk a p to p u rin a ntiin fla m a tu a r etkisi de olan antineoplastiklerdendir.
Tioguanin pürin antimetabolitidir D oğru cevap: E
yüksek ilaçların
30.
D oğru cevap: B
Aşağıdakilerden hangisi, N itrozoüre grubu antinoeplastiklerin beyin tüm örlerinde efektif olarak kullanılm a nedenlerinden biridir? A) Karbonyum iyonları ile şelat yapması B) izosiyonat iyonları ile şelat yapması
27. G lioblastom a m ultiform e tedavisinde öncelikle tercih edilm esi gereken anti-neoplastik ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Siklofosfamid
B) Busulfan
C) Klorambusil
D) Semustin
C) Karbonyum iyonlarının oluşumunu inhibe etmesi D) Lipidde çözünür olması
f
E) Dakarbazin
E) Metabolitinin kan-beyin bariyerini geçiyor olması \
Alkilleyici antineoplastiklerin kullanıldığı endikasyonlar:
Glioblastoma multiforme; santral sinir sitemine ait bir kanser tipidir. Santral sinir sistemi tümörlerinde ilk tercih olarak kullanılacak ilaçlar; b ir a lkille yici grubu olan nitrozoürelerdir.
ilk te rc ih
olarak
• Siklofosfam id ? B u rk itt lenfoma • Klorambusil ? Kronik L enfositik Lösemi (KLL) • Melfalan ? M ultipl miyelom
Semustin; bir nitrozoüre türevi alkilleyicidir. Bu alkilleyici ila çla r farklı olarak proteinlerdeki lizin rezidülerinin karbamilasyonu’na neden olur. Santral Sinir Sistemi (SSS) tümörlerinin tedavisinde kullanılırlar. Diğer nitrozoüreler; lamustin - karmustin - streptozosin'dir.
• Busulfan ? Kronik M yelositer Lösemi (KML) • Tiotepa ? Malign effüzyonlar • Dakarbazin / Prokarbazin ? Maliğn melanom • Karmustin / (N itro zoü re ler) tüm örleri
D oğru cevap: D
28. G ecikm iş kemik hangisidir?
iliği
supresyonu
yapan
Lomustin ? Santral
/ Semustin S inir Sistemi
V
j
D oğru cevap: D
A) Bleomiscin B) Etoposid C) Metotreksat D) Busulfan E) Karmustin
31.
Aşağıdaki antineoplastiklerden hangisi över karsinom larım n tedavisinde oldukça e tkilid ir ve kullanımı sırasında oluşabilecek yan etkileri önlem ek açısından hastanın hidrate edilmesi önem lidir?
D oğru cevap: E A) Bleomisin
B) Metotreksat
C) Sisplatin
D) Vinkristin E) Asparajin
415
Sisplatin; hücre içi tiol ile etkileşip klor iyonu bırakınca, oluşan platin kompleksi DNA’da aynı zincir ve karşı zincirde (alkillemek) çapraz bağlanma oluşturur. Geniş spektrumlu bir ilaçtır. Özellikle epitelyal tümörlerde tercih edilir. Genital solid tümörlerde ilk tercihtir; över kanserlerinde en etkili ilaçtır. Bu ilacın en belirgin yan etkisi; nefrotoksisite oluşturmasıdır. Akut tübüler nekroz oluşturur. Bu nedenle, siklofosfamid gibi, bu ilaç da kullanılmadan önce hastalar iyi hidrate edilmelidir.
O to to k s ik ve N e fro to k s ik İla çla r • Sisplatin • Loop-diüretikler • Aminoglikozitler • Vankomisin Doğru cevap: E
33.
DİĞER SEÇENEKLER: • •
B le o m is in : A kciğ erlerde pnöm oni ve fib ro zis oluştururlar.
A) Hidroksiüre
Metotreksat: Fibrozis ile seyreden hepatotoksik etki ortaya çıkartır.
C) Vinkristin
• V inkristin: En önemli yan etkisi periferik nöropatidir. Aşil tendon refleksinde kaybolma, vokal kord paralizisi ve paralitik ileus (ciddi konstipasyon) oluşturabilir. • Asparajin: Paklitaksel gibi, allerjik reaksiyonlar sık görülür. Pankreasa toksik olduğu için insülin sentezini bozarak hiperglisemi yapabilir. Amonyum oluşumuna bağlı (asparajin yıkılırken) koma oluşabilir. Doğru cevap: C
32.
O totoksisite ve nefrotoksisite yanında şiddetli bulantı ve kusma yapabilen ve kem ik iliğine to ksik olm ayan antineoplastik ajan hangisidir?
Sisplatin kullanan hastada hangi bulgusu özellikle takip edilm elidir?
laboratuar
A) Nörolojik muayene B) İmmün elektroforez
B) Sitarabin D) Mesna E) Sisplatin Sisplatin; hücreleri hücre siklusunun tüm dönemlerinde öldürüp DNAbiyosentezini inhibe eden ve çapraz bağlarla DNA’yı bağlayan bir ajandır. Bulantı ve kusma, intravenöz uygulamadan sonraki en güçlü yan etkidir. Kemik iliğine oldukça az toksik etkilidir. Ancak ciddi renal disfonksiyon ve arasıra akustik sinir fonsiyon bozukluğu yapabilir. En fazla bulantı- kusma yapan antineoplastikdir. Nefrotoksisiteyi önlemek için tek başına mannitol ya da diğer diüretiklerle kombine tuzlu su infüzyonu ile hidrasyon yeterli olabilir. Doğru cevap: E
C) Karaciğer fonksiyon testleri D) Tam kan tetkiki E) Böbrek fonksiyon testleri
34.
A n tin e o p la s tik ila ç la r T U S ’ da g e n e ld e s p e s ifik endikasyon ve spesifik yan etkileri ile sorulm aktadır.
A) Löprolid
N efrotoksik ilaçlar, böbrek fo nksiyo n testleriyle takip edilirler. Örnek: Sisplatin’in oluşturduğu nefrotoksite. H ep atoto ksik ilaçlar, karaciğer fo n ksiyo n te stleriyle takip edilirler. M yelosupresyon yapan ilaçlar tam kan sayımı ile takip edilirler.
Testiküler karsinom ların tedavisinde kullanılan ve ilacın to ksisite sin i azaltmak için osm otik diüretikle b irlikte kullanılan ilaç hangisidir? B) Etoposid
C) Bleomisin
D) Sisplatin E) Vinblastin
Sisplatin testis kanserlerinin tedavisinde kullanılır ancak nefrotoksik bir ilaçtır. Bu toksisiteyi azaltmak için hidratasyon yapılır. Mannitol verilir Sisplatin ayrıca doza bağlı nörotoksik etkiye sahiptir. Ototoksik etkisi vardır, çok şiddetli bulantıkusma oluşur. D oğru cevap: D
N örotoksik ilaçlar, n örolo jik muayene ile takip edilirler. Örnek: Vinkristin’in oluşturduğu periferik nöropati. N e fro to k s ik A n tin e o p la s tik le r • Metotreksat • Sisplatin • Streptozosin
35.
Hangisi te stis kanserlerinde kullanılm az? A) Etoposid
B) Bleomisin
C) Sisplatin
D) Karmustin E) Vinblastin
Testis tümörlerinde tedavide tek ajanlı ya da çok ajanlı tedavi rejimi seçilebilmektedir. Kombine tedavi cisplatin, vinblastin ve bleomisin ile başlar. Hastaların %95’i kemoterapiye yanıt verir ve bunlardan %90’ında tam remisyon saptanır.
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
Bu so ru nu n cevabı; s is p la tin ’dir. S isp la tin ; döneme özgü özellik gösterm eyen b ir antineoplastiktir.
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
416
Bazı hallerde vinblastin yerine etoposid’in geçirilmesi, önemli derecede düşük hematolojik toksisite ile birlikte giden benzer remisyon ve iyileşme oranları vardır. Karmustin testis tümörlerinde kullanılmamaktadır. D oğru cevap: D
36. Aşağıdakilerden hangisinin em etik etkisi daha b elirg ind ir? A) Sisplatin B) 5-FU D) Bleomisin E) Vinkristin D oğru cevap: A
37. Sisplatine direnç nasıl gelişir? A) Antikor gelişir B) Hücre içine transportu bozulur C) DNA tamir süreci hızlanır D) Sisplatinin metabolizması hızlandırılır E) İlacın tanıyamayacağı kimyasal yapısı değiştirilmiş enzim sentezinin yapılması Sisplatin DNA çift zincirine çapraz bağlanma yapar. Bu yüzden DNA tamir süreci hızlanarak direnç geliştirilir. D oğru cevap: C
38. İntravezikal olarak mesane tüm örlerinde ve m align effüzyonların tedavisinde kullanılan antineoplastik ilaç aşağıdakilerden hangisidir? Siklofosfamid
B) Busulfan
C) Tiotepa
D) Semustin E) Dakarbazin
Tiotepa; plevral ve p eritoneal m align e füzyonların te d a visin d e kullanılır. Ayrıca m esane tüm örlerinde intravezikal olarak kullanılır. Ayrıca intravezical tümörlerde BCG de uygulanabilir. D oğru cevap: C
39. Mesanenin prekanseröz lezyonlarında intravezikal olarak uygulanan, DNA zincirle ri arasında çapraz bağ oluşum una neden olan a lkilleyici ajan aşağıdakilerden hangisidir? A) Daktinomisin B) Melfalan C) Klosambusil D) Mitomisin E) Mitomisin C
Daktinomisin (aktinomisin D): Antrasiklin türevleri gibi DNAİntrekalasyonu yapar ve DNA bağımlı RNApolimeraz sentezini bozar. Parenteral uygulanır ve KC’de metabolize edildikten sonra safra ile atılır. VVİlms tümörü, koryokarsinom, testis tümörleri ve sarkomların (rabdomiyosarkom, Evving sarkomu, Kaposi sarkomu), tedavisinde kullanılır. Bulantı - kusma, diyare, stomatit, peptik ülser ve alopesi yapabilir. H iperpigm entasyona yol açar. B a kte riya statik etkili olduğundan panisilin gibi bakterisidal antibiyotiklerin etkisini azaltır. En önemli yan etkisi kemik iliği depresyonudur. Bleom isin: Bleomisin hücre içinde demir iyonu ile birleşerek serbest radikal oluşumuna ve DNA yapısında kırılmalara neden olur. “G2” fazına spesifiktir. Bleomisin ıv, ım, sc ve intrakaviter uygulanabilir. KC’de metabolize edilir ve böbrekler yoluyla itrah edilir. Hodgkin lenfoma (ABVD kombinasyonu içerisinde) ve yassı hücreli cilt kanserinde kullanılır. Sisplatin ile birlikte kullanıldıklarında testis tümörlerinden %100 başarı sağlar.
C) Metotreksat
A)
A N T R A S İK L İN T Ü R E V İ O L M A Y A N L A R
En önem li yan e tk is i p ulm oner fib ro z is tir. C iltte hiperpigmentasyon ve hiperkeratoz yapar (skleroderma benzeri klinik). Akciğer ve cilt toksisitesinin fazla olmasının nedeni bleomisini inaktive eden enzimin bu dokularda az bulunmasıdır. Bleomisin anaflaktik reaksiyon ve ateşe neden olabilir. Miyelotoksik etkisi çok azdır. M itram isin (P likam isin ): DNA bağımlı RNA polimeraz s e n te zin i bozar. O s te o k la s tik in h ib is y o n yaparak hiperkalsemiyi önler. Embriyoner hücreli testis kanserinde ve en önemlisi kemik kanserlerinde ve m alignitelere sekonder gelişen hiperkalsemi tedavisinde kullanılır. En önemli yan etkisi kanama diyatezi olup nefrotoksik, hepatotoksik ve miyelototoksik (özellikle trombositopeni) etkileri de bulunmaktadır. M ito m isin : Mitamisin C alkilleyicidir ve DNA zincirleri arasında çapraz bağ oluşmasına neden olur. Hipoksik ortamda etki gösterdiğinden özellikle tümöral dokunun iç kısımlarına toksiktir. Mide karsinomunda FAM kombinasyonu içerisinde (fluorourasil, adriamisin, mitomisin), non - small celi akciğer karsinomu, meme ve serviks karsinomları ve kolorektal karsinomların tedavisinde kullanılır. Mesanenin prekanseröz lezyonlarında intravezikal uygulanabilir. Kemik iliği depresyonu ve pnömoni yapabilir. M elfalan: Melfalan özellikle multipl miyelom ve över kanserlerinin tedavisinde kullanılır. Oral olarak verilebilir. Alerjik reaksiyonlara ve sekonder malignite olarak AML’ye sebep olabilir. Çok az bulantı - kusma yapar. K lo ra m b u s il: KLL te d a v is in d e en fazla kulla nıla n antineoplastik ilaçtır. Lenfomalarda ve över kanserlerinde de kullanılabilir, immünsüpresif etkisi bulunmaktadır. Sekonder malignite olarak AML’ye sebep olabilir. Kemik iliğini deprese eder. Oral olarak verilebilir ve bulantı - kusma yapıcı etkisi çok azdır.
Doğru cevap: E
40. İleri evre p rostat kanserlerinde antineoplastik ajan hangisidir?
ilk seçilecek
A) Androgen B) Leuprolid C) Tamoksifen D) Aminoglutetimid E) Mitotan
doza, veriliş programına ve veriliş yoluna bağlıdır. Majör toksisiteleri; gastrontestinal mukozit, kemik iliği supresyonu, deri eritemi ve hepatik disfonksiyondur. 6 merkaptopürin b ulantı, kusm a, kemik iliği supresyonu ve hepatik disfonksiyona yol açabilir. Doksorubusin (adriamisin) alopesi, bulantı, kusma, stomatit, doku neknozu (eğer damar dışına sızarsa) ve kemik iliği supresyonuna neden olabilir. Doza sınırlı faktör kardiyotoksisitedir ve kardiyotoksisite riski 550 mg/m 2 üzerindeki kümülatif dozlarda artar.
L ö p r o lid , g o s e re lin , b u s e re lin G o n a d o tro p in sa lıverici horm on analoğudur. Hipofizden FSH ve LH salıverilmesinden sorumludurlar. Fizyolojik siklusa uygun şekilde verilirse gonadotropin salıverilm esini uyarır. Hipogonadizme bağlı infertilite tedavisindeki uygulama şekli budur. Löprolid, goserelin, buserelin sürekli yüksek dozda verildiğinde oluşan desensitizasyon nedeniyle gonadotropin salıverilmesini baskılar Prostat kanseri, endometriozis, polikistik över sendromu, puberte prekoks tedavisinde bu şekilde uygulanır.
İm m ünsupresan e tk is i olan a n ti-n e o p la s tik le r • S ik lo fo s fa m id • A z o tio p rin • M e to tre k sa t • Kloram busil • Pro karbazin • Prednizon
ANTİNEOPLASTİK HORMONLAR
J
V
İLAÇ
KULLANILDIĞI KANSER
Tamoksifen
Östrogen reseptör antagonistidir. Postmenapoz kadınlardaki estrojen reseptörü pozitif meme kanserinde kullanılır
Östrojen
Prostat kanserinde testosteron etkisini önler
Progestinler
Endometrium kanseri, renal kanser, meme kanserinde kullanılır
A ndrojenler
Meme kanserinde kullanılır
Leuprolid
GnRH analoğudur. İleri evre prostat kanserinde kullanılır
Flutamid
Testesteron reseptör antagonisti, prostat kanserinde kullanılır
Steroidler
ALL, KLL, AML, multipl myelom, meme kanseri, lenfoma’da kullanılır
Am inoglutetim id
Metastatik meme kanseri tedavisinde kullanılır.
İD: 08t035 I
D oğru cevap: C 42.
P.glikoproteinin görevi hangisi doğrudur?
A) Yabancı
maddeleri glikoproteindir
ile
taşıyan
ilg ili
ifadelerden
hücresel
bir
B) Hücre zarının yapısal komponentidir C) ilaç biyotransformasyonunda görev alan endoplasmik retikulumun bir komponentidir D) Hücre işaretleyici bir yüzey glikoproteinidir E) Belli transkripsiyon faktörlerini bağlayan ve ayıran bir glikoproteindir -
P. glikoprotein yabancı maddelerin hücre zarından g eçm esin i sağlayan ta ş ıy ıc ı bir m oleküldür. Ayrıca kanser hücrelerindeki multidrug dirençten sorumludur.
Doğru cevap: A
D oğru cevap: B 43. 41. Aşağıdakilerden hangisi antineoplastik ajanların önem li to ksisitelerine ilişkin olarak doğrudur?
Topoizomeraz 2’yi inhibe ederek hücre siklusunu durduran antikanser ilaç hangisidir? A)
A) Vinkristin hemorajik sistite neden olabilir
Klorambusil
B) Daktinomisin
C) Etoposid
B) Prednizon alopesiye yol açabilir
D) Metotreksat E) Prokarbazin
C) Metotreksat gastrointestinal mukozite yol açabilir D) 6 -merkaptopürin işitme toksisitesi (ototoksisite)'ne yol açabilir E) Doksorubisin (adriamisin) pulmoner fibrozise yol açabilir. Vinkristinin ana toksisitesi periferal nöropati, konstipasyon, çene ağrısı ve uygunsuz ADH salınımıdır. Prednizonun majör yan etkileri kuşingoid yüz, truncal obezite, su ve tuz retansiyonu, hipertansiyon, enfeksiyona artmış yatkınlık, gastrik irritasyon ve osteoporozdur. Metotreksat toksisitesi
-
Etopasid ve teniposid topoizomeraz 2’yi inhibe ederek DNA’da kırıklar oluştururlar.
Töpoizomeraz
1
• irinotekan • Topotekan
Doğru cevap: C
Topoizomeraz Ribonükleotid Adenozin deaminaz II redüktaz • Etopozid
• Hidroksiüre
• Pentostatin
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
417
418
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
44. A n tine o plastik ilaçlardan hangisi sentezini inhibe ederek etki gösterm ez? A) Vinkristin
B)
C) Bleomisin
protein
r 6-MERKAPTOPURIN TİYOGUANİN
etotreksat
D) 6 -merkaptopurin
Pürin ve pirimidin sentezi
Pürin h a lk a s ın ın o lu ş u m u n u
E) 6 -tioguanin
önler.
Vinkristin vinka alkaloidlerinin bir üyesidir. Mikrotübüllerin ana yapısı olan tübüline bağlanarak hücre bölünmesinin metafazda durmasını sağlar ve hücre ölümüne neden olurlar. Mİtoz zehiri de denir. Metotreksat dihidrofolat redüktaz inihbitörüdür.
N ü k le o tid le rin k e n d i a r a la r ın d a k i d ö n ü ş ü m ü n ü ö n le r
METOTREKSAT
Bleomisin antibiyotik grubundandır.
D ih id r o fo la t re d ü k ta z ın
6 -merkaptopurin
v e d T M P b iy o se n te z in in
in h ib is y o n u p ürin h a lk a sı
ve 6 -tioguanin ise purin analoglarıdır.
in h ib is y o n u n a n e d e n olur
Bu ilaçların çoğu protein sentezini inhibe eder. Sadece Vinka alkaloidleri ve Taksan grubunun tübül yapısını bozarak etki gösterdiği bilinmektedir. D oğru cevap: A
R ib o n ü k le o t id le r
5FLUOROURASIL d - T M P s e n t e z in i in h ib e
45. Aşağıdakilerden hangisinin aiımıyla dolaşımda n ötrofil, eozinofil ve m onositlerde artma olur? A) GM-CSF
C) G-CSF
C) Eritropoietin
E) Aspirin
D e o k s ir i b o -
ö n le r
n ü k le o t id le r
m a s ı n ü k le ik asitle rin
GM-CSF alımı nötrofil, eozinofil ve monosit hücre serilerinin kemik iliğinde proliferasyonunu arttırır. Kemoterapi alan hastalarda kemik iliğinde hücre yapımını uyarmak için kullanılır. __
SİTARABİN D N A zincirinin u z a m a s ın ı D N A v e R N A y a p ıs ın a katıl
E) Ürokinaz
f
eder
\
R adyoaktif fo s fo r: Polisitem ia vera, KLL ve K M L ted avisi
fo n k siy o n la rın ın d e ğ i ş m e sin e n e d e n olur.
BLEOMİSİN PEPTID ANTİBİYOTİKLER DOKSORUBİSİN DAONOUBİSİN
DNA
O k s i d a t if b ir s ü r e ç y o lu y la
R adyoaktif iyod: T iro id kanserleri
D N A z in c iri kesilir.
R adyoaktif a ltın: Beyin tü m ö rlerinde intratekal olarak
J
V D oğru cevap: A
DAKTİNOMİSİN DOKSURUBİSİN DAONODUBİSİN D N A 'n ın y a p ı s ı n a g ir e r e k
46. Kanser kem oterapisi olan hastalarda en sık görülen sekonder m alignensi aşağıdakilerden hangisidir? A) AML
B) Meme kanseri
C) Tiroid kanseri
D) Gastrointestinal kanserler
E) Nonhodgkin lenfoma -
Hodgkin lenfoma, meme kanseri, multiple myeloma ve över kanseri için kemoterapi olan hastalarda geç komplikasyon olarak AML görülme sıklığı artmıştır.
Doğru cevap: A
f o n k s iy o n u n u b o z a r .
RNA
ALKILLEYICI AJANLAR NİTROZÜRELER SİSPLATİN D N A 'n ın y a p ıs ın ı v e fo n k s iy o n u n u ç a p r a z b a ğ l a r o lu ştu ra
P r o te in le r
c a k v e / v e y a D N A zincirini p a r ç a l a y a r a k b o zar.
RNA ve DNA prekürsörlerini e tkileyen kem oterapötik ilaçlara örnekler
47. Adrenal kanserde hangisi sıklıkla kullanılır? A) Mitomisin B) Streptozosin C) Tamoksifen D) Mitosantron E) Mitotan Mitotan adrenal kanserin tedavisinde yararlı olan bir ilaçtır. Tümörün gerilemesi ve bu malignitede sıklıkla oluşan aşırı adrenal steroid salgısını düzeltir. Toksisiteler arasında deri döküntüsü, diyare ve mental depresyon vardır. İlaç ayrıca iştahsızlık, bulantı, somnolans ve dermatite de neden olur. Mitotanın kullanımı adrenal karsinoma ile sınırlıdır ve sadece bu endikasyonda kullanılır. DDT analoğudur ve yan etkisi bu nedenle fazladır. Doğru cevap: E
48. Esas kullanım yeri melanom ve kronik m yelositer lösem i olan antineoplastik hangisidir?
Pentostatin; Bir adenozin deaminaz inhibitörüdür. Hairy celi lösemi tedavisinde kullanılır. Yıllarca sürebilecek immünsupresyon yapabilir. Fludarabin ile birlikte kullanılması ölümcül akciğer toksisitesi oluşturabilir. E to p o z id ; DNA to p o izo m e ra z II enzim in i inhibe ederler.Küçük hücreli akciğer kanserinde kullanılır (TUS) (+sisplatin + ifosfamid). Testis tümörlerinde kullanılır. En önemli yan etkisi; 11q23 tra n s lo k a s y o n lu a kut n onlenfositik lösemi oluşturmasıdır. Paklitaksel; p-tübülin proteinine bağlanırlar ve tü bü lin pro tein inin polim erızasyonunu stim üle ederler (vinca alkaloidleri ise inhibe ederler). Böylece m ik ro tü b ü l oluşum unu arttırırlar ve fonksiyonel olmayan mikrotübül sentezi oluşur. Sit-p450 ile yıkılırlar. Sisplatine dirençli över tümörlerinde ve diğer solid tümörlerde kullanılır. Anaflaksi oluşturabilir. Bu nedenle uygulanmadan önce dexametazon verilir. İ n f l i x i m a b ; Bir proinflamatuar sitokin olan TNF-alfa’ya, bağlanarak IL’lerin ve lökosit aktivasyonunda rol alan adezyon moleküllerinin oluşumunu azaltır. RA ve ciddi C r o h n h a s t a l ı ğ ı n a kullanılır.
A lkille yicile rin yan e tk ile ri önlemek için kullanılan bazı ajanlar:
A) Streptozosin B) Vinkristin
- A m ifo stin;
Doku S it o p r o t e k t if etkili
C) Hidroksiüre D) 5-Florourasil
-
E) Melfalan Flidroksiüre, etki mekanizması DNAsentezinin inhibisyonunu kapsayan bir üre analoğudur. Ribonükleotid redüktaz enziminin deoksinükleosid trifosfat havuzunun boşalmasına neden olan inhibisyonu ile S Fazındaki hücreler üzerine öldürücü etki yaparlar. İlaç oral yoldan kullanılır. Esas olarak melanom ve kronik myelositer lösemide kullanılır.
nekrozunu
azaltır.
Buthionin-Sulfoksim in; S e le k t if olarak alkilleyicileri hücre içinde d e to k sifiy e eder.
- N a -T io s ü lfa t; Ö zellikle vezikan etkiyi önlemek için alkilleyicilerin sızd ığı y e re izotonik N a tiy o s ü lfa t uygulanır.
Adriamisinin (Doksorubisin) e tkisin i önlemek için;
Önde gelen yan etkisi kemik iliği baskılanmasıdır. Yüksek dozlarda B12 ya da Folik asite yanıtsız bir megaloblastoz gözlenir. İlaç yüksek dozlarda bulantı kusma ve diyareyi kapsayan semptomlara neden olur.
-
Doğru cevap: C
Siklofosfam idin engellemek için;
-
kardiyom yopati
Deksrazoksan (F e-S elatörü) A lfa -T o k o fe ro l bunlar s e r b e s t 0 2 radikallerini azaltır.
hem orajik
s is tit
yapmasını
- M e sn a
49. Bcr-Abl tirozin kinazı inhibe ederek etki gösteren ve kronik m yeloid lösem ili hastalarda kullanılan ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
M e to treksa tın yan e tk ile rin i önlemek için; - Lökovorin (folinik a sit)
V in kristin ve önlemek için;
A) Etopozid B) İmatinib C) İnfliximab
- Hyalüronik a s it uygulanır.
D) Paklitaksel
v
E) Pentostatin
Doğru cevap: B
İm a tin ib ; Bcr-Abl tirozin kinazı inhibe ederek etki gösteren bir ilaçtır. Kronik myeloid lösemide phledelphia kromozomuna bağlı ortaya çıkan anormal tirozin kinaz aktivitesini baskılamak amacıyla kullanılır. Bu ilaç KML’de birinci tercih olarak kullanılır.
vinblastinin
vezikan
etkisini
J
K E M O T E R A P O O T I K İL A Ç L A R
419
K E M O T E R A P O Ö T İ K İL A Ç L A R
50. A ntikanser ilaçların etki mekanizmaları hakkında hangisi ya nlıştır? A) Merkaptopürin HGPRTaz (Hipoksantin fosforibazil transferaz)ın irreversibl olmasına neden olur B) Fluorourasil timin sentezini durdurur
sentezini
guanin inhibe
önleyerek
reseptörlerinin
6 -merkaptopürin
ve tiyoguanin ön ilaçtır ve nükleotid fo rm la rın a HGPRT ile dönüşür. Her ikisi de purin antimetabolitidir. Yani DNA ve RNA sentezini bozarak sitotoksik etki gösterir. D oğru cevap: A
51. Aşağıdakilerden hangisi kanser rinin ilaçlara karşı g e liştird iğ i m ekanizmalarından d e ğ ild ir? A) ilaçları aktive azalma
eden
enzimlerin
B) Vinblastin
C) Metotreksat
D) Metotreksat dihidrofolat redüktazı inhibe eder östrojen
A) Vinkristin
D) Prokarbazin
DNA
C) Daktinomisin ve daunorubisin baz çiftlerinin arasına bağlanarak nükleik asit sentezini durdurur E) Tamoksifen sitozolik kompetitif inhibitörüdür
53. Hodgin hastalığının tedavi kom binasyonlarında bulunan ve serbest radikal oluşturarak etkili olan antineoplastik ilaç hangisidir?
hücrele rezistans
E) Etopozid P ro ka rb a zin oldukça kuvvetli kimyasal m addedir ve hidrojen peroksit ve diğer radikallerin oluşumuna neden olur. Prokarbazin disülfiram benzeri etkiye sahip olduğundan bu ilacı kullanan hastalar etanol almamalıdır. Prokarbazin nörotoksik, karsinojenik ve teratojeniktir. D oğru cevap: D
54. Aşağıdaki antikanser ilaç gruplarından hangisi Hodgkin hastalığında kullanılan hem MOPP hem ABVD kom binasyonlarında ortak bulunan hücre siklusuna özgü ilaçtır? A) Glukokortikoidler B) Alkilleyici ajanlar C) Antibiyotikler
aktivitesinde
B) Hedef enzimde değişiklik yapılması C) DNA tamirinde artış D ) P-450 enzim aktivitesinde artış E) ilaç tutucu moleküllerin yapımında artış Antikanser ilaçlarda rezistan gelişiminde P-450 enzim aktivitesinde artış rol oynamaz. Bazı ilaçların sitotoksik etkisi bu enzimlerle artar. Bazı tümör hücreleri tiyol grubu gibi ilaçları tutan maddeler sentezler. D oğru cevap: D
52. A ntikanser ilaçların yan etkileri hakkında hangisi ya nlıştır?
D) Vinka alkaloidleri E) Hormonlar H odgkin h a sta lığ ın ın te d a v is in d e ku lla n ıla n hücre dönemine özgü ilaçlar vinka alkaloidleri ve bleomisindir. Vinblastin ABVD kombinasyonunda vinkristin MOPP kombinasyonunda kullanılır. Hodgkin hastalığında MOPP tedavisi uygulanır. ABVD, MOPP’ye alternatif tedavidir. D oğru cevap: D
55. ABVD kom binasyonunda kullanılan ateş, titreme, el-ayak tabanlarında kabarcık oluşum u ve akciğer fonksiyon bozukluğu yapan ilaç hangisidir? A) Vinkristin
B) Dekarbazin
C) Metotreksat
D) Vinblastin E) Bleomisin
A) Sisplatin ototoksisite yapar
D) Doksorubusin kardiyotoksiktir
Bleom isin ABVD kombinasyonunun üyesidir ve en önemi toksik etkisi akciğerde pnöm oni yapmasıdır. Bu özellikle yaşlı hastalarda ölümle sonuçlanabilir. Diğer sık yan etkiler bulantı, kusma, alopesi ve allerjik reaksiyonlardır.
E) Siklofosfamid hemorajik sistit yapar
D oğru cevap: E
B) Prokarbazin akciğer fonksiyon bozukluğu yapar C) Vinkristin kemik iliğini baskılar
Kemik iliği baskılanması antikanser ilaçların çoğunun ortak yan etkisidir. Vinkristin, vinblastin tersine kemik iliğine çok az etkir. Myelosupresyon antimetabolit, alkilleyici ajanlar, antibiyotikler ve bitki alkaloidlerinde daha belirgindir. Vinkristin bunlar içinde istisnadır, vinkristinin en önemli yan etkisi periferik nöropatidir.
Doğru cevap: C
56. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kron ik m yelositer lösem inin palyatif tedavisinde en cok kullanılan ajandır? A) Metotreksat
B) Doksorubisin C) Sisplatin
D) Vinkristin E) Busulfan
Busulfan KML’nin palyatif tedavisinde ençok kulanılan ilaçtır. KML tedavisinde diğer bazı ilaçların da yeri vardır. Busulfan akut lösemilerde ve kronik myelositer lösemilerin blastik ataklarında etkisizdir. Busulfan pulmoner fibrozis, böbrek üstü bezi yetmezliği ve deri pigmentasyonunda artış gibi yan etkilere sahiptir, kemik iliği supresiyonu en güçlü olan antineoplastiktir.
60. Aşağıdaki antineoplastiklerden intravenöz infüzyonla verildiğinde dam arlarda spazma neden olabilir?
hangisi koroner
A) 5-fluorourasil B) Sitozin arabinozid C) Vinblastin D) Hidroksiüre
D oğru cevap: E
E) Metotreksat 57. Dakarbazin esas olarak tedavisinde kullanılır?
hangi
kanserin
A) Lösemi B) Testis C) Över D) Akciğer E) Malign melanom Dakarbazin triazen ve hidrazin türevi antineoplastiktir. Malign melanom tedavisinde en çok kullanılan ilaçtır. Ayrıca Hodgkin ve bazı yumuşak doku sarkomlarında da kullanılabilir. Son zamanlarda doksorubizin, bleomisin ve vinblastin gibi diğer a ntineoplastiklerle kombine olarak kullanılıyor. Melanom tedavisinde 11-2 ile beraber kullanılır.
A n tin e o p la s tik ila ç la r ın yan e tk ile r i h e r zam an önem lidir!... M e to tre k s a tın yan e tk ile ri: Kemik iliği depresyonu, nefrotoksisite (önlemek için hasta hidrate edilmeli ve idrar alkalileştirilmelidir), ağız ve barsak mukozasında ülserasyon (mukozit), hepatotoksik etki. 5 - flu o r o u r a s iiin yan e tk ile r i: F o tose nsitivite , GİS bozuklukları (bulantı, kusma, iştahsızlık): en sık lökopeni, trombositopeni, i.v. infüzyona başlandıktan sonra koroner spazmı görülebilir. Serebellarataksi, dermatit, pigmentasyon, blefarit, konjonktivit, nazolakrimal kanal stenozu
D oğru cevap: E
Sitozin arabinozidin yan e tkileri: Kemik iliğini deprese edici etkisi oldukça güçlüdür. Gözyaşı yoluyla sekrete edildiğinden konjonktivite neden olabilir. Hepatotoksik etki, serebellar ve serebral bozukluk diğer önemli yan etkileridir.
58. Aşağıdaki antim etabolit ilaçlardan hangisi lösemi tedavisinde kullanılm az?
V in b la stin in yan e tk ile ri: En önemli doz kısıtlamasını gerektiren yan etki periferik nöropatidir. Periferik nöropatinin ilk işareti Achilles tendon refleksinin kaybolmasıdır. Uygunsuz ADH salınımına neden olur.
A) Merkaptopürin B) Tiyoguanin C) Floksuridin D) Sitarabin E) Metotreksat
Damar dışına kaçırılmamalıdır, aksi halde güçlü irritasyona neden olur. İlacın damar dışına kaçması durumunda antidot olarak hyaluronik asid kullanılır. Vinblastinden en önemli farkı kemik iliği supresyonunun çok hafif olmasıdır.
Floksuridin karaciğerden ilk geçişte %90 elimine olduğundan karaciğer tümörlerinin tedavisinde kullanılır.
H id ro k s iü re n in yan e tk ile ri: Kemik iliği depresyonu, bulantı kusma.
D oğru cevap: C
Doğru cevap: A
59. A n tim eta bo lit yapıdaki tüm ör ilaçlarının özellikleri ile ilg ili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
61. Fluorourasil hakkında aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Genellikle proliferasyon fazındaki hücrelere etkilidirler. DNA sentezini inhibe ederler.
A) Santral sinir sistemine geçer
B) En sık görülen toksik etkileri miyelosupresyon ve mukozittir.
C) Timidilat sentezini inhibe eder
C) Gebeliğin her döneminde teratojeniktirler. D) Doğal hücresel metabolitlerin analoglarıdırlar. E) BOS’a geçerler. D oğru cevap: E
B) Alopesi yapar D) Meme kanserinde tek başına kullanılabilir E) Lokal formları da vardır Meme kanserinde fluorourasil daima kombinasyon olarak kullanılır. En çok kullanılanlar siklofosfamid + doksorubisin + vinristin + fluorourasil veya siklofosfamid + metotreksat + fluorourasil kombinasyonlarıdır.
Doğru cevap: D
K E M O T E R A P O Ö T İ K İL A Ç L A R
421
422
K E M O T E R A P O O T I K İL A Ç L A R
62.
K o nju ktivit ve blefarit gibi yan etkilere açabilen anti-neoplastik ilaç hangisidir? A)
=luourasil
B)
etotreksat
yol
64.
Vücutta oluşturulan m etabolitiyle DNA polimeraza ko m p etitif bağlanarak DNA sentezini bloke eden antikanser ilaç aşağıdakiierden hangisidir? A) Sitarabin
C) Vinkristin
B) Etopasid
D)
C) Melfalan
klofosfamid
D) Paklitoksel
E) Sisplatin
E) Tamoksifen
5-Fluourasil (5-FU); göz üzerinde belirgin yan etki oluşturan bir kanser ilacıdır. Bu özelliği nedeniyle USMLE (United States Medical Liscencing Examination) sorularında çok sorulmaktadır.
-
Sitarabin (Ara-sitozin) vücutta Ara-STP’ye dönüşerek DNA polimerazı inhibe eder.
Doğru cevap: A E ğer 5-FU’i h atırla rsa k; • Timidin kinaz enzimi tarafından 5-fluorodeoksiüridilik aside (F-dUMP) çevrilerek timidilat sentetaz'ı inhibe ederler.
65.
Sitarabin etkiler?
basamaklardan
hangisini
A) Go
Tüm s o lid tü m ö rle rin te d a v is in d e ku lla nılır:
B) G1
• Özellikle Gastrointestinal sistem (GIS) adenokarsinom tedavisinde ilk tercihtir (oksaliplatin / irinotekan ve lökovorin ile kombine).
C) G2
• Ayrıca topikal olarak cildin premaliğn lezyonlarında ve bazal hücreli karsinomda da kullanılır.
E) S
• Güçlü bir radyasyon duyarlaştırıcıdır. Yan
aşağıdaki
Etkileri:
D) M
Sitarabin trifosfat forma dönüştürülür. Bu da DNA sentezini inhibe eder. S dönemine özgü etki gösterir. D oğru cevap: E
• Oküler toksisite (konjuktivit, blefarit, ektropion vb.) •
Eritem atöz deskuam asyonla seyreden el-ayak sendromu (kapesitabin gibi) GIS’de mukozal ülserasyonlar ve fulminan diare
Hangi neoplastik ajan s ito to k s ik etki biyotransform asyona gereksinim duymaz?
•
iv infüzyonda belirgin koroner spazm
A) 5-Fluorouracil
•
Serebellar toksisite (Sitarabin gibi).
B) Cytarabine
•
66.
için
C) Thioguanine
Doğru cevap: A
D) 6 -Mercaptopurine E) Metotreksat 63.
Sitarabin yanlıştır?
hakkında
aşağıdakiierden
hangisi
A) Şiddetli kusmaya neden olur. B) Siklusa özgü bir ajan değildir C ) Akut myelositik lösemide remisyon için en etkili ajandır
Methotreksat (amethopterin) memeli dihidrofolat redüktazın potent inhibitörüdür. Listedeki diğer tüm ilaçlar farmakolojik yönden aktif olmadan önce metabolik biyotransformasyona uğrar. Methatereksat aktif olarak hücrelere nakledildikten sonra, poliflutamilatlı hale gelebilir. Bu hücreden çıkışını geciktirilebilir, ancak dihidrofolat redüktaz üzerindeki etkisini kapsamaz.
D) Aktif metabolitine vücutta dönüşerek etkili olur E) Meningeal kullanılır
lösemilerin
tedavisinde
intratekal
Sitarabin S fazına etkilidir. O nedenle 5-7 gün ya devamlı infüzyon ya da 1 2 saatlik intravenöz injeksiyon olarak kullanılır. Doğru cevap: B
D oğru cevap: E
67. Aşağıdaki antikanser ilaçlardan hangisi hücre içinde poliglutam at deriveleri o luşturarak etki gösterir? A) sitarabin B) Fluorourasil C) Merkaptorüpin D) Metotreksat E) Vinblastin
423
M e to tre ksa tın p o lig lu ta m a t d e riv e le ri metabolizmasındaki enzimleri inhibe eder.
fo lat
-
H ücre için d e m e to tre ksa tta n daha uzun etki gösterirler.
71. Metotreksata g e liş tirilir?
hangi
mekanizmayla
direnç
A) intestinal ilaç absorpsiyonunu azaltarak B) Antikor gelişerek
Doğru cevap: D
C) DNA tamir süresini hızlandırarak D) Non spesifik fosfatazların düzeyi artırılır
68.
M etotreksat tedavisinde hastanın hidratasyonu ve idrarın a lka lileştirilm esi neden önem lidir?
A) Metotreksat zayıf asit olduğundan nefrotoksik etkinin azaltılması için
B) Gastrointestinal bozukluk yapan yan etkileri su
E) Dihidrofolat redüktaz düzeyi artırılarak Metotreksata dirençte hücre içine transport bozulur. Aynı zamanda metotreksatın inhibe ettiği dihidrofolat redüktaz düzeyi artırılır. D oğru cevap: E
içmek azalttığından C) Kemik iliği depresyonu yapıcı etkisi azaldığından
D) Dehidrate
kimsede metotreksata ek lökovarinin toksisite ihtimali arttığından
E) Su içme ile azaltıldığından
kan
volümü
arttırılıp
verilen toksisite
D oğru cevap: A
Aşağıdaki antineoplastiklerden e tkisin i sınırlar?
A) Sitarabin B) Epirubisin
Metotreksatın myelosupresyon yapıcı etkisi nefrotoksik etkisinden sık görülür. Ancak nefrotoksik etkisinin daha da azaltılabilmesi için idrar alkalileştirilir ve hasta hidrate edilir. Zayıf asit olan metotreksat bu işlemler yapılırsa vücutta uzun süre kalmaz ve daha hızlı itrah edilir.
69.
72. Aşağıdaki antineoplastiklerden hangisinin etkisi allopürinol tarafından arttırılır?
hangisi
kendi
A) Bleomisin
C) Mitoksantron D) 6 -Merkaptopürin E) 5-Fluorourasil 6 -Merkaptopürin
(6 -MP); bir pürin antim etaboliti olan antineoplastik bir ilaçtır. Bu ilacın etki gösterebilmesi için hücre içinde hipoksantin guanin fosforibozil transferaz enzimi tarafından 6 -thioinosinic asite (= thio-IMP) dönüştürülmesi gerekir. Oluşan bu aktif metabolit; ksantin oksidaz tarafından tiyoürik asite yıkılır. Ksantin oksidaz enziminin inhibitörü olan allopürinol, 6 -MP’nin inaktivasyonunu yavaşlatarak etkisini arttırır.
C) Karmustin
S e ç e n e k le rd e b u lu n a n d iğ e r k a n s e r te d a v is in d e kullanılan ilaçlar için böyle b ir özellik yo ktur
D) 5-FU
Doğru cevap: D
B) Streptozotosin
E) Metotreksat Doğru cevap: E
70.
Mukoza irritasyonu aşağıdaki antineop lastiklerden hangisinin önem li yan e tkisid ir?
73. Aşağıdaki antim etabolit ilaçlardan sadece oral form u vardır? A)
Bleomisin
B) Sitarabin
C) Metotreksat
D) Merkaptopürin
A) Bleomisin
B) Metotreksat C) Sisplatin
D) 5-Florourasil E) Vinkristin Metotreksat, dihidrofolat redüktazın aktif katalitik bölgesine bağlanarak, bir karbon ünitesi kabul eden redükte şeklin sentezini inhibe eder, bir folik asit antagonistidir. 2,5 - 5 mg/gün, oral, 10 mg intratekal formlarda kullanılabilir. Önemli yan etkileri oral ve gastrointestinal ülserasyon, kemik iliği depresyonu, lökopeni ve trombositopenidir. Metotreksat kanser tedavisinden başka romatoid artrit ve psöriasis tedavisinde de düşük dozda kullanılmaktadır.
E) Tiyoguanin Lösemi tedavisinde kullanılır.
6
merkaptopürin 100 mg/m2 oral
D oğru cevap: D
74. Aşağıda kem oterapötik ve yaptığı to ksik etki e şleştirilm iştir. Bunlardan hangisi ya nlıştır? A) Bleomisin —*■ateş, üşüme titreme
B) Karmustin —> Hepatotoksisite C) Doksorubisin —> Kardiyomyopati D) Vinkristin —► Nörotoksisite E) Siklofosfamid —> ototoksik
Doğru cevap: B
hangisinin
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
-
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
424
Siklofosfamid hemorajik sistit yapar. Bu etkiyi önlemek için mesna kullanılır. Ayrıca hasta fazlaca su almalıdır. Bleomisin ateşe neden olur. Bunun histamin nedeniyle olduğu tahmin edilm ektedir o nedenle bu hastalarda premedikasyon olarak asetaminofen ve difenhidramin kullanılır. Karmustinin toksik etkisi reversibldir. Bunun belirtileri transaminazlarda artma, alkalen fosfatazda artma ve portal sistem ensefalopatisidir. FOLAT ANTAGONİSTLERİ
76. Asparaginaza direnç nasıl gelişir? A) Hücre içine alınımı engellenerek B) İntestinal alınımı azaltılarak C) Aktif sitotoksik metabolitine dönüşümü azaltılarak D) Antikor gelişerek E) Hasarlı DNA’nın tamiri için gerekli olan enzimin üretiminin artması L-asparaginaz proteindir. Buna karşı antikor oluşur. Sıklıkla alerjik reaksiyonlara neden olur. D oğru cevap: D
FOLAT SENTEZİ İNHİBİTÖRLERİ
- Mefanid
77. V in kristin in hangisidir?
- Gümüş sulfadiyazin
en
cok
- Süksinilsülfatiazol
A) Prostat kanseri
- Sulfasetamid
B) Malign melanom
- Sulfadiyazin
C) Hodgkin hastalığı
Sulfametaksazol
D) Akciğer kanseri
Sulfasalazin
E) Karaciğer kanseri
Sulfisoksazol
kullanıldığı
m alignite
Vinkristin MOPP (meklor etamin + oncovin (vinkris-tin) + prokarbazin + prednizon) kombinasyonunun bir üyesi olarak Hodgkin ve Non-Hodgkin lenfoma hastalığı tedavisinde kullanılır.
FOLATİN İNDİRGENMESİNİ ENGELLEYEN İLAÇLAR
- Primetamin
Doğru cevap: C
- Trimetoprim _ Metotreksat
t
78. Aşağıdakilerden hangisi etkilerinden biridir?
FOLAT SENTEZİ VE İNDİRGENMESİNİ ENGELLEYEN İLAÇLAR
d aktinom isinin
yan
A) Kardiyomyopati B) Böbrek hasarı
Ko-trimoksazol
C) Pulmonerfibrozis D) Vajinal kanama E) Teratojenite
D oğru cevap: E 75.
L-asparaginaz hakkında aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?
D aktinom isinin yan etkileri; te ra to je n ite kem ik, iliği depresyonu, bulantı kusma diyare, ağız ve barsakta ülser ve daha önce radyasyon alan deri bölgelerinde inflamasyon, eritem ve deskuamasyon oluşmasıdır. Doğru cevap: E
A) Hipersensitivite sık görülür B) Pıhtılaşma faktörlerinin yapımını azaltıp ciddi toksisite yapabilir C) Tümör hücrelerinde boşaltan bir enzimdir
L-asparagin
79.
deposunu
A) Daktinomisin
D) Akut lenfositik lösemi tedavisinde kullanılır
Doğru cevap: E
B) Flutamid
C) Metotreksat
E) Şiddetli kusma ve ciddi derecede kemik iliği depresyonu yapar L-asparaginaz emetojenik değildir ve kemik iliğini etkilemez. Kemik iliğini deprese etmediğinden kemik iliğine toksik etki gösteren diğer antineoplastiklerle kombinasyonda oldukça kullanışlıdır.
Aşağıdaki antikanser ilaçlarından hangisi DNA ç ift zincirine interkalasyon yaparak DNA bağımlı RNA sentezini inhibe eder?
D) Paklitaksel E) Vinblastin
-
Daktinomisin DNA çift zincirine interkalasyon yaparak DNA replikasyonunu ve transkripsiyonunu (mRNA sentezini) bozar.
-
Döneme özgü etki göstermeyen bir ilaçtır.
Doğru cevap: A
80. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi idrarı kırmızı renk yapar? A) Daunorubisin B) Metotreksat C) Mitomisin D) Siklofosfamid E) Hidroksiüre Daunorubisin alınımından 48 saat sonraya kadar idrarı kırmızıya boyar. D oğru cevap: A
81. A zo tiop irin hakkında hangisi sö ylenebilir? A) Kemik iliği hücrelerini etkilemez B ) Yeni doğanda kan uyuşmazlığına bağlı hemolizi önler C) Dihidrofolat redüktazı inhibe eder D) Hem hücresel hem serolojik immün mekanizmaları bloke eder E) Ksantin oksidaz ile aktif metabolitlerine döner Azotioprin diğer sitotoksik ilaçlara göre daha az yan tesiri olduğundan immunsupresif olarak en çok kullanılan sitotoksik ilaçtır. Lenfosit, makrofaj ve polimorf lökosit yapımını inhibe eder.Allopurinol bu ilacın etkisini arttırır. D oğru cevap: D
82. Aşağıdakilerden hangisi, kanser kemoterapisinde kullanılan ajanlardan biri d e ğ ild ir? A) Prokarbazin
B) Vinkristin
C) Mekloretamin
D) Pentostatin E) Prednizon
MOPP; mekloretamin, vinkristin (Oncovin), prokarbazin ve prednizon kombinasyonudur. Öncelikle Hodgkin hastalığının tedavisinde kullanılır. Kanser kemoterapisinde değişik etki mekanizmaları olan ilaç kombinasyonları kullanılır. Çünkü tümörlerin her biri heterojenik hücre subpopulasyonlarından oluşmuştur ve bunların da antikanser ilaçlara karşı duyarlılığı farklıdır. Amaç toksik etkiyi artırmadan bu hücreleri yok etmektir. D oğru cevap: D
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
425
IMMUN SİSTEM HASTALIKLARI TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR / ------------------------------------------------------------------------------ \
2.
İMMÜNOSUPRESİF İLAÇLAR
Aşağıdakilerden hangisi rom atoid artrit tedavisinde kullanılan bir anti - TNFalfa ve beta m onoklonal antikorudur?
V________________________________________________________________________________________ >
A)
İm m ü n s ü p re s if ila ç la r 4 g ru ba a yrılır İN H İB İT Ö R L E R İ:
Monoklonal antikorlar çok iyi bilinmelidir. Her birisi potansiyel sorudur. |
M o n o k lo n a l A n tik o r la r Etki M ekan izm aları
4. BİYOLOJİK AJANLAR (ANTİKORLAR): antititimosit globulin, muromonab
A)
Alefacept
B) Daklizumab
C) Etanercept
D) Trastuzumab E) Muromonab
Muromonab (orthoclone okt3); T-lenfositler yüzeyinde bulunup antijen tanımasını sağlayan CD3 (veya OKT3) reseptörlerine bağlanır ve bu reseptörleri bloke eder. Steroid-dirençli rejeksiyonlarda kullanılır. Diğer monoklonal antikorları, etki mekanizmalarını ve kullanıldıkları endikasyonları hatırlamakta fayda var:
Epidermal grovvth faktör reseptörü HER2/neu’ya bağlanır
Metastatik meme kanseri
Rituximab ibritumomab Tositumomab
B-lenfositte CD20’ye bağlanırlar (antiCD20)
B hücreli nonhodgkin
Daklizumab Basiliximab
IL-2 reseptöründe CD25’e bağlanır (anti-CD25)
Akut organ rejeksiyonu
infliximab Adalimumab
Anti-TNF-o
RA, crohn
Etanercept
Anti- TNF-o ve B
RA, JRA, psöriyatik artrit
Anti-CD2: CD2/LFA-3 etkileşimini inhibe I I eder. 1 I Alemtuzumab Anti-CD52 Alefacept
[ Epidermal growth Metastatik meme faktör reseptörü HERkanseri 2/neu’ya bağlanır
Doğru cevap: C
Trastuzumab Rituximab ibritumomab Tositumomab
B-lenfositte CD20’ye bağlanırlar (antiCD20)
B hücreli nonhodgkin
3.
Daklizumab Basiliximab
IL-2 reseptöründe CD25’e bağlanır (antiCD25)
Akut organ rejeksiyonu
A) Siklofosfamid
Anti-TNF-o
Romatoid Artrit (RA), crohn
C) Dasatinib E) Sisplatin
Anti- TNF-a ve B
RA, Juvenil Romatoid Artrit (JRA), psöriyatik artrit
Alefacept
Anti-CD2: CD2/LFA-3 etkileşimini inhibe eder.
Psöriyazis
Alemtuzumab
Anti-CD52
B hücreli Kronik Myelositer Lösemi (KLL)
infliximab Adalimumab Etanercept
.
Doğru cevap: E
K ullanıldıkları en dikasyon tar
Trastuzumab
5. DİĞERLERİ: fty 720 Aşağıdakilerden hangisi T-lenfositler yüzeyinde bulunan CD3 (OKT3) reseptörini bloke eder?
D) Trastuzumab E) Muromonab
siklo sp o rin ,
3. ANTİPROLİFERATİF /ANTİMETABOLİK İLAÇLAR: sirolimus (rapamisin), everolimus, mikofenolat mofetil, leflunomid, antineoplastikler (siklofosfamid, azotio prin, metotreksat, klorambusil
1.
B) Daklizumab
C) Etanercept
1. GLUKORTİKOİDLER 2. K A LS İN Ö R İN takrolimus
Alefacept
Psöriyazis B hücreli KLL
Aşağıdakilerden hangisi hücre siklusu protein kinaza (mTOR) etki ederek T-hücre aktivasyonunu engeller?
B) Imatinib D) Sirolimus
6.
FKBP-12’ye bağlanarak kalsinörini inhibe edici kompleks oluşturan ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
im m u n s u p r e s ifle r İlaç
Etki yeri
Glukokortikoidler
DNA’daki glukokortikoid cevap elementi
Muromonab-CD3
T-hücre reseptör kompleksi (Antijen tanınmasını engeller)
Siklosporin
Kalsinörin (Fosfataz aktivitesini inhibe eder)
Takrolimus
Kalsinörin (Fosfataz aktivitesini inhibe eder)
Azatioprin
DNA (Yanlış nükleotid incorporasyonu)
Mikofenolat mofetil
inozin monofosfat dehidrogenaz (Aktivetede azalma)
Daklizumab, Basiliksimab
IL-2 reseptörü (IL-2 ilişkili T-hücre aktivasyonu bloke olur)
Sirolimus
Hücre siklusundaki protein kinaz (mTOR)
A) Azotiopürin B) Basiliksimab C) Mikofenolat mofetil D) Metil prednisolon E) Takrolimus -
Takrolim us-F K B P -12 kom binasyonu kalsiyum , kalmodülin ve kalsinörinle oluşturarak kalsinörinin fosfataz aktivitesini inhibe eder.
-
Bu sü re cin aktifleşemez.
o lm asıyla
T
le n fo s itle ri
D oğru cevap: E
7.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi hücre içi FKBP-12 (FK506-bağlayıcı protein -12)’ye bağlanarak T lenfositlerin aktivasyonunu ve proliferasyonunu inhibe eden b ir kom pleks olu ştu ru r?
Doğru cevap: D
4.
bloke
A) Azotiopürin
Aşağıdakilerden hangisi kalsinörin inhibisyonu ile fosfataz aktivitesini azaltır?
B) Basiliksimab C) Mikofenolat mofetil
A) Deksametazon
D) Sirolimus
B) Takrolimus
E) Takrolimus
C) Daklizumab -
D) Mikofenolat mofetil E) Metotreksat Yukarıdaki tabloya bakınız Doğru cevap: B
5.
Aşağıdaki ajanlardan hangisi siklofiline bağlanarak T lenfositlerindeki kalsinörini inhibe eden bir kom pleks o luşturur?
Sirolimus FKBP-12’ye bağlanarak T hücre siklusunu bloke eder.
Doğru cevap: D
8.
Aşağıdaki im m ü nsü pressif ilaçlardan hangisi “ m ammalian target o f rapam ycin” (mTOR enzim) a ktivitesini bloke ederek etkinlik olu ştu ru r? A) Sirolimus B) Takrolimus
A) Azotiopürin
C) Siklosporin
B) Siklosporin
D) Bortezomib
C) Daklizumab
E) Trastuzumab
D) Mikofenolat mofatil
Yeni ve önemli bir bilgidir, mutlaka bilinmesi gerekir.
E) Sirolimus -
Siklosporin-siklofilin kompleksi T lenfosit nükleer faktörünün sitoplazmik komponentinin kalsiyumla uyarılan defosforilasyonunu inhibe eder.
- T hücrelerinin aktifleşmesi için gerekli olan bu süreç bloke olunca spesifik antijenik stim ulasyona T hücreleri cevap veremez hale gelir.
Doğru cevap: B
Sirolimus (rapamisin) ve türevleri olan everolimus ile tem sirolim us, insanlara serin / treonin protein kinaz enzimi olan mTOR (mammalian target of rapamycin) a k tiv ite s in i bloke e de re k im m ü n s ü p re s s if e tk ile r oluştururlar. Posttransplant immünsüpresyonda ilk aşama ilaçlarındandır. Renal hücreli kanserler, hepatosellüler kanser ve mantle hücreli lenfoma tedavisinde de klinik kullanımları mevcuttur.
SİROLİMUS / EVEROLİMUS • Sirolimus (rapamisin) ve everolimus FK506 bağlayıcı protein 1 2 adlı immünofilinlere bağlanarak, hücre proliferasyonunda önemli bir sinyal mekanizması
IM MUN SİSTEM HASTALIKLARI TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
T -h ü c r e a k tiv a s y o n u n u a z a lta n
IMMUN SİSTEM HASTALIKLARI TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
428
olan mTOR’u bloke ederler. mTOR lokajı sonucunda interlökinler tarafından yönlendirilen T ve B hücre proliferasyonları inhibe olur. İmmunglobulin üretimi baskılanır.
9.
Aşağıdakilerden hangisi m ultipl skleroz tedavisinde kullanılan anti-integrin m onoklonal antikordur? A) Siklofosfamid
• Yan etkileri:
B) Natalizumab
> Miyelosüpresyon (özellikle trombositopeni)
C) Glatiramer
> Hepatotoksisite
D) Mitoksantron
> Diyare
E) İnterferon-alfa
> Hipertrigliseridemi
K o la y soru, çü nkü se çe n e k le rd e k i te k m o n o klo n a l a n tiko r (-mab) natalizumabdır.
> Baş ağrısı S İK L O S P O R İN
•
Siklosporin organ transplantasyonunda etkin olan immünsüpressif bir ajandır.
•
Siklospsorin-siklofilin kompleksi T-hücre spesifik transkripsiyon faktörünün aktivasyonu için gerekli olan ka lsin ö rin i ve sito plazm ik fosfatazı inhibe eder. Uveit, romatoid artrit, psöriasis ve astım gibi otoimmün hastalıklarda da kullanılır.
D oğru cevap: B
10. Aşağıdakilerden hangisi m ultipl skleroz tedavisinde kullanılan T-helper indüktörüdür? A) Siklofosfamid B) Natalizumab C) Glatiramer
• Yan Etkileri: > Nefrotoksisite
D) Mitoksantron
> Hipertansiyon
E) İnterferon-beta
> Hiperglisemi > Karaciğer disfonksiyonu
Soru kökünde ‘T-helper in d ü ktö rü ’nün sorgulandığına dikkat ediniz.
> Hiperkalemi
M ultipl Skleroz Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
> Bilinç değişikliği > Nöbet T A K R O L İM U S (F K 5 0 6 )
•
• Kortikosteroid •
İm m ünsüpressan, m akrolid bir a n tib iy o tik tir. K alsinörini inhibe eder.
•
Immün yanıtın inhibe e dilm esinde ta kro lim u s siklosporinden 1 0 - 1 0 0 kat daha potenttir.
•
Tacrolimussiklosporinleaynıendikasyonlarasahiptirve özellikle organ ve stem hücre transplantasyonlarında kullanılır.
• Yan etkileri: > Nefrotoksisite
İnterferon-beta
• Siklofosfamid •
Natalizumab: Monoklonal antikordur
• Glatiramer: T-helper indüksiyonu yapar •
Mitoksantron: DNA interkalasyonu yapar
D oğru cevap: C
11. Aşağıdakilerden hangisi inflam atuar bağırsak hastalığı tedavisinde kullanılan anti-integrin m onoklonal antikordur?
> Hipertansiyon
A) Mesalamin
> Hiperglisemi
B) Budesonid C) Natalizumab
TRASTUZUM AB
Tirozin kinaz H ER -2/neu m o n o k lo n a l a n tik o ru d u r. Metastatik meme kanseri tedavisinde kullanılır. B O R T E Z O M IB
Proteazom bağımlı protein yıkım inhibitörüdür. Multipl miyelom tedavisinde kullanılır.
Doğru cevap: A
D) İnfliksimab E) Adalimumab Natalizumab inflam atuar bağırsak hastalığı tedavisinde kullanılan yeni m onokolonal ilaçlardandır. • Mesalamin lokal antiinflamatar etkilidir. İnflamatuar bağırsak hastalıklarında kullanılır. • Budesonid steroid preperatıdır. •
İnfliksim ab ve adalimumab anti-TNF-alfa monoklonal antikordur.
Doğru cevap: C
I 12.
15.
Atmış yaşında kadın hasta iç hastalıkları kliniğine karın ağrısı ve tenesmus şikayeti ile başvurmuştur. Bakılan abdominal bilgisayarlı tomografide kolonda obstriksiyon oluşturan kitle ve karaciğer metatazı tespit edilmiştir.
IMMUN SİSTEM HASTALIKLARI TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
429
Aşağıdakilerden hangisi kolon kanserinde kullanılan karsinoem briyojenik antijen (CEA) m onoklonal antikordur? A) Cetuksimab B) Panitumumab
Bu hastanın tedavisinde kullanılabilecek m onoklonal a ntiko r aşağıdakilerden hangisidir?
C) Arsitumomab
A) Ranibizumab
E) Trastuzumab
B) Trastuzumab
D) Bevacizumab
|
M o n o k lo n a l a n tik o rla r
C) Omalizumab
Monoklonal A ntikor
Endikasyon
Alemtuzumab
Kronik lenfositik lösemi (KLL)
VEGF
• R anibizum ab anti-VEGF monoklonal antikordur. N e o va skü le r tip m akula d ejen era syon un da kullanılır.
Bevacizumab (Avastin®, Altuzan®)
Gastroitestinal sistem stromal tümör Neovasküler maküla dejenerasyonu
VEGF
• Trastuzum ab HER-2/neu monoklonal antikordur, meme kanserinde kullanılır.
Ranibizumab (Lucentis®)
Neovasküler maküla dejenerasyonu
VEGF-Trap
Aflibercept
• Omalizumab anti-lgE monoklonal antikordur, astım tedavisinde kullanılır.
Neovasküler maküla dejenerasyonu
EGFR
Cetuksimab
Kolorektal kanser
•
EGFR
Panitumumab
Kolorektal kanser
CEA
Arsitumomab
Kolorektal kanser
CD33
Gemtuzumab
Akut miyeloblastik lösemi (AML)
CD20
Rituksimab, Ofatumumab ibritumomab, Tositumomab
Nonhodgkin lenfoma (NHL)
HER-2/ neu
Trastuzumab (Herceptin®)
Metastatik meme kanseri
TNF-alfa
Etanercept, infliksimab, Adalimumab
Romatoid artrit, Psöriatik artrit
CD2, CTLA-4
Abatasept
Romatoid artrit
CD11
Efalizumab
Psöriazis
IgE
Omalizumab
Astım
A) Omalizumab
TAG-72
Satumomab
Kolon ve över kanseri
B) Bevacizumab
CD3 (Thücre)
Muromonab
İmmunsupresif
Daklizumab, Basiliksimab
immunsupresif, Rejeksiyon profilaksisi
• O m a lizu m a b astım tedavisinde kullanılan IgE monoklonal antikordur.
IL-2 (CD25) (Thücre) GPIIb/llla
Absiksimab
Antiagregan ilaç
• Trastuzum ab meme kanserinde kullanılan HER2 /neu monoklonal antikordur.
C5
Eculizumab
Paroksismal noktürnal hemoglobinüri
•
Bevacizumab kolon kanserinde kullanılan anti-VEGF monoklonal antikordur.
Palivizumab
RSV enfeksiyonları
•
Panitum um ab kolon kanserinde kullanılan EGFR monoklonal antikordur.
RSV füzyon p ro tein i
D) Bevacizumab E) Rituksimab Hastada gastrointestinai sistem tüm örü tanımlanmıştır. B e vacizu m a b, b a ğ ırsa k k a n s e rle rin in te d a v is in d e kullanılan VEGF m onoklonal antikordur.
R ituksim ab CD20 monoklonal antikordur lenfomada kullanılır.
D oğru cevap: D
13.
Aşağıdakilerden hangisi T hücre kostim ülayonu yaptığı için rom atoid a rtrit tedavisinde kullanılır? A) Abatasept
B) İnflüksimab
C) Anakinra
D) Etanersept
CD52
E) Rituksimab D oğru cevap: A
14.
Aşağıdakilerden hangisi kolon ve över kanseri tedavisinde kullanılan TAG-72 m onoklonal antikordur?
C) Satumomab D) Trastuzumab E) Panitumumab
Doğru cevap: C
Doğru cevap: C
L
İM MÜN SİSTEM HASTALIKLARI TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
16. T ve B lenfosit fo nksiyonlarını baskılamadan, dolaşım daki lenfositleri lenf nodları ve peyer plaklarına sekestre olm asını sağlayarak im m unsuprese etkileri olan ilaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Basiliksimab
20. Lenfosit fonksiyonu ile ilg ili antijenin (LFA-1) CD11a zincirin i hedef alan insan lgG 1 antikoru aşağıdakilerden aşağıdakilerden hangisidir? A) Efalizumab C) Abatacept
D) Siklosporin E) Fingolimod F in a o lim o d fFTY 720i: Lenfositlerin dolaşımdan çekilerek lenf nodları ve peyer plaklarına sekestre olmasını sağlar. T ve B lenfosit fonksiyonlarını baskılamaz. Sphingozin-1-fosfat reseptör (S1P-R) agonistidir.
D) Canakimumab E) Bevacizumab
B) Klorambusil C) Antitimosit globulin
B) Alemtuzumab
E fa liz u m a b , LFA-1 CD11a z in c ir in i h e d e f alan insan lg G 1 antikorudur. P s ö riy a z is tedavisinde ve organ transplantasyonlarında im m unsupresif olarak kullanılmaktadir. D oğru cevap: A
21. T len fo sit üzerindeki CD2 bölgesine bağlanarak, len fo sit fo nksiyo nu ile ilg ili antijen (LFA-1) ile T lenfosit iliş k is in i baskılayan ve psöriyazis tedavisinde kullanılan füzyon proteini aşağıdakilerden hangisidir?
D oğru cevap: E A) Ranibizumab C) Rilonacept 17. İnterlökin - ip m onoklonal antikoru. Canakinumab, interlökin -1 3 (IL-1 3 )monoklonal antikorudur. IL-1 3 aşırı üretimi ile ailesel soğuk otoinflamasyonu ve Muckle-VVells sendromu tedavisinde kullanılır. D oğru c e va p :E
B) Canakimumab D) Alefacept E) Bevacizumab
A le fa c e p t, T le n fo s it ü z e rin d e k i CD2 bölgesine bağlanarak, lenfosit fonksiyonu ile ilgili antijen (LFA-1) ile T lenfosit ilişkisini baskılayan ve psöriyazis tedavisinde kullanılan füzyon proteinidir. Organ transplantlarında etkinliği denemektedir. D oğru cevap: D
18. M yelodisplastik sendrom tedavisinde kullanılan talidom id türevi im m un stim ulan ilaç. Lenalidom id m yelodisplastik sendrom ve trasfüzyona bağlı anemi tedavisinde kullanılan ta lid o m id türevi immunsimuları ilaçtır. Nötropeni, trombositopeni ve derin ven trombozu oluşumuna neden olabilir. Doğru cevap: B
22. Kronik granülam atozis hastasında aşağıdaki ajanlardan hangisi tü m ö r nekroz faktörün (TNF) sentezini arttırarak fagositozun aktivasyonuna yol açar? A) Aldeslökin
B) Siklosporin
C) Filgrastim
D) İnfliksimab E) interferon gama
19. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi m etastatik renal kanser tedavisinde, lenfosite bağlı sito toksisite ve interferon-y stim ulasyonuna bağlı etkinlik o luşturur? A) Daklizumab B) Basiliksimab C) Abatacept D) Busulfan E) interlökin-2 İnterlökin -2 (IL-2 / A ldeslökin), len fo sit proliferasyon a rtış ı, le n fo site bağlı s ito to k s is ite ve in te rfe ro n -y stim ulasyonuna bağlı etkinlik oluşturur. Yetişkinlerde m e ta s ta tik renal ka n se r ve m elanom a tedavisinde kullanılır.
Doğru cevap: E
A ldeslökin: Doğal öldürücü hücreleri (NK) aktive eden ve sitotoksik T hücrelerin üretimini uyaran endojen bir lenfokin olan rekombinant IL-2’dir. Metastatik renal hücreli kanser olgularında kullanılır. Kapiller sızma sendromu (hipovolemi, hipotansiyon, akciğer ödemi) en önemli yan etkisidir. S ik lo s p o rin : Yardımcı T hücrelerinin diferansiyonunu ve aktivasyonunu bloke eder. Hücrelerdeki siklofiline bağlanarak kalsinörini inhibe eder (kalsinörin sitokin üretimini artırır) ve sonuçta siklosporin sitokin üretimini inhibe eder. Solid organ transplantasyonunda ve kemik iliği nakli yapılanlarda görülen graft-versus hoşt reaksiyonunun profilaksi ve tedavisinde kullanılır. Ayrıca romatoid artrit, üveit, psöriyazis, astma, tip I diabetgibi immün hastalıklarda da kullanılır. F ilg a s trim : R eko m b ina t g ra n ü lo s it koloni stim üle edici faktördür. Nötrofillerin yapımı ve işlevlerini uyarır.
Kemoterapiye bağlı nötropeninin tedavisinde ve kemik iliği transplantasyonlarında, transplantasyon öncesinde antineoplastik ilaçlarla beraber kullanılmaktadır.
24.
Aşağıdaki ajanlardan salıverilm esini inhibe eder?
hangisi
sitokin
A) Basiliksimab İnfliksim ab: TNFa’ya karşı hedef almış antikordur. Crohn hastalığında ve romatoid artritte kullanılır.
B) Daklizumab C) Glukokortikoidler D) Siklosporin
IFNa-2a: Hücre çoğalmasını inhibe eder ve tüylü hücreli lösemi, KIVIL, malign melanom, kaposi sarkomu ve hepatit B ve C tedavisinde kullanılır.
E) Siklofosfamid -
Glukokortikoidler PAF, lökotrienler, prostaglandinler, histamin gibi inflamatuar mediyatörlerin yapımını baskılar.
-
T lenfositlerden IL-1 salıverilmesini ve kompleman sisteminin aktivasyonunu önler.
IF N -p -1 6 : R ela pslarla seyreden m ultipl sklerozda faydalıdır. IFN-y-16: TNF sentezini artırarak etkili olur ve diğer interferonlardan daha fazla immün yanıtı artırıcı etkileri vardır. Rekombinant formu kronik granülomatöz hastalıklı kişilerdeki enfeksiyonların şiddetini ve sıklığını azaltmak için kullanılır.
25.
D oğru cevap: E
23.
Aşağıdaki im m ünsüpresif ajanlardan hangisi prostaglandin, lökotrien sentezinin inhibisyonu, IgG katabolizm a artışı ve selüler im m ünitenin baskılanması gibi etkilere sahiptir?
İm m unsüpresif ajanlardan a ntitim osit globülin ile ilg ili ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Siklosporin
A) Bu ajana karşı gelişen antikorlar ilacın tekrar kullanılmasına izin vermez
C) Siklofosfamid
B) Levamizol
B) Monoklonal bir antikor preperatıdır
D) Merkaptopurin
C) Selektif olarak CD3 reseptörlerini hedefler
E) Prednizon
D) İlasın selektif etkisi yoktur E) Hiçbiri -
A n titim o s it preperatıdır.
-
T hücrelere spesifik etki gösterir.
g lo b ü lin
p o liklo n a l
bir
antiko r
Prednizon kortikosteroiddirve otoimmun hastalıklarla organ nakillerinde kullanılır. Glukokortikoidler bir çok açıdan immün sistemi baskılarlar ve enfeksiyonlara yatkınlık oluştururlar. D oğru cevap: E
- T hücre yüzeyindeki bir çok antijene bağlanabilir. -
D oğru cevap: C
ilaca karşı antikor gelişmesi nedeniyle tekrarlayan kullanımları yoktur.
26.
“ İm m u n o te ra p id e ku lla n ıla n ila ç la r” başlıklı tabloya bakınız.
Aşağıdaki im m unm odulatuar hangisinin ham ilelerde kullanım a kontrendikasyon vardır?
ajanlardan dair kesin
A) Siklosporin B) Levamizol
Doğru cevap: A
C) Sirolimuz D) Takrolimus E) Talidomid İm m u n o te ra p id e k u lla n ıla n ila ç la r
A lt sınıf
Prototip -
Ana varyantlar
Diğer önem li ajanlar
T a k r o lim u s
S ir o lim u s
...
G lukokortikoidler
P r e d n iz o n
A n tib iyo tikle r
S ik lo s p o r in
Sitotoksik ilaçlar
M e r k o p t o p ü r in
M i k o f e n o l a t m o f e t i l l e f l u n o m id
A nti- TNfalfa ajanları
E ta n e rs e p t
İmmünstimülanlar
m e to tr e k s a t
S ik lo f o s f a m id
Enzim in h ib itö rle ri
A n tikorlar
j|
S i t a r a b in , d a k t in o m i s in
A z a t i o p r in
İ n f l ik s i m a b , T a l id o m i d
L e n f o s i t i k im m u n g l o b u l in m u r o m o n a b - C D 3 Rh o ( D ) im ü n g lo b u lin d a k l iz u m a b A l d e s l ö k in , i n t e r f e r o n a l f a - B e t a v e - g a m a
______________________ B C G , t im o z in
İD: 08t228
IMMUN SİSTEM HASTALIKLARI TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
431
İM MUN SİSTEM HASTALIKLARI TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
- Talidomid hamilelerde kullanılmaması gereken bir ilaçtır. - Bazı eritema nodosum leprosum vakalarında tercih
30. S iklosporin ya nlıştır?
edilir.
hakkında aşağıdakilerden
hangisi
A) Ciddi kemik iliği supresyonu yapar B) Tedavi sırasında viral enfeksiyonlar oluşabilir
D oğru cevap: E
C) Mannitol verilmesi siklosporinin nefrotoksik etkisini azaltır 27. Aşağıdakilerden ö zelliğidir?
hangisi
siklosporinin
D) Ketakonazol siklosporinin serum düzeyini arttırarak toksik etkilerinin artmasına neden olur E) Oral kullanılır ancak biyoyararlanımı değişkendir
A) Ototoksisitesi sıktır
Siklosporin kemik iliği supresyonu yapmaz. En önemli yan etkisi nefrotoksisitesidir. Ketakonazol, glukokortikoid gibi ilaçlar mikrozomal enzimleri inhibe ederek siklosporinin kan düzeyini arttırır ve toksik etkilerinin artmasına neden olur. Rifampisin, barbitüratlar da siklosporin yıkımını arttırır.
B) Romatoid artrit tedavisinde kullanılır C) Selektif immünsüpresif ajandır D) 3 lenfositler üzerine sitotoksiktir E) Kemik iliğine toksisitesi yüksektir Siklosporin se le ktif im m ünsüpresiftir. T lenfositlerin farklılaşm asının erken evrelerini inhibe eder. Nefrotoksisitesi ototoksisitesinden çok daha belirgindir. Organ nakillerinde ilk seçenek immun supresandır. Kemik iliği toksisitesi düşüktür. Bu nedenle tercih edilir. D oğru cevap: C
28. Aşağıdakilerden mekanizmasıdır?
hangisi
siklosp orinin
etki
D oğru cevap: A
31.
Böbrek nakli olm uş birinde kullanılan immün su p re sif ajanla ateş, kusma, deri lezyonları ve lenfadenopati meydana gelm iştir. Bu ajan hangisi o labilir? A) Antilenfositik globulin (lenfosit immunglobulini) B) Siklosporin C) Daktinomisin
A) NK hücresinin artmasına neden olur
D) Levamizol
B) T hücre farklılaşmasını inhibe eder
E) Rapamisin
C) IgG antikorlarının yıkımını arttırır D) Antijenin tanınmasını etkiler E) Dokuların inflamatuar mediatörlere cevabını önler Siklosporin T hücre farklılaşmasının erken dönemlerini inhibe eder ve T hücre etkilerini bloke eder. DNA replikasyonunu ve transkripsiyonunu bozar.
Bu belirtiler serum hastalığının belirtileridir. Lenfositik immun globulin hayvanlardan elde edilir o nedenle anaflaksiye varan allerjik reaksiyonlara neden olur. Serum hastalığı da bu reaksiyonlardan biridir. Doğru cevap: A
Doğru cevap: B 32. A n tile n fo s itik ya nlıştır? 29. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi üst ekstrem ite trem oru ve parestezisi, halusinasyon ve nöbet gibi yan etkilere neden olan b ir im m ünsüpresif ajandır? A) Metotreksat B) Azotioprin C) Siklosporin D) Prednizon E) Lenfositik globulin Siklosporinde nörotoksik sem ptom lar görülür. Bunlar distal tremor, halusinasyon, parestezi, konfüzyon ve dezoryantasyondur. Diğer yan etkiler trom boemboli, hipertansiyon nefrotoksisite ve hepatotoksisitedir.
Doğru cevap: C
globulin
hakkında
hangisi
A) Antijenin tanınmasını önler B) Tip III ilaç allerjisine neden olur C) T hücrelerin kompleman aracılı yıkımını arttırır D) Sitokin salınımını uyarır E) B lenfositlere az etkilidir Antilenfositik immünglobulin T hücre yıkımını arttırır ve hücresel immüniteyi bloke eder. Ancak hormonal immünite sağlamdır, immün supresif bir ajandır ve sitokin salınımını uyarmaz. D oğru cevap: D
.
•
İMMÜNOSTİMULAN İLAÇLAR __________________________________________ 1.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi B ve T lenfositleri, m on osit ve m akr ofajların baskılanm ış olan immün fonksiyonlarını aktive ederek im m ünostim ülan etki gösterir? A) Azatiopurin
Flu-like sendrom (Grip benzeri ta blo ) önemli bir yan etkileridir. İnterferonlar JAK-STAT yoluyla etki gösterirler. D oğru cevap: B
3.
A ntiinflam atuar etkisi nedeniyle inflam atuar barsak hastalıklarının tedavisinde kullanılan sülfonam id türevi aşağıdakilerden hangisidir?
B) Levamizol
C) Mikofenolat
D) Sirolimus E) Takrolimus
Levamizol nematodlara karşı etkili bir ilaçtır. Aynı zamanda immünostimülan etkilidir. Vücutta özellikle antijen varlığında immün sistemi güçlendirici etkisi belirginleşir (immünopotan siyalizasyon). En önem li yan etkisi agranülositozdur. Sirolim us ve Takrolim us FK bağlayıcı proteine (FKBP) bağlanarak etkilerini gösterir. Takrolimus FKBP e bağlanarak kalsinörinin fosfataz aktivitesini inhibe eder. Bu yolla T lenfositlerinin antijenik uyarıya bağlı olarak uyarılması önlenmiş olur.
IFN -y —> K r o n ik g ra n ü la m a tö z h a s ta lık da kullanılır.
A) Sulfasalazin
B) Sulfapiridin
C) Sulfadoksin
D) Sulfadiazin E) Mafenid
SÜ LFASALAZİN: Lipooksijenaz inh ibitö rü dü r. Böylece proinflam atuar özelliği bulunan Lökotrienlerin sentezini engeller. -
Ülseratif kolit tedavisinde de kullanılan bir ilaçtır.
-
Metabolizması sonucu oluşan 5-aminosalisilik asit (5ASA) ülseratif kolit ve Crohn Hastalığı’nda bu ilacın gösterdiği etkiden sorumludur.
A z a tio p u rin imm unosupresif etkisi nedeniyle çok sık kullanılan bir antineoplastikdir. En önem li dezavantajı kemik iliğ in i baskılamasıdır.
D oğru cevap: A
D oğru cevap: B
4.
2.
Aşağıdakilerden hangisi şim erik bir anti TNFalfa (antitüm ör nekroz faktör alfa) m onokloral antikordur?
Aşağıdakilerden hangisi interferon-beta’nın prim er kullanılan endikasyonudur?
A) Basiliksimab
A) Amyotrofik Lateral Skleroz
B) Doklizumab
B) Multiple Skleroz
C) Etanersept
C) Subakut Sklerozan Panensefalit
D) İnfliksimab
D) Herpes Ensefalopatisi
E) Hiçbiri
E) Guillan Barre Sendromu S o ru in te r fe r o n k u lla n ım e n d ik a s y o n la rın ı sorgulam aktadır. İnterferonun ü retildiği yapı kullanım yeri hakkında fik ir verm esinden dolayı önem lidir.
-
İnfliksimab TNF-alfa ‘nın monokloral bir antikorudur.
-
infliksimab romatoid artrit ve Crohn hastalığında kullanılan bir ilaçtır.
Doğru cevap: D
İN T E R F E R O N L A R (IN F )
S e n te zle n d ikle ri H ü cre le r •
IFN-a -> Lökositlerden
•
IFN-P —> Fibroblast epitelyal hücre
•
IFN-y —>Aktif T-lenfositlerden
5.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kapiller kaçış sendrom una yol açarak kardiyovasküler toksisiteye neden olur? A) Human rekombinan IL-2 B) İnterferon- alfa-2 b
K u lla n ım A la nla rı •
IFN-y monosit, NK hücre ve sitotoksik T lenfosit aktivasyonu sağlar. IFN’lar MHC I expressyonunu arttırır. Sadece IFN-y MHC II ekspresyonunu arttırır.
• IFN-p - » Glial hücrelerde MHC expresyonunu arttırır, antijen sunumunu ise azaltır. Bu yüzden M ultiple sklerozda kullanılır. •
C) İnterferon beta-1a
IFN-a -> H airy ce li, lösem i, KML, MM, Kaposi s a rk o m u , H e p a tit B ve C e n fe ksiyo n la rın ın tedavisinde kullanılır.
D) İnterferon-gama-1b E) Levamizol -
Kapiller kaçış sendromu; vaskülertonüsün azalarak plasma sıvısının ve proteinlerinin damar dışına kaçışıdır.
Doğru cevap: A
IM MUN SİSTEM HASTALIKLARI TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
------------------
IM MUN SİSTEM HASTALIKLARI TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
434
6.
Fagositlerin aktive edilip, to ksik oksijen radikallerinin oluşturulm asında en etkin ajan aşağıdakilerden hangisidir?
doksisiklin + rifampin •
A) Deksametazon
•
Callym m atobacterium granulom atis... Doksisiklin
B) İnterferon- alfa-2 b
•
C am pylobacter jejuni... Eritromisin Flonokinolonlar
C) İnterferon beta-1a
•
F ra n c is e lla tu la r e n s is ... S tre p to m is in veya gentamisin
D) interferon-gama-1b
• Gardnerella vaginalis... metranidazol
E) Prednison -
B ru ce lla tü rle ri... doksisiklin + gentamisin veya doksisiklin + rifampin
İnterferon-gama-1 b fagositleri stimüle etmesiyle diğer interferonlardan ayrılan bir ajandır.
•
H e m o p h ilu s azitromisin
•
H e m o p h ilu s in flu e n z a ... cidd i e n fe ksiyo n la r (menenjit...) : Kloramfenikol veya seftriakson, hafif enfeksiyonlar (otit ..vb ): Amoksisilin + klavulanik asit veya ko-trimaksazol
Doğru cevap: D
9
d u c re y i. .
S e ftria kso n
veya
•
Legionella pneum ophila... Eritromisin + rifampin
•
Leptotrichia buccalis (vincent angini)... Pen G
•
H elicobacter pylori... omeprazol + metranidazol + amoksisilin (veya klaritromisin)
•
P. a e ru g in o s a ... A ntipsö d om on al p e n is ilin le r (mezlosilin, azlosilin, piperasilin vs. KAMPTa) ve Aminoglikozidler
•
Pseudom onas cepacia... Ko-trimaksozol
•
P seudom onas tetrasiklinler
TEDAVİLERDE İLK SEÇENEK AJANLAR E N F E K S İY O N E T K E N LE R İ VE TED AV İD E İL K S E Ç E N E K A N T İM İK R O B İY A L İL A Ç L A R •
S ta f a u re u s ve S taf. e p id id im is ... Penisilinaz üretmiyorsa: Pen G Penisilinaz üretiyorsa: Penisilinaza rezistan penisilinler (metisilin v.s.) Metisiline rezistans ise: Vankomisin + Gentamisin
•
Staf Epiderm idis... Vankomisin
•
Staf. pyogenes(A grubu)... Pen G ve Amoksisilin
•
Strep pneumonia... Pen G (Penisiline rezistans ise sefatoksin + Rifampin)
• Yersinia pestis (veba)... streptomisin + doksisiklin
Strep viridans... Pen G + Gentamisin
•
Bacillus antracis... Pen G veya streptomisin
•
C. perfrings (gazlı gangren)... Pen G + klindamisin
•
C. tetani(tetanos).. Pen G veya metranidazol
•
• Anaerobik streptokoklar ve peptostreptokoklar... Pen G •
•
Neisseriagonorhea... penisiline duyarlıysa: Ampisilin veya Pen G (probenesid ile birlikte) penisiline rezistans ise: seftriakson N. m enengitidis (menengokok)... menenjitte pen G portörde : rifampin
•
Moraxella catarrhalis... Sefotaxim, Seftriakson
•
E. c o li Ü rin e r e n fe k s iy o n ... ko-trimaksozol ve flo ro kin o lo n la r diğer enfeksiyon veya sepsis : Sefotaxim, Seftriakson
•
Klepsiella pneumonia... sefalosporinler
•
Proteus m irabilis... Ampisilin veya amoksisilin
•
Diğer proteuslar... Sefotaxim, Seftriakson
•
E n te ro b a k te r tü r le r i.. . aminoglikozidler
•
S a fm o n e lla e n fe k s iy o n la rı... F lo rokin olon lar Seftriakson
im ipenem
•
Shigella... Florokinolonlar
•
Serratia... İmipenem Sefotaxim, Seftriakson
•
B a c te rio id e s metranidazol
tü r le r i...
veya
klin d a m isin
S tre p to m isin
+
• V ibrio cholerae ve parahem oliticus... Doksisiklin veya florokinolonlar • Yersinia e n te ro ko litika ... sepsiste: kloramfenikol veya aminoglikozidler Yersinioziste : ko-trimaksozol
• C. dificille.
oral metranidazol veya vankomisin
•
C. diphteria.. Eritromisin
•
Difteroidler... Pen G + Aminoglikozidler
• Cornebacterium jerikeim ... Vankomisin •
Listeria m onocytogenes... Ampisilin (veya pen G) + gentamisin
•
M. tuberculosis... INH + rifampin + pirazinamid +
etambutol •
vium - intercellulare... klaritromisin + etambutol + klofozimin + siprofloksasin
M.
•
M. leprae... dapson + rifampin veya Klofazimin
•
C hlam ydia türleri., doksisiklin
•
M y c o p la z m a p n e u m o n ia ... d o k s is ik lin veya Tetrasiklin
•
Pneum ocysis carinii... ko-trimaksazol
•
Ureaplazma urealiticum ... doksisiklin
• A ctinom yces israeli... Ampisilin veya Pen G veya
• Acinetobakter... İmipenem veya meropenem •
m a lle i...
Bardotella pertusis(boğm aca)... Eritromisin veya
•
N o c a rd ia a s te ro id e s ... sulfanomidler
•
Riketsiya türleri., doksisiklin
• T. pallidum (sifiliz)... Pen G
ko -trim a k s a z o l veya
Bornelia türleri... Tetrasiklin
•
Enterococcus feacalis... Ampisilin+Gentamisin
PROTOZOON TEDAVİSİNDE İLK SEÇENEK İLAÇLAR • Trichom onas vaginalis... Metronidazol
T E D A V İD E İL K S E Ç E N E K A N T İV İR A L L E R
Giardia lamblia... Mepakrin (kinakrin) •
Herpes sim plex Tip I (HSV-1)... Asiklovir
•
Herpes sim plex Tip II (HSV-2)... Asiklovir
Balantidum coli... Tetrasiklin L e is h m e n ia d o n o v a n i... M eglum in Sodyum stiboglukonat
• Varicella-Zoster virüsü (VZV)... Asiklovir •
S ito m e g a lo v ir ü s (C M V )... G a n siko vir veya Foskarnet
Pnöm osistis carinii... Ko-trimaksazol
•
Epstein B arr virü sü (EBV)... Asiklovir
Toxoplazma gondii... Primetamin + sulfopirimidin veya diazin stiboglukonat
•
İnsan Herpes virü s (HHV-8 ).., Alfa interferon
Tripanosom a cruzii... Nifurtimox
•
Papillom a virüsler... Padofilin, alfa interferon
Triponosom a gambiense... Suramin
•
Parvovirüsler.. Özgül tedavisi yok, Immunoglobülinler yararlı olabilir.
E n ta m o e b a h is to ly tic a ... M etro nida zol veya emetin
•
Influenza v irü s le r ... Amantadin (Proflakside)
•
Respiratuvar Sinsisyal Virüs (RSV)...Ribavirin (etiksi henüz kesinleşmemiştir) Hiperimmünglobülün
Semptomsuz barsak am ibiasisi... Diloksanid furoat eya iyodokinol
•
Hepatit B.. Alfa interferon, Lamivudine
•
H epatit C.. Alfa interferon Ribavirin
C ryptosporidium parvum... Etkin bir ilaç tedavisi yoktur. Paramomisin kullanılabilir
•
Hepatit D... Alfa interferon
P lasm o diu m fa lc ip a ru m ... Klorokin dirençli ise Kinin
•
Lassa A teşi Virüsü... Ribavirin
Plasmodium vivax... Primakin
•
Herpes B virüs... Asiklovir
Plasmodium ovale.
Primakin
Plasmodium malariae... Klorakin T E D A V İD E İL K S E Ç E N E K A N T İF U N G A L L A R
L. tropica, L. mexicana, L. braziliensis... Sodyum stiboglukonat
• Tinea Versicolor... Mikonozal •
Tinea Nigra... Şahsilik asit
A canthaboeba... Amfoterisin B (etkin bir tedavi yok)
•
D e rm a to fito z la r (M icra sp o ru m , T rich o p h y to n , Epiderm ophyton). Griserofulvin
Naegleria.. Amfoterisin B (etkin bir tedavi yok)
•
Sporotrikoz... Oral potasyum iyodür, Itrakanazol
•
Krom om ikoz... Flusitozin, Tiabendazol
•
M içetom a... Sülfonamidler, aktinomikatik formda yardımcı olabilir. Mantar formuna karşı etkili bir ilaç yok. Cerrahi olarak kesip çıkaralabilir.
Babesia... Kinin, Klindamisin Cyclospora.. Trimetoprim-sülfametoksazol Isospora.
Trimetoprim-sülfametoksazol
TREMATOD TEDAVİSİNDE İLK SEÇENEK İLAÇLAR
•
C occidioides im m itis. Amfoterisin-B
•
H istoplasm a capsulatum .. Ketakonazol
•
•
Blastom yces... Amfoterisin-B
• Schistosamalar... Praziquantel
•
Paracoccidioides brasilinesis... Iltrakonazol
• C lonorchis sinensis... Praziquantel
C a n d id a la r... O ro fa rin g e n a l veya özefa gia l pam ukçukta Flukanazol, deri infeksiyonlarında Klotrimazol veya Nistatin
•
•
•
C ry p to c o c c u s B+Flusitozin
n e o fo rm a n s ...
Fasciola hepatica... Praziquantel veya bithionol
Paragonim us vvestermani... Praziquantel
• Toxocara canis... Dietil karbamazin •
Heterophyes heteraphyes... Praziquantel
A m fo te risin
NEMATOD TEDAVİSİNDE İLK SEÇENEK İLAÇLAR
• A sp erg illus fum igatus... Amfoterisin-B •
M ukorm ikoz. Amfoterisin B+ Altta yatan hastalığın tedavisi
•
Penicillıum marneffeı... Amfoterisin B+ Itrakonazol
• Trichuris trichura.. Mebendazol
•
P s e u d a lle s c h e rıa b o y d u ... K etakonal veya Itrakonazol
• Ascaris lum bricoides... Mebendazol
•
P n e u m o c y s tis sülfametoksazol
c a r in ii...
T rim etoprim -
•
E nterobius verm icularis... Pirantel pamoat veya mebendazol
• A nglostrongylus.. Albendazol •
Necator americanus... Mebendazol veya pirantel pamoat
• S tra n g ilo id e s s te rc o r a lis ... Iverm ektin veya tiabendazol
İM M ÜN SİSTEM HASTALIKLARI TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
•
I IMMUN SİSTEM HASTALIKLARI TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
436
A n c y lo s to m a la r.. pamoat
M ebendazol veya p irantel
•
G ra n u lo m a in g u in a le te d a v is in d e ... ilk tercih tetrasiklindir.
Trichinella spirallis... Mebendazol veya Tiabendazol ve steroid
•
R iketsiya infeksiyon ları tedavisinde... ilk tercih tetrasiklindir.
VVucheria bancrofti... Dietil karbamazin
•
Beta laktamlara alerjisi olan stafilokokenfeksiyonu gelişen hastada... ilk tercih Vankomisin’dir.
Loa loa.
Dietil karbamazin
• Anerop infeksiyonların tedavisinde... ilk seçenek Linkozamidler’dir.
O nchocerca volvulus.. Ivermektin Dranculus m edinensis.
Metronidazol
•
Legionella pneumophila pnömösinde... ilk seçenek eritromisin’dir.
•
Difteri ve difteri portörü tedavisinde... ilk seçenek eritromisin’dir.
•
Boğmaca tedavisinde... ilk seçenek eritromlslndlr.
•
G ebe ve küçük ç o c u k la rın k la m id y a enfekisyonunda... ilk tercih eritromisindir.
•
Pseudomonas m olle infeksiyonunda (Ruam), ilk tercih tetrasiklindir.
•
P se u d o m o n a s p s e u d o m a lie i in fe k s iy o n u n d a (Mellidioz). ilk tercih tetrasiklindir.
•
B orrelia recu rren trs infeksiyonunda... ilk tercih tetrasiklindir.
SESTOD TEDAVİSİNDE İLK SEÇENEK İLAÇLAR • Taenia saginata • Taenia solium
Niklosamid Niklosamid
•
D ifilobotrium latum
Niklosamid
•
E chinococcus granulosus... Albendazol
•
E chinococcus m ultilocularis... Mebendazol
•
Hymenalepis nana.. Niklosamid
•
D ipylidium caninum .. Niklosamid
HASTALIKLARA GÖRE ANTİMİKROBİYAL AJANLARIN İLK TERCİH ALANLARI •
S tre p to k o k in fe k s iy o n la r d a ve v irid a n s streptokoklara bağlı endokarditlerin tedavisinde... ilk seçenek Penisilin G’dir.
•
G o n o k o k e n fe k s iy o n la r ın d a ... Seftriakson’dur.
• T u la re m i te d a v is in d e ... Streptomisin’dir.
ilk
ilk
•
N o c a rd ia in fe k s iy o n la r ın d a ... tercihsulfonamidler’dir.
•
Im m un s u p re s if hastada P n eu m ocystis carini infeksiyonunda.. ilk tercih ko-trimaksazol’dur.
•
Neissera m enenjitinde p o rtö r tedavisinde... ilk seçenek rifampisin’dir.
•
İn te s tin a l ve e k s tr a in te s tin a l am e b ra z is tedavisinde... ilk seçenek metronidazol’dur.
te rcih
seçenek
• Veba tedavisinde... ilk seçenek Streptomisindir. • Veba tedavisinde., ilk seçenek Streptomisin’dir. •
Beyin absesinde... ilk seçenek Kloramfenikoldur.
•
R ik e ts iy a in fe k s iy o n la r ın d a p a re n te ra l tedavisinde... ilk tercih kloramfenikol’dur.
• T ifo te d a v is in d e k lo ra m fe n ik o l... ilk tercih ise de son yıllarda kinolonlarda bu endikasyonda kullanılmaktadır. •
M ycoplazm a pnöm onisinde... ilk tercih makrolid grubu antibiotiklerdir.
•
Pseudomonas aeruginosa’ya oral etkili... tek ilaç grubu kinolonlardır.
•
P r o s ta title rd e .. antibiotiktir.
ilk
• T rich om on a s v a g in a iis te d a visin d e ... ilk tercih metronidazoldur. •
Psödom em branöz e n te ro k o lit tedavisinde... ilk tercih metranidazoldur.
•
L e ishm a niazisin b ütün fo rm la rın d a ... ilk tercih sodyum stiboglukonat’tır.
• Trypanosom a Cruzi (Chagas hastalığı)’de ilk... tercih nifurtimoks’tur. •
K rom oblastom izokis’de... ilk tercih flusitozindir.
ANTİMİKROBİYAL AJAN PROFİLAKSİSİ
ilk seçenek kinolon grubu
• A ku t bakteryel ishallerin tedavisinde... ilk tercih kinolonlardır. •
• VVhipple h a s ta lığ ı (in te s tin a l lip o d is tr o fi) ... tedavisinde ilk tercih tetrasiklindir.
B ru se llo z te d a visin d e ... ilk tercih tetrasiklin’dir. (Streptomisinle beraber)
•
Kolera tedavisinde... ilk tercih tetrasiklin’dir.
•
Klam idyal enfeksiyonlar (psittakoz, trahom , PID üretrit).. ilk tercih tetrasiklin’dir.
•
Leptospiroz tedavisinde... ilk tercih tetrasiklindir.
Özel bazı durum larda bazı m ikroorganizm alara karşı bireyi korum ak amacıyla kem oprofilaksi uygulanır. İşte bazı örnekler: •
Grup A streptokoklar... Benzatin Penisilin G Penisilin V
•
Grup B streptokoklar. Ampisilin veya Penisilin
• Seksüyel yolla geçen •
G onokok ve Chlamidya enfeksiyonları...Tetrasikli n
Sifiliz.
Benzatin Penisilin
Sıtma... Klorokin Fosfat O ftalm ia neonatorum ... Eritromisin lokal (%0.5) Tetrasiklin lokal (%1) A gN 0 3 lokal (%1) M eningokokkal menenjit... Rifampin H.influenza tip B m enenjiti... Rifampin Tüberküloz... Izoniazid AIDS’te M.avium-intracellulare... Rifabutin Boğmaca... Eritromisin E.coli bakteriürisi.. Ampisilin veya Co-trimaksozol Kolera
Tetrasiklin
Difteri., Penisilin veya eritromisin Genital ve perinatal herpes... Asiklavir Influenza A. Amantadin, rimantadin HIV enfeksiyonu... Zidovudin+Lamivudin ± indinavir veya nelfinavir Malarya... Klorokin (rezistan ise meflokin) Nezle.. Alfa-2 interferon R iketsiyal hastalıklar... Tetrasiklin K riptokokkal m enenjit... Flusitozin P nöm osistis carinii pnöm onisi... Kotrimaksazol Tip A influenza. Amantadin Turist is h a li.. Ko-trimaksazol Lenfodemde selülitsplenektom ililerde... Benzatin, Penisilin G Pnöm okoksik pnömoni... Penisilinler Diş çekim i öncesinde endokardit pro fila ksisi... Penisilinler yada eritromisin G a s tr o ü rin e r ya da g a s tr o in te s tin a l c e rra h i öncesinde endokardit profiaksi... Ampisilin veya vankomisin + gentamisin Rekürren akut o tilis media... Amoksisilin AIDS’İ! hastanın kanı ile temas veya iğne batması... Zidovudin + Lamivudin K lo re k ta l c e rra h id e ve p e rfo re a p a n d is itte ... Sefoksitin O titis media.. Amoksisilin Romatizmal ateş.. Benzatin penisilin Toxoplazmaz.. Kotrimoksazol Rekürren üriner enfeksiyon... Kotrimaksazol
İM MÜN SİSTEM HASTALIKLARI TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
•
GASTROİNTESTİNAL SİSTEM FARMAKOLOJİSİ ------------------------------------------------------------ -
3.
H2 reseptör antagonistlerinin etkisini arttıran (adjuvan) antim uskarinik ilaç hangisidir?
PEPTİK ÜLSER TEDAVİSİ
A) Hemikolinyum
s_______________________________________________________________ >
B) Süksinil kolin 1.
Mide a sit salgısını azaltmayan aşağıdakilerden hangisidir?
C) Pirenzepin
A) Omeprazol
E) Bretilyum
B) Pirenzepin
D) Veküronyum
D) Sukralfat
Pirenzepin M1 reseptörlerini inhibe eder. Bu yolla gastrin, mukus ve bikarbonatın asetilkolin tarafından uyarılan salınımlarını bloke eder.
E) Proglumid
Doğru cevap: C
C) Famotidin
Om eprazol mide pariyetal hücrelerinde bulunan proton pompasını inhibe eder. Mide asit salgısını en güçlü bloke eden ilaçtır.
4.
Peptik ülser tedavisinde kullanılan aşağıdaki ilaçlardan hangisi mide parietal hücrelerindeki histam in ve gastrin salgısını uyaran tip 1 m uskarik (M1) reseptörleri bloke ederek etki gösterir?
P ire n ze p in tip 1 m uskarinik reseptörleri bloke eder, antispazmodik etkilidir. Fam otidin tip 2 histamin reseptörlerini bloke eder. Mukoza bütünlüğün sağlayan prostaglandinlerin sentezini de artırır.
A) Pirenzepin
P roglum id gastrin reseptörlerinin blokörüdür. Zollinger Ellison sendromunun tedavisinde kullanılan ilaçlardan biridir.
D) Misoprostol
S u kralfa t ülser tabakası üzerinde koruyucu bir tabaka oluşturarak mukoza bütünlüğünü korur. Mide asit salgısı üzerine bir etkisi yoktur. D oğru cevap: D
B) Lansoprazol C) Sukralfat E) Simetidin
PEPTİK ÜLSER TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR Tedavide temel amaç hastanın sem ptom atik olarak rahatlatılmasından çok nedbeleşme hızının artmasıdır. P eptik Ü lser Tedavisi
2.
Ülserli alandaki dokuya bağlanarak koruyucu bariyer görevi yapan ilaç hangisidir?
•
H2 reseptör blokörleri
• proton pompası inhibitörleri
A) Omeprazol
• antikolinerjikler (pirenzepin, telenzepin)
B) Simetidin
• antasidler
C) Magnezyum sülfat
D iğer
D) Sukralfat
• Sukralfat (Antepsin)
E) Ranitidin
•
Sükralfat ülserli dokudaki proteinlere bağlanır ve pepsin, gastrik asit ve safranın buradaki tahriş edici etkilerini bloke eder. Bu yolla ülserin iyileşmesini arttırır. H2 blokörlerle kullanılmamalıdır, gebelerde kullanılabilir.
Kolloidal bizmut bileşikleri (DE-NOL)
•
Mizoprostol (Cytotec)
•
Sodyum Karbenoksolon
• Antibakteriyel ilaçlar • Oktreotid (Sandostatin)
Doğru cevap: D
•
Proglumid
439
7.
Proton pompa inh ibitö rle riyle ifadelerden hangisi doğrudur?
aşağıdaki
A) Transport enzimini reversibl inhibe eder
Mide parietal hücrelerindeki histamin ve gastrin salgısını uyaran tip 1 muskarinik reseptörleri (M1) bloke eder.
B ) Ön ilaçlardır, aktif formlarına dönüşmeleri gerekir C) Na+/K+ATPaz’ı inhibe ederler
Diğer ilaçlardan farklı olarak antispazm odik etkinliği vardır.
D) Hücre zarının iç yüzeyinde etki gösterdikleri için hücre içine girmelidirler
Histamin antagonistlerine iyi yanıt vermeyen olgularda a n tik o lin e rjik le rle h istam in a n ta g o n istle ri kom bine edilebilir.
E) Etki göstermeleri için alkali bir ortam gerekir, bikarbonatla beraber verilmelidir - Aktif formuna dönüşmesi için asit bir ortam gerekir.
Yan e tk ile ri: Ağız kuruluğu (en sık), konstipasyon, diyare, akomodasyon bozukluğu.
ilg ili
-
Hücre zarının dış yüzeyindeki H+/K+ ATPaz’ı inhibe eder.
Doğru cevap: B
D oğru cevap: A 8. 5.
Duodenal ülser tedavisinde en önem li faktör aşağıdakilerden hangisidir?
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi antispazm odik e tkinliği nedeniyle ülser tedavisinde tercih edilir?
A) Prostoglandin üretiminin inhibisyonu
A) Simetidin
C) Üretilen histaminin miktarı
B) Bizmut
D)
B) Noktural asit sekresyonunun süpresyonu
C) Alüminyum hidroksit
E) Sükralfatın koruyucu etkisi
D) Pirenzepin E) Omeprazol Doğru cevap: D
6.
Hazımsızlığı ve ağrısı için antiasit ve yüksek miktarda aspirin kullanan hasta ülserden şüphelendiği için tetkik yapılmasını istiyor.
-
Duodenal ülser tedavisinde en önemli faktör gece asit salgısının H2 (histamin) blokerleriyle önlenmesidir.
-
İdame tedavisinde dozun yarıya düşürülmesi rekürensi önler.
D oğru cevap: B
9.
Aşağıdaki proton pompa inhibitörlerinden hangisinin ilaç etkileşim ine girm e ihtim ali daha düşüktür?
Tetkikler sonucu gastrik ülseri te spit edilen hastaya verilecek en uvaun tedavi planı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Lansoprazol
A) Yüksek doz antiasit kullanmaya devam edilmeli
B) Esomeprazol
B) H2 reseptör antagonisti ve proton pompa inhibitörlerinden oluşan kombine tedavi verilmeli
C) Pantoprazol
C) H2 reseptör blokeri ve antiasitten oluşan kombine tedavi verilmeli
E) Rabeprazol
D) H2 reseptör blokerleri yiyeceklerin indüklediği gastrik asit sekresyonunu azaltmadığı için verilmemeli E) NSAİ ilaçların neden olduğu ülserde proton pompa inhibitörleri H2 reseptör blokerlerine ve misoprostola üstündür -
D) Omeprazol
PPI’ ların M etabolizm ası & İlaç E tk ile ş im le ri •
Mikrozom al enzimlerde inhibisyon ve indüksiyon yapan: Omeprazol
•
Bu nedenle en fazla ilaç etkileşim ine neden olan: Omeprazol’dur o E nzim in d ü k s iy o n u ile e tk ile ş tiğ i ila ç la r: imipramin, Antipsikotikler, Takrin, Teofilin
NSAİ ilaçlara bağlı ülserlerde en iyi tercih proton pompa inhibitörleridir.
o E n z im in h ib is y o n u ile e tk ile tiğ i ila ç la r : Disülfiram, Fenitoin
- Antiasitler bu durumda faydalı değildir. -
Anti asitlerle konstipasyon ve diyare arasındaki dengenin sağlanması
o Ayrıca a ktif form unun oluşm asını ö nlediği ilaç: Klopidogrel
H2 rese ptö r b lo ke rle ri yiye ce kle re bağlı asit sekresyonunu azaltmada çok etkindir.
Doğru cevap: E
•
En az ila ç e tk ile ş im in e Pantoprazol’dür
Doğru cevap: C
neden
o la n
is e :
GASTROİNTESTİNAL SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
A N T İK O L İN E R J İK L E R (P İR E N ZE P İN , T E LE N Z E P İN )
GASTROINTESTINAL SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
1 4 Yaygın kullanım , parenteral Süksim er
—> Oral kullanım
469
Dim erkaprol —> İntramusküler kullanım
32. İnorganik civa zehirlenm esinin tedavisinde kullanılm ayan aşağıdakilerden hangisidir? A) Hidrasyon
D oğru cevap: A
B) Hemodializ C) Sodyum 2,3-Dimerkaptopropan
30. D im erkaprol aşağıdaki zehirlenm elerinden hangisinin tedavisinde kullanılm az?
D) Unithiol E) Deferoksamin
B) Kurşun
D e fe ro k s a m in ve d e fe ra s ıro k s d e m ir zehirlenm e tedavisinde kullanılırlar.
C) Organik civa
İn o rg a n ik C iva Z e h irle n m e T edavisi:
A) Altın
D) Arsenik
• Dimerkaprol
E) inorganik civa
• Unithiol
D im erkaprol civanın diğer organlardan SSS’e dağılımını sağladığı için organik veya elemental civa zehirlenmesinde kullanılm az. D im e rka p ro l K u lla n ım ı: • İnorganik civa zehirlenmesi
• Süksimer • Sodyum 2,3-Dimerkaptopropan • Hidrasyon • Hemodializ D oğru cevap: E
• Altın zehirlenmesi • Arsenik zehirlenmesi • Kurşun zehirlenmesi
33. N -asetil-p-benzokinonim aşağıdaki ilaçlardan hangisinin hepatotoksik m etabolitidir?
D oğru cevap: C
A) Izoniyazid
31. K ronik metal m aruziyeti sonucu oluşan zehirlenm elerinin tedavisinde nörotoksisiteyi engellem ediği için kullanımı kontrendike olan ilaç hangisidir?
C) Asetaminofen
B) Prokainamid
A) Süksimer B) Deferoksamin C) Dimerkaprol D) Penisilamin E) Trientin Dimerkaprol lipofilik yapısı nedeniyle kurşun ve civa gibi metalleri dokulardan SSS’e doğru serbestler. Aynı zamanda nörotoksisiteyi engellemediği için, kron ik metal ze h irle n m e sin in te d a visin d e d im e rka p ro l kullanım ı kontrendikedir.
Metal zehirlenmelerinin tedavisi Z e h irle n m e
Tedavi
Kurşun
EDTA, Succimer, Dimerkaprol, Penisilamin
Arsenik
Dimerkaprol (ilk gün), Penisilamin, Succimer
Civa
Dimerkaprol, Penisilamin, Succimer
Demir
Deferoksamin
Kadmiyum
EDTA, Dimerkaprol, Succimer
Altın
Dimerkaprol, Penisilamin
Talyum, Nikel
Ditizon
Doğru cevap: C
D) Metildopa E) Valproik asit Bu so ru nu n cevabı; a s eta m in ofen ’dir. Bu N SAİİ’nin s p e s ifik b ir m e ta b o liti bulunur. Bu m eta bo litin ism i, N -asetil-p-benzokinonim ’dir. Asetam inofen; periportal alanın sağlam olduğu akut karaciğer nekrozu yapar. Karaciğerde oluşan N-asetil-pbenzokinonim metaboliti bu hepatotoksik etkiye neden olmaktadır. Hepatotoksik etkisinin belirtileri geç olarak ortaya çıkar (2-4 gün sonra). Zehirlenmenin tedavisinde karaciğer hücrelerinde glutatyon ve sistein düzeyini yükselten; N-asetilsistein, L-metionin ve L-sisteamin gibi ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar ilk 8-10 saat içinde kullanılmalıdır. D oğru cevap: C 34. Yirmi beş yaşındaki bir kadın intihar etmek amacıyla bilinmeyen bir sıvı içmiştir. Hastada şiddetli karın ağrısı, fışkırır tarzda kusma, hemorajik gastroenterit ve sulu diare oluşmuştur. Muayenede dehidratasyon ve biliç bulanıklığı saptanmıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu bulgulara yol açar? A) Arsenik B) Demir C) Kurşun D) Siyanür E) Kadmiyum
DİĞER KONULAR
Penisilam in —> İlk seçenek ilaç değildir
470
DİĞER KONULAR
Bu soruda tanımlanan tablo arsenik zehirlenmesidir. Arsenik zehirlenm esinin bulgularını akut zehirlenme ve kronik zehirlenme olarak iki gruba ayırabiliriz: f
1
G e b e lik t e t e r a t o je n v e y a k u lla n ım ı s a k ın c a lı
i
o la n ila ç la r İlaç
E n d ik a s y o n
Y an e tk i
Mizoprostol
Gastrit
Möbius sendromu
Penisilamin
Wilson hastalığı
Varfarin
Koagülasyon
Hipoplastik nazal köprü, Kondrodisplazi
Tetrasiklin
Enfeksiyon
Kemik ve dişlerde diskotorizasyon
Streptomisin
Tüberküloz
N.vestibulocochlearis toksisitesi
Sulfonamidler
Enfeksiyon
Kern ikterius, G6PD eksikliğinde hemoliz
Propiltiyourasil, Metimazol, iyot
Hipertiroidi
Konjenital guatr, Hipotiroidi
İsotretionin
Akne
Yüz anomalisi
A k u t z e h irle n m e • G I S : D u d aklard a yanm a h issi ve yutm a güçlüğ ilk oluşan sem ptom dur. Pro jektil kusma, hem orajik g a stro e n te rit ve sulu diyare (pirinç suyu), splanknik hiperemi. • K V S : H a f if vazodilatasyon ve ödem, k o n je stif kalp yetm ezliği. • 5 5 S : Eldiven ta rz ı d iseste zin in eşlik e ttiğ i p e rife rik nöropati (G u illan -B arre sendrom unu an dırır), multipl sim e trik se re b ra l hem orajik alanlar, derin tendon re fle ksle rin d e kaybolma. •
Karaciğer: Yağlı infiltrasyon, san tra l nekroz ve siro z
.
J
V
f
\ K ro n ik z e h irle n m e
V
Hipertansiyon
Renal hasar
Narkolepsi
Gelişim bozukluğu
Sulfonilüreler (Klorpropamid)
Diyabetus mellitus
Neonatal uzamış hipoglisemi
Dietilstibestrol (DES)
D oğru cevap: A
35.
ACE inhibitörü
Kokain
J
___________ Psikostimülan
Prematürite, intrauterin gelişme geriliği
Terbutalin, Ritodrin
Preterm eylem
Taşikardi
Magnezyum sülfat
Preterm eylem
Solunum depresyonu, Mekonyum plug, Hipotoni
|Tiazidler
A) isotretionin - Yüz anomalisi
Asetazolamid 1 Asebutolol, Atenolol
C) Streptomisin - N. occulomotorius toksisitesi
Hipnosedatifler Fetal bağımlılık 1 ı Spontan abortus, Psikostimülan Abruptio plasenta L .. Vajinal anenozis, Vajina Abortus adenokarsinom
Sigara
Aşağıdaki ilaç ve fetalyan etkisi eşleştirm elerinden hangisi doğru d e ğ ild ir?
B) Kaptopril - Renal hasar
Kutis laksa
Amfetamin
Benzodiazepin, Barbitürat
İ l k oluşan sem ptom lar; k a s gü çsüzlüğü ve ağrı, c ilt pigm entasyonu ve h ip e rk e ra to z d u r (özellikle el ve ayak ayalarında). N e f e s t e sa rım sa k kokusu, a ş ırı sa liva syo n ve terlem e, siro z, p e rife rik n ö rit (m o to r ve duyusal). Kanser gelişim sıklığın d a a r tış (d e ri ve a k c iğe r)
1
Hipertansiyon Hipertansiyon fT
Neonatal trombositopeni Metabolik asidoz IUGR, Hipotansiyon, Bradikardi
D) Klorpropamid - Uzamış hipoglisemi
indometazin, İbuprofen
Ağrı
Oligohidroaminios, Pulmoner hipertansiyon
E) Diazepam - Fetal bağımlılık
Aspirin
Ağrı
Uzamış gebelik, Neonatal kanama
Edrofonyum, Pridostigmin
Miyasteni
Transient kas güçsüzlüğü
Opioid, Benzodiazepin, Barbitürat
D oğru cevap: C
SSS depresyonu, Hipotoni
471
39.
A) Verapamil
Prostat kanseri kem oprofilaksisinde rolü olan antioksidan ve antiinflam atuvar e tkili madde aşağıdakiierden hangisidir? A) Aspirin
B) Lidokain C) Ketamin
B) Celekoksib
D) Fenitoin
C) Tiosiyanat
E) Karbamazepin
D) Alfa tokoferol E) Oltipraz
N istaa m u s T ablosu O lu ştu ra n İlaçlar:
Alfa tokoferol (E vitamini) antioksidan ve antiinflamatuvar etki ile prostat ca kemoprofilaksisinde faz 3 çalışmalarda denenmektedir.
• Alkol •
Lidokain
•
Ketamin
•
Fenitoin
•
Karbamazepin
DİĞER KONULAR
36. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin zehirlenm esinde nistaam us görülm ez?
Doğru cevap: D
40.
D oğru cevap: A
Oral yolla kullanılan dem ir aşağıdakiierden hangisidir?
şelatörü
ilaç
A) Deferasiroks
37. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin zehirlenm esinin tedavisinde hem odializ e tk ilid ir?
B) Deferoksamin C) Trientin
A) Metanol
B) Digoksin
C) Amitiriptilin
D) Diazepam E) Klorpromazin
H e m o d ia liz in E tk ili ve E tk is iz O lduğu İlaç Z e h irle n m e le ri H e m o d ia liz E tkili
H e m o d ia liz E tk is iz
M e ta n o l
Antidepresanlar
Etilen Glikol
Antipsikotikler
Lityum
Benzodiazepinler
Fenobarbital
Kalsiyum kanal blokerleri
Salisilat
Digoksin
Teofilin
Opioidler
Valproik asid
Propranolol / metoprolol
D) Dimerkaprol E) Ditizon Deferasiroks oral, deferoksamin ise parenteral kullanılan demir şelatörleridir. Talesemide deferoksamin kullanılır. Anaflaksi, diare, ateş ve taşikardi oluşturabilirler. D oğru cevap: A
41.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin yüksek dozlarında hiperterm i gibi b ir etki görülm ez? A) Amfetamin B) Aspirin C) Süksinil kolin D) Fensiklidin E) Eroin
D oğru cevap: A
38.
Kinidin ve tris ik lik antidepresan zehirlenm esinde oluşan EKG ‘de genişlem iş QRS dalgaları ve hipotansiyon gibi kard iyo to ksik etkileri geriye çevirm ek için kullanılan antid ot aşağıdakiierden h an g isid ir? A) Digibind
Aspirin, sempatomimetikler, muskarinik blokörlerve kaslarda sertliğe yol açan ve epileptik nöbete neden olan ilaçların toksik dozları hipertermi yapabilir. Sedatif hipnotikler ve opioidler hipotermi yapar. D oğru cevap: E
42.
Aşağıdaki maddelerden hangisinin en iyi antidotu antikonvulsanlardır?
B) Dizopiramid C) Propranolol
A) Bakır
B) Arsenik
D) Sodyum bikarbonat
C) Eroin
D) Teofilin E) Asetaminofen
E) Verapamil S odyum b ika rb o n a t, kinidin ve trisiklik antidepresan (amitriptilin vb) zehirlenmesinde kardiyotoksik etkileri geriye çevirmek için kullanılan antidottur.
Teofilinin en tehlikeli yan etkisi konvulsiyondur. Bunu önlemek için antikonvülsan verilir. Aritmi, gibi kardiyovasküler etkileri için p blokerler kullanılır.
Doğru cevap: D
Doğru cevap: D
472
DİĞER KONULAR
43. Aşağıdakilerden hangisinin standart antidotu sodyum n itrit ve ardından sodyum tiyosülfattır?
47.
Dim erkaproi (BAL) aşağıdakilerden hangisinin zehirlenm esinde kullanılır?
A) H2S
A) Civa
B) Demir
B) N20
C) Thallium
D) Siyanür
C) Hidrojen siyanür
E) Altın
D) Metanol
Dimerkaproi (BAL) arsenik, kurşun, civa ve kadmiyum zehirlenmeside kullanılır.
E) Karbonmonoksit Siyanür (CN-) hem’deki demire bağlanır ve sitokrom e n z im le ri inh ibe olur. Sodyum n itrit h em oglobini methemoglobine dönüştürür. Methemoglobin de siyanürü bağlayarak siyanomethemoglobin olur. Ardından sodyum tiyosülfat alınımı tiyosiyanür oluşumuna neden olur.
Doğru cevap: A
48.
D oğru cevap: C
44. Metanol zehirlenm esinde aşağıdakilerden hangisi antid ot olarak kullanılır? A) Protami
B) Disülfiram
C) Etanol
D) Asetil sistein
Penisilam in aşağıdakilerden zehirlenm esinde kullanılm az? A) Bakır
B) Altın
C) Arsenik
D) Kurşun E) Demir
P e nisilam in bakır, a ltın , a rse nik, kurşun ve civa ze h irle n m e s in d e ş e la tö r o la ra k k u lla n ılır. D em ir zehirlenmesinde deferroksamin kullanılır. Doğru cevap: E
E) Pralidoksim Etanol metanolün metabolizmasını kompetetif yolla inhibe eder. Etanol alkol dehidrogenaza metanolden 100 kat daha fazla affinite gösterir.
49.
D oğru cevap: C
45. Aşağıdakilerden hangisi karaciğer ağırlığında artış yapan b ir fu n g u sittir? A) Malathion
B) Parathion
C) Aflatoksin
D) Heksaklorobenzen
Aşağıdakilerden hangisinin zehirlenm esinde p irinç suyu gibi dışkılama olur? A) Benzen
B) Arsenik
C) Civa
D) Altın E) Kurşun
Akut arsenik zehirlenmesinde GİS semptomları oluşur. Şiddetli bulantı, kusma, abdominal ağrı ve pirinç suyu gibi diare karakteristiktir. Doğru cevap: B
E) Paraquat Heksaklorobenzen hem karaciğer ağırlığını arttırır hem de sitokrom P-450 sisteminin aktivitesini arttırır. D oğru cevap: D
46. Aşağıdakilerden hangisi yaşlılardaki konfüzyonun en sık nedenidir?
reversibl
A) Barbitürat
B) Kodein
C) Etanol
D) Benzodiazepin
50.
Aşağıdakilerden hangisinin zehirlenm esinde sitokrom oksidazlar inhibe olur? A) Civa
B) Kurşun
C) Karbon monoksit
D) Demir E) Siyanür
Siyanür mitokondride sitokrom oksidazların demiri ile reaksiyona girer ve hücre solunumunu inhibe ederek oksijen kullanımını bloke eder. Bu yüzden laktik asidoz oluşur.
E) Striknin B e nzodiazepinler yaşlılarda sık kullanıldığından ve metabolik hız yaşlılarda yavaşladığından bu hastalarda akut toksik etkiler sık görülür. En sık toksisite semptomları uyku hali ve konfüzyondur.
Doğru cevap: D
hangisinin
Doğru cevap: E