SORU KİTABI SERİSİ ANATOMİ

1.

Aşağıdakilerden hangisinin kemikleşmesi diğerlerine göre daha geç tamamlanır? A) Scapula

M. s te m o cle id o m a sto id eu s (sem ): Boyunun yan taraflarında bulunan ve boyun bölgelerinin ayırımında anahtar rol oynayan bir kastır. •

B) Humerus C) Clavicula

•

D) Sternum E) Radius Clavicula, üst ekstremiteyi gövdeye bağlar. Fetus’ta ilk olarak kemikleşmeye başlayan kemiktir (intrauterin 5 nci hafta). Ayrıca kemikleşmesi en geç tamamlanan kemiktir (21 yaş civarında). İskelette kısmen de olsa intramembranöz ossifikasyon gösteren tek ekstremite kemiğidir.

O rigo: M anubrium sterni (pars s te rn a lis ) ve clavicula’nın 1 / 3 medial bölümü Insertio: Proc. m astoideus ve linea nuchalis superior

M. trapezius: Pars ascendens, transversa ve descendens bölümleri va rd ır. • •

Origo: Os occipitale , lig. nuchae , tüm servikal ve torakal vertebraların proc. spinosus ‘ları Insertio: Clavicula , aeromion , spina scapulae

M. deltoideus: Doğru cevap: C 2.

Aşağıdakilerden hangisi clavicula’ya tutunmaz? A) M. stemocleidomastoideus

B) M. trapezius C) M. deltoideus

• •

M. pectoralis majör: Pars clavicularis , sternocostalis ve abdominalis' i vardır. •

D) M. pectoralis majör E) M. serratus anterior M. serratus anterior, 1-8 kostaların dış yan yüzlerinden başlayıp, sacapula ve toraks duvarı arasında arka tarafa doğrı uzanarak scapula’nın medial kenarında sonlanır. Clavicula’ya tutunması yoktur.

Origo: clavicula'nın lateral 1/3 ‘ü, spina scapulae ve aeromion Insertio: humerus (tuberositas deltoidea)

•

Origo: Clavicula ‘ nın içyan bölümü , sternum ve 1 - 6 . kaburgalar Insertio: Humerus (crista tuberculi majoris)

“Clavicula’ya tutunan kaslar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

2

KEMİKLER

3.

Aşağıdaki tutunmaz?

kaslardan

hangisi

scapuia’ya

A) M. pectoralis majör

B) M. pectoralis minör

C) M. coracobrachialis

D) M. deltoideus

4.

Aşağıdaki yapılardan hangisi proc. coracoideus’a tutunmaz? A) M. biceps brachii’nin caput longum’u B) M. pectoralis minör

E) M. trapezius

C) Lig. conoideum D) Lig. trapezoideum

M . pectoralis majör ve m. pectoralis minör toraks’ın ön yüzünde yer alan kaslardır. M. pectoralis majör hum erus’ta (crista tuberculi majoris), m. pectoralis minör ise scapula’da (proc. coracoideus) sonlanır. •

•

•

E) Lig. coracoacromiale

SCAPULA

S capula’nın processus coracoideus denilen çıkıntısına; m. pectoralis minör, m. coracobra­ chialis ve m. biceps brachii’nin caput breve’si tutunur. Acromion, spina scapulae’nin geniş olan lateral ucudur. M. deltoideus (kolun esas abdüktör kası) ile m. trapezius (omuz çökmesini önleyen kas) tutunur. Cavitas glenoidalis denilen sığ çukura, canlıda caput humeri oturur. Bu çukurun üst kenarındaki tuberculum supraglenoidale’ye musculus biceps b ra c h ii’nin caput lo n g u m ’u, a lt ke na rın d aki tuberculum infraglenoidale’ye de musculus triceps brachii’nin caput longum’u tutunur.

“Pektoral kaslar” başlıklı şekile bakınız.

•

2-7 nci kaburgalar (veya 2-7. torakal vertebraların proc. spinosus’ları) arasında lokalize yassı bir kemiktir.

•

Üst kenarındaki incisura scapulae denilen çentik, canlıda lig. transversum scapulae superius ile delik haline getirilir. Delikten n. suprascapularis, ligamentin üzerinden ise a.v. suprascapularis geçer. N. suprascapularis, kola abdüksiyon hareketini başlatan kasın (m. supraspinatus) siniridir.

•

Processus coracoideus denilen çıkıntısına; m. pectoralis minör, m. coracobrachialis ve m. bicepsbrachii’nin caput breve’si tutunur.

•

Acromion, spina scapulae’nin geniş olan lateral ucudur. Üst ekstremite uzunluğunun ölçülmesinde kullanılan proksimal noktadır. M. deltoideus ile m. trapezius tutunur.

Doğru cevap: A

M. pectoralis majör

Fnnltçivnmı

• Kola adduksiyon,

iç rotasyon ve fleksiyon

M. pectoralis minör

M. pectoralis minör • M . pectoralis majör gibi humerus'a tutunm az. Dolayısıyla kola hareket yaptırm az.

Pektoral kaslar

Cavitas glenoidalis denilen sığ çukura, canlıda caput humeri oturur. Bu çukurun üst kenarındaki tuberculum su p ra g le n o id a le ye m. biceps brachii’nin caput longum ’u, alt kenarındaki tuberculum infraglenoidale’ye de m. triceps brachii’nin caput longum’u tutunur. Articulatio acromioclavicularis'in bağlarından biri olan ligamentum coracoclaviculare, clavlcula’yı acromion’da tutan en güçlü bağdır ve bu nedenle eklemin stabilitesinden sorumludur. İki parçalıdır; ligam entum trap ezo id eu m ve ligam entum conoideum. Lig. coracoacrom iale; proc. coracoideus ile acromion arasında bulunan üçgen şekilli kuvvetli bir bağdır.

•

•

“Proc. coracoideus’a tutunan bağlar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

HUMERUS • •

•

•

Tuberculum minus’ta m. subscapularis sonlanır. Tuberculum majus’a yukardan aşağı doğru; m. supraspinatus-m . infraspinatus-m . teres minör tutunur. Tuberculum majus, omuz bölgesinde en lateraldeki kemik çıkıntıdır. S ulcus in te rtu b e rc u la ris ; tü b e rk ü lü m ’ler arasındaki oluktur. Oluktan, m. biceps brachii’nin caput longum ’unun tendonu geçer. Bu tendon aynı zamanda omuz ekleminin içinden geçen tek tendondur. Oluğun tabanında m. latissimus dorsi (gövdeyi yukarı çeken esas kas) sonlanır. Sulcus intertub e rcu la ris’in iç kenarına (crista tuberculi minoris’e) m.teres majör, dış kenarına (crista tuberculi majoris’e) m. pectoralis majör tutunur.

“H um erus’un proksim al ucunda sonlanan kaslar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

5.

Aşağıdakilerden sonlanır?

hangisi

tuberculum

m ajus’ta 6.

A) M. infraspinatus B) M. subscapularis

Collum chirurgicum kırığında aşağıdaki arterlerden hangisinin yaralanma riski vardır? A) A. profunda brachii

C) M. pectoralis minör

B) A. thoracoacromialis

D) M. teres majör

C) A. circumflexa humeri anterior

E) M. pectoralis majör

D) A. circumflexa humeri posterior E) A. axillaris Articulatio acromioclavicularis, Lig. acromioclaviculare Acromion Lig. coracoclaviculare, Lig. trapezoideum

Lig. coracoacromiale

Bursa synovialis

M. supraspirıatus, Tendo

Lig. coracoclaviculare, Lig. conoideum

Proc. coracoideus

Lig. transversum scapulae superius

Lig. coracohumerale

Incisura scapulae

Tuberculum majus

Bursa subtendinea musculi subscapularis

M. subscapularis, Tendo

Capsula articularis, Ligg. glenohumeralia: - (superius) - (medium) - (inferius)

M. biceps brachii, Caput longum

(Recessus axillaris)

kJ)

Proc. coracoideus’a tutunan bağlar

KEMİKLER

•

KEMİKLER

r

M . teres m ajör sonlanır.

Sulcus intertubercularis • M . latissimus dorsi sonlanır.

w

• M . biceps brachii caput longum 'u içinde seyreder.

M . pectoralis majör sonlanır.

A n terio r

Collum chirurgicum, hum erus’un en zayıf yeridir. Humerus en çok buradan kırılır. Kırıklarında yakın komşuluk nedeniyle, n. axillaris ile a.v. circumflexa hu meri posterior yaralanabilir. •

• •

Sulcus nervi radialis; gövdenin arka yüzündeki bu olukta, n. radialis ile a. profunda brachii (a. brachialis’in dalı) seyreder. Sulcus nervi ulnaris; epicondylus m edialis’in arkasındaki bu oluktan, canlıda n. ulnaris geçer. Humerus’un suprakondüler kırıklarında, a. brachialis ve n. medianus yaralanabilir.

Humerus’un distal ucunda ulna ile eklem yapan trohclea humeri ve radius ile eklem yapan capitulum humeri bulunur. Önde trochlea humeri’nin üst tarafında fossa coronoidea, capitulum humeri’nin üst tarafında ise fossa radialis yer alır. Arkada ise fossa olecrani bulunur. Epicondylus lateralis ve epicondylus medialis distal ucun en çıkıntılı kısımlarıdır. Epicondylus medialis’in arkasında sulcus nervi ulnaris yer alır. Humerus

“Humerus (collum chirurgicum)” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 7.

Fossa coronoidea hangi kemikte bulunur? A) Ulna

Fossa coronoidea Epicondylus lateralis Capitulum humeri

B) Radius C) Scapula D) Os hamatum E) Humerus

Radius Ulna

Doğru cevap: E

Epicondylus medialis Trochlea humeri

KEMİKLER

Humerus üst uç kırıkları genellikle collum chirurgicum seviyesinde görülür. Bu kırıklarda n. axillaris zedelenmesi görülebilir.

Caput humeri

Collum chirurgicum • N. axillaris ve a. circumflexa hum eri posterior arkasında seyreder.

Capitulum humeri — • Radius ile eklem yapar (Art. humeroradialis)

Trochlea humeri • Ulna ile eklem yapar (Art. humeroulnaris)

Anterior

8.

E picondylus m edialis’in arkasında seyreden yapı aşağıdakilerden hangisidir?

çaprazlar ve medialine geçer. Fossa cubitalis’te a. brachialis’le birlikte aponeurosis bicipitalis (lacertus fibrosus)’in derininde yer alır. M. pronator teres’in iki başı arasından geçerek ön kola gelir. El bileğinde, m. palmaris longus’un tendonunun altındadır. Karpal tünelden geçerek ele gelir.

A) ISI. musculocutaneus B) N. radialis C) N. medianus D) N. ulnaris

•

•

-

E) A. ulnaris Sulcus nerviulnaris; epicondylus medialis’in arkasında yer alır. Canlıda bu oluktan n. ulnaris geçer. •

•

•

N. m u s c u lo c u ta n e u s ; Seyri sırasınd a m. coracobrachialis’i deler. Dirsek eklemi seviyesinde motor lifleri biter ve n. cutaneus antebrachii lateralis adı ile, ön kolun ön-dış yüzünün deri duyusunu taşır. N. radialis; fasciculus posterior’un dalıdır. Humerus gövdesinin arka yüzünde bulunan sulcus nervi radialis’te, a. profunda brachii ile birlikte seyreder. Epicondylus lateralis'in önünde yüzeyel ve derin iki uç dalına ayrılır. N. m e d ia n u s ; fossa a x illa ris ’te fa scicu lu s medialis’ten ve fasciculus lateralis’ten gelen dalların birleşmesiyle meydana gelir. A. brachialis'i önden

A. ulnaris; a. brachialis’in collum radii seviyesinde verdiği, daha büyük olan uç dalıdır. Ön kolun medial tarafında, n. ulnaris’le birlikte (sinirin lateralinde olarak) el bileğine doğru seyreder. Ulnar sinirle birlikte retinaculum flexorum’un önünden (yüzeyelinden) ve Guyon kanalı’ndan geçer.

“Nörovasküler yapıların humerus ile ilişkisi” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 9.

Aşağıdakilerden d e ğ ild ir?

hangisi

b ir

karpal

A) Os hamatum

B) Os naviculare

C) Os capitatum

D) Os triquetrum E) Os trapezium

Os naviculare, ayak bileği kemiklerinden biridir.

kemik

KEMİKLER

Fasciculus lateralis

j

t

n

rM î%

Fasciculus medialis

İM t N. musculocutaneous

------- N. medianus

N. ulnaris Septum intermusculare mediale

N. cutaneus autebrachii-------lateralis J :M İ

/ )ğ f — Epicondylus medialis

f / i

EL BİLEĞİ KEMİKLERİ (OSSA ÇARPI) Bir elde 8 tanedir. Dörderli iki sıra oluşturur. Proksimal sıra, lateralden-mediale: Os scaphoideum-Os lunatum-Os triquetrum-Os pisiforme

10. Aşağıdaki karpal kem iklerden hangisi art. carpom etacarpalis p o llic is ’in oluşum una katılır? A) Os scaphoideum B) Os triquetrum C) Os trapezium D) Os trapezoideum

D istal sıra, la te ra ld e n -m e d ia le : Os trap eziu m -O s trapezoideum-Os capitatum-Os hamatum • • •

•

•

Os scaphoideum; en çok kırılan karpal kemiktir. Proksimal sıranın en büyük kemiğidir. Os lunatum; luksasyonu en çok görülen karpal kemiktir. Çıkığında n. medianus zedelenir. Os pisiforme; os triquetrum’un üzerindedir. M. flexor carpi ulnaris’in tendonu içinde yer aldığından aynı zamanda sesamoid bir kemiktir. Os trapezium; birinci metakarpal kemik ile os scaphoideum arasındadır. El başparmağı eklemine (art. carpom etacarpalis pollicis) katılan karpal kemiktir. Os capitatum; en büyük ve ilk kemikleşen karpal kemiktir.

‘‘Karpal kemikler" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap:B

E) Os hamatum

ARTICULATIO CARPOMETACARPALİS POLLİCİS Birinci m etakarpal kemik ile os trapezium arasında oluşan sellar tip eklemdir. Başparmak, hareketlerinin büyük bölümünü bu eklemde yapar. Sagittal ve transvers o la ra k iki ekseni vardır. F leksiyo n -e kste n siyo n ve abdüksiyon-addüksiyon hareketleri yapılır. Bu hareketlerin kombinasyonu ile sirkum düksiyon (dairesel hareket; sırasıyla yapılan fleksiyon, abdüksiyon, ekstensiyon ve addüksiyondur) da yapılabilir. Doğru cevap: C

Scaphoideum

2. Lunatum

3. Triquetrum

Scaphoideum en çok kırılan karpal kemiktir, > Scaphoid kırığında anatomik enfiye çukurunda hassasiyet olur. Lunatum Luksasyonu en çok görülen karpal kemiktir. > Lunatum çıkığında n. medianus zedelenebilir

4. Pisiforme • Sesamoid kemiktir • M. flexor carpi ulnaris'in tendonu içinde bulunur

5. Trapezium • I. Metakarpal kemikle eklem yapar (Art. carpometacarpalis pollicis) 6. Trapezoideum 7. Capitatum 8. Ham atum

11. Eli üzerine düşen 30 yaşındaki bir erkek hastanın muayenesinde anatomik enfiye çukrunda hassasiyet tesbit ediliyor. Aşağıdaki olabilir?

kemiklerden

hangisinde

kırılmış

A) Os scaphoideum B) Os capitatum C) Os trapezium

D) Os trapezoideum E) Os hamatum El bileği iskeleti, proksimalde ve distalde dörder adet olmak üzere, iki sıra üzerine dizilmiş sekiz adet karpal kemikten oluşur. Proksimal sırada anatomik pozisyonda dıştan içe doğru os scaphoideum, os lunatum, os triquetrum ve os pisiforme bulunur. Distal sırada ise os trapezium, os trapezoideum, oscapitatum ve os hamatum bulunur. Os scaphoideum, en çok kırılan karpal kemiktir. Scaphoid kırığında anatomik enfiye çukurunda hassasiyet olur. Uygun bir şekilde tedavi edilmediği takdirde psödoartroz gelişebilir. Sonrasında ise kalıcı güçsüzlük, ağrı ve osteoartrit gelişerek fonksiyon kaybına neden olabilir. Os scaphoideum’un kan damarları kemiğin proksimal ve distal bölümünden girer. Ancak bazen kan damarları kemiğin distal bölümünde toplanmış olabilir ki bu durum, kırık sonrasında kemiğin proksimal bölümünün avasküler nekrozu ile sonuçlanır.

Doğru cevap: A 12. El bilek ekleminin aşırı ekstansiyona zorlandığı durumlarda genellikle anterior dislokasyonu görülen karpal kemik aşağıdakilerden hangisidir?

A) Os lunatum B) Os scaphoideum C) Os pisiforme D) Os capitatum E) Os hamatum Os lunatum dislokasyonu, bilek ekleminin aşırı ekstansiyona zorlandığı durumlarda genellikle anterior dislokasyon şeklinde ortaya çıkar. Os lunatum’un öne doğru kayması n. medianus’a baskı yaparak karpal tünel sendromuna yol açabilir. “Os lunatum çıkığı" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

KEMİKLER

1.

KEMİKLER

13. Foramen obturatum’u sınırlayan kemik ya da kemikler aşağıdakilerden hangisidir?

14. For. ischiadicum majus’u aşağıdakilerden hangisidir?

A) Os ischii

B) Os pubis

A) Lig. supraspinale

C) Os ilii

D) Os ischii ve os pubis

B) Lig. iliolumbale

bağ

C) Lig. denticulatum

E) Os ilii, os ischii ve os pubis Foramen obturatum, os pubis ve os ischii tarafından oluşturulur. Canlıda membrana obturatoria ile kapatılmıştır. Canalis obturatorius, deliğin üst bölümünde membran ile kemik arasında oluşur. Bu kanalın içinden a. v. obturatoria ile n. obturatorius geçer. Membrana obturatoria’nın dış tarafından m. obturatorius externus, iç tarafından m. obturatorius internus başlar.

sınırlayan

D) Lig. sacrospinale E) Lig. interspinale •

•

Incisura ischiadica majör; spina ischiadica’nın yukarısındaki büyük çentiktir. Spina ischiadica ile spina iliaca posterior inferior arasındadır. Incisura ischiadica minör; spina ischiadica’nın altındaki küçük çentiktir. Spina ischiadica ile tuber ischiadicum arasındadır.

Bu çentikler, canlıda iki ligam ent ile (vertebropelvik ligamentier) delik haline getirilir.

FORAMEN İSCHİADİCUM MAJUS; incisura ischiadica m ajör, spina isch ia d ica , lig. sa c ro tu b e ra le ve lig. sacrospinale ile sınırlanan bu delik, pelvis’ten gluteal bölgeye bir açıklıktır. “For. ischiadicum majus ve For. ischiadicum minus” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 15. Aşağıdakilerden hangisi majus’tan geçmez? A) M. obturatorius internus C) N. pudendus Doğru cevap: D

for.

ischiadicum

B) M. piriformis D) A. pudenda interna

E) N. ischiadicus

Spina ischia dica ’nm üstünde ve altında yer alan çe ntikler lig. sacrospinale ve lig. sacrotuberale adı verilen bağlar ile deliğe dönüşür (for. ischiadicum majus ve minus). KEMİKLER

Foramen ischiadicum majus

Lig. sacrospinale ig. sacrotuberale Foramen ischiadicum

Foramen obturatum • İç yüzünden m. obturatorius internus başlar.

Foramen ischiadicum majus’tan geçen anatomikyapılar; For. ischiadicum majus’tan geçen kas m. piriformis’tir. Kasın yukarısında ve aşağısında yer alan küçük açıklıklar for. suprapiriforme ve for. infrapiriforme olarak adlandırılır. •

For. suprapiriforme’den geçen oluşumlar; -

•

A.v. glutea superior ve n. gluteus superior

For. infrapiriforme’den geçen oluşumlar; -

A. v. glutea inferior ve n. gluteus inferior N. ischiadicus, n. cutaneus femoris posterior N.pudendus

Foramen ischiadicum m inus’tan geçen anatomik yapılar; • • •

N.pudendus A.v. pudenda interna M. obturatorius internus'un tendonu ve siniri

“For. ischiadicum majus ve For. ischiadicum minus’tan geçen yapılar” başlıklı şekile bakınız.

minus

İlium, pelvis m ajor’u sınırlar. Pelvis; yanlarda ve önde iki os coxa, arkada sacrum ve os coccygis’in birleşmesi ile meydana gelir. Pelvis majör (yalancı pelvis); arkada beşinci lumbal vertebra ve basis ossis sacri, yanlarda fossa iliaca’lar ve önde de karın ön duvarının alt bölümüyle sınırlanır. Pelvis major’da; caecum, ileum ve colon sigmoideum bulunur. Pelvis minör (gerçek pelvis); arkada sacrum ve os coccygis, önde ve yanlarda da ischium ve pubis'le sınırlanır. Mesane, rektum, üreter’lerin son bölümleri ve iç genital organları içerir. “Pelvis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A 17. Aşağıdakilerden hangisi linea oluşturan yapılardan biri d e ğ ild ir?

te rm in a lis’i

A) Spina ischiadica

Doğru cevap: A

B) Symphysis pubica 16.

Aşağıdakilerden hangisi sınırlarına katılmaz? A) İlium B) İschium C) Pubis

D) Sacrum E) Coccyx

pelvis

minor’un

C) Pecten ossis pubis D) Lİnea arcuata E) Promontorium Pelvis, yanlarda coxae’lar arkada os sacrum ve os coccygis tarafından oluşturulur ve linea terminalis ile iki bölüme ayrılır. Linea terminalis’in üstünde kalan pelvis bölümüne

10

Foramen ischiadicum majus • Pelvis'i gluteal bölgeye bağlar KEMİKLER

• içinden geçen yapılar > M . piriformis > N. ischiadicus > N. pudendus, A.v. pudenda interna > N. gluteus superior > N. gluteus inferio r > N. cutaneus fem oris posterior

Foramen ischiadicum minus • Gluteal bölgeyi perineum 'a bağlar • İçinden geçen yapılar > M . obturatorius internus > N. pudendus, A.v. pudenda interna

Linea terminalis’in üstünde kalan pelvis bölümüne pelvis majör, altında kalana ise pelvis minör denir. Pelvis minor’u sınırlayan kemikler sacrum, os coccygis, ischium ve pubis’tir. Linea terminalis’i oluşturan yapılardan promontorium, S1 vertebranın ön tarafa doğru en çıkıntılı yeridir. • İki coxa, sacrum ve c o c c y x 'te n o lu ş u r

• Apertura pelvis superior (APS), pelvis m a jo r'u p elvis m in o r'd a n (gerçek pelvis) ayırır.

• Linea terminalis, APS'un sınırlarını o lu ş tu ru r.

Linea te rm in a lis > P ro m o n to riu m (S İ) > Line a rcu ata (lliu m ) > Pecten ossis p ubis > Sym physis pubica D iap hrag m a pelvis (m . le v a to r ani)

11

Linea te rm ina lis’i oluşturan yapılar; > > > >

promontorium linea arcuata (ilium) pecten ossis pubis symphysis pubica

Linea term inalisin en geniş transvers çapına diam eter transversaadı verilir. Diameterobliqua’lariselineaterminalis üzerinde, birtarafsakroiliakekleminaltnoktasından karşı taraf eminentia iliopubica’ya çizilen mesafedir. Linea terminalis ü zerine yer alan conjug ata a natom ica, dia m e te r transversa ve diameter obliqua’lar iç pelvis çaplarıdır ve ölçülemezler.

KEMİKLER

pelvis majör, altında kalana ise pelvis m inör denir. Pelvis m inor’u sınırlayan kemikler sacrum, os coccygis, ischium ve pubis ‘tir.

“Apertura pelvis superior’un çapları" başlıklı şekile bakınız.

Linea terminalis’i oluşturan yapılardan prom ontorium , S1 vertebranın ön tarafa doğru en çıkıntılı yeridir.

Doğru cevap: E

Doğru cevap: A

19. Aşağıdaki kaslardan hangisi trochanter m in o r’da sonlanır?

18. Vaginal tuşe ile ölçülebilen çap aşağıdakilerden hangisidir?

A) M. obturatorius internus B) M. quadratus femoris

A) Diameter obliqua

C) M. iliopsoas

B) Diameter transversa

D) M. piriformis

C) Conjugata anatomica

E) M. quadriceps femoris

D) Conjugata obstetrica

FEMUR

E) Conjugata diagonalis Vaginal tuşe ile ö lç ü leb ilen tek çap sym physis pubica’nın alt kenarı ile promontorium arasında uzanan conjugata diagonalis’tir. Vaginal doğum sırasında geçilmesi gereken en dar çap conjugata vera (o b ste trica )’dır ve symphysis pubis’in arkada en kabarık noktası ile promontorium arası mesafedir. Diameter diagonalis’ten 2,5 cm. çıkarılarak hesaplanabilir. Normal bir vaginal doğum olabilmesi için vera’nın minimum 10 cm olması gerekir yani diagonal çap minimum 12.5 cm olmalıdır.

•

T ro c h a n te r m in ö r; m ed ia lde ki bu çıkın tıd a m. iliopsoas (uyluğun en kuvvetli fieksör kası) sonlanır.

•

Trochanter majör, lateralde ve daha büyük olan bu çıkıntıya, uyluğun dış rotator kasları tutunur.

“Femur” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

r

1. Conjugata anatom ica P ro m o nto riu m ile symphysis pubica'nın üst kenarı arasındaki mesafe

2. Conjugata vera (obstetrica) P ro m o nto riu m ile symphysis pubica arasındaki en kısa mesafe (11 cm)

3. Conjugata diagonalis P ro m o nto riu m ile symphysis pubica'nın alt kenarı arasındaki mesafe

A p e rtu ra p e lv is s u p e rio r’ un ç a p la n

L

Trochanter m ajö r • M . g lu te u s m e d iu s ve m inus ile

Trochanter m inör

• U yluğ un dış r o ta to r kasları

• M . ilio pso as sonlanır.

> M . p irifo rm is > M . o b tu ra to riu s in te rn u s > M . o b tu ra to riu s externus > M . g em ellus su p e rio r > M . gem ellus in fe rio r > M . q ua dratus fe m o ris tu tu n u r.

20. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) Femur.............Linea aspera

Fossa trochanterica; femur’da, trochanter m ajör’un iç yüzünde bulunur. Uyluğun dış rotator kaslarından m. obturatorius externus burada sonlanır.

B) Hum erus....... Fossa trochanterica C) U ln a ............... Proc. coronoideus D) Radius............Proc. styloideus E) T ib ia ............... Eminentia intercondylaris

“Uyluğa dış rotasyon yaptıran kaslar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

21. Aşağıdakilerden hangisi birsesamoid kemiktir?

Tibia’nın alt ucunun iç tarafından aşağı doğru uzanan kalın çıkıntıya malleolus medialis denir. •

Malleolus medialis’in arkasından; tendo calcaneus (Achilles tendonu) hariç, bacak arkasındaki tüm kasların tendonları ve nörovasküler yapılar geçer. Malleolus medialis’in önünden ise n. saphenus ile v. saphena magna geçer.

•

Malleolus lateralis’in arkasından; m. fibularis (peroneus) longus ve brevis’in tendonları, n. suralis ve v. saphena parva geçer.

B) Os triquetrum C) Os capitatum D) Patella E) Os hamatum SESAMOİD KEMİK • • • •

Tendonlar içinde bulunur insersio açısını artırarak hareketin daha güçlü yapılmasını sağlar. Periostları yoktur. Os pisiforme, m. flexor carpi ulnaris’in tendonu içinde bulunan sesamoid kemiktir.

Doğru cevap: D 23. Aşağıdakilerden hangisi fibula boynu kırıklarında zedelenir?

PATELLA •

“Malleolus medialis’in arkasından geçen yapılar” başlıklı şekile bakınız.

İskeletteki en büyük susamsı (sesamoid) kemiktir. M. quadriceps femoris’in tendonunun (lig. patellae) içindedir.

A) A. poplitea C) N. saphenus

B) N. ischiadicus D) N. fibularis communis E) N. tibialis

“Patella" başlıklı şekile bakınız.

Fibula’nın proksimalindeki kırıklarda (caput, collum), n. fibularis communis yaralanabilir.

Doğru cevap: D 22. Aşağıdaki yapılardan hangisi malleolus medialis’in arkasından geçmez? A)

M. tibialis posterior

B) M. flexor hallucis longus

C)

A. tibialis posterior

D) V. saphena parva

E) N. tibialis

•

N. ischiadicus; uyluğun ortalarında, uç dalları olan n. tibialis ve n. fibularis (peroneus) communis’e ayrılır.

•

N. fib u laris (peroneus) com m unis; collum fibulae’nin dış tarafında, m. fibularis (peroneus) longus içinde iki uç dalına ayrılır.

Vastus lateralis

M. quadriceps femoris'in tendonu Tractus iliotibialis Retinaculum patella laterale

Vastus medialis — Retinaculum patella mediale Patella Eklem kapsülü

Lig. patella

KEMİKLER

A) Os lunatum

KEMİKLER

14

M. fle xo r d ig itoru m longus A. tibialis p o ste rio r N. tibialis M. fle x o r hallucis lo n g u s ’un te nd on u

A. femoralis

24. Achillis tendonu hangi kemiğe tutunur? A) Talus B) Calcaneus C) Os naviculare D) Os cuboidenum E) Os cuneiforme mediale

N. fibularis comm unis A. tibialis anterior

M. gastrocnemius, bacak arka yüzündeki kasların en yüzeyel olanıdır. Bu kas ile daha derindeki m. soleus’a birlikte, m. triceps surae denir. Her iki kasın calcaneus'ta sonlanan ortak tendonu, tendo calcaneus (Achilles tendonu) adı ile bilinir. Calcaneus

N. fibularis superficialis-----

• • •

N. fibularis profundus

• •

Yerle temas eden tek tarsal kemiktir. Sadece talus ve os cuboideum ile eklem yapar. Sustentaculum tali denilen çıkıntısı, talus başını destekler. Bu çıkıntının altındaki oluktan m. flexor hallucis longus’un tendonu geçer. Achilles tendonu (tendo calcaneus) calcaneus’a tutunur. Kırık olgularının en çok görüldüğü tarsal kemiktir.

“M. triceps surae” başlıklı şekile bakınız. A. dorsalis pedis

Doğru cevap: B 25. Os naviculare aşağıdaki kemiklerden hangisiyle eklem yapmaz? A) Talus B) Os cuboideum

m

ü

C) Os cuneiforme mediale D) Os cuneiforme laterale E) 1. Metatarsal kemik

Doğru cevap:D

Os naviculare; yukarıda talus, önde üç kuneiform kemik ve lateralde os cuboideum ile eklem yapar.

KEMİKLER

15

AYAK BİLEĞİ KEMİKLERİ (OSSA TARSI) 7 tanedir. Proksimal sırayı calcaneus ve talus yapar. Distal sırayı ise, medialden-laterale; os cuneiforme mediale-os cuneiforme intermedium-os cuneiforme laterale-os cuboideum oluşturur. Os naviculare, talus başı ile kuneiform kemikler arasındadır.

Os cuneiforme mediale intermedium laterale

"Ayak bileği kemilerleri" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

Os cuboideum

Os naviculare Talus Talus'un eklem yaptığı kemikler Tibia Fibula Calcaneus Os naviculare

Calcaneus • Yukarıda talus, önde cuboid kemik ile eklem yapar. • Achilles tendonu (tendo calcaneus) tutunur. [M. triceps surae'nin (m. gastrocnemius + m. soleus) tendonu]

16

26. Aşağıdakilerden hangisi atlas üzerinde yer alan oluşum lardan biri değildir?

27. Aşağıdakilerden hangisinde transversarium bulunur?

KEMİKLER

A) Sulcus arteriae subclavia B) Fovea dentis C) Massa lateralis

A) T1

D) Tuberculum anterius

B) L2

E) Foramen transversarium

C) S5

Birinci kaburga (costa prima); Üst yüzünde a. subclavia ile v. subclavia'nın geçtiği oluklar (sulcus arteriae subclaviae ve sulcus venae subclaviae) bulunur. M. scalenus anterior, bu iki damar arasındaki tuberculum musculi scaleni anterioris’e tutunur.

D) C6 E) T7

SERVİKAL VERTEBRALAR •

C1 (atlas) • •

•

Corpus verte bra e ’si ve processus spinosus'u yoktur. Arcus posterior’unda bulunan sulcus arteriae vertebralis’ten a. vertebralis ile n. suboccipitalis (C1 spinal sinirin arka dalı) geçer. Arcus anterior'un arka yüzünde fovea dentis adı verilen çukur bulunur.

C2 (axis) •

foramen

Servikal vertebraların en karakteristik özelliği, processus tra n s v e rs u s ’la rın d a k i foram en transversarium denilen deliktir. C7 vertebra hariç, diğer servikal vertebralardaki bu deliklerden a.v. vertebralis geçer. C7’ninkilerden sadece v. vertebralis geçer.

•

Processus spinosus’ları çatallıdır (C7 hariç).

•

Tuberculum caroticum, C6 vertebra’nın processus transversus’larının ucundadır. A. carotis communis, bu çıkıntıya karşı komprese edilir.

•

1,2 ve 7 nci servikal vertebralar atipiktir.

Atlas (fovea dentis) ile eklem yapan dens axis isimli bir çıkıntısı vardır. Dens axis’i, ligamentum transversum atlantis pozisyonunda tutar.

“Atlas" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

• Atlas’ın corpus’u ve proc. spinosus’u yoktur. • Corpus yerine her iki yanında massa lateralis denilen bölümü vardır. Massa lateralis’ler önde ve arkada bulunan iki “arcus”ile birbirine bağlanmıştır. • Axis’in dens’i ile eklem yapan fovea dentis, arcus anterior’un iç yüzünde yer alır.

(C1 spinal sinirin arka dalı) geçer.

Atlas

17

For. transversarium

Corpus vertebrae

Incisura vertebralis superior

Facies articularis superior

KEMİKLER

Fovea costalis superior' Proc. transversus Corpus ■ vertebrae Incisura vertebralis inferior

Soldan görünüş t

Doğru cevap: D 28. Aşağıdakilerden hangisi torakal vertebralar üzerinde yer alan yapılardan biri değildir? A) Fovea costalis superior

B) Incisura vertebralis superior

Doğru cevap: E 29. A ngulus sterni (Louis açısı), hangi vertebralar arası discus seviyesindedir?

C) Fovea costalis processus transversi

A) T3-T4

D) Processus articularis inferior

C) T5-T6

E) Sulcus arteriae vertebralis Sulcus arteriae vertebralis; atlas ’ın arcus posterior’unda bulunur. Sulcus arteriae vertebralis’ten a. vertebralis ile n. suboccipitalis (C1 spinal sinirin arka dalı) geçer.

TORAKAL VERTEBRALAR •

En karakteristik özellikleri, gövdelerinde ve processus transversus’larında kaburgalar için bulunan eklem yüzleridir.

•

1,9, 10, 11 ve 12 nci torakal vertebralar atipiktir.

•

Gövdesinde kaburgalar için en fazla eklem yüzü bulunan torakal vertebra TTdir. Gövdesinin her iki tarafında 1.5 eklem yüzü (bir tam, bir yarım) vardır. Dokuzuncu torakal vertebra sık olarak 10 ncu kaburga ile eklem yapmaz ve bu nedenle gövdesindeki yarım alt eklem yüzü bulunmaz. Sadece 9 ncu kaburga başındakialt eklem yüzüiçin, gövdesinde üst yarım eklem yüzü vardır. Onuncu torakal vertebra gövdesinde, üst bölüme yakın, her iki taraf 10 ncu kaburga başı için tam eklem yüzü bulunur. Onbirinci ve onikinci torakal vertebranın sadece gövdelerinde, 11 ve 12 nci kaburgaların başları için tam eklem yüzü vardır. Processus transversus’larında eklem yüzü yoktur.

B) T4-T5 D) T6-T7 E) T7-T8

STERNUM • •

•

Sternum’la ilk 7 çift kaburga eklem yapar. Corpus sterni’yle 2-7 nci kaburgalar eklem yapar. Manubriosternal bileşke (angulus sterni) 2. kaburga ile eklem yapar. Yedinci kaburga, ksifosternal ekleme tutunur. Angulus sterni, T4 vertebra seviyesindedir.

Doğru cevap: B 30. Aşağıdakilerden bulunm az?

hangisinde

sulcus

costae

A) Costa prima B) 2. costa C) 7. costa D) 8. costa E) 10. costa A tip ik kaburgalar 1, 2 ,1 0 ,1 1 ,1 2 nci kaburgalar, atipik kaburgalardır. •

B irin ci kaburga (costa prim a); Üst yüzünde a. subclavia ile v. subclavia’nın geçtiği oluklar (sulcus arteriae subclaviae ve sulcus venae subclaviae) bulunur. M. scalenus anterior, bu iki dam ar arasındaki tuberculum musculi scaleni anterioris’e tutunur.

•

B irin c i, o n ikin ci ve bazen onbirinci kaburganın sulcus costae’si yoktur.

“Costa” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

KEMİKLER

00

1 1

31. Aşağıdaki tutunur?

kaslardan

hangisi

costa

prima’ya

OS FRONTALE •

A) M. sternocleidomastoideus •

B) M. deltoideus C) M. scalenus anterior

•

D) M. scalenus posterior E) M. pectoralis minör Scalen kaslar, boyunun yan tarafında ve derin planda yer alırlar. M. scalenus anterior, m. scalenus medius ve m. scalenus posterior olmak üzere üç tanedir. Bunlardan m. scalenus anterior ve m. saclenus medius birinci kostada sonlanırken, m. scalenus posterior ikinici kostaya tutunur.

•

Incisura supraorbitalis (for. supraorbitale)’ten, supraorbital sinir ve damarlar geçer. Glabella; arcus superciliaris’ler arasında kalan düz alandır. Fossa glandulae lacrimalis’e, canlıda glandula lacrimalis’in orbital parçası oturur. Sutura frontalis persistens (sutura metopica); genellikle altıncı yaştan sonra kaybolan bu sütür, bazen kalıcı olabilir. Kırık ile karıştırılabilir.

Doğru cevap: D 33.

Fossa glanduale bulunur?

“Scalen kasların dam ar-sinir komşuluğu’’ başlıklı şekile bakınız.

A) Os lacrimale

Doğru cevap: C

C) Os frontale

lacrim alis

B) Maxilla

D) Os ethmoidale 32. Sutura metopica aşağıdaki kemiklereden hangisi ile ilgilidir?

E) Os sphenoidale “Frontal kemik” başlıklı şekile bakınız.

A) Os sphenoidale B) Os occpitale C) Os temporale

D) Os frontale E) Os parietale

Doğru cevap: C

hangi

kemikte

19

Scalen kaslar boynun yan tarafında, m. sternocleidomastoideus'un derininde yer alır.

A. subclavia ve plexus brachialis, m. scalenus a n te rio r ve m. scalenus m edius arasından geçer. N. phrenicus, servikal bölgede m. scalenus anterior'un ön yüzünde seyreder.

M. scalenus anterior M . scalenus medius

A. subclavia

M. scalenus posterior 2. kosta^

Lateral

Frontal kemikte bulunan sutura metopica 6. yaştan sonra kaybolur. Kalıcı olursa sutura frontalis persistens denir. Sutura metopica (Sutura frontalis persistens) • Frontal kemiğin iki parçasının birleşim yeridir.

Glabella A n te rio r

Pars orbitalis • Orbita'nın üst duvarının büyük bölümünü oluşturur.

Fossa glandulae lacrimalis • Göz yaşı bezi (orbita'nın üst-dış kısmında) yer alır.

Inferior

KEMİKLER

Scalen kasların d a m ar - sinir komşuluğu

20

34. Os occipitale, hangi kemikle eklem yapmaz? A)

Atlas

B) Os parietale

C) Os temporale KEMİKLER

Üç grup oluştururlar.

E) Axis Occipital kemik; parietal, sfenoid, temporal kemikler ve atlas ile eklem yapar. “Cranium” başlıklı şekile bakınız.

A)

Cellulae ethmoidales anteriores; meatus nasi medius’taki infundibulum ethmoidale’ye açılırlar.

•

C ellulae ethm oidales m ediae; m eatus nasi medius’taki bulla ethmoidalis’in üzerine açılırlar.

•

Cellulae ethmoidales posteriores; genellikle tek bir ağızla meatus nasi superior'a açılırlar. Canalis opticus’a ve n. opticus’a en yakın gruptur.

SİNÜS SPHENOIDALIS

Doğru cevap: E 35. Aşağıdaki bulunm az?

•

D) Ossphenoidale

kem iklerden

Os ethmoidale

C) Maxilla

Sfenoid kemik gövdesi içinde bulunan bir çift sinüstür. Üstten n. opticus, chiasma opticum ve hypophysis cerebri, yanlardan ise sinüs cavernosus ve a. carotis interna ile komşuluk yapar. Arkasında pons, aşağısında nazofarinks’in B) Ossphenoidaletavanı bulunur. Her bir tarafın sinüsü, kendi tarafındaki recessus sphenoethmoidalis’e açılır. D) Os occipitale hangisinde

sinüs

E) Os frontale

SİNÜS MAXILLARIS

SİNÜS FRONTALIS Frontal kemikte, arcus superciliaris’lerin arkasında bir çift boşluktur. Her bir sinüs, ductus frontonasalis denilen bir kanalla meatus nasi medius’taki recessus frontonasalis’e açılır.

Paranazal sinüslerin en büyüğüdür. Maksilla’ların gövdesi içinde piramit şeklinde boşluktur. Tabanı, burun boşluğunun dış duvarındadır. Tepesi, maksilla’nın zigomatik çıkıntısı içine uzanır. Tavanını, orbita’nın tabanı yapar. Alt duvarını, maksilla'nın processus alveolaris’i yapar. Bu nedenle, özellikle ilk iki molar dişin kökü sinüs içine uzanabilir. Sinüs maxillaris, meatus nasi medius'da bulunan bulla ethmoidalis’in altındaki hiatus semilunaris’e açılır.

CELLULAE ETHMOIDALES (SİNÜS ETHMOIDALES) Etmoid kemiğin labyrinthus ethmoidalis’inde bulunan küçük boşluklardır. Burun boşluğunun üst kısmı ile orbita arasında lokalizedirler. Her bir tarafta sayıları 3 ile 18 arasında değişir.

“Paranazal sinuslar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

Maxilla kemik

Frontal

kemik

Sphenoid kemik

Temporal kemik

Occipital kemik

Cranium

21

Frontal kemik

1. Sinüs frontalis

Lamina cribrosa (Ethmoid kemik)

3. Cellulae ethm oidales • a n te rio r Concha nasalis superior

• m ediae • p o s te rio r

Concha nasalis media

4. Sinüs maxillaris

Lamina perpendicularis" (Ethmoid kemik) Vomer

Septum nasi

Palatum durum

>Sinüs frontalis ve sinüs sphenoidalis yeni doğanda bulunmaz

Concha nasalis inferior Coronal

36. Canalis nervi hypoglossi hangi kemikte yer alır? A) Temporal B) Occipital C) Sphenoid D) Parietal E) Ethmoid

Canalis nervi hypoglossi; occipital kemikte, foramen magnum’un her iki yanında ve condylus occipitalis’in tabanında yer alır. Basis cranii in tern a ’da fossa cranii posterior’da bulunan oluşumlardan biridir. N. hypoglossus cranium’u bu kanaldan geçerek terk eder. “Canalis nervi hypoglossi” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

KEMİKLER

2. Sinüs sphenodalis

22

37. Aşağıdakilerden geçm ez?

hangisi

for.

m agnum ’dan

Bu delikten; >

A) A. vertebralis B) V. vertebralis

KEMİKLER

Medulla spinalis ile onu saran zarlar,

> A. vertebralis ve dalları (a. spinalis anterior ile a. spinalis posterior’lar),

C) A. spinalis anterior D) A. spinalis posterior

>

C1-3 spinal sinirlerin meningeal dalları ve

>

N. accessorius’un (XI nci kranyal sinir) spinal parçası geçer.

E) Medulla spinalis V. vertebralis; plexus verıosus vertebralis internus’un dallan, atlas’ın arcus posterior’unun üzerinden geçerek trigonum suboccpitale’ye gelir. Bu dallar burada birleşerek v. vertebralis’i oluştururlar. V. vertebralis, a. vertebralis g ib i for. m agnum ’dan geçmez. Bu ven, atlas ın for. transversarium’una yukarıdan girer. Diğer boyun omurlarının aynı deliklerinde aşağı doğru uzanır. Boyun kökünde v. brachiocephalica’nın başlangıç bölümüne açılır.

“Occipital kemik" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B 38.

Tuberculum pharyngeum hangi kemikte bulunur? A) Sphenoid B) Temporal C) Occipital

•

Foramen magnum; kafa iskeletindeki en büyük deliktir. Canalis vertebralis ile fossa cranii posterior’u bağlar. Medulla oblongata (bulbus) ile medulla spinalis arası sınırdır.

D) Frontal E) Os palatinum

•

Pareital, sfenoid, temporal kemikler ve atlas ile eklem yapar.

•

For. magnum’dan a. vertebralis’in dalları olan a. spinalis anterior ve a. spinalis posterior ile nervus accessorius'un spinal parçası da geçer.

• Vena vertebralis, foramen magnum’dan geçmez.

Incisura juguiaris

Clivus

Condylus occipitalis • Atlas ile eklem yapar (Art. atlantooccipitalis)

Foramen magnum •

a

. vertebralis cranium'a girer.

Occipital kemik

Tuberculum pharyngeum, os occipitale pars basilaris’inin alt yüzünde yer alan çıkıntıdır. Canlıda bu kabarıntıya raphe pharyngis ve lig. longitudinale anterius yapışır.

• •

OS OCCİPİTALE •

Foramen magnum; kafa iskeletindeki en büyük deliktir. Canalis vertebralis ile fossa cranii posterior’u bağlar. Medulla oblongata (bulbus) ile medulla spinalis arası sınırdır.

•

Canalis nervi hypoglossi’den, dilin motor siniri olan n. hypoglossus geçer. Canalis condylaris; condylus occipitalis’lerin arka sınd a bulunan bu ka naldan, sinüs sigm oideus’la suboksipital venöz pleksusu birleştiren v. emissaria condylaris geçer. Incisura jugularis; temporal kemikte yer alan aynı isimli çıkıntı ile birleşerek for. jugulare’yi oluşturur.

Doğru cevap: C

Bu delikten;

39. Aşağıdakilerden hangisi occipital kemiğe ait bir yapı değildir?

>

Medulla spinalis ile onu saran zarlar,

>

A. vertebralis ve dalları (a. spinalis anterior ile a. spinalis posterior’lar),

A) Canalis condylaris

B) For. caecum

>

C1-3 spinal sinirlerin meningeal dalları ve

C) Canalis nervi hypoglossi

D) For. magnum

>

N. accessorius’un (XI nci kranyal sinir) spinal parçası geçer. • •

•

Protuberentia occipitalis interna’ya, dura mater’in uzantısı olan falx cerebri tutunur. Crista occipitalis interna’ya, dura m ater'in u zantısıolan fa lx ce re b e lli tutunur. Sinüs occipitalis, bu kristanın üzerindedir. Cfivus; küçük bir bölümünü sfenoid kemik gövdesinin oluşturduğu bu düz alana, canlıda medulla oblongata (bulbus) ile pons oturur. Plexus venosus basilaris, clivus üzerindedir.

E) Incisura jugularis Foramen caecum; crista frontalis’in alt ucunda yer alan deliktir. Crista frontalis yukarıda, frontal kemiğin iç yüzündeki sulcus sinüs sagittalis superioris ile devam eder. Normalde bir çıkmaz şeklinde olan for. caecum, bazen bir delik şeklinde olabilir ve buradan bir ven geçer. İçinden geçen w . emisseria burun boşluğundan gelir ve sinüs sagittalis superior’a açılır. “Basis cranii interna” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

Ethmoid kemik Canalis Fissura orbitalis superior Fossa hypopysialis— Foramen Foramen spinosum Foramen ovale Foramen lacerum

Meatus acusticus internus For. jugulare Canalis nervi Foramen magnum

Fossa cerebellaris

Hiatus canalis nervi petrosi majoris

Basis cranii interna

40. Aşağıdakilerden hangisi ethmoid kemiğe ait bir yapı değildir?

OS ETHMOİDALE •

A) Cellulae ethmoidales anteriores B) Crista galli

•

C) Concha nasalis superior D) Concha nasalis inferior E) Processus uncinatus

•

Concha nasalis inferior • • •

Burun boşluğunun lateral duvarında yer alır. M axilla ve os lacrim ale ile b irlikte canalis nasolacrimalis’i oluşturur. Ductus nasolacrimalis, meatus nasi inferior’a açılır.

“Ethmoid kemik” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 41. Lamina cribrosa, aşağıdaki kemiklerden hangisine ait bir yapıdır? A) Os frontale B) Os sphenoidale C) Os zygomaticum D) Os ethmoidale E) Os palatinum

•

Lam ina p erp e n d icu la ris ; septum n a s i’nin üst parçasının büyük bölümünü oluşturur. Lamina cribrosa; cavitas nasi’nin çatısının büyük bölüm ünü yapar. Ü zerinde bulunan deliklerden (foramina cribrosa), olfaktor sinir uzantıları kafa içine geçer. Crista galli isimli çıkıntısına, falx cerebri tutunur. Bulbus olfactorius, crista galli’nin her iki tarafında, lamina cribrosa üzerinde oturur. L ab yrin thu s eth m o id alis; iki lam inalı olan bu parçanın, dış laminası orbita iç duvarının, iç laminası da burun boşluğunun dış duvarının yapısına katılır. İki lamina arasında etmoidal sinüsler bulunur. Burnun dış duvarındaki concha nasalis superior, concha nasalis media ve meatus nasi medius’taki processus uncinatus, labyrinthus ethmoidalis’in uzantılarıdır.

Doğru cevap: D 42. Aşağıdakilerden hangisi orbitaya açılan bir yapı değildir? A) For. ethmoidale posterius B) For. zygomaticoorbitale C) Canalis nasolacrimalis

D) Fissura orbitalis inferior E) For. rotundum

• Crista gali; lamina cribrosa'nın üzerindeki bu çıkıntıya falx cerebri tutunur.

1.

Labyrinthus ethmoidalis

2. Lamina cibrosa • Burun boşluğnun çatısının

Anterior fossa

For. ro tu n d u m ; fossa c ra n ii m e d ia ’yı, fossa pterygopalatina’ya bağlar. İçinden n. maxillaris geçer. •

ORBITA Tabanı önde, tepesi arkaya yönelmiş bir koni şeklindeki boşluktur. Orbita’nın kemik bölümünün dört duvarı vardır. •

•

•

Üst duvar: Orbita’nın üst bölümünün büyük bir kısmını ön tarafta os frontale’nin lamina orbitalis’i ve arka tarafta küçük bir alanı os sphenoidale’nin ala minor’ü oluşturur. Bu duvarın üst dış kısmında gl. lacrimalis’in oturacağı fossa glandulae lacrimalis bulunur. Dış duvar: Bu duvar, os zygomaticum, os frontale’nin bir kısmı ve os sphenoidale’nin ala major’unun facies orbitalis’i tarafından oluşturulur. Dış duvarı üst duvardan fissura orbitalis superior adı verilen bir yarık ayırır. Fissura orbitalis superior os sphenoidale’nin ala majör ve ala minör bölümleri arasındadır. Bir başka deyişle bu fissür os sphenoidale’ye ait bir yarıktır. Orbita’nın dış duvarını alt duvardan fissura orbitalis inferior ayırır. Ayrı ayrı kemiklerde bulunmaya fissura orbitalis inferior, ossphenoidale ve maxilla’nın birleşmesi ile oluşan bir yarıktır. Bu yarık arka iç tarafta fossa pterygopalatina ile arka dış tarafta ise fossa infratemporalis’e açılır. Alt duvar: O rbita’nın alt kısmının esas kısmını maxilla oluşturur. Burada arkadan öne doğru önce sulcus infraorbitalis sonra canalis infraorbitalis bulunur, infraorbital damar sinir paketinin bulunduğu

bu oluk ve kanal, daha sonra yüzde for. infraorbitale ile sonlanır. İç duvar: Orbitanın iç duvarını, önden arkaya doğru maxilla'nm proc. frontalis’i, os lacrimale, os ethmoidale’nin lamina orbitalis’i (lamina papyracea), os palatinum’un proc. orbitalis’i ve en arkada da os sphenoidale’nin gövdesinin bir kısmı oluşturur. Bunlardan lamina papyracea, orbita iç duvarının esas kısmını oluşturur. İç duvarın ön kısmında saccus lacrimalis’in oturacağı fossa sacci lacrimalis adı verilen bir çukur bulunur ve bu çukur aşağıya doğru devam ederek canalis nasolacrimalis ile devam eder, iç duvarda os ethm oidale ile os frontale arasındaki eklem yerinde içerisinde aynı isimli nörovasküler demetlerin geçtiği for. ethmoidale anterius ve for. ethmoidale posterius bulunur.

Orbita’ya toplam 10 adet delik, kanal ya da yarık açılır. Bunlar: 1. Canalis opticus (orbita ile fossa cranii media’yı bağlar) 2. Fissura orbitalis superior (orbita ile fossa cranii media’yı bağlar) 3. F issura o rb italis in fe rio r (o rb ita ile fossa infratemporalis ve fossa pterygopalatina’yı bağlar) 4. For. ethmoidale anterius (orbita ile burun boşluğunu ve cellula ethmoidales’i bağlar) 5. For. ethmoidale posterius (orbita ile burun boşluğunu ve cellula ethmoidales’i bağlar) 6. Sulcus / canalis infraorbitalis 7. Incisura supraorbitalis

r

"A Orbitanın; •

Üst duvarı başlıca frontal kemik,

• Alt duvarı maksilla, zigomatik kemik ve palatin kemik, •

Dış duvarı sfenoid ve zigomatik kemik,

•

İç duvarın en büyük bölümünü ethmoid kemik (lamina orbitalis) oluşturur.

Os palatinum

İÇ DUVAR l.Os sfenoidale

2.0s ethmoidale

3.0s lacrimale

4.Maxilla

Orbita

26

•

KEMİKLER

8. Incisura supratrochlearis 9. Canalis nasolacrimalis (orbita ile burun boşluğunu [meatus nasi inferior’u] bağlar) 10. For. zygomaticoorbitale

Doğru cevap:A

“Orbita” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E 43. Aşağıdaki ganglionlardan ovale’nin altında yerleşir?

G an glio n p te ry g o p a la tin u m ; fossa pterygopalatina'da, foramen rotundum’un önünde, n. maxillaris’in hemen altındadır. Topografik olarak n. maxillaris, fonksiyonel olarak n. facialis’le ilgilidir.

44. Foramen spinosum, hangi kemikte yer alır? hangisi,

A) Os palatinum B) Os parietale

foramen

C) Os frontale

A) Ganglion oticum

D) Os sphenoidale

B) Ganglion superius

E) Os temporale

C) Ganglion inferius D) Ganglion geniculi E) Ganglion pterygopalatinum G an gilio n o ticu m ; for. o v a le ’nin altınd a, n. mandibularis’in iç tarafında yer alır. Nuc. salivatorius inferior’dan gelen preganglionik parasempatik lifler, n. p etro sus m in ö r a ra c ılığ ıy la gangliona ulaşır. Gangliondan çıkan postganglionik parasempatik lifler, n. auriculotemporalis’in içinde gl. parotidea’ya gider.

Foram en spinosum ; fossa cranii m e d ia ’yı, fossa infratemporalis’e bağlar. Sfenoid kemiğin ala majör’u üzerinde bulunan bu delikten a. meningea media ile n. mandibularis’in meningeal dalı geçer. •

Sulcus arteriae meningeae mediae; parietal kemiğin iç yüzde görülen bu oluklar, a. meningea m edia’nın dallarına aittir. Bu dalların açılması, epidural hemorajilere neden olur.

“For. spinosum” başlıklı şekile bakınız. •

•

Ganglion superius ve ganglion inferius; IX ve X. kranial sinirlere ait duyu ganglionlarıdır. Kafa tabanında, n. glossopharyngeus ve n. vagus’un cranium’u terk ettikleri for jugulare’nin yakınında yer alırlar.

Doğru cevap: D 45. Sulcus caroticus hangi kemikte bulunur?

Ganglion geniculi; temporal kemikte, canalis nervi facialis içinde bulunan, n. facialis’in duyu ganglionudur.

For. spinosum

A) Temporal C) Sphenoid

B) Parietal D) Occipital E) Frontal

27

•

•

46. Aşağıdakilerden hangisi superior’dan geçer?

Fossa hypophysialis; sfenoid kemiğin korpusunun üst yüzünde yer alan bu çukurda canlıda hipofiz bezi bulunur. Bu çukur, önde tuberculum sellae, arkada ise dorsum sellae adı verilen tümsek yapılar tarafından sınırlanır. Bu üç yapıya birlikte sella turcica denir. Sulcus caroticus; sella turcica’nın her iki yanında bulunan bu oluktan, canlıda a. carotis interna geçer.

•

C analis opticus; küçük ka na tların iki kökü arasındadır. N. opticus ile a. ophthalmica geçer.

•

Fissura orbitalis superior; orbita’yı fossa cranii media’ya bağlar. Bu yarıktan n. oculomotorius, n. trochlearis ve n. abducens (göz kasları ile ilgili kranyal sinirlerdir), n. ophtalmicus (V1), v. ophthalmica superior geçer.

•

Foramen rotundum; fossa craniimedia’yı, fossa pterygopalatina’ya bağlar, içinden n. maxillaris geçer.

•

•

fissura

A) N. maxillaris B) N. mandibularis C) A. opthalmica D) N. opticus E) N. opthalmicus N. maxillaris; for. rotundum’dan, n. mandibularis ise for. ovale’den geçerek cranium’u terk eder. N. opticus ve a. ophthalmica ise canalis opticus’tan geçer. FİSS U R A O R BİTA LİS SU PER İO R ; O rb ita ’yı fossa cranii media’ya bağlar. Bu yarıktan n. oculomotorius, n. trochlearis ve n. abducens (göz kasları ile ilgili kranyal sinirlerdir), n. ophthalmicus’un (V1) dalları (n. frontalis, n. lacrimalis ve n. nasociliaris), v. ophthalmica superior geçer. N. abducens, n. oculom otorius, n. n aso ciliaris, n. opticus ve a. ophthalmica, aynı zamanda ANULUS TENDINEUS COMMUNIS (ZINN HALKASI)'ten geçen anatomik yapılardır.

Foramen ovale; fossa cranii m edia’yı, fossa infratemporalis’e bağlar. İçinden n. mandibularis geçer.

Doğru cevap: E

Foramen spinosum; fossa cranii media’yı, fossa infratemporalis’e bağlar. A. meningea media ile n. mandibularis’in meningeal dalı geçer.

47. Aşağıdakilerden hangisi çiğneme tutunduğu kemiklerden biridir?

“Sphenoid kemik” başlıklı şekile bakınız.

A) Os sphenoidale B) Os palatinum

Doğru cevap: C

orbitalis

KEMİKLER

OS SPHENOIDALE

C) Os occipitale D) Concha nasalis inferior E) Os frontale

r Ala minör

A. carotis interna

Canalis pterygoideus

Sphenoid kemik

kaslarının

28

KEMİKLER

Proc. p te ry g o id e u s , sfenoid kem ikte bulunan ve çiğnem e ka sla rınd an m. pterygoideus m ed ia lis ve lateralis’in tutunduğu çıkıntıdır. Aynı zamanda fossa pterygopalatina’nın arka duvarını yapar. “Sphenoid kemik” başlıklı şekile ve “Çiğneme kasları" başlıklı tabloya bakınız. Doğru cevap:A 48. Aşağıdakilerden hangisi foramen oluşturan kemiklerden biridir?

jugulare’yi

A) Maxilla B) Os frontale C) Os temporale D) Os ethmoidale E) Os palatinum •

Foramen jugulare; temporal ile oksipital kemik arasında kalan bu açıklıktan, önden-arkaya doğru; sinüs petrosus inferior, n. glossopharyngeus, n. vagus, n. accessorius ve sinüs sigmoideus (v. jugularis interna) geçer.

Doğru cevap: C

Ala minör

Crista sphenoidalis

Apertura sinüs sphenoidalis

Facies orbitalis Facies temporalis

Fissura orbitalis superior

Foramen rotundum C analis------pterygoideus

Lamina medialis

Önden görünüş

Lamina lateralis Fossa perygoidea

Sphenoid kemik

Proc. pterygoideus

29

Çiğneme kasları Başlama yeri

Sonlanma Yeri

Siniri

Yüzeyel parça: Arcus zygomaticus (2/3 önü) M. masseter

Derin parça:

ll İŞ N. alveolaris inferior (V3'in dalı) Mandibula

59. Canalis infraorbitalis hangi kemikte yer alır? B) Maxilla

C) Os sphenoidale

D) Os lacrimale E) Os palatinum

MAXILLA • •

• •

•

•

Mandibula hariç, tüm visserokranyum kemikleri ile eklem yapar. Ağız boşluğu, burun boşluğu, o rb ita, fossa in fra tem p oralis ve fossa p te ryg o p a la tin a ’nın duvarlarına katılır. Os nasale’lerle birlikte apertura piriform is’in sınırlarını yapar. Os palatinum’larla birlikte palatum durum (sert damak)’u oluşturur. Sert damağın % ön bölümünü iki ta ra f m aksilla’nın processus p alatinus’ları, % arka bölümünü ise palatin kemiklerin lamina horizontalis’leri yapar. Sulcus infraorbitalis ve canalis infraorbitalis; maksilla’nın lamina orbitalis’indedir. içinden v.a.n infraorbitalis geçer. Kanal, maksilla’nın ön yüzüne foramen infraorbitale isimli delik ile açılır. Sinüs m axillaris; P aranazal sin ü sle rin en büyüğüdür. Molar dişlerle komşuluk yapar. Duvarları çok ine olduğundan sinüsteki bir tümör, orbita tabanını iterek bulbus oculi’de yer değişikliğine neden olabilir. Molar dişlerin çekilmesi sırasında sinüsün tabanı hasar görebilir.

Karşıdan bakıldığında “L” harfine benzeyen bu kemiğin dikey (lamina perpendicularis) ve yatay laminaları (lamina horizontalis) bulunur. Os sphenoidale, os ethmoidale, concha nasalis inferior, vomer, maxilla ve karşı tarafın os palatinum ’u olmak üzere toplam 6 kemikle eklem yapar. Ağız boşluğunun tavanı ve burun boşluğunun tabanının yapısına katılır. Bununla birlikte orbita, fossa pterygopalatina ve fossa infratem poralis’in yapısına katılır. Lamina horizontalis: Her iki tarafın yatay laminaları ağız boşluğunun tavanını oluşturan sert damağın (palatum durum) arka %’lük kısmını oluştururlar. Bu bölüm önde maxilla’nın proc. palatinus’u ile eklem yapar. Her iki tarafın kemiklerinin arka kenarlarının iç uçları arkaya doğru bir çıkıntı oluşturacak şekilde bir araya gelirler. Bu çıkıntıya spina nasalis posterior denilir. Orta hattın üst yüzünde her iki taraf kemiğinin katılmasıyla oluşan crista nasalis’e vomer oturur. Lamina horizontalis’in ağız boşluğuna bakan yüzünde bir büyük ve genellikle iki küçük delik bulunur. Büyük deliğe for. palatinum majus, küçüklere ise foramina palatina minora denilir. Lam ina p erp e n d icu la ris : Burun boşluğunun yan duvarlarının arka bölümünü oluşturur. Üzerinde iki kemik sırt vardır. Üstteki, os ethmoidale’nin concha nasalis medius’u ile eklem yapar ve crista ethmoidalis adını alırken, alttaki, concha nasalis inferior ile eklem yapar ve crista conchalis adını alır. Lamina perpendicularis’in arka yüzünde bulunan sulcus pterygopalatinus kafa kemikleri birleştiğinde os sp h en o id ale’nin processus pterygo ide us’larının ön yüzünde bulunan aynı adlı olukla birleşerek canalis palatinus majus’u (canalis pterygopalatinus) oluşturur. Lamina perpendicularis’in üst yüzündeki çentiğe incisura sphenopalatina denir. Bu çentiğin ön çıkıntısına ise proc. orbitalis denir ve bu kısım orbita’nın iç ve alt duvarlarının yapısına katılır. Kafa kemikleri birleştirildiğinde burası corpus sphenoidale tarafından kapatılır ve for. sphenopalatinum oluşur. “Sert damak (Alttan görünüş)” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 61. Sutura lambdoidea hangi kemikler arasında yer alır? A) Frontal - parietal B) Sphenoid - temporal C) Parietal - temporal

Doğru cevap: B

D) Parietal - occipital 60. Spina nasalis posterior hangi kemikte bulunur? A) Concha nasalis inferior

B) Maxilla

C) Os ethmoidale

D) Os palatinum

E) Sphenoid - frontal Cranium’daki suturalar •

E) Os nasale Os p a la tin u m ’un lam ina h o riz o n ta lis ’inin arka tarafındaki çıkıntıya spina nasalis posterior denir. Burası sert damağın en arka kısmıdır.

•

Sutura coronalis; pariyetal kemiklerin ön kenarları ile frontal kemiğin arka kenarı arasındaki transvers sütür. Sutura sagittalis; iki pariyetal kemik arasındaki sagittal sütür.

KEMİKLER

A) Os zygomaticum

OS PALATİNUM

1

36

KEMİKLER

~\

Foramen incisivum Proc. palatinus maxillae Sutura palatina transversa

Sutura palatina mediana

Foramen palatinum majus i

Foramen palatinum minus

Fissura orbitalis inferior

Proc. pteygoideus lamina medialis

Proc. pyramidalis

Fossa pterygoidea

Chona Spina nasalis posterior

Proc. pterygoideus lamina lateralis Proc. pterygoideus'a ait açlık

Vomer

/ Foramen / ovale Canalis pterygoideus

Sert damak (Alttan görünüş)

• • •

Sutura lambdoidea; pariyetal kemiklerin arka kenarlarıile oksipitalkemik arasındaki sütür. Sutura squamosa; her iki yanda, pariyetal kemik ile temporal kemik arasındaki sütür. Sutura metopica (sutura frontalis persistens); fetal kranyumda, iki taraf frontal kemiği birleştiren sütürdür. Bu sütür, genellikle altıncı yaştan sonra görülmez. Ancak bazen kalıcı olabilir ve radyolojik incelemelerde kırık hattı sanılabilir.

Sutura coronalis ile sutura sagittalis’in kesişme noktasına bregma, sutura sagittalis ile sutura lambdoidea’nın kesişme noktasına da lambda adı verilir. Bregma, yenidoğandaki fonticulus anterior’un, lambda isefonticulus posterior’un yerine uyar.

Yenidoğanda temporal, parietal ve occipital kemikler arasında yer alan fonticulus posterolateralis’in kapanmasıyla oluşan anatomik noktaya asterion denir. Fonticulus anterolateralis, kafatasında frontal, sphenoid, temporal ve parietal kemiklerin arasında yer alır. Bu kemiklerin erişkinde "h ” harfi şeklindeki birleşim yerine pterion adı verlir. Pterion’un altında arteria meningea media’nın ön dalı ile beynin frontal ve temporal lobları arasındaki sulcus lateralis bulunur. Sutura coronalis ile sutura sagittalis'in kesişme noktasına bregma, sutura sagittalis ile sutura lam bdoidea’nın kesişme noktasına lambda denir. Bregma, yeni doğandaki fonticulus anterior’un, lambda ise fonticulus posterior’un yerine uyar.

“Cranium’daki suturalar” başlıklı şekile bakınız. Basion; foramen magnum’un ön kenarının orta noktasıdır. Doğru cevap: D “Pterion ve Asterion" başlıklı şekile bakınız. 62. Fonticulus posterolateralis’in kapanmasıyla oluşan anatomik noktaya ne ad verilir? A) Pterion C) Bregma

B) Asterion D) Lambda E) Basion

Doğru cevap: B

•

Sutura coronalis ile sutura sagittalis’in kesişme noktasına bregma, sutura sagittalis iie sutura lambdoidea’nın kesişme noktasına lambda denir.

•

Bregma, yeni doğandaki fonticulus anterior’un, lambda ise fonticulus posterior’un yerine uyar. 1. Fonticulus A n te rio r - Bregma

2. Fonticulus Posterior - Lambda

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- \

Pterion •

Frontal, sphenoid, temporal ve parietal kemiklerin birleştiği yere verilen isimdir.

• Altında a. meningea media’nın ön dalı ile beynin frontal ve temporal lobları arasındaki sulcus lateralis bulunur.

1.

2.

Fonticulus Anterolateralis - Pterion

Fonticulus Posterolateralis - Asterion

KEMİKLER

37

KEMİKLER

63. Aşağıdakilerden hangisi orbitanın medial duvarının yapısına katılmaz? A) Os ethmoidale

B) Os sphenoidale

C) Os lacrimale

D) Maxilla "Orbita’rım medial duvarı” başlıklı şekile bakınız.

E) Concha nasalis inferior

Doğru cevap: E

O rbita’nın duvarları •

•

•

•

palatin kemiğin processus orbitalis’i yapar. Duvarın en büyük bölüm ünü, orbita boşluğunu sinüs maxillaris’ten ayıran maksilla’nın facies orbitalis’i yapar.

Ü st d u v a r (p a rie s s u p e rio r); başlıca frontal kemiğin pars orbitalis’i yapar. Apekse yakın küçük bir bölümünü sfenoid kemiğin ala minor’u oluşturur. Bu duvar, orbita boşluğunu fossa cranii anterior’dan ayırır. Gl. lacrimalis, bu duvarın dış bölümündeki çukurda oturur. Dış duvar (paries lateralis); sfenoid kemiğin ala major’u ile zigomatik kemiğin proc. frontalis’i yapar. Orbita’nın en kalın duvarıdır. Fissura orbitalis inferior ile alt duvardan, fissura orbitalis superior ile üst duvardan ayrılır. İç duvar (paries m edialis); arkadan-öne doğru; corpus sphenoidale, etmoid kemiğin lamina orbitalis’i os lacrimale ve maksilla’nın proc. frontalis’i yapar. Duvarın en büyük bölümünü etmoid kemiğin lamina orbitalis’i oluşturur ( arkadan-öne doğru; SELaM olarak kodlanabilir). A lt duva r (paries in fe rio r); maksilla’nın facies orbitalis'i, zigomatik kemiğin facies orbitalis’i ve

64. Orbitayı fossa cranii m edia’ya bağlayan oluşum aşağıdakilerden hangisidir? A) Foramen caecum B) Canalis pterygoideus C) Fissura orbitalis inferior D) Foramen ethmoidale anterius E) Fissura orbitalis superior Fissura o rb italis superior; Orbita’yı fossa cranii media’ya bağlar. Bu yarıktan n. oculomotorius, n. trochlearis ve n. abducens (göz kasları ile ilgili kranyal sinirlerdir), n. ophtalmicus’un (V1) dalları (n. frontalis, n. lacrimalis ve n. nasociliaris) ve v. ophthalmica superior geçer. N. abducens, n. oculomotorius, n. nasociliaris, n. opticus ve a. ophthalmica, ANULUS TENDINEUS COM MUNIS (ZINN H A L K A S IJ’ten geçen anatom ik yapılardır. Doğru cevap: E

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------O rbitanın; •

Üst duvarı başlıca frontal kemik,

• A lt duvarı m aksilla, zigom atik kemik ve palatin kemik, •

Dış duvarı sfenoid ve zigom atik kemik,

•

İç duvarın en büyük bölümünü ethm oid kemik (lamina orbitalis) oluşturur.

Os palatinum

İÇ DUVAR l.O s sfenoidale

2.0s ethm oidale

3.0s lacrimale

4.M axilla

39

Aşağıdakilerden hangisi pterygoplatina’ya bağlar?

orbita’yı

fossa

66. Aşağıdakilerden hangisi burun duvarlarının yapısına katılmaz?

A) Canalis opticus

A) Os lacrimale

B) For. ovale

B) Os ethmoidale

C) For. rotundum

C) Maxilla

D) Fissura orbitalis superior

D) Os palatinum

E) Fissura orbitalis inferior

E) Os temporale

Orbita’ya açılan delik ve geçitler: 1. Canalis opticus (orbita ile fossa cranii media’yı bağlar) 2. Fissura orbitalis superior (orbita ile fossa cranii media’yı bağlar) 3. Fissura o rb ita lis in fe rio r (o rb ita ’yı fossa pterygopalatina’ya bağlar) 4. For. ethmoidale anterius (orbita ile burun boşluğunu ve cellula ethmoidales’i bağlar) 5. For. ethmoidale posterius (orbita ile burun boşluğunu ve cellula ethmoidales’i bağlar) 6. Sulcus / canalis infraorbitalis 7. Incisura supraorbitalis 8. Incisura supratrochlearis 9. Canalis nasolacrimalis (orbita ile burun boşluğunu [meatus nasi inferior’u] bağlar) 10. For. zygomaticoorbitale ‘‘O rb ita ’ya açılan delik ve g eç itle r” başlıklı şekile bakınız.

boşluğunun

KEMİKLER

65.

Burun boşluğunun duvarları Burun boşluğunun iç, dış, alt ve üst olmak üzere 4 duvarı vardır. Üst duvar; önden-arkaya doğru nazal, frontal, etmoid ve sfenoid kemik (NeFES olarak kodlanabilir). A lt duvar (sert damak); maksilla ve palatin kemiğin lamina horizontalis’i. İç duvar (septum nasi); başlıca etmoid kemiğin lamina perpendicularis’i, vomer ve cartilago septi nasi oluşturur. Dış duvar; etmoid kemiğin uzantıları olan concha nasalis superior ve media, bir visserokranyum kemiği olan concha nasalis inferior, maksilla'nın proc. frontalis’i, nazal kemik, lakrimal kemik, palatin kemiğin lamina perpendicularis’i ve sfenoid kemiğin proc. pterygoideus’unun lamina medialis’i yapar. Doğru cevap: E

Doğru cevap: E

Incisura frontalis For. supraorbitale For. ethmoidale posterior

For. ethmoidale anterius For. zygomaticoorbitale

Canalis opticus Os nasale

Fissura orbitalis superior'

Maxilla, proc. frontalis

Fissura orbitalis inferior

Sulcus infratemporalis

For. infraorbitale

40

67. Aşağıdakilerden hangisi duvarında bulunm az?

KEMİKLER

A) Os frontaie

cavitas

nasi’nin

üst

69. Aşağıdakilerden hangisi sp henoethm oidalis’e açılır?

B) Os sphenoidale

C) Os nasale

recessus

A) Sinüs frontalis

B) Sinüs maxillaris

D) Os ethmoidale E) Os palatinum

C) Sinüs sphenoidalis

Üst duvar; Arkadan öne doğru, corpus sphenoidale, os ethmoidale’nin lamina cribrosa’sı, os frontaie’nin pars nasalis’i ve os nasale oluşturur. Burada bulunan ve meatus nasi superior’un en arka kısmı olan recessus sphenoethmoidalis adı verilen çıkmaz, os sphenoidale ve os ethmoidale arasında bulunur.

D) Cellulae ethmoidales anteriores E) Cellulae ethmoidales posteriores

SİNÜS FRONTALİS Frontal kemikte, arcus superciliaris’lerin arkasında bir çift boşluktur. Her bir sinüs, ductus frontonasalis denilen bir kanalla meatus nasi m edius’taki recessus frontonasalis’e açılır.

CELLULAE ETHMOİDALES (SİNÜS ETHMOİDALES) Etmoid kemiğin labyrinthus ethmoidalis’inde bulunan küçük boşluklardır. Burun boşluğunun üst kısmı ile orbita arasında yer alırlar. Her bir tarafta sayıları 3 ile 18 arasında değişir. Üç grup oluştururlar. • • •

Cellulae ethmoidales anteriores; meatus nasi medius’taki infundibulum ethmoidale’ye açılırlar. C ellula e e thm oidales m ediae; m eatus nasi medius’taki bulla ethmoidalis’in üzerine açılırlar. Cellulae ethmoidales posteriores; genellikle tek bir ağızla meatus nasi superior’a açılırlar. Canalis opticus’a ve n. opticus’a en yakın gruptur.

SİNÜS SPHENOİDALİS Sfenoid kemik gövdesi içinde bulunan bir çift sinüstür. Üstten n. opticus, chiasma opticum ve hypophysis cerebri, yanlardan ise sinüs cavernosus ve a. carotis interna ile komşuluk yapar. Arkasında pons, aşağısında nazofarinks’in tavanı bulunur. Her bir tarafın sinüsü, kendi tarafındaki recessus sphenoethmoidalis’e açılır, 68. Aşağıdakilerden hangisi oluşumuna katılır?

septum

nasi’nin

A) Labyrinthus ethmoidalis B) Lamina cribrosa C) Lamina orbitalis D) Lamina perpendicularis E) Crista galli Septum nasi (burun bölmesi); Septum nasi kemik ve kıkırdak olmak üzere iki bölümden oluşur. Septum nasi osseum, os ethmoidale’nin lamina perpendicularis’i ve vomer tarafından oluşturulurken septum nasi cartilaginea, cartilago septi nasi tarafından oluşturulur. Burun bölmesi genellikle sol tarafa olmak üzere deviasyonlar gösterir. Septum deviasyonunun nedeni konjenital travmalara veya bölmeyi oluşturan kemiklerin büyüme farklılıklarına bağlanmaktadır. Septum deviasyonu concha nasalis medius’u dışa doğru itip meatus nasi medius’u daraltacak kadar büyük olduğu zamanlarda sinüzite zemin hazırlar. “Septum nasi’’ başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap:D

SİNÜS MAXILLARIS Paranazal sinüslerin en büyüğüdür. Maksilla’ların gövdesi içinde piramit şeklinde boşluktur. Tabanı, burun boşluğunun dış duyarındadır. Tepesi, maksilla’nın zigomatik çıkıntısı içine uzanır. Tavanını, orbita’nın tabanı yapar. Alt duvarını, maksilla'nın processus alveolaris’i yapar. Bu nedenle, özellikle ilk iki molar dişin kökü sinüs içine uzanabilir. Sinüs maxillaris, meatus nasi medius’da bulunan bulla ethmoidalis’in altındaki hiatus semilunaris’e açılır. “Burun boşluğunun lareral d u v a rı” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

41

Fossa cranii anterior

"N

Lamina cribrosa

Crista galli Sinüs sphenoidalis

Sinüs frontalis Os nasale

Fossa hypophysialis

Os ethmoidale,lamina perpendicularis

Crista sphenoidalis Vomer

C artilago--------------------septi nasi

Choana

C a rtila g o ----alaris majör, crus mediale

Cartilago septi nasi, proc. posterior

Crista nasalis

Os palatinum, lamina horizontalis

Canalis

Cavitas oris

Maxilla, proc. palatinus

Septum naşı

(2) Concha nasalis media Foramen sphenopalatinum • Fossa pterygopalatina'yı cavitas nasi'ye bağlar. • İçinden a. sphenopalatina (a. maxillaris'in dalı) geçer.

KEMİKLER

Os frontale ■

42

BASİS CRANİİ İNTERNA

70. Aşağıdakilerden hangisi fossa cranii anterior’da bulunur?

•

Fossa cranii anterior; Os frontale’nin pars orbitalis’i, ethmoid kemiğin lamina cribrosa’sı, crista galli ve for. caecum, arkada os sphenoidale’nin ala minor’ları tarafından sınırlanır. İçinde: - Crista galli - For. caecum - Lamina cribrosa bulunur.

•

Fossa cranii media; Önde os sphenoidale’nin ala minor’ları, arkada pars petrosa’nın ön yüzü ve dorsum sellae ile sınırlıdır. İçinde:

A) Fossa hypophysialis KEMİKLER

B) Lamina perpendicularis C) Lamina cribrosa D) For. lacerum E) For. rotundum Lamina perpendicularis; burun boşluğunda septum nasi’nin yapısına katılan etmoid kemiğin parçasıdır. Kafa tabanının iç yüzünde (basis cranii interna) derinliği önden arkaya doğru artan üç tane çukur bulunur; fossa cranii anterior, fossa cranii media ve fossa cranii posterior. •

•

•

-

Fossa cranii anterior; beynin frontal loblarının oturduğu ön çukurdur. Frontal kemik, etmoid kemiğin lamina cribrosa’sı ve sfenoid kemik gövdesinin ön bölümü ve küçük kanatları ile oluşturulur. Sfenoid kemiğin küçük kanatlarının arka kenarı ve sulcus prechiasm aticus’un ön kenarı ile fossa cranii m edia’dan ayrılır. Bulbus olfactorius ve tractus o lfa cto riu s bu çukurda yer alır. Fossa cranii anterior’da bulunan tek açıklık, bazen küçük bir emissaryan venin geçtiği foramen caecum’dur.

•

Fossa cranii media; hipofiz’in üzerinde bulunduğu fossa hypophysialis , nervus opticus’lar, chiasma opticum, ganglion trigeminale, sinüs cavernosus’lar ve petroz sinirleri içerir. Sfenoid kemiğin küçük kanatlarının arka kenarı iledorsum sellae arasındadır. Sfenoid kemiğin üzerindeki canalis opticus, fissura orbitalis superior, foramen rotundum, foramen ovale ve foramen spinosum bu fossada yer alır. Foramen lacerum; os temporale, os occipitale ve os sphenoidale arasında kalan ve fossa cranii media’da yer alan bir açıklıktır. Fossa cranii posterior; üç çukurun en derini ve en büyük olanıdır. Cerebellum ve beyin sapını içerir. Dorsum sellae, sfenoid kemik gövdesinin arka yüzü ve petroz kemiğin üst kenarı ile fossa cranii media’dan ayrılır. Arkada; oksipital kemiğin skuamoz parçası ile sınırlanır. Fossa cranii posterior’da bulunan açıklıklar; canalis nervi hypoglossi, foramen jugulare, foramen magnum ve porus acusticus internus’tur.

“Basis cranii interna” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap:C 71. Aşağıdakilerden hangisi fossa cranii media’da yer almaz? A) Porus acusticus internus B) Canalis opticus C) Fissura orbitalis superior D) For. rotundum E) For. ovale

Fossa hypophysialis Sulcus caroticus Canalis opticus For. lacerum Impressio trigeminalis Eminentia arcuata Apertura interna canalis carotici Canalis pterygoideus For. rotundum For. ovale For. spinosum bulunur.

Fossa cranii posterior; En büyük kranial fossa’dır. Önde os sphenoidale’nin dorsum sellae ve clivus’u ile pars petrosa’nın arka yüzü, arkada os occipitale’nin pars squamosa’sı, tarafından sınırlanır. İçinde: -

For. magnum For. jugulare Clivus Protuberentia occipitalis interna Fossa cerebralis Fossa cerebellaris Sulcus sinüs petrosi inferioris Sulcus sinüs sagittalis superior Sulcus sinüs occipitalis Sulcus sinüs transversus Porus acusticus internus Canalis nervi hypoglossi bulunur.

Doğru cevap: A 72.

Kraniyal sinirler ve kafatası dışına çıktıkları foramenler hangisinde vanlıs eşleştirilmiştir? A) N. opthlamicus-fissura orbitalis inferior B) N. hypoglossus-canalis nervi hypoglossi C) N. glossopharyngeus-for. jugulare

D) N.mandibularis-foramen ovale E) N. maxillaris-foramen rotundum Os sphenoidale’nin ala majör ve ala m inor’u asında y e r alan fissura orb italis s u p e rio r,o rb ita ’nın dış duvarını üst duvardan ayırır. Fossa cranii m edia’yı orbita’ya bağlayan bu yarıktann N. ophthalmicus (V1), ile birlikte n. oculomotorius, n. trochlearis, n. abducens ve v. opthalmica superior geçer. “N. ophthalmicus" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

Lamina cribrosa

-►N. o lfactorius

1 Canalis opticus

-► N. opticus, A. ophthalm ica

2 FOS

- > 3, 4, 6, V I, V. ophthalmica

3 For. rotu nd u m

- > V2

4 For. ovale

-► V3

5 For. spinosum

-► A. meningea m edia

6 M eatus acusticusinternus 7 For. jugulare

-

►

7,8

-► 9 ,1 0 ,1 1 ve

BASIS CRANIIINTERNA

V. jugularis interna 8 Canalis nervi hypoglossi

- ►

12

KEMİKLER

43

44

KEMİKLER

73.

Aşağıdakilerden hangisi basis cranii externa’dan görülm ez?

For. palatin u m m ajus; os p a la tin u m 'u n lamina horizontalis’in ağız boşluğuna bakan yüzünde yer alır.

A)

Fossa mandibularis; temporal kemikteki tuberculum a rtic u la re ’nin arkasında kalan çukur sahadır. Kafa bölgesindeki tek hareketli eklem caput mandibula ile os temporale’nin fossa mandibularis’i arasında oluşur.

Fissura orbitalis superior

B) Fissura orbitalis inferior C) Canalis condylaris D) For. palatinum majus E) Fossa mandibularis

“Basis cranii externa” başlıklı şekile bakınız.

Fissura orbitalis inferior; orbita’nındışduvarınıaltduvardan ayırır. Os sphenoidale ve maxilla’nın birleşmesi ile oluşan bir yarıktır. Bu yarık arka iç tarafta fossa pterygopalatina ile arka dış tarafta ise fossa infratemporalis’e açılır.

Doğru cevap: A

Canalis condylaris; occipital kemiğin ait yüzündeki condylus occipitalis’in hemen arkasındaki çukurda yer alır.

Sutura palatina mediarıa

Foramen incisivum

Proc. palatinus

Sutura palatina transversa

,

Proc. zygomaticus

Os palatinum

ı Maxilla Choana Os zygomaticus facies temporalis

Foramen palatinum majör

Fissura orbitalis inferior Foramen palatinum minus

Flamulus pterygoideus

Vomer Lamin, Processus medialis pterygoideus Lamina lateralis Canalis palatovaginalis

Arcus zygomaticus

Os temporale Tuberculum pharyngeum

Foramen ovale Foramen spinosum Foramen lacerum Fissura petrotympanica Canalis caroticca Foramen jugulare Foramen stylomastoideum

Fossa mandibularis Proc. styloideus Condylus occipitalis Proc. mastoideus Incisura mastoidea

Canalis nervi hypoglossi

Canalis condylaris

Os parietale

Linea nuchalis inferior

Crista occipitalis externa

Linea nuchalis superior Protuberantia ocipitalis externa

Linea nuchalis suprema

Basis cranii externa

45

74. Aşağıdakilerden hangisi fossa infratem poralis’i sınırlayan yapılardan biri d e ğ ild ir?

eder. Fossa infratemporalis, sfenoid kemiğin ala major'u üzerindeki foram en ovale ve foram en spinosum aracılığıyla fossa cranii media ile bağlantılıdır.

B) Proc. frontalis C) Lamina lateralis processus pterygoidei

“Fossa infratemporalis” başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: B

D) Ramus mandibula E) Ala majör ossis sphenoidalis Fossa infratemporalis; arcuszygomaticus’un aşağısında, ramus mandibula’nın derininde, mandibula ile pharynx arasında yer alır. Sınırlarını önde maxilla’nın arka yüzü, arkada processus styloideus ve processus mastoideus, medialde sfenoid kemiğin processus pterygoideus’unun lamina lateralis’i, lateralde ramus mandibulae, yukarıda sfenoid kemiğin ala major’unun alt yüzü ve aşağıda ise m. pterygoideus medialis'in mandibula’ya tutunduğu yer oluşturur. Fossa infratemporalis’i aşağıdan çevreleyen bir kemik yapı yoktur ve bu açık bölüm vasıtasıyla spatium parapharyngeum ’a bağlanır. Angulus mandibulae’den geçen horizontal düzlem fossa infratem poralis’in alt sınırını belirler. Medial ve anterior duvarlar aşağıda birbirleriyle birleşirken, yukarıda bu duvarlar arasında bulunan fissura pterygomaxillaris, fossa infratemporalis’i fossa pterygopalatina’ya bağlar. Fissura pterygomaxillaris yukarıda fossa infratemporalis’in tavanını ve ön duvarını birbirinden ayıran fissura orbitalis inferior ile devam

75. Aşağıdakilerden hangisi fossa infratem poralis’e açılır? A) For. stylomastoideum B) For. spinosum C) For. rotundum D) Canalis condylaris E) For. magnum Fossa infratem poralis Bu fossa; arcus zygomaticus’un altında kalan açıklık ile fossa temporalis’e, fissura pterygomaxillaris ile de fossa pterygopalatina’ya bağlanır. Fissura pterygomaxillaris, m a k s illa ’nın arkası ile sfenoid kem iğin processus pterygoideus’u arasında kalan bir yarıktır. A. maxillaris, bu yarık aracılığıyla fossa infratem poralis’ten fossa pterygopalatina’ya geçer.

----------------------------------------------------------------------------------- «v • Fossa infratemporalis; for. ovale ve for. spinosum ile fossa cranii media’ya bağlanır. For. mandibulae’de bu fossada yer alır.

Fossa temporalis İçinde bulunan yapılar: • M. temporalis • A. v. temporalis superficialis • N. auriculotemporalis

(En önemlisi a. meningea media) 2. N. mandibularis ve dalları > N. lingualis > N. alveolaris inferior > N. auriculotemporalis 3. Chorda tympani (N. facialis'in dalı) 4. Ggl. oticum (9'un parasempatik ggl'u)

Fossa in fra te m p o ra lis

Arcus zygomaticus'un aşağısında, ramus mandibula'nın derininde, mandibula ile pharynx arasında yer alır.

KEMİKLER

A) Proc. styloideus

46

KEMİKLER

Maxilla

Proc. pterygoideus (lamina lateralis) M. tensor ve levator veli palatini

A

Temporal kemik Sphenoid kemik

Pharynx

Ramus mandibulae

Fossa ınfratemporalis

Fossa infratem poralis; foram en ovale ve foram en spinosum ile fossa cranii media’ya bağlanır. Foramen mandibulae’de bu fossa’dadır.

Fossa infratemporalis; arcus zygomaticus’un aşağısında, ramus mandibula’nın derininde, mandibula ile pharynx arasında yer alır.

Sınırları

Fossa infratemporalis’te bulunan yapılar; •

Önde; maksilla’nın arka yüzü Arkada; processus styloideus

•

Dışta; ramus mandibulae

• •

İçte; sfenoid kemiğin processus pterygoideus'unun lamina lateralis’i Yukarıda; sfenoid kemiğin ala major’unun infratemporal yüzü ve kısmen temporal kemiğin pars squamosa’sı A şağıda; m. p te ryg o id e u s m e d ia lis ’in angulus mandibulae’niniç yüzündeki insersiyo yerinin yakınıdır.

• •

M usculus tem poralis’in alt bölümü, m usculus pterygoideus lateralis, musculus pterygoideus medialis, A. m axiliaris ve dalları (en önem lisi arteria meningea media), Plexus venosus pterygoideus, N. mandibularis ve dalları (nervus lingualis, nervus alveolaris inferior, nervus auriculotemporalis), Chorda tympani, ve Ganglion oticum

“Fossa infratem poralis’te bulunan yapılar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

Doğru cevap: B 77. 76. Aşağıdakilerden hangisi fossa infratem poralis’de ver almaz?

Aşağıdakilerden hangisi fossa pterygopalatina’ya açılmaz? A) Foramen rotundum

A) N. maxillaris

B) Fissura pterygomaxillaris

B) A. maxillaris

C) Fissura orbitalis superior

C) N. mandibularis

D) Foramen sphenopalatinum

D) Chorda tympani

E) Fissura orbitalis inferior

E) Ganglion oticum N. maxillaris; for. rotundum’dan geçerek cranium’u terk eder ve fossa pterygopalatina’ya gelir. Fossa infratemporalis’te yer almaz.

Fissura orbitalis superior; orbita ile fossa cranii media’yı birleştiren açıklıktır.

47

VEN Plexus pterygoideus KEMİKLER

ARTER A. maxillaris

KAS ve LİGAMENT

SİNİR

M. pterygoideus lateralis

• N. mandibularis • Chorda tympani • N. petrosus minör

Lig. sphenomandibulare M. pterygoideus medialis

Fossa infratemporalis’te bulunan yapılar

FOSSA PTERYGOPALATINA • • •

O rbita apeksinin altında küçük, piram idal bir boşluktur. Fissura orbitalis inferior ile fi ssura pterygomaxillaris’in kesişim yerindedir. Sfenoid kemiğin proc. pterygoideus’u ile maksilla arasındadır.

Fossa pterygopalatina; • • • • •

For. rotundum aracılığıyla fossa oramı media, For. sphenopalatinum aracılığıyla cavıtas nasi, For. palatinum majus ve minora’lar aracılığıyla ağız boşluğu, Fissura orbitalis inferior aracılığıyla orbita, Fissura p te ryg o m a xilla ris a ra cılığ ıyla fossa infratemporalis ile bağlantılıdır.

İçinde bulunan anatomik yapılar • •

• •

N. maxillaris, buraya for. rotundum’dan geçerek gelir. A. maxillaris’in son bölümü; bu arter hem fossa infratemporalis’te, hem de fossa pterygopalatina’da bulunur. Fissura pterygomaxillaris’ten geçerek fossa ptergopaltina’ya gelir. Ggl. pterygopalatinum; n. facialis’le ilgili parasempatik gangliyondur. Hedef organı gl. lacrimalis’tir. N. canalis pterygoidei (Vidian siniri)

“Fossa pterygopalatina’ya açıları delik ve geçitler” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

78. Fossa pterygopalatina’yı cavitas nasi’ye bağlayan geçitin adı nedir? A) For. ovale C) For. sphenopalatinum

B) For. rotundum D) For. spinosum

E) Fissura orbitalis superior Fossa pterygopalatina; for. sphenopalatinum aracılığıyla cavitas nasi ile bağlantılıdır. For. sphenopalatinuma’dan a. m axillaris’in dalı olan a. sphenopalatina geçer. A. sphenopalatin, burun boşluğunu besleyen ana arterdir. “For. sphenopalatinum” ve “Fossapterygopalatina’nın önemli bağlantıları” başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: C 79. Canalis pterygopalatinus’u oluşturur?

hangi

kemikler

A) Os sphenoidale-os palatinum B) Os palatinum- maxilla C) Os ethmoidale-os sphenoidale D) Os lacrimale-os palatinum E) Os ethmoidale-concha nasaiis inferior Canalis pterygopalatinus’u (canalis palatinus majör), önden palatin kemiğin lamina perpendicularis’inin arka yüzündeki sulcus pterygopalatinus, sfenoid kemiğin proc. pterygoideus'unun ön yüzündeki aynı isimli olukla birleşerek beraber yaparlar. Bu kanal fossa pterygopalatina’yı aşağıda ağız boşluğuna bağlar. İçerisinden n. m axillaris’in n. palatinus majör ve minör dalları ile a. maxillaris’in a. paiatina descendens dalı geçerek damağa ulaşır. “Canalis pterygopalatinus (canalis palatinus majör)” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

48

KEMİKLER

Foramen sphenopalatinum burun boşluğu

Foramen rotundum (Fossa cranli media)

Fissura orbitalis infeior (orbita tabanı) Canalis pterygoideus (Fossa cranii media)

Fissura pterygomaxillaris (Fossa infratemporalis)

w Canalis palatovaginalis (nasopharynx) Canalis palatinus (Ağız boşluğu tavanı, sert damak)

49

•

For. rotundum ile fossa cranii media,

•

Fissura orbitalis inferior ile orbita,

•

For. sphenopalatinum ile cavitas nasi arasındadır.

Anterior

Lateral-

Medial

ORBİTA

Posterior

FOSSA INFRATEMPORAUS

Fissura o rb ita lis in fe rio r

A. maxillaris

CAVİTAS NAŞI

sphenopalatina

For. For. sphenopalatinum

FOSSA CRANİİ MEDİA Fossa pterygopalatina’nın önemli bağlantıları

Palatin kemik

Canalis palatinus majör

Canalis pterygopalatinus (canalis palatinus majör)

KEMİKLER

Fossa pterygopalatina’nın önemli bağlantıları;

50

Aşağıdakilerden hangisi fossa oluşturan kem iklerden biri d e ğ ild ir?

KEMİKLER

80.

A)

s sphenoidale

B)

s frontale

Klinik olarak çok önemli olan bu noktanın altında, a. meningea media’nın ön dalı ile, beynin frontal ve temporal lobları arasındaki sulcus lateralis bulunur. Neurocranium’un yan duvarının en ince bölümü, pterion noktasında pariyetal kemiğin önalt köşesinin sfenoid kemiğin ala major’u ile birleştiği yerdir. Buraya gelen travmalarda arter yaralanabilir ve epidural hemorajilere neden olabilir.

te m p ora lis’i

C) Os occipitale D)

s temporale

E) Os parietale “Fossa temporalis” başlıklı şekile bakınız. Fossa temporalis; yukarıda linea temporalis superior ile aşağıda arcus zygomaticus arasında kalan şakak çukurudur.

Doğru cevap: C 81. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) Scapula.........................Proc. coracoideus B) Hum erus...................... Incisura ulnaris

İçinde bulunan anatom ik yapılar •

M. temporalis

•

N. facialis'in temporal dalları

•

N. zygomaticotemporalis

•

A.v. temporalis superficialis ve a v. temporalis media

•

N. auriculotemporalis

•

Pterion; sfenoid’in büyük kanadı ile temporal. frontal ve pariyetal kemiklerin bir araya gelerek. “H” harfi şeklinde bir görünüm oluşturdukları noktadır.

C) U ln a .............................. Proc. styloideus D) Femur............................ Linea aspera E) Fibula........................... Malleolus lateralis Incisura ulnaris, radius’un distal ucun iç tarafında bulunur, ulna’nm circumferentia articularis’i ile eklem yapar. •

• •

•

S ca pu la'nın processus coracoideus denilen çıkıntısına; m. pectoralis m inör, m. coracobrachialis ve m. biceps brachii’nin caput breve’si tutunur. Proc. styloideus ulnae, ulna’nın distal ucunun iç tarafında bulunur. Femur gövdesinin arka yüzünde kemiği boylu boyunca kat eden ve linea asperae denilen kalın bir kemik sırt bulunur. Fibula’nın alt ucuna malleolus lateralis denir.

Doğru cevap: B

82. Aşağıdaki anatomik oluşum ve bulunduğu kemik eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? Oluşum ......................... Kemik A) Teğmen tympani...............os temporale B) For. ovale......................... os sphenoidale C) For. mentale..................... Mandibula D) Canalis infraorbitalis....... Maxilla E) Proc. styloideus................Os sphenoidale Proc. styloideus\ os temporale’nin alt yüzünde fossa jugularis’in arka dış tarafında belirgin ve yaklaşık 2,5 cm uzunluğunda bir çıkıntıdır. Bu çıkıntıdan başlayan iki ligament ve üç kasa birlikte “Riolan kas demeti" denilir. Bunlar lig. stylomandibulare, lig. sphenomandibulare, m. styloglossus, m. stylopharyngeus ve m. stylohyoideus tur Proc. styloideus ile proc. mastoideus arasında bulunan deliğe for. stylomastoideum denilir. Bu delik meatus acusticus internus’un dip kısmından başlayan canalis facialis’in (Fallop kanalı) dış ağzıdır ve canlıda n. facialis (VII) geçer

•

F o ra m e n la c e ru m (TOS = Tem poral+O ksipi tal+S fenoid); Hiç bir büyük anatom ik oluşum bu deliktengeçmez. Canalis caroticus’un ağzı, deliğin arka-dış tarafındadır. Kanaldan çıkan a. carotis interna, deliği üst-içten çaprazlar ve sulcus caroticus’a girer. N. petrosus majör ve n. petrosus profundus deliğin çatısında birleşerek n. canalis pterygoidei’yi (Vidian siniri) oluşturur. Bu sinir, foramen lacerum’un ön tarafında yer alan canalis pterygoideus’a (Vidian kanalı) girer. Deliğin hemen arka-dış tarafında ganglion trigeminale oturur.

Doğru cevap: E

83. Aşağıdaki anatomik yapı ve içinden geçtiği delik/ kanal eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? Oluşum ...............................Delik/kanal A) N. mandibularis....................for. rotundum B) A. ophthalmica.....................canalis opticus C) V. jugularis interna.............. for. jugulare

OS TEMPORALE • • • •

• •

•

• •

Fossa m an d ib u laris; caput m andibulae ile temporomandibüler eklemi oluşturur. Fissura petrotympanica; chorda tympani, orta kulak boşluğunu bu yarıktan geçerek terk eder. Canalis caroticus; foramen jugulare’nin hemen ön tarafındadır. İçinden a. carotis interna geçer. Impressio trigeminalis; petroz apeksin ön yüzünde bulunan bu iz, ganglion trigeminale (Gasserian ganglionu, ganglion se m ilu n a re )’ye aittir. N. trigeminus’un (V. kranyal sinir) duyu ganglionudur. Teğmen tympani; bu ince kemik lamel, cavitas tympani’nin çatısını yapar. Meatus acusticus internus; iç kulağı fossa cranii posterior’a bağlar. Başlangıcına porus acusticus internus denir. Meatus acusticus internus’tan; n. facialis, n. intermedius (n. facialis’in duyu kökü), n. vestibulocochlearis ve a.v. labyrinthi geçer. Ganglion vestibulare, meatus’un dibinde lokalizedir. Canalis nervi facialis; içinde n. facialis ve ganglionu (ganglion geniculi) bulunur. Kanal içinde üç tane dal (Ganglion geniculi hizasında kanalı terk eden n. petrosus majör, n. stapedius ve chorda tympani) verir. Foramen stylomastoideum; n. facialis kafatasını buradan terk eder. Foramen jugulare (TO = Temporal+Oksipital); tem poralile oksipita Ikemik arasında kalan bu açıklıktan, n. glossopharyngeus, n. vagus, n. accessorius ve sinüs sigmoideus (v. jugularis interna) geçer.

D) N. alveolaris inferior............ canalis mandibulae E) Porus acusticus internus.... n. facialis N. mandibularis, cranium’u sfenoid kemiğin ala majör’u üzerinde yer alan for. ovale’den geçerek terk eder. For. ovale, fossa cranii mediae’yı fossa infratemporalis’e bağlar. “Basis cranii interna” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A 84. Aşağıdaki kas ve tutunduğu eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

kemik

K a s ........................... .... Kemik A) M. rectus fem oris..... .... coxae B) M. pectoralis m in ör... .... scapula C) M. biceps brachii...... .... humerus D) M. triceps brachii....... .... ulna E) M. brachioradialis...... .... radius M. biceps brachii’nin humerus’a tutunması yoktur. M. BİCEPS BRACHII Önkola hızlı ve kuvvetli supinasyon yaptıran kastır. Ek olarak fleksiyon da yaptırır. Kısa başı kola fleksiyon da yaptırır. (Hem kola hem önkola fleksiyon yaptıran kastır) iki başlıdır. Kısa başı (caput breve)processuscoracoideus’tan, uzun başı tuberculum supraglenoidale’den başlar. Uzun başının tendonu, sulcus intertubercularis’te seyreder ve omuz ekleminin içinden geçer. Kasın esas tendonu, radius’taki tuberositas radii’ye tutunur. Aponöroz yapısındaki diğer tendonu (aponeurosis bicipitalis, lacertus fibrosus) ise, fascia antebrachii’ye karışır. Aponeurosis bicipitalis’in yüzeyinden v. mediana cubiti, derininden ise a. brachialis ile n. medianus geçer.

KEMİKLER

52

M. TRICEPS BRACHII

85. Aşağıdaki anatomik oluşum ve komşu olduğu kemik eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

Önkolun esas ekstensör kasıdır. N. radialis tarafından uyarılır.

Anatomik oluşum ...........Kemik A) N. ulnaris........................ humerus

Üç başlı bir kastır. Caput longum’u, tuberculum infraglenoidale’den başlar. Üç başın ortak sonuç tendonu, ulna’daki olecranon’a tutunur.

B) N. fibularis communis .... fibula C) A. tibialis posterior..........tibia D) A. carotis interna............os sphenoidale E) N. medianus................... radius

M. BRACHIORADIALIS Humerus’un lateral epikondilinden başlar, radius’un distal ucunda (proc. styloideus) sonlanır.

•

M. QUADRICEPS FEMORIS M. vastus lateralis, m. vastus m edialis, m. vastus intermedius ve m. rectus femoris denilen dört parçası vardır. Kasın sonuç tendonu (ligamentum patellae), tuberositas tibiae’ye tutunur. Patella, butendon içindedir. Bacağın esas ekstansor kasıdır. M. rectus femoris parçası, spina iliaca anterior in fe rio r’dan başlayıp kalça eklemini ön yüzünden çaprazladığı için uyluğa fleksiyon da yaptırır.

•

•

M. PECTORALIS MİNÖR 2-5. kostalardan başlar, proc. coracoideus’ta (scapula) sonlanır. Doğru cevap: C

•

Sulcus nervi ulnaris; humerus'ta, epicondylus medialis’in arkasındaki bu oluktan, canlıda n. ulnaris geçer. Tibia’nın alt ucunun iç tarafından aşağı doğru uzanan kalın çıkıntıya malleolus medialis denir. Malleolus medialis’in arkasından; tendo calcaneus (Achilles tendonu) hariç, bacak arkasındaki tüm kasların tendonları ve nörovasküler (a.tibialis posterior ve n. tibialis) yapılar geçer. Sulcus caroticus; sfenoid kemik gövdesinin her iki yanında yer alan bu olukta, fossa cranii media’da a. carotis interna seyreder. N. fib u laris (peroneus) com m unis; collum fibulae’nin dış tarafında, m. fibularis (peroneus) longus içinde iki uç dalına ayrılır. F ib u la ’nın proksimalindeki kırıklarda (caput, collum), n. fibularis communis yaralanabilir.

Doğru cevap: E

53

Aşağıdaki kemik ve sınırlarına katıldığı anatomik bölge eşleştirmelerinden hangisi doğrudur? Kemik........................... Anatomik bölge A) Hum erus...................... fossa axillaris B) Radius.......................... canalis carpi C) Clavicula...................... trigonum occipitale D) Fibula............................fossa poplitea E) Coxae............................trigonum femorale •

•

•

•

Fossa axillaris, toraksın lateral duvarı ile kolun üst kısmının iç yüzü arasında yer alan ve dört duvarlı, tepesi yukarıda, tabanı aşağıda piramit şeklinde bir yapıdır. Dış duvarı; Hum erus, m usculus coracobrachialis ve musculus biceps brachii’nin kısa başı tarafından oluşturulur. Retinaculum musculorum flexorum (RMF); lateralde os scaphoideum ve os trapezium’a, medialde ise os pisiforme ve os hamatum’a tutunur. RMF ile karpal kemikler arasındaki kanala, canalis carpi (Karpal Tünel) denir. Boyun arka üçgenlerinden trigonum occipitale’nin sınırlarını önde m. sternocleidomastoideus, arkada m. trapezius ve aşağıda m. omohyoideus’un venter inferior’u oluşturur. Üçgenin döşemesinde m. splenius capitis, m. levator scapulae ve skalen kaslar bulunur. Fossa poplitea’nın sınırları:

Yenidoğanda temporal, parietal ve occipital kemikler arasında yer alan fonticulus posterolateralis’in kapanmasıyla oluşan anatomik noktaya asterion denir. Fonticulus anterolateralis, kafatasında frontal, sphenoid, temporal ve parietal kemiklerin arasında yer alır. Bu kemiklerin erişkinde "h” harfi şeklindeki birleşim yerine pterion adı verilir. Pterion’un altında arteria meningea media’nın ön dalı ile beynin frontal ve temporal lobları arasındaki sulcus lateralis bulunur. “Pterion ve Asterion" başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: A 88.

Tipik bir vertebra’ya ait oluşumlar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?

>

Ön-dışta; m. vastus medialis Arkada; yukarıda m. adductor longus, aşağıda m. adductor magnus

>

Ön-içte; m. adductor longus ve magnus ile m. vastus medialis arasında uzanan aponöroz ve m. sartorius

B) I. II, V

C) I, II, III

D) II, III, V E) III, IV, V

> Aşağıda - dışta; m. gastrocnemius’un caput laterale’si ve m. plantaris

>

Proc. articularis superior

A) 1,111, IV

> Aşağıda - içte; m. gastrocnem ius’un caput mediale’si

Trigonum femorale'nin sınırları:

For. spinosum

IV. For. vertebrale

> Yukarıda - dışta; m. biceps femoris

•

II.

V.

•

Ön duvarı (döşem esi); fe m u r’un popliteal yüzü, ligamentum popliteum obliquum ve m. popliteus

Canalis musculotubarius

III. Proc. transversus

> Yukarıda - içte; m. semimembranosus ve m. semitendinosus

>

I.

•

Canalis musculotubarius; temporal kemikte, pars petrosa’nın alt yüzü ile ön yüzünün birleştiği yerde, canalis caroticus’un dış ve ön tarafında bulunan ve orta kulağa bağlanan bir kanaldır, ince bir kemik lamel ile (septum canalis m usculotubarii) ikiye ayrılmıştır. Üstteki bölüme semicanalis musculi tensoris tympani (Canlıda burada m. tensor tympani bulunur), alttakine ise semicanalis tubae auditivae (Canlıda burada tubae auditiva (östaki borusu) bulunur) denir. For. spinosum , sfenoid kem iğin ala m a jo r’u üzerinde yer alır.

“Vertebra” başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: E 89. For. ischiadicum minus’tan geçen oluşumlar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? I.

M. piriformis

Doğru cevap: A

II.

N. pudendus

87.

IV. N. ischiadicus

III. M. obturatorius internus Fonticulus posterolateralis’i sınırlayan kemikler hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? I. II.

V.

A. pudenda interna

Os temporale

A) I, III, IV

B) I, II, V

Os frontale

C) I, II, III

D) II, III, V E) III, IV, V

III. Os parietale IV. Os occipitale V.

M. p irifo rm is ve n. ischiadicus, for. ischiadcum majus’tan geçer.

Os sphenoidale

A) I, III, IV

B) I, II, V

C) I, II, III

D) II, III, V E) III, IV, V

“For. ischiadicum majus ve For. ischiadicum minus’tan geçen yapılar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

KEMİKLER

86.

54

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Pterion

KEMİKLER

• Frontal, sphenoid, temporal ve parietal kemiklerin birleştiği yere verilen isimdir. • Altında a. meningea media’nın ön dalı ile beynin frontal ve temporal lobları arasındaki sulcus lateralis bulunur.

2.

Fonticulus Posterolateralis - Asterion

• Atlas dışında genel olarak vertebraların bir corpus’u ve bir arcus’u vardır. Arcus, pedikül ve lamina’dan oluşur. • Corpus ve arcus tarafından çevrelenen deliğe foramen vertebrale denir. Vertebralar üst üste sıralandıklarında bu delikler canalis vertebralis’i oluşturur.

Superior

55

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------• Tipik bir vertebranın arcus’u üzerinde 7 tane çıkıntı vardır.

Foramen intervertebrale

• Spinal sinirin kanalı terk ettiği yer

Foramen ischiadicum majus • Pelvis'i gluteal bölgeye bağlar • İçinden geçen yapılar > M . piriformis > N. ischiadicus > N. pudendus, A.v. pudenda interna > N. gluteus superior > N. gluteus inferior > N. cutaneus fem oris posterior

Foramen ischiadicum minus • Gluteal bölgeyi perineum 'a bağlar • İçinden geçen yapılar > M . obturatorius internus > N. pudendus, A.v. pudenda interna

KEMİKLER

• Columna vertebralis’i oluşturan ilk 24 omur hareketli (presakral vertebralar), sonraki 9 vertebra hareketsizdir. Hareketli omur gövdeleri arasında discus intervertebralis bulunur.

56

Spina iliaca anterior superior’a tutunan oluşumlar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?

KEMİKLER

90.

I.

Lig. inguinale

II.

Lig. lacunare

91.

Ethmoid kemiğe ait oluşumlar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? i.

Lamina cribrosa

II.

Crista galli

III. M. sartorius

III. Labyrinthus ethmoidalis

IV. M. tensor fasciae latae

IV. Labyrinthus membranaceus

V.

V.

M. rectus femoris

Processus pterygoideus

A) I, III, IV

A) I, III, IV

B) I, II, V

B) I, II, V

C) I, II, III

C) I, II, III

D) II, III, V

D) II, III, V

E) III, IV, V

E) III, IV, V

• •

M. rectus femoris, spina iliaca anterior inferior’a tutunur. Lig. lacunare ( Gimbernatbağı): Lig. inguinalenin tuberculum pubicuma’a tutunan kısmındaki liflerin karın içine doğru bükülerek pecten osis pubis’in iç yan ucuna yapışmasıyla oluşur. Lig. lacunare, lacuna vasorumun medial duvarını yapar.

• •

Proc. pterygoideus, sfenoid kemikte bulunur. Labyrinthus membranaceus, ,iç kulağa ait bir yapıdır.

“Ethmoid kemik” başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: C

“Coxae” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

•

llium, ischium ve pubis adı verilen üç ayrı kemiğin birleşmesiyle oluşur.

•

Spina ischiadica, incisura ischiadica majör ve incisura ischiadica minor’u ayırır. Ayrıca n. pudendus’un anestezisi için önemli bir anatomik işarettir.

Spina iliaca anterior superior (SIAS)

Cristra iliaca

• Tutunan yapılar: > M. sartorius > M. tensor fasia latae > Lig. inguinale

Spina iliaca anterior inferior • M. rectus fem oris başlar

Tuberculum pubicum

Spina ischiadica

• Lig. inguinale'nin medialde tutu n d u ğ u yer

Acetabulum Crista iliaca'nın en yüksek noktası

• Caput fem oris ile

L3-L4 arası discus inte rverteb ralis

eklem yapar

seviyesindedir.

(Art. coxae) Postero-lateral

Lomber ponksiyon L3-L4 aralığından yapılır.

57

Concha’ların altındaki geçitlere (meatus nasi superior ve meatus nasi madiae), paranazal sinuslar açılır.

• Orbita'nın iç, burun boşluğunun dış duvarının yapısına katılır. • Burun boşluğunun lateral

KEMİKLER

1. Labyrinthus ethmoidalis Anterior fossa

Orbita

•

1.

Crista gali; lamina cribrosa’nın üzerindeki bu çıkıntıya falx cerebri tutunur.

Labyrinthus ethmoidalis

2. Lamina cibrosa • Burun boşluğnun çatısının

Anterior fossa

Orbita

58

KEMİKLER

92. Os palatinum’un yapısına katıldığı oluşumlar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? I.

Orbita

II.

Palatum durum

eder. Fossa infratemporalis, sfenoid kemiğin ala major’u üzerindeki foram en ovale ve foram en spinosum aracılığıyla fossa cranii media ile bağlantılıdır. “Viscerocranium” başlıklı şekile bakınız.

III. Fossa infratemporalis

Doğru cevap: B

IV. Apertura piriformis V.

Cavitas nasi

93.

A) I, III, IV

Aşağıdaki şekilde “X” ile işaretli yerden geçen yapı aşağıdakilerden hangisidir?

B) I, II, V C) I, II, III D) II, III, V E) III, IV, V Fossa infratemporalis; arcus zygomaticus’un aşağısında, ramus mandibula’nın derininde, mandibula ile pharynx arasında yer alır. Sınırlarını önde maxilla’nın arka yüzü, arkada processus styloideus ve processus mastoideus, medialde sfenoid kemiğin processus pterygoideus’unun lamina lateralis’i, lateralde ramus mandibulae, yukarıda sfenoid kemiğin ala major’unun alt yüzü ve aşağıda ise m. pterygoideus medialis’in mandibula’ya tutunduğu yer oluşturur. Fossa infratemporalis’i aşağıdan çevreleyen bir kemik yapı yoktur ve bu açık bölüm vasıtasıyla spatium parapharyngeum ’a bağlanır. Angulus mandibulae'den geçen horizontal düzlem fossa infratem poralis’in alt sınırını belirler. Medial ve anterior duvarlar aşağıda birbirleriyle birleşirken, yukarıda bu duvarlar arasında bulunan fissura pterygomaxillaris, fossa infratemporalis’i fossa pterygopalatina’ya bağlar. Fissura pterygomaxillaris yukarıda fossa infratemporalis’in tavanını ve ön duvarını birbirinden ayıran fissura orbitalis inferior ile devam

Os lacrimale •

O rbita ’nın medial duvarının yapısına katılır.

Concha nasalis inferior •

Burun boşluğunun lateral duvarında yer alır.

•

Maxilla ve os lacrimale ile birlikte canalis nasolacrimalis'i oluşturur.

•

Ductus n asolacrim alis, m eatus nasi inferior’a açılır.

Apertura piriformis •

Burun boşluğunun girişidir. Os nasale ve maxilla sınırlar.

Os palatinum •

Burun boşluğu, orbita ve sert damağın yapısına katılır.

Viscerocranium

A)

N. vagus

B) N. hypoglossus

C) A. carotis interna E)

D) V. jugularis interna A. vertebralis

59

•

Foramen jugulare (TO = Temporal+Oksipital); tem poralile oksipita Ikemik arasında kalan bu açıklıktan, n. glossopharyngeus, n. vagus, n. accessorius ve sinüs sigmoideus (v. jugularis interna) geçer.

•

N. hypoglossus, canalis nervi hypoglossi’den geçerek kafayı terk eder.

Doğru cevap: C KEMİKLER

Canalis caroticus; foramen ju g u la re ’nin hemen ön tarafındadır. İçinden a. carotis interna geçer.

M axilla

Fossa incisiva Processus palatinus---------Sutura palatina mediana Processus zygomaticus Os zygomaticum O s frontale

Sutura palatina transversa

Os sp h en o id ale

Processus pterygoideus Hamulus pterygoideus

Os palatinum

Lamina medialis Fossa pterygoidea Lamina lateralis

Lamina horizontalis Foramen palatinum majus Processus pyramidalis Foramina palatina minora

Fossa scaphoidea Ala majör Foramen ovale

Spina nasalis posterior

Foramen spinosum Spina ossis sphenoidalis

Choanae

Os tem porale

Processus zygomaticus

Vom er

Tuberculum articulare Ala vomeris

Fossa mandibularis Processus styloideus

Sulcus tubae auditivae

Fissura petrotympanica Canalis caroticus Canaliculus tympanicus Meatus acusticus externus

Foramen lacerum

Canaliculus mastoideus Processus mastoideus Foramen stylomastoideum Pars petrosa Incisura mastoidea (m. digastricus) Sulcus arteria occipitalis Fossa jugularis et canalis jugularis Foramen mastoideum Os parietale

O s occipitale

Canalis hypoglossalis' Condylus occipitalis Fossa condylaris et canalis condylaris Pars basilaris Tuberculum pharyngeum Foramen magnum Linea nuchae inferior Crista occipitalis externa Linea nuchae superior Protuberantia occipitalis externa

Basıs cranıı externa

60

işaretli

kemik

95. Şekilde, ulna’nın anterior görüntüsünde “ X” ile işaretli yapı aşağıdakilerden hangisidir?

KEMİKLER

94. Aşağıdaki şekilde “ X” ile aşağıdakilerden hangisidir?

A) Os zygomaticum B) Os palatinum C) Os frontale D) Os sphenoidale E) Os ethmoidale Orbita’nın duvarları •

•

•

•

Üst duvar (paries superior); başlıca frontal kemiğin pars orbitalis’i yapar. Apekse yakın küçük bir bölümünü sfenoid kemiğin ala minor'u oluşturur. Bu duvar, orbita boşluğunu fossa cranii anterior’dan ayırır. Gl. lacrimalis, bu duvarın dış bölümündeki çukurda oturur. Dış duvar (paries lateralis); sfenoid kemiğin ala major’u ile zigomatik kemiğin proc. frontalis’i yapar. Orbita’nın en kalın duvarıdır. Fissura orbitalis inferior ile alt duvardan, fissura orbitalis superior ile üst duvardan ayrılır. İç duvar (paries medialis); arkadan-öne doğru; corpus sphenoidale, etmoid kemiğin lamina orbitalis’i os lacrimale ve maksilla’nın proc. frontalis’i yapar. Duvarın en büyük bölümünü etmoid kemiğin lamina orbitalis’i oluşturur ( arkadan-öne doğru; SELaM olarak kodlanabilir). Alt duvar (paries inferior); maksilla’nın facies orbitalis’i, zigomatik kemiğin facies orbitalis’i ve palatin kemiğin processus orbitalis’i yapar. Duvarın en büyük bölüm ünü, orbita boşluğunu sinüs maxillaris’ten ayıran maksilla’nın facies orbitalis’i yapar.

“Orbita’yı sınırlayan kemikler" başlıklı şekile bakınız.

W A) Proc. coracoideus C) Caput ulna

B) Tuberositas ulnae D) Proc. coronoideus

E) Proc. styloideus Processus coracoideus, scapula’da yer alır. U LN A Extremitas proximalis (proksimal uç) •

•

• •

•

Doğru cevap: D

Olecranon: Arka tarafta bulunur, dirsek çıkıntısını oluşturur. M. triceps brachii’nin üç bölümü birleştikten sonra ortaklaşa bir tendon oluşturarak buraya tutunur. Incisura trochlearis: Ön tarafa bakan içbükey kısımdır, humerus’un trochlea humeri kısmı ile eklem yapar. Proc. coronoideus: Incisura trochlearis’in alt sınırını oluşturan öne doğru olan çıkıntıdır. Tuberositas ulnae: Anatomik pozisyondayken kemiğin ön yüzünde proc. coronoideus’un hemen distalinde bulunur (M. brachialis buraya tutunur). Incisura radialis: Radius’un proksimal ucundaki circumferentia articularis ile eklem yapar.

Extremitas distalis (Distal uç) •

•

•

Caput ulnae: Çevresinde bulunan eklem yüzüne circumferentia articularis denir, burası radius’un distal ucundaki ine. ulnaris ile eklem yapar. Distal ucun karpal kemiklere bakan yüzünde bir eklem yüzü bulunur, burası araya bir discus articularis alarak karpal kemiklerin proksimal sırasında bulunan üçüncü kemik olan os triquetrum ile eklem yapar. Proc. styloideus ulnae: Kemiğin distal ucunun iç tarafında bulunur.

"Ulna” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

61

Orbita’nın; •

Üst duvarı başlıca frontal kemik,

•

Dış duvarı sfenoid ve zigomatik kemik,

•

İç duvarın en büyük bölümünü ethmoid kemik (lamina orbitalis) oluşturur.

Os palatinum

İÇ DUVAR l.Os sfenoidale

KEMİKLER

• Alt duvarı maksilla, zigomatik kemik ve palatin kemik,

62

KEMİKLER

97. Yirmibeş yaşındaki ralli pilotu yarış sırasında geçirdiği kaza sonrasında acil servise getiriliyor. Yapılan muayenede servikal bölgede büyük, pulsatil bir hematom tesbit ediliyor. Radyolojik incelemede 3. servikal vertebranın proc. tranversus'unun ucunda kırık belirleniyor. Aşağıdaki olabilir?

arterlerden

hangisi

hasar

görmüş

A) A. spinalis anterior

B) A. vertebralis C) A. cervicalis ascendens D) A. cervicalis profunda E) A. spinalis posterior A. vertabralis, C6’dan C1 vertebra’ya kadar servikal vertebralarırı for. transversarium’ları içinde yer alır. Dolayısyla proc. transversus’ları ilgilendiren bir kırıkta yaralanma olasılığı vardır. • A) For. magnum B) For. ischiadicum majus C) For. ischiadicum minus

•

D) For. obturatum E) For. ovale Foramen obturatum, os pubis ve os ischii tarafından oluşturulur. Canlıda membrana obturatoria ile kapatılmıştır. Canalis obturatorius, deliğin üst bölümünde membran ile kemik arasında oluşur. Bu kanalın içinden a. v. obturatoria ile n. obturatorius geçer. Membrana obturatoria’nın dış tarafından m. obturatorius externus, iç tarafından m. obturatorius internus başlar.

•

A. spinalis anterior ve a. spinalis posterior, canalis vertebralis’in içinde, medulla spinalis’in önünde ver arkasında yer alır. A. cervicalis ascendens; a. subclavia’nın truncus thyrocervicalis’inden çıkan ve vertebraların ön yüzü boyunca ilerleyen ince bir daldır. A. cervicalis profunda; a. subclavia’nın truncus costocervicalis’inden çıkar. Servikal vertebraların arka yüzü ile komşudur.

“Vertebra” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B 98. Yüksekte bir yerden düşme sonrasında acil servise getirilen 29 yaşında bir kadının radyolojik incelemesinde doku içinde kanama ile birlikte clavicula kırığı tesbit ediliyor. Aşağıdaki damarlardan hangisi hasar görmüş olabilir? A) A. subclavia B) V. cephalica C) A. thoracica lateralis D) V. subclavia E) A. thoracica interna A. subclavia ve v. subclavia, clavicula ve 1. kosta arasında seyreder. Ancak v. subclavia, artere göre daha yüzeyel konumda bulunduğu için clavicula kırıklarından etkilenme olasılığı daha fazladır. •

Doğru cevap:D

•

V. cephalica, üst ekstremitenin lateralinde seyrederek v. axillaris’e açılır. Bu olguda hasarın oluştuğu yere göre daha yüzeyel ve dış tarafta kalmaktadır. A. thoracica lateralis, a. a xillaris’in dalıdır ve m. pectoralis minor’un dış tarafında bulunur. A. axillaris’ten ayrıldığı yerin medial ve aşağısına doğru seyreder. Dolayısıyla seyri sırasında clavicula ile yakın bir komşuluğu yoktur.

KEMİKLER

63

•

A. thoracica interna, a. s u b cla via ’nm birinci parçasından ayrılıp, kıkırdak kostaların derininde ve sternum’un yaklaşık bir parmak lateralinde aşağı doğru seyreder.

A. m eningea m edia; a. m axilla ris’in dalıdır. Fossa in fra te m p o ra lis ’te arterden a y rıld ık ta n sonra for. spinosum’dan geçerek cranium’a girer. Ön dalı pterion bölgesinin altında seyreder. Bu bölgenin travmalarında arterin dallarında meydana gelen laserasyon epidural hematoma neden olur. •

•

99. Kırk yaşında bilinci kapalı olarak acil servise getirilen hastanın kayarak düşme sonucu kafasını çarptığı öğreniliyor. Hastanın çekilen BT’de pterion bölgesinde kırıkla birlikte epidural hematomu olduğu tesbit ediliyor. Aşağıdaki arterlerden hangisinin dallan hasar görmüş olabilir? A) A. carotis externa B) A. temporalis superficialis

C) A. maxillaris D) A. temporalis profunda E) A. meningea media

A. carotis externa, mandibula’nın arkasında iki uç dalı olan a. maxillaris ve a. temporalis superficialis’i verir. A. temporalis profunda, a. m axillaris’in dalıdır. Cranium’un içine girmez ve bu tür bir epidural kanamaya neden olmaz.

KEMİKLER

10O.EIMbeş yaşında kadın hasta yutma güçlüğü şikayetiyle hastaneye başvuruyor. Hastanın hikayesinde şiddetli baş ağrısı atakları ve sıvı alımı sırasında sıklıkla aspirsayon meydana geldiği öğreniliyor. Radyolojik incelemede for. jugulare yakınlarında kafa tabanında bulunan bir tümör tesbit ediliyor.

•

N. laryngeus’lar, mediyastinum’la ilgili girişimlerde (mediyastinotomigibi),arcusaortaeanevrizmalarında ve özofagus veya bronş karsinomlarında tutulan mediyastinal lenf düğümlerinin büyümesi sonucu yaralanabilir. Sinirin hasarı boğuk sese neden olur.

Hastanın sem ptom larının sebebi aşağıdaki yapılardan hangisinin etkilenm esi olabilir?

•

N. laryngeus recurrens, a. thyroidea inferior ile çok yakın komşuluk yapar. Bu ilişki tiroid bezi ile ilgili cerrahi girişimlerde önemlidir.

A) Ansa cervicalis

•

N. vagus'un unilateral lezyonlarında; ipsilateral farinks, larinks ve yumuşak damak paralizisine bağlı disfaji, dispne, disfoni ve boğuk ses olur. Hastaya uzun bir “ah” söyletildiğinde, uvula sağlam tarafa (lezyonun karşı tarafına) deviye olur. N. vagus’un bilateral harabiyeti, tam laringeal paralizi ve asfiksi sonucu ölümle sonuçlanır.

B) Sempatik zincirin servikal parçası C) N. laryngeus superior, r. externus D) N. hypoglossus E) N. vagus For. jugulare’derı n. glossopharyngeus (IX), n. vagus (X), n. accessorius (XI), n. vagus’un r. meningeus’u, sinüs petrosus inferior, v. jugularis interna ve a. occipitalis’in r. meningeus’u geçer. “Basis cranii interna” ve “N. vagus" başlıklı şekile bakınız.

N. vagus’un proksimal yaralanmaları; çarpıntı, kusma, taşikardi ve takipne ile birlikte olan boğulma hissiyle karakterizedir.

r

Lifler

j

Çekirdek

Fonksiyon • Yumuşak damak kasları • Yutak kasları

MOTOR

Nuc. ambıguus

(p|exUs

pharyngeus

y0|uy|a)

• Larynx kasları Nuc. tractus • Epiglottis çevresinden solitarius (üst bölüm) tat duyusu

Visseral afferent

Nuc. tractus • Larynx mukozası solitarius (alt bölüm) • Göğüs ve karın organları

Somatik afferent

Nuc. spinalis nervi trigemini

• Kulak derisinden ve meatus acusticus externus'tan duyu alır.

F»ARASEMPATİK

Nuc. dorsalis nervi

• Göğüs ve karın boşluğundaki kas|arl

DUYU

Özel visseral afferent

• Dura mater (fossa cranii post.)

Vâg!

organlanndüz ve ı

, . .

bezlerim uyarır.

* N. laryngeus recurrens (inferior) plica vocalis'e abduksiyon yaptıran tek kas olan m. cricoarytenoideus posterior'u uyarırç 1Bu sinirin tek taraflı hasarı ses kısıklığına, iki taraflı hasarı ise nefes darlığına neden olur.

101.Altmışüç yaşında erkek hasta sol tarafta işitme kaybı, tat duyusunda kayıp ve sol tarafta ağızdan salya akması şikayetleriyle hastaneye başvuruyor. Hastanın BT’sinde kranium’daki formenlerden birinden geçen sinirlere bası yapan tümör belirleniyor. Bu delik ya da geçit aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) For. ovale B) For. rotundum C) Meatus acusticus internus D) For. jugulare E) Fissura orbitalis superior • • Doğru cevap: E

N. maxillaris; for. rotundum’dan, n. mandibularis ise for. ovale’den geçerek cranium’u terk eder. Fissura orbitalis superior; Orbita’yı fossa cranii media’ya bağlar. Bu yarıktan n. oculomotorius, n. trochlearis ve n. abducens (göz kasları ile ilgili kranyal sinirlerdir), n. ophthalmicus’un (V1) dalları (n. frontalis, n. lacrimalis ve n. nasociliaris), v. ophthalmica superior geçer.

KEMİKLER

N. vagus’u etkileyen lezyonlarda en belirgin semptomlar larynx ve pharynx kaslarında parezi veya paralizidir. Buna bağlı n. vagus’un tek taraflı lezyonlarında ses kısıklığı ve disfaji ortaya çıkar. Ayrıca uvula sağlam tarafa kayar (lezyonun karşı tarafına) ve etkilenen tarafta yumuşak damak düşüklüğü görülür.

66

KEMİKLER

OS TEMPORALE

Üstteki bölüme semicanalis musculi tensoris tympani (Canlıda burada m. tensor tympani bulunur), alttakine ise semicanalis tubae auditivae (Canlıda burada tubae auditiva (östaki borusu) bulunur) denilir.

Cranium’un orta yan ve orta alt kısımlarının yapısına katılan bir kemiktir. Canlıda işitme ve denge sistemlerine ait yapılar bu kemikte bulunur. Os occipitale, os parietale, os sphenoidale, os zygomaticum (2) ve mandibula olmak üzere 5 kemikle eklem yapar. Yenidoğanda pars squamosa, pars petrosa ve pars tympanica denilen üç bölümden oluşur, daha sonra bu bölümler kaynaşır. •

Pars petrosa; bir piramide benzediği için pyramis’de denilir. 3 yüzü vardır: 1. Ön yüz: Fossa cranii media’nın yapısına katılan bu yüz ön tarafta os sphenoidale ile eklem yaparken dış tarafta kemiğin pars squamosa bölümünün iç yüzü ile devam eder. >

Eminentia arcuata: İç kulakta bulunan canalis semicircularis anterior'un oluşturduğu çıkıntıdır.

>

Proc. mastoideus: Os temporale’nin arka tarafındaki çıkıntıdır. İçinde bulunan hava dolu boşluklara cellulae mastoidea denir.

>

Proc. styloideus: Os tem porale’nin alt yüzünde yer alır. Bu çıkıntıdan başlayan iki ligament ve üç kas vardır. Bunlar lig. stylomandibularejig.sphenomandibulare, m. styloglossus, m. stylopharyngeus ve m. stylohyoideus’tur. Proc. styloideus ile proc. mastoideus arasında bulunan deliğe for. stylom astoideum denilir. Bu delik meatus acusticus intemus’un dip kısmından başlayan canalis facialis’in (Fallop kanalı) dış ağzıdır ve canlıda n. facialis (VII) geçer

> Teğmen tympani: Eminentia arcuata’nın ön dış tarafında bulunan düz sahadır. Cavitas tympanica’nın (orta kulak boşluğu) tavanını oluşturur.

“Os temporale” başlıklı şekile bakınız.

>

Doğru cevap: E

Impressio trigeminalis: Ön yüzün en iç ve ön kısmında bulunan sığ bir çukurluktur. Bu çukurluğa canlıda n. trig e m in u s’un (V) ganglionu olan ggl. trigeminale (ggl. semilunare, Gasser ganglionu) oturur. 2. Arka yüz: Fossa cranii posterior’un yapısına katılan bu yüz arkada os occipitale ile eklem yapar. Porus acusticus internus: Arka yüzün ortalarında bulunan büyükçe bir deliktir. Meatus acusticus internus denilen yaklaşık 1 cm’lik bir yolla içeriye doğru devam eder. Canlıda bu delikten n. facialis, n. vestibularis, n. cochlearis ve a. labyrinthi geçer. > Incisura jugularis: Arka yüzün alt kenarında bulunur. Os occipitale’deki aynı isimli çentikle birleşerek tüm kafa iskeletinde for. jugulare denilen deliği oluşturur. For. jugulare’den n. glossopharyngeus (IX), n. vagus (X), n. accessorius (XI), n. vagus’un r. meningeus’u, sinüs petrosus inferior, v. jugularis interna ve a. occipitalis’in r. meningeus’u geçer. 3. Alt yüz: Kafa tabanının (basis cranii externa) yapısına katılan bu bölüm oldukça fazla yapının bulunması nedeniyle çok fazla girintili ve çıkıntılıdır.

102.Diplopi şikayeti ile hastaneye giden 48 yaşında erkek hastanın nörolojik muayenesinde sol gözünü içe çeviremediği ve sol tarafta kornea refleksinin olmadığı tesbit ediliyor. Aşağıdaki delik ya da geçitlerden hangisinde bir lezyon olabilir?

>

>

>

Canalis caroticus: Fossa jugularis’in ön dış kısmında bulunur. Canlıda içerisinden a. carotis interna geçer. Kanal pars petrosa’nın tepesinde (apex p artis petrosae), for. la ce ru m ’un olduğu yerde fossa cranii media’ya açılır. C analis m u s cu lo tu b a riu s : C analis c a ro tic u s ’un dış ve ön ta ra fın d a pars petrosa’nın alt yüzü ile ön yüzünün birleştiği yerde bulunan ve orta kulağa bağlanan bir kanaldır. İnce bir kemik lamel ile (septum canalis m usculotubarii) ikiye ayrılmıştır.

A) Fissura orbitalis inferior B) Canalis opticus C) Fissura orbitalis superior D) For. rotundum E) For. ovale Bu olguda semptomlar fissura orbitalis superior’dan geçen n. oculum otorius ve n. o p h th a lm ic u s ’un etkilenmesine bağlı ortaya çıkmıştır. N. oculomotoris, göz k ü re s in i içe çeviren m. re ctu s m e d ia lis ’in siniridir. Kornea refleksi’nin afferent yolu n. ophtalmicus (V1), efferent yolu n. facialis’tir. Uyarı n. ophtalmicus içinde nuc. principalis nervi trigemini’ye getirilir. Bu çekirdekten çıkan lifler, fasciculus longitudinalis medialis (FLM)’den internöronlar aracılığı ile her iki ta ra f fasiyal motor çekirdekteki m. orbicularis oculi’ye ait nöronlara gider. Uyarı n. facialis’in bu kasa giden dalı içinde gelir ve her iki taraf göz kapağı kapatılır. •

•

Fissura orbitalis superior; Orbita’yı fossa cranii media’ya bağlar. Bu yarıktan n. oculomotorius, n. trochlearis ve n. abducens (göz kasları ile ilgili kranyal sinirlerdir), n. ophthalmicus’un (V1) dalları (n. frontalis, n. lacrimalis ve n. nasociliaris), v. ophthalmica superior geçer. F issura o rb ita lis in fe rio r’dan n. m axillaris ve infraorbital damarlar geçer.

67

KEMİKLER

Temporal kemiğin içinde orta kulak boşluğu, iç kulak, canalis caroticus ve canalis nervi facialis bulunur.

t Anterior Impressio trigeminalis • Üzerinde ganglion trigeminale (V. Ks'in duyu ganglionu) bulunur.

Teğmen tympani • Orta kulağın üst duvarı

Meatus acusticus internus (MAI) • iç kulağı fossa cranii posterior'a bağlar. • N. facialis ve n. vestibulocochlearis geçer.

Superior

Incisura frontalis For. supraorbitale For. ethmoidale posterior

For. ethmoidale anterius For. zygomaticoorbitale

Fissura orbitalis superior'

Canalis opticus Os nasale Maxilla, proc. frontalis

Fissura orbitalis inferior

Sulcus infratemporalis

68

•

KEMİKLER

•

C analis o p tic u s ; n. opticus ve a. ophthalmica geçer. N. m a x illa ris (V2), for. ro tu n d u m ’dan, n. m andibularis'te (V3) for. ovale’den geçerek kraniumu terk eder.

• • •

“Orbita’ya açılan delik ve geçitler" başlıklı şekile bakınız. •

Doğru cevap: C 103.Ellidört yaşında bir kadın maratoncu antreman sırasında ekstensiyondaki eli üzerine düşüyor. Çekilen radiografide karpal kemiklerden birinin öne doğru yer değiştirdiği tesbit ediliyor.

•

Os scaphoideum; en çok kırılan karpal kemiktir. Proksimal sıranın en büyük kemiğidir. Os lunatum; luksasyonu en çok görülen karpal kemiktir. Çıkığında n. medianus zedelenir. Os pisiforme; os triquetrum’un üzerindedir. M. flexor carpi ulnaris’in tendonu içinde yer aldığından aynı zamanda sesamoid bir kemiktir. Os trapezium; birinci metakarpal kemik ile os scaphoideum arasındadır. El başparmağı eklemine (art. carpom etacarpalis pollicis) katılan karpal kemiktir. Os capitatum; en büyük ve ilk kemikleşen karpal kemiktir.

Bu kem ik aşağıdakiierden hangisidir? A) Os scaphoideum

B) Os capitatum

C) Os lunatum

D) Os trapezium E) Os triquetrum

Os lunatum, şeklinden ve göreceli olarak ön tarafta daha zayıf ligamentlerle desteklenmesinden dolayı en fazla çıkığı görülen karpal kemiktir. EL BİLEĞİ KEMİKLERİ (OSSA CARPİ) Bir elde 8 tanedir. Dörderli iki sıra oluşturur. Proksimal sıra, lateralden-mediale: Os scaphoideum-Os lunatum-Os triquetrum-Os pisiforme D istal sıra, la te ra ld e n -m e d ia le : Os trap eziu m -O s trapezoideum-Os capitatum-Os hamatum

“ Os temporale” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

El bileği iskeletini oluşturan kemiklerden dört tanesi proksimal sırada, dört tanesi ise distal sırada yer alır.

1. Scaphoideum

2. Lunatum

3. Triquetrum

4. Pisiforme Sesamoid kemiktir

Scaphoideum en çok kırılan karpal kemiktir. > Scaphoid kırığında anatomik enfiye çukurunda hassasiyet olur. Lunatum Luksasyonu en çok görülen karpal kemiktir. > Lunatum çıkığında n. medianus zedelenebilir

5. Trapezium • I. Metakarpal kemikle eklem yapar

(Art. carpometacarpalis pollicis) 6. Trapezoideum 7. Capitatum 8. Hamatum

Os temporale

M. flexor carpi ulnaris'in tendonu içinde bulunur

69

6.

TUS SORULARI

Clavikulanın orta 1/3 lük kısm ının kırıklarında aşağıdaki sinirlerin hangisinde zedelenme gö rü lü r? (Nisan-2008) KEMİKLER

A) N. axillaris B) N. thoracicus longus

- ÜST EKSTREMİTE KEMİKLERİ 1.

C) N. suprascapularis D) N. pectoralis medialis

Radius aşağıdakilerden hangisiyle eklem yapmaz? (Nisan-95)

E) N. dorsalis scapulae Doğru cevap: C

A)

Humerus

B) Ulna

C)

Os scaphoideum

D) Os trapezium

E) Os lunatum

7.

Doğru cevap: D 2.

C analis carpi’nin oluşum una aşağıdaki kemiklerden hangisi katılmaz? (Nisan 2012) A) Os scaphoideum B) Os cuboideum

Aşağıdaki kemiklerden hangisi el bileği kemiği değildir? (98-Nisan) A)

Os capitatum

B) Os cuboideum

C)

Os hamatum

D) Os pisiforme E) Os trapezium

C) Os pisiforme D) Os hamatum E) Os trapezium Doğru cevap: B

Doğru cevap: B 8. 3.

Humerus’un collum chirurgicum kırığında aşağıdaki sinirlerden hangisinde lezyon görülür? (Eylül-98)

Kemik

A) Tuberculum supraglenoidale

Scapula

B) N. radialis

B) Sulcus intertubercularis

Humerus

C) N. medianus

C) Fovea articularis

Radius

D) N. ulnaris

D) Linea trapezoidea

Clavicula

E) N. thoracodorsalis

E) Fossa olecrani

Ulna

Aşağıdaki kemiklerden hangisi musculus flexor carpi ulnaris’in kirişi içerisinde yer alır? (Nisan-2003)

Doğru cevap: E 9.

Epicondylus medialis kırıklarında hasara uğrayan sinir aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan 2013)

A) Os pisiforme

A) Nervus medianus

B) Os lunatum

B) Nervus ulnaris

C) Os triquetrum

C) Nervus axillaris

D) Os scaphoideum

D) Nervus cutaneus brachii medialis

E) Os trapezium

E) Nervus radialis

Doğru cevap: A 5.

Oluşum

A) N. axillaris

Doğru cevap: A 4.

A şağıd aki anatomik oluşum ve bulunduğu kemik eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? (Eylül 2012)

Aşağıdaki eklemlerden hangisi sferoid tiptedir? (Nisan 2005) A) Articulatio radiocarpalis B) Articulatio calcaneocuboidea

Doğru cevap: B

10. Aşağıdaki anatomik oluşum ve bulunduğu kemik eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? (Nisan 2013) A) Facies lunata - Os coxae

C) Articulatio radioulnaris proximalis

B) Eminentia intercondylaris - Tibia

D) Articulatio humeroulnaris

C) Tuberculum majus - Femur

E) Articulatio coxae

D) Malleolus lateralis - Fibula E) Sustentaculum tali - Calcaneus

Doğru cevap: E Doğru cevap: C

-ALT EKSTREMİTE KEMİKLERİ VE PELVİS 1.

Malleolus medialis’in arka tarafında nabız alınan damar aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül-87)

- THORAX VE COLUMNA VERTEBRALİS KEMİKLERİ 1.

A) A. tibialis anterior

Kaç tane servikal vertebra vardır? (Nisan-88) A) 5

B) A. tibialis posterior

B) 6

C) A. peronea

C) 7

D) V. saphena magna

D) 8

E) A. malleolaris anterior medialis

E) 12

Doğru cevap: B Doğru cevap: C 2.

Pelvis’te bulunmayan hangisidir? (Nisan-90)

kemik

aşağıdakilerden 2.

A) Os ilium B) Os pubis

N. sp in alis’ler ge çe r? (Eylül-89)

aşağıdakilerden

hangisinden

A) Canalis vertebralis

C) Os coxae

B) Foramen intervertebrale

D) Os ischii

C) Foramen magnum

E) Os trapezium

D) Canalis opticus E) Foramen transversarium

Doğru cevap: E

Doğru cevap: B 3.

Foraman ischiadicum minus’tan tendonu geçer? (Nisan-92)

hangi

kasın 3.

A) M. gluteus maximus B) M. gluteus medius

Aşağıdakilerden hangisi canalis içerisinde bulunm az? (Nisan 2010)

vertebralis

A) Ligamentum denticulatum

C) M. piriformis

B) Ligamentum longitudinale anterius

D) M. obturatorius internus

C) Ligamentum longitudinale posterius

E) M. obturatorius externus Doğru cevap:D

D) Filum terminale E) Cauda equina

4.

Foramen ischiadicum majus’tan geçmeyen yapı hangisidir? (Nisan-97)

Doğru cevap: B

A) N. cutaneus femoris posterior

4.

B) N. gluteus inferior C) N. gluteus superior D) N. musculi obturatorii interni E) N. obturatorius Doğru cevap:E

“Prom ontorium ” aşağıdaki anatomik oluşum ların hangilerinde b ulunur? (Nisan 2013) A) Cavitas nasi + cavitas tympani B) Cavitas nasi + cavitas laryngis C) Cavitas tympani + cavitas laryngis D) Os sacrum + cavitas nasi E) Os sacrum + cavitas tympani

Doğru cevap: E

71

- CRANIUM KEMİKLERİ 1.

Canalis caroticus (Eylül-91)

hangi

kemikte

8.

b ulunur?

Fonticulus anterior hangi kemikler arasında yer alır? (Eylül-2000) A) Os parietale - Os sphenoidale

Os temporale

B) Os sphenoidale

C)

Os occipitale

D) Os parietale

C) Os sphenoidale - Os temporale D) Os parietale - Os frontale

E) Os ethmoidale

E) Os sphenoidale - Os occipitale

Doğru cevap: A 2.

Doğru cevap: D

Burun iskeletine katılmayan kemik aşağıdakilerden h a n gisid ir? (Nisan-92)

9.

A) Os frontale

E) Os frontale

Doğru cevap: B

Doğru cevap: C

Foramen rotundum (Nisan-94)

hangi

kemikte

b u lu n ur?

A)

Os temporale

B) Os sphenoidale

C)

Os parietale

D) Mandibula E)

10. Nervus vagus kafa tabanındaki hangi delikten geçer? (Eylül-2003) A) Foramen spinosum B) Foramen rotundum

Os nasale

C) Foramen ovale

Doğru cevap: B

D) Foramen jugulare

Fissu ra orbitalis su p e rior’dan hangisi ge çm e z? (Nisan-94) A)

A. ophthalmica superior

C)

N. oculomotorius

E) Foramen magnum

aşağıdakilerden

Doğru cevap: D

B) V. ophthalmica D) N. trochlearis

11.

E) N. abducens Doğru cevap: A

C)

opticus’tan

Arteria ophthalmica

Os temporale

B) Os parietale

D) Nervus oculomotorius

C)

Os frontale

D) Os occipitale

E)

Aşağıdaki oluşumlardan hangisi jugulare’den geçmez? (Eylül-96) N. hypoglossus

C) N.vagus

foramen

B) V. jugularis interna D) N. accessorius

E) N. glossopharyngeus Doğru cevap: A Fossa pterygopalatina ile cavitas nasi’yi birleştiren yapı aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül-97) A) Foramen palatinum majus B) Fissura pterygomaxillaris C) Foramen sphenopalatinum D) Foramen rotundum E) Fissura orbitalis superior

Nervus olfactorius

Doğru cevap: C

Doğru cevap: D

Doğru cevap: C

canalis

B) Vena ophthalmica

A)

E) Maxilla

7.

Aşağıdakilerden hangisi geçer? (Nisan-2004) A) Nervus ophthalmicus

C livus aşağıdaki kemiklerden hangisinde yer alır? (Nisan-96)

A)

kemiktedir?

D) Os occipitale

E) Vomer

6.

hangi

C) Os temporale

D) Lamina perpendicularis ossis ethmoidalis

5.

internus

B) Os palatinum

C) Maxilla

4.

Porus acusticus (Nisan-2001) A) Os sphenoidale

B) Os zygomaticum

3.

KEMİKLER

B) Os parietale - Os temporale A)

12.

Aşağıdakilerden hangisi septum yapısında yer almaz? (Nisan-2004) A) Vomer B) Lamina perpendicularis ossis ethmoidalis C) Cartilago septi nasi D) Crus mediale cartilaginis alaris majoris E) Cellulae ethmoidales

Doğru cevap: E

nasi’nin

72

13. Fonticulus posterior aşağıdakilerden hangisinde verilen iki kemik arasında yer alır? (Eylül-2004)

pterıonun

A) Os sphenoidale

A) Frontal - Parietal KEMİKLER

18. Aşağıdaki kemiklerden hangisi oluşum una katılmaz? (Eylül 2009)

B) Frontal - Oksipital

B) Os temporale

C) Oksipital - Parietal

C) Os parietale

D) Frontal - Temporal

D) Os zygomaticum

E) Parietal - Temporal

E) Os frontale

Doğru cevap: C

Doğru cevap: D

14. Septum nasi osseum’un arka ve alt kısmını oluşturan yapı aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül 2005)

19. A şağıd aki foramenlerden hangisi fo ssa media’da yer alm az? (Mayıs 2011) A) Foramen caecum

A) Lamina perpendicularis ossis ethmoidalis

B) Foramen ovale

B) Lamina horizontalis ossis palatini

C) Foramen spinosum

C) Processus palatinus ossis maxillae

D) Foramen lacerum

D) Vomer

E) Foramen rotundum

E) Concha nasalis inferior

cranii

Doğru cevap: A

Doğru cevap: D 15. Fossa cranii media ile fossa infratemporalis’i birleştiren ve içerisinden nervus mandibularis’in geçtiği oluşum aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan 2006)

20. A şağıd aki kemiklerden hangisi orbita duvarının oluşum una katılmaz? (Eylül 2011) A) Os sphenoidale B) Os frontale C) Vomer

A) Foramen ovale

D) Os zygomaticum

B) Fissura orbitalis superior

E) Maxilla

C) Foramen spinosum Doğru cevap: C

D) Foramen jugulare

E) Foramen rotundum

21. “Prom ontorium ” aşağıdaki anatomik oluşum ların hangilerinde b u lu n ur? (Nisan 2013)

Doğru cevap: A 16. Aşağıdaki kemiklerin hangisinde teğmen tympani bulunur? (Nisan 2007)

A) Cavitas nasi + cavitas tympani B) Cavitas nasi + cavitas laryngis

A) Os parietale

C) Cavitas tympani + cavitas laryngis

B) Os sphenoidale

D) Os sacrum + cavitas nasi

C) Os temporale

E) Os sacrum + cavitas tympani

D) Os ethmoidale

Doğru cevap: E

E) Os occipitale 22. Aşağıdakilerden hangisi, mandibula iç yüzünde bulunm az? (Nisan 2013)

Doğru cevap: C 17. Aşağıdaki oluşumlardan hangisi infratemporalis’te yer alır? (Nisan 2009)

fossa

A) Linea mylohyoidea B) Lingula mandibulae

A) Musculus masseter

C) Protuberentia mentalis

B) Musculus zygomaticus majör

D) Fossa sublingualis

C) Arteria carotis externa

E) Foramen mandibulae

D) Arteria temporalis superficialis

E) Arteria maxillaris Doğru cevap: E

Doğru cevap: C

1.

Birbiriyle temas eden eklem yüzlerinin fibröz doku vasıtasıyla sıkıca birbirine tutunduğu eklem tipi hangisidir? A) Syndesmosis

B) Sutura

C) Synchondrosis

D) Symphysis

Bu oluşum, kemikler arasında çok az harekete izin verir. •

G o m p h o s is : Diş kökleri ile çene kem ikleri arasındaki eklem (articulatio dentoalveolaris). Vücuttaki tek örnektir.

•

Schindylesis: Bu tip oynamaz eklemde bir kemiğe ait ince bir çıkıntı, diğer kemikte bulunan oluğun içine yerleşmiştir. Örnek: os sphenoidale ve vomer arasındaki eklem.

E) Schindylesis Syndesmosis; birbiriyle temas eden eklem yüzlerinin fibröz doku vasıtasıyla sıkıca birbirine tutunduğu eklem tipidir. Bu eklem tipine örnek art. tibiofibularis distalis’tir.

B- Junctura cartilaginea •

Synchondrosis (primer kartilaginöz eklem): Bu grup eklemlerin esas fonksiyonu hareket değil, büyümeye izin vermektir, ileri dönemde kemikleştiği için geçici bir eklem şeklidir. Eklem yüzlerini hiyalin kıkırdak örter. Uzun kemiklerin epifiz ve diyafizleri arasındaki eklem.

•

Sym p h ysis (sekonder kartilaginöz eklem): Bu grup eklemlerde eklem yüzlerini örten hiyalin kıkırdağa ek olarak her zaman eklem yüzleri arasında kuvveti absorbe eden fibröz kıkırdak yapısında bir diskus bulunur. Bu eklemlerde sınırlı olarak hareket yapılabilir.

Eklemler iki ana grupta toplanır: I -Synarthrosis II - Diarthrosis (junctura synovialis) SYNARTHROSİS Eklem yüzleri arasında solid bağ doku bulunur, iki gruba ayrılır. A- Junctura fibrosa •

•

Sutura: Sadece kafa kemikleri arasında bulunur. Eklem yüzlerini birbirine kollajen yapıda sutural ligament bağlar. Syndesm osis: Eklem yüzlerini birbirine kollajen yapıda interosseus ligament ya da membran bağlar.

“Eklem tipleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

—

Eklem tipleri

74

2.

İleri dönemde kemikleşme gösteren eklem tipi hangisidir?

EKLEMLER

A) Ginglymus

B) Art. sellaris

C) Symphysis

D) Syndesmosis E) Synchondrosis

Synchondrosis ve symphysis türü eklemler junctura c a rtila g in e a ’nın (kartilajinöz eklem) alt gruplarını oluşturur. •

•

Synchondrosis (primer kartilaginöz eklem): Bu grup eklemlerin esas fonksiyonu hareket değil, büyümeye izin vermektir. İleri dönemde kemikleştiği için geçici bir eklem şeklidir. Eklem yüzlerini hiyalin kıkırdak örter. Uzun kemiklerin epifiz ve diyafizleri arasındaki eklem bu gruba örnektir. Symphysis (sekonder kartilaginöz eklem): Bu grup eklemlerde eklem yüzlerini örten hiyalin kıkırdağa ek olarak her zaman eklem yüzleri arasında kuvveti absorbe eden fibröz kıkırdak yapısında bir diskus bulunur. Bu eklemlerde sınırlı olarak hareket yapılabilir. Pubis kemikleri arasındaki eklem (symphysis pubica) ve vertebra gövdeleri arasındaki eklem (symphysis intervertebralis) bu gruba giren eklemlerdendir.

Eklem boşluğu (cavitas articularis) içinde negatif hava basıncı, sinovya, sinovyal membranın plikaları ve yağ yastıkları vardır. Bazı eklemlerde ek olarak ligamentler, diskus’lar veya menisküs’ler de bulunur. Eklem kıkırdağı (cartilago articularis) Eklem yüzlerini örten hiyalin kıkırdak yapısında oluşumlardır. Sadece art. sternoclavicularis, art. acromioclavicularis ve art. tem p o ro m an d ib u laris’te fib rö z kıkırdak yapısındadır. Eklem kapsülü (capsula articularis) Hareketli eklemleri diğer eklemlerden ayıran en önemli özelliktir. Eklem yüzlerini bir arada tutar. Kemiklere tutunma yerinde periosteum ile devam eder. Damar ve sinirler tarafından delinir. Bursa denilen keseciklerle bağlantılara sahiptir. Eklem kapsülü bazı eklemlerde lokal kalınlaşmalar yaparak ligamentleri oluşturur. Eklem kapsülünün iki tabakalı bir yapısı vardır.

Syndesmosis; art. fibrosa grubu eklemlerdendir. Eklem yüzlerini birbirine kollajen yapıda interosseus ligament yada membran bağlar. Bu oluşum, kemikler arasında çok az harekete izin verir. Art. tibiofibularis distalis bu gruba girer.

•

Membrana fibrosa; genellikle eklem kapsülü olarak ifade edilen dış tabakadır.

•

Membrana synovialis; sinovya’yı üreten, salgılayan ve absorbe eden iç tabakadır. Ekleme katılmayan alanları, intrakapsüler ligamentleri ve tendonları örter. Diskus, m enisküs ve eklem kıkırdağını örtmez. Eklem içinde plikalar oluşturur (plicae synoviales).

Ginglymus ve art. sellaris, synovial eklemler gruba aittir.

Doğru cevap:E

Doğru cevap:E

4.

3.

Aşağıdaki eklemlerden hangisi fibröz kıkırdak yapısında bir discus articularis bulundurur?

Aşağıdakilerden hangisi tam hareketli eklemlerde mutlaka bulunması gereken yapılardan biri değildir? A) Eklem boşluğu C) Eklem kapsülü

B) Eklem kıkırdağı

A) Articulatio humeri B) Articulatio coxae •

C) Articulatio radioulnaris proximalis D) Synchondrosis sphenooccipitalis

D) Eklem sıvısı

E) Symphysis pubica

E) Eklem içi bağlar DIARTHROSIS (JUN CTURA SYNOVİALİS) Bu eklem tipi hareketlidir. Ekleme katılan kemikler ayrıdır. Eklem yüzleri birbiri ile temas eder, ancak yapısal devamlılık göstermezler. Sinovyal eklemleri diğer eklemlerden ayıran üç önemli özellik; •

Eklem boşluğu (cavitas articularis)

•

Eklem kıkırdağı (cartilago articularis)

•

Eklem kapsülü (capsula articularis)

Fibröz kıkırdak vücutta discus, meniscus ve labrum olarak bulunur. Discus articularis özellikle symphisis türü yarı hareketli kartilaginöz türü eklemlerin bir özelliğidir. Ayrıca 5 hareketli eklem de discus bulundurur. Bu eklemler; •

Art. temporomandibularis

•

Art. radiocarpalis

•

Art. radioulnaris distalis

•

Art. sternoclavicularis

•

Art. acromioclavicularis

Discus'u olan sinovyal eklemler 1. A rt. tem p orom an dib ularis

•

Art. humeroulnaris

•

Art. talocruralis

•

Artt. interphalangeae manus

•

Artt. interphalangeae pedis

II. Articulatio bicondylaris; konveks eklem yüzü iki kondülden oluşur. Sadece transvers ekseni vardır ve fleksiyon-ekstensiyon hareketi yapılır. Ancak çok az rotasyona da izin verir.

2. A rt. sternoclavicularis 3. A rt. acrom ioclavicularis 4 . A rt. radioulnaris distalis 5. A rt. radiocarpalis

•

Art. genus

•

Art. temporomandibularis

III. A rticulatio trochoidea; konveks eklem yüzü silindir şeklindedir. Vertikal ekseni vardır ve sadece rotasyon hareketi yapılır. A rt. radioulnaris • Radius ve ulna arasındaki eklemlerden distaldeki proksimalden farklı olarak discus içerir.

Doğru cevap: E 5.

Aşağıdakilerden eklemdir?

hangisi

ginglymus

tipi

bir

A) Art. tarsometatarsalis

B) Art. intercuneiformis C) Art. intermetatarsalis D) Art. metattarsophalangealis E) Art. interphalangealis pedis Sinovyal eklemler, eklem yüzlerinin şekline göre yedi tipe ayrılır; I. Articulatio trochlearis (giglymus); menteşeye benzeyen bu eklem tipinin sadece transvers ekseni vardır ve bu nedenle sadece fleksiyon-ekstensiyon hareketi yapılır.

•

Art. atlantoaxialis mediana

•

Art. radioulnaris proximalis

•

Art. radioulnaris distalis

IV. Articulatio sellaris; eklem yüzleri eyere benzer. Sagittal ve transvers olarak iki ekseni vardır. Fleksiyon-ekstensiyon ve abdüksiyon-addüksiyon hareketleri yapılır. Bu hareketlerin kombinasyonu ile sirkumdüksiyon (dairesel hareket; sırasıyla yapılan fleksiyon, abdüksiyon, ekstensiyon ve addüksiyondur) da yapılabilir. Eklem yüzlerinin şekli çok az rotasyona da izin verir. •

Art. carpometacarpalis pollicis

•

Art. sternoclavicularis

V. Articulatio ellipsoidea (art. condylaris); konveks eklem yüzü uzunlamasına kesilmiş yarım yumurta şeklindedir. Sagittal ve transvers olarak iki ekseni vardır. Fleksiyon-ekstensiyon ve abdüksiyonaddüksiyon hareketleri yapılır. Bu hareketlerin kombinasyonu ile sirkumdüksiyon da (dairesel hareket) yapılabilir. Ancak rotasyon olanaksızdır. •

Art. radiocarpalis

•

Art. atlantooccipitalis

•

Artt. metacarpophalangeae

•

Artt. metatarsophalangeae

Art. trochoidea Art. ellipsoidea Art. trochlearis (Ginglymus)

Art. spheroidea 01s1141

Hareketli eklemlerin sınıflandırılması

EKLEMLER

75

76

EKLEMLER

VI. Articulatio spheroidea; konveks eklem yüzü küre şeklindedir. Sagittal, transvers ve vertikal eksenlere ek olarak bir çok ikincil eksene sahiptir. Bu tip eklem lerde tüm hareketler (fleksiyon ekstensiyon, abdüksiyon-addüksiyon, rotasyon ve sirkumdüksiyon) yapılabilir. •

Art. humeri

•

Art. coxae

•

Art. humeroradialis

VII. Articulatio plana; eklem yüzleri hemen hemen düzdür. Belli bir ekseni yoktur. Bu tip eklemlerde sadece kayma hareketleri yapılır. Vücuttaki sinovyal eklemlerin çoğu bu tiptir.

Art. cubiti; üç eklemden oluşur. Üç kemik arasında kurulu bir eklem olduğu için art. composita’dır. Art. atlantoaxialis mediana; art. trochoidea grubu bir eklemdir. Art. atlantoaxialis lateralis; plana grubu sinovyal bir eklemdir. Art. talocruralis; tibia, fibula ve talus arasında kurulu ginglimus tip eklemdir. Doğru cevap: D 7.

“Hareketli eklemlerin sınıflandırılması” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E 6.

Aşağıdakilerden hangisi elipsoid tip eklemdir? A) Art. cubiti B) Art. atlantoaxialis mediana C) Art. atlantoaxialis lateralis D) Art. radiocarpalis E) Art. talocruralis

ARTİCULATİO RADİOCARPALİS

Aşağıdakilerden hangisi spheroid bir eklemdir? A) Art. atlantoaxialis mediana B) Art. humeroradialis C) Art. talocruralis

D) Art. atlantooccipitalis

E) Art. radioulnaris distalis Art. spheroidea; eklem yüzlerinin biri küre şeklinde konveks, diğeri onu içine alacak şekilde konkavdır. Üç ekseni olan ve hareket kabiliyeti en geniş olan eklemdir. Transvers, sagittal ve vertikal eksenleri vardır.Bu e ksen lerd e flek siyo n -ek stan s iy o n , abdüksiyonadduksiyon, pronasyon-supinasyonve sirkumdiksiyon hareketleri yapılır. Art. humeroradialis; humerus’un capitulum humeri’si ile radius başı arasında oluşan sferoid tip sinovyal bir eklemdir.

Radius’un distal ucu ile os scaphoideum ve os lunatum arasında, bir discus articularis aracılığıyla ulna distal ucu ile os triquetrum arasında oluşan elipsoit tip eklemdir. Os pisiforme ekleme katılmaz.

Art. atlantoaxialis mediana ve art. radioulnaris distalis, trochoid grubu eklemlerdir.

Discus articularis, articulatio radioulnaris distalis’in discus articularis’i ile devamlıdır.

Art. ta lo cru ra lis; tro ch le a r (gin g lym u s), art. a tla n to o cc ip ita lis ise e llip so id grubu sinovyal eklemlerdir.

Bu eklemde el; fleksiyon-ekstensiyon, abdüksiyon (radial deviasyon)-addüksiyon (ulnardeviasyon)vebu hareketlerin kombinasyonu ile sirkumdüksiyon yapar. Ancak rotasyon yapamaz.

Doğru cevap: B

• Art. humeri • Art. humeroradialis • Art. coxae Art. spheroidea • Sagittal, transvers ve vertikal eksenlerde tü m h a rek e tle r (abduksiyon-adduksiyon, fleksiyon-ektesiyon ve rotasyon) yapılabilir.

77

S irkum diksiyon; fleksiyon, ekstansiyon, adduksiyon ve adduksiyon hareketlerinin kombinasyonu ile meydana gelen bir harekettir. Bu hareket bir rotasyon hareketi değildir. Doğru cevap: B 10. Aşağıdakilerden hangisi art. acro m io cla vicula ris’e ait d e ğ ild ir? A) Lig. costoclaviculare B) Lig. trapezoideum C) Lig. conoideum D) Capsula articularis E) Lig. acromioclaviculare L ig am en tum

co s to c la vic u la re,

a r t ic u la t i o

s te r n o c la v ic u la r is ’e a it b ir b a ğ d ır.

8.

Aşağıdaki eklem tiplerinden hangisinin tek ekseni vardır? A) Articulatio trochlearis B) Articulatio sellaris C) Articulatio plana D) Articulatio ellipsoidea

A rticu la tio trochlearis (ginglym us); transvers eksende sadece fleksiyon-ekstensiyon hareketleri yapılır. A rticu la tio trochoidea; vertikal eksende sadece rotasyon hareketleri yapılır. A rticu la tio sellaris ve a rticulatio ellipsoidea; iki eksenli eklemlerdir. Transvers eksende fleksiyon-ekstensiyon, sagittal eksende ise abduksiyon-adduksiyon hareketleri yapılır. A rtic u la tio spheroidea; transvers, sagittal ve vertikal olmak üzere üç eksende, sinovyal bir eklemin yapabileceği tüm hareketler yapılır. A rticu la tio plana; belli bir eksen yoktur. Sadece kayma hareketi yapılır. A rtic u la tio b ico nd ylaris; transvers eksende fleksiyonekstensiyon hareketi yapılır. Ek olarak, eklem yüzlerinin şekli çok az iç ve dış rotasyona da izin verir. “Sinovyal eklem tipleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A Aşağıdakilerden sirkum diksiyon sırasında yapılan hareketlerden biri d e ğ ild ir? A) Fleksiyon C) Ekstansiyon

Clavicula’nın akromiyal ucu ile scapula’nın acromion’u arasında kurulu plana tip eklemdir. Genellikle discus articularis’i vardır. EKLEMİN BAĞLARI:

E) Articulatio spheroidea

9.

Art. acrom ioclavicularis

B) Pronasyon D) Abduksiyon E) Adduksiyon

•

Capsula articularis

•

Ligam entum acrom ioclaviculare

Ligam entum coracoclaviculare, clavicula’yı acromion’da tutan en güçlü bağdır ve bu nedenle eklemin stabilitesinden sorumludur. İki parçalıdır; ligamentum trapezoideum ve ligamentum conoideum .

EKLEMLER

r --------------------------------------------------------------- a

78

2.

Art. trochlearis (ginglymus)

Art. trochoidea

EKLEMLER

1.

• Art. radioulnaris proximalis • Art. radioulnaris distalis • Art. atlantoaxialis mediana

• Art. humeroulnaris • Art. talocruralis

Art. trochlearis

Art. trochoidea Sadece vertikal eksende rotasyon hareketi yapılır.

• Sadece transvers eksende fleksiyon-ekstensiyon hareketi yapılır.

11. Akromioklavikuler eklem yukarı doğru tam çıkık ise aşağıdaki bağlardan hangileri kopmuştur?

Glenohumeral eklem •

Humerus başı ile skapulanın glenoid çukuru arasında sinovyal, top-yuva tipi bir eklemdir.

•

Eklemin stabilizasyonu kemik yapıdan çok, yumuşak dokular aracılığıyla yapılır.

•

Glenohumeral, korakohumeral ligamanlar, eklem kapsülü, labrumfstatik stabilizatör)

•

Rotator kaf, deltoid ve bisepsin uzun başı (dinamik stabilizatörler)

I. Korokoakromial ligament II. Korokoklavikular ligament III. Akromioklavikular ligament IV. Superior glenohumeral A) I, II

B) I, III

C) II,III

D) III, IV E) II, IV

Akromioklavikuler eklem çıkığında akromioklaviküler ve korakoklaviküler bağlar kopmuştur.

Doğru cevap: D 13.

Articulatio cubitî’yi oluşturan eklem tipleri hangi seçenekte doğru verilmiştir?

Akromioklaviküler eklem kürek kemiği (scapula) ile köprücük kemiği (klavicula) arasında yer alan küçük bir eklemdir. Genelde omuz üzerine düşme sonucu çeşitli derecelerde çıkıklar oluşabilmektedir. Köprücük kemiği (klavicula) ile kürek kemiğini (scapula) birbirine bağlayan 3 adet bağ bulunur. Bu bağların kopması durumunda köprücük kemiği yukarı çıkmış gibi görünse de gerçekte kürek kemiği, omuz ve kol aşağı yer değiştirmiştir. Doğru cevap: C 12. Aşağıdakilerden hangisi, glenohumeral eklemin statik stabilizatörü değildir? A) Kapsül B) Labrum C) Glenohumeral ligament D) Korakoakromial ligament E) Korakohumeral ligament

A) Ginglymus, Spheroid, Sellar B) Trochoid, Ellipsoid, Sellar C) Spheroid, Plana, Trochoid D) Plana, Trochoid, Sellar E) Spheroid, Trochoid, Ginglymus Art. composita; ikiden fazla kemiğin biraraya gelmesiyle oluşan eklem tipidir. ARTİCULATİO CUBITI Üç eklemden oluşur. Üç kemik arasında kurulu bir eklem olduğu için art. composita’dır. •

Art. humeroulnaris; humerus’un trochlea humeri’si ile ulna’nın incisura trochlearis’i arasında ginglimus tip eklemdir.

•

•

Art. h u m eroradialis; hum erus'un capitulum hum eri’si ile radius başı arasında sferoid tip eklemdir. Art. radioulnaris proxim alis; radius başı ile ligamentum anulare radii ve ulna’daki incisura radialis arasında trokoid tip eklemdir. >

Lig. anu la re rad ii; radius b a şım kuşa tıp , ulna'dakiincisura radialis’in uçlarına tutunur. Radius başını, ulna’daki incisura radialis’te tutar.

•

Lig. radiocarpale dorsale

•

Lig. radiocarpale palmare

•

Lig. ulnocarpale palmare

•

Lig. colaterale carpi radiale

•

Lig. colaterale carpi ulnare

Doğru cevap: D 15. Aşağıdakilerden hangisi art. carpometacarpalis pollicis’te yapılabilen hareketlerden biri değildir?

“Art. cubiti” başlıklı şekile bakınız.

A) Fleksiyon B) Opozisyon

Doğru cevap: E

C) Adduksiyon 14. Aşağıdakilerden hangisi bağlarından biri değildir?

art.

radiocarpalis’in

A) Lig. radiocarpale dorsale B) Lig. radiocarpale palmare C) Lig. ulnocarpale palmare D) Chorda obliqua E) Lig. colaterale carpi radiale Chorda obliqua; a r t. c u b i t i ’n in b a ğ la r ı n d a n b ir id ir . T u b e r o s ita s u in a e ’n in la t e r a l k e n a r ın d a n , tu b e r o s ita s r a d ii’n in b ira z d is ta lin d e r a d iu s ’a u z a n a n fa s y a t b ir b a n ttır.

Art. radiocarpalis’in bağları •

D) Sirkumdiksiyon E) Pronasyon Art. carpom etacarpalis pollicis; birinci metakarpal kem ik ile os trap eziu m arasında oluşan s e lla r tip eklemdir. Başparmak, hareketlerinin büyük bölümünü bu eklemde yapar. Sellar grup sinoviyal bir eklem olan art. carpometacarpalis pollicis’te eklem yüzleri eyere benzer. Sagittal ve transvers olarak iki ekseni vardır. Fleksiyonekstensiyon ve abdüksiyon-addüksiyon hareketleri yapılır. Bu hareketlerin kombinasyonu ile sirkumdüksiyon (dairesel hareket; sıraıyla yapılan fleksiyon, abdüksiyon, ekstensiyon ve addüksiyondur.) da yapılabilir. Eklem yüzlerinin şekli çok az rotasyona da izin verir. Doğru cevap: E

Capsula articularis

Art. cubiti üç eklemden oluşur: Lig. collaterale radiale

1. Art. humeroradialis • Capitulum humeri ile radius arasında oluşan sferoid türü eklemdir.

2. Art. humeroulnaris • Trochlea humeri ile ulna arasında oluşan ginglymus türü eklemdir.

Lig. anulare radii

3. Art. radioulnaris proximalis • Trochoid tip eklemdir

Lig. anulare radii Radius başının ulna'dan uzaklaşmasını önler.

Art. cubiti

Lig. collaterale ulnare

EKLEMLER

79

80

16. Aşağıdakilerden hangisi art. coxae’nm bağlarından biri değildir?

•

A) Lig. capitis femoris

Ligamentum transversum acetabuli, labrum acetabuli’nin bir parçasıdır. Incisura acetabuli’nin uçlarını birleştirir ve burayı bir delik haline getirir. Bu delikten eklemle ilgili damarlar ve sinirler geçer.

EKLEMLER

B) Lig. transversum acetabuli “Art. coxae” başlıklı şekile bakınız.

C) Lig. iliofemorale D) Lig. iliolumbale

Doğru cevap: D

E) Zona orbicularis Articulatio coxa’nın bağlan; •

Ligamentum iliofem orale, eklemin en güçlü ligamentidir. Eklemin stabilizesinden sorumlu en önemli ligamenttir. Bu ligament, uyluğun aşırı ekstensiyonunu önleyen esas ligamenttir.

•

Ligamentum ischiofemorale uyluğun aşırı iç rotasyonunu önler.

•

Ligam entum pubofem orale; U yluğun aşırı abdüksiyonunu önler.

• Zona orbicularis; eklem kapsülünün derin liflerinin bir bölümü, femur boynunu sararak bu ligamenti oluşturur. Negatif hava basıncından sonra, femur başını acetabulum’da tutan en önemli oluşumdur. •

Ligamentum capitis femoris; Arteria obturatoria’nın asetabüler dalının ligamente eşlik eden bir dalı vardır. Uyluk fleksiyondayken yapılan addüksiyon ve dış rotasyonu sınırlar.

Sferoid tip eklemdir. Bağları; 1. Lig. iliofemorale 2. Lig. pubofemorale 3. Lig. ischiofemorale 4. Lig. capitis femoris 5. Lig. transversum acetabuli 6. Zona orbicularis

Zona orbicularis • Negatif hava basıncından sonra femur başını acetabulum'da tutan en önemli yapıdır.

17. Uyluğun aşırı abduksiyonunu aşağıdakilerden hangisidir?

önleyen

bağ

A) Lig. capitis femoris B) Lig. iliofemorale C) Lig. ischiofemorale

•

Lig. collaterale tibiale (mediale); eklem kapsülüne ve meniscus medialis’e tutunması vardır.

•

Lig. popliteum obliquum, m. semimembranosus’un sonlanış lifi erinin devamı şeklindedir.

•

Lig. popliteum arcuatum

Lig. m en isco fem o rale anterius; diz e klem inin iç ligamentlerinden (intrakapsüler ligamentler) biridir.

D) Lig. pubofemorale E) Lig. transversum acetabuli ARTICULATIO COXAE (ARTICULATIO COXOFEM ORALIS)

“Art. genus (Dış bağlar)” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

Femur başı ile acetabulum’daki facies lunata arasında kurulu sferoid tip eklemdir. Eklemin bağlarından •

Ligam entum ilio fe m o ra le ; uyluğun ekstensiyonunu önleyen esas ligamenttir.

•

Ligamentum ischiofemorale; uyluğun aşırı iç rotasyonunu önler.

• •

20.

aşırı

Doğru cevap: D 18. Aşağıdaki bağlardan hangisinin içinde femur başım besleyen bir arter seyreder? A) Zona orbicularis

patella’yı

hangi

kasın

tendonu

A) M. quadratus femoris B) M. semitendinosus C) M. adductor magnus

Ligam entum p u b ofem orale; U yluğun aşırı abdüksiyonunu önler. Ligamentum capitis femoris; Uylukfleksiyondayken yapılan addüksiyon ve dış rotasyonu sınırlar.

Ligamentum oluşturur?

D) M. biceps femoris E) M. quadriceps femoris Musculus quadriceps femoris’in tendonun kalınlaşmış orta parçasına ligamentum patella denir. Tibia’nın ön yüzünde ve proksimal ucunda yer alan tuberositas tibiae’ye tutunur. Ligamentum patella aynı zamanda diz ekleminin dış bağlarından biridir. Doğru cevap: E

B) Lig. capitis femoris C) Lig. transversum acetabuli D) Lig. pubofemorale E) Lig. iliofemorale Lig. capitis femoris; üçgen şekilli olan bu bağın tepesi caput femoris’e, tabanı ise incisura acetabuli'nin iki ucuna tutunur. Yarı fleksiyon durumundaki uyluğun addüksiyon ve supinasyonunu sınırlar. A. obtu ra to ria ’nın ramus poste rio r’undan ayrılan ramus acetabularisbu bağın içerisinde seyrederek caput femoris’e gelir. “A rtic u la tio c o x a ’nm b a ğ la n (lig . tran sversu m acetabuli)” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B 19. Aşağıdakilerden hangisi diz ekleminin ekstrakapsüier bağlarından biri değildir? A) Ligamentum collaterale tibiale B) Ligamentum popliteum obliquum C) Ligamentum popliteum arcuatum D) Ligamentum meniscofemorale anterius E) Ligamentum patella Diz ekleminin ekstrakapsüier ligamentleri •

Lig. patellae; m. quadriceps femoris’in tendonunun kalınlaşmış orta parçasıdır. Tibia’daki tuberositas tibiae’da sonlanır.

•

Lig. collaterale fibulare (laterale); n. fibularis (peroneus) communis’le komşudur.

21.

Diz ekleminin aşırı ekstansiyonunu önleyen bağ hangisidir? A) Lig. cruciatum anterius B) Lig. cruciatum posterius C) Lig. transversum genus D) Lig. meniscofemorale anterius E) Lig. meniscofemorale posterius

EKLEMLER

81

82

Sinoviyal membran (Kesilmiş)

EKLEMLER

Labrum acetabulare Fossa acetabuli Ligamentin etrafını saran sinoviyal kılıf

, Facies lunata A. obturatoria Tuberculum pubicum

Pubis A. abturatoria'nm asetabulardalı

Lig. transversum acetabuli

For. obturatum

Lig. capitis femoris Membrana obturatoria Tuber ischiadicum

m . q u a d ric e p s fe m o ris

• Bicondylar tip eklemdir. • Diz ekleminde fleksiyon, ektansiyon ve diz fleksiyonda iken bir miktar rotasyon yapılır.

1. Lig. patella • M. quadriceps femoris'in tendonu

4. Lig. collaterale mediale (tibiale)

2. Lig. collaterale laterale (fibulare)

• Meniscus medialis'e yapışıktır.

5. Lig. popliteum obliquum

3. Retinaculum patella

6. Lig. popliteum arcuatum

laterale ve mediale s(c

Fibula Meniscus medialis ve lateralis

Diz ekleminin iç ligamentleri (intraartiküler ligamentler) •

Ligam entum cruciatum anterius; Fem ur üzerinde tibia’nın öne hareketini sınırlar. Bacak Seksiyondayken gevşek, e kstensiyondayken gergindir. Bacağın aşırı ekstensiyonunu önler.

•

Ligamentum cruciatum posterius; Ö zellikle Seksiyondaki dize ağırlık bindiğinde (örn. merdiven çıkarken, yokuş çıkarken), femur’u stabilize eden esas yapıdır. Femur üzerinde tib ia ’nın arkaya hareketini sınırlar. Bacak Seksiyondayken gergin,

e ksten siyon da yken g evşektir. Bacağın aşırı Seksiyonunu önler. •

Ligamentum transversum genus; menisküslerin ön uçlarını birleştiren bu ligament, menisküslerin birlikte hareket etmesini sağlar.

•

Ligamentum m eniscofem orale anterius ve ligam entum m en iscofem o rale posteriu s; meniscus lateralis’in uzantılarıdır. Her ikisi de meniscus lateralis’in arka boynuzundan femur’un medial kondülüne uzanır.

Doğru cevap: A

83

Lig. cruciatum anterius

Lig. deltoideum’u, m. tibialis posterior ve m. flexor digitorum longus’un tendonları dıştan çaprazlar.

Condylus lateralis (Femur)

Lig. cruciatum posterius n,

' ,»>• ,

Meniscus____ laleralis

\ \

Lig. collaterale Fibulare

\

•

__ —Lig. collaterale tibiali

Lig. collaterale laterale; malleolus lateralis’ten başlar. Lig. talofibulare anterius, lig. talofibulare posterius ve lig. calcaneofibulare denilen üç parçası vardır. Ayağın aşırı inversiyonunu önler. Lig. calcaneofibulare’yi, m. fibularis (peroneus) longus ve brevis’in tendonları dıştan çaprazlar.

^ M e n is c u s medialis

\

Ayak bu eklemde, dorsal fleksiyon (ekstensiyon) ve plantar fleksiyon (fleksiyon) yapar. Fleksiyon; 45°, ekstensiyon ise 20° yapılır. “Articulatio talocruralis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

22. Art. talocruralis ne tür bir eklemdir? A)

Trochlear

C) Trochoid

23. Aşağıdakilerden hangisi bağlardan biri değildir?

B) Elipsoid

A) Lig. talofibulare anterius

D) Syndesmosis

B) Lig. talofibulare posterius D) Lig. deltoideum

ARTİCULATİO TALOCRURALİS

Ligamentleri *

Lig. collaterale mediale (lig. deltoideum); malleolus medialis ile tarsal kemikler arasında uzanır. Ayağın

talocruralis’in

C) Lig. calcaneofibulare

E) Plana

Tibia, fibula ve talus arasında kurulu ginglymus tip eklemdir.

art.

E) Ligg. tarsi dorsalia Art. talocruralis’in bağlan •

Capsula articularis

•

Lig. mediale (deltoideum); üçgen şekilli kuvvetli bir bağdır. Bu bağın kısımları pars tbionavicularis, pars tibiocalcanea, pars tibiotalaris anterior ve pars

EKLEMLER

aşırı eversiyonunu önler. Dört parçası vardır: pars tibionavicularis, pars tibiocalcanea, pars tibiotalaris posterior, pars tibiotalaris anterior.

Patella (Kaldırılmış)

84

Lig. mediale (deltoideum )

• Tibia, fibula ve talus arasında oluşan

1. 2. 3. 4.

EKLEMLER

ginglymus tip eklemdir.

Pars tibionavicularis Pars tibiocalcanea Pars tib io ta la ris anterior Pars tib io ta la ris posterior

Fibula

Lig. laterale ]

Calcaneus

l O ,

\3

r ____ -

1. Lig. calcaneofibulare 2. Lig. talofibulare anterius 3. Lig. talofibulare posterius

A n te rio r

/

) ı\

1Ayak bileğindeki burkulm alar sıklıkla inversiyon tarzındadır. Bu tarz burkulmalarda eklemi lateralden destekleyen bağlar hasar görür. 1inversiyon burkulmalarında ilk olarak zedelenen lig. talofib ulare anterius'tur.

tibiotalaris posterior’dur. Ayağın dorsal ve plantar fleksiyonunu sınırlar. •

L ig . la te ra le ; bu bağ üç ligam ent tarafından oluşturulur. >

Lig. talofibulare anterius

>

Lig. talofibulare posterius

>

Lig. calcabeofibulare

bileğini lateralden destekleyen üç ligament vardır. Bunlar lig. ta lo fib u la re anterius, lig. ta lo fib u la re p oste riu s ve lig. calcaneofibulare’dir. inversiyon burkulmalarında ilk olarak zedelenen bağ lig. talofibulare anterius’tur. Bu ligamentin kopmasından sonra diğer iki ligamentte zedelenme olabilir. Ayak bileğini medialden destekleyen lig. deltoideum’un oldukça kuvvetli bir bağ olması ve ayak bileğindeki eversiyon açısının daha az olması nedeniyle eversiyon burkulmalarına daha nadir rastlanır.

“Art. talocruralis" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C Doğru cevap: A 25. İnversiyon hareketi hangi eklemde yapılır? 24. Ayak bileği burkulm asında en sık yaralanan bağ aşağıdakilerden hangisidir? A) Anterior tibiofibular bağ B) Posterior tibiofibular bağ C) Anterior talofibular bağ D) Kalkaneofibular bağ E) Posterior talofibular bağ A rt. ta locruralis, vücutta en sık travmaya maruz kalan eklemlerdendir. Ayak bileğindeki yaralanmalar sıklıkla burkulma sonucu olur. Ayak bileğinin inversiyon açısı eversiyon açısına göre daha fazla olduğu için, burkulmalar da sıklıkla inversiyon tarzındadır. Bu tarz burkulmalarda, eklemi lateralden destekleyen bağlar hasar görür. Ayak

A) Art. talocalcanea B) Art. cuneonavicularis C) Art. cuboideonavicularis D) Art. cuneocuboideum E) Artt. tarsometatarsales ARTICULATIO SUBTALARIS (ART. TALOCALCANEA) Talus ve calcaneus arasında kurulu plana tip eklemdir. Eversiyon (iç rotasyon yada pronasyon + abdüksiyon) ve inversiyon (dış rotasyon yada supinasyon + addüksiyon) hareketlerinin büyük bölümü bu eklemde yapılır. Küçük bir bölümü art. tarsi transversa’da yapılır.

85

Eklemin; lig. talocalcaneum medialejaterale ve posterius denilen üç tane ligamenti vardır.

Lig. calcaneocuboideum (lateral parça) ve lig. calcaneonaviculare (medial parça) denilen iki parçası vardır. EKLEMLER

Lig. talocalcaneum interosseum; sulcus tali’den sulcus calcanei’ye uzanan bu ligament, sinüs tarsi denilen boşluğu doldurur. Doğru cevap: A 26. Hangi ligamentin kopması pes planus’a neden olur? A) Lig. deltoideum B) Lig. talonaviculare C) Lig. calcaneocuboideum plantare D) Lig. calcaneonaviculare plantare E) Lig. bifurcatum Lig. calcaneonaviculare plantare; caput tali’yi alttan destekler. Ayak kubbesini korumada pasif olarak çok önemli bir görev yapar. Bu bağın kopmasında ayak kubbesi çöker ve kısmen pronasyon durumuna gelir. Bu durumda düz tabanlık oluşur. ARTICULATIO TARSİ TR A N SV ERSA (MİDTARSAL EKLEM , CHOPART EKLEM İ) Ayak amputasyonunda (Chopart amputasyonu) kullanılan bu eklem, iki eklemden oluşur. • Art. talocalcaneonavicularis; talus, calcaneus ve os naviculare arasında kurulu sferoid tip eklemdir.

M. fîbu arış brevis in M . fibularis L ig . c a lc a n e o ­ n a v ic u la re p la n ta re (s p rin g lig a m e n t)

tendonu Lig. lo n g u m Lig. c u b o id e u m p la n ta re (lig . p la n ta re b re v is )

tali

Lig. calcaneonaviculare plantare

Doğru cevap: D

• Art. calcaneocuboidea; sellartip eklemdir. Ligamentleri •

•

•

•

Lig. ca lc a n e o n a v ic u la re plantare (spring ligament); calcaneus’taki sustentaculum tali ile os naviculare arasında uzanır. Eklemin en önemli ligamentidir. Ayağın uzun arkusunun devamlılığında rolü olan bu ligament, talus başını destekler ve talus’u pozisyonunda tutar. Ayak kubbesine verdiği elastikiyet nedeniyle, kopması durumunda düz tabanlık (pes planus) olur. M. tibialis posterior’un tendonu, ligamentin hemen altından geçer. Lig. plantare longum; tarsal kemiklerle ilgili en uzun ligamenttir. Calcaneus'tan, os cuboideum’a ve 2-4 metatarsal kemiklerin bazislerine uzanır. Ligament, os cuboideum’un plantar yüzündeki oluğu bir tünel haline getirir ve tünelden m. fibularis (peroneus) longus’un tendonu geçer. Ligamentum plantare longum, arcus longitudinalis lateralis’in çökmesini önleyen en önemli faktördür. Lig. calcaneocuboideum plantare (lig. plantare brevis); calcaneus ile os cuboideum arasında uzanır. Ligamentum plantare longum’un altındadır. Arcus longitudinalis lateralis’in devamlılığında rolü vardır. Lig. bifurcatum (Chopart ligamenti); m. extensor digitorum brevis’in altında, eklemin üst yüzünde bulunan”Y” şekilli bir ligamenttir. Calcaneus’tan başlar, os cuboideum ve os naviculare’ye uzaır.

27. Ligamentum deltoideum, aşağıdaki eklemlerden hangisinin bağlarından biridir? A) Articulatio cubiti C) Articulatio genus

B) Articulatio talocruralis D) Articulatio humeri

E) Articulatio coxae Articulatio talocruralis, tibia, fibula ve talus arasında kurulu ginglym us (articulatio trochlearis) tipinde bir eklemdir. Ligamentum deltoideum (collaterale mediale) bu eklemin medialinde yer alan ve malleolus medialis ile tarsal kemikler arasında uzanan bağıdır. Pars tibiotalaris anterior, pars tibiotalaris posterior, pars tibionavicularis ve pars tibiocalcane olmak üzere dört bölümden oluşan bu bağ ayak bileğinin aşırı eversiyonunu engeller. ‘‘Ligamentum deltoideum” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B 28. Dens axis’in fovea dentis’ten önleyen bağ hangisidir? A) Lig. apicis dentis B) Lig. alaria C) Lig. nuchae D) Lig. transversum atlantis E) Membana tectoria

uzaklaşmasını

86

EKLEMLER

Lig. deltoideum

Pars tibiotalaris posterior Pars tibiocalcanela Parstibionavicularis Pars tibiotalaris anterior

plantare longum plantare (Spring ligamenti)

Lıgamentum deltoıdeum

Ligam entum tran sversu m atlan tis; dens a x is ’i pozisyonunda tutan ligamenttir. Atlas’ın massa lateralis’leri arasında uzanır. Ligamentin üst kenarından oksipital kemiğin baziler parçasına uzanan demete fasciculus longitudinalis superior, ligamentin alt kenarından axis'in gövdesinin arka yüzüne uzanan demete fasciculus longitudinalis inferior denir. Bu demetler ve ligament birlikte "haç” şeklinde bir görünüm oluşturur ve bu görünümünden dolayı ligamentum cruciforme atlantis denir. Lig. apicis dentis; notokord’un kalıntısıdır. Dens axis ile occpital kemik arasında uzanır. Ligamenta alaria; dens axis’in yanlarından condylus occipitalis’lerin medial kenarına uzanan bir çift ligamenttir. Başın aşırı rotasyonunu kısıtlar. Ligamentum nuchae; C7’nin processus spinosus’undan, protuberentia occipitalis externa’ya uzanır. Processus s p in o s u s ’ların uçlarını b irle ş tire n ligam enta supraspinalia’ların bu seviyede karşılığıdır. Başın dik tutulm asına yardım eder ve başın aşırı fleksiyonunu önler. Membrana tectoria; vertebraların ve disklerin arka yüzlerini örten ligamentum longitudinale posterius’un axis’ten sonra yukarı doğru devamıdır. Oksipital kemiğin baziler parçasına tutunur ve burada dura mater ile karışır.

29. Aşağıdaki bağlardan hareketini sınırlar? A) Lig. flavum

hangisi

başın

rotasyon

B) Lig. transversum atlantis

C) Membrana tectoria

D) Lig. nuchae

E) Lig. alaria Lig. alaria; dens axis ile oksipital kemiğin kondilleri arasında oblik olarak uzanır ve atlas’a tutunmaz. Başın rotasyonunu sınırlar. Lig. transversum atlantis ise dens’in geriye kayıp medulla spinalis’i sıkıştırmasını önler. Asılan kişilerde bu ligament ve dens axis kopar kişi solunum merkezinin basısı nedeniyle solunum felcinden ölür (Hangman fraktürü). Membrana te cto ria; servikal bölgede lig. longitudinale posterius’un devamıdır. Lig. nuchae; C7 vertebra’nın processus spinosus’u ile protuberentia occipitalis externa arasında uzanır. Bu seviyede supraspinal ligamentlerin karşılığı olarak bulunur. Başın dik tutulmasına yardım eder ve aşırı fleksiyonunu önler. Lig. fla v u m ; atlas’tan, S1 vertebra’ya kadar komşu lamina arcus vertebrae’leri bağlayan sarı renkli elastik ligamentlerdir. Omurganın dik durmasında ve omurganın normal kavislerinin korunmasında fonksiyonları vardır. Doğru cevap: E

“Art. atlantoaxialis mediana’nın bağlan” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

30. Vertebra korpusları arasında bulunur?

ne tü r eklemler

A) Amphiarthrosis

B) Diarthrosis

C) Synarthrosis

D) Syndesmosis E) Gomphosis

EKLEMLER Vertebra korpusları arasındaki eklemler symphysis tipi yarı oynar eklemlerdir. Bu eklemlerde corpus vertebrae'lar arasında fibrokartilaginöz yapıda discus intervertebralis’ler yer alır. Bu eklemler, yukarıda ikinci servikal vetrebra’dan başlayarak, aşağıda beşinci lumbal vertebra’nın corpus’u ile sacrum arasındaki eklem de dahil olmak üzere tüm corpus vertebrae’lar arasında bulunur.Bu eklemler ile ilgili olarak corpus vertebrae’nın önünde ve arkasında seyereden iki önemli ligament vardır. Lig. longitudinale anterius ve posterius adı verilen bu ligamentler, columna vertebralis’in hareketlerini kısıtlar. “Symphysis intervertebralis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A 31. Discus intervertebralis’te hangisi destekler? A) Lig. supraspinale B) Lig. interspinale C) Lig. flavum D) Lig. nuchae E) Lig. longitudinale posterius

anulus

fibrosus’u

Vertebra korpusları arasındaki diskuslarını önden lig. longitudinale anterius (güçlü) arkadan lig. longitudinale posterius destekler ve nucleus pulposus’un anulus fibrosus’u yırtmasına engel olur. Arka yarım daha za yıf olduğundan ve posterolateralde de ligament olmadığından en çok disk hernisi posterolateral veya posteriordan olur. Discus intervertebralis Axis’ten başlayarak sacrum’a kadar bütün vertebraların corpus’ları arasında bulunan fibröz kıkırdak yapısındaki discus articularis’ler damarsız olup, difüzyon ile beslenir. Discus’lar önde ve arkada, lig. longitudinale anterius ve posterius’a tutunurlar. Her bir discus, dış tarafında kollajen lifler ve fibröz kıkırdaktan oluşan anulus fibrosus ile bunun ortasındaki nucleus pulposus’tan oluşur.NucIeus pulposus mukoid bir maddedir. Ancak bu mukoid madde zaman içerisinde fibröz kıkırdağa dönüşür. Travma sonucu nucleus pulposus’un yerinden oynaması veya anulus fibrosus’u yırtarak prolapsus göstermesine disk hernisi adı verilir. Disk hernileri, columna vertebaralis’i etkileyen ağır travmalar sonucu ortaya çıkabileceği gibi, discus intervertebralis’lerdeki yaşa ve dejenerasyona bağlı olarak küçük travm alar ile de oluşabilir. Anulus fibrosus prolapsusu genellikle posterolaterale doğru olur.

88

1Vertebra gövdeleri arasındaki

EKLEMLER

Sİm fİZİS tip eklemdir.

Lig. longitudinale posterius

Lig. longitudinale anterius

■Gövdeler arasında discus intervertebralis (fibröz kıkırdak yapısında) bulunur.

Prolapsus olan bölgede medul spinalis’ten çıkan sinir kökleri sıklıkla baskıya maruz kalır. Bu durum en sık L4-L5, art. lumbosacralis ve servikal 5-7 vertebralar arasındaki discus intervertebralsi’lerde görülür.

Lig. flavum

Lig. su p ra sp in a le ; om urganın en a rkasında, vertebralarm proc. spinosus’larını birleştiren bağdır. Lig. interspinale; ise komşu vertebralarm proc. spinosus’ları arasında yer alır.

Lig. longitudinale posterius Lig. interspinale

Lig. flavum; vertebra arkuslarının arasında uzaman elastik ama aynı zamanda sağlam bir bağdır. Erekt postürü sağlayan en önemli elemandır. Foram en v e rte b ra le ’nin arka yarım ını döşer. Lig. nuchae; lig. supraspinale’ye servikal bölgedeki bölümüne verilen addır.

Lig. supraspinale

Lig. longitudinale anterius

Doğru cevap: E

Symphysis intervertebralis’in bağlan 32. Aşağıdaki bağlardan hangisi vertebralis’in ekstansiyonunu sınırlar?

columna

A) Lig. supraspinale B) Lig. interspinale C) Lig. flavum D) Lig. longitudinale anterius E) Lig. longitudinale posterius Lig. lo n g itu d in a le a n te riu s ekstan siyo n u, lig.longitudinale posterius ise fleksiyonu sınırlar.

Lig. longitudinale anterius; corpus verte bra e ’ların ön yüzlerinde bulunan kalın, bant şeklindeki yapıdır. Üstte os occipitale’nin pars basilaris’ine yapışır. Aşağıya doğru sırasıyla atlas’ın tuberculum anterius’una, axis ve diğer vertebralarm corpus’unun ön yüzüne yapışarak sacrum’a kadar uzanır. Ayrıca corpus’lar arasındaki discus intervertebralis’lere de sıkıca tutunur.

89

34.

Epidural blok amacıyla lumbal kateterizasyon uygulanacak hastada en son hangisi geçilir? A) Lig. flavum B) Lig. supraspinale C) Lig. interspinale D) Lig. longitudinale anterius

Doğru cevap: D

E) Lig. longitudinale posterius Arkadan öne doâru sırasıyla:

33. A rtt. zygapophysiales nerede yer alır? A) Pelvis B) Columna vertebralis

•

Lig. supraspinale

•

Lig. interspinale

•

Lig. flavum

C) Cranium

Spatium epidurale

D) Thorax E) Omuz kemeri A rt. z y g a p o p h y s ia lis (fa s e t e kle m ); vertebraların processus a rticularis’leri arasında bulunan plana tipi sinovyal eklemlerdir. Plana tipi eklemlerde belli bir hareket ekseni yoktur ve basit kayma hareketleri yaparlar. “Artt. zygapophysiales (Faset eklem)” başlıklı şekile bakınız.

•

Dura mater

•

Arachnoidea mater

•

Subarachnoid aralık (BOS)

•

Pia mater

LP ve spinal anestezi sırasında iğne araknoid ile pia m ater arasında subaraknoid a ra lık ta d ır ve en son araknoid membran delinir. Epidural blokta ise iğne lig. flavum ile dura mater arasındadır ve en son lig. flavum delinir.

Doğru cevap: B

Doğru cevap: A

FASET EKLEMİN BAĞLARI Lig. fla v u m

Lig. in te rs p in a le

Lig. su prasp ina le

• Komşu verte bra la rın proc. articularis superior ve inferior'ları arasındaki plana tip eklem lerdir.

\

Artt. zygapophysiales • Lig. flavum , lam ina arcus v e rte b ra e 'le ri b irb irin e bağlar. Arcus (Pedikül)

\ Arcus (Lamina)

Faset eklem

• Lig. nuchae, lig. su praspinale'nin C7 ve occipital kemik arasında uzanan bölüm üdür.

EKLEMLER

Lig. longitudinale posterius; corpus vertebrae’ların arka yüzlerinde ve canalis vertebralis içindedir. Üstte axis'in corpus’una yapışır ve aşağıda sacrum’a kadar uzanır. Axis’in yukarısında yelpaze şeklinde genişler ve membrana tectoria ismini alır. Membrana tectoria, foramen magnum'dan geçerek occipital kemiğin pars basilaris’inin üst yüzüne yapışır.

90

35. Aşağıdaki yapılardan hangisinin çene eklemi ile komşuluğu vardır? A) A. facialis EKLEMLER

B) N. facialis C) A. maxillaris D) N. maxillaris E) N. auricularis magnus

başlayarak, aşağıda beşinci lumbal vertebra’nın corpus’u ile sacrum arasındaki eklem de dahil olmak üzere tüm corpus vertebrae’lar arasında bulunur. Bu eklemler ile ilgili olarak corpus vertebrae’nın önünde ve arkasında seyereden iki önemli ligament vardır. Lig. longitudinale anterius ve posterius adı verilen bu ligamentler, columna vertebralis’in hareketlerini kısıtlar. •

Lig. nuchae; C7 vertebra’nın processus spinosus’u ile protuberentia occipitalis externa arasında uzanır. Bu seviyede supraspinal ligamentlerin karşılığı olarak bulunur. Başın dik tutulmasına yardım eder ve aşırı fleksiyonunu önler.

•

Lig. flavum; atlas’tan, S1 vertebra’ya kadar komşu lamina arcus vertebrae’leri bağlayan sarı renkli elastik ligamentlerdir. Omurganın dik durmasında ve omurganın normal kavislerinin korunmasında fonksiyonları vardır.

•

Ligam entum tran sversu m atla n tis; art atlantoaxialis m ediana’nın bağlarından biridir. Dens axis’i pozisyonunda tutan ligamenttir. Atlas’ın massa lateralis’leri arasında uzanır. Ligamentin üst kenarından oksipital kemiğin baziler parçasına uzanan demete fasciculus longitudinalis superior, ligamentin alt kenarından axis’in gövdesinin arka yüzüne uzanan demete fasciculus longitudinalis inferior denir. Bu demetler ve ligament birlikte “haç” şeklinde bir görünüm oluşturur ve bu görünümünden dolayı ligamentum cruciforme atlantis denir.

ARTICULATIO TEMPOROMADIBULARIS Kafa kemikleri arasında bulunan tek hareketli eklemdir. Temporal kemikteki fossa mandibularis ve tuberculum articulare ile caput mandibulae (condylus mandibulae) arasında oluşur. Eklemi ikiye bölen bir discus articularis’i vardır. Eklem dıştan n. facialis, içten n. auriculotemporalis ile komşudur. LİGAMENTLERİ •

Lig. laterale (lig. tem porom andibulare); üç ekstrakapsüler bağdan ekleme en yakın olanıdır. Eklem kapsülünün kalınlaşması ile oluşur. Dış yüzü parotis bezi ile komşudur. Caput mandibulae’nin arkaya gitmesini önleyerek, meatus acusticus externus’u korur.

•

Lig. sphenomandibulare; temporomandibuler eklemin içyanında yer alır. Birinci faringeal arkus kıkırdağının (Meckel kıkırdağı) artığıdır. Spina ossis sphenoidalis’ten, mandibulae’nin içyüzündeki lingula m andibulae’ye uzanır. M andibula’nın ağırlığını çiğneme kaslarının tonusu taşımasına rağmen, bu ligament mandibula’nın primer pasif desteğidir.

•

Lig. stylomandibulare; os temporale’deki proc. stylodieus’tan, angulus m andibulae’ye uzanır. G erçekte parotis bezinin fibröz kapsülündeki kalınlaşma sonucu oluşur.

Doğru cevap: B 36. Otuzdokuz yaşında erkek hasta trafik kazası sonucu acil servise başvuruyor. Hastanın hikayesinde bulunduğu araca bir başka aracın arkadan çarpması sonucu başının ileri geri sarsıldığı öğreniliyor. Şiddetli boyun ağrısı şikayeti olan hastanın radyolojik incelemesinde servikal vertebra gövdelerinin ön yüzünde uzanan bir bağın hasar gördüğü tesbir ediliyor. Bu bağ aşağıdakilerden hangisi olabilir?

“Symphysis intervertebralis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A 37. Otuzyedi yaşında bir erkek halı sahada maç yaparken aldığı darbe sonucu sakatlanıyor. Acil servise getirilen hastanın çekilen grafisinde ayak bileğinde kırık tesbit ediliyor. Hasta, ayağın hangi hareketlerini yaparken güçlük çeker? A) Plantar fleksiyon ve dorsifleksiyon B) Inversiyon ve eversiyon C) Plantar fleksiyon, dorsifleksiyon, inversiyon ve eversiyon D) Plantar fleksiyon ve inversiyon E) Dorsifleksiyon ve eversiyon Art. talocruralis; tibia, fibula ve talus arasında oluşan ginglymus (trochlear) tip sinovyal bir eklemdir. Ayak bu eklemde, transvers eksende dorsifleksiyon ve plantar fleksiyon hareketleri yapar.

A) Lig. longitudinale anterius B) Lig. flavum

“Articulatio talocruralis” başlıklı şekile bakınız.

C) Lig. nuchae D) Lig. longitudinale posterius E) Lig. transversum cervicis Vertebra korpusları arasındaki eklemler symphysis tipi yarı oynar eklemlerdir. Bu eklemlerde corpus vertebrae'lar arasında fibrokartilaginöz yapıda discus intervertebralis’ler yer alır. Bu eklemler, yukarıda ikinci servikal vetrebra’dan

Doğru cevap: A

91

>Vertebra gövdeleri arasındaki SİmfİZİS tip eklemdir.

Lig. longitudinale anterius

Lig. longitudinale posterius

EKLEMLER

1Gövdeler arasında discus intervertebralis (fibröz kıkırdak yapısında) bulunur.

Lig. mediale (deltoideum)

Tibia, fibula ve talus arasında oluşan

ginglymus tip

1. 2. 3. 4.

eklemdir.

Pars tibionavicularis Pars tibiocalcanea Pars tib io ta la ris anterior Pars tib io ta la ris posterior

Fibula

Lig. laterale A n terio r

o ,

\3

1Ayak bileğindeki burkulm alar sıklıkla inversiyon tarzındadır. Bu tarz burkulmalarda eklemi lateralden destekleyen bağlar hasar görür. 1İnversiyon burkulmalarında ilk olarak zedelenen lig. talofibulare anterius'tur.

1. Lig. calcaneofibulare 2. Lig. talofibulare anterius 3. Lig. talofibulare posterius

92

arteryel yapı 6-10 yaşlarına kadar femur başı beslenmesinde rol alırken daha sonra önemi azalmaktadır.

EKLEMLER

38. Yetmişbeş yaşında bir erkek hasta sağ kalça ve uyluk bölgesinde şiddetli ağrı şikayetiyle acil servise getiriliyor. Radyolojik incelemede femur başında avasküler nekroz tesbit ediliyor. Bu olguda avasküler nekrozun aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Kalça çıkığı yırtılması

nedeniyle

lig.

•

nedeni

Fem ur’un intertrokanterik kırıklarının femur başının beslenmesi üzerine etkisi yoktur.

“Art. coxae” başlıklı şekile bakınız.

capitis femoris’in Doğru cevap: C

B) intertokanterik femur kırığı C) İntrakapsüler femur boyun kırığı D) A. obturatoria trombozu

39.

E) Ektrakapsüler parçalı femur boyun kırığı Sınırlı kollateral dolaşımı olan ya da kollateral dolaşımı bulunmayan kemik doku kesimlerini besleyen damarlardan birisinin yaralanması nekroza neden olabilir. Bu mekanizma en sık kapsül içi femur boynu kırıkları, kalça çıkıkları ve kompresyon kırıkları ile ilişkilidir. Bu olguda femur başı avasküler nekrozunun nedeni intrakapsüler femur boyun kırığıdır. Lig. ischiofemorale’nin altında seyreden a. circumflexa femoris medialis ve lateralis’in radiküler dallarının hasara uğraması ile femur başının beslenmesi bozulur. •

Aşağıdaki eklem tipi ve örneği eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? Eklem tipi .................... Örnek A) Art. trochoidea............. Art. atlantoaxialis lateralis B) Art.trochlearis...............Art. talocruralis C ) Art. bicondylaris....... Art.genus D) Art. spheroidea.............Art. humeroradialis E) Art.ellipsoidea...............Art. radiocarpalis

Art. atlantoaxialis lateralis, plana grubu sinovyal bir eklemdir.

Lig. capitis femoris, eklem mekaniğinde pek yeri olmayıp arteria obturatoria’dan gelen ve caputfemoris’i besleyen arteria capitis femoris’i içinde bulundurması nedeniyle önem taşır. Bu ~\

r

Sferoid tip eklemdir. Bağları; 1. Lig. iliofemorale 2. Lig. pubofemorale 3. Lig. ischiofemorale 4. Lig. capitis femoris 5. Lig. transversum acetabuli 6. Zona orbicularis

Zona orbicularis • Negatif hava basıncından sonra fem ur başını acetabulum'da tutan en önemli yapıdır. A rt. coxae

93

I- Articulatio trochlearis (giglymus); menteşeye benzeyen bu eklem tipinin sadece transvers ekseni vardır ve bu nedenle sadece fleksiyon-ekstensiyon hareketi yapılır. •

Art. humeroulnaris

•

Art. talocruralis

•

Artt. interphalangeae manus

•

Artt. interphalangeae pedis

II - Articulatio bicondylaris; konveks eklem yüzü iki kondülden oluşur. Sadece transvers ekseni vardır ve fleksiyon-ekstensiyon hareketi yapılır. Ancak çok az rotasyona da izin verir. •

Art. genus

•

Art. temporomandibularis

III- A rticulatio trochoidea; konveks eklem yüzü silindir şeklindedir. Vertikal ekseni vardır ve sadece rotasyon hareketi yapılır. •

Art. atlantoaxialis mediana

•

Art. radioulnaris proximalis

•

Art. radioulnaris distalis

IV- Articulatio sellaris; eklem yüzleri eyere benzer. Sagittal ve transvers olarak iki ekseni vardır. Fleksiyon-ekstensiyon ve abdüksiyon-addüksiyon hareketleri yapılır. Bu hareketlerin kombinasyonu ile sirkum düksiyon (dairesel hareket; sırasıyla yapılan fleksiyon, abdüksiyon, ekstensiyon ve addüksiyondur) da yapılabilir. Eklem yüzlerinin şekli çok az rotasyona da izin verir.

V-

addüksiyon hareketleri yapılır. Bu hareketlerin kombinasyonu ile sirkumdüksiyon da (dairesel hareket) yapılabilir. Ancak rotasyon olanaksızdır. •

Art. radiocarpalis

•

Art. atlantooccipitalis

•

Artt. metacarpophalangeae

•

Artt. metatarsophalangeae

V I- A rticulatio spheroidea; konveks eklem yüzü küre şeklindedir. Sagittal, transvers ve vertikal eksenlere ek olarak bir çok ikincil eksene sahiptir. Bu tip eklem lerde tüm h areke tler (fleksiyonekstensiyon, abdüksiyon-addüksiyon, rotasyon ve sirkumdüksiyon) yapılabilir. •

Art. humeri

•

Art. coxae

•

Art. humeroradialis

L.

VII- Articulatio plana; eklem yüzleri hemen hemen düzdür. Belli bir ekseni yoktur. Bu tip eklemlerde sadece kayma hareketleri yapılır. Vücuttaki sinovyal eklemlerin çoğu bu tiptir. “Hareketli eklemlerin sınıflandırılması” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A 40. Aşağıdaki bağ ve ait olduğu eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

eklem

Bağ .......................................Eklem A) Lig. anulare rad ii....................Art. cubiti B) Chorda obliqua.............................................Art.radiocarpalis C) Lig. transversum acetabuli....Art. coxa

•

Art. carpometacarpalis pollicis

D) Lig. popliteum obliquum........ Art. genus

•

Art. sternoclavicularis

E) Lig. deltoideum.......................Art. talocruralis

Articulatio ellipsoidea (art. condylaris); konveks eklem yüzü uzunlamasına kesilmiş yarım yumurta şeklindedir. Sagittal ve transvers olarak iki ekseni vardır. Fleksiyon-ekstensiyon ve abdüksiyon-

EKLEMLER

Sinovyal eklemler, eklem yüzlerinin şekline göre yedi tipe ayrılır;

ARTİCULATİO CUBİTİ Üç eklemden oluşur. Üç kemik arasında kurulu bir eklem olduğu için art. composita’dır.

EKLEMLER

Art. cubiti’nin bağları; •

Lig. collaterale ulnare

•

Lig. collaterale radiale

•

Lig. anulare radii

• Chorda obligua ve membrana interossea, radius ve ulna’nın corpus’larını birarada tutan yapılardır.

Art. cubiti

üç eklem den oluşur: Lig. colla tera le radiale

Lig. collaterale ulnare

1. Art. humeroradialis • Capitulum hum eri ile radius arasında oluşan sferoid tü rü eklemdir.

2. Art. humeroulnaris • Trochlea hum eri ile ulna arasında oluşan

Lig. anulare radii

ginglym us tü rü eklemdir.

3. Art. radioulnaris proximalis • Trochoid tip eklem dir

Lig. anuiare radii Radius başının ulna'dan uzaklaşmasını önler.

• Art. humeroulnaris; humerus’un trochlea humeri’si ile ulna’nın incisura trochlearis’i arasında ginglimus tip eklemdir.

41.

Sinovyal eklem tipinin örnekleri hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?

• Art. humeroradialis; humerus’un capitulum humeri’si ile radius başı arasında sferoid tip eklemdir.

Lig. anulare radii; radius başını kuşatıp, ulna’daki incisura radialis’in uçlarına tutunur. Radius başını, ulna’daki incisura radialis’te tutar. Doğru cevap: B

Symphsis pubica

II.

Art. sternoclavicularis

III. Art. talocruralis

• Art. rad io uln aris p roxim alis; radius başı ile ligamentum anulare radii ve ulna’daki incisura radialis arasında trokoid tip eklemdir. >

I.

IV. Art. tibiofibularis distalis V.

Art. carpometacarpalis pollicis

A) I, III, IV B) I, II, V C) I, II, III D) II, III, V E) III, IV, V •

Art. tibiofibularis distalis, fibröz eklemin alt grubu olan syndesmosis’e örnek bir eklemdir.

•

Symphysis pubica, kartilajinöz bir eklemdir.

95

Bu eklem tipi hareketlidir. Ekleme katılan kemikler ayrıdır. Eklem yüzleri birbiri ile temas eder, ancak yapısal devamlılık göstermezler. Sinovyal eklemleri diğer eklemlerden ayıran üç önemli özellik; •

Eklem boşluğu (cavitas articularis)

•

Eklem kıkırdağı (cartilago articularis)

•

Eklem kapsülü (capsula articularis)

Eklem boşluğu (cavitas articularis) içinde negatif hava basıncı, sinovya, sinovyal membranın plikaları ve yağ yastıkları vardır. Bazı eklemlerde ek olarak ligamentler, diskus’lar veya menisküs’ler de bulunur. Eklem kıkırdağı (cartilago articularis) Eklem yüzlerini örten hiyalin kıkırdak yapısında oluşumlardır. Sadece art. sternoclavicularis, art. acromioclavicularis ve art. te m p o ro m a n d ib u la ris ’te fib rö z kıkırd ak yapısındadır. Eklem kapsülü (capsula articularis) Hareketli eklemleri diğer eklemlerden ayıran en önemli özelliktir. Eklem yüzlerini bir arada tutar. Kemiklere tutunma yerinde periosteum ile devam eder. Damar ve sinirler tarafından delinir. Bursa denilen keseciklerle bağlantılara sahiptir. Eklem kapsülü bazı eklemlerde lokal kalınlaşmalar yaparak ligamentleri oluşturur. Eklem kapsülünün iki tabakalı bir yapısı vardır. •

Membrana fibrosa; genellikle eklem kapsülü olarak ifade edilen dış tabakadır.

•

Membrana synovialis; sinovya’yı üreten, salgılayan ve absorbe eden iç tabakadır. Ekleme katılmayan alanları, intrakapsüler ligamentleri ve tendonları örter. Diskus, m enisküs ve eklem kıkırdağını örtmez. Eklem içinde plikalar oluşturur (plicae synoviales).

Sinovyal eklemler, eklem yüzlerinin şekline göre yedi tipe ayrılır; I-

Articuiatio trochlearis (giglymus); menteşeye benzeyen bu eklem tipinin sadece transvers ekseni vardır ve bu nedenle sadece fleksiyon-ekstensiyon hareketi yapılır.

III- A rticuiatio trochoidea; konveks eklem yüzü silindir şeklindedir. Vertikal ekseni vardır ve sadece rotasyon hareketi yapılır. •

Art. atlantoaxialis mediana

•

Art. radioulnaris proximalis

•

Art. radioulnaris distalis

IV - Articuiatio sellaris; eklem yüzleri eyere benzer. Sagittal ve transvers olarak iki ekseni vardır. Fleksiyon-ekstensiyon ve abdüksiyon-addüksiyon hareketleri yapılır. Bu hareketlerin kombinasyonu ile sirkumdüksiyon (dairesel hareket; sırasıyla yapılan fleksiyon, abdüksiyon, ekstensiyon ve addüksiyondur) da yapılabilir. Eklem yüzlerinin şekli çok az rotasyona da izin verir. •

Art. carpometacarpalis pollicis

•

Art. sternoclavicularis

V- Articuiatio ellipsoidea (art. condylaris); konveks eklem yüzü uzunlamasına kesilmiş yarım yumurta şeklindedir. Sagittal ve transvers olarak iki ekseni vardır. Fleksiyon-ekstensiyon ve abdüksiyonaddüksiyon hareketleri yapılır. Bu hareketlerin kombinasyonu ile sirkum düksiyon da (dairesel hareket) yapılabilir. Ancak rotasyon olanaksızdır. •

Art. radiocarpaiis

•

Art. atlantooccipitalis

•

Artt. metacarpophalangeae

•

Artt. metatarsophalangeae

V I- A rticuiatio spheroidea; konveks eklem yüzü küre şeklindedir. Sagittal, transvers ve vertikal eksenlere ek olarak bir çok ikincil eksene sahiptir. Bu tip eklem lerde tüm h areke tler (fleksiyonekstensiyon, abdüksiyon-addüksiyon, rotasyon ve sirkumdüksiyon) yapılabilir. •

Art. humeri

•

Art. coxae

•

Art. humeroradialis

VII- Articulatio plana; eklem yüzleri hemen hemen düzdür. Belli bir ekseni yoktur. Bu tip eklemlerde sadece kayma hareketleri yapılır. Vücuttaki sinovyal eklemlerin çoğu bu tiptir. Doğru cevap: D 42. Art. atlantoaxialis mediana’nın bağları seçenekte doğru olarak verilmiştir? I.

Lig. flavum

Art. talocruralis

II.

Lig. nuchae

•

Artt. interphalangeae manus

III. Membrana tectoria

•

Artt. interphalangeae pedis

•

Art. humeroulnaris

•

II- Articuiatio bicondylaris; konveks eklem yüzü iki kondülden oluşur. Sadece transvers ekseni vardır ve fleksiyon-ekstensiyon hareketi yapılır. Ancak çok az rotasyona da izin verir. •

Art. genus

•

Art. temporomandibularis

IV. Ligg. alaria V.

Lig. transversum atlantis

A) I, III, IV B) I, II, V C) I, II, III D) II, III, V E) III, IV, V

hangi

EKLEMLER

DIARTHROSIS (JUNCTURA SYNOVIALIS)

EKLEMLER

Lig. flavu m , a rtt.z y g a p o p h y s ia le s ’in b ağlantıdandır. Lam ina arcus v erteb ra’ları bribirine bağlar.

Synchondrosis ve symphysis türü eklemler junctura cart /7ag/nea’nın(kartilajinöz eklem) alt gruplarını oluşturur. •

Synchondrosis (primer kartilaginöz eklem): Bu grup eklemlerin esas fonksiyonu hareket değil, büyümeye izin vermektir. İleri dönemde kemikleştiği için geçici bir eklem şeklidir. Eklem yüzlerini hiyalin kıkırdak örter. Uzun kemiklerin epifiz ve diyafizleri arasındaki eklem bu gruba örnektir.

•

Sym physis (sekonder kartilag in ö z eklem): Bu grup eklemlerde eklem yüzlerini örten hiyalin kıkırdağa ek olarak her zaman eklem yüzleri arasında kuvveti absorbe eden fibröz kıkırdak yapısında birdiskus bulunur. Bu eklemlerde sınırlı olarak hareket yapılabilir. Pubis kemikleri arasındaki eklem (symphysis pubica) ve vertebra gövdeleri arasındaki eklem (symphysis intervertebralis) bu gruba giren eklemlerdendir.

Lig. nuchae, lig. supraspinale’nin C7 ve occpital kemik arasında uzanan bölümüdür. “Art. atlantoaxillaris mediana” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 43.

Aşağıdaki şekilde “X” ile işaretli eklemin türü aşağıdakilerden hangisidir?

X

Syndesmosis; art. fibrosa grubu eklemlerdendir. Eklem yüzlerini birbirine kollajen yapıda interosseus ligament yada membran bağlar. Bu oluşum, kemikler arasında çok az harekete izin verir. Art. tibiofibularis distalis bu gruba girer. A)

Syndesmosis

B) Symphysis

C)

Synchondrosis

D) Art. plana

Art. plana ve art. ellipsoidea, synovial eklemler gruba aittir.

E) Art. ellipsoidea ------------------------------------------------- —

•

Doğru cevap: B

—

Ligamentum transversum atlantis’in üst kenarından oksipital kemiğin baziler parçasına uzanan demete fasciculus longitudinalis superior, ligamentin alt kenarından axis’in gövdesinin arka yüzüne uzanan demete fasciculus longitudinalis inferior denir. Bu demetler ve ligament birlikte “haç” şeklinde bir görünüm oluşturur ve bu görünümünden dolayı ligamentum cruciforme atlantis denir. Arcus anterior

1. Lig. apicis dentis

2. Ligg. alaria

• Notokord'un kalıntısıdır.

• Başın rotasyonunu sınırlar

3. Lig. transversum atlantis • Dens axis'in fovea dentis'ten uzaklaşmasını önler.

4. Membrana tectoria 1Lig. longitudinale posterius'un axis'in üzerinde kalan parçasıdır.

Posterior

Art. atlantoaxialis mediana • Dens axis ile fovea dentis arasında oluşan tro ko id tip eklemdir

___ ^ < r"U ~ ^ ı s** '

97

44. Aşağıdaki şekilde, m andibula’nın “ X ” ile işaretli parçası aşağıdakilerden hangisi ile eklem yapar?

X

•

Lig. sp h e n o m a n d ib u la re ; tem poromandibuler eklemin içyanında yer alır. Birinci faringeal arkus kıkırdağının (Meckel kıkırdağı) artığıdır. Spina ossis sphenoidalis’ten, mandibulae’nin içyüzündeki lingula m andibulae’ye uzanır. M andibula’nın ağırlığını çiğneme kaslarının tonusu taşımasına rağmen, bu ligament mandibula’nın prim er p asif desteğidir.

•

Lig. stylom andibulare; os temporale’deki proc. stylodieus’tan, angulus m andibulae’ye uzanır. G erçekte parotis bezinin fibröz kapsülündeki kalınlaşma sonucu oluşur.

“Mandibula” başlıklı şekile bakınız. A) Maxilla

B) Os temporale

C) Os frontale

Doğru cevap: B

D) Os sphenoidale E) Os ethmoidale

ARTICULATIO TEMPOROMADIBULARIS Kafa kemikleri arasında bulunan tek hareketli eklemdir. Temporal kemikteki fossa mandibularis ve tuberculum articulare ile caput mandibulae (condylus mandibulae) arasında oluşur. Eklemi ikiye bölen bir discus articularis’i vardır. Eklem dıştan n. facialis, içten n. auriculotem poralis ile komşudur. LİGAMENTLERİ •

L ig. la te ra le (lig . te m p o ro m a n d ib u la re ); üç ekstrakapsüler bağdan ekleme en yakın olanıdır. Eklem kapsülünün kalınlaşması ile oluşur. Dış yüzü

Caput mandibulae

v Collum Processus condylaris

A , Lingula mandibulae

Ramus mandibulae-

Tuberositas masseterica Angulus mandibulae

Canalis mandibulae Corpus mandibulae Foramen mentale

Mandibula

EKLEMLER

parotis bezi ile komşudur. Caput mandibulae’nin arkaya gitmesini önleyerek, meatus acusticus externus’u korur.

98

5.

EKLEMLER

TUS SORULARI

A) Lig. iliofemorale

1. Eklemlerde eklemi oluşturan yüzlerin bir arada tutulmasında aşağıdaki faktörlerden hangisi

1

Spina iliaca anterior inferior’dan başlayıp femur başını çaprazlayarak linea intertrochanterica’ya yapışan ve femur’un hiperekstensiyonu ve lateral rotasyonunu sınırlayan ligament hangisidir? (Eylül-96)

B) Lig. ischiofemorale C) Lig. pubofemorale D) Lig. iliolumbale E) Lig. teres femoris Doğru cevap: A

birinci derecede etkilidir? (Nisan-88) 6.

A)

Adezyon kuvveti

B)

Eklem bağlarının sağlamlığı

C)

Kas kuvvetlerinin etkisi

D)

Çevredeki bağ dokusunun basıncı

E)

Articulatio genus’da fleksiyon sırasında eklemin stabilizesini sağlayan bağ aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan-98) A) Ligg. cruciata B) Lig. transversum genus C) Lig. collatera le laterale

Eklem boşluğundaki negatif basınç

D) Lig. collaterale mediale

Doğru cevap: E

E) Lig. popliteum obliquum Doğru cevap: A 2. Aşağıdakilerden (Eylül-90)

hangisi

menisküs

A)

Art. temvporomandibularis

B)

Art. genus

C)Art. radioulnaris distalis Tuberositas tibie’ye tutunan D) Art. coxae hangisidir? (Eylül-94) aşağıdakilerden E) Art. radioulnaris proximalis A) Lig. patellae Doğru cevap: B B) Lig. cruciatum anterius

3.

içerir?

ligament

7.

ekleminin

bir iç

B) Ligamentum collaterale mediale C) Lig. popliteum obliquum

D) Lig. collaterale fibulare

D) Lig. patellae

E) Lig. collaterale tibiale

E) Lig. cruciatum anterius Doğru cevap: E

Doğru cevap: A

Articulatio atlantoaxialis eklemdir? (Eylül-94)

diz

A) Ligamentum collaterale laterale

C) Lig. cruciatum posterius

4.

Aşağıdakilerden hangisi bağıdır? (Eylül-99)

mediana

hangi

tip

A) Troklear B) Elipsoid C) Trokoid D) Sellar

8.

Aşağıdaki arterlerden hangisi membrana atlantooccipitalis posterior’u delerek kafa içine girer? (Nisan-2000)

E) Sferoid Doğru cevap: C

A) A. carotis intema B) A. vertebralis C) A. occipitalis D) A. meningea posterior E) A. pharyngea ascendens Doğru cevap: B

99

Mandibula çene eklemini hangi kemikle yapar? (Nisan-2000)

13.

A) Temporal kemik

A) Symphysis intervertebralis

B) Sfenoid kemik

B) Symphysis pubica

C) Oksipital kemik

C) Art. sternoclavicularis

D) Frontal kemik

D) Art. temporomandibularis

E) Zigomatik kemik

E) Art. talocruralis

Doğru cevap: A

10.

Aşağıdaki eklemlerin hangisinde discus articularis bulunmaz? (Eylül-2004)

EKLEMLER

9.

Doğru cevap: E

Aşağıdakilerden hangisi sellar tip bir eklemdir? (Nisan-2002)

14.

A) Articulatio temporomandibularis

Vertebraarkuslarını birleştiren bağ aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan-2006)

B) Articulatio carpometacarpalis pollicis

A) Ligamentum interspinalia

C) Articulatio humeri

B) Ligamentum intertransversaria

D) Articulatio coxae

C) Ligamentum flavum

E) Articulatio genus

D) Ligamentum longitudinale anterius

Doğru cevap: B

E) Ligamentum nuchae Doğru cevap: C

11. Arteria vertebralis ve nervus suboccipitalis, aşağıdakilerden hangisini delerek trigonum suboccipitale’ye geçer? (Nisan-2003)

15.

Canalis carpi’nin ön duvarını hangisi oluşturur? (Eylül 2006)

A) Ligamentum collaterale carpi radiale

A) Membrana atlantooccipitalis posterior

B) Ossa carpalis distalis

B) Membrana atlantooccipitalis anterior

C) Ligamentum radiocarpale palmare

C) Membrana tectoria

D) Ligamentum radiocarpale dorsale

D) Ligamentum longitudinale anterius

E) Retinaculum flexorum

E) Ligamentum longitudinale posterius

aşağıdakilerden

Doğru cevap: E

Doğru cevap: A

12.

Aşağıdakilerden hangisi diz ekleminin bağlarından biri değildir? (Eylül-2003) A) Ligamentum transversum genus B) Ligamentum popliteum arcuatum C) Ligamentum popliteum obliquum D) Ligamentum collaterale tibiale E) Ligamentum collaterale fibulare

Doğru cevap: A

dış

16. Diz bölgesinin lateraline bir aracın çarpması sonucu hastaneye gelen bir kişide aşağıdaki bağlardan hangisinin hasar görmüş olma olasılığı en yüksektir? (Eylül 2007) A) Ligamentum collaterale tibiale B) Ligamentum collaterale fibulare C) Ligamentum popliteum obliquum D) Ligamentum popliteum arcuatum E) Ligamentum patellae Doğru cevap: B

100

EKLEMLER

17. Ayak bileğinin inversiyon tarzı burkulmalarında en sık aşağıdaki bağlardan hangisi hasar görür? (Nisan 2008) A) Ligamentum plantare longum B) Ligamentum talofibulare anterius C) Ligamentum talonaviculare D) Ligamentum deltoideum E) Ligamentum patellae Doğru cevap: B

18. Aşağıdaki bağlardan hangisi koparsa caput radii serbest kalır? (Nisan 2010) A) Ligamentum collaterale radial B) Ligamentum collaterale ulnare C) Ligamentum anulare radi D) Chorda obliqua E) Ligamentum carpi radiale Doğru cevap: C 19. Aşağıdaki eklemlerin hangisinde eklem boşluğu içinde disk bulunur? (Mayıs 2011) A) Articulatio radioulnaris proximalis B) Articulatio subtalaris C) Articulatio stemoclavicularis D) Articulatio atlantooccipitalis E) Articulatio sacroiliaca Doğru cevap: C

20. Aşağıdaki eklemlerden hangisi kartilaginöz eklem tipine ait bir alt gruptur? (Eylül 2011) A) Symphysis B) Syndesmosis C) Sutura D) Sellaris E) Plana Doğru cevap: A 21. Dişlerin, çene kemiklerinin pars alveolaris’leri ile yapmış oldukları eklemin tipi aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan 2012) A) Sutura serrata B) Schindyiesis C) Syndesmosis D) Gomphosis E) Sutura denticulata Doğru cevap: D

1.

Aşağıdakilerden hangisi trigonum suboccpitale’de seyreder?

2.

Aşağıdakilerden hangisi içinde bulunm az?

A) A. occpitalis

A) A. carotis communis

B) N. occpitalis majör

B) V. jugularis externa

C) N. occpitalis minör

C) N. hypoglossus

D) A. vertebralis

D) A. carotis externa

E) N. auricularis magnus

E) V. jugularis interna

A. v e r te b r a lis , a. s u b c la v ia ’nm dalıdır. C ervical vertebraların fo r. tra n s v e rs a riu m ’larından geçerek yukarı doğru çıkar. Atlas’ın üst yüzündeki sulcus arteriae v e rte b ra lis ’te seyreder. T rigonum su bo ccip ita le 'd e n geçerek m embrana a tla to o ccip ita lis p o ste rio r’u deler ve for. m agnum ’dan geçerek cranium’a girer. “Suboksipital kaslar’’ başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

trigonum

caroticum

TRİGONUM CAROTİCUM SINIRLARI •

M. sternocleidom astoideus

•

M. d ig a s tr ic u s stylohyoideus

•

M. om ohyoideus (venter superior)

(v e n te r p o s te rio r) ve m.

İçinde bulunan anatom ik yapılar •

A. c a ro tis co m m unis ve uç dalları; a. ca ro tis externa ve a. carotis interna

r

~\ •

Suboksipital kaslar içinde sadece m. o bliqu us ca pitis in fe rio r’un occipital kemiğe tutunması yoktur.

•

N. su bo ccip italis (C1 spinal sinirin arka dalı), a. vertebralis’le birlikte suboksipital üçgenden geçer ve membrana atlantooccipitalis posterior’u deler.

1. M . rectus capitis posterior minör

TRİGONUM SUBOCCIPITALE 2. M . rectus capitis posterior m ajör 3. M . obliquus capitis superior 4. M . obliquus capitis inferior

Üçgenin içinden geçen yapılar • A. vertebralis • N. suboccipitalis

S u b o k s ip ita l ka sla r

10»

KASLAR

•

A. carotis externa’nın yan dalları; a. facialis, a. lingualis, a. thyroidea superior, a. occipitalis, a. pharyngea ascendens. A. carotis externa; a. auricularis posterior denilen yan dalını ve uç d alların ı (a. m axillaris ve a. tem poralis superficialis) bu üçgende vermez.

•

V. jugularis interna

•

N. hypoglossus, n. vagus, ansa cervicalis’in radix superior’u, n. laryngeus superior’un ramus internus’u ve ramus externus’u

•

•

•

Aşağıdaki kaslardan hangisi n. facialis tarafından uyarılmaz?

•

A) M. buccinator

• •

B) M. levator palpebrae superioris

s in iri

n.

Yüz bölgesinde derin fasya yoktur. Yüzeyel fasyanın iki yaprağı arasında yer alan yüz kasları, ikinci faringeal (brankiyal) arkus'tan gelişirler ve bu arkın siniri olan n. facialis tarafından uyarılırlar.

•

Doğru cevap: B

s u p e rio ris ’in

YÜZ KASLARI

Derin servikal lenf düğümleri

“Trigonum caroticum” başlıklı şekile bakınız

3.

M. le v a to r p alp e b ra e oculomotorius tur.

C) M. platysma D) M. stylohyoideus E) M. digastricus, venter posterior

Trigonum caroticum

M. orbicularis o c u li; göz kapaklarının sfinkteridir. Kornea refleksinde gözleri kapatan kastır. M. orbicularis oculi, göz kapağını açan m. levator palpebrae superioris’in antagonistidir. M. corrugator supercilii; kaş çatılması hareketini yaptıran kastır. M. nasalis; burun deliklerini hem daraltan, hem de genişleten kastır. M. zygomaticus majör; ağız köşesini yukarı-dışa çeker. Gülme hareketini yaptıran kastır. M. risorius; tebessüm hareketini yaptıran kastır. M. buccinator; yüz ifadesi kaslarının en derin yerleşim li olanıdır. Yardımcı çiğnem e kasıdır. Çiğneme hareketi sırasında molar dişlere karşı yanakları bastırarak, çiğnem eye yardım eder. Dil ile birlikte yiyeceğin yanak ve dişler arasında tutulmasını sağlar. Emme ve üfleme hareketlerini

103

“N. fasialis’in mimik kasları uyaran dalları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B 4. Aşağıdaki kaslardan hangisi scapula’yı mediale çekmez?

N. fa c ia lis ’in uyardığı kaslar; • • • •

M. digastricus’un venter anterior'u n. trigeminus tarafından uyarılır.

Mimik kaslar M. stapedius M. stylohyoideus M. digastricus’un venter post.’u

A) M. levator scapula B) M. rhomboideus majör C) M. rhomboideus minör D) M. serratus anterior E) M. trapezius

r. temporalis

r. zygomatici

r. buccalis

r. marginalis mandibularis

N. fasialis’in m im ik kasları uyaran dalları

KASLAR

•

yaptırır. Üfleme kası olarak da bilinir. Ductus parotideus, bu kası delip üst 2. molardiş hizasında vestibulum oris’e açılır. M. platsyma; ağzın açılmasına yardım eder. Ek olarak korku veya şaşkınlık ifadelerinde olduğu gibi, ağız köşelerini ve alt dudağı aşağıya çeker. Boyun derisini gerer. V. jugularis externa, kasın altından geçer.

KASLAR

104

M. SERRATUS ANTERIOR

N. accessorius’un spinal parçası tarafından uyarılır.

Kola hiperabdüksiyon yaptıran kastır. Bu hareket sırasında, m. trapezius ona yardım eder (sinerjist). M. pectoralis minör’la birlikte scapula’yı öne çekerek toraks duvarına yapıştırır (protraksiyon). Bu fonksiyonu ile scapula’ya retraksiyon yaptıran romboid kasların antagonistidir.

M. LEVATOR SCAPULAE

Angulus inferior’u dışa çekerek cavitas glenoidalis’i yukarıya baktırır. Böylece kolun, başın üzerine kaldırılmasını (hiperabdüksiyon) sağlar. N. thoracicus longus tarafından uyarılır. M. TRAPEZİUS M. deltoideus’la birlikte acrom ion’a tutunan kastır. M. trapezius’un sonlandığı yerlerden m. deltoideus başlar. Omzumuzda bir yük taşırken omzun çökmesini önleyen esas kastır. Bu fonksiyonu sırasında m. levator scapulae yardım eder. Kolun 90°’ den sonraki abdüksiyonunda (hiperabdüksiyon), m. serratus anterior’a yardım eder.

M. RHOMBOIDEUS MİNÖR M. RHOMBOIDEUS MAJÖR M. trapezius’un altında yer alırlar. N. dorsalis scapulae tarafından uyarılırlar. Scapula’nın medial kenarını içe ve yukarı çekerler. Böylece m. pectoralis minor’la birlikte, cavitas glenoidalis’i aşağıya baktırırlar. Romboid kaslar, kaldırılmış üst ekstremiteyi kuvvetle indirirken kullanılır. Ek olarak scapula’yı toraks duvarından çekerler (retraksiyon). Bu fonksiyonları ile, scapula’yı toraks duvarına yapıştıran (protraksiyon) m. serratus anterior’un antagonistidirler. M. levator scapulae; omuz üzerinde bir yük taşırken, omzun çökmesini önlemede m. trapezius’a yardım eder. N. accessorius, oksipital üçgende bu kasın üzerinde seyreder. “M. levator scapulae ve rhomboid kaslar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

Omuz sabitken, tek taraflı çalıştığında baş ve boynu çalıştığı tarafa eğer ve yüzü karşı tarafa baktırır. İki taraflı çalıştığında, baş ve boynu arkaya çeker (ekstensiyon).

r

M. levator scapulae Origo: C7'nin proc. spinosus’u

Insertio (m. rhomboideus minör)

Origo: T1-T4 proc. spinosus’u

M. rhomboideus majör Scapula

Insertio (m. rhomboideus majör)

M. levato r scapulae ve rhomboid kaslar

Aşağıdakilerden hangisi m. latissim us dorsinin fo nksiyonudur?

S C A P U LA 'N IN HAREKETLERİ

Pro+raksiyon : M. serratus a n te rio r ve m. pectoralis minör Retraksiyon : M. rhomboideus m ajör M. rhomboideus minör M. trapezius'un o rta parçası Elevasyon M. trapezius (üst parça) M. levator scapulae Depresyon : M. trapezius (a lt parça) M. pectoralis minör

B) Kola abdüksiyon

C) Kola dış rotasyon

D) Kola fleksiyon

E) Omuza elevasyon MUSCULUS LATİSSİMUS DORSI Vücudun en geniş kasıdır. H um eru s’taki sulcus intertubercularis’in tabanında sonlanır. Pelvis’e tutunup, üst ekstremiteye hareket yaptıran tek kastır.

C A V IT A S ö L E N O ID A U S 'İ

Kola adduksiyon, iç rotasyon ve ekstensiyon yaptırır. F onksiyon bakım ından m usculus te re s m a jo r’la benzerdir.

YUKARI baktıranlar; > M. trapezius > M. serratus a nterior

Kolun en güçlü adduktor kasıdır. Fonksiyon kaybında hasta koltuk değneği kullanamaz. Hem derin inspiryum’da, hem de kuvvetli ekspiryum’da çalışır.

AŞAĞI baktıranlar; > M. levator scapulae > M. rhomboideus m ajor/m inor > M. pectoralis minör

A) Kola adduksiyon

J

Temel tırmanma kasıdır. Bir yere tırmanırken (örn. barfiks çekerken); musculus pectoralis major’un sternokostal parçası, musculus teres majör ve musculus deltoideus’un arka lifleri ile birlikte, gövdeyi yukarı ve öne doğru çeker. Gövdeyi yukarı çeken esas kastır. Nervus thoracodorsalis tarafından uyarılır. “M. latissimus dorsi’’ başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

Humerus’un ön yüzündeki sulcus intertubercularis’te sonlanır. Kolun en güçlü adduktor kasıdır.

Sulcus intertubercularis

M . latissimus dorsi Fonksiyonu

Siniri

• Kola adduksiyon, iç rotasyon ve ekstansiyon

• N. thoracodorsalis

1 Gövdeyi yukarı

çeken esas kastır.

Fonksiyon kaybında hasta koltuk değneği kullanamaz. Hem derin inspiryum'da hem de kuvvetli ekspiriyum'da çalışır.

KASLAR

(T

m

1C

106

6.

M. serratus anterior’un antagonisti hangisidir?

olan

kas

A) M. teres majör

B) M. rhomboideus majör

C) M. subscapularis

D) M. supraspinatus

E) M. teres minör Romboid kaslar, m. trapezius’un altında yer alırlar. N. dorsalis scapulae tarafından uyarılırlar. Scapula’nın m edial kenarını içe ve yukarı çekerler. Böylece m. pectoralis minor’la birlikte, cavitas glenoidalis’i aşağıya baktırırlar. Kaldırılmış üst ekstremiteyi kuvvetle indirirken kullanılır. Ek olarak scapula’yı toraks duvarından çekerler (retraksiyon). Bu fonksiyonları ile, scapula’yı toraks duvarına yapıştıran (protraksiyon) m. serratus anterior’un antagonistidirler.

Rotator cuff kası olm asına rağmen, kolun rotasyon hareketlerinde fonksiyonu yoktur. M. deltoideus’un fonksiyon kaybında, bu kas ile kola kısmen abdüksiyon yaptırılabilir. S iniri, n. s u p ra s c a p u la ris ’tir (s k a p u la ’daki incisura scapulae’den geçen sinir). M. supraspinatus, tendon yırtığı en çok görülen rotator cuff kasıdır. M. INFRASPINATUS Kola dış rotasyon yaptırır. Siniri, n. suprascapularis’tir. M. SUBSCAPULARİS Humerus’taki tuberculum minus’ta sonlanan tek kastır (diğer rotator cuff kasları tuberculum majus’ta sonlanır).

M. TERES MAJÖR Humerus’taki crista tuberculi minoris’e sonlanır. Kola ekstensiyon, iç rotasyon ve addüksiyon yaptırır (m. latissimus dorsi ile fonksiyon yönünden benzer kas). N. subscapularis tarafından uyarılır.

Kola iç rotasyon yaptıran esas kastır. Addüksiyon da yaptırır. Bu kasın tendonu ile ilgili bursa (bursa subtendinea musculi subscapularis), omuz ekleminin eklem boşluğu ile bağlantılıdır. Siniri, n. subscapularis’tir.

M. TERES MİNÖR Kola dış rotasyon yaptırır. N. axillaris tarafından uyarılır. M. SUPRASPİNATUS

“M. levator scapula ve romboid kaslar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

Kolun abdüksiyon hareketini başlatan kastır. Kola, ilk 15° lik abdüksiyonu yaptırır. —

M. levator scapula ve romboid kastar

107

Aşağıdakilerden hangisi primer solunum kası değildir? A) M. intercostalis internus B) M. tranversus thoracis C) M. serratus posterior superior D) M. subcostalis

ROTATOR CUFF KASLARI “Rotator cuff (rotator manşet)”, omuz eklemi kapsülüyle birleşen bir tendon kitlesidir. Bu tendonların ait olduğu kaslar, tonusları ile omuz eklemini destekleyerek, humerus başının cavitas glenoidalis’te tutulmasında önemli rol oynarlar. Articulatio humeri’nin stabilizesini sağlayan en önemli yapıdır.

E) M. serratus anterior Rotator cuff kasları dört tanedir. İnspiryumun esas kası diaphragma’dır. SOLUNUM KASLARI I

- Normal solunumda fonksiyon gören kaslar •

•

İn sp ira syo n kasları; diaph rag m a ve mm. intercostales externi. İnspiryum un % 75-80’ini diyafragma ile, geriye kalanı mm. intercostales externi’lerle yapılır. Ekspirasyon; pasif olarak yapılır.

ll-Derin ve kuvvetli solunumda fonksiyon gören kaslar •

•

İnspirasyon kasları; diaphragma, mm. intercostales externi, m. pectoralis majör ve minör, mm. scaleni, m. latissimus dorsi, mm. levatores costarum, m. serratus posterior superior, m. quadratus lumborum, m. sternocleidomastoideus ve m. platysma. Ekspirasyon kasları; mm. intercostales interni, mm. intercostales intimi, mm. transversus thoracis, m. latissimus dorsi, m. obliquus internus abdominis, m. obliquus externus abdominis, m. transversus abdominis, mm. subcostales ve m. serratus posterior inferior. Solunum kasları İnspirasyon kasları

Ekspirasyon kasları

• Diaphragma

• Mm. intercostales interni ve intimi

• Mm. intercostales externi

• M. serratus posterior inferior

• M. serratus posterior superior

• M. subcostalis

• Mm. levatores costarum

• M. transversus thoracis

• Mm. scaleni

• Karın anterolateral duvarı kasları

• M. sternocleidomastoideus

•

M. supraspinatus (S)

•

M. infraspinatus (I)

•

M. teres minör (t)

«

M. subscapularis (S)

“Scapula’nın arka ve ön yüzünden başlayan kaslar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 9. Aponeurosis bicipitalis’in altından hangi sinir geçer?

(lacertus

fibrosus)

A) N. ulnaris B) N. radialis C) N. musculocutaneus D) N. medianus E) N. cutaneus brachii medialis M. B IC E P S BRACHİİ Önkola hızlı ve kuvvetli supinasyon yaptıran kastır. Ek olarak fleksiyon da yaptırır. Kısa başı kola fleksiyon da yaptırır. (Hem kola hem önkola fleksiyon yaptıran kastır) iki b aşlıd ır. Kısa başı (caput breve) processus coracoideus'tan, uzun başı tuberculum supraglenoidale’den başlar. Uzun başının tendonu, sulcus intertubercularis’te seyreder ve omuz ekleminin içinden geçer. Kasın esas tendonu, radius’taki tuberositas radii’ye tutunur. Aponöroz yapısındaki diğer tendonu (aponeurosis bicipitalis, lacertus fibrosus) ise, fascia antebrachii’ye karışır. Aponeurosis bicipitalis’in yüzeyinden v. mediana cubiti, derininden ise a. brachialis ile n. medianus geçer. “Aponeurosis bicipitalis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

Doğru cevap: E 8.

Aşağıdakilerden hangisi bir rotator cuff kasıdır? A) M. teres majör B) M. subclavius C) M. levator scapulae D) M. subscapularis E) M. deltoideus

10. Aşağıdakilerden hangisi fossa axillaris’i sınırlayan yapılardan biri değildir? A) Humerus B) M. latissimus dorsi C) M. deltoideus D) M. teres majör E) M. subscapularis

KASLAR

7.

108

~\

KASLAR

r

Fonksiyonu Kola abduksiyonu başlatır Kola dış rotasyon

Kola adduksiyon ve iç rotasyon

Siniri

M. S u p ra s p in a tu s M. 1n fra s p in a tu s M . 1 e re s m in ö r M.

ubscapularis

M. teres majör

N. suprascapularis N. axillaris N. subscapularis

109

Ön du varı; m usculus p e cto ra lis m in ör ve fa scia clavipectoralis tarafından oluşturulur. Bunların da önünde musculus pectoralis majör bulunur. Bu duvarın iç yüzü üzerinde arteria thoracica lateralis aşağıya doğru uzanır. Arka duvarı; yukarıda musculus subscapularis, aşağıda ise musculus latissimus dorsi tarafından oluşturulur. M. latissimus dorsi’nin de arka kısmında musculus teres majör bulunur. Arka duvarda nervus subscapularis seyreder. İç duvarı; 1-4 kaburga, bu kaburgalar arasında yer alan interkostal kaslar ve musculus serratus anterior’un üst kısmı tarafından oluşturulur. Bu duvarda nervus thoracicus longus bulunur. Dış duvarı; en dar duvarıdır. Hum erus, m usculus coracobrachialis ve musculus biceps brachii’nin kısa başı tarafından oluşturulur. Tabanı; önde musculus pectoralis major’un alt kenarı (plica axillaris anterior) ile arkada musculus latissimus dorsi’nin alt kenarı (plica axillaris posterior) arasında uzanan fascia axillaris ve deri tarafından oluşturulur. Tepesi; boyun köküne doğru uzanır ve önden clavicula’nın arka yüzü, içten birinci kaburganın dış yüzü, arkadan ise scapula’nın margo superior’u ile sınırlanır.

Axilla içerisinde bulunan yapılar; arteria-vena axillaris ve dalları, nodi lymphoidei axillares, plexus brachialis’in infraklaviküler parçası ve bu oluşumlar arasını dolduran gevşek bağ dokusu ve yağ dokusu bulunur. “Fossa axillaris” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

11. Aşağıdaki kaslardan hangisi hem uyluğa hem de gövdeye fleksiyon yaptırır? A) M. sartorius

B) M. iliopsoas

C) M. qadriceps femoris

D) M. gracilis

E) M. pectineus M. sartorius, hem uyluğa hem bacağa fleksiyon; m. quadriceps femoris uyluğa fleksiyon, bacağa ekstansiyon; m. gracilis uyluğa adduksiyon, bacağa fleksiyon; m. pectineus ise uyluğa hem adduksiyon hem de fleksiyon yaptırır. M. İLİOPSOAS M.iliacus ile m. psoas majör, ligamentum inguinale’nin altında birleşerek m.iliopsoas’ı yapar. M. iliacus’u n.femoralis, m. psoas major’u lumbal pleksus’tan (L1,2,3 spinal sinirlerin ön dalları) gelen dallar uyarır.

Axilla’ya yapılacak girişimler medial duvardan yapılır. Bu duvarda önemli yapılar daha azdır.

ON DUVAR

İçindekiler; • A. axillaris • V. axillaris • Pleksus brachialis'in fasciculus'ları

M. pectoralis majör M. pectoralis minör

İÇ DUVAR DIŞ DUVAR

M. serratus anterior

Kosta

Scapula

ARKA DUVAR M. latissimus dorsi M. subscapularis M. teres majör

Transvers

Fossa axillaris

KASLAR

Fossa axillaris, toraksın lateral duvarı ile kolun üst kısmının iç yüzü arasında yer alan ve dört duvarlı, tepesi yukarıda, tabanı aşağıda piramit şeklinde bir yapıdır.

110

M. iliopsoas; •

KASLAR

• • •

•

N. femoralis’le birlikte lacuna musculorum’dan geçen kastır. Femur’daki trochanter minor’a insersiyo yapan tek kastır. Uyluğun esas fleksör kasıdır. M. gluteus maximus’un antagonistidir. Uyluğa dış rotasyon da yaptırır. Önemli bir postural kastır. Otururken gövdenin dengesini sağlar. Supin pozisyonundan oturma pozisyonuna geçerken gövdeyi kaldırır. Plexus lumbalis, m. psoas major’un arka parçasında gömülüdür.

ischiocrural kaslardan biri olan m. biceps femoris uyluğa ekstansiyon dize fleksiyon yaptırır. M. quadriceps femoris dize ekstansiyon yaptırır. M. quadratus femoris, m. soleus ve m. adductor magnus’un dizin hareketleri ile ilgisi yoktur. UYLUĞUN ARKA BÖLGESİNİN KASLARI Hamstring kaslar ya da iskiyokrural kaslar olarak bilinirler. Bacağın esas fleksör kaslarıdır. Tuber ischiadicum ’dan başlayıp, tib ia ’ya ve fib ula ’ya insersiyo yaparlar. Hem kalça eklem ini hem de diz eklemini çaprazladıklarından; uyluğa ekstensiyon, bacağa fleksiyon yaptırırlar.

“M. iliopsoas" başlıklı şekile bakınız. M. B İC E P S FEM ORİS

Doğru cevap: B 12.

Aşağıdakilerden hangisi dize fleksiyon yaptırır? A) M. quadratus femoris B) M. biceps femoris C) M. quadriceps femoris

Caput longum’u n. tibialis, caput breve’si ise n. fibularis (peroneus) communis tarafından uyarılır. Bu sinirler, n. ischiadicus’un uç dallarıdır. Bu nedenle m. biceps femoris, n. ischiadicus tarafından uyarılan tek kastır. Sonuç tendonu caput fibulae’ye tutunur.

D) M. soleus E) M. adductor magnus*• M. iliopsoas • • • •

Uyluğun en kuvvetli fleksör kasıdır. M. gluteus maximus’un antagonistidir. Lig. inguinale’nin arkasından geçer. M. psoas majör aynı zamanda bir karın arka duvarı kasıdır. M. psoas major’un ön yüzü böbrekler, üreter ve a. v. testicularis (ovarica) ile komşudur. N. genitofemoralis (plexus lumbalis’in dalı) kası ön yüzünden delerek terk eder.

M. iliopsoas

m

M. SEMITENDINOSUS Sonuç tendonu pes anserinus'a katılır. Siniri n. tibialis.

M. coracobrachialis, m. biceps brachii ve m. pectoralis majör kola fleksiyon yaptırır. M. deltoideus kola esas olarak abduksiyon yaptırmakla birlikte, adduksiyon dışındaki tüm hareketleri yatırır.

Sonuç tendonunun bir parçası, diz e kle m in in dış ligamentlerinden birisi olan lig. popliteum obliquum ’u oluşturur. Siniri n. tibialis. “Uyluğun arka bölgesinin kasları” başlıklı şekile bakınız.

M. T E R E S M AJÖR Humerus’taki crista tuberculi minoris’e sonlanır. Kola ekstensiyon, iç rotasyon ve addüksiyon yaptırır (m. latissimus dorsi ile fonksiyon yönünden benzer kas).

Doğru cevap: B N. subscapularis tarafından uyarılır. 13.

Aşağıdakilerden yaptırmaz?

hangisi

A) M. coracobrachialis

kola

fleksiyon

M. T E R E S MİNÖR Kola dış rotasyon yaptırır. N. axillaris tarafından uyarılır.

B) M. deltoideus C) M. biceps brachii D) M. pectoralis majör E) M. teres majör

Uyluuğn arka bölgesinin kasları, hastring kaslar ya da iskiyokrural kaslar olarak da bilinir. Bacağın esas fleksor kaslarıdır. Bu kaslar coxa (ischium)’dan başlar (m. biceps femoris’in kısa başı hariç). M. semitendinosus ve m. semimmbranosus tibia’nın iç yüzünde sonlanırken, m. biceps femoris caput fibula’da sonlanır.

M. biceps femoris

1) M. semitendinosus 2) M. semimembranosus

Fonksiyonu

' Uyluğa ekstansiyon ve bacağa fleksiyon

M. biceps femoris'in kısa başı n. fibuşaris communis'ten, diğerleri n. tibialis

Uyluğun arka bölgesinin kasları

KASLAR

M. SEM IM EM BRANO SUS

112

14. Aşağıdakilerden hangisi laterale’den geçer?

spatium

axillare

A) N. radialis KASLAR

İn s e rfico. H u m e r u s

B) A. axillaris C) V. axillaris D) N. axillaris E) A. subscapularis

O rig o : S c a p u la Anterior

F o n k s iy o n

K o la a d d u k s iy o n v e e k s te n s iy o n

Spatium axillare laterale, yukarda m. teres m inör, aşağıda m. teres majör, içte m. triceps brachii’nin caput longum’u, dışta ise humerus tarafında sınırlanan aralıktır, içinden n. axillaris ve a. circumfiexa humeri posterior geçer. “Humerotricipital aralık (Spatium axiliare laterale)” başlıklı şekile bakınız.

M. teres m ajö r

Doğru cevap: D

Doğru cevap: E *•

Humerotricipital aralık (Spatium axillare laterale) •

Sınırlarını dışta; humerus, içte; m. triceps brachii (caput longum), yukarıda; m. teres minör, aşağıda; m. teres majör oluşturur. o Scapulotricipital aralık (Spatium axillare mediale) •

Sınırlarını dışta; m. triceps brachii (caput longum), yukarıda; m. teres minör, aşağıda; m. teres majör oluşturur.

Humerus

İçinden geçenler; N. axillaris A., v. circumflexa hum eri posterior

Humerotricipital aralık (Spatium axillare laterale)

15. Aşağıdaki tutunmaz?

kaslardan

hangisi

scapula’ya

A) M. pectoralis majör B) M. levator scapulae C) M. serratus anterior D) M. omohyoideus

•

Cavitas glenoidalis denilen sığ çukura, canlıda caput humeri oturur. Bu çukurun üst kenarındaki tuberculum supraglenoidale’ye musculus biceps b ra c h ii’nin caput longum 'u, a lt kena rın d aki tuberculum infraglenoidale’ye de musculus triceps brachii’nin caput longum’u tutunur.

“Scapula’ya tutunan kaslar” başlıklı şekillere bakınız.

E) M. trapezius

Doğru cevap: A

Musculus pectoralis majör; humerus’ta crista tuberculi majoris’e tutunur. 16. Aşağıdakilerden hangisi inguinal kanalı sınırlayan yapılardan biri d eğ ild ir?

SCAPULA •

•

Processus coracoideus denilen çıkıntısına; m usculus p e cto ra lis m inör, m usculus coracobrachialis ve musculus biceps brachii’nin caput breve’si tutunur. Acromion, spina scapulae’nin geniş olan lateral ucudur. Üst ekstremite uzunluğunun ölçülmesinde kullanılan proksimal noktadır. Musculus deltoideus (kolun esas abdüktör kası) ile musculus trapezius (omuz çökmesini önleyen kas) tutunur.

A) M. obliquus externus abdominis’in aponörozu B) Fascia transversalis C) Lig. inguinale D) M. transversus abdominis E) Lig. lacunare

İP • Scapula’nın arka yüzünden başlayıp humerus’ta sonlanan ve kola hareket yaptıran 4 kas vardır. Bunlar yukarıdan aşağıya doğru m. supraspinatus, m. infraspinatus, m. teres minör ve m. teres majör olarak sıralanırlar. • S ca p u la ’nın ön yüzünden başlayıp, h u m e ru s ’ta sonlanan ve kola hareke t ya ptıra n tek kas m. subscapularis'tir. • M. deltoideus ve m. trapezius aynı zamanda clavicula’ya da tutunması olan kaslardır.

Incisura scapula • İçinden n. suprascapularis geçer > Plexus brachialis'in dalı > M. supraspinatus ve m. infraspinatus'un siniri • Çentiğin üzerinden geçen a. suprascapularis (a. subclavia'nın d alı), sinire eşlik eder

Acrom ion • M. deltoideus ve m. trapezius tu tu n u r

Linea interspinaüs • Her iki scapula'nın spinasını birleştiren hat T4'ten geçer

Posterior Scapula’ya tutunan kaslar

KASLAR

113

114

Tuberculum supraglenoidale • M. biceps brachii (uzun başı) başlar.

KASLAR

Processus coracoideus --• M. biceps brachii (kısa başı) ve m. coracoideus başlar • M. pectoralis minör sonlanır

Cavitas glenoidalis • Humerus başı ile eklem yapar

(Art. humeri)

Posterior

Tuberculum infraglenoidale • M. triceps brachii (uzun başı) başlar.

CANALIS INGUINALIS

İnguinal kanalın duvarları •

Ön duvar; tüm uzunluğunca dış oblik karın kasının aponörozu yapar. 1/3 dış bölümü, iç oblik karın kasının lifleri ile kuvvetlendirilir. Ön duvar, anulus inguinalis profundus’un karşısındadır.

•

Arka duvar; kanalın en zayıf duvarıdır. Fascia transversalis ve m. transversus abdom inis’in aponörozu yapar. Ligamentum reflexum, tendo conjunctivus (falx inguinalis) ve lig. interfoveolare tarafından kuvvetlendirilir. Arka duvar, anulus inguinalis superficialis’in karşısındadır.

•

Alt duvar (taban); lig. inguinale yapar. Medialden lig. lacunare ile kuvvetlendirilir.

•

Üst duvar (çatı); iç oblik karın kası ile transvers karın kasının alt kenarı tarafından yapılır.

Yaklaşık 4 cm uzunluğunda oblik bir pasajdır. Kadınlarda daha küçüktür. Testis’ler 28 nci haftada kanaldan geçmeye başlar ve iki yada üç günde kanalı geçer. Yaklaşık dört hafta sonra (32. hafta), scrotum’a iner ve kanal kontrakte olur. Testis'ler ve ovaryum’lar, torakal bölgedeki (yaklaşık T10 seviyesi) ekstraperitoneal bağ dokusu içinde gelişirler. Fibröz bir yapı olan gubernaculum, primordiyal testis’i karın ön-yan duvarına (gelecekteki anulus inguinalis profundus’un olduğu yere) bağlar. Dişi fe tu s ’ta ise ovaryum ’u ve primordiyal uterus’u, labium majus'a bağlar. Kanalın fascia transversalis üzerinde bulunan ve karın boşluğuna bakan iç ağzına anulus inguinalis profundus denir. Erkeklerde daha büyüktür. Medialinde, a.v. epigastrica inferior ve ligamentum interfoveolare vardır. A. epigastrica in fe rio r’un lateralinden erkeklerde ductus deferens, kadınlarda ligamentum teres uteri geçip kanala girer. Kanalın, ligamentum inguinale’nin medial ucunun tam üstünde, m. obliquus externus abdominis’in

“Canalis inguinalis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

17. Aşağıdakilerden hangisi fossa ischioanalis’te yer alır? A) A. obturatoria B) A. rectalis superior

aponörozunda bulunan üçgen şeklindeki dış ağzına anulus inguinalis superficialis denir. Anulus inguinalis superficialis’in arkasında bulunan tendo conjunctivus, anulusu kuvvetlendirir.

C) A. rectalis inferior D) A. glutea superior E) A. glutea inferior A. rectalis inferior, a. pudenda interna’nm dalıdır.

115

18. Aşağıdaki kaslardan hangisinin tuberositas radii’ye tutunur?

Canalis analis’in her iki tarafında bulunan kama şeklinde boşluktur. Önde derin perine aralığına (diaphragma urogenitale) uzanır.

tendonu,

A) Musculus biceps brachii B) Musculus coracobrachialis C) Musculus brachialis

Sınırları

D) Musculus triceps brachii

•

Dışta; tu be r ischia dicum , m. obturatorius internus’un alt parçası ve canalis pudendalis (Alcock kanalı) • İçte; m. sphincter ani externus ve m. levator ani • Arkada; lig. sacrotuberale ve m. gluteus maximus’un alt kenarı • Önde (apeksi); derin perine aralığındaki kasların (m. transversus perinei profundus ve m. sphincter urethrae externus) arka kenarları • Tabanı; deri ve fasya içindekiler; yağ-bağ dokusu, v.a.n. rectalis inferior’lar, S2-S4’ün dalları. CANALİS PUDENDALİS (ALCOCK KANALI) Fossa ischioanalis’in dış duvarında fibröz bir tüneldir. M. obturatorius internus üzerindedir. içinden; a.v. pudenda interna, n. pudendus ve m. obturatorius internus’a giden sinir geçer.

E) Musculus deltoideus M. B İC E PS BRACHİİ Önkola hızlı ve kuvvetli supinasyon yaptıran kastır. Ek olarak fleksiyon da yaptırır. Kısa başı kola fleksiyon da yaptırır. (Hem kola hem önkola fleksiyon yaptıran kastır) İki başlıdır. Kısa başı (cap ut breve) processus coracoideus’tan, uzun başı tuberculum supraglenoidale’den başlar. Uzun başının tendonu, sulcus intertubercularis'te seyreder ve omuz ekleminin içinden geçer. Kasın esas tendonu, radius’taki tuberositas radii’ye tutunur. Aponöroz yapısındaki diğer tendonu (aponeurosis bicipitalis, lacertus fibrosus) ise, fascia antebrachii'ye karışır. Aponeurosis bicipitalis’in yüzeyinden v. mediana cubiti, derininden ise a. brachialis ile n. medianus geçer.

“Canalis pudendalis” başlıklı şekile bakınız.

Canalis inguinalis

KASLAR

FO SSA ISCHIOANALIS (ISCHIORECTALIS)

KASLAR

116

M. CORACOBRACHIALIS Scapula’daki processus coracoideus’tan başlar, humerus gövdesine insersiyo yapar.

Adduksiyon hariç, kolun bütün hareketlerinde fonksiyon gören tek skapular kastır.

Kola fleksiyon ve adduksiyon yaptırır.

A crom ion’a tutunm ası vardır (m. trapezius gibi). M. deltoideus’un başladığı yerler m. trapezius’un insertio yerleridir.

N. musculocutaneus,seyri sırasında bu kası deler.

N. axillaris tarafından uyarılır.

M. BRA C H IA U S Ulna'daki tuberositas ulnae’da sonlanır. Önkolun esas fleksör kasıdır. Önkolun fleksiyonu sırasında her zaman aktiftir ve primer olarak fleksiyonun devamından sorumludur.

Doğru cevap: A 19. N. fibularis siniridir?

superficialis,

hangi

kasın

motor

A) M. flexor hallucis longus B) M. fibularis tertius

M. T R IC EPS BRACHII

C) M. tibialis posterior

Önkolun esas ekstensör kasıdır. N. radialis tarafından uyarılır.

E) M. fibularis longus

D) M. tibialis anterior

Üç başlı b ir kastır. C aput longum 'u, tuberculum infraglenoidale’den başlar. Üç başın ortak sonuç tendonu, ulna’daki olecranon’a tutunur. M. DELTOIDEUS Omzun karakteristik kabarıntısını oluşturan bu kas, kolun esas abdüktör kasıdır.

Nervus fibularis (peroneus) superficialis, musculus fibularis (peroneus) longus’un motor siniridir. Musculus (fibularis) peroneus longus, bacağın yan tarafında bulunan kaslardandır ve siniri nervus fibularis (peroneus) superficialis'tir.

117

“N. fibularis communis ve dalları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E 20. Aşağıdakilerden yaptırm az?

hangisi

uyluğa

Tuber ischiadicum ’dan başlayıp, tib ia ’ya ve fibula’ya insersiyo yaparlar. Hem kalça eklem ini hem de diz eklemini çaprazladıklarından; uyluğa ekstensiyon, bacağa fleksiyon yaptırırlar. M. BİCEPS FEMORİS Caput longum’u n. tibialis, caput breve’si ise n. fibularis (peroneus) communis tarafından uyarılır. Bu sinirler, n. ischiadicus’un uç dallarıdır. Bu nedenle m. biceps femoris, n. ischiadicus tarafından uyarılan tek kastır. Sonuç tendonu caput fibulae’ye tutunur.

fleksiyon

A) M. quadriceps femoris

M. SEMITENDINOSUS Sonuç tendonu pes anserinus’a katılır. Siniri n. tibialis.

B) M. sartorius

M. SEMIMEMBRANOSUS

C) M. biceps femoris

Sonuç te nd on u nu n bir parçası, diz e kle m in in dış ligamentlerinden birisi olan lig. popliteum obliquum ’u oluşturur. Siniri n. tibialis.

D) M. pectineus E) M. iliacus UYLUĞUN ARKA BÖLGESİNİN KASLARI Hamstring kaslar ya da iskiyokrural kaslar olarak bilinirler. Bacağın esas fleksör kaslarıdır.*

“Uyluğun arka bölgesinin kasları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

* N. fibularis superficialis, ayağa eversiyon yaptıran kasların siniridir. Duyu dalları, bacağın alt kiminin ön-dış bölgesi ve ayağın dorsal yüzünün derisinde dağılır. ■ N. fibularis profundus, bacaktaki ekstensor kasları (ayağa ekstansiyon ya da dorsal fleksiyon yaptıran kaslar) uyarır. Ayrıca ayak başparmağı ve ikinci parmak arasındaki küçük bir bölgenin deri duyusunu alır. N. fibularis (peroneus) com m unis • Fibula başının arkasından geçerek fibula boynunu dolanır. • Collum fibulae'nın dış tarafında n. fibularis superficialis ve profundus olmak üzere iki uç dalına ayrılır. • N. fibularis superficialis, m. fibularis longus ve brevis'i innerve eder. • N. fibularis profundus, bacağın ön kısmındaki kasları uyarır.

O

N. fibularis superficialis

- 0 N . fibularis profundus

C 7-

\3

Fibula b oyu n kırıkların da d üşü k ayak g örülü r.

KASLAR

Nervus ischiadicus’un uç dallarından biri olan nervus fib ularis (peroneu s) com m unis, collum fib u la e ’yi dolandıktan sonra bacağın dış taraf kaslarını uyaran nervus fibularis superficialis ve bacağın ön taraf kaslarını uyaran nervus fibularis profundus denilen iki dala ayrılır. Nervus ischiadicus’un diğer uç dalı olan nervus tibialis ise bacak arka taraf kaslarının siniridir.

KASLAR

118

İnsertio: Tibia, Fibula Fonksiyon: Uyluğa ekstensiyon, dize fleksiyon

21. Aşağıdakilerden hangisi canalis adductorius’u sınırlayan kaslardan biridir? A) M. pectineus

B) M. adductor brevis

C) M. gracilis

D) M. vastus medialis E) M. vastus lateralis

CANALİS ADDUCTORIUS Musculus sartorius’un arkasında yer alan yaklaşık 10-15 cm uzunluğunda intermusküler bir kanaldır. Trigonum femorale’nin tepesinden başlayarak musculus adductor magnus’un aponörozundaki hiatus adductorius’ta sonlanır. Canalis adductorius, hiatus adductorius aracılığıyla fossa poplitea'ya açılır.

İçerisinden femoral damarlar ve nervus saphenus geçer. Arteria femoralis kanaldan geçip fossa poplitea'ya ulaşınca arteria poplitea, vena poplitea fossa poplitea’dan kanala girince vena femoralis adını alır. Canalis adductorius’un sınırlarını oluşturan yapılar: • • • •

Ön-dışta: Musculus vastus medialis Arka yukarıda: Musculus adductor longus Arka aşağıda: Musculus adductor magnus Ön-iç tarafta: M. adductor longus ve magnus ile m. vastus medialis arasında uzanan aponöroz.

“Canalis adductorius (Hunter kanalı, subsartoryal kanal)’’ başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D Nervus saphenus Vena femoralis

Membrana vasto-adductoria

Arteria femoralis

Nervus saphenus’un infrapatellar dalı

Canalis adductorius (Hunter kanalı, subsartoryal kanal) a g a S â g İi^ ^ Ğ S ''

119

hangisi

fossa

poplitea’da

V. saphena magna, ayakta ve bacakta n. saphenus’la birlikte seyreder.

A) V. saphena magna

V. SAPHENA PARVA

B) V. poplitea

Ayağın lateral kenarından başlar. Malleolus lateralis’in arkasından geçer. Tendo calcaneus’un lateralinde y u k arıya doğru yükselir. Fossa p o p lite a ’da, v. poplitea’ya açılır.

C) N. tibialis D) N. peroneus communis E) V. saphena parva

N. suralis’le birlikte seyreder. Kapakları vardır.

V. SAPHENA MAGNA

FO SSA PO PLİTEA SINIRLARI

Vücudun en uzun venidir. Kapakları vardır. Ayağın medial tarafından başlar. Malleolus medialis’in önünden geçip, bacağın ve uyluğun medialinde yukarıya doğru yükselir. Hiatus saphenus’u örten fascia cribriformis’ten geçerek, v. femoralis’e açılır.

• • •

Yukarıda - içte; m. sem im em branosus ve m. semitendinosus Yukarıda - dışta; m. biceps femoris A şağıda - içte; m. g a s tro c n e m iu s ’ un caput mediale’si

r M. semitendinosus

M. biceps femoris

M. gracilis M. semimemranosus

M. plantaris

N. tibialis

----------- N. fibularis communis

M. gastrocnem ius-----------| M. popliteus A.v. poplitea Arcus tendineus musculi solei M. soleus

A. tibialis posterior N. tibialis ■A. fibularis M. flexor digitorum longus ■M. tibialis posterior

M. fibularis brevis

M. flexor hallucis longus

R. perforans R. commicans

Malleolus medialis

>

■ M. fibularis longus " Retinaculum musculorum flexorum

* 7' '

' ' Malleolus lateralis

'V-'II -' JjJrj Tendo calcaneus Rete calceneum

Fossa poplitea

fibularis

KASLAR

22. Aşağıdakilerden bulunmaz?

•

KASLAR

• •

A şağıda - dışta; m. g a stro cn e m iu s’un caput laterale’si ve m. plantaris Ön duvarı (döşemesi); fem ur’un popliteal yüzü, ligamentum popliteum obliquum ve m. popliteus Arka duvarı (çatısı); deri ve popliteal fasya

23. Aşağıdakilerden hangisi fovea radialis’i sınırlayan kaslardan biridir? A) M. flexor carpi radialis B) M. flexor carpi ulnaris C) M. abductor pollicis brevis

İçinde bulunan anatomik yapılar • • • • • • •

D) M. abductor pollicis longus

A.v. poplitea N. fibularis (peroneus) communis N. tibialis V. saphena parva'nın terminali Popliteal lenf düğümleri N. suralis’i oluşturan dallar (n. cutaneus surae medialis ve n. cutaneus surae lateralis) N. cutaneus femoris posterior (çatısında)

“Fossa poplitea" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A*•

E) M. brachioradialis Fovea radialis (anatomik enfiye çukuru); arkadan (m e dia ld en ) m usculus e xten sor p o llic is lo n g u s ’un tendonu, önden (lateralden) musculus extensor pollicis brevis ile musculus abductor pollicis longus’un tendonları tarafından sınırlanır. Çukurun tabanında os scaphoideum ve os trapezium bulunur. Fovea radialis’in içinden arteria radialis geçer. “Fovea radialis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

Fovea radialis • • •

Başparmak ekstansiyon yaptığında el bileğinin lateralinde oluşan çukurudur. Medialde m. extensor pollicis longus, lateralde ise m. extensor pollicis brevis ve m. abductor pollicis longus’un tendonları tarafından sınırlanır. Fovea radialis’in tabanını, os scaphoideum ve os trapezium yapar.

M. abductor pollicis longus (A) M. extensor pollicis brevis (B)

A. radialis

M. extensor pollicis longus (C)

Fovea radialis Posterior

A n atom ik enfiye çukurundan a. radialis geçer.

121

24. Hiatus oesophageus hangi seviyededir?

25.

Aşağıdakilerden hangisi ön kolun fleksor grup kaslarından biridir?

A) T8 C) T10

B) M. pronator teres

D) T11

C) M. supinator

E) T12

D) M. abductor pollicis longus

KASLAR

A) M. brachioradialis

B) T9

E) M.anconeus DIAPHRAGMA ÜZERİNDE BULUNAN AÇIKLIKLAR •

•

•

•

Foramen venae cavae; T8-T9 vertebralar arası discus in te rve rte b ra lis seviyesinde, centrum tendineum’un üzerindedir. Bu açıklıktan v. cava inferior ve sağ n. phrenicus’un terminal dalları geçer. Bazen sağ hepatik ven bu delikten geçip, v. cava inferior’a açılır. Hiatus oesophageus; T10 vertebra seviyesinde, orta h attın solunda ve sol ye dinci kıkırd ak kaburganın arkasındadır. Açıklıktan; oesophagus, her iki n. vagus, a.v. gastrica sinistra’ların özofageal dalları ve özofagus’un 1/3 alt bölümünden gelen lenf damarları geçer.

M. brachioradialis, m. supinator, m. abductor pollicis longus ve m. anconeus önkolun ekstensor grup kaslarındandır. M. PRONATOR T E R E S Önkolun fleksor grup kaslarındandır. N. medianus seyri sırasında bu kasın iki başı arasından geçer. Önkolun pronasyon hareketine hız ve güç katar. Ek olarak önkola fleksiyon da yaptırır. Ön kolun fleksor kasları

Hiatus aorticus; krus’lar arasında, ligamentum arcuatum medianum’un hemen arkasında, T12 vertebra gövdesinin önündedir. Bu açıklıktan; aort, ductus thoracicus ve bazen v. azygos ile v. hemi azygos geçer.

1. Yüzeyel tabaka • • • •

Her bir c ru s ’ta bulunan a çık lık la rd an ; n. splanchnicus majör, n. splanchnicus minör ve n. splanchnicus imus geçer. Ek olarak sol krus’tan v. hemiazygos, sağ krus’tan v. azygos geçer.

•

A.v. epigastrica superior, her iki tarafta trigonum sternocostale’den geçer.

•

V.a.n. subcostalis, her iki tarafta ligamentum arcuatum laterale’nin arkasından geçer.

•

Truncus sympathicus, her iki tarafta ligamentum arcuatum mediale’nin arkasından geçer.

M. M. M. M.

pronator teres flexor carpi radialis palmaris longus flexor carpi ulnaris

2. Ortak tabaka •

M. flexor digitorum superficialis

3. Derin tabaka • • •

M. flexor digitorum profundus M. flexor pollicis longus M. pronator quadratus

"Önkolun fleksor grup kasları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B 26.

Aşağıdakilerden hangisi omuz eklemine rotasyon yaptıran kaslardan biri değildir?

iç

A) M. deltoideus B) M. teres minör C) M. teres majör D) M. pectoralis majör E) M. latissimus dorsi M. teres minör, omuz eklemine dış rotasyon yaptırır. N. axillaris tarafından uyarılır. M USCULUS LATİSSİM US DORSİ V ücudun en g eniş kasıdır. H u m e ru s’ta ki sulcus intertubercularis’in tabanında sonlanır. Doğru cevap: C

Pelvis’e tutunup, üst ekstremiteye hareket yaptıran tek kastır.

122

KASLAR

N. medianus, önkola girerken m. pronator teres in içinden geçer. Pronator sendromu'nun nedenlerinden biri de n. medianus’un kasın içinde basıya uğramasıdır.

M. palmaris longus • Avuç içinde aponeurosis palmaris'te sonlanır. • Fonksiyonu: Ele fleksiyon

M. pronator teres • N. medianus bu kasın

içinden geçer.

M. palmaris longus

M. pronator quadratus

Retinaculum musculorum flexorum

Aponeurosis palmaris

Pronator kaslar • M. protanor teres ve m. pronator quadratus; her ikisi de önkola pronasyon yaptırır. Ancak dirsek eklemini çaprazlayan m. protanor teres ek olarak önkola fleksiyon da yaptırır.

Kola adduksiyon, iç rotasyon ve ekstensiyon yaptırır. F onksiyon bakım ından m usculus teres m a jo r’la benzerdir. Kolun en güçlü adduktor kasıdır. Fonksiyon kaybında hasta koltuk değneği kullanamaz. Hem derin inspiryum’da, hem de kuvvetli ekspiryum’da çalışır. Temel tırmanma kasıdır. Bir yere tırmanırken (örn. barfiks çekerken); musculus pectoralis m ajor’un sternokostal parçası, musculus teres majör ve musculus deltoideus’un arka lifleri ile birlikte, gövdeyi yukarı ve öne doğru çeker. Gövdeyi yukarı çeken esas kastır. Nervus thoracodorsalis tarafından uyarılır. M. PEC TO RALİS M AJÖ R Humerus’taki crista tuberculi majoris’te sonlanır. Kola addüksiyon ve iç rotasyon yaptırır. Klaviküler parçası kolun fleksiyonuna yardım eder. Bir yere tırmanırken (örn. barfiks çekerken) sternokostal parçası; m. latissimus dorsi, m. teres majör ve m. deltoideus’un arka lifleri ile birlikte, gövdeyi yukarı ve öne çeker. Derin inspiryumda aktiftir. N. pectoralis lateralis ve medialis tarafından uyarılır.

M. T E R E S M A JÖ R Humerus’taki crista tuberculi minoris’e sonlanır. Kola ekstensiyon, iç rotasyon ve addüksiyon yaptırır (m. latissimus dorsi ile fonksiyon yönünden benzer kas). N. subscapularis tarafından uyarılır. M. DELTOIDEUS Omuzun karakteristik kabarıntısını oluşturan bu kas, kolun esas abdüktör kasıdır. Adduksiyon hariç, kolun bütün hareketlerinde fonksiyon gören tek skapular kastır. A crom ion’a tutunm ası vardır (m. trapezius gibi). M. deltoideus’un başladığı yerler m. trapezius için sonlanma yerleridir. N. axillaris tarafından uyarılır. Doğru cevap: B

123

27.Aşağıdaki kaslardan tarafından uyarılır?

hangisi

n.

m andibularis

M. MYLOHYOIDEUS

B) M. stylohyoideus

M. GENIOHYOIDEUS

C) M. digastricus venter posterior

•

D) M. digastricus venter anterior E) M. stylopharyngeus

•

Infrahyoid kaslardan bir olan m. omohyoideus’u uyaran lifler ansa cervicalis’ten gelir. M. s ty lo p h a ry n h g e u s ’un sin iri n. glossopharyngeus’tur.

M. mylohyoideus’un üzerindedir. Spina mentalis’ten başlar. Üzerinde m. genioglossus vardır. C1 spinal sinir tarafından uyarılır.

‘‘Hiyoid üstü kaslar" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 28.

HİYOİD ÜSTÜ KASLAR

Aşağıdaki yaptırm az?

kaslardan

ele

hareket

A) M. brachioradialis

Fonksiyonları sırasında, hiyoid kemiği yukarıya çekerler.

B) M. palmaris longus

M. DİGASTRİCUS

C) M. extensor carpi radialis longus

iki karınlıdır. Venter anterior, n. mandibularis (n. trigeminus’un dalı), venter posterior ise n. facialis tarafından uyarılır. M. STYLOHYOİDEUS

D) M. flexor carpi ulnaris E) M. flexor carpi radialis Musculus brachioradialis, ele hareket yaptırmaz.

Sadece n. facialis tarafından uyarılan tek hiyoid kastır.*• Musculus geniohyoideus • •

hangisi

Üzerinde musculus genioglossus vardır. C1 spinal sinir tarafından uyarılır.

V3

M . mylohyoideus (ağız boşluğunun döşemesini oluşturur) M. digastricus > venter anterior (m. mylohyoideus'un alt yüzündedir)

VII

> venter posterior (m. stylohyoideus ile seyreder) M . stylohyoideus • M . geniohyoideus (m. mylohyoideus'un üst yüzündedir) H iyoid üstü kaslar

KASLAR

Ağız boşluğunun tabanını yapan kastır. N. mandibularis tarafından uyarılır.

A) M. omohyoideus

124

ELE HAREKET YAPTIRAN KASLAR Ele fleksiyon yaptıran esas kaslar:

KASLAR

• • •

I

Musculus flexor carpi ulnaris Musculus flexor carpi radialis Musculus palmaris longus

Parmakların fle ksö r kasları olan musculus fle x o r digitorum superficialis, musculus fle x o r digitorum profundus, musculus abductor pollicis longus ve musculus fle x o r pollicis longus elin fleksiyon hareketine yardımcı kaslardır.

J

V Ele ekstensiyon yaptıran esas kaslar:

• Musculus extensor carpi ulnaris • Musculus extensor carpi radialis longus • Musculus extensor carpi radialis brevis Parmakların ekstensör kasları olan musculus extensor digitorum , musculus extensor d ig iti minimi, musculus extensor pollicis longus ve musculus extensor indicis elin ekstensiyon hareketine yardımcı kaslardır.

J

v

Ele addüksiyon (ulnar deviasyon) yaptıran kaslar: • •

30.

Aşağıdaki el inervasyonludur?

kaslarından

hangisi

çift

A) Musculus opponens pollicis B) Musculus abductor pollicis brevis D) Musculus flexor pollicis longus

Musculus flexor carpi ulnaris Musculus extensor carpi ulnaris

E) Musculus flexor digiti minimi brevis BAŞPARMAĞA HAREKET YAPTIRAN KASLAR

Musculus flexor carpi radialis Musculus extensor carpi radialis longus Musculus extensor carpi radialis brevis

Tenar kaslar, başparmağa isimleri ile aynı hareketleri yaptıran üç tane kastır. Tenar kabarıntıyı oluştururlar. N. medianus tarafından uyarılırlar.

Abdüksiyon hareketine musculus extensor pollicis longus, musculus extensor pollicis brevis ve musculus abductor pollicis lonqus yardım eder.

J

V

Doğru cevap: B

C) Musculus flexor pollicis brevis

Ele abdüksiyon (radial deviasyon) yaptiran kaslar: • • •

“Uyluğun adduktor grup kasları (I) ve (II)” başlıklı şekillere bakınız.

M. ABDUCTOR POLLİCİS BREVİS Eldeki kasların en lateralde (radialde) olanıdır. M. FLEXOR POLLİCİS BREVİS

Doğru cevap: A

Genellikle kasın yüzeyel başı n. medianus, derin başı ise n. ulnaris tarafından uyarılır.

29.

M. OPPONENS POLLİCİS

Aşağıdaki kaslardan hangisinin art. genus üzerinde etkisi yo ktur?

M. abductor pollicis brevis’in altındadır. A) M. gracilis B) M. adductor magnus C) M. biceps femoris D) M. popliteus E) N. gastrocnemius M. ADDUCTOR MAGNUS Adduktor grup kasların en büyüğü ve en kuvvetlisidir. Uyluğun hem iç, hem de arka bölgesinde yer tutan tekkastır. Uyluk arkasında bulunan parçası (kasın hamstring parçası olarak adlandırılır), n. tibialis tarafından uyarılır ve uyluğa ekstensiyon yaptırır.

M. ADDUCTOR POLLİCİS Başparmağa addüksiyon yaptırır. Tenar kas değildir. Başparmakla ilgili kasların en derinde olanıdır. Arcus palmaris profundus denilen arteryel kemer, oblik başının altındadır. “ P o llicis” sözcüğü içerip, n. ulnaris tarafından uyarılan tek kastır.

125

KASLAR

Adduktor grup kaslar uyluğun medialinde yer alır. Bu kasların esas görevleri uyluğa adduksiyon yaptırmaktadır. Adduktor grupta yer alan kasların hepsi coxa’dan başlar. M. gracilis hariç diğerleri femur’da sonlanır. M. gracilis, tibia’na sonlandığı için aynı zamanda bacağa da hareket yaptırır.

M . a d d u c to r brevis

Tüm adduktor kasların siniri n. o b tu ra to riu s 'tu r.

Fonksiyonu

• Uyluğa adduksiyon

• Uyluğa adduksiyon ve fleksiyon

• Bacağa fle k s iy o n ve iç rotasyon

■M. pectineus, n. obturatorius dışında n. femoralis tarafından da uyarılır. • M. gracilis, adduktor kaslar içinde bacağa hareket yaptıran tek kastır.

126

KÜÇÜK PARMAĞA HAREKET YAPTIRAN KASLAR (HİPOTENAR KASLAR)

KASLAR

Üç tanedir ve n. ulnaris tarafından uyarılırlar. Küçük parmağa isimleri ile aynı hareketleri yaptırırlar. M. ABDUCTOR DIGITI MİNİMİ

Hipotenar kabarıntının derisini buruşturur, avuç içini derinleştirir. Böylece avuç içinde bir objenin tutulmasına yardım eder. N. ulnaris’in r. superficialis’i tarafından uyarılan tek kastır. “Tenar ve hipotenar kaslar" başlıklı şekile bakınız.

En medialdeki hipotenar kastır. Doğru cevap: C M. FLEXOR DIGITI MİNİMİ BREVIS 31. Aşağıdaki kaslardan tarafından uyarılır?

M. OPPONENS DIGITI MİNİMİ Önceki iki kasın altındadır. Beşinci parmağa fleksiyon ve dış rotasyon yaptırır. Böylece avuç içi çukurunun derinliğini artırır ve beşinci parmağı, başparmağa yaklaştırır (oppozisyon).

hangisi

n.

medianus

A) M. palmaris brevis B) M. extensor carpi radialis brevis C) M. flexor carpi ulnaris D) M. abductor pollicis brevis

M. PALMARIS BREVIS

E) M. adductor pollicis Hipotenar bölgenin yüzeyel fasyası içinde ince, dörtgen bir kastır. Hipotenar kas değildir. Palmar aponörozdan başlar, deriye tutunur. Altından a. ulnaris ile n. ulnaris’in r. superficialis’i geçer.

• •

M. palmaris brevis, m. flexor carpi ulnaris ve m. adductor pollicis’in siniri n. ulnaris'tir. M. extensor carpi radialis brevis ise n. radialis tarafından uyarılır.

El başparmağının hareketi ile ilgili kaslar, “pollicis” sözcüğü içerirler. Bu kaslardan üç tanesi tenar kabarıntıyı oluşturduğundan tenar kaslar olarak bilinir ve nervus medianus tarafından uyarılırlar. Tenar kaslar; musculus abductor pollicis brevis, musculus opponens pollicis ve musculus flexor pollicis brevis'tir. Baş parmağa hareket yaptıranlar

Küçük parmağa hareket yaptıranlar

A F O

Tenar ve hipotenar kaslar

127

•

•

• • •

• •

A. brachialis'i önden (üstten) çaprazlar ve medialine geçer. A. b ra c h ia lis ’le b irlik te aponeurosis bicipitalis (lacertus fibrosus)’in altından geçip, fossa cubitalis’e girer. M. pronator teres’in iki başı arasından geçer ve ön kolda m. flexor digitorum superficialis ile m. flexor digitorum profundus arasında aşağı doğru seyreder. N. medianus kolda dal vermez. M. flexor carpi ulnaris hariç, ön kolun fleksör kaslarını uyarır. İlk musküler dalını m. pronator teres’e verir. Elbileğinde, m. flexor carpi radialis ile m. flexor digitorum su pe rficia lis’in tendonları arasından geçerek yüzeyelleşir. Burada m. palmaris longus’un tendonunun altındadır. Karpal tünelden geçerek ele gelir. N. medianus elde; tenar kaslar (m. flexor pollicis brevis’in yüzeyel başı, m. abductor pollicis brevis ve m. opponens pollicis) ile birinci ve ikinci lumbirikal kası uyarır.

32. Aşağıdakilerden hangisi canalis carpi’den geçer? A) M. abductor pollicis longus

B) M. flexor pollicis longus C) M. extensor pollicis longus KASLAR

N. medianus; fasciculus m ed ialis’ten gelen radix medialis nervi mediani ile fasciculus lateralis’ten gelen radix lateralis nervi mediani’nin a. axillaris’in lateralinde birleşmesinden meydana gelir.

D) M. palmaris longus E) M. flexor carpi radialis Retinaculum musculorum flexorum (RMF); lateralde os scaphoideum ve os trapezium’a, medialde ise os pisiforme ve os hamatum’a tutunur. RMF ile karpal kem ikler arasındaki kanala, canalis carpi (Karpal Tünel) denir. Canalis carpi’den geçen oluşumlar; • • •

N. medianus M. flexor digitorum superficialis’in tendonları M. flexor digitorum profundus’un tendonları

“Karpal tünel” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B 33. Aşağıdakilerden hangisi ayağa pronasyon yaptıran kaslardan biridir?

Doğru cevap: D A) M. fibularis tertius

B) M. tibialis anterior

C) M. tibialis posterior

D) M. gastrocnemius

E) M. flexor hallucis longus •

Retinaculum flexorum, medialede os pisiforme ve os hamatum’dan, lateralde os scaphoideum ve os trapezium’a uzanır. Bu bant ile arasındaki karpal kemikler arasında kalan açıklığa canalis carpi denir. Retinaculum flexorum

M. palm aris longus

- A.ve n.ulnaris -H ipote nar kaslar

Tenar kaslar M. flexor carpi radialis -

"O

tfgrtO,

M . flexor pollicis longus

jm

-İM. medianus V*v>< J ;A.\

(»o'f

r1f J

\ — M . flexor digitorum superficialis

0$fp~O

. »o".o \ 'Harpdtum / •°? /

M . flexor digitorum profundus

atum

Transvers Karpal tünelden geçen yapılar

Karpal tünel • Elin 5 parmağına fleksiyon yaptıran önkol kaslarının tendonları karpal tünelden geçer.

Karpal tünel

128

KASLAR

M. TIBIALIS ANTERIOR

34.

Aşağıdakilerden hangisi canalis adductorius’tan geçer?

Ayağa ekstensiyon ve inversiyon yaptırır. Ayağın en kuvvetli ekstensörü ve invertörüdür. Ekstensiyon ve inversiyon birlikte yapıldığı zaman (yürüme sırasında) çok aktiftir.

A) N. femoralis

M. FIBULARIS (PERONEUS) TERTIUS

C) N. suralis

B) N. pudendus D) N. ilioinguinalis

M. extensor digitorum longus'uan bir parçasıdır. Ayağa ekstensiyon ve eversiyon yaptırır.

E) N.saphenus CANALİS ADDUCTORIUS

M. GASTROCNEMIUS Bacak arka bölgesindeki kasların en yüzeyel olanıdır. Koşma ve atlama gibi hızlı hareketlerde fonksiyon yapar. M. gastrocnemius, hem diz hem de ayak bileği eklemini arkadan çaprazladığı için hem bacağa hem de ayağa fleksiyon yaptıran kastır.

Uyluğun orta 1/3’de, trigonum femorale’nin apeksinden başlar. Yaklaşık 15 cm uzunluğunda interm usküler bir kanaldır. M. sartorius'un altındadır. Kanalın uyluk arkasındaki açıklığına hiatus adductorius denir ve m. adductor magnus’un aponörozundadır. Sınırları • •

M. TIBIALIS POSTERIOR Bacak arkasındaki kasların en derinde olanıdır. M. tibialis anterior’la birlikte ayağın esas invertör kasıdır. A.v. tibialis posterior, bu kasın origoları arasından geçer ve daha sonra n. tibialis’le birlikte arka yüzü üzerinde aşağıya doğru seyreder.

•

Ön-dışta; m. vastus medialis Arkada; yukarıda m. adductor longus, aşağıda m. adductor magnus Ön-içte; m. adductor longus ve magnus ile m. vastus medialis arasında uzanan aponöroz ve m. sartorius

Kanal içinde bulunan anatomik yapılar Malleolus medialis’in arkasından geçen yapıların en önde olanı bu kasın tendonudur.

• •

M. FLEXOR HALLUCIS LONGUS Yürüme, koşma ve atlama sırasında ayağın yerden ayrılmasını sağlayan kastır. Fibular (peroneal) damarlar, kasın altındadır. A. fibularis (a peronea), bu kası delip lateral kompartmana geçer.

•

A.v. femoralis N. saphenus; n. femoralis’in deri dalıdır. Kanala girer, ancak uyluk arkasına geçm ez. Kanalı çatısından terk eder ve v. saphena magna ile birlikte, bacağın medialinde ayağa doğru seyreder. Lenf damarları

“Canalis adductorius" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

Ayağa hareket yaptıran kaslar

35.

Aşağıdakilerden yaptırm az?

hangisi

• Plantar fleksiyon (fleksiyon); m. triceps surae (m. gastrocnemius+m. soleus), m. plantaris, m. flexor hallucis longus, m. flexor digitorum longus, m. fibularis longus, m. fibularis brevis ve m. tibialis posterior

A) M. quadratus lumborum

• Dorsal fleksiyon (ekstensiyon); m tibialis anterior, m. extensor digitorum longus, m. fibularis tertius, m. extensor hallucis longus

E) M. quadratus femoris

• İnversiyon (supinasyon; dış rotasyon = Zorlu inversiyon + Adduksiyon); m. tibialis anterior ve m. tibialis posterior esas invertör kaslardır. M. flexor hallucis longus ve m. flexor digitorum longus yardımcı kaslardır. • Eversiyon (pronasyon; iç rotasyon = Zorlu eversiyon + Abduksiyon); m. fibularis longus ve m. fibularis brevis esas evertör kaslardır. M. fibularis tertius ve m. extensor digitorum longus yardımcı kaslardır.

V “Bacak ön yüz kasları" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

J

uyluğa

dış

rotasyon

B) M. piriformis C) M. obturatorius internus D) M. gemellus superior

UYLUĞUN DIŞ ROTATOR KASLARI Bu kaslardan sadece m. o b tu ra to riu s e xternu s n. obturatorius (plexuslumbalis’in dalı) tarafından, diğerleri plexus sacralis’ten gelen dallar tarafından uyarılır. M. PİRİFORMİS Foramen ischiadicum majus’tan geçen en büyük anatomik oluşumdur. Plexus sacralis, bu kasın ön yüzü üzerinde oturur. M. GEMELLUS SUPERİOR Spina ischiadica’dan başlar.

•

M. tibialis anterior I. metatarsal kemikte, m. fibularis (peroneus) tertius V. metatarsal kemikte sonlanır. Ayağa ve parmaklara dorsal fleksiyon (ekstansiyon) yaptırırlar.

Bacak ön yüz kasları • M. tibialis anterior inversiyon m. fibularis tertius eversiyon yaptırır.

N. fibularis profundus

S)

1f

M. tib ia lis anterior

1 il

\\

M. fibularis W' te rtiu s " ''I

Retinaculum extensorum superius Retinaculum extensorum inferius

M .extensor hallucis longus M. extensor digitorum longus

f 1 ti

V. M e tatarsaL I. M etatarsal

• Trigonum femorale'nin tepesinden başlar, hiatus ad d u cto riu s'ta sonlanır. • İçindekiler; > A. femoralis > V. femoralis > N. saphenus (N. femoralis'in deri dalı) • Sınırlayan kaslar; > M. sartorius > M . vastus m edialis > M . adductor longus > M . adductor m agnus

Hiatus adductorius • M . ad d uctor m agnus'un tendonunda yer alır.

M . adductor magnus

• Fossa poplitea'ya açılır. • Fem oral d am arlar buradan geçerek fossa poplitea'ya çıkar.

KASLAR

r

130

M. OBTURATORIUS INTERNUS

KASLAR

Membrana obturatoria’nın iç yüzü ve foramen obturatum'un kenarlarından başlar. Foramen ischiadicum minus'tan geçer. Pelvis’in lateral duvarının büyük bölümünü örter.

36. Aşağıdaki kaslardan hangisi uyluğa ekstansiyon yaptırmaz? A) M. semitendinosus B) M. semimembranosus

Fossa ischioanalis’in (fossa ischiorectalis) dış duvarını yapan kastır.

C) M. rectus femoris

N. pudendus ve a.v. pudenda interna, bu kasın fasyasında bulunan canalis pudendalis (alcock kanalı)’ten geçerek regio perinealis’e gelir.

E) M. gluteus maximus

M. GEMELLUS INFERIOR Tuber ischiadicum’dan başlar. M. OUADRATUS FEMORİS Uyluk dış rotator kaslarının en kuvvetlisidir. M. OBTURATORIUS EXTERNUS • • •

Membrana obturatoria’nın dış yüzünden başlar. Fossa trochanterica’da sonlanan tek kastır. N. obturatorius tarafından uyarılan tek uyluk dış rotator kasıdır.

D) M. biceps femoris

M. OUADRICEPS FEMORİS M. vastus lateralis, m. vastus medialis, m. vastus irıtermedius ve m. rectus femoris denilen dört parçası vardır. Kasın sonuç tendonu (ligamentum patellae), tuberositas tib ia e ’ye tutunur. Patella, bu tendon içindedir. Bacağın esas ekstansor kasıdır. M. rectus fem oris p arçası spina iliaca an te rio r in fe rio r’dan başlayıp kalça eklem ini ön yüzünden çaprazladığı için uyluğa fleksiyon da yaptırır. N. femoralis ile uyarılır. Sinirin felcinde kastaki fonksiyon kaybı nedeniyle, bacak ekstensiyon yapamaz. Ek olarak diz ekleminin de stabilizesi bozulur.

“Uyluğun dış rotator kasları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap:A *• \ •

Gluteal bölgede yüzeyel planda m. gluteus maximus, medius ve minimus ile birlikte daha derin planda kalça eklemine dış rotasyon yaptıran küçük kaslar bulunur. Bunlar m. piriformis, m. obturatorius internus, m. obturatorius externus, m. gemellus superior, m. gemellus inferior ve m. guadratus femoris’tir.

| Uyluğa dış rotasyon yaptıran kaslar

131

GLUTEAL BÖLGE KASLARI KALÇA EKLEMİNDE UYLUĞA HAREKET

M. GLUTEUS MAXIMUS

• Fleksiyon; m. iliopsoas (en kuvvetlisi), m. tensor fasciae latae M. sartorius, m. pectineus, m. rectus fem oris ve adduktor kaslar (yardım eder). • Ekstensiyon; m. gluteus maximus (en kuvvetlisi), iskiyokrural kaslar (m. semitendinosus, m. semimembranosus, m. biceps femoris) ve m. adductor magnus • Abdüksiyon; m. gluteus medius (en kuvvetlisi) ve m. gluteus minimus M. tensor fasciae latae ve m. sartorius yardım eder. Uyluk dış ro ta to r kasları da fleksiyondaki uyluğa abdüksiyon yaptırırlar. • Addüksiyon; m. adductor magnus (en kuvvetlisi), m. adductor longus, m. adductor brevis, m. gracilis ve m. pectineus M. obturatorius externus yardım eder. • Dış rotasyon; m. quadratus femoris (en kuvvetlisi), m. piriform is, m. obturatorius internus, m. obturatorius externus, m. gemellus superior ve inferior. Ekstensiyondaki uyluğa, m. biceps femoris. M. gluteus maximus, m. iliopsoas ve m. sartorius yardım eder. • İ ç rotasyon; m. gluteus medius, m. gluteus minimus ve m. tensor fasciae latae. Ekstensiyondaki uyluğa m. semitendinosus ve m. semimembranosus.

UYLUĞUN ARKA BÖLGESİNİN KASLARI Hamstring kaslar ya da iskiyokrural kaslar olarak bilinirler. Bacağın esas fleksör kaslarıdır. Tuber ischiadicum’dan başlayıp, tibia’ya ve fibula’ya insersiyo yaparlar. Hem kalça eklemini hem de diz eklemini çaprazladıklarından; uyluğa ekstensiyon, bacağa fleksiyon yaptırırlar. M. BICEPS FEMORIS Caput longum’u n. tibialis, caput breve’si ise n. fibularis (peroneus) communis tarafından uyarılır. Bu sinirler, n. ischiadicus’un uç dallarıdır. Bu nedenle m. biceps femoris, n. ischiadicus tarafından uyarılan tek kastır. Sonuç tendonu caput fibulae’ye tutunur. M. SEMITENDINOSUS Sonuç tendonu pes anserinus’a katılır. Siniri n. tibialis. M. SEMIMEMBRANOSUS Sonuç tendonunun bir parçası, diz ekle m in in dış ligamentlerinden birisi olan lig. popliteum obliquum ’u oluşturur. Siniri n. tibialis.

V

“Uyluğun arka bölgesinin k as ları" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

Tibia, Fibula Uyluğa ekstensiyon, dize fleksiyon

I n s e r t io : F o n k s iy o n

j

Uyluğun arka bölgesinin kasları

KASLAR

YAPTIRAN KASLAR

M. iliopsoas’ın antagonistidir. N. gluteus inferior tarafından uyarılan tek kastır. Uyluğun esas ekstensör kasıdır. Yürüyüş sırasında az kullanılır. Ancak koşma ve merdiven veya yokuş çıkma sırasında çok aktiftir. En çok oturur pozisyondan doğrulurken kullanılır.

37. Aşağıdaki kaslardan hangisi coxa’ya tutunmaz?

38. Aşağıdaki tutunm az?

kaslardan

hangisi

hum erus’a

A) M. gracilis B) M. vastus lateralis

A) M. triceps brachii

C) M. rectus femoris

B) M. biceps brachii

D) M. semitendinosus

C) M. coracobrachialis

E) M. biceps femoris

D) M. supraspinatus E) M. teres majör

M. gracilis, uyluk adduktor kaslarındandır. Bu kasların h e p s i c o x a ’dan başlar. M. s em ite n d in o s u s, m. semimembranosus ve m. biceps femoris uyluk arka yüzünde yer alan hamstring grup kaslardır. Bu kaslar da (m. biceps fem oris’in kısa başı hariç) coxa’dan başlar.

M. biceps brachii, caput longum ve caput breve olmak üzere iki ayrı parça olarak scapula’dan başlar. Radius’un ön yüzünde yer alan tuberositas radii’de sonlanır. Humerus’a tutunması yoktur. M. BİCEPS BRACHİİ

M. QUADRICEPS FEMORİS M. vastus lateralis, m. vastus medialis, m. vastus intermedius ve m. rectus femoris denilen dört parçası vardır. M. rectus fem oris parçası spina iliaca anterior in ferio r’dan başlayıp kalça eklemini ön yüzünden çaprazladığı için uyluğa fleksiyon da yaptırır. M. vastus lateralis, m. vastus medialis, m. vastus intermedius ise femurdan başlar. Kasın sonuç tendonu (ligamentum patellae), tuberositas tibiae’ye tutunur. Patella, bu tendon içindedir. Bacağın esas ekstansor kasıdır.

Önkola hızlı ve kuvvetli supinasyon yaptıran kastır. Ek olarak fleksiyon da yaptırır. Kısa başı kola fleksiyon da yaptırır. (Hem kola hem önkola fleksiyon yaptıran kastır) iki b aşlıdır. Kısa başı (cap ut breve) processus coracoideus’tan, uzun başı tubercuium supraglenoidale’den başlar. Uzun başının tendonu, sulcus intertubercularis’te seyreder ve omuz ekleminin içinden geçer.

“M. quadriceps femoris ” başlıklı şekile bakınız. Kasın esas tendonu, radius’taki tu b e ro s ita s ra d ii’ye tutunur. Aponöroz yapısındaki diğer tendonu (aponeurosis

Doğru cevap: B

Fonksiyonu Spina iliaca anterior inferior

M. vastus intermedius (3 M. vastus lateralis (4)

M. rectus femoris (1)

Dize ekstansiyon

N. femoralis

■4 parçası vardır. Insertio: Tuberositas tibiae (Lig. patella)

Art. coxae

M . vastus medialis (2) Art. genus

M . rectus femoris

Lig. patella

> M . rectus femoris, ayrıca uyluğa fleksiyon da yaptırır (coxae'dan başladığı için). M. quadriceps femoris

133

bicipitalis, lacertus fibrosus) ise, fascia antebrachii’ye karışır. Aponeurosis bicipitalis’in yüzeyinden v. mediana cubiti, derininden ise a. brachialis ile n. medianus geçer.

39. Aşağıdaki tutunmaz?

kaslardan

hangisi

scapula’ya

B) M. deltoideus

Önkolun esas ekstensör kasıdır. N. radialis tarafından uyarılır.

C) M. teres minör D) M. serratus anterior E) M. pectoralis majör

Üç başlı bir kastır. C aput lo n g u m ’u, tu be rcu lum infraglenoidale’den başlar. Caput laterale ve caput mediale humerus’tan başlar. Üç başın ortak sonuç tendonu, ulna’daki olecranon’a tutunur. M. TERES MAJÖR Humerus’taki crista tuberculi minoris’e sonlanır. Kola ekstensiyon, iç rotasyon ve addüksiyon yaptırır (m. latissimus dorsi ile fonksiyon yönünden benzer kas).

M. PECTORALİS MAJÖR Humerus’taki crista tuberculi majoris’te sonlanır. Kola addüksiyon ve iç rotasyon yaptırır. Klaviküler parçası kolun fleksiyonuna yardım eder. Bir yere tırmanırken (örn. barfiks çekerken) sternokostal parçası; m. latissimus dorsi, m. teres majör ve m. deltoideus’un arka lifleri ile birlikte, gövdeyi yukarı ve öne çeker. Derin inspiryumda aktiftir.

N. subscapularis tarafından uyarılır. M. SUPRASPINATUS Kolun abdüksiyon hareketini başlatan kastır. Kola, ilk 15° lik abdüksiyonu yaptırır. R otator cuff kası olm asına rağmen, kolun rotasyon hareketlerinde fonksiyonu yoktur.

N. pectoralis lateralis ve medialis tarafından uyarılır. M. TRAPEZİUS M. deltoideus’la birlikte acromion’a tutunan kastır. M. trapezius’un sonlandığı yerlerden m. deltoideus başlar.

M. deltoideus’un fonksiyon kaybında, bu kas ile kola kısmen abdüksiyon yaptırılabilir.

Omzumuzda bir yük taşırken omzun çökmesini önleyen esas kastır. Bu fonksiyonu sırasında m. levator scapulae yardım eder.

S in iri, n. su p ra sca p u la ris’tir (ska p u la ’daki incisura scapulae’den geçen sinir).

Kolun 90°’ den sonraki abdüksiyonunda (hiperabdüksiyon), m. serratus anterior’a yardım eder.

M. supraspinatus, tendon yırtığı en çok görülen rotator cuff kasıdır.

Omuz sabitken, tek taraflıçalıştığında baş ve boynu çalıştığıtarafa eğer ve yüzü karşı tarafa baktırır. İki taraflı çalıştığında, baş ve boynu arkaya çeker (ekstensiyon). N. accessorius’un spinal parçası tarafından uyarılır. M. DELTOİDEUS Omzun karakteristik kabarıntısını oluşturan bu kas, kolun esas abdüktör kasıdır. Addüksiyon hariç, kolun bütün hareketlerinde fonksiyon gören tek skapular kastır. A crom ion’a tutunm ası vardır (m. trapezius gibi). M. deltoideus’un başladığı yerler m. trapezius’un insertio yerleridir. N. axillaris tarafından uyarılır. M. TERES MİNÖR S a ca p u la ’nın arka yüzünden başlayıp, h um erus’ta tuberculum majus’ta sonlanır. Kola dış rotasyon yaptırır. N. axillaris tarafından uyarılır.

Doğru cevap: B

KASLAR

A) M. trapezius M. TRICEPS BRACHII

134

M. SERRATUS ANTERIOR

Çukurun döşemesini, dışta m. supinator, içte m. brachialis yapar.

KASLAR

1-8. kostaların dış yan yüzlerinden başlar. Arkaya doğru toraks duvarı ve scapula arasında seyrederek scapula’nın medial kenarında sonlanır.

İçinde bulunan anatomik yapılar

Kola hiperabdüksiyon yaptıran kastır. Bu hareket sırasında, m. trapezius ona yardım eder (sinerjist). M. pectoralis minor’la birlikte scapula’yı öne çekerek toraks duvarına yapıştırır (protraksiyon). Bu fonksiyonu ile scapula’ya retraksiyon yaptıran romboid kasların antagonistidir.

• N. medianus • A. brachialis ve uç dalları olan a. ulnaris ile a. radialis • N. radialis ve derin dalı (n. interosseus posterior) • M. biceps brachii’nin esas tendonu • Nodi cubitales (nodi supratrochleares)

Angulus inferior’u dışa çekerek cavitas glenoidalis’i yukarıya baktırır. Böylece kolun, başın üzerine

V. mediana cubiti ve n. cutaneus antebrachii medialis, fossanın çatısından geçer.

kaldırılmasını (hiperabdüksiyon) sağlar.

N. ulnaris ve n. musculocutaneus’un fossa ile ilgisi yoktur.

N. thoracicus longus tarafından uyarılır.

"Fossa cubitalis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

O r ig o :

Sternum, clavicula 41. Aşağıdaki yapılardan hangisi canalis carpi içinde bulunmaz? A) N. medianus B) M. flexor digitorum superficialis C) M. flexor digitorum profundus D) M. flexor pollicis longus E) M. flexor carpi radialis

M. FLEXOR CARPİ RADİALİS

F o n k s iy o n :

Kola adduksiyon, iç rotasyon ve fleksiyon

El bileğinin ön tarafında, en lateralde (radial’de) bu kasın tendonu bulunur. Kasın tendonu a. radialis için birkılavuzdur. Arter, ön kolun distalinde bu kasın tendonunun lateralinde, m. brachioradialis’in tendonunun medialindedir. Arterin pulsasyonu, iki tendon arasından alınır. Retinaculum musculorum flexorum (RMF); lateralde os scaphoideum ve ostrapezium’a, medialde ise os pisiforme ve os hamatum’a tutunur. RMF ile karpal kemikler arasındaki kanala, canalis carpi (Karpal Tünel) denir. Canalis carpi’den geçen oluşumlar:

Doğru cevap: B 40. Fossa c u b iti’nin sınırını medial tarafta hangi kas yapar? A) M. flexor carpi ulnaris B) M. flexor pollicis longus C) M. extensor carpi ulnaris D) M. pronator teres E) M. palmaris longus FOSSA CUBITALIS Sınırları • • • •

Lateralde; m. brachioradialis Medialde; m. pronator teres Tabanı; humerus'un epikondüllerini birleştiren hayali transvers çizgi Çatısı; deri, fasya ve aponeurosis bicipitalis (lacertus fibrosus)

• • •

N. medianus M. flexor digitorum superficialis’in tendonları M. flexor digitorum profundus’un tendonları

“Karpal tünel” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E 42. Ekstensor retinakulumun altındaki kanaldan hangi kasın tendonu geçer?

beşinci

A) M. extensor digiti minimi B) M. extensor indicis C) M. extensor carpi ulnaris D) M. extensor pollicis longus E) M. extensor pollicis brevis Retinaculum musculorum extensorum (RME); lateralde radius’un ön kenarına, medialde os triquetrum ve os pisiforme’ye tutunur.

Fossa cubitalis • •

Dirseğin ön yüzünde, tabanı yukarıda ve tepesi aşağıda olan üçgen şeklinde bir bölgedir. Tabanını humerus’un epikondillerini birleştiren hayali transvers çizgi oluşturur. KASLAR

Fossa cubitalis Dışta m . b ra ch io ra d ia lis, içte m. p ro n a to r te re s sınırlar. iç in d e k ile r: M. brachioradialis

> N. medianus > A. brachialis (a. radialis ve a. ulnaris) > N. ra d ia lis ve d e rin dalı (n. interosseus posterior)

Retinaculum flexorum, medialede os pisiforme ve os hamatum’dan, lateralde os scaphoideum ve os trapezium’a uzanır. Bu bant ile arasındaki karpal kemikler arasında kalan açıklığa canalis carpi denir. M. palmaris longus

Retinaculum flexorum A.ve n.ulnaris Hipotenar kaslar

Tenar kaslar M. flexor carpi radialis

N. m edianus M . flexor digitorum superficialis

M . flexor pollicis longus

M . flexor digitorum profundus

Transvers I Karpal tünelden geçen yapılar

Karpal tünel 1 Elin 5 parmağına fleksiyon yaptıran önkol kaslarının tendonları karpal tünelden geçer.

136

RME’un altından (önünden) geçen oluşumlar; RME’un altında, altı tane kanal vardır ve bu kanallardan ekstensör kasların tendonları geçer. Radial taraftan-ulnar tarafa doğru sırasıyla;

43. Aşağıdaki sinirlerden a dd ucto riu s’ta seyreder?

hangisi

canalis

A) N. femoralis

KASLAR

B) N. suralis •

I. kanaldan; m. abductor pollicis longus ile m. extensor pollicis brevis’in tendonları

C) N. cutaneus femoris lateralis

•

II. kanaldan; m. extensor carpi radialis longus ile m. extensor carpi radialis brevis’in tendonları

E) N. saphenus

•

III. kanaldan; m. e xten sor pollicis lo n g u s’un tendonu

•

IV. kanaldan; m. extensor digitorum ile m. extensor indicis’in tendonları

•

VI. kanaldan m. extensor carpi ulnaris’in tendonu geçer.

•

V. kanaldan m. extensor digiti minimi’nin tendonu

•

VI. kanaldan m. extensor carpi ulnaris’in tendonu geçer.

“R etinaculum m usculorum extersorum (R M E )’un altından geçen oluşumlar” başlıklı şekile bakınız.

D) N. obturatorius

CANALİS ADDUCTORIUS Musculus sartorius’un arkasında yer alan yaklaşık 10-15 cm uzunluğunda intermusküler bir kanaldır. Triaonum femorale’nin tepesinden başlayarak musculus adductor magnus’un aponörozundaki hiatus adductorius’ta sonlanır. Canalis adductorius, hiatus adductorius aracılığıyla fossa poplitea'ya açılır. İçerisinden femoral damarlar ve nervus saphenus geçer. Arteria femoralis kanaldan geçip fossa poplitea’ya ulaşınca arteria poplitea, vena poplitea fossa poplitea’dan kanala girince vena femoralis adını alır.

Doğru cevap: A

Retinaculum musculorum extensorum f

I. Kanal

M. M . extensor pollicis brevis

1 M. abductor pollicis longus

II. Kanal '

M. extensor carpi radialis longus M. extensor carpi radialis brevis III. Kanal - M. extensor pollicis

{

M. extensor indicis M. extensor digitorum

V. Kanal - M. extensor digiti minimi VI. Kanal - M. extensor carpi

Retinaculum musculorum extersorum (RME) un altından geçen oluşumlar

137

CANALIS ADDUCTORIUS’ UN SINIRLARINI OLUŞTURAN YAPILAR: Ön-dışta: Musculus vastus medialis Arka yukarıda: Musculus adductor longus Arka aşağıda: Musculus adductor magnus

“Canalis adductorius” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

KASLAR

• • •

Ön-iç tarafta: M. adductor longus ve magnus ile m. vastus medialis arasında uzanan aponöroz.

A. v. iliaca externa

A. circum flexa iliaca profunda

Lig. inguinale [POUPART]

N. cutaneus fem oris lateralis

A. v. femoralis M. sartorius

M. pectineus

M. iliopsoas Foramen obturatum M. tensor fasciae latae

M. obturator externus

M. gluteus medius et minimus

M. adductor longus Ramus anterior n. obturatorius Ramus posteiror n. obturatorius

N. femoralis N. rectus fem oris

M. quadratus fem oris Ramus ascendens, transversus et descendens (a. circum flexa fem oris lateralis)

M. adductor brevis Ramus posterior nervi obturatorii

A. circum flexa fem oris medialis M. pectineus

M. adductor magnus

A. profunda fem oris

M. gracilis

Aa. perforantes Ramus cutaneus n. obturatorii M. adductor longus A. v. fem oralis M. vastus lateralis

A. descendens genicularis Ramus articularis Ramus saphenus

M. vastus intermedius M. rectus fem oris

Hiatus tendineus (adductorius)

N .saphenus

M. sartorius

Membrana vastoadductoria

M. adductor magnus, tendo Epicondylus m edialis (tuberculum adductorium)

M. vastus medialis M. quadriceps femoris, tendo

A. superior medialis genus (a. poplitea) Patella et rete patellare Ramus infrapatellaris N .saphenus

Retinaculum patellae mediale

----- A. inferior m edialis genus (a. poplitea)

Lig. patellae

Canalis adductorius

138

44. Aşağıdaki kaslardan hangisi el parmaklarına hareket yaptırmaz? A) Mm. lumbricales KASLAR

B) Mm. interossei dorsales C) Mm. interossei palmares D) M. palmaris longus E) M. flexor digitorum superficialis M. palmaris longus, avuç içinde aponeurosis palmaris’te son!andığı için parmaklara hareket yaptırmaz. ELE HAREKET YAPTIRAN KASLAR Ele fleksiyon yaptıran esas kaslar: • • •

Musculus flexor carpi ulnaris Musculus flexor carpi radialis Musculus palmaris longus

Parmakların fleksör kasları olan musculus flexor digitorum superficialis, musculus flexor digitorum profundus, musculus abductor pollicis longus ve musculus flexor pollicis longus elin fleksiyon hareketine yardımcı kaslardır.

J

V Ele ekstensiyon yaptıran esas kaslar: • • •

Doğru cevap: D

Musculus extensor carpi ulnaris Musculus extensor carpi radialis longus Musculus extensor carpi radialis brevis

45.

Aşağıdakilerden hangisi perineum kası değildir? A) M. puborectalis

f: Parmakların ekstensör kasları olan musculus extensor digitorum, musculus extensor digiti minimi, musculus extensor pollicis longus ve musculus extensor indicis elin ekstensiyon hareketine yardımcı kaslardır.

D) M. transversus perinei superficialis E) M. sphincter urethra

Musculus flexor carpi ulnaris Musculus extensor carpi ulnaris

YÜZEYEL PERİNE KASLARI •

Ele abdüksiyon (radial deviasyon) yaptıran kaslar: • • •

C) M. bulbospongiosus

M. puborectalis, m. levator ani’nin bölümlerinden olup diaprgama pelvis’in oluşumuna katılır.

Ele addüksiyon (ulnar deviasyon) yaptıran kaslar: • •

B) M.ischiocavernosus

Musculus flexor carpi radialis Musculus extensor carpi radialis longus Musculus extensor carpi radialis brevis •

rAbdüksiyon

% hareketine musculus extensor pollicis longus, musculus extensor pollicis brevis ve musculus abductor pollicis longus yardım eder.

v

M. bulbospongiosus (M. bulbocavernosus) Corpus perineale’den başlayan iki kastır. Erkeklerde; bulbus penis ve corpus spongiosum p e n is’i, kadınlardaise; glandula vestibularis majör (Bartholin bezi)’ları ve bulbus vestibuli’leri örter. M. ischiocavernosus Corpus perineale’ye tutunmayan tek kastır. Crus’ları örter. E rkeklerde crus p e n is ’e, kadınlarda da crus clitoridis’e bası yaparak, venöz dönüşü önler ve penis yada clitoris’in ereksiyonunu devam ettirir.

J •

M. transversus perinei superficialis

DERİN PERİNE KASLARI • •

M. transversus perinei profundus M. sphincter urethrae externus

"YüzeyeI ve derin perine kasları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

139

A) M. splenius capitis.... spinal sinirlerin arka dalları

47. Aşağıdaki kas gruplarından ca ro ticum ’u sınırlar?

hangisi trigonum

B) M. serratus anterior.... n. thoracicus longus

A) M. sternocleidomastoideus, m. digastricus’un arka karnı ve m. omohyoideus’un üst karnı

C) M. latissimus dorsi.... n. dorsalis sacpulae

B) M. sternocleidomastoideus, m. digastricus’un ön karnı ve m. omohyoideus’un üst karnı

D) M. palmaris brevis.... n. ulnaris E)

M. serratus intercostalis

posterior superior.... ilk dört

n.

C) M. sternocleidomastoideus, m. digastricus’un arka karnı ve m. omohyoideus’un alt karnı

D) M. sternohyoideus, m. digastricus’un arka karnı Yüzeyel sırt kaslarından biri olan musculus latissimus dorsi, son 6 torakal ve bütün lumbal vertebraların processus spinosus’ları, sacrum ’un arka yüzü, crista iliaca ve fascia thoracolum balis’ten başlar. Humerus'ta, sulcus intertubercularis’te sonlanır. Kolun en güçlü adduktor kasıdır. Ayrıca iç rotasyon ve ekstansiyon yaptırır. Siniri, plexus brachialis’in facsiculus posterior’undan çıkan nervus thoracodorsalis’tir. N. dorsalis scapulae, m. levator scapula, m. rhomboideus majör ve m. rhomboideus m inor’u uyarır. N. dorsalis scapulae, plexus brachialis’in köklerinden çıkar. “Plexus brachialis’in fasciculus posterior’undan çıkan dallar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C r

•

ve m. omohyoideus’un üst karnı E) Os hyoideum, m. sternocleidomastoideus ve m. omohyoideus’un alt karnı Trigonum caroticum, boyun ön üçgenlerinden biridir. S ın ırla rın ı; yukarıda m usculus sty lo h y o id e u s ile musculus digastricus’un venter posterior’u, altta musculus om ohyoideus’un venter superior’u, arkada musculus sternocleidomastoideus yapar. Trigonum caroticum’da bulunan önemli yapılar; arteria carotis communis, arteria carotis externa, arteria carotis interna, vena jugularis interna, nervus vagus ve nervus hypoglossus’tur. “Trigonum caroticum” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

M. bulbospongiosus, ostium vaginae’nin her iki tarafında yer alır. Medyolateral epizyotemide kesilen kastır. Gl. vestibularis majör, bu kasın altında yer aldığından, kas ritmik kontraksiyon ile bezin sekresyonuna yardım eder. M. ischiocavernosus, erkeklerde crus penis’leri, kadınlarda crus clitoridis’leri örter. Centrum perinei (corpus perinealej’ye tutunmayan tek perine kasıdır. M. transversus perinei profundus ve m. sphincter urethra externus, derin perine aralığı (diaphragma urogenitale) kaslarıdır.

• •

Yüzeyel perine aralığında bulunan ortak yapılar

O*

Symphysis pubica

Yüzeyel perine kasları • M. bulbospongiosus O • M. ischiocavernosus © • M. transversus perinei superficialis *

Derin perine kasları

c f

• M. sphincter uretra O • M. transversus perinei 0 profundus

• A. v. pudenda interna ve n. pudendus kadında ve erkekte hem yüzeyel hem de derin perine aralığında bulunur. • Tüm perine kaslarının siniri n. pudendus'tur. Yüzeyel ve derin perine kasları

~\

KASLAR

46. Kaslar ve m otor sinirle ri verilm iştir, yanlış olanı işaretleyiniz.

Fasciculus posterior'dan çıkan dallar

N. Subscapularis • M. subscapularis ve teres m ajor'un siniri

N.

horacodorsalis

• M. latissimus dorsi'nin siniri

N. 3 x illa ris • M. deltoideus ve m. teres m inor'un siniri • H um erotricepital aralıktan a. circumflexa hum eri posterior ile geçerek collum chirurgicum 'un etrafında dolanır

N. İ adialis

Trigonum submandibulare’de gl. submandibularis bulunur. Trigonum musculare’de tiroid bezi yer alır.

M. digastricus (venter posterior)

M. omohyoideus (venter superior)

ON ÜÇGENLER

O Trigonum submandibulare

Q Trigonum submentale Trigonum caroticum İçindekiler; • Karotis kılıfı ve içindekiler • A. carotis externa • N. hypoglossus

e

Trigonum musculare

O

Trigonum caroticum

141

48. Aşağıdaki kaslardan hangisinin tendonu içinde sesamoid kem ik bulunur?

B) M. extensor carpi radialis longus

Derin ense bölgesinde yer alır. Kafanın arkasında, oksipital kemiğin aşağısında ve musculus semispinalis capitis'in altındadır.

C) M. flexor carpi radialis

Sınırları

A) M. extensor carpi ulnaris

D) M. flexor carpi ulnaris E) M. brachioradialis El bileği kemiklerinden os pisiförme, os triquetrum’un üzerindedir. M. flexor carpi ulnaris’in tendonu içinde yer aldığından aynı zamanda sesamoid bir kemiktir. M. FLEXOR CARPİ ULNARİS Önkolda sadece n. ulnaris tarafından uyarılan tek kastır. Humerus ve ulna’dan iki başla başlar. İki baş tendinöz bir arkusla birleştirilir. Arkus altında kalan geçite kübital tünel denir ve buradan (veya başlar arasından) n. ulnaris ile a. recurrens ulnaris’in arka dalı geçer.

• • •

Çatısını; musculus semispinalis capitis ve kısmen musculus longissimus capitis yapar. Döşemesini; membrana atlantooccipitalis posterior ile atlas’ın arcus posterior’u yapar. İçinde bulunan anatom ik yapılar • • •

N. ulnaris ile a. ulnaris, el bileğinde bu kasın tendonunun lateralindedir.

Üst-içte; musculus rectus capitis posterior majör Üst-dışta; musculus obliquus capitis superior Alt-dışta; musculus obliquus capitis inferior

Arteria vertebralis Nervus su b o c c ip ita lis (C1 spinal sinirin ramus dorsalis’i) Nervus occipitalis majör (C2 spinal sinirin ramus dorsalis’inin medial dalı) ve arteria occipitalis’in dalları üçgenin çatısından geçer.

“Trigonum suboccipitaie” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E 50. Aşağıdakilerden d e ğ ild ir?

hangisi

yüzeyel

sırt

kası

A) M. trapezius B) M. latissimus dorsi C) M. rhomboideus minör D) M. erector spinae E) M. levator scapulae SIRT KASLARI Bu bölüm iki tabaka halindeki bir kas grubudur. Yüzeyel grup, özellikle üst ekstremitelere uzanır ve ekstremite hareketleri ile solunuma yardımcı olur. Derin grubu oluşturan kaslar ise, gerçek sırt kaslarıdır ve küçük kaslar halide omurganın her iki yanındaki boşlukları doldurmuşlardır (autocton sırt kasları). Bu küçük sırt kasları, ardarda birbirlerini tamamlayan fonksiyonel zincirler oluştururlar. Gövdenin dik olarak durmasını sağlayan esas kaslarbunladır (m usculus erector spinae). Yüzeyel sırt kasları da kendi içerisinde üç ana bölümde değerlendirilir: Doğru cevap: D

I. tabaka:

Musculus trapezius

49.

II. tabaka: Musculus rhomboideus minör

Musculus latissimus dorsi Aşağıdakilerden hangisi trigonum suboccipitale’de seyreder? A) C)

N. transversus colli N. supraclavicularis

B) N. auricularis magnus D) N. accessorius

E) N. suboccipitalis

Musculus rhomboideus majör Musculus levator scapulae III. tabaka: Musculus serratus posterior inferior

KASLAR

TRIGONUM SUBOCCIPITALE

142

e M. sternocleidomastoideus (insertio)

M. trapezius (origo)

KASLAR

M. splenius capitis (insertio)

M. semispinalis capitis (insertio)

M. rectus capitis posterior minör

A. occipitalis

Membrana atlantooccipitalis posterior M. obliquus capitis

A. vertebralis N. occipitalis majör

N. suboccipitalis M. rectus capitis posterior majör

r M. obliquus capitis inferior

Atlas (arcus posterior)

M. longissimus capitis

M. semispinalis cervicis M. semispinalis capitis

M. splenius capitis M. trapezin

BACAĞIN ÖN BÖLGESİNİN KASLARI

M usculus serratus posterior superior Birinci tabakada yer alan kaslar özellikle, kolun hareketleri ile görevlidirler. Bunların altında bulunan ikinci tabakadaki kaslar ise, scapula’nin durum ve hareketleri ile ilişkilidirler.

Ayağa ve ilgili parmaklara dorsal fleksiyon (ekstensiyon) yaptırırlar. Nervus fibularis (peroneus) profundus tarafından uyarılırlar. Bu kaslar; >

Üçüncü tabaka kasları da, omurların spinal çıkıntıları ile bazı kaburgalar arasında uzanırlar. İlişkili oldukları kaburgaları aşağıya doğru çekerler. Nefes alma olayına yardımcı kaslardır. “Yüzeyel sırt kasları" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 51.

Aşağıdakilerde yaptırm az?

hangisi

ayağa

A) M. triceps surae

Musculus tibialis anterior

>

Musculus extensor hallucis longus

>

Musculus extensor digitorum longus

>

Musculus fibularıi (peroneus) tertius

Bacağın arka bölgesinin kasları ayağa plantar fleksiyon (fleksiyon) yaptıran esas kaslardır. Nervus tibialis tarafından uyarılırlar. Bu kaslardan m usculus gastrocnem ius ve m u s c u lu s so le u s , m u s c u lu s tric e p s s u ra e adı ile bilinir.

dorsifleksiyon “Bacak ön yüz kasları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

B) M. extensor digitorum longus C) M. fibularis (peroneus) tertius D) M. extensor hallucis longus E) M. tibialis anterior

52.

Aşağıdaki yaptırır?

kaslardan

hangisi

A) M. flexor carpi ulnaris B) M. flexor digitorum superficialis C) M. flexor digitorum profundus D) M. pronator quadratus E) M. flexor carpi radialis

ele

abduksiyon

KASLAR

143

M. sternocleidomastoideus Fascia nuchae M. trapezius, pars descendens

M. rhomboideus minör M.levator scapulae

M. trapezius, pars transversa

Clavicula Acromion Spina scapulae

M. supraspinatus

M. rhomboideus majör

M. deltoideus

M. infraspinatus Scapula, teres majör

M. teres majör

M. teres majör

M. trapezius, pars ascendens

M. serratus anterior

M. triceps brachii

M. latissumus dorsi

M. latissumus dorsi M. serratus posterior inferior

Fascia thoracolumbalis, lamina superficialis

M. obliquus externus abdominis

Olecranon M. latissimus dorsi’nin aponevrotik başlama yeri

M. obliquus internus obdominis

Trigonum lumbale; m. obliquus internus abdominis Crista iliaca Aponeurosis glutea

ı£X

M. gluteus maximus

Yüzeyel sırt kasları

■■■■■■■I

Ele Abdüksiyon (Radial Deviasyon) Yaptıran Kaslar • • •

Musculus flexor carpi radialis Musculus extensor carpi radialis longus M usculus e xte n so r carpi rad ia lis brevis Abdüksiyon hareketine musculus extensor pollicis longus, m usculus extensor p ollicis brevis ve musculus abductor pollicis longus yardım eder.

Doğru cevap: E

53.

Aşağıda verilen kasların karşısına bu kasları uyaran sinirler yazılmıştır. Yanlış olanı işaretleyiniz. A) M. infraspinatus.............. N. suprascapularis B) M. subscapularis............N. subscapularis C) M. teres m ajör................. N. axillaris D) M. biceps brachii............N. musculocutaneus E) M. supraspinatus............N. suprascapularis

144

M. tibialis anterior I. metatarsal kemikte, m. fibularis (peroneus) tertius V. metatarsal kemikte sonlanır.

KASLAR

4

• Ayağa ve parmaklara dorsal fleksiyon (ekstansiyon) yaptırırlar.

Bacak Ön yüz kasları ■M. tibialis anterior inversiyon m. fibularis tertius eversiyon yaptırır.

N. fibularis profundus

M. tib ia lis anterior

M.extensor hallucis longus

M. fibularis tertius

M. extensor digitorum longus

Retinaculum extensorum superius Retinaculum extensorum inferius

V. MetatarsaL I. M etatarsal

Anterior

Posterior Fonksiyonu Kola abduksiyonu başlatır M . ŞupraşpİnatU S Kola dış rotasyon Kola adduksiyon ve

iç rotasyon

M. nfraspinatus M. eres m inör M.

ubscapularis

M. teres majör

N. axîllarîs N. subscapularis

145

Nervus suprascapularis, plexus brachialis'in truncus superior’undan çıkar. Irıcisura scapulae’den geçerek s c a p u la ’nın arka yüzündeki ka sla rd a n m usculus supraspinatus ve musculus infraspinatus’u uyarır.

54.

Aşağıdaki kaslardan hangisi hem n. tib ia lis hem de n. fib ularis com m unis tarafından uyarılır? A) M. semimembranosus

Nervus musculocutaneus, fasciculus lateralis’ten çıkar. Kolun ön yüzündeki musculus biceps brachii, musculus coracobrachialis ile musculus brachialis’in siniridir. “Omuz kasları" başlıklı şekile bakınız.

KASLAR

B) M. semitendinosus Nervus subscapularis, plexus brachialis’in fasciculus p o s te rio r’undan çıkan dallardan biridir. M usculus subscapularis ve m usculus teres m a jo r’un siniridir. Fasciculus posterior’dan çıkan bir diğer dal olan nervus axillaris, musculus deltoideus ve musculus teres minor’u uyarır.

C) M. biceps femoris D) M. soleus E) M. gastrocnemius UYLUĞUN ARKA BÖLGESİNİN KASLARI Hamstring kaslar ya da iskiyokrural kaslar olarak bilinirler. Bacağın esas fleksör kaslarıdır. Tuber ischiadicum ’dan başlayıp, tib ia ’ya ve fib ula ’ya insersiyo yaparlar. Hem kalça eklem ini hem de diz eklemini çaprazladıklarından; uyluğa ekstensiyon, bacağa fleksiyon yaptırırlar.

Doğru cevap: C

-

>.

Uyluğun arka bölgesinin kasları, hamstring kaslar ya da iskiyokrural kaslar olarak da bilinir. Bacağın esas fleksor kaslarıdır. Bu kaslar coxa (ischium)’dan başlar (m. biceps femoris’in kısa başı hariç). M. semitendinosus ve m. semimembranosus tibia’nın iç yüzünde sonlanırken, m. biceps femoris caput fibula’da sonlanır.

M.

1) M. semitendinosus 2) M. semimembranosus

Fonksiyonu

Siniri

Uyluğa ekstansiyon ve bacağa fleksiyon

M. biceps fe m o ris 'in kısa başı n. fibu şaris c o m m u n is'te n , d iğ e rle ri n. tibialis

Uyluğun arka bölgesinin kastan

146

CANALIS FEMORALIS

KASLAR

M. BICEPS FEMORIS Caput longum’u n. tibialis, caput breve’si ise n. fibularis (peroneus) communis tarafından uyarılır. Bu sinirler, n. ischiadicus'un uç dallarıdır. Bu nedenle m. biceps femoris, n. ischiadicus tarafından uyarılan tek kastır. Sonuç tendonu caput fibulae’ye tutunur.

Femoral kılıf içindedir. Yaklaşık 1.25 cm uzunluğunda olan bu potansiyelkanal, hiatus saphenus’a kadar uzanır, içinde lenf damarları ve anulus femoralis’e yakın bir tane derin inguinal lenf düğümü (Rosenmüller ya da Cloquet lenf düğümü) vardır. Kanalın karın boşluğuna bakan proksimal ucuna anulus fem oralis denir.

M. SEMITENDINOSUS A nulus fem oralis’in sınırları Sonuç tendonu pes anserinus’a katılır. Siniri n. tibialis.

• • •

M. SEMIMEMBRANOSUS Sonuç te nd on u nu n bir p arçası, diz ekle m in in dış ligamentlerinden birisi olan lig. popliteum obliquum ’u oluşturur. Siniri n. tibialis. “U yluğun arka b ö lgesinin k a s la rı” başlıklı şekile bakınız.

•

Önde; ligamentum inguinale içte; ligamentum lacunare Arkada; m. pectineus ve fasyası ile ligamentum pectineum Dışta; v. femoralis

“Canalis femoralis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

Doğru cevap: C 55.

Aşağıdakilerden hangisi anulus m edialdeki sınırını olu ştu ru r? A)

A. femoralis

C)

N. femoralis

fe m o ralis’in

B) V. femoralis D) Lig. pectineale E) Lig. lacunare

r

~\

• Femoral kılıf içinde, v. femoralis'in medialindedir. • Anulus femoralis, kanalın karın boşluğuna bakan proksimal ucudur. Anulus femoralis'in sınırları: > Önde lig. inguinale (1) > içte lig. lacunare (2) > Dışta v. femoralis > Arkada m. pectineus (3) ve lig. pectineale

Anulus femoralis

A. femoralis

Canalis femoralis

V. femoralis

147

57. Aşağıdaki kaslardan hangisi n. peroneus (fibularis) profundus tarafından uyarılm az?

A) N. phrenicus

A) M. tibialis anterior

B) N. vagus

B) M. peroneus (fibularis) longus

C) A. carotis communis

C) M. extensor digitorum longus

D) A.

D) M. extensor hallucis

cervicalis ascendens

E) A. subclavia

longus

E) M. peroneus (fibularis) tertius

M. SCALENUS ANTERİOR Boyunda önemli bir anatomik işarettir. Kasın ön yüzü; v. subclavia, n. phrenicus ve v. jugularis interna ile komşudur. Arkasında ise; cupula pleura’yı örten membrana suprapleuralis (Sibson fasyası), a. subclavia ve plexus brachialis bulunur. Medial kenarı a.v. vertebralis ve soldaki ek olarak ductus thoracicus ile komşudur.

M. peroneus (fib u la ris ) longus, bacağın yan tarafında bulunan kaslardandır ve siniri n. fibularis superficialis’tir.

A. subclavia ve plexus brachialis, m. scalenus anterior ile m. scalenus medius arasındadır.

N. ischiadicus’un iki dalından biri olan n. fibularis (peroneus) communis, collum fibula’yı dolandıktan sonra bacağın dış taraf kaslarını uyaran n. fibularis superficialis ve bacağın ön taraf kaslarını uyaran n. fibularis profundus olmak üzere iki dala ayrılır. N. ischiadicus’un uylukta verdiği diğer dal olan n. tibialis ise bacak arka yüzündeki tüm kasların siniridir.

“Skalen kasların damar-sinir kom şulukları” başlıklı şekile bakınız.

“Bacağın dış tarafında bulunan kaslar” başlıklı şekile bakınız.

Doğru cevap: E

Doğru cevap: B

( --------------------------------------------------------------------------------------------------- :— Lig. thyrohyoideum

Cartilago

A. carotis

;------------------------------------------------------------ a

V. jugularis

Skalen kasların damar-sinir komşulukları

KASLAR

56. Aşağıdakilerden hangisi m. scalenus anterior’un ön tarafı ile kom şuluk yapm az?

r Bacağın dış tarafında m. fibularis longus ve m. fibularis brevis olmak üzere iki kas bulunur.

KASLAR

■ Eversiyon, ayak tabanının dışa dönmesi hareketidir. Bu hareket sırasında ayak pronasyon ile birlikte abduksiyon yapar.

Ayağa eversiyon yap tırırla r.

N. fibularis superficialis

M. fibularis longus • Ayak kubbesinin aktif desteğidir.

58. Aşağıdakilerden hangisi derin sırt kasları grubuna aittir? A) Mm. rhomboidei B) M. erector spinae C) M. serratus posterior superior

M. erecetor spinae: Otokton sırt kaslarının yüzeyel grubunu oluşturan m. erector spinae (sakrospinal kaslar-m. sacrospinalis) üç longitudinal kolon şeklinde uzanırlar. Bu kolonlar dıştan içe doğru m. iliocostalis, m. longissimus ve m. spinalis tarafından oluşturulur. e

D) M. levator scapulae E) M. latissimus dorsi M. trapezius, m. latissimus dorsi, m. levator scapulae, mm. rhomboidei, m. serratus posterior superior ve m. serratus posterior inferior yüzeyei sırt kasları grubundandır.

M. semipinalis capitis M. splenius capitis M. splenius cervicis

Fascia nuchae

DERİN SIRT KASLARI (O tokton/İntrinsik sırt kasları) Omurgayı hareket ettiren bu kaslar, proc. spinosus’ların her iki yanında, longitudinal olarak uzanan oluklarda yerleşmiş, asıl sırt kasları niteliğindeki kaslar olup otokton sırt kasları olarak adlandırılırlar. Os sacrum’dan cranium’a kadar yerleşim gösteren bu kaslar genellikle kendi içlerinde yüzeyel ve derin iki grupta ele alınırlar. Erekt postürde hareket etmesi nedeniyle, insanlarda çok iyi gelişm iş olan bu kasların yüzeyel grubunda spinotransversal (mm. splenii) ve transversokostal kaslar (mm. trasnversocostales/m. erector spinae/m. sacrospinalis); derin grubunda ise transversospinal, interspinal ve intertransversal kaslar yer alır.

Mm. intercostales externi

M. spinalis M. ilio­ costalis M. longis­ simus

M. obliquus externus abdominis M. obliquus internus

Crista iliaca

Otokton sırt kasları, baş ve omurgaya ekstansiyon, laterofleksiyon ve rotasyon hareketi yaptırır. Omurganın postürü, otokton sırt kasları tarafından düzenlenir. Tümü, spinal sinirlerin rr. dorsales’i tarafından uyarılır.

Fascia thoracolumbalis, lamına superficialis

Derin sırt kasları

Doğru cevap: B

149

60.

Aşağıdakilerden hangisi kaslarından biri d eğ ild ir?

A) Abduksiyon

A) M. pyramidalis

B) Adduksiyon

B) M. quadratus lumborum

C) Ekstansiyon

C) M. psoas majör

D) İç rotasyon

D) M. psoas minör

E) Dış rotasyon

E) M. iliacus

M. GLUTEUS MAXIMUS

karın

arka

duvarı

M. psoas majör, m. psoas minör, m. iliacus ve m. quadratus lumborum karın arka duvarı kaslarıdır.

M. iliopsoas’ın antagonistidir. N. gluteus inferiortarafından uyarılan tek kastır. Uyluğun esas ekstensör kasıdır. Uyluğun dış rotasyonuna ve tractus iliotibialis’i gererek bacağın ekstensiyonuna da yardım eder. Kasın üst lifleri uyluğa abduksiyon, alt lifleri ise adduksiyon yaptırır. Yürüyüş sırasında az kullanılır. Ancak koşma ve merdiven veya yokuş çıkma sırasında çok aktiftir. En çok oturur pozisyondan doğrulurken kullanılır.

M. PYRAMİDALİS M. rectus abdominis’in alt parçasının önünde, rektus kılıfı içinde, üçgen şeklinde küçük bir kastır. Linea alba’yı gerer. N. subcostalis tarafından uyarılır. Linea alba’dan olan hernilere epigastrik herni denir. Doğru cevap: A

M. GLUTEUS MEDIUS Uyluğun en kuvvetli abdüktör kasıdır, iç rotasyon da yaptırır. Yürüyüş ve koşma sırasında, pelvis’i yere basan ayak tarafına çeker. N. gluteus superior tarafından uyarılır. ‘‘Gluteal bölge kasları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

f ■ M. gluteus maximus, uyluğun esas ekstansor kasıdır. M. gluteus medius M. gluteus

M. gluteus minimus

M . gluteus medius ve minimus • Yürüyüş sırasında pelvis'i yere basan ayak tarafına çeker.

• Uyluğa ekstansiyon ve dış rotasyon

• Uyluğa abduksiyon ve iç rotasyon

• N. gluteus inferior

• N. gluteus superior

Gluteal bölge kasları

KASLAR

59. Aşağıdakilerden hangisi m. gluteus m axim us’un uyluğa yatırdığı hareketlerden d e ğ ild ir?

150

Diaphragm a pelvis, pelvis tabanını yapar ve apertura pelvis inferior’u kapatır. Diaphragma pelvis’i oluşturan kaslar m usculus levator ani ve m usculus coccygeus’tur.

KASLAR

Proc. xiphoideus

M. quadratus lumborum M. psoas majör

•

Intersectiones tendineae musculi recti abdominis

Crista iliaca M. iliacus

Fossa iliaca M. rectus abdominis Lig. inguinale

M. iliopsoas Tuberculum pubicum Trochanter minör

• •

Musculus puborectalis M u s c u lu s p u b o r e c ta lis ; m usculus levator ani’nin esas parçasıdır. Bazı lifleri erkeklerde prostata (muculus levator prostatae ya da muculus p u b o p ro s ta tic u s ), ka dın larda ise vagina'nın duvarlarına (musculus pubovaginalis) tutunur. Musculus pubococcygeus Musculus iliococcygeus

“M. levator ani’nin bölümleri" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

o y m p ııy s ıs

pubica

Karın arka duvarı kasları

61.

M usculus levator ani’nin bölümleri;

Aşağıdakilerden hangisi m. levator a ni’nin bir bölüm ü d e ğ ild ir?

62. M. obliquus externus abdom inis, m. obliquus internus abdom inis ve m. transversus abd om inis’in aponevrozlarının orta hatta b irbirleriyle kaynaşmasıyla oluşan yapı aşağıdakilerden hangisidir? A) Linea semilunaris B) Linea arcuata C) Linea alba

A) M.coccygeus

D) Linea intermedia

B) M. puborectalis

E) Linea obligua

C) M. pubovaginalis D) M. pubococygeus E) M. iliococygeus r

t------------------------------------------------ ' • Pelvis tabanını yapar. • Apertura pelvis inferior'u kapatır. • Diaphragma pelvis'i oluşturan kaslar: 1. M. levator ani; 2. M. coccygeus

___________________________ / Symphysis pubica

M . levator a ni'n in bölüm leri • M. puborectalis O • M. pubococcygeus© • M. iliococcygeus

e M. levato r a n i’nin bölüm leri

151

Karın yan duvarında bulunan önemli üç kas şunlardır. • M. obliquus externus abdominis • M.obliquus internus abdominis • M.transversus abdominis

intertubercularis’te sonlanır. Kolun en güçlü adduktor kasıdır. Ayrıca iç rotasyon ve ekstansiyon yaptırır. Siniri, plexus brachialis’in facsiculus posterior’undan çıkan nervus thoracodorsalis’tir. KASLAR

Karın Yan Duvarı K a s la rı:

Bu üç kası oluşturan lifler, aşağıda pelvis iskeletinin üst-yan kenarlarından başlar. Yukarıda yanlarda ise, alt kaburgalardan başlayarak karın ön tarafına doğru uzanırlar. Karın ön duvarında görülen uzun kas (m.rectus abdominis) kılıfına tutunarak burada sonlanırlar. Bir başka deyişle, belirtilen karın yan duvarı kaslarının yassılaşan ve genişleyen sonuç kirişleri, ortak ve yassı bir apenevrotik yapı halinde, karın düz kasını (musculus rectus abdominis) her yandan kuşatan bir kılıf oluştururlar. Böylece karın duvarlarından gelen bu uzantılar, orta hat üzerinde birleşirler. Bu aponevrotik birleşme çizgisi, yukarıdan aşağıya uzanan kuvvetli bir yapı halindedir. Buraya linea alba adı verilir. “Karın ön duvarı kasları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 63. Aşağıdaki sırt kaslarından hangisi os coxae’ya tutunur? A) M. trapezius B) M. latissimus dorsi C) M. rhomboideus majör D) M. rhomboideus minör E) M. levator scapulae Yüzeyel sırt kaslarından biri olan musculus latissimus dorsi, son 6 torakal ve bütün lumbal vertebraların processus spinosus’ları, sacrum ’un arka yüzü, crista iliaca ve fascia thoracolum balis’ten başlar. Humerus’ta, sulcus

“M. trapezius, m. levator scapulae, m. rhomboideus m ajör ve m. rhom boideus m in ö r” başlıklı tabloya bakınız. Doğru cevap: B

152

M. trapezius, m. levator scapulae, m. rhomboideus majör ve m. rhomboideus minör Başlama yeri

Sonlanma yeri

1. Pars descendens

Os occipitale; Cl-C VII omurların processus spinosus’ ları

Clavicula’nın dış 1/ 3 ’i

2. Pars transversa

Tl-T IV omurların processus spinosus’larındaki Acromion aponevroz

3. Pars ascendens

TV-T XII omurların processus spinosus’ ları

KASLAR

1Kas

M. trapezius

Kasın bütünü: Scapula’yı göğüs duvarına sabitler

5. M. rhomboideus minör

CVI-C VII omurların processus spinosus’ ları

Scapula’ nın margo medialis’i, spina scapulae Tl-T IV omurların processus üzerine (m. rhomboideus minör) spinosus’ ları

hangisi

Scapula’yı içyana çeker Scapula’yı içyana doğru aşağıya çeker

Spina scapulae

4. M. levator scapulae

64. Aşağıdaki kaslardan inervasyonludur?

Yaptırdığı hareket Scapula’yı eğik olarak yukarı çeker; cavitas glenoidalis’i yukarı döndürür; başı aynı yana eğer ve karşıya çevirir

N. accessorius (XI. KS); plexus cervicalis (C3-C4)

Cl-C IV omurların processus Scapula’mn angulus superior’u transversus’ ları

6. M. rhomboideus minör

Siniri

N. dorsalis scapulae (C4-C5)

Angulus in fe rio r’u içyana çekerken scapula’yı içyana doğru yukarıya çeker; boynu aynı yana eğer Scapula’ yı sabitler; scapula’yı içyana doğru yukarı çeker

ç ift

A) M. palmaris longus B) M. flexor digitorum superficialis C) M. flexor digitorum profundus D) Mm. interossei palamares E) Mm. interossei dorsales

M. FLEXOR DİGİTORUM PROFUNDUS Lumbrikal kaslar, bu kasın tendonlarmdan başlar. Önkolda n. ulnaris ile n. medianus tarafından uyarılan tek kastır (4. ve 5 nci parmakla ilgili olan ulnar yarısı n. ulnaris, 2. ve 3 ncü parmakla ilgili olan radial yarısı n. medianus tarafından uyarılır). Parm akların yavaş ve nazik fleksiyon hareketinden sorumludur. Distal falankslara fleksiyon yaptırır. Elin kavrama hareketinde önemli bir kastır. M. FLEXOR DİGİTORUM SUPERFİCİALİS 2-5 nciparmaklara hızlı ve kuvvetli fleksiyon yaptırır. Esas olarak orta falankslara fleksiyon yaptırır. N. medianus önkolda, m. flexor digitorum superficialis ile m. flexor digitorum profundus arasında seyreder. M. PALMARİS LONGUS Sonuç tendonu, el bileğindeki fleksör retinakulum ’un yüzeyelinden (önünden) geçer. Tendonu, aponeurosis palmaris’te sonlanan tek önkol kasıdır. El bileğinde, n. medianus bu kasın tendonunun altındadır. Bu nedenle sinir için yararlı bir kılavuzdur.

MM. İNTEROSSEİ PALMARES Üç tanedir. Orta parmağa ait palmar interosseus kas yoktur. Bu kaslar, üçüncü parmağın uzun eksenine göre 2,4 ve 5nci parmaklara addüksiyon yaptırır (PAD; PalmarADduksiyon). MM. İNTEROSSEİ DORSALES Dört tanedir. İkinci ve üçüncü kas, orta parmağa tutunarak bu parmağı sabitler. Kaslar iki orijinle başladıkları için, aralarında bir açıklık bulunur. Birinci kasın bu açıklığından

a. radialis geçer. Bu kaslar, üçüncü parmağın uzun eksenine göre diğer parmaklara abdüksiyon yaptırır (DAB; Dorsal ABdüksiyon).

66 .

KASLAR

İnterosseus kasların hepsini n. ulnaris uyarır. “N. medianus” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 65. Aşağıdaki kaslardan hangisinin siniri n. medianus değildir? A) M. abductor pollicis brevis B) M. flexor pollicis longus C) M. flexor carpi radialis D) M. palmaris brevis E) M. palmaris longus N. m edianus, fossa a xilla ris’te plexus bra chia lis’in fasciculus lateralis ve fasciculus m edialis’inden gelen dalların birleşmesiyle oluşur. Kolda dal vermez. A. brachialis ile birlikte fossa cubiti’de seyreder. M. flexor carpi ulnaris ve m. flexor digitorum profundus’un ulnar yarısı hariç ön kolun fleksorgrup kaslarını uyarır. Karpal tünelden geçerek ele gelir ve burada tenar bölge kasları ile I. ve II. lumbrikal kasları uyarır. Tenar kaslar; musculus abductor pollicis brevis, musculus opponens pollicis ve musculus flexor pollicis brevis (bu kasın iki başı vardır. Yüzeyel başı nervus medianus ile derin başı nervus ulnaris ile uyarılır). M. palmaris brevis, hipotenar bölgede yer alan ve n. ulnaris tarafından uyarılan bir kastır.

Yukarıdaki şekilde “X” ile işaretlemiş kasın siniri hangisidir? A) N. radialis B) N. ulnaris C) N. medianus D) N. interosseus posterior E) Ramus communicans cum nervo ulnari

Doğru cevap: D

~\ N. medianus • Fasciculus medialis ve lateralis'ten gelen dalların birleşmesiyle oluşur

A. brachialis . medianus N. ulnaris

• A. brachialis ile birlikte fossa cubiti'de seyreder

M. pronator teres M. flexor carpi radialis M. palmaris longus M. flexor carpi ulnaris Retinaculum flexorum

• M. pronator teres'in iki başı arasından geçerek önkola gelir • M. flexor carpi ulnaris ve m. flexor digitorum profundus (ulnar yarısı) hariç ön kolun yüzeyel fleksor kaslarını uyarır • Karpal tünelden geçerek ele gelir

N. medianus'un elde uyardığı kaslar 1M. abductor, flexor, oppones pollicis Mm. lumbricales 1 ve 2

N. m ed ia n us

M. flexor digitorum superficialis

154

Ş e k ild e “X ” ile iş a r e t le m iş k a s ö n k o lu n f le k s o r g r u p k a s la rın d a n

67.

Fossa poplitea’ya ait aşağıdaki şekilde “X” ile işaretlemiş kas aşağıdakilerden hangisidir?

musculus flexor pollicis longus tur. B u k a s

c o rp u s r a d ii’n in ö n y ü z ü n d e n ve m e m b ra n a in te r o s s e a ’d a n

KASLAR

b a ş la r. B a ş p a rm a ğ ın d is ta l p h a la n x ’ın d a s o n la n ır.

Önkolun fle ksor kasları: 1. Yüzeyel tabaka • • • •

Musculus Musculus Musculus Musculus

pronator teres flexor carpi radialis palmaris longus flexor carpi ulnaris

2. Orta tabaka • Musculus flexor digitorum superficialis 3. Derin tabaka

A) M. popliteus

• Musculus flexor digitorum profundus • Musculus flexor pollicis longus • M. pronator quadratus

B) M. semitendinosus C) M. semimembranosus D) M. gastrocnemius

Bu kaslar musculus flexor carpi ulnaris ve musculus flexor digitorum profundus'un ulnar yarısı hariç nervus medianus tarafından uyarılırlar. Nervus medianus tartından uyarılmayan kasların siniri ise nervus ulnaris’tir. “Ön kolun fleksor kasları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

E) M. plantaris

FOSSA POPLITEA Sınırları •

Yukarıda - içte; m. s e m im em bran osu s ve m. semitendinosus

•

Yukarıda - dışta; m. biceps femoris

•

A şağıda - içte; m. g a s tro c n e m iu s ’un caput mediale’si

•

Aşağıda - dışta; m. g a stro cn e m iu s’un caput laterale’si ve m. plantaris

s

Ön kolun fleksor kasları • FCU ve m. f!exor digitorum profundus'un medial yarısı n. ulnaris • Diğer kaslar n. medianus tarafından uyarılır.

155

•

Ön duvarı (döşemesi); fem ur’un popliteal yüzü, ligamentum popliteum obliquum ve m. popliteus

•

Arka duvarı (çatısı); deri ve popliteal fasya

68. Ön kol ve elin posteriordan gösterildiği aşağıdaki şekilde “X” ile işaretlenmiş tendon hangi kasa aittir?

•

A.v. poplitea

•

N. fibularis (peroneus) communis

•

N. tibialis

•

V. saphena parva’nın terminali

KASLAR

İçinde bulunan anatomik yapılar

•

Popliteal lenf düğümleri

•

N. suralis'i oluşturan dallar (n. cutaneus surae medialis ve n. cutaneus surae lateralis)

•

N. cutaneus femoris posterior (çatısında)

“Fossa poplitea” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

A) M. brachioradialis B) M. abductor pollicis longus C) M. extensor carpi radialis longus D) M. extensor carpi radialis brevis E) M. palmaris longus

Sınırlarını üst-içte m. semitendinosus ve m. semimembranosus, üst-dışta biceps femoris, altta ise m. gastrocnemius (caput laterale ve mediale) oluşturur. N. ischiadicus

M. biceps fem oris M. sem itendinosus M. sem im em branosus

Fossa poplitea'nın içindeki yapılar • N.tibialis • N. fibularis communis • A. poplitea • V. poplitea • V. saphena parva

M. gastrocnemius Posterior

m

.

Fossa poplitea

KASLAR

156

insertio’su avuç içinde aponeurosis palmaris’tir.

M. b rach io rad ialis’in in s e rtio ’su proc. styloideus ra d ii’dir. M. extensor carpi radialis longus; ikinci, m. extensor carpi radialis brevis; üçüncü metakarpal kem iğin tabanında sonlanır. M .abductor p o llicis longus ise birinci metakarpal’in tabanında sonlanır.M. palmaris longus önkolun fleksorgrup kaslarından olup,

“Önkolun arka bölmesi: Radialis kasları” başlıklı tabloya ve “Önkolun ekstensor kasları” başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: C

Önkolun arka bölmesi: Radialis kasları Kas

Başlama yeri

Sonlanma yeri

Siniri

Yaptırdığı hareket

1. M. brachioradialis

Humerus distali, septum intermusculare brachii laterale

Radius processus styloideus

N. radialis (C5.C6)

Dirsek eklemi: Fleksiyon, önkol: yarı içe döndürme

2. M. extensor carpiradialis longus

Humerus distali, crista supracondylaris lateralis, septum intermusculare brachii laterale

2. tarak kemiği (basis)

N. radialis (C6.C7)

Dirsek eklemi: Hafif fleksiyon

3. M. extensor carpi radialis brevis

Humerus epicondylus lateralis

3. tarak kemiği (basis)

Bilek eklemi: Ele ekstansiyon ve abduksiyon N. radialis (C7.C8)

r

M. brachioradialis

M. brachioradialis M. triceps brachii M. extensor .. £?IR!_rad,a ıs brevis

Epicondyluu medialis, fleks.ların ortak başı

M. extensor carpi radialis longus

M. anconeu (O ve I)

M. extensor carpi radialis brevis

M. extensor carpi radialis longus

M. flexor_ digitorum profundus

M. extensor digitorum M. extensor carpi ulnaris

M. flexo rcarpi ulnaris (O)

M. extensor carpi radialis brevis M. abductor pollicis longus M. brachioradialis M. extensor pollicis brevis

Kirişler arasıbağlantılar

M. extensor’adigitorum’a ait kirişler,

M. supinator

M. extensoı carpi ulnaris (O ve I)

M. extensor carpi radialis brevis’e ait kiriş M. extensor pollicis longus'a ait kirişler

M. extensor digiti minimi (I)

Önkolun ekstensor kasları

M. abductor pollicis longus M. extensor pollicis longus M. brachioradialis M. extensor pollicis brevis M. extensor indicis

M. extensor carpi radialis longus'a ait kiriş

M. extensor digitorum (I)

157

M . supinator — M . extensor

carpi radialis longus carpi radialis brevis carpi ulnaris

KASLAR

M . brachioradialis

M. brachioradialis

digitorum indicis digiti minimi

s

v

M . abductor

pollicis longus’' pollicis brevis pollicis longus

J

Anatomik enfiye çukurunu (fovea radialis) sınırlayan kaslar

Proc. styloideus radii

On kolun extansor kasları Ön kolun ekstansor grup kaslarını n. radialis uyarır.

69.

Aşağıdakilerden hangisi canalis obturatorius’tan geçer?

70.

Aşağıdaki hangisidir?

şekilde

“X”

ile

işaretlenmiş

kas

A) M. obturatorius internus B) M. obturatorius externus C) N. saphenus D) A. circumflexa femoris medialis E) N. obturatorius

N. obturatorius; •

• • •

Aynı isimli damarlarla birlikte a.v. iliaca communis’lerin ve ovaryum’un altından geçip, küçük pelvisin lateral duvarındaki canalis obturatorius’a girer. Canalis obturatorius’tan geçerek uyluğa gelir. Uyluğa adduksiyon yaptıran kasların siniridir. Uyluğun iç yüzünden ovoid şekilli bir alanın duyusunu taşır. Ek olarak diz ekleminden duyu taşıyan dalları da vardır.

“N. obturatorius” başlıklı şekile bakınız.

A) M. abductor pollicis brevis B) M. flexor pollicis brevis, caput superficiale C) M. opponens pollicis

Doğru cevap: E

D) M. flexor pollicis brevis, caput profundum E) M. adductor pollicis BAŞPARMAĞA HAREKET YAPTIRAN KASLAR Tenar kaslar, başparmağa isimleri ile aynı hareketleri yaptıran üç tane kastır. Tenar kabarıntıyı oluştururlar. N.medianus tarafından uyarılırlar.

158

KASLAR

N. gluteus superior

Truncus lumbosacralis N. musculi piriformis

Nn. splanchnici pelvici (S2-S4'den parasempatik lifler]

N. cutaneus femoris posterior N. gluteus inferior

r

Plexus coccygeus

N. ischiadicus N. obturatorius (plexus lumbalis’den) N. musculi obturatorli interni ve n. musculi gemelli superioris N. musculi quadrati femoris ve n. musculi gemelli inferioris N.pudendus Rr. (m. coccygeus, m. levatorani, m. sphincter ani externus)

N. obturatorius

M. ABDUCTOR POLLICIS BREVIS

71.

Aşağıdaki şekilde “ X” ile işaretli kas hangisidir?

Eldeki kasların en lateralde (radialde) olanıdır. M. FLEXOR POLLICIS BREVIS

/

Genellikle kasın yüzeyel başı n. medianus, derin başı ise n. ulnaris tarafından uyarılır. M. OPPONENS POLLICIS M. abductor pollicis brevis’in altındadır. M. ADDUCTOR POLLICIS Başparmağa adduksiyon yaptırır. Tenar kas değildir. Başparmakla ilgili kasların en derinde olanıdır. Arcus palmaris profundus denilen arteryel kemer, oblik başının altındadır. “Pollicis” sözcüğü içerip, n. ulnaris tarafından uyarılan tek kastır.

A) M. geniohyoideus B) M. stylohyoideus C) M. digastricus, venter posterior

“El kasları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap:E

D) M. digastricus, venter anterior E) M. sternohyoideus Hiyoid kaslar, hiyoid üstü kaslar ve hiyoid altı kaslar olarak iki grup oluşturur.

M. flexor digitorum profundus kirişleri M. flexor pollicis longus kirişi M. flexor digitorum superficialis kirişleri

M. adductor pollicis (caput transversum) M. adductor pollicis (caput obliquum)

Mm. lumbricales

M. flexor pollicis brevis

M. abductor digiti minimi

M. abductor pollicis brevis

M. flexor digiti minimi brevis Mm. interossei palmares II ve III

M.opponens pollicis

M. opponens digiti minimi M. flexor digiti minimi M. abductor digiti minimi

Retinaculum musculorum flexorum

El kasları

HİYOİD ÜSTÜ KASLAR (MUSCULI SUPRAHYOIDEI)

MUSCULUS MYLOHYOIDEUS

Fonksiyonları sırasında, hiyoid kemiği yukarıya çekerler.

İki karınlıdır. Venter anterior'u m andibula’daki fossa digastrica’ya, venter posterior’u ise temporal kemikteki incisura mastoidea’ya tutunur. İki karnı birleştiren ara tendon, hiyoid kemiğe tutunur. Hiyoid kemiği yukarıya, mandibula’yı aşağıya çeker (ağzı açar). Venter anterior, nervus mandibularis (nervus trigeminus’un dalı), venter posterior ise nervus facialis tarafından uyarılır.

M andibula'daki linea m yiohyoidea’dan başlar. Ağız boşluğunun tabanını yapan kastır. Kasın alt yüzü; arteria-vena facialis ve glandula submandibularis'in yüzeyel parçası ile üst yüzü ise; musculus geniohyoideus, nervus hypoglossus, arteria-vena-nervus lingualis, glandula sublingualis, ganglion submandibulare ve glandula submandibularis’in derin parçası ile komşudur. Hiyoid kemiği kaldırır. Hiyoid kemik sabitken mandibula’yı aşağıya çeker (ağzı açar). Nervus mandibularis’in, nervus alveolaris inferior’undan gelen nervus m ylohyoideus tarafından uyarılır.

MUSCULUS STYLOHYOIDEUS

MUSCULUS GENİOHYOİDEUS

Processus styloideus’tan başlar, hiyoid kemiğe insersiyo yapar. Musculus digastricus’un ara tendonu tarafından delinir. Nervus facialis tarafından uyarılan tek hiyoid kastır. Hiyoid kemiği yukarıya ve arkaya çeker. Ağız tabanını uzatır.

Musculus mylohyoideus’un üzerindedir. Spina mentalis’ten başlar. Üzerinde musculus genioglossus vardır. C, spinal sinir tarafından uyarılır. Hiyoid kemiği kaldırır, mandibula'yı aşağıya çeker (ağzı açar). Ağız tabanını kısaltır, farinks'i genişletir. Musculus stylohyoideus’un antagonistidir.

MUSCULUS DIGASTRICUS

KASLAR

159

160

KASLAR

HİYOİD ALTI KASLAR (MUSCULI INFRAHYOIDEI)

iC Parmakların

fle ksör kasları olan musculus fle x o r digitorum superficialis, musculus fle x o r digitorum profundus, musculus abductor pollicis longus ve musculus fle x o r pollicis longus elin fleksiyon hareketine yardımcı kaslardır.

Yutma ve konuşma sırasında, yukarı çıkan hiyoid kemiği aşağıya çekerler. Bu kaslardan musculus thyrohyoideus C, spinal sinir ile diğerleri ansa cervicalis tarafından uyarılır. MUSCULUS STERNOHYOIDEUS

J

V ELE EKSTENSİYON YAPTIRAN ESAS KASLAR:

Manubrium sterni ve clavicula’dan başlar, hiyoid kemikte sonlanır.

• • •

MUSCULUS OMOHYOIDEUS iki karınlıdır. Venter superior’u hiyoid kemikten, venter inferior’u ise skapula’nın üst kenarından başlar, iki karnı birleştiren ara tendon, clavicula’ya tutunur. Scapula’ya tutunması olan tek hiyoid kastır. Boyun ön ve arka üçgenini daha küçük üçgenlere ayırır. MUSCULUS STERNOTHYROIDEUS Manubrium sterni ve birinci kaburgadan başlar, cartilago th yro id e a ’daki linea o bliqu a ’ya tutunur. Tiroid bezi loblarının ön yüzünü örter. Hiyoid kemiğe tutunması olmayan tek hiyoid kastır. Musculus sternothyroideus, larinksin dış kaslarındandır. Larinks girişini açar. MUSCULUS THYROHYOİDEUS Cartilago thyroidea’daki (larinks’in en büyük kıkırdağı) linea obliqua’dan başlar, hiyoid kemikte sonlanır. Musculus sternothyroideus’un devamı gibidir. Ansa cervicalis tarafından uyarılmayan tek hiyoid altı kastır. Musculus thyrohyoideus, larinksin dış kaslarındandır. Yutma sırasında larinks girişini kapatarak, lokmanın larinkse geçmesini önler. Doğru cevap: D

Musculus extensor carpi ulnaris Musculus extensor carpi radialis longus Musculus extensor carpi radialis brevis

Parmakların ekstensör kasları olan musculus extensor digitorum , musculus extensor d ig iti minimi, musculus extensor pollicis longus ve musculus extensor indicis elin ekstensiyon hareketine yardımcı kaslardır.

J

V

ELE ADDÜKSİYON (ULNAR DEVİASYON) YAPTIRAN KASLAR: • •

Musculus flexor carpi ulnaris Musculus extensor carpi ulnaris

ELE ABDÜKSİYON (RADIAL DEVİASYON) YAPTIRAN KASLAR: • • •

Musculus flexor carpi radialis Musculus extensor carpi radialis longus Musculus extensor carpi radialis brevis

TX

/T Abdüksiyon hareketine musculus extensor pollicis longus, musculus extensor pollicis brevis ve musculus abductor pollicis longus yardım eder.

v

72. Aşağıdaki kaslardan hangisi art. radiocarpalis’e hareket yaptırm az? A) M. pronator qudratus B) M. palmaris longus C) M. flexor carpi radialis D) M. flexor carpi ulnaris E) M. extensor carpi ulnaris M. PRONATOR OUADRATUS Ön kolun ön yüzünde en derinde yer alan kastır. Bir ucu ile sadece ulna’ya, diğer ucu ile de sadece radius’a tutunan tek kastır. Ulna ve radius’un distal uçlarını bir arada tutan en önemli kastır. Önkolun esas pronator kasıdır. Bu hareket sırasında daima aktiftir ve ilk çalışan kastır. Hızlı ve kuvvetli pronasyonda, harekete m. pronator teres de katılır. ELE HAREKET YAPTIRAN KASLAR ELE FLEKSİYON YAPTIRAN ESAS KASLAR: • • •

Musculus flexor carpi ulnaris Musculus flexor carpi radialis Musculus palmaris longus

Doğru cevap: A

J

73. Aşağıdaki transvers bacak işaretlenmiş kas hangisidir?

kesitinde

“X” ile

MUSCULUS TIBIALIS POSTERIOR Bacak arkasındaki kasların en derinde olanıdır. Musculus tibialis anterior’la birlikte ayağın esas invertör kasıdır. Arteria ve vena tibialis posterior, bu kasın origoları arasından geçer ve daha sonra nervus tibialis’le birlikte arka yüzü üzerinde aşağıya doğru seyreder. Malleolus medialis’in arkasından geçen yapıların en önde olanı bu kasın tendonudur. “Bacak kasları (transvers kesit)” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

A) M. tibialis posterior B) M. flexor hallucis longus C) M. popliteus D) M. flexor digitorum longus E) M. extensor hallucis longus

Anterior

N. fibularis profundus, a. v. tibialis anterior

M. tibialis anterior

M. extensor hallucis longus

162

“ X”

ile

işaretlenm iş

sin ir

KASLAR

74. Aşağıdaki şekilde hangisidir?

N. obturatorius ve n. cutaneus femoris lateralis plexus lumbalis’in dallarıdır. N. obturatorius, m. psoas major’un medial kenarından çıkar. Pelvis minor’un lateral duvarı boyunca ilerleyip canalis obturatoius’tan geçer. N. cutaneus femoris lateralis ise m. psosa majör kasını lateral kenarından terk ettikten sonra ligamentum inguinale’nin altın geçerek uyluğa ulaşır. Doğru cevap: B 75. Aşağıdaki şekilde hangisidir?

“ X”

ile

işaretlenm iş

A) N. obturatorius B) N. pudendus C) N. cutaneus femoris lateralis D) N. cutaneus femoris posterior E) N. gluteus inferior N. pudendus, plexus sacralis’in dalıdır. A. v. pudenda interna ile birlikte foramen ischiadicum majus'tan geçerek pelvisi terk eder. Fossa ischioanalis’in lateral duvarında, m. obturatorius’un üzerinde bulunan canalis pudendalis’te (Alcock kanalı) seyreder.

A) M. splenius capitis B) M. scalenus medius C) M. scalenus posterior

N. gluteus inferior ve n. cutaneus femoris posterior da plexus sacralis’ten çıkar. Her iki sinir de foramen ischidum majus’tan pelvisi terk eder.

D) M. levator scapulae E) M. semispinalis capitis

M. splenius capitis

N. accessorius (XII. KS), r. extemus M. levator scapulae

N. phrenicus M. sternocleidomastoideus

M. scalenus medius M. trapezius

Plexus brachialis

M. scalenus posterior

M. scalenus anterior

A. cervicalis superficialis

A. suprascapularis

M. omohyoideus, venter inferior

V. subclavia dextra - k-i- ■;

Trigonum occipitale

kas

163

“Trigonum occipitale" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 76. Pelvis’in lateral duvarında yer alan uyluk dış rotator kası aşağıdakilerden hangisidir?

Plexus sacralis, bu kasın ön yüzü üzerinde oturur. M. GEMELLUS SUPERIOR Spina ischiadica’dan başlar. M. OBTURATORIUS INTERNUS Membrana obturatoria’nın iç yüzü ve foramen obturatum’un kenarlarından başlar. Foramen ischiadicum minus’tan geçer. Pelvis’in lateral duvarının büyük bölümünü örter. Fossa ischioanalis’in (fossa ischiorectalis) dış duvarını yapan kastır.

A) M. obturatorius internus B) M. piriformis C) M. quadratus femoris

N. pudendus ve a.v. pudenda interna, bu kasın fasyasında bulunan canalis pudendalis (alcock kanalı)’ten geçerek regio perinealis’e gelir.

D) M. gemellus superior E) M. obturatorius externus UYLUĞUN DIŞ ROTATOR KASLARI Bu kaslardan sadece m. o b tu ra to riu s externus n. obturatorius (plexuslumbalis’in dalı) tarafından, diğerleri plexus sacralis’ten gelen dallar tarafından uyarılır. M. PİRİFORMİS Foramen ischiadicum majus’tan geçen en büyük anatomik oluşumdur.

M. GEMELLUS INFERIOR Tuber ischiadicum’dan başlar. M. OUADRATUS FEMORİS Uyluk dış rotator kaslarının en kuvvetlisidir. M. OBTURATORİUS EXTERNUS • •

Membrana obturatoria’nın dış yüzünden başlar. Fossa trochanterica’da sonlanan tek kastır.

KASLAR

Boyun arka ü çge nlerind e n trigo nu m o c c ip ita le ’nin sınırlarını önde musculus sternocleidomastoideus, arkada m usculus trapezius ve aşağıda musculus omohyoideus’un venter inferior’u oluşturur. Üçgenin döşemesinde musculus splenius capitis, musculus levator scapulae ve skalen kaslar bulunur.

164

•

N. obturatorius tarafından uyarılan tek uyluk dış rotator kasıdır.

KASLAR

“Diaphragma pelvis” başlıklı şekile bakınız.

3. Derin tabaka • M. flexor digitorum profundus • M. flexor pollicis longus • M. pronator quadratus

Doğru cevap: A

Doğru cevap:D

77.

78. Aşağıdaki kaslardan hangisinin siniri n. thoracicus longus’tur?

Aşağıdaki önkol fleksör grubu kaslardan hangisi derin planda bulunur? A) M. pronator teres

A) M. serratus posterior superior

B) M. palmaris longus

B) M. serratus anterior

C) M. flexor carpi ulnaris

C) M. latissimus dorsi

D) M. flexor pollicis longus

D) M. intercostalis externus

E) M. brachioradialis

E) M. longissimus thoracis

M. flexorpollicis longus; m. flexordigitorum profundus ve m. pronator quadratus ile birlikte önkolun flexor grup kaslarının derin grubunu oluşturur. K arpal tünelden geçen tendonu, başparmağın distal falanksının tabanında sonlanır. Ön kolun fleksor kasları 1. Yüzeyel tabaka • M. pronator teres • M. flexor carpi radialis • M. palmaris longus • M. flexor carpi ulnaris 2. Orta tabaka • M. flexor digitorum superficialis

M USCULUS SERRA TU S ANTERİOR >

Nervus thoracicus longus tarafından uyarılır. 1.-8. kostaların a nte ro la te ra l yüzlerinden başlar. Musculus subscapularis’in önünde, scapula ve toraks duvarı arasında seyrederek, scapula’nın medial kenarında sonlanır. Kola hiperabdüksiyon yaptıran kastır. Bu hareket sırasında, musculus trapezius ona yardım eder (sinerjist). > Musculus pectoralis minor’la birlikte scapula’yı öne çekerek to ra ks d u va rın a y a p ış tırır (protraksiyon). Bu fonksiyonu ile scapula’ya retra ksiyo n yaptıran rom boid kasların antagonistidir.

r A. brachialis

N. medianus N. ulnaris

M. flexor digitorum profundus

Os pisiforme Retinaculum flexorum

Önkolun flexor kasları

165

• • •

S c a p u la ’nın angulus in fe rio r’unu dışa çekerek cavitas glenoidalis’i yukarıya baktırır. Böylece kolun, başın üzerine kaldırılmasını (hiperabdüksiyon) sağlar. > Fossa axillaris’in medial duvarını yapar. M u s c u lu s la tis s im u s d o r s i’nin siniri n e rv u s th ora co d o rsa lis’tir. M usculus intercostalis externi’nin siniri l-XI nervi intercostales’lerdir. M usculus serratus posterior superior, 2-5 nervi intercostales’ler, m usculus longissimus thoracis ise spinal sinirlerin ramus dorsalis’leri tarafından uyarılır.

Canalis in g u in a lis’te bulunan yapılar E rkekte; funiculus spermaticus ve içindekiler (ductus deferens, arteria ductus deferentis, arteria testicularis, plexus pam piniform is (vena testicularis), processus vaginalis’in kalıntıları, lenf damarları ve sinirler. Kadında; ligamentum teres uteri, uterus’tan gelen lenf damarları ve processus vaginalis kalıntıları. Her iki cinste de n e rv u s ilio in g u in a lis ile n e rv u s g enitofem oralis’in genital dalı bulunur. “Canalis inguinalis” başlıklı şekile bakınız.

“M. serratus anterior” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C Doğru cevap: B 79. Aşağıdaki sinirlerden hangisi canalis ingunalis’te seyreder? A) N. iliohypogastricus

80. Aşağıdaki kaslardan hangisi kola fleksiyon ve adduksiyon yaptırır? A) Musculus latissimus dorsi

B) N. pudendus

B) Musculus pectoralis minör

C) N. ilioinguinalis

C) Musculus teres majör

D) N. cutaneus femoris lateralis

D) Musculus subscapularis

E) N. obturatorius*•

E) Musculus coracobrachialis Kola fleksiyon ve adduksiyon yaptıran kas, musculus coracobrachialis ’tir.

Toraks kasları •

N. thoracicus longus felcinde, hasta koluna hiperabdüksiyon yaptıramaz. Scapula’nın medial kenarı, romboid kasların etkisi ile toraks duvarından uzaklaşır (kanat scapula, scapula

M . serratus anterior

Lateral

Transvers • Kola hiperabdüksiyon yaptıran kastır (m. trapezius ile birlikte).

Fonksiyonu

Scapula'yı yukarı döndürür.

• Scapula'ya protraksiyon yaptırır. N. thoracicus longus

• Scapula'ya retraksiyon yaptıran romboid kasların antagonistidir. M. s e rra tu s a n te rio r

KASLAR

>

KASLAR

166

•

•

•

•

M usculus c o rac o b ra c h ialis: S ca p u la ’daki pro cessu s c o ra co id e u s’tan başlar, hum erus gövdesinde sonlanır. Kola fleksiyon ve addüksiyon yaptırır. Siniri nervus musculocutaneus’tur. Nervus musculocutaneus, seyri sırasında bu kası deler. Musculus latissimus dorsi: Vücudun en geniş kasıdır. Humerus’taki sulcus intertubercularis’in tabanında sonlanır. Pelvis’etutunup, üstekstremiteye hareket yaptıran tek kastır. Hem derin inspiryumda, hem de kuvvetli ekspiryumda çalışır. Kola addüksiyon, iç rotasyon ve ekstensiyon yaptırır. Kolun en güçlü adduktor kasıdır. Nervus thoracodorsalis tarafından uyarılır. M usculus p ec to ralis m inör: P rocessus coracoideus’ta sonlanan tek kastır. Hum erus’a tutunmadığı için kola hareket yaptırmaz. Scapula’yı stabilize eder. Omzu öne (protraksiyon) ve aşağıya (depresyon) çeker. Derin inspiryumda aktiftir. Nervus pectoralis medialis tarafından uyarılır. Musculus pectoralis minör, axilla’daki oluşumlar (özellikle arteria axillaris ve plexus brachialis’in fasikülüsleri) için önemli bir anatomik ve cerrahi işarettir. Bu yapılar, musculus pectoralis minor’un arkasından geçer. Musculus teres majör ve musculus subscapularis kola addüksiyon ve iç rotasyon yaptırır. Her ikisinin de sin iri nervus s u b s c a p u la ris ’tir. M usculus subscapularis tuberculum minus’ta, musculus teres majör ise crista tuberculi minoris’te sonlanır.

81. Aşağıdakilerden hangisi trigonum sınırlayan yapılardan biridir? A) A. femoralis B) V. femoralis C) A. epigastrica superior D) A. epigastrica inferior E) M. sartorius

HESSELBACH ÜÇGENİ (TRİGONUM INGUINALE) Direk inguinal hernilerin geliştiği bölgedir. Fossa inguinalis medialis’e denk gelir. Sınırlarını oluşturan yapılar; • Dışta; a.v. epigastrica inferior • içte; m. rectus abdominis’in dış kenarı • Altta; lig. inguinale “Trigonum inguinale (Hesselbach üçgeni)” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 82. Aşağıdaki hangisi hem art. coca hem de art. genus’a hareket sağlayan kaslardan b iridir? A)

M. adductor magnus

C) M. pectineus “Kol kasları (ön yüz)” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

inguinale’yi

B) M. semitendinosus D) M. vastus medialis

E) M. guadratus femoris

167

M . biceps brachii

M . brachialis

KASLAR

M . coracobrachialis

Ulna

Radius

Kola ve önkola fleksiyon >Önkola supinasyon

Fonksiyonu

1Kola fleksiyon ve adduksiyon

■Önkola fleksiyon

• Kolun ön yüzündeki üç kasın da siniri n. musculocutaneus'tur

M. adductor magnus, coxa’dan başlar. Femur’un medial yüzünde ve distalinde bulunan tuberculum adductorium’da sonlanır. Dolayısıyla diz eklemine hareket yaptırmaz. Bu kas sadece art.coxa üzerinde etkilidir. M. sem itendinosus, uyluk arka yüz kaslarındandır. Tuber ischiadicum’dan başlar, pes anserinus’un yapısına katılarak tibia'nm proksimal bölümünün içyan yüzünde

sonlanır.Uyluğa ekstensiyon, bacağa fleksiyon ve iç rotasyon yaptırır. M. pectineus, uyluk adduktor grup kaslarındandır. Trigonum femorale’nin döşemesinde yer alır. Uyluğa fleksiyon ve adduksiyon yaptırır. Hem n. obturatorius hem de n. femoralis tarafından uyarılır.

Linea arcuata

a.v. epigastrica inferior Anulus inguinalis profundus Ductus deferens Trigonum inguinale (Hesselbach üçgeni)

A.V. femoralis

Lig. inguinale Anulus femoralis

Trigonum mguınale (Hesselbach üçgeni)

168

•

KASLAR

M. vastus medialis, m. quadriceps femoris’i oluşturan dört parçadan biridir.

• •

M. quadriceps femoris; m. vastus lateralis, m. vastus medialis, m. vastus intermedius ve m. rectus femoris denilen dört parçası vardır. Kasın sonuç tendonu (ligamentum patellae), tuberositas tibiae’yeinsersiyo yapar. Patella, bu tendon içindedir. Bacağın esas ekstansor kasıdır. M. rectus femoris parçası spina iliaca anterior inferior’dan başlayıp kalça eklemini ön yüzünden çaprazladığı için uyluğa fleksiyon da yaptırır. N. femoralis ile uyarılır. Sinirin felcinde kastaki fonksiyon kaybı nedeniyle, bacak ekstensiyon yapamaz. Ek olarak diz ekleminin de stabilizesi bozulur.

•

M. zygomaticus majör; ağız köşesini yukarı-dışa çeker. Gülme hareketini yaptıran kastır. M. risorius; tebessüm hareketini yaptıran kastır. M. buccinator; yüz ifadesi kaslarının en derin yerleşim li olanıdır. Yardımcı çiğnem e kasıdır. Çiğneme hareketi sırasında molar dişlere karşı yanakları bastırarak, çiğnem eye yardım eder. Dil ile birlikte yiyeceğin yanak ve dişler arasında tutulmasını sağlar. Emme ve üfleme hareketlerini yaptırır. Üfleme kası olarak da bilinir. Ductus parotideus, bu kası delip üst 2. molar diş hizasında vestibulum oris’e açılır. M. platsyma; ağzın açılmasına yardım eder. Ek olarak korku veya şaşkınlık ifadelerinde olduğu gibi, ağız köşelerini ve alt dudağı aşağıya çeker. Boyun derisini gerer. V. jugularis externa, kasın altından geçer.

“Mimik kasları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B 84. Aşağıdaki yapılardan hangisi fossa cu b ita lis’te ver almaz? A) N. medianus

B) N. radialis

C) N. ulnaris

D) A. radialis E) A. ulnaris

FOSSA CUBITALIS Doğru cevap: B 83. Aşağıdaki kaslardan labiorum’da sonlanır?

hangisi

commissura

A) M. zygomaticus majör

Sınırları

B) M. zygomaticus minör

• • •

C) M. mentalis D) M. procerus E) M. depressor labii inferioris Commissura labiorum ağız köşesine verilen isimdir. M. zygomaticus majör ve minör zigomatik kemiğe tutunarak başlayan iki kastır. M. zygomaticus majör ağız köşesinde sonlan irken m. zygomaticus minör ise labium superior’da yani üst dudakta sonlanan bir kastır. YÜZ KASLARI Yüz bölgesinde derin fasya yoktur. Yüzeyel fasyanın iki yaprağı arasında yer alan yüz kasları, ikinci faringeal (brankiyal) arkus’tan gelişirler ve bu arkın siniri olan n. facialis tarafından uyarılırlar. •

• •

Fossa cu bita lis, regio c u b ita lis ’in ön ta ra fın d a m. brachioradialis ve m. pronator teres arasındaki aralığa verilen isimdir.

M. orbicularis o c u li; göz kapaklarının sfinkteridir. Kornea refleksinde gözleri kapatan kastır. M. orbicularis oculi, göz kapağını açan m. levator palpebrae superioris'in antagonistidir. M. corrugator supercilii; kaş çatılması hareketini yaptıran kastır. M. nasalis; burun deliklerini hem daraltan, hem de genişleten kastır.

•

Lateralde; m. brachioradialis Medialde; m. pronator teres Tabanı; humerus’un epikondüllerini birleştiren hayali transvers çizgi Çatısı; deri, fasya ve aponeurosis bicipitalis (lacertus fibrosus)

Çukurun döşemesini, dışta m. supinator, içte m. brachialis yapar. İçinde bulunan anatom ik yapılar • • • • •

N. medianus A. brachialis ve uç dalları olan a. ulnaris ile a. radialis N. radialis ve derin dalı (n. interosseus posterior) M. biceps brachii’nin esas tendonu Nodi cubitales (nodi supratrochleares)

V. mediana cubiti ve n. cutaneus antebrachii medialis, fossanın çatısından geçer. N. ulnaris ve n. musculocutaneus’un fossa ile ilgisi yoktur. “Fossa cubitalis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

M. orbicularis oculi

M. corrugator supercilii

. compressor naris M. levator '.y\'vV labii superioris ^

M. levator angulis oris

M. zygomaticus minör

Ductus parotideus M. buccinator

M. zygomaticus majör

M. risorius M. depressor labii inferioris M. depressor anguli oris

M. mentalis

M. orbicularis oris

85. Aşağıdakilerden m ajus’tan geçer?

hangisi

for.

ischiadicum

A) M. obturatorius internus B) M. piriformis

01s481

> A. v. glutea inferior ve n. gluteus inferior > N. ischiadicus, n. cutaneus femoris posterior > N. Pudendus > A.v. pudenda interna

C) M. gemellus supeior D) M. adductor brevis E) M. sartorius M. piriformis; foramen ischiadicum majus’tan geçen en büyük anatomik oluşumdur. Plexus sacralis, bu kasın ön yüzü üzerinde oturur. FORAMEN İSCHİADİCUM MAJUS Incisura ischiadica majör, spina ischiadica, lig. acrotuberale ve lig. sacrospinale ile sınırlanan bu delik, pelvis’ten gluteal bölgeye bir açıklıktır. Foramen ischiadicum majus’tan geçen en büyük oluşum m. piriformis’tir (plexus sacralis bu kasın üzerinde oturur). Kas, bu delikten geçerken yukarısında ve aşağısında birer küçük açıklık kalır. •

•

Foramen suprapiriforme’den geçen oluşumlar; > A.v. glutea superior ve n. gluteus superior. Foramen infrapiriforme'den geçen oluşumlar;

Doğru cevap: B

KASLAR

169

KASLAR

170

M. biceps brachii A. brachialis, n. medianus

M. brachialis

M. triceps brachii

N. radialis tüneli N. musculocutaneus

A. collateralis ulnaris superior, n. ulnaris

M. brachioradialis Rr, musculares R. proN. radialis< fundus R. süperficialis M. biceps brachii kirişi A. recurrens radialis A. ulnaris

N. medianus Caput humerale M. pronator teres Caput ulnare M. flexor carpi radialis

A. radialis M. supinator

M. palmaris longus

M. pronator teres

86.

M. flexor carpi ulnaris

.-

Aşağıdaki kaslardan hangisi n. plantaris medialis tarafından uyarılmaz?

Ayak tabanı kasları, tutundukları parmaklara isimleri ile ilgili hareketleri yaptırırlar.

A) M. abductor hallucis

“Ayak tabanı kasları ve sinirleri” ve “N. medianus felci” başlıklı şekillere bakınız.

B) M. quadratus plantae C) M. flexor digitorum brevis

Doğru cevap: B

D) M. flexor hallucis brevis E) M. lumbricalis I

87. AYAK TABANI KASLARI (PLANTAR KASLAR) N. tibialis’in uç dalları (n. plantaris lateralis ve n. plantaris medialis) tarafından uyarılırlar. N. plantaris kaslar • M. • M. • M. • M.

m edialis

tarafından

uyarılan

plantar

abductor hallucis flexor digitorum brevis lumbricalis I flexor hallucis brevis

Bu kasların dışında kalan plantar kaslar, n. plantaris lateralis tarafından uyarılır.

P ronator oluşur?

sendrom u

hangi

s in irin

basısı

ile

A) N. ulnaris B) N. inteosseus anterior C) N. medianus D) N. radialis E) N. musculocutaneus Pronator Sendromu; dirsek seviyesinde median sinirin sıkışması ile ortaya çıkan kronik ön kol ağrısı ve kas zayıflığı ile seyreden bir durumdur. Doğru cevap: C

Nn. digitales plantares communes et proprii

Nn. digitales proprii

Nn. digitales plantares communes M. lexor digiti minimi brevis M. lumbricalis 1 ve siniri M. interrosseus (4)’e giden yüzeyel dal M. flexor hallucis brevis ve siniri

M. adductor hallucis

M. abductor hallucis ve siniri

Mm. lumbricales (2, 3, 4)

M. flexor digitorum brevis ve siniri

Mm. interossei’ye giden derin dal M. abductor digiti minimi

N. plantaris medialis R. calceneus medialis

M. quadratus plantae ve siniri M. abductor digiti minimi’ye giden yol

N. tibialis N. plantaris lateralis Retinaculum musculorum flexorum (kesilmiş)

R. calcaneus lateralis n. suralis

r N. MEDIANUS LEZYONLARI En sık el bileğinde ve ön kolda yaralanır. Humerus’un suprakondüler kırıklarında da yaralanabilir. Pronator kaslardaki fonksiyon kaybı nedeniyle, ön kol supinasyonda kalır. Elin fleksiyonu zayıflar. M. flexor carpi radialis’teki fonksiyon kaybı ve n. ulnaris tarafından uyarılan m. flexor carpi ulnaris ile m. flexor digitorum profundus’un ulnar yansının baskınlığı sonucu, elin fleksiyonu addüksiyonla sonuçlanır. Ö zellik le ikinci ve üçüncü parm akların, interfalangeal eklemlerinde fleksiyon kaybolur. Metakarpofalangeal eklemlerindeki fleksiyon ve interfalangeal eklemlerindeki ekstensiyon hareketi de zayıflar (interosseus kaslarla kompanse edildiği için). Bu parmakların ince hareketleri bozulur. Dördüncü ve beşinci parm akların distal interfalangeal eklemleri etkilenmez (m. flexor digitorum profundus’un ulnar yarısı, n. ulnaris tarafından uyarıldığı için sağlamdır). El başparmağının distal falanksı, m. flexor pollicis longus’taki fonksiyon kaybı nedeniyle fleksiyon yapamaz.

Oppozisyon hareketi bozulur. Kişi başparmağı ile işaret parmağı arasında (kerpeten hareketi) bir cismi tutmakta zorlanır. Tenar eminens kasları paraliziktir ve eminens düzleşmiştir. Başparmak laterale rotasyon yapmış durumda ve addüksiyondadır. Buna görünümünden dolayı maymun eli (ape hand) ya da vaftiz eli denir.

N. medianus felci

172

88. Trendelenburg testi hangisinin işaretidir?

aşağıdaki

patolojilerden

A) Lateral femoral kutanöz sinir sıkışma sendromu KASLAR

B) Piriformis sendromu C) Trokanterik bursit D) Ekstremite kısalığı E) Gluteus medius zayıflığı M. gluteus m edius v e m. gluteus minimus, k a lç a e k le m in e a b d u k s iy o n y a p tırıla n B u k a s la r a y n ı z a m a n d a y ü rü y ü ş s ıra s ın d a p e lv is ’i yere

basan ayak tarafına doğru sacralis’in d a lı o la n n.

çe k e r. H e r ik i k a s ın d a s in ir i plexus

gluteus superior’dur.

Trendelenburg Testi Bu testle kalça abduktorleri ve özellikle gluteus medius kas gücü değerlendirilir. Normal olarak tek ayak üzerinde ayakta durulduğu zaman ağırlık binen taraftaki abduktor kaslar dengeyi sürdürmek için kasılır ve desteksiz taraftaki krista iliaka daha yüksekte kalır, tersi olur yani krista iliaka daha aşağıda kalırsa, gluteus medius kasının zayıflığına işaret eder. Doğru cevap: E 89. Aşağıdaki kaslardan hangisi ayak bileğinin inversiyon hareketinden sorum lu d e ğ ild ir? A) M. tibialis anterior

r

B) M. tibialis posterior C) M. peroneus longus D) M. flexor digitorum longus E) M. flexor hallucis longus BACAĞIN LATERAL BÖLGESİNİN KASLARI Ayağın esas evertör (pronasyon+abdüksiyon) kaslarıdır. N. fibularis (peroneus) superficialis tarafından uyarılırlar. N. tibialis felcinde, ayağa fleksiyon bu kaslarla yaptırılabilir. M. FİBULARİS (PERONEUS) LONGUS Origosundaki açıklıktan n. fibularis (peroneus) communis geçer. Kasın sonuçtendonu malleolus lateralis’in arkasından geçer. Bu nedenle ayağa plantar fleksiyon yaptırır. Ayağın transvers arkusunun devamlılığında en önemli yapıdır. M. FİBULARİS (PERONEUS) BREVIS Sonuç tendonu malleolus lateralis’in arkasından geçer. Bu nedenle ayağa plantar fleksiyon yaptırır. Malleolus lateralis’le, bu kasın tendonu temas eder. M. fibularis longus’un tendonu da malleolus lateralis’in arkasından geçer, ancak brevis’in tendonunun üzerinde yer aldığından malleolus’la temas etmez.

(T

A LT E K S T R E M İT E N İN İ K İ P A R Ç A SIN A H A R EK ET Y A P T IR A N K A SLA R M. sartorius; uyluğa ve bacağa fleksiyon M. tensor fasciae latae; uyluğa fleksiyon ve iç rotasyon, bacağa ekstensiyon ve dış rotasyon M. rectus femoris; uyluğa fleksiyon, bacağa ekstensiyon M. gracilis; uyluğa addüksiyon, bacağa fleksiyon ve iç rotasyon İskiyokrural kaslar (m. semitendinosus, m. semimembranosus, m. biceps femoris); uyluğa ekstensiyon, bacağa fleksiyon M. gastrocnemius; bacağa ve ayağa fleksiyon

V

J

17r3

90. De Ouervain tenosinoviti aşağıdaki tendonlardan hangisini ilgilen dirir?

• Plantar fleksiyon (fleksiyon); m. triceps surae (m. gastrocnemius+m. soleus), m. plantaris, m. flexor hallucis longus, m. flexor digitorum longus, m. fibularis longus, m. fibularis brevis ve m. tibialis posterior • Dorsal fleksiyon (ekstensiyon); m. tibialis anterior, m. extensor digitorum longus, m. fibularis tertius, m. extensor hallucis longus • İnversiyon (supinasyon; dış rotasyon = Zorlu inversiyon + Adduksiyon); m. tibialis anterior ve m. tibialis posterior esas invertör kaslardır. M. flexor hallucis longus ve m. flexor digitorum longus yardımcı kaslardır. • Eversiyon (pronasyon; iç rotasyon = Zorlu eversiyon + Abduksiyon); m. fibularis longus ve m. fibularis brevis esas evertör kaslardır. M. fibularis tertius ve m. extensor digitorum longus yardımcı kaslardır.

J

V

A) M. extensor pollicis longus B) M. extensor pollicis brevis C) M. extensor indicis D) M. extensor carpi radialis brevis E) M. extensor carpi radialis longus M. abductor pollicis longus ve m. extensor pollicis bre vis’in tendonlarını sarantendinöz kılıfın kalınlaşması ve buna bağlı osseofibröz tünelin stenozudur. Sıklıkla 3050 yaşındaki kadınlarda görülür. Bileğin lateralinde gerginlik olur. Proksimalde önkola, distalde el başparmağına yayılan el bileğindeki ağrı ile karakterizedir. Adı geçen kasların, kuvvetli ve takrarlı olarak kavrama ya da sıkma gibi hareketlerde kullanılması, bu kasların tendonlarını saran tendinöz kılıfta aşırı sürtünmeye bağlı fibröz kalınlaşmaya, bu da osseofibröz kanalda daralmaya neden olur. Muayenede radial stiloid üzerinde ağrı, hassasiyet ve/veya şişlik mevcuttur. Başparmak abdüksiyonu ve ekstansiyonunda ağrı artar. Doğru cevap: B

“Bacak yan yüz kasları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

Bacak yan yüz kasları • •

Bacağın dış tarafında m. fibularis longus ve m. fibularis brevis olmak üzere iki kas bulunur. Eversiyon, ayak tabanının dışa dönmesi hareketidir. Bu hareket sırasında ayak pronasyon ile birlikte abduksiyon yapar.

Fonksiyonu

Siniri

Ayağa eversiyon yaptırırlar.

N. fibularis superficialis

M. fibularis longus • Ayak kubbesinin aktif desteğidir.

KASLAR

A y a ğ a hareket yaptıran kaslar

174

Pes anserinus; tibia’nın proksimal ucunda ve iç yüzde sonlanan m usculus sartorius, m usculus gracilis ve m u scu lu s s e m ite n d in o s u s ’un ten d o n ların ın oluşturduğu kaz ayağına benzetilen yapıdır. KASLAR

“Pes anserinus” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 92. Aşağıdakilerden hangisi, kaslarından biri değildir?

elin

instrinsik

A) M. abductor pollicis brevis B) M. opponens pollicis C) M. abductor pollicis longus D) M. flexor pollicis brevis E) Mm. interossei dorsales M. abd u cto r po llicis longus, önkolun ekstensor grup kaslarındandır. Tendonu birinci m etarkarpal kemiğin tabanına tutunur. Anatomik enfiye çukurunu (fovea radialis) sınırlayan kaslardan biridir. Siniri n. radialis’tir.

91.

M. sartorius, m. gracilis ve m. semitendinosus’un tendonlarının oluşturduğu pes anserinus aşağıdakilerden hangisine yapışır? A) Femur distali

Ekstrinsik el kasları; origosu elin dışında olan ancak insertio’su el veya karpal kemikler olan kaslardır. İntrinsikel kasları; hem origosu hem de insertio’su elde olan kaslardır. I - BAŞPARMAĞA HAREKET YAPTIRAN KASLAR

B) Femur iç kondili C) Proksimal medial tibia D) Proksimal lateral tibia E) Tuberositas tibia

Tenar kaslar, başparmağa isimleri ile aynı hareketleri yaptıran üç tane kastır. Tenar kabarıntıyı oluştururlar. N. medianus tarafından uyarılırlar.

M. ABDUCTOR POLLICIS BREVIS

En medialdeki hipotenar kastır.

Eldeki kasların en lateralde (radialde) olanıdır.

M. FLEXOR DIGITI MİNİMİ BREVIS

M. FLEXOR POLLICIS BREVIS

M. OPPONENS DIGITI MİNİMİ

Genellikle kasın yüzeyel başı n. medianus, derin başı ise n. ulnaris tarafından uyarılır.

Önceki iki kasın altındadır. Beşinci parmağa fleksiyon ve dış rotasyon yaptırır. Böylece avuç içi çukurunun derinliğini artırır ve beşinci parmağı, başparmağa yaklaştırır (oppozisyon).

M. OPPONENS POLLICIS

M. PALMARİS BREVIS

M. abductor pollicis brevis’in altındadır.

Başparmağa adduksiyon yaptırır. Tenar kas değildir. Başparmakla ilgili kasların en derinde olanıdır. Arcus palmaris profundus denilen arteryel kemer, oblik başının altındadır. “Pollicis” sözcüğü içerip, n. ulnaris tarafından uyarılan tek kastır.

Hipotenar bölgenin yüzeyel fasyası içinde ince, dörtgen bir kastır. Hipotenar kas değildir. Palmar aponörozdan başlar, deriye tutunur. Altından a. ulnaris ile n. ulnaris’in r. superficialis'i geçer. Hipotenar kabarıntının derisini buruşturur, avuç içini derinleştirir. Böylece avuç içinde bir objenin tutulmasına yardım eder. N. ulnaris’in r. superficialis’i tarafından uyarılan tek kastır.

II

III - PARMAKLARA HAREKET YAPTIRAN KASLAR

M. ADDUCTOR POLLICIS

- KÜÇÜK PARMAĞA HAREKET YAPTIRAN KASLAR (HİPOTENAR KASLAR)

N. ulnaris tarafından uyarılırlar. Küçük parmağa isimleri ile aynı hareketleri yaptırırlar. M. ABDUCTOR DIGITI MİNİMİ

MM. LUMBRICALES M. flexor digitorum profundus’un tendonlarından başlayan dört tane kastır. 1. ve 2 nci lumbrikal kas n. medianus ile, 3. ve 4 ncü lumbrikal kas n. ulnaris ile uyarılır. Sık olarak üçüncü lumbrikal kas, her iki sinir tarafından uyarılır.

f --------------------------------------------------------------------------------El kasları • •

A

El başparmağının hareketi ile ilgili kaslar, “pollicis” sözcüğü içerirler. Bu kaslardan üç tanesi tenar kabarıntıyı oluşturduğundan tenar kaslar olarak bilinir ve nervus medianus tarafından uyarılırlar. Tenar kaslar; musculus abductor pollicis brevis, musculus opponens pollicis ve musculus flexor pollicis brevis'tir. Baş parmağa hareket yaptıranlar

Küçük parmağa hareket yaptıranlar

A F

El kasları

KASLAR

175

176

Lumbrikal kaslar, 2-5 nci parmakların proksimal falankslarına fleksiyon, diğer falankslarına ekstensiyon yaptırır (L hareketi). Yazı yazarken fonksiyon gören kaslardır.

93. Aşağıdakilerden hangisi b ir m im ik kası d e ğ ild ir?

KASLAR

MM. INTEROSSEI PALMARES Üç tanedir. Orta parmağa ait palmar interosseus kas yoktur. Bu kaslar, üçüncü parm ağın uzun eksenine göre 2,4 ve 5nci parmaklara addüksiyon yaptırır (PAD; PalmarADduksiyon). MM. INTEROSSEI DORSALES

A)

M. corrugator supercilii

C)

M. temporalis

B) M. risorius D) M. zygomaticus majör

E) M. platysma “Mimik kasları" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 94. Aşağıdakilerden hangisi perineum kası d e ğ ild ir? A) M. transversus perinei profundus

Dört tanedir. İkinci ve üçüncü kas, orta parmağa tutunarak bu parmağı sabitler. Kaslar iki orijinle başladıkları için, aralarında bir açıklık bulunur. Birinci kasın bu açıklığından a. radialis geçer. Bu kaslar, üçüncü parmağın uzun eksenine göre diğer parmaklara abdüksiyon yaptırır (DAB; Dorsal ABdüksiyon). İnterosseus kasların hepsini n. ulnaris uyarır. “El kasları", “Lum birikal k aslar” ve “Irıterosseal kas/a^başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: C

B) M. ischiocavernosus C) M. levator prostatae D) M. sphincter urethra E) M.bulbospongiosus M. LEVATOR ANI D iaphragm a p e lv is ’in büyük bölüm ünü yapar. Üst yüzü, fasya (fascia superior diaphragmatis pelvis) ve ekstraperitoneal bağ dokusu ile; mesane, prostat, uterus, vagina, rectum ve peritoneum’dan ayrılır. Alt yüzü, fossa ischioanalis’in medial duvarını yapar. S3,S4 ve n. rectalis inferior’la innerve olur.

A poneurosis dorsalis • •

M. extensor digitorum’un dört tendonundan her birinin elin dorsal yüzünde genişlemesiyle oluşan üçgen şeklindeki yapıdır. Lum brikal ve interosseal kaslar bu yapıda sonlanır.

Lumbrikal Kaslar • Origo : M. flexor digitorum profundus'un tendonları • Insertio : Aponeurosis dorsalis • Fonksiyonu: Metakarpofalangeal ekleme fleksiyon, • Siniri

interfalangeal ekleme ekstansiyon : Lumbrikal I ve ll’nin siniri n. medianus, lumbrikal III ve IV’ün siniri n. ulnaris'tir.

M. palmaris longus

M. flexor digitorum profundus

M. flexor digitorum superficialis

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------M. procerus

M im ik kasları

178

M. levator ani, pelvik organları destekler ve pozisyonunda tutar. Üç parçası vardır:

KASLAR

•

•

•

M. pubococcygeus; kasın esas parçasıdır. Her iki taraf m. pubococcygeus’un komşu kenarları arasında kalan açıklıktan üretra, anüs ve kadınlarda ek olarak vagina geçer. Bazı lifleri erkeklerde prostat’a (m. levator prostatae ya da m. puboprostaticus), kadınlarda ise vagina’nın duvarlarına tutunur (m. pubovaginalis, m. sphincter vaginae). Rectum'a tutunan bazı liflerine m. puboanalis denir. M. puborectalis; m. pubococcygeus’un iç tarafta kalan lifleridir, iki tarafın kası, anorektal birleşmenin arka tarafında “U” şeklinde bir halka oluşturarak birleşir. M. iliococcygeus

“Diaphragma pelvis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 95. Aşağıdaki kaslardan tarafından uyarılmaz?

hangisi

n.

pudendus

Ü r e t r a ’n m

ik i

ta n e

s fin k te r

kası

v e p r e p r o s t a t i k ü r e t r a ’y ı s a r a r v e k o n t r o l e d e r. D ü z k a s la r d a n o lu ş a n b u s fin k te r, o to n o m s in ir s is te m in in k o n t r o lü a ltın d a d ır .

M. sphincter urethrae externus;

ç iz g ili k a s tır. Ü re tra ’n ın m e m b ra n ö z p a rç a s ın ı ku ş a tır. N. p u d e n d u s ’u n d a lı o la n n. p e rin e a lis ta ra fın d a n u ya rılır.

N. pudendus A. ve v. pudenda interna ile birlikte for. ischiadicum m ajus’tan geçerek pelvis’i terk eder. Daha sonra for. ischiadicum minus’tan geçerek fossa ischioanalis'e gelir. Fossa ischionalis'in lateral duvarında, canalis pudendalis (Alcock kanalı)'te seyreder. Kanala girdikten hemen sonra, m. sphincter ani externus’u uyaran ve anüs çevresindeki deriden duyu alan n. re c ta lis in fe r io r ’u v e rir. Daha sonra n. p e r in e a lis ve n. d o rs a lis p e n is (c lito rid is ) adlı iki uç dalına ayrılır. N. perinealis, perine bölgesindeki kasları uyarır, erkek’te scrotum (kadında labium majus)’tan duyu alır. N. dorsalis penis (clitoridis) ise erkekte penis derisi ile glans penis’te, kadında ise clitoris’te dağılır.

A) M. bulbospongiosus B) M. transversus perinei superficialis C) M. transversus perinei profundus D) M. sphinter urethrae internus E) M. ischiocavernosus Üstten görünüş (iç organlar kaldırılmış) Lig. pubicum (arcuatum) inferius) Symphysis pubica( Crista pubica Tuberculum pubicum Pecten ossis pubis (linea iliopectinea’nın pubis parçası^ Ram us superior ossis pubis

V. dorsalis profunda penis’in geçtiği açıklık Lig. transversum perinei (membrana perinei’nin kalınlaşmış ön kısmı) Membrana perinei Urethra’nın geçtiği açıklık M. levator ani’den canalis analis’in longitudinal kas liflerine uzanan lifler

Canalis obturatorius Puborectalis

Fascia obturatoria

}

Pubococcygeus

Eminentia ilipubica Margo acetabuli

İliococcygeus

M. levator ani

Arcus tendineus musculi levatoris ani

Spina iliaca anterior inferior

M. obturatorius internus

Ala ossis ilii

\

Spina iscgiadica

Linea arcuata ileopectinea’nın ilium parçası)

M. coccygeus (ischiococcygeus)

Spina ischiadica

M. piriformis Foramina sacralia anteriora

Articulatio sacroiliaca'

Lig. sacrococygeum anterius Sacrurn

Canalis sacralis

v a rd ır:

M. s ph in cter urethrae internus; m e s a n e b o y n u n u

Hiatus anorectalis

179

96.

Aşağıdakilerden hangisi yüzeyel perine aralığında bulunmaz? A) Gl. bulbourethralis KASLAR

B) Gl. vestibularis majör C) M. ischiocavernosus D) M. bulbospongiosus E) N.pudendus Glan dula bulbourethralis (Cowper bezi); erkekte derin perine aralığında yer alır. SPATIUM PERINEI SUPERFICIALE’DE ANATOMİK YAPILAR

BULUNAN

Erkek • •

Radix penis (bulbus penis ve crus penis’ler) Spongioz üretra’nın proksimal bölümü

Kadın • •

R adix c lito rid is (bulbus v e s tib u li ve crus clitoridis’ler) Glandula vestibularis major'lar (Bartholin bezleri)

Doğru cevap: D e------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ \ Trigonum urogenitale •

• •

M. bulbospongiosus, ostium vaginae’nin her iki tarafında yer alır. Medyolateral epizyotomide kesilen kastır. Gl. vestibularis majör, bu kasın altında yer aldığından, kas ritmik kontraksiyon ile bezin sekresyonuna yardım eder. M. ischiocavernosus, erkeklerde crus penisleri, kadınlarda crus clitoridis’leri örter. Centrum perinei (corpus perinealej’ye tutunmayan tek perine kasıdır. M. transversus perinei profundus ve m. sphincter urethrae externus, derin perine aralığı (diaphragma urogenitale) kaslarıdır.

Yüzeyel perine aralığında bulunan ortak yapılar • Sym p h ysis pubica

<

Yüzeyel perine kasları • M. bulbospongiosus • M. ischiocavernosus • M. transversus perinei superficialis

O e e

-

Derin perine kasları • M. sphincter uretra O • M. transversus perinei 0 profundus

O* ■

• A. v. pudenda interna ve n. pudendus kadında ve erkekte hem yüzeyel hem de derin perine aralığında bulunur.• • Tüm perine kaslarının siniri n. pudendus'tur.

Trigonum urogenitale

180

Ortak Yapılar

KASLAR

• • • •

•

M. bulbospongiosus, m, ischiocavemosus ve m. transversus perinei superficialis A.v. pudenda interna’nın perineal dalları Corpus perirıeale (centrum perinei) N. pudendus’un perineal dalları

“Trigonum urogenitale" başlıklı şekile bakınız.

•

DERİN PERİNE KASLARI • •

Doğru cevap: A 97. Erkekte crus penis’i saran kas aşağıdakilerden hangisidir? A)

M. sphincter urethtrae

C) M. ischiocavemosus

B) M. puborectalis

D) M. bulbospongiosus

E) M.coccygeus YÜZEYEL PERİNE KASLARI •

M. bulbospongiosus (M. bulbocavernosus) Corpus perineale’den başlayan iki kastır. Erkeklerde; bulbus penis ve corpus spongiosum p e n is ’i, kadınlardaise; glandula vestibularis majör (Bartholin bezi)’ları ve bulbus vestibuli’leri örter.

M. ischiocavemosus Corpus perineale’ye tutunmayan tek kastır. Crus’ları örter. Erkeklerde crus p e n is ’e, kadınlarda da crus clitoridis’e bası yaparak, venöz dönüşü önler ve penis yada clitoris'in ereksiyonunu devam ettirir. M. transversus perinei superficialis

M. transversus perinei profundus M. sphincter urethrae externus

“Yüzeyelperine kasları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 98.

Aşağıdakileren bulunm az?

hangisi

rectus

kılıfı

A) M. rectus abdominis B) M. pyramidalis C) A. epigastrica superior D) A. epigastrica inferior E) M. transversus abdominis

Fascia penis profunda (Buck fasyası) M. bulbospongiosus M. ischiocavemosus Membrana perinei Corpus perineale M. transversus perinei superficialis

Fascia perinei superficialis Tuber ischiadicum Lig. sacrotuberale

M. pubococcygeus

M. iliococcygeus M. puborectalis

M. levator ani

içinde

• • •

M. rectus abdom inis linea alba’nın her iki tarafında, rektus kılıfı içindedir. Rektus kılıfını üç yassı karın kasının aponörozu oluşturur. Linea a rcu ta, rektus kılıfının arka yaprağının umblicus’un aşağısında bulunan serbest alt kenarına denir. Kılıfın arka yaprağını yapan oluşumların rektus kasının ön tarfına geçmesi ile oluşur. Linea arcuata’nın aşağısında, rektus kasının arka yüzünde sadece fascia transversalis bulunur.

•

•

M. OBLIOUUS İNTERNUS ABDOMINIS’İN ile FASYA ve APONÖROZ’unun oluşturduğu yapılar;

“Rektus kılıfı (posterior) ve Rektus kılıfı (transvers)" başlıklı şekillere bakınız.

•

Doğru cevap: E • 99.

Aşağıdaki yapılardan hangisi m. abdom inis tarafından olu ştu ru lur?

Lig. ing u in a le ; aponörozun SIAS (spina iliaca anterior superior) ile tuberculum pubicum arasında kalınlaşmasından meydana gelir. Bu ligamentin medial ucundan iki tane ligament doğar. > Lig. lacunare; bu ligament lig. pectineum’u doğurur. > Lig. reflexum A nulus inguinalis superficialis; inguinal kanalın dış ağzıdır. Aponöroz üzerindedir.

transversus •

Fascia cremasterica; funiculus spermaticus’un orta tabakası Falx inguinalis’in (tendo conjunctivus) kısmen oluşumuna katılır M. cremaster; m. obliquus internus abdominis’in alt parçasının lifleri tarafından oluşturulur.

A) Falx inguinalis M. TRANSVERSUS ABDOMINIS’İN APONÖROZ’unun o luşturduğu yapı;

B) Lig. lacunare C) Anulus inguinalis superficialis

•

D) Lig. inguinale

Falx inguinalis (tendo conjunctivus)’i başlıca bu kasın aponörozu oluşturur.

E) Lig. reflexum “Falx inguinalis (tendo conjunctivus)” başlıklı şekile bakınız.

M. OBLIOUUS EXTERNUS ABDOMINIS’İN FASYA ve APONÖROZ’unun oluşturduğu yapılar; •

F a s c ia s p e rm a tic a e x te rn a ; spermaticus’un en dış tabakası

Doğru cevap: A

fu n icu lu s

A. epigastrica superior Linea alba M. obliquus externus abdominis M. obliquus internus abdominis M. transversus abdominis

Linea seminularis

Linea arcuata

A. iliaca externa Posterior A. epigastrica inferior

Rektus kılıfı (posterior)

KASLAR

181

182

\

(A) Line arcuata'nın yukarısından geçen kesit

KASLAR

Line alba

Rectus kılıfı içindeki yapılar

• M. rectus abdominis • M. pyramidalis • A. v. epigastrica superior ve inferior • N. inte reosta Iis’i n dalları

(B) Line arcuata'nın aşağısından geçen kesit

r --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------"s

183

100.Aşağıdaki kaslardan hangisinin femura tutunm ası y o ktu r?

ischiadicus’un uç dallarıdır. Bu nedenle m. biceps femoris, n. ischiadicus tarafından uyarılan tek kastır. Sonuç tendonu caput fibulae’ye tutunur.

B) M. semitendinosus

M. SEMİTENDİNOSUS

C) M. popiiteus

Sonuç tendonu pes anserinus’a katılır. Siniri n. tibialis.

D) M. plantaris E) M. rectus femoris

M. SEMIMEMBRANOSUS M. semitendinosus; uyluk arka yüzündeki ischiocrural kaslardandır. Bu kaslar coxa’dan başlayıp bacak kemiklerinde (tibia ve fibula) sonlanır.

Sonuç te nd on u nu n bir parçası, diz e kle m in in dış ligamentlerinden birisi olan lig. popliteum obliquum ’u oluşturur. Siniri n. tibialis.

UYLUĞUN ARKA BÖLGESİNİN KASLARI Hamstring kaslar ya da iskiyokrural ka.slar olarak bilinirler. Bacağın esas fle ksö r kaslarıdır. Tuber ischiadicum ’dan başlayıp, tib ia ’ya ve fibula’ya insersiyo yaparlar. Hem kalça eklem ini hem de diz eklemini çaprazladıkiarından; uyluğa ekstensiyon, bacağa fleksiyon yaptırırlar.

M. OUADRICEPS FEMORİS M. vastus lateralis, m. vastus m edialis, m. vastus intermedius ve m. rectus femoris denilen dört parçası vardır. Kasın sonuç tendonu (ligamentum patellae), tuberositas tibiae’ye tutunur. Patella, bu tendon içindedir. Bacağın esas ekstansor kasıdır. M. rectus fem oris parçası, spina iliaca anterior in fe rio r’dan başlayıp kalça eklemini ön yüzünden çaprazladığı için uyluğa fleksiyon da yaptırır.

M. BİCEPS FEMORİS Caput longum’u n. tibialis, caput breve’si ise n. fibularis (peroneus) communis tarafından uyarılır. Bu sinirler, n. r Bacak arka yüz kasları (yüzeyel) •

Bacağın arka bölgesindeki kaslar yüzeyel ve derin olmak üzere iki gruba ayrılırlar; 1. Yüzeyel grupta m. gastrocnemius, m. soleus ve m. plantaris bulunur. 2. Derin grupta m. popiiteus, m. flexor digitorum longus, m. flexor hallucis longus ve m. tibialis posterior yer alır. r

M. trıceps surae:

^

• M. gastrocnemius + m. soleus • iki kasın ortak tendonlarına tendocalcaneus (Achilles) denir

M. gastrocnem ius • Bacağa ve ayağa fleksiyon

M. plantaris

M. soleus • Ayağa plantar fleksiyon

• Bacak arka yüzündeki tüm kasların (yüzeyel ve derin) siniri n. tibialis'tir.

Bacak arka yüz kastan (yü zeyel)

KASLAR

A) M. soleus

184

BACAĞIN ARKA BÖLGESİNİN KASLARI

A. poplitea, m. popliteus’un alt kenarında a. tibialis anterior ve a. tibialis posterior denilen uç dallarına ayrılır.

M. SOLEUS KASLAR

M. PLANTARIS Diz ekleminin distalinde, tibia ve fibula’nın arka yüzünden başlar. Ayakta dururken, ayak üzerinde bacağı sabitleyerek, postürün devamlılığım sağlar. Bacak fleksiyondayken ayağın kuvvetli fleksörüdür. M. soleus, yürürken kullanılır. Diz eklemini çaprazlamadığı için bacağa hareket yaptırmaz. A.v. tibialis posterior ile n. tibialis m. soleus’un altında, m. tibialis posterior’un üzerindedir.

M. gastrocnemius’un caput laterale’sinin derininde femurdan başar. Achilles tenodonu’na katılarak calcaneus’ta sonlanır. “Bacak arka yüz kasları (yüzeye!)” ve “Bacak arka yüz kasları (derin)" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

M. POPLITEUS Femurun lateral kondilinden başlar, tibia’nın arka yüzünde sonlanır. Fossa poplitea’nın döşemesini yapar. Birisi meniscus lateralis’ten olmak üzere üç orijinle başlar. Orijinlerinden ikisi Y şeklindeki lig. popliteum arcuatum’un kollarını oluşturur. Tendonu, eklem kapsülünü deler ve eklemin içinden geçer (tendon, diz eklemi içindedir yani intrakapsülerdir).

101 .Aşağıdaki kas ve insertio hangisi yanlıştır?

Diz ekleminde eklem kilitlenmesini çözen kastır. Tam ekstensiyondaki bir bacakta, tibia dışa doğru rotasyon yaparsa diz ekleminde kilitlenme olur. Kilitlenme, bacağın fleksiyonunun başlangıcında m. popliteus’un fem ur’a yaptırdığı dış rotasyonla çözülür.

eşleştirm elerinden

Kas ...................................İnsertio A) M. triceps brachii................olecranon B) M. biceps brachii................tuberositas radii C) M. pectoralis m ajör............proc. coracoideus D) M. biceps femoris...............caput fibulae E) M. guadriceps fe m o ris...... tuberositas tibiae

r Bacak arka yüz kasları (derin) •

Malleolus medialis’in arkasından geçen yapılar; 1. A. tibialis posterior ve n. tibialis 2. M. tibialis posterior, m. flexor digitorum longus ve m. hallucis longus M. popliteus M . tibialis posterior (A) M. flexor hallucis longus (B) M. flexor digitorum longus (C)

M . tib ialis posterior • Ayağa plantar fleksiyon ve inversiyon yaptırır.

M .p o p lite u s • Bacağa fleksiyon ve iç rotasyon yaptırır. • Bacak arka yüz kasları içinde ayağa hareket yaptırmayan kastır. • Tendonu diz ekleminin içinden geçer.

Bacak arka yüz kasları (derin)

Önkola hızlı ve kuvvetli supinasyon yaptıran kastır. Ek olarak fleksiyon da yaptırır. Kısa başı kola fleksiyon da yaptırır. (Hem kola hem önkola fleksiyon yaptıran kastır) İki b aşlıdır. Kısa başı (caput breve) processus coracoideus’tan, uzun başı tuberculum supraglenoidale’den başlar. Uzun başının tendonu, sulcus intertubercularis’te seyreder ve omuz ekleminin içinden geçer. Kasın esas tendonu, radius’taki tuberositas radii’ye tutunur. Aponöroz yapısındaki diğer tendonu (aponeurosis bicipitalis, lacertus fibrosus) ise, fascia antebrachii’ye karışır. Aponeurosis bicipitalis’in yüzeyinden v. mediana cubiti, derininden ise a. brachialis ile n. medianus geçer. M. TRICEPS BRACHII Önkolun esas ekstensör kasıdır. N. radialis tarafından uyarılır. Üç başlı bir kastır. C aput lo n g u m ’u, tube rcu lum infraglenoidale’den başlar. Üç başın ortak sonuç tendonu, ulna’daki olecranon’a tutunur. M. PECTORALİS MAJÖR

102.Aşağıdaki kas ve sinir eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? Kas ....................... A) M. levator scapulae

Sinir n. dorsalis scapulae

B) M. teres minör.......

n. axillaris

C) M. supinator..........

n. radialis

D) M. trapezius..........

n. pectoralis lateralis

E) M. iliacus ...............

n. femoralis

M. LEVATOR SCAPULAE M. RHOMBOIDEUS MİNÖR M. RHOMBOIDEUS MAJÖR M. trapezius’un altında yer alırlar. N. dorsalis scapulae tarafından uyarılırlar. Scapula’nın medial kenarını içe ve yukarı çekerler. Böylece m. pectoralis minor’la birlikte, cavitas glenoidalis’i aşağıya baktırırlar. M. TERES MİNÖR Kola dış rotasyon yaptırır. N. axillaris tarafından uyarılır. M. TRAPEZİUS M. deltoideus’la birlikte acromion’a tutunan kastır. M. trapezius’un sonlandığı yerlerden m. deltoideus başlar.

Humerus'taki crista tuberculi majoris’te sonlanır. Kola addüksiyon ve iç rotasyon yaptırır. Klaviküler parçası kolun fleksiyonuna yardım eder. Bir yere tırmanırken (örn. barfiks çekerken) sternokostal parçası; m. latissimus dorsi, m. teres majör ve m. deltoideus’un arka lifleri ile birlikte, gövdeyi yukarı ve öne çeker.

Omzumuzda bir yük taşırken omzun çökmesini önleyen esas kastır. Bu fonksiyonu sırasında m. levator scapulae yardım eder. Kolun 90°’ den sonraki abdüksiyonunda (hiperabdüksiyon), m. serratus anterior’a yardım eder.

N. pectoralis lateralis ve medialis tarafından uyarılır.

Omuz sabitken, tek taraflıçalıştığında baş ve boynu çalıştığıtarafa eğer ve yüzü karşı tarafa baktırır, iki taraflı çalıştığında, baş ve boynu arkaya çeker (ekstensiyon).

M. OUADRICEPS FEMORIS

N. accessorius’un spinal parçası tarafından uyarılır.

Derin inspiryumda aktiftir.

M. vastus lateralis, m. vastus m edialis, m. vastus intermedius ve m. rectus femoris denilen dört parçası vardır. Kasın sonuç tendonu (ligamentum patellae), tuberositas tibiae’ye tutunur. Patella, bu tendon içindedir. Bacağın esas ekstansor kasıdır. M. rectus femoris parçası, spina iliaca anterior in fe rio r’dan başlayıp kalça eklemini ön yüzünden çaprazladığı için uyluğa fleksiyon da yaptırır. M. BICEPS FEMORİS Caput longum’u n. tibialis, caput breve’si ise n. fibularis (peroneus) communis tarafından uyarılır. Bu sinirler, n. ischiadicus’un uç dallarıdır. Bu nedenle m. biceps femoris, n. ischiadicus tarafından uyarılan tek kastır. Sonuç tendonu caput fibulae’ye tutunur. Doğru cevap: C

M. SUPİNATOR Önkolun ekstensör grup kaslarındandır. N. radialis tarafından uyarılır. M. ILIOPSOAS M.iliacus ile m. psoas majör, ligamentum inguinale’nin altında birleşerek m.iliopsoas’ı yapar. M. iliacus’u n.femoralis, m. psoas major’u lumbal pleksus’tan (L1,2,3 spinal sinirlerin ön dalları) gelen dallar uyarır. Doğru cevap: D

KASLAR

M. BICEPS BRACHII

103.Aşağıdaki kas ve fonksiyon hangisi yanlıştır?

UYLUĞUN ARKA BÖLGESİNİN KASLARI

eşleştirmelerinden

Kas ................................Fonksiyon A) M. biceps brachii............ön kola supinasyon B) M. pronator te re s ...........ön kola pronasyon C) M. brachioradialis.......... ele fleksiyon

Hamstring kaslar ya da iskiyokrural kaslar olarak bilinirler. Bacağın esas fleksör kaslarıdır. Tuber ischiadicum’dan başlayıp, tibia’ya ve fibula’ya insersiyo yaparlar. Hem kalça eklemini hem de diz eklemini çaprazladıklarından; uyluğa ekstensiyon, bacağa fleksiyon yaptırırlar. M. BİCEPS FEMORİS

D) M. teres m ajör................kola iç rotasyon E) M. teres m in ö r...............kola dış rotasyon M. brachioradialis, rad iu s’un distal ucunda, proc. styloideus ra d ii’de sonlanır. El bileğinin distaline geçmez. Dolayısıyla ne ele ne de parmaklara hareket yaptırmaz.

Caput longum’u n. tibialis, caput breve’si ise n. fibularis (peroneus) communis tarafından uyarılır. Bu sinirler, n. ischiadicus’un uç dallarıdır. Bu nedenle m. biceps femoris, n. ischiadicus tarafından uyarılan tek kastır. Sonuç tendonu caput fibulae’ye tutunur. M. SEMITENDINOSUS

M. BİCEPS BRACHİİ Sonuç tendonu pes anserinus’a katılır. Siniri n. tibialis. Önkola hızlı ve kuvvetli supinasyon yaptıran kastır. Ek olarak fleksiyon da yaptırır. Kısa başı kola fleksiyon da yaptırır. (Hem kola hem önkola fleksiyon yaptıran kastır) İki başlıdır. Kısa başı (caput breve) p rocessus coracoideus'tan, uzun başı tuberculum supraglenoidale’den başlar.

M. SEMIMEMBRANOSUS Sonuç tendonunun bir parçası, d iz e kle m in in dış ligamentlerinden birisi olan lig. popliteum obliquum ’u oluşturur. Siniri n. tibialis. M. GRACİLİS

Uzun başının tendonu, sulcus intertubercularis’te seyreder ve omuz ekleminin içinden geçer. Kasın esas tendonu, radius’taki tuberositas radii’ye tutunur. Aponöroz yapısındaki diğer tendonu (aponeurosis bicipitalis, lacertus fibrosus) ise, fascia antebrachii’ye karışır. Aponeurosis bicipitalis’in yüzeyinden v. mediana cubiti, derininden ise a. brachialis ile n. medianus geçer.

Uyluk adduktor grup kaslarındandır. Aynı zamanda bacağa fleksiyon ve iç rotasyon yaptırır. M. TİBİALİS

a n t e r io r

Ayağa ekstensiyon ve inversiyon yaptırır. Ayağın en kuvvetli ekstensörü ve invertörüdür. Ekstensiyon ve inversiyon birlikte yapıldığı zaman (yürüme sırasında) çok aktiftir.

M. PRONATOR TERES Önkolun fleksor grup kaslarındandır. N. medianus seyri sırasında bu kasın iki başı arasından geçer. Önkolun pronasyon hareketine hız ve güç katar. Ek olarak önkola fleksiyon da yaptırır. Doğru cevap: C 104.Aşağıdaki kas ve fonksiyon hangisi yanlıştır?

eşleştirmelerinden

Kas ............................Fonksiyon

M. GASTROCNEMİUS Bacak arka bölgesindeki kasların en yüzeyel olanıdır. Koşma ve atlama gibi hızlı hareketlerde fonksiyon yapar. M. gastrocnemius, hem diz hem de ayak bileği eklemini arkadan çaprazladığı için hem bacağa hem de ayağa fleksiyon yaptıran kastır. Doğru cevap: D 105.Aşağıdaki kas ve sınırlarına katıldığı anatomik bölge eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

A) M. biceps femoris...... uyluğa ekstansiyon Kas ........................................ Anatomik bölge

B) M. gracilis.................... bacağa fleksiyon

A) M. biceps femoris...................fossa poplitea

C) M. gastrocnemius...... bacağa fleksiyon

B) M. adductor m agnus............. trigonum femorale

D) M. rectus fem oris....... uyluğa ekstansiyon

C) M. sartorius............................ canalis adductorius

E) M. tibialis anterior....... ayağa ekstansiyon

D) M. pronator te re s ...................fossa cubitalis M. OUADRICEPS FEMORİS M. vastus lateralis, m. vastus m edialis, m. vastus intermedius ve m. rectus femoris denilen dört parçası vardır. Kasın sonuç tendonu (ligamentum patellae), tuberositas tibiae’ye tutunur. Patella, bu tendon içindedir. Bacağın esas ekstansor kasıdır. M. rectus femoris parçası, spina iliaca anterior in fe rio r’dan başlayıp kalça eklemini ön yüzünden çaprazladığı için uyluğa fleksiyon da yaptırır.

E) M. sternocleidomastoideus ....trigonum caroticum FOSSA POPLITEA’NIN SINIRLARI • • •

Yukarıda - içte; m. sem im em branosus ve m. semitendinosus Yukarıda - dışta; m. biceps femoris A şağıda - içte; m. g a s tro c n e m iu s ’un caput mediale’si

187

• • •

A şağıda - dışta; m. g a stro cn e m iu s’un caput laterale’si ve m. plantaris Ön duvarı (döşemesi); fem ur’un popliteal yüzü, ligamentum popliteum obliquum ve m. popliteus Arka duvarı (çatısı); deri ve popliteal fasya

CANALIS ADDUCTORIUS’UN OLUŞTURAN YAPILAR: • • • •

SINIRLARINI

Ön-dışta: Musculus vastus medialis Arka yukarıda: Musculus adductor longus Arka aşağıda: Musculus adductor magnus Ön-iç tarafta: M. adductor longus ve magnus ile m. vastus medialis arasında uzanan aponöroz.

•

•

Çatısı; deri, fasya ve aponeurosis bicipitalis (lacertus fibrosus) Çukurun döşemesini, dışta m. supinator, içte m. brachialis yapar.

TRİGONUM CAROTICUM’UN SINIRLARI • • •

M. sternocleidomastoideus M. d ig a stricu s (ve n te r p o s te rio r) ve stylohyoideus M. omohyoideus (venter superior)

Ön-dışta; m. vastus medialis Arkada; yukarıda m. adductor longus, aşağıda m. adductor magnus Ön-içte; m. adductor longus ve magnus ile m. vastus medialis arasında uzanan aponöroz ve m. sartorius

Kas ..................................Ait olduğu grup A) M. omohyoideus...............suprahyoid kaslar B) M. pronator qudaratus.... ön kolun fleksor grup kasları C) M. pectineus..................... uyluk adduktor kasları E) M. quadratus plantae...... ayak tabanı kasları

Lateralde; m. brachioradialis Medialde; m. pronator teres Tabanı; humerus'un epikondüllerini birleştiren hayali transvers çizgi*•

• •

grup

D) M. qudratus lumborum..... karın arka duvar kasları

FOSSA CUBITALIS’İN SINIRLARI: • • •

m.

Doğru cevap: B 106.Aşağıdaki kas ve ait olduğu eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

TRİGONUM FEMORALE’NİN SINIRLARI: • •

•

M. omohyoideus, infarhyoid kaslardandır.

M. thyrohyoideus, ansa cervicalis tarafından uyarılmayan tek hyoid altı kastır. (C1 spinal sinir tarafından uyarılır) Musculus sternothyroideus; hyoid kemiğe tutunmayan tek hyoid kastır.

Scapula

Infrahyoid kaslar • M . omohyoideus, scapula'ya tutunur. • Infrahyoid kasların siniri ansa cervicalis'tir.

Infrahyoid kaslar

188

r

_

s

Önkolun fleksor kasları: 1. Yüzeyel tabaka

KASLAR

• • • •

M. M. M. M.

pronator teres flexor carpi radialis palmaris longus flexor carpi ulnaris

2. Orta tabaka •

M. flexor digitorum superficialis

3. Derin tabaka • • •

M. flexor digitorum profundus M. flexor pollicis longus M. pronator quadratus

Uyluk adduktor kasları • • •

Adduktor grup kaslar uyluğun medialinde yer alır. Bu kasların esas görevleri uyluğa adduksiyon yaptırmaktır. Adduktor grupta yer alan kasların hepsi coxa’dan başlar. M. gracilis hariç diğerleri femur’da sonlanır. M. gracilid, tib ia ’na sonlandığı için aynı zamanda bacağa da hareket yaptırır.

Siniri

• Tüm adduktor kasların siniri n. obturatorius'tur.

M. psoas majör, m. psoas minör, m. iliacus ve m. quadratus lumborum karın arka duvarı kaslarıdır. M. quadratus plantae, ayak tabanı kaslarındandır. “Infrahyoid kaslar”, “Uyluk adduktor kasları (1)” ve “Uyluk adduktor kasları (2)” başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: A

107.Ansa cervicalis tarafından uyarılan kaslar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? I.

M. thyrohyoideus

II.

M. sternothyroideus

III. M. sternohyoideus IV. M. masseter V.

M. omohyoideus

A) I, III, IV

B) I, II, V

C) I, II, III

D) II, III, V E) III, IV, V

KASLAR

189

Fonksiyonu

■Uyluğa adduksiyon ve fleksiyon

’ Uyluğa adduksiyon ■Bacağa fleksiyon ve iç rotasyon

1M . pectineus, n. obturatorius dışında n. femoralis tarafından da uyarılır. M. gracilis, adduktor kaslar içinde bacağa hareket yaptıran tek kastır.

• •

M. masseter’in siniri n. mandibularis’tir. M. thyrohyoideus, ansa cervicalis tarafından uyarılmayan tek hyoid altı kastır (C1 spinal sinir tarafından uyarılır).

“Plexus cervicalis” başlıklı şekile bakınız.

109.Art. hum eri’ye vertikal eksende iç rotasyon yaptıran kaslar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? I.

M. subscapularis

II.

M. teres majör

III. M. teres minör

Doğru cevap: D

IV. M. infraspinatus 108.Trigonum suboccipitale’yi sınırlayan kaslar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? I.

M. trapezius

II.

M. rectus capitis posterior minör

V.

M. pectoralis majör

A) I, III, IV

B) I, II, V

C) I, II, MI

D) II, III, V E) III, IV, V

III. M. rectus capitis posterior majör IV. M. obliquus capitis superior V. A)

M. obliquus capitis inferior

I, III, IV

B) I, II, V

C) I, II, III

D) II, III, V E) III, IV, V

M. trapezius, frigonu m occpitale’nin sınırlarına katılır. “Suboksipital kaslar” başlıklı şekile bakınız.

M. teres minör ve m. infraspinatus, kola dış rotasyon yaptırır. M. PECTORALİS MAJÖR Humerus’taki crista tuberculi majoris'te sonlanır. Kola addüksiyon ve iç rotasyon yaptırır. Klaviküler parçası kolun fleksiyonuna yardım eder. Bir yere tırmanırken (örn. barfiks çekerken) sternokostal parçası; m. latissimus dorsi, m. teres majör ve m. deltoideus’un arka lifleri ile birlikte, gövdeyi yukarı ve öne çeker.

Doğru cevap: E Derin inspiryumda aktiftir. N. pectoralis lateralis ve medialis tarafından uyarılır. “Omuz kasları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

190

■ Plexus cervicalisi ilk dört servikal spinal sinirin ön dallarının birleşmesiyle oluşur. M. sternocleid omastoideus’un derininde yer alır.

KASLAR

■ Ansa cervicalis, C1 spinal sinirden (n. hypoglossus içinde seyrederek) gelen dalların C2-3’ten çıkan dallarla birleşmesiyle oluşur. ■ Ansa cervicalis’ten çıkan dallar, m. thyrohyoideus hariç hyoid altı ksaları uyarır.

M otor dallar

Deri dalları

•

Suboksipital kaslar içinde sadece m. obliquus capitis inferior’un occipital kemiğe tutunması yoktur.

•

N. suboccipitalis (C1 spinal sinirin arka dalı), a. vertebralis’le birlikte suboksipital üçgenden geçer ve membrana atlantooccipitalis posterior’u deler. 1. M . rectus capitis posterior minör TRIGONUM SUBOCCIPITALE 2. M . rectus capitis posterior majör 3. M . obliquus capitis superior 4. M . obliquus capitis inferior

Üçgenin içinden geçen yapılar • A. vertebralis • N. suboccipitalis

KASLAR Kola abduksiyonu başlatır |\/|. SupraspİnatllS Kola dış rotasyon Kola adduksiyon ve iç rotasyon

M. infraspinatus M. eres m inör M. ubscapularİS m . teres majör

110.Fossa a xilla ris’in sınırlarına katılan kaslar hangi seçenekte doğru olarak ve rilm iştir? i.

M. subscapularis

II.

M. latissimus dorsi

III. M. teres majör IV. M. teres minör V.

N. axillaris N. subscapularis

İç duvarı; 1-4 kaburga, bu kaburgalar arasında yer alan interkostal kaslar ve musculus serratus anterior’un üst kısmı tarafından oluşturulur. Bu duvarda nervus thoracicus longus bulunur. Dış d u v a rı; en dar duvarıdır. Hum erus, m usculus coracobrachialis ve musculus biceps brachii’nin kısa başı tarafından oluşturulur.

M. subclavius

A) I, III, IV B) I, II, V C) I, II, III

Tabanı; önde musculus pectoralis major’un alt kenarı (plica axillaris anterior) ile arkada musculus latissimus dorsi’nin alt kenarı (plica axillaris posterior) arasında uzanan fascia axillaris ve deri tarafından oluşturulur.

D) II, III, V E) III, IV, V Fossa axillaris, toraksın lateral duvarı ile kolun üst kısmının iç yüzü arasında yer alan ve dört duvarlı, tepesi yukarıda, tabanı aşağıda piramit şeklinde bir yapıdır. Ön d u v a rı; m usculus p e cto ra lis m inör ve fascia clavipectoralis tarafından oluşturulur. Bunların da önünde musculus pectoralis majör bulunur. Bu duvarın iç yüzü üzerinde arteria thoracica lateralis aşağıya doğru uzanır. Arka duvarı; yukarıda musculus subscapularis, aşağıda ise musculus latissimus dorsi tarafından oluşturulur. M. latissimus dorsi’nin de arka kısmında musculus teres majör bulunur. Arka duvarda nervus subscapularis seyreder.

Tepesi; boyun köküne doğru uzanır ve önden clavicula’nın arka yüzü, içten birinci kaburganın dış yüzü, arkadan ise scapula’nın margo superior’u ile sınırlanır. Axilla’ya yapılacak girişimler medial duvardan yapılır. Bu duvarda önemli yapılar daha azdır. A xilla içerisinde bulunan yapılar; arteria-vena axillaris ve dalları, nodi lymphoidei axillares, plexus brachialis’in infraklaviküler parçası ve bu oluşumlar arasını dolduran gevşek bağ dokusu ve yağ dokusu bulunur. “Fossa axillaris” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

192

ÖN DUVAR

İçindekiler;

KASLAR

• A. axillaris • V. axillaris • Pleksus brachialis'in fasciculus'ları

M. pectoralis m ajör M. pecto ra lis m in ö r

İÇ DUVAR DIŞ DUVAR

M. serratus a n te rio r

i

Kosta

Scapula

ARKA DUVAR Transvers

111.Anatom ik enfiye çukurunu sınırlayan kaslar hangi seçenekte doğru olarak ve rilm iştir?

M. la tissim u s dorsi M. su bsca pu la ris M. teres m ajör

112.N. ulnaris tarafından uyarılan kaslar seçenekte doğru olarak ve rilm iştir?

I.

M. abductor pollicis brevis

I.

Mm. interossei palmares

II.

M. abductor pollicis longus

II.

M. adductor pollicis

III. M. extensor pollicis brevis

III. M. palmaris brevis

IV. M. teres minör

IV. M. palmaris longus

V.

V.

M. extensor pollicis longus

A) I, III, IV B) I, II, V C) I, II, III D) II, III, V E) III, IV, V Fovea ra d ia lis (a n a to m ik e n fiye ç u k u ru ); arkadan (m edialden) m usculus e xte n so r p o llicis lo n g u s ’un tendonu, önden (lateralden) musculus extensor pollicis brevis ile musculus abductor pollicis longus’un tendonları tarafından sınırlanır. Çukurun tabanında os scaphoideum ve os trapezium bulunur. Fovea radialis’in içinden arteria radialis geçer. “Fovea radialis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

hangi

M. brachioradialis

A) I, III, IV B) I, II, V C) I, II, III D) II, III, V E) III, IV, V • •

M. palmaris longus’un siniri n. medianus’tur. M. b ra c h io ra d ia lis , n. ra d ia lis tara fın d a n uyarılır.

Doğru cevap: A

r Fovea radialis • • •

Başparmak ekstansiyon yaptığında el bileğinin lateralinde oluşan çukurudur. Medialde m. extensor pollicis longus, lateralde ise m. extensor pollicis brevis ve m. abductor pollicis longus’un tendonları tarafından sınırlanır. Fovea radialis’in tabanını, os scaphoideum ve os trapezium yapar.

A. radialis

113.Aşağıdaki şekilde “ X ” ile işaretli kasın s in iri aşağıdakilerden hangisidir?

YÜZ KASLARI Yüz bölgesinde derin fasya yoktur. Yüzeyel fasyanın iki yaprağı arasında yer alan yüz kasları, ikinci faringeal (brankiyal) arkus’tan gelişirler ve bu arkın siniri olan n. facialis tarafından uyarılırlar. •

A) N. mandibularis B) N. facialis C) N. accessorius D) N. glossopharyngeus E) N. transversus colli

M. orbicularis o c u li; göz kapaklarının sfinkteridir. Kornea refleksinde gözleri kapatan kastır. M. orbicularis oculi, göz kapağını açan m. levator palpebrae superioris’in antagonistidir. • M. corrugator supercilii; kaş çatılması hareketini yaptıran kastır. • M. nasalis; burun deliklerini hem daraltan, hem de genişleten kastır. • M. zygomaticus majör; ağız köşesini yukarı-dışa çeker. Gülme hareketini yaptıran kastır. • M. risorius; tebessüm hareketini yaptıran kastır. • M. buccinator; yüz ifadesi kaslarının en derin yerleşim li olanıdır. Yardımcı çiğnem e kasıdır. Çiğneme hareketi sırasında molar dişlere karşı yanakları bastırarak, çiğnem eye yardım eder.

KASLAR

194

Dil ile birlikte yiyeceğin yanak ve dişler arasında tutulmasını sağlar. Emme ve üfleme hareketlerini yaptırır. Üfleme kası olarak da bilinir. Ductus parotideus, bu kası delip üst 2. molar diş hizasında vestibulum oris’e açılır. • M. platsyma; ağzın açılmasına yardım eder. Ek olarak korku veya şaşkınlık ifadelerinde olduğu gibi, ağız köşelerini ve alt dudağı aşağıya çeker. Boyun derisini gerer. V. jugularis externa, kasın altından geçer.

Proc. xiphoideus Linea alba M. quadratus lumborum M. psoas majör

Intersectiones musculi recti abdominis

Crista iliaca M. iliacus

N. facialis’in uyardığı kaslar; • • • •

Costa V

Mimik kaslar M. stapedius M. stylohyoideus M. digastricus'un venter post.’u

Fossa iliaca M. rectus abdominis Lig. inguinale

M. digastricus’un venter anterior’u n. trigeminus tarafından uyarılır.

M. iliopsoas Tuberculum pubicum Trochanter minör

o y m p n y s ıs ıvı. p y icn m u a ııs

pubica

Doğru cevap:B

Karın arka duvarı kasları 114.

Aşağıdaki şekilde “ X” aşağıdakilerden hangisidir?

ile

işaretli

kas Doğru cevap:D 115.Şekilde “ X” ile işaretli aşağıdakilerden hangisidir?

kasın

fonksiyonu

X

A) M. quadratus lumborum B) M. transversus abdominis C) M. iliacus D) M. psoas majör E) M. erector spinae M. psoas majör, m. psoas minör, m. iliacus ve m. quadratus lumborum karın arka duvarı kaslarıdır.•

•

M. quadratus lumborum; crista iliaca’dan başlar, 12. kaburga ve bel omurlarında sonlanır. Tek taraflı kasıldığında gövde o tarafa bükülür. Son kaburgaları (12. kostalar) aşağı çekerek inspirasyona yardımcı olur.

A) Bacağa fleksiyon B) Uyluğa ekstansiyon C) Uyluğa fleksiyon D) Gövdeye fleksiyon E) Bacağa iç rotasyon M. tensor fasciae latae Fonksiyonu • •

Esas fonksiyonu uyluğa fleksiyon Tractus iliotibilais’i çekerek bacağa ekstensiyon ve dış rotasyon

195

N. gluteus superior (plexus sacralis’in dalı) Tractus iliotibialis • • •

Fascia profunda’nın uyluktaki bölümüne fascia lata denir. T ractus ilio tib ia lis fa scia la ta ’nın kalın dış parçasıdır. M. gluteus maximus ve m. tensor fascia latae için yapışma yeridir.

“M. tensor fasciae latae” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 116.Trafik kazası nedeniyle acile getirilen 35 yaşındaki erkek hastanın radyolojik incelemesinde boynun arka yüzünde doku hasarı ve sağ scapula’nın medial kenarında kırık belirleniyor. Hastanın fizik muayenesinde kırık olan tarafta, scapula’nın laterale doğru yer değiştirdiği tesbit ediliyor. Aşağıdaki sinirlerden hangisi olabilir? A) N. axillaris

hasar görmüş

Bu vakada n. dorsalis scapula’nın hasarı sonucu rhomboid kaslarda fonksiyon kaybı ortaya çıkmıştır. Böyle bir yaralanmada m. levator scapulae, ayrıca C2-C3 spinal sinirlerden de lifler aldığı için bu kas için fonksiyon kaybı söz konusu olmaz. M. LEVATOR SC A PU LA E M. RHOMBOIDEUS MİNÖR M. RHOMBOIDEUS M AJÖR M. trapezius’un altında yer alırlar. N. dorsalis scapulae tarafından uyarılırlar. Scapula’nın medial kenarını içe ve yukarı çekerler. Böylece m. pectoralis minor’la birlikte, cavitas glenoidalis’i aşağıya baktırırlar. Romboid kaslar, kaldırılmış üst ekstremiteyi kuvvetle indirirken kullanılır. Ek olarak scapula'yı toraks duvarından çekerler (retraksiyon). Bu fonksiyonları ile, scapula’yı toraks duvarına yapıştıran (protraksiyon) m. serratus anterior’un antagonistidirler. M. levator scapulae; omuz üzerinde bir yük taşırken, omzun çökmesini önlemede m. trapezius’a yardım eder. N. accessorius, oksipital üçgende bu kasın üzerinde seyreder. •

B) N. thoracicus longus C) N. dorsalis scapulae D) N. occipitalis majör E) N. suprascapularis

•

N. axillaris; m. deltoideus (kola abduksiyon yaptırır) ve m. teres minör (kola dış rotasyon yaptırır)’un siniridir. N. thoracicus longus; m. serratus a nterior’u uyarır. M. serrstus anterior, cavitas glenoidalis’i yukarıya baktırır. Böylece kolun, başın üzerine kaldırılmasını (hiperabdüksiyon) sağlar. Bu hareket sırasında, m. trapezius ona yardım eder (sinerjist).

Spina iliaca anterior superior’dan başlar. Tractus iliotibialis’te sonlanır. Fascia profunda’nın uyluktaki bölümüne fascia lata denir. Tractus iliotibialis, fascia lata’nın kalın dış parçasıdır. Gluteal fasya

M. gluteus maximus

KASLAR

Siniri

M. tensor fasciae latae

Tractus iliotibialis Fascia lata Fo nksiyo nu

Esas fonksiyonu uyluğa fleksiyon Bacağa ekstansiyon ve dış rotasyon N. gluteus superior

M. tensor fasciae latae

"\

KASLAR

•

•

Ayrıca scapula’yı öne çekerek toraks duvarına y a p ış tırır (p ro tra ksiyo n ). Bu fo n ksiyo n u ile scapula'ya retraksiyon yaptıran romboid kasların antagonistidir. N. o ccip italis majör; C2 spinal sinirin arka dalıdır. A. occipitalis’in dalları ile dağılarak ense, başın arka kısmı ile tepeye kadar olan kafa derisinin duyusunu alır. N e rv u s s u p r a s c a p u la r is ; s c a p u la ’nın arka yüzündeki kaslardan m. supraspinatus (kola abduksiyon yaptırır) ve m. infraspinatus’u (kola dış rotasyon yaptırır) uyarır.

y er alır. N. ischiadicus, p e lv is ’i for. ischiadicum m aju s’tan, m. p irifo rm is ’in altından g eçerek terk eder. Spina ischiadica, for. ischiadicum m aju s’u for.ischiadicum minus’tan ayırır.

“M. levatorscapulae ve rhom boidkaslar"başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 117.B ir o rto pe d ist 68 yaşında kadın hastanın ameliyatı sırasında yüzeyel dokularla birlikte gluteal kasları ayırıyor. Altta yer alan antom ik oluşum ları belirlemede aşağıdaki yapılardan hangisi g üve nilir bir anatom ik işaret olarak kullanılabilir? A) M. gluteus medius B) M. obturatorius internus’un tendonu C) N. ischiadicus D) M. piriformis E) Spina ischiadica M. piriform is; sacrum ’un pelvik yüzünden başlar, for. is ch ia d ic u m m a ju s ’tan g eç e re k tro c h a n te r m a jo r’da son lan ır. G lu teal b ö lg e d e k i y a p ıla rın değerlendirilmesinde önemli anatomik bir işaret olarak kullan ılır. M. gluteus medius, m. piriformis’in arkasında

“Uyluğun dış rotator kasları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

M. gluteus medius M. gluteus maximus

M . piriformis Lig. sacrospinale

M . gemellus superior ve inferior

Lig. sacrotuberale - M. gluteus maximus

M . obturatorius internus M . quadratus femoris Tractus iliotibialis iskiokurural kaslar

Posterior Uyluğa dış rotasyon yaptıran kaslar

Uyluğun dış rotator kasları

■ ■ H M P 118.0tuziki yaşındaki erkek hastaya gluteal bölgede yapılan İM enjeksiyon sırasında iğne bu bölgedeki bir motor sinire denk geliyor. Sonrasında hasta oturur pozisyondan ayağa kalkmada çok zorlandığı için hastaneye tekrar müracaat ediyor. Aşağıdaki kaslardan hangisi etkilem iş olabilir?

•

M. o b tu ra to riu s internus, uyluğa dış rotasyon yaptırır. Plexus sacralis’ten gelen dallar tarafından uyarılır.

“Gluteal bölge kasları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

A) M. gluteus maximus B) M. gluteus minimus C) Ischiocrural kaslar

D) M. iliopsoas E) M. obturatorius internus M. gluteus m axim us; uyluğa ekstensiyon ve dış rotasyon yaptırır. Siniri n. gluteus inferior’dur. Oturan bir kişinin ayağa kalkmasını sağlayan esas kastır. • »

•

M. gluteus m inim us, uyluğa abduksiyon yaptırır. Siniri n. gluteus superior’dur. Ischiocrural kaslar, uyluğa ekstansiyon bacağa fleksiyon yaptırırlar. N. ischiadicus’un dalı olan n. tibialis tarafından uyarılırlar. M. iliopsoas, uyluğa fleksiyon yaptırır. N. femoralis ve L1, L2 spinal sinirlerden gelen dallar tarafından uyarılır.

119,Dağcılık sporu ile uğraşan 20 yaşında b ir erkek koşu ve tırmanma sırasında uyluğunu bükme ve içe çevirm e hareketlerinde yaşadığı güçlük nedeniyle aile hekimine başvuruyor. Aşağıdaki kaslardan hangisi hasar görm üş olabilir? A) M. biceps femoris B) M. tensor fasciae latae C) M. vastus intermedius D) M. semimembranosus E) M. sartorius M. biceps femoris ve m. semimembranosus, hamstring kaslar ya da iskiyokrural kaslar olarak bilinirler. Bacağın esas fleksör kaslarıdır. Tuber ischiadicum’dan başlayıp, tib ia ’ya ve fib u la ’ya insersiyo yaparlar. Hem kalça eklemini hem de diz eklemini çaprazladıklarından; uyluğa ekstensiyon, bacağa fleksiyon yaptırırlar.

KASLAR

Gluteal bölgede yüzeyel planda m. gluteus maximus, medius ve minimus ile birlikte daha derin planda kalça eklemine dış rotasyon yaptıran küçük kaslar bulunur. Bunlar m. piriformis, m. obturatorius internus, m. obturatorius externus, m. gemellus superior, m. gemellus inferior ve m. guadratus femoris’tir.

198

r M. gluteus maximus, uyluğun esas ekstansor kasıdır.

KASLAR

M. gluteus medius M. gluteus

M. gluteus minimus

M. gluteus medius ve minimus • Yürüyüş sırasında pelvis'i yere basan ayak tarafına çeker.

v

• Uyluğa ekstansiyon ve dış rotasyon

• Uyluğa abduksiyon ve iç rotasyon

• N. gluteus ınferior

• N. gluteus superior

M. vastus intermedius, m. quadricepsfemoris’in parçasıdır. M. quadriceps femoris, dize ekstensiyon yaptırır. M. sartorius, hem uyluğa hem bacağa fleksiyonyaptırır. M. TENSOR FASCIAE LATAE • •

Fascia lata’nın iki yaprağı arasındadır. N. gluteus superior tarafından uyarılır. Esas fonksiyonu uyluğa fleksiyondur. Ek olarak iç rotasyon ve abdüksiyon da yaptırır. Kas, tractus iliotibialis’i çekerek bacağa da ekstensiyon ve dış rotasyon yaptırır.

Doğru cevap: B 120.Mahkemede zabıt katibi olarak çalışan 48 yaşında bir kadın yaklaşık bir yıldır devam eden şikayetleri nedeniyle ortopedi polikliniğine başvuruyor. Hastaya karpal tünel sendromu tanısı konuyor. aşağıdaki

kaslardan

Hipotenar kaslar, palmarve dorsal interosseal kaslar ile m. lumbricalis III ve IV ’ün siniri n. uılnaris’tir. “Plexus brachialis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

“M. tensor fasciae latae" başlıklı şekile bakınız.

Bu hastada etkilenmiştir?

Tenar kaslar ile m. lumbricalis I ve l l ’nin siniri n. m e d ian u s ’tur. N. m edianus, ele k arp a l tünelden geçerek gelir. Karpal tünel önde retinaculum flexorum ile arkada karpal kemikler tarafından sınırlanır. Tünelin içinde n. medianus ile birlikte m. flexor pollicis longus, m. flexor digitorum superficialis ve m. flexor digitorum profundus’un tendonları yer alır.

hangisi

121.Yirmiyedi yaşında bir erkek otomobil çarpması sonrasında getirildiği acil serviste scapula’nın lateral kenarında kırık olduğu tesbit ediliyor. Kazadan 6 hafta sonra kontrole gelen hastanın muayenesinde kolun adduksiyon ve iç rotasyonunda zayıflık olduğu belirleniyor. Aşağıdaki sinirlerden hangisi hasar görmüştür? A) N. subscapularis

A) Mm. interossei dorsales

B) N. axillaris

B) M. lumbricalis III ve IV

C) N. radialis

C) Tenar kaslar

D) N. accessorius, pars spinalis

D) Mm. interossei palmares

E) N. ulnaris

E) Hipotenar kaslar

199

Spina iliaca anterior superior’dan başlar. Tractus iliotibialis’te sonlanır. Fascia profunda’nm uyluktaki bölümüne fascia lata denir. Tractus iliotibialis, fascia lata’nın kalın dış parçasıdır. KASLAR

Gluteal fasya

M. gluteus maximus

M. tensor fasciae latae

Tractus iliotibialis Fascia lata Fonksiyo nu

Esas fonksiyonu uyluğa fleksiyon Bacağa ekstansiyon ve dış rotasyon N. gluteus superior

Karpal tünel sendromu ■ N. medianus’un karpal tünelde sıkışması sonucu oluşan bir tuzak nöropatisidir. ■ N. medianus’un dağılım alanında yanıcı veya iğne batması şeklinde ağrı ve tenar kasların fonksiyonlarında zayıflama vardır. Zamanla tenar bölge kaslarında atrofi görülür. ■ Karpal tünel sendromunda ayırıcı tanı, lateraldeki üç buçuk parmağın palmar yüzünde duyu kaybı olmasına rağmen tenar eminens üzerinde olmamasıdır. Çünkü bu bölgenin duyusunu alan n. medianus’un r. palmaris adlı deri dalı karpal tünelin proksimalinde sinirden ayrılır ve retinaculum flexorum’un önünden geçer. N. medianus • Fasciculus medialis ve lateralis'ten gelen dalların birleşmesiyle oluşur

A. brachialis . medianus N. ulnaris

• A. brachialis ile birlikte fossa cubiti'de seyreder

M. pronator teres M. flexor carpi radialis M. palmaris longus M. flexor carpi ulnaris Retinaculum flexorum

• M. pronator teres'in iki başı arasından geçerek önkola gelir • M. flexor carpi ulnaris ve m. flexor digitorum profundus (ulnar yarısı) hariç ön kolun yüzeyel fleksor kaslarını uyarır • Karpal tünelden geçerek ele gelir

N. medianus'un elde uyardığı kaslar • M. abductor, flexor, oppones pollicis • Mm. lumbricales 1 ve 2

M. flexor digitorum superficialis

200

KASLAR

•

N. subscapuiaris, plexus brachialis’in fasciculus p o s te rio r’undan çıkarı dallardan b iridir. M. subscapuiaris ve m. teres major’un siniridir. Her iki kas da kola adduksiyon ve iç rotasyon yaptırır. • Fasciculus posterior’dan çıkan bir diğer dal olan n. axiliaris, m. deltoideus ve m. teres minor’u uyarır. M. deltoideus kola abduksiyon, m. teres minör ise dış rotasyon yaptırır. • N. radialis de plexus b rachilais’in fasciculus posterior’undan çıkar. N. radialis, üst ekstremitenin bütün ekstensor kaslarının siniridir. • N. accessorius’un pars spinalis’i m. trapezius ve m. sternocleiodomastoideus’u uyarır.

122.Ellidokuz yaşında erkek hasta alt çenesinde aniden ortaya çıkan ağrı nedeniyle acil servise başvuruyor. Çekilen MR’da çene ekleminde artrit nedeniyle inflamasyon tesbit ediliyor. Aşağıdaki kaslardan etkilenebilir?

hangisi

bu

A) M. temporalis

B) M. pterygoideus medialis C) M. masseter

D) M. pterygoideus lateralis E) M. buccinator M. pterygoideus lateralis’in bir bölümü eklem boşluğu içindeki discus’a tutunarak sonlanır. Dolayısıyla bu olguda enflamasyondan etkilenen kas m. pterygoideus lateralis’tir.

“Omuz kasları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

“Çiğneme kasları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

Siniri

S u p ra s p in a tu s

Kola abduksiyonu başlatır M .

N. suprascapularis Kola dış rotasyon

Kola adduksiyon ve

içrotasyon

durumdan

M. Infraspinatus M. tere s minör M.

'

ubscapularİS

M. teres majör Omuz kasları

N. axîliaris N. subscapuiaris

201

Dört ç ift çiğnem e kası vardır: M. M. M. M.

Fonksiyonu

Siniri

temporalis masseter pterygoideus medialis pterygoideus lateralis

KASLAR

• • • •

• M. pterygoideus lateralis, ağızı açan tek kastır. Diğerleri kapatır. • Tüm çiğneme kaslarını n. mandibularis uyarır.

Tablo : Çiğneme kasları

1 KAS

BAŞLAMA YERİ Yüzeyel parça: Arcus zygomaticus (2/3 önü)

M. masseter

Derin parça:

SONLANMA YERİ

SİNİRİ

Mandibula köşesi (tuberositas masseterica)

İŞLEVİ

Mandibula’yı yukarı kaldırır ve çene ucunu ileri çıkarır

Arcus zygomaticus (1/3 arkası)

Fossa tempolaris (linea tempolaris inferior)

M. tempolaris

Mandibula'nın proc. coronoideus’u (tepesi ve içyan yüzü)

Üst baş

Ala majör ossis sphenoidalis (crista infratempolaris)

Art. temporomandibularis (discus articularis)

Alt baş

Proc. pterygoideus (lamina lateralis’in dışyan yüzü)

Mandibula

Yüzeysel baş

Maxilla (tuberositas)

Derin baş

Proc. pterygoideus (lamina lateralis’in içyan yüzü ve fossa pterygoidea)

M.pterygoideus lateralis

M. pterygoideus medialis

(processus condylaris)

Dikey lifler: Mandibulayı yukarı kaldırır

(/) 'u çz "D -Q "O r

ro

E Z

Yatay lifler: Mandibula’yı geri çeker Tek yanlı: Mandibula’yı yanlara hareket ettirir (çiğneme) İki yanlı çene ucunu ileri iter (eklem diskini öne çekerek) Tek yanlı kasılırsa mandibula’yı yanlara hareket ettirir (çiğneme)

Angulus mandibula iç yüzünde tuberositas pterygoidea Mandibulayı yukarı kaldırır

202

5.

TUS SORULARI

M. sternocleidomastoideus’u innerve eden sinir hangisidir? (Nisan-94) A) N. accessorius

KASLAR

B) N. trigeminus C) N. glossopharyngeus

- BAŞ VE BOYUN KASLARI -

D) N. mandibularis E) N. vagus

1.

M. omohyoideus hangi sinir tarafından innerve edilir? (Nisan-89)

Doğru cevap: A

A) N. facialis B) Plexus brachialis C) N. transversus cervicalis

6.

Posterior (lateral) boyun üçgeninde aşağıdaki oluşumlardan hangisi ver almaz? (Nisan-95)

D) Ansa cervicalis A) M. omohyoideus

E) N. hypoglossus

B) N. accessorius Doğru cevap: D

C) N. supraclavicularis D) A. occipitalis

2.

Çiğneme kuvvetinde azalma ve çenenin aynı tarafa kaydığı lezyonlarda hangi sinirde bozukluk düşünülür? (Nisan-89)

E) A. transversa colli Doğru cevap: D

A) N. glossopharyngeus B) N. facialis

7.

C) N. trigeminus

Mimik kasların som atomotor siniri hangisidir? (Eylül-97) A) N. trigeminus

D) N.vagus

B) N. oculomotorius

E) N. accessorius

C) N. trochlearis

Doğru cevap: C

D) N. facialis E) N. abducens 3.

Yüzün m im ik kaslarını hangisi innerve eder? (Eylül-89)

Doğru cevap: D

A) N. trigeminus

8.

B) N. facialis C) N. trochlearis

Hangisi kasıldığında commissura labiorum’u aşağı çeker? (Nisan 99) A) M. levator labii superioris

D) N. oculomotorius

B) M. levator anguli oris

E) N. glossopharyngeus

C) M. zygomaticus majör

Doğru cevap: B

D) M. orbicularis oris E) M. depressor anguli oris

4.

Tortikollisi olan birinde lezyon hangi kastadır? (Eylül-93)

Doğru cevap: E

A) M. genioglossus

9.

B) M. digastricus C) M. masseter

Aşağıdaki damarlardan hangisi m. scalenus anterior ve m. scalenus medius arasında ver alır? (Eylül-2000)

D) M. omohyoideus

A) A. subclavia

E) M. sternocleidomastoideus

B) V. subscapularis

Doğru cevap: E

C) A.

axillaris

D ) Truncus brachiocephalicus E) A. vertebralis Doğru cevap: A

203

A) N.vagus

15. Nervus accessorius hasarında etkilenen kaslar aşağıdakilerden hangisinde birlikte verilmiştir? (Eylül 2012)

B) N. facialis

A) M. levator scapulae - M. deltoideus

C) N. oculomotorius

B) M.

D) N. trigeminus

C) M. pronator teres - M. brachioradialis

E) N. abducens

D) M. trapezius - M. stemocleidomastoideus

Doğru cevap: B

latissimus dorsi - M. teres majör

E) M. biceps brachii - M. coracobrachialis Doğru cevap: D

11. A şağ ıd aki kaslardan han g isi trigonum suboccipitale’nin superomedial sınırını oluşturur? (Nisan 2007) A) M. rectus capitis posterior minör B) M. rectus capitis posterior majör C) M. obliquus capitis inferior D) M. obliquus capitis superior E) M. splenius capitis Doğru cevap: B 12. Ağzını açmakta zorlanan bir hastada aşağıdaki kaslardan hangisi fonksiyon görmemektedir? (Eylül 2007) A) M. temporalis

16. Aşağıdaki oluşumlardan hangisi musculus scalenus anterior ile musculus scalenus medius arasında yer alır? (Eylül 2012) A) Vena jugularis interna

B) Musculus

subclavius

C) Nervus phrenicus D) Vena subclavia E) Arteria subclavia Doğru cevap: E 17. Nervus facialis’in inerve ettiği kas aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan 2013) A) Musculus buccinator

B) M. masseter

B) Musculus temporalis

C) M. pterygoideus medialis

C) Musculus masseter

D) M. pterygoideus lateralis

D) Musculus pterygoideus lateralis

E) M. buccinator Doğru cevap: D

13. Plexus brachialis’e ait dallar aşağıdaki boyun üç­ genlerinin hangisinde bulunur? (Aralık 2010) A) Trigonum caroticum

E) Musculus mylohyoideus Doğru cevap: A 18. Aşağıdaki sinirlerden hangisi, platysma kasını inerve eder? (Nisan 2013) A) Nervus accessorius

B) Trigonum submandibulare

B) Nervus suboccipitalis

C) Trigonum occipitale

C) Nervus mandibularis

D) Trigonum musculare

D) Nervus transversus colli

E) Trigonum suboccipitale

E) Nervus facialis

Doğru cevap: C 14. Nervus accessorius hangi boyun üçgeninin içer­ isinde yer alır? (Eylül 2011) A) Trigonum musculare B) Trigonum occipitale C) Trigonum submandibulare D) Trigonum submentale E) Trigonum caroticum Doğru cevap: B

Doğru cevap: E

KASLAR

10. Mimik kaslarını innerve eden sinir aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül-2001)

204

- ÜST EKTR EM İTE KASLARI -

KASLAR

1.

5.

El parmaklarını birleştirip ayıramayan kişide lezyon aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül-90)

N ervus m u s c u lo c u ta n e u s ’u zedelen en bir hastada ön kola fleksiyon yaptıracak olan kas aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül-87)

A) N. ulnaris

A) Musculus biceps brachii

D) N. radialis, ramus profundus

B) N. medianus C) N. radialis

B) Musculus coracobrachialis C) Musculus brachioradialis

E) N. radialis, ramus superficialis Doğru cevap: A

D) Musculus brachialis E) Musculus supinator Doğru cevap: C

6. 2.

Koluna abdüksiyon yaptıram ayan bir kişide aşağıdaki kaslardan hangisinde bir fonksiyon kaybı düşünülür? (Nisan 89)

A) N. radialis B) N. ulnaris

A) M. subscapularis

C) N. medianus

B) M. latissimus dorsi

D) N. cutaneus antebrachii medialis

C) M. pectoralis majör

E)

D) M. deltoideus E) M. serratus anterior

El bileğinde canalis carpi’den fleksör kaslarla birlikte geçen sinir aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan-91)

N. peroneus

Doğru cevap: C

Doru cevap: D - E

3.

El parmakları ekstensiyondayken, parmaklarının arasında kalem tutamayan bir kişide aşağıdaki sinirlerden hangisi hasarlıdır? (Nisan-90)

7.

Radial nabız oluğu, m. flexor carpi radialis ile hangi kasın arasındadır? (Nisan-93) A) M. palmaris longus

A) N. ulnaris

B) M. flexor pollicis longus

B) N. axillaris

C) M. brachioradialis

C) N. radialis

D) M. supinator

D) N. medianus

E) M. flexor pollicis brevis

E) N. interosseus posterior Doğru cevap: A

Doğru cevap: C

4.

8.

Önkolun en kuvvetli supinator kası aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan-90) A) M. supinator

Aşağıdakilerden hangisi rotator-cuff kası değildir? (Eylül-95) A) M. supraspinatus

B) M. brachioradialis

B) M. infraspinatus

C) M. triceps brachii

C) M. teres majör

D) M. palmaris longus

D) M. teres minör

E) M. biceps brachii

E) M. subscapularis

Doğru cevap: E

Doğru cevap: C

205

Fossa axillaris’in medial duvarını hangisi oluşturur? (Eylül-96)

13.

A) N. axillaris

A) M. latissimus dorsi B) M. serratus anterior

B) N. medianus

C) M. subscapularis

C) N. thoracodorsalis

D) M. pectoralis majör

D) N. suprascapularis

E) Sulcus intertubercularis

E) N. subscapularis

Doğru cevap: B

10.

M. deltoideus ve m. teres minor’u innerve eden sinir aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan-97)

Önkoluna ekstensiyon yaptıramayan hastada, hangi sinir felcini düşünürsünüz? (Nisan-96)

Doğru cevap: A

14.

Ö nkol eks te n sö r kas g rubundan aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan 98)

olm ayan

A) M. brachioradialis

A ) N. axillaris

B) M. extensor digiti minimi

B) N. medianus

C) M. supinator

C) N. radialis

D) M. coracobrachialis

D) N. ulnaris

E) M. abductor pollicis longus

E) N. musculocutaneus Doğru cevap: C

Doğru cevap: D

11.

15.

Aşağıdaki verilen kaslarla işlevleri arasında vanlıs olan hangisidir? (Nisan-96)

KASLAR

9.

A) M. gluteus maximus - uyluğun ekstensiyonu

El parmaklarına dorsal abdüksiyon yaptıran kas aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan-99) A) Mm. interossei dorsales

B) M. quadriceps femoris - bacağın ekstensiyonu

B) Mm. interossei palmares

C) M. pectoralis majör - kolun abdüksiyonu

C) M. opponens pollicis

D) M. triceps surae - a yağın fleksiyonu

D) M. flexor digitorum superficialis

E) M. brachioradialis - ön kolun fleksiyonu

E) M. flexor digitorum profundus

Doğru cevap: C Doğru cevap: A

12.

Kola iç rotasyon yaptırmayan kas, aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan-97) A) M. deltoideus’un pars clavicularis’i B) M. latissimus dorsi

16.

Fossa axillaris’te bulunmayan vapı aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül-99) A) A. axillaris

C) M. teres majör

B) Plexus brachialis

D) M. subscapularis

C) Aksiller lenf düğümleri

E) M. teres minör

D) A. brachialis

Doğru cevap: E

E) V. axillaris Doğru cevap:D

206

KASLAR

17. Caput hum eri fiksasyonunu tam yapam ayan bir hastada, scapula’nın arka üst bölümündeki kaslarda atrofi var ve kolun özellikle 1 5 ’y® kadar abdüksiyonunda kısıtlılık var ise öncelikle hangi sinir felci düşünülür? (Nisan-2000)

1

A) N.suprascapularis

21. Omuz ekleminin sagittal ekseni etrafında kola abdüksiyon yaptıran kas aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül-2001) A) M. latissimus dorsi B) M. pectoralis majör C) M. teres majör D) M. teres minör E) M. deltoideus’un orta bölümü Doğru cevap: E

22. Nervus radialis aksilladan kesildiğinde, ön kola supinasyon hareketini aşağıdaki kaslardan hangisi yaptırır? (Nisan-2002)

B) N.subscapularis

A) M. brachialis

C) N.dorsalis scapulae

B) M. bicepsbrachii

D) N.axillaris

C) M. brachioradialis

E) N.musculocutaneus

D) M. pronator teres E) M. teres majör

Doğru cevap: A

Doğru cevap: B

18. N. m usculocutaneus’u zedelenen bir hastada önkola fleksiyon yaptıran kas aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül-2000) 19. A) BirM.biceps hasta 3. brachii ve 4. parmakları arasına konan bir kağıdı sıkıştıramıyorsa, bu hastada hangi sinir zedelen­ B) M.brachialis mesi olmuştur? (Nisan-2001) C) M.deltoideus A) medianus D) N. M.coracobrachialis B) E) C) Doğru D)

23.

A) Nervus radialis B) Nervus medianus

N. ulnaris M.brachioradialis N. radialis cevap: E N. musculocutaneus

E) N. axillaris

Musculus biceps brachii’yi hangi sinir innerve eder? (Eylül-2002)

C) Nervus ulnaris D) Nervus axillaris E) Nervus musculocutaneus Doğru cevap: E

Doğru cevap: B

24.

20.

Ö nkolda radial nabız kontrolü hangi kaslar arasından yapılabilir? (Nisan-2001) A) M. palmaris longus-M. flexor digitorum profundus B) M. pronator teres - M. brachioradialis C) M. brachioradialis - M. flexor carpi radialis D) M. flexor carpi radialis - M. palmaris longus E) M. palmaris longus - M. flexor carpi ulnaris

Doğru cevap: C

A şağ ıd aki kaslardan h an g is in in tendonu omuz ekleminin fibröz kapsülü içinden geçer? (Nisan-2004) A) M. bicepsbrachii, caput longum B) M. bicepsbrachii, caput breve C) M. tricepsbrachii, caput longum D) M. tricepsbrachii, caput mediale E) M. tricepsbrachii, caput laterale

Doğru cevap: A

Aşağıdaki kaslardan hangisinin kirişi el bileğinin distalinden geçmez? (Eylül-2004)

A) M. extansor carpi B) M. extensor carpi

29.

ulnaris

Humerus’un collum chirurgicum kırıklarında en sık zedelenen sinir aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül 2008) A) N. axillaris

radialis longus

C) M. extensor carpi radialis brevis

B) N. radialis

D) M. brachioradialis

C) N. medianus

E) M. abductor pollicis longus

D) N. ulnaris E) N. musculocutaneus

Doğru cevap: D

26.

Doğru cevap: A

Aşağıdakilerden hangisi kemiğe tutunarak son lanan kaslardan biri deâildir?1Evlül 2005)

30.

A) M. flexor carpi radialis

B) M. flexor carpi

Ön koluna flek siyo n yap tıram ay an bir has­ tada aşağıdaki kaslardan hangisinin fonksiyon görmediği düşünülmelidir?(Eylül 2008)

ulnaris A) M. coracobrachilais

C) M. flexor pollicis longus

B) M. deltoideus

D) M. palmaris longus

C) M. brachilais

E) M. extensor carpi ulnaris

D) M. triceps brachii Doğru cevap: D

E) M. pectoralis minör Doğru cevap: C

27. Aşağıdaki kaslardan hangisi, kola addüksiyon, ekstansiyon ve iç rotasyon yaptırır? (Eylül 2006) A) M. deltoideus’un arka bölümü

31.

B) M. brachioradialis C) M. supraspinatus D) M. latissimus dorsi

El parm akların a add ü k siy o n -a b d ü k siyo n yaptıram ayan ve hipotenar kaslarında atrofi gelişmiş bir hastada aşağıdaki sinirlerin hangisinde zedelenme olduğu düşünülmelidir? (Nisan 2009) A) N. ulnaris

E) M. deltoideus’un orta bölümü

B) N. medianus

Doğru cevap: D

C) N. axillaris D) N. radialis

28. Şekildeki taralı bölgenin deri duyusunu ileten sinir aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan 2007)

E) N. musculocutaneus Doğru cevap: A

32.

A şağıdakilerden hangisi m usculus scalenus anterior’un ön yüzü ile yakın komşuluk yapar? (Nisan 2010) A) Nervus accessorius B) Nervus hypoglossus C) Nervus phrenicus

D) Nervus A) N. cutaneus antebrachii posterior

B) N. cutaneus

antebrachii medialis

C) N. cutaneus antebrachii lateralis D) N. medianus E) N. ulnaris Doğru cevap: A

laryngeus recurrens

E) Plexus brachialis'in kökleri Doğru cevap: C

KASLAR

25.

208

33.

Aşağıdakilerden hangisi spatium profundum perinei kasıdır? (Eylül 2009)

37.

KASLAR

A) M. bulbospongiosus

Aşağıdakilerden hangisi, caput pancreatis’in ön yüzü ile komşuluk yapmaz? (Nisan 2012) A) Mesocolon transversum

B) M. ischiocavernosus

B) Ductus choledochus

C) M. sphincter urethrae

C) Duodenum

D) M. transversus perinei superficialis

D)

E) M. sphincter ani externus Doğru cevap: C

Arteria pancreaticoduodenalis superior anterior

E) Arteria pancreaticoduodenalis inferior’un ramus anterior’u Doğru cevap: B

34.

A şağ ıd aki kaslardan han g isi s k a p u la ’ya yapışmaksızın omuz ekleminde harekete neden olur? (Mayıs 2011)

38.

Aşağıdakilerden hangisi, bursa omentalis’in arka duvarında ver almaz? (Nisan 2012) A) Pankreas

A) M. triceps brachii

B) Sol

böbrek üstü bezi

B) M. teres minör

C) Sol böbrek

C) M. brachialis

D) Diyafragma

D) M. latissimus dorsi

E) Mide

E) M. serratus anterior

Doğru cevap: E

Doğru cevap: D

35.

Aşağıdaki kaslardan hangisi, fossa axillaris’in arka duvarında bulunur? (Nisan 2012) A) Musculus pectoralis majör

I.

Musculus teres minör Musculus triceps brachii

B) Musculus subclavius

II.

C) Musculus deltoideus

III. Musculus teres majör

D) Musculus coracobrachialis

IV. Humerus

E) Musculus subscapularis Doğru cevap: E

36.

39.

Aşağıdaki kaslardan hangisi, nervus radialis tarafından inerve edilir? (Nisan 2012)

Hem spatium quadrangulare hem de spatium trianguiare’nin oluşumunda yer alan anatomik yapılar aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? (Eylül 2012)

A) Yalnız II B) Yalnız IV

A) Musculus extensor indicis

C) İv e IV D) I, II ve III

B) Musculus adductor pollicis

E) II,

C) Musculus opponens dlgiti minimi D) Musculus abductor pollicis brevis E) Musculus lumbricales Doğru cevap: A

III ve IV

Doğru cevap:D

209

1.

6.

N. femoralis aşağıdaki kaslardan hangisini innerve eder? (Eylül-88)

A) M. tibialis anterior

A) M. quadriceps femoris

C) M. soleus

B)

D) M. peroneus brevis

B) M. gastrocnemius

M. tibialis anterior

E) M. peroneus longus

C) M. adductor magnus D)

M. tensor fasciae latae

E)

M. adductor longus

Doğru cevap: A

2.

Ayak kavsini en cok destekleyen kas hangisidir? (Eylül-90)

Doğru cevap: E

7.

Kalçada, yürürken aktif olmayan tarafa doğru düşme varsa, lezyon nerededir? (Nisan-91)

Aşağıdaki kaslardan hangisi hem uyluk hem de bacağa fleksiyon yaptırır? (Eylül-88)

A) N. gluteus superior

A) M. adductor magnus

C) N. ischiadicus

B) N. gluteus inferior

B) M. sartorius

D) N. femoralis

C) M. gluteus medius

E) N. peroneus communis

D) M. rectus femoris E) M. gluteus maximus Doğru cevap: B

Doğru cevap: A 8.

Vena femoralis’in geçiş yeri aşağıdaki kanallardan hangisidir? (Nisan-91) A) Canalis inguinalis

3.

Ayağa d orsifleksiyon (ekstensiyon) yaptıran kasların siniri hangisidir? (Nisan-89)

B) Canalis adductorius C) Canalis obturatorius

A) N. peroneus (fibularis) profundus

D) Canalis femoralis

B) N. ischiadicus

E) Lacuna musculorum

C) N. tibialis D) N. obturatorius E) N. peroneus (fibularis) superficialis

Doğru cevap: B

Doğru cevap: A

N. femoralis çıkış yerinden kesilirse uyluğa hangi kas fleksiyon yaptırır? (Eylül-91)

4.

A) M. psoas majör

Ayağa iç rotasyon yap tıran kas h an g isid ir? (Eylül-89) A) M. peroneus longus B) M. tibialis anterior C) M. tibialis posterior D) M. gastrocnemius

9.

B) M. sartorius C) M. tensor fasciae latae D) M. iliacus E) M. rectus femoris Doğru cevap: A, C

E) M. soleus Doğru cevap: A 5.

10. Ayağına eversiyon yaptıramayan kişide hangi sinir felci vardır? (Nisan-92)

M. rectus femoris, uyluğa hangi hareketi yaptırır? (Nisan-90)

A) N. plantaris lateralis

A) Ekstensiyon

C) N. peroneus superficialis

B) Fleksiyon

D) N. peroneus profundus

C) Abdüksiyon

E) N. plantaris medialis

D) Adduksiyon E) Pronasyon Doğru cevap: B

B) N. tibialis

Doğru cevap: C

KASLAR

- ALT EK STR EM İTE KASLARI -

11.

Hangi kas felcinde ayağa inversiyon vaptırılamaz? (Eylül-92)

16. Canalis adductorius’un ön kısmını oluşturan yapı hangisidir? (Eylül 96)

KASLAR

A) M. tibialis anterior

A) M. sartorius

B) M. peroneus longus

B) M. adductor magnus

C) M. peroneus tertius

C) M. obturatorius

D) M. extensor hallucis longus

D) M. vastus medialis

E) M. extensor digitorum longus

E) M. adductor longus

Doğru cevap: A

Doğru cevap: A 17.

12.

IIIIIIIVV-

Sağ ayağı plantar fleksiyonda, dış rotasyonda, yürürken ayağını yere süren ve 1. ve 2. parmakların birbirine komşu kısımlarını örten deride uyuşma olan hastada hangi sinir zedelenmiştir? (Eylül-93)

Lig. inguinale Musculus pectineus Musculus sartorius Musculus adductor longus Musculus gracilis

A) Sağ n. tibialis C) Sol n. tibialis

Yu karıd aki y ap ıla rd an h an g ileri trigonum femorale’nin sınırlarını oluşturur? (Eylül-97)

D) Sağ n. suralis

A)

I, II ve III

E) Sol n. saphenus

C)

I, III ve IV

B) Sağ n. peroneus profundus

D) II, III ve V E) III, IV ve V

Doğru cevap: B 13.

B) I, llv e V

Bacağa fleksiyon yaptırmayan kas hangisidir? (Nisan-94) A)

M. semitendinosus

B) M. sartorius

C)

M. rectus femoris

D) M. biceps femoris

E)

M. semimembranosus

Doğru cevap: C

Doğru cevap: C 18. Foramen suprapiriforme’nin üstünde n. gluteus superior hasara uğrarsa aşağıdakilerden hangisinde fonksiyon kaybı olur? (Eylül-98) A) M. gluteus maximus B) M. gluteus medius C) M. iliopsoas

14. N. peroneus superficialis zedelenirse hangi kasta fonksiyon bozukluğu olur? (Eylül-94) A) M. tibialis anterior

D) M. obturatorius internus E) M. piriformis Doğru cevap: B

B) M. tibialis posterior C) M. peroneus longus D) M. peroneus tertius E) M. sartorius Doğru cevap: C

19. Aşağıdaki kaslardan hangisinin tendonu, patella’nın distalindeki ligamentum patellae’ye karışarak tuberositas tibiae’ye tutunmaz? (Eylül-2000) A) M. vastus lateralis B) M. vastus medialis C) M. vastus intermedius

15. C an alis a d d u c to riu s ’ un s ın ırla rı içinde aşağıdakilerden hangisi ver almaz? (Eylül-94) A ) N.saphenus

D) M. rectus femoris E) M. sartorius Doğru cevap: E

B) V. femoralis C) N. femoralis D) M. adductor magnus E) A. femoralis Doğru cevap: C

20. Bacağına ekstensiyon yaptıramayan bir kişide, aşağıdaki sinirlerden hangisinin zedelenmiş olması beklenir? (Eylül-2001) A) N. ischiadicus B) N. tibialis C) N. peroneus communis D) N. femoralis E) N. gluteus superior Doğru cevap: D

211

26. Bacak tam fleksiyonda iken bacağa iç rota­ syon yaptıran kas aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan 2005)

A) M. gluteus medius

A) M. biceps femoris

B) M. gluteus minimus

B) M. tensor fasciae latae

C) M. gluteus maximus

C) M. quadriceps femoris

D) M. tensor fasciae latae

D) M. sartorius

E) M. piriformis

E) M. soleus

KASLAR

21. Foramen infrapiriforme’de, nervus gluteus inferior kesildiğinde aşağıdaki kaslardan hangisi felç olur? (Nisan-2002)

Doğru cevap: C

Doğru cevap: D

22. Canalis adductorius (Hunter kanalı)’un açıklığı a şa ğ ıd ak ile rd en h an g isin in için d e yer alır? (Eylül-2002)

27. Aşağıdakilerden hangisi canalis adductorius’dan geçer? (Nisan 2005)

A) M. adductor longus

A)

Arteria iliaca externa

C)

Arteria femoralis

B) M. adductor magnus

B) Arteria iliaca interna D) Nervus suralis

E) Nervus peroneus communis

C) M. sartorius

Doğru cevap: C

D) M. semimembranosus E) M.adductor brevis

28. A şa ğ ıd ak i y ap ıla rd an hangisi ligam entum inguinale’nin altından geçmez? (Nisan 2005)

Doğru cevap: B A) Funicuius spermaticus 23. Aşağıdaki kaslardan hangisi caput fibulae’de sonlanır? (Nisan-2003) A) C)

M. adductor longus M. semitendinosus

B) M. biceps femoris D) M. quadriceps femoris

E) M. gastrocnemius Doğru cevap: B

24. Arteria femoralis, aşağıdaki yapıların hangisinden geçmez? (Nisan-2003) A) C)

Lacuna vasorum Canalis adductorius

B) Trigonum femorale D) Hiatus adductorius

E) Fossa poplitea Doğru cevap: E

B) Arteria femoralis C) Vena femoralis D) Musculus iliacus E) Nervus femoralis Doğru cevap: A 29. Uyluğun adduktor kaslarından hangisinin hem articulatio genus hem de articulatio coxae üzerinde etkisi vardır? (Nisan 2006) A) Musculus adductor longus B) Musculus adductor brevis C) Musculus pectineus D) Musculus adductor magnus E) Musculus gracilis Doğru cevap: E

25. Aşağıdaki kaslardan hangisi bacağa ekstensiyon yaptırır? (Nisan-2004) A) M. quadratus lumborum

30. Aşağıdaki kaslardan hangisinin tendonu malleolus medialis’in arkasında seyreder? (Nisan 2008)

B) M. erector spinae

A)

M. semitendinosus

C) M. tibialis anterior

C)

M. flexor digitorum longus D) M. peroneus longus E) M. biceps femoris

D) M. quadriceps femoris E) M. tibialis posterior Doğru cevap: D

B) M. tibialis anterior

Doğru cevap: C 31. Aşağıdaki kaslardan hangisi uyluğa iç rotasyon yaptırır? (Eylül 2008) A)

M. quadratus femoris

B) M. gluteus minus

C)

M. obturator externus

D) M. obturator internus

E) M. piriformis Doğru cevap: B

32.

Aşağıdaki kaslardan hangisi nervus femoralis tarafından inerve edilmez? (Nisan 2009)

- KARIN ÖN DUVARI, PELVİS VE PERİNE KASLARI -

A) M. quadriceps femoris

1.

C) M. vastus lateralis

Canalis inguinalis’in arka duvarını destekleyen oluşum hangisidir? (Nisan-89)

D) M. biceps femoris

A) Lig. inguinale

KASLAR

B) M. rectus femoris

E) M. sartorius

B) Lig. pectineum

Doğru cevap: D

C) Lig. reflexum

33.

E) Lig. interfoveolare

D) Lig. lacunare Aşağıdaki bağlardan hangisi uyluğun iç rotasy­ onunu engeller? (Eylül 2009)

Doğru cevap: E

A) Ligamentum iliofemorale B) Ligamentum ischiofemorale

2.

C) Ligamentum pubofemorale

Kadında inguinal kanaldan geçen ligament hangi­ sidir? (Eylül-95)

D) Ligamentum capitis femoris

A) Lig. inguinale

E) Ligamentum transversum acetabuli

B) Lig. latum uteri C) Lig. suspensorium ovarii

Doğru cevap: B

D) Lig. teres uteri 34.

M usculus ilio p s o a s ’ın en aüclü an tag o n isti aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan 2010) A)

M. tensor fasciae latae

B) M. gluteus maximus

C)

M. gluteus medius

D) M. piriformis

E)

Lig. ovarii proprium

Doğru cevap: D 3.

Tendo conjunctivus (falx inguinalis)’u oluşturan yapılar hangileridir? (Nisan-97)

E) M. obturatorius internus A)

Doğru cevap: B

M. transversus abdominis +m. obliquus internus abdominis

B) M. transversus abdominis +m. obliquus externus abdominis.

35. Aşağıdaki oluşumlardan hangisi fossa poplitea’da bulunmaz? (Mayıs 2011)

C) M. levator ani +m. coccygeus A) Nervus tibialis

D) Fascia transversalis+ligamentum inguinale

B) Nervus cutaneus femoris posterior C) Nervus peroneus communis D) Vena saphena parvan’mn son kısmı

E)

M. obliquus externus+ligamentum inguinale

Doğru cevap: A

E) Vena saphena magna 4. Doğru cevap: E

Anulus inguinalis superficialis, crus lateralis ve medialis’i oluşturan hangisidir? (Eylül-98) A) M. obliquus internus abdominis

36.

Kadında canalis inguinalis’ten geçen oluşum aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan 2012)

B) M. obliquus externus abdominis C) M. transversus abdominis

A) Arteria ovarica

D) M. rectus abdominis

B) Vena ovarica C) Arteria pudenda interna D) Ligamentum teres uteri

E) Falx inguinalis Doğru cevap: B

E) Ligamentum inguinale 5. Doğru cevap: D

Aşağıdaki kaslardan hangisinin aponörozu inguinal kanalın ön duvarını yapar? (Nisan-98) A) M. transversus abdominis

37.

Fossa poplitea’nın üst-dış kenarını sınırlayan kas aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül 2012)

B) M. obliquus internus abdominis C) M. obliquus externus abdominis

A) Musculus semimembranosus B) Musculus semitendinosus C) Musculus gastrocnemius D) Musculus biceps femoris E) Musculus plantaris Doğru cevap: D

D) M. pyramidalis E) M. rectus abdominis Doğru cevap: C

213

Fossa is ch io re cta lis ’teki bir abse drenajında fossanın lateral duvarındaki hangi oluşumun yaralanmamasına dikkat edilmelidir? (Eylül-98)

10. Ligamentum inguinale’yi aşağıdakilerden hangisi oluşturur? (Nisan-2001) A) M. obliquus externus abdominis

A) N. obturatorius

B) M. obliquus internus abdominis

B) N. ischiadicus

C) M. transversus abdominis

C) A. pudenda interna

D) M. rectus abdominis

D) N. femoralis

E) M. cremaster

E) N. genitofemoralis

Doğru cevap: A

Doğru cevap: C 7.

Vagina musculi recti abdominis içerisinde bulunan cava-cava anastomoz, hangi damarlar arasındadır? (Nisan-99)

11. Aşağıdakilerden hangisi inguinal kanaldan geçmez? (Nisan-2001) A) N. ilioinguinalis

A) V. epigastrica superior-V. musculophrenica

B) A. testicularis

B) V. epigastrica superior-V. epigastrica inferior

C) Plexus pampiniformis

C) V. epigastrica İnferior-V. iliaca externa

D) A. pudenda interna

D) V. lumbalis ascendens-V. azygos

E) Ductus deferens

E) V. lumbalis ascendens-V. hemiazygos

Doğru cevap: D

Doğru cevap: B 8.

Canalis pudendalis (Alcock kanalı) hangi boşluğun duyarındadır? (Nisan-2000)

12. Aşağıdakilerden hangisi diaphragma pelvis’in yapısına katılmaz? (Eylül-2002) A) M. levator prostatae

A) Cavitas pelvis

B) M. obturatorius internus

B) Cavitas thoracis

C ) M. pubococcygeus

C) Cavitas abdominalis D) Fossa ischiorectalis

D) M. iliococcygeus E) M. puborectalis

E) Fossa inguinalis Doğru cevap: D 9.

Regio perinealis’in görüldüğü aşağıdaki şekilde X ile gösterilen kas hangisidir? (Eylül 2000)

Doğru cevap: B 13. Aşağıdakilerden hangisi canalis pudendalis’in oluşumuna katılır? (Eylül-2003) A) M. piriformis B) M. obturatorius internus C) M. obturatorius extemus D) M. gemellus superior E) M. gemellus inferior Doğru cevap: B 14. Aşağıdakilerden hangisi regio inguinalis’te ver almaz? (Nisan-2004) A) Arteria epigastrica inferior B) Anulus inguinalis superficialis

A) M. levator ani B) M. sphincter ani externus C) M. sphincter ani internus D) M. coccygeus E) M. transversus perinei superficialis Doğru cevap: B

Ç)Anulus inguinalis profundus D) Nervus ilioinguinalis E) Nervus pudendus Doğru cevap: E

KASLAR

6.

214

15. Aşağıdaki kaslardan hangisi karın ön ve yan duvarında ver almaz? (Eylül-2004)

KASLAR

A)

obliquus externus abdominis

20. Aşağıdaki sinirlerden hangisi foramen ischiadicum minus’tan geçer? (Eylül 2009) A) N. ischiadicus

B) M. quadratus lumborum

B) N. gluteus inferior

C) M. transversus abdominis

C) N. pudendus

D) M. obliquus internus abdominis

D) N. gluteus superior

E) M. rectus abdominis

E) N. cutaneus femoris posterior

Doğru cevap: B 16. Aşağıdaki kaslardan hangisi pelvis duvarını iç taraftan döşer? (Eylül-2004) A) M. transversus perinei superficialis

Doğru cevap: C 21. S p erm atik kord içe risin d e yer alan aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül 2011) A) iliohipogastrik

B) M. transversus perinei profundus

B) ilioinguinal

C) M. bulbospongiosus

C) Kremasterik

D) M. ischiocavernosus

D) Subkostal

E) M. levator ani

E) Pudental

Doğru cevap: E 17. Pelvis sabitken, tek taraflı kasıldığında gövdeyi karşı tarafa döndüren kas aşağıdakilerden hangi­ sidir? (Eylül 2005) A) M. obliquus externus abdominis B) M. iliacus C) M. transversus abdominis D) M. rectus abdominis E) M. pyramidalis

sinir

Doğru cevap: C 22. Aşağıdakilerden hangisi, diyafragma’daki hiatus aorticus’tan geçer? (Nisan 2012) A) Nervus vatgus dexter B) Arteria gastrica sinistra C) Nervus phrenicus dexter D) Vena azygos E) Vena gastrica sinistra Doğru cevap: D

Doğru cevap: A

18. Trafik kazası sonucu oluşan pelvis kırığında canalis pudendalis’te bulunan sinirler zedelenmişse hangi bölgede duyu kaybı gözlenir? (Nisan 2006) A) Regio glutea superior

23. Aşağıdaki yapılardan hangisi, canalis inguinalis’in duvar yapısında yer almaz? (Nisan 2013) A) Ligamentum inguinale B) Tunica vaginalis C) Falx inguinalis

B) Regio poplitea

D) Fascia transversalis

C) Regio pudenda

E) Musculus obliquus externus abdominis’in aponörozu

D) Regio inguinalis E) Regio paraumbilicalis Doğru cevap: C 19. Femoral fıtıkta, fıtık kesesinin boynu tuberculum pubicum ’un hangi tarafında palpe e d ileb ilir? (Nisan 2006) A) Superomedial’inde B) Inferolateral’inde C) Superolateral’inde D) inferomedial’inde E) Posteromedial'inde Doğru cevap: B

Doğru cevap: B

1.

Burun mukozasından ağrı duyusunu hangi sin ir alır? A) N. olfactorius

B) N. vagus

C) N. facialis

D) N. trigeminus

sonra, derin servikal lenf düğümlerine gider. Burnun ve burun boşluğunun duyusunu, n. ophthalmicus ile n. maxillaris taşır. “Cavitas nasi" başlıklı şekile bakınız.

E) N. glossopharyngeus

Doğru cevap: D

BURNUN DAMARLARI VE SİNİRLERİ 2. Burnu, a. ophthalmica (a. carotis interna’nın dalı), a. facialis ve a. maxillaris (bu iki arter a. carotis externa’nın dallarıdır)’in dalları besler. Bu arterlerin anastomozları aracılığıyla, a. carotis externa ile a. carotis interna ağızlaşır. Burun boşluğunun ana arteri, a. maxillaris’in dalı olan a. sphenopalatina’dır.

Aşağıdakilerden hangisi meatus nasi m edius’a açılmaz? A) Sinüs frontalis B) Sinüs maxillaris C) Sinüs sphenoidalis D) Cellulae ethmoiales anteriores E) Cellulae ethmoiales mediae

Venleri, arterlerle aynı isimlidir.

Sinüs sphenoidalis, recessus sphenoethmoidalis’e açılır. Burnun lenfinin büyük bölümü nodi submandibulares’e gider. Sadece burun boşluğunun arka bölümünün lenfi, direk yada retrofaringeal lenf düğümlerinden geçtikten

Sinüs frontalis, meatus nasi m edius’taki recessus frontonasalis’e açılır.

•

Regio olfactoria, burun boşluğunun üst-dış duvarında, concha nasalls superior’un üzerindedir.

•

Burun boşluğu’nun dış duvarı üzerinde bulunan concha nasalis superior ve concha nasalis mediae ethmoid kemiğin uzantılarıdır. Concha nasalis inferior ise ayrı bir viscerocranium kemiğidir.

Sinüs frontalis

Concha nasalis superior Sinüs sphenoidalis

Choana • Burun boşluğunu nasopharynx'e bağlayan geçite denir.

Concha nasalis media

Concha nasalis inferior

Nasopharynx

Torus tubarius Vestibulum nasi Ostium pharyngeum tubae auditivae

Cavitas nasi • A. sphenopalatina (a. maxillaris'in dalı), burun boşluğunun ana arteridir. • Burun boşluğunun duyusunu V I ve V2 taşır.

SOLUNUM SİSTEMİ

216

Paranazal sinüslerin en büyüğü, maxiila’nın gövdesi içinde bulunan sinüs maxillaris’dir. Piramit şeklinde bir boşluktur. Tabanı, burun boşluğunun dış duvarında, tavanı orbita tabanına komşudur. Özellikle ilk iki molar dişin kökü sinüs içine uzanabilir. Sinüs maxillaris, meatus nasi medius’taki hiatus semilunaris’e açılır. C ellulae ethm oidales, etm oid kemiğin labyrinthus e th m o id a lis’inde bulunan küçük boşluklardır. Burun boşluğu ile orbita arasında lokalizedirler. Her bir tarafta 3-18 arasındadırlar ve üç grup yaparlar. •

• •

Cellulae ethmoidales anteriores, en fazla sayıda olan gruptur. Meatus nasi medius’taki infundibulum ethmoidale’ye açılırlar. C ellu lae ethm oidales m ediae, m eatus nasi medius’taki bulla ethmoidalis üzerine açılırlar. Cellulae ethmoidales posteriores, genellikle tek bir ağızla meatus nasi superior’a açılır. Canalis opticus’a (veya nervus opticus’a) en yakın paranazal sinüstür. Bu nedenle infeksiyonları en kolay orbital yayılım gösteren ve optik siniri tutan paranazal sinüslerdir.

3.

Aşağıdakilerden hangisi larynx’i aşağı çeker? A) M. arytenoideus transversus B) M. arytenoideus obliquus C) M. cricothyroideus D) M.stylohyoideus E) M. sternothyroideus

LARİNKSİN KASLARI Ekstrinsik ve intrinsik olmak üzere iki gurupta incelenirler. Ekstrinsik kaslar komşu yapılardan larynx’e uzanan hyoid altı ve hyoid üstü kaslardır. Bu kaslar larynx’in bir bütün olarak hareketlerini ayarlarlar. Larynx os hyoideum’a bağlı olduğundan onun bütün hareketlerine uymak zorundadır. Ekstrinsik kaslar larynx’in elevatörleri ve depressörleri olmak üzere iki gurupta toplanabilirler. •

"Sinüs paranasales” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C•

•

Larynx’in elevatörleri: m. digastricus, m. stylohyoideus, m. mylohyoideus ve m. geniohyoideus’tur. Ayrıca cartilago th y ro id e a ’nın arka kenarına yapışan m. stylopharyngeus, m. salphingopharyngeus, m. constrictor pharyngis inferior ve m. palatopharyngeus’ta larynx’i kaldırır. Larynx’in depressörleri: ise, m.sternohyoideus, m.sterno thyroideus ve m.omohyoideus’tur.

•

Recessus sphenoethm oidalis, concha nasalis superior’un üst-arka bölümde yer alan çıkmazdır.

•

Cellulae ethmoidales posteriores, canalis opticus’a (veya nervus opticus’a) en yakın paranazal sinüstür. Bu nedenle infeksiyonları en kolay orbital yayılım gösteren ve optik siniri tutan paranazal sinüslerdir. Cellulae

Sinüs m axillaris

Recessus sphenoethm oidalis

Sinüs sphenoidalis

M eatus nasi superior

Cellulae ethm oidales posteriores (1)

M eatus nasi mediae

Sinüs fro ntalis (2) Sinüs maxillaris (3) Cellulae ethm oidales anteriores ve mediae

M eatus nasi infe rior

Ductus nasolacrimalis

• Meatus nasi mediae'da bulunan hiatus semilunaris'e açılır.

Sinüs paranasales

217

denir. H e r ik i tarafta, la te ra l ligam entlerin kalınlaşm ış serbest ü st kenarı, ligamentum vocale’leri oluşturur.

LARYNX’IN DIŞ BAĞLARI M. arytenoideus obliquus; yukarı doğru seyreden bazı lifleri pars aryepiglottica adı ile bilinir. Larinks girişini daraltan kastır. Bu nedenle larinks girişinin sfinkteri olarak kabul edilir.

•

M. cricothyroideus (anticus); larinks’in ön tarafında yer alan tek kastır. Ligamentum vocale’leri gerer ve boyunu uzatır. N. laryngeus recurrens tarafından uyarılmayan (ya da n. laryngeus superior tarafından uyarılan) tek larinks kasıdır. •

Doğru cevap: E 4.

Larynx’te plica vestibularis ile plica arasında kalan bölüme ne ad verilir?

•

vocalis

Membrana thyrohyoidea; cartilagothyroidea’nın üst kenarı ile os hyoideum’un gövdesi ve cornu majus’ları arasında gerili fibroelastik bir membrandır. Daha kalın olan orta kısmı lig. thyrohyoideum medianum, os h y o id e u m ’un cornu m a ju s’u ile ca rtila g o thyroidea’nın cornu superius’u arasında gerili arka kenarı arka kenarları ise lig. thyrohyoideum laterale olarak isimlendirilebilir. Membrana thyrohyoidea her iki yanda a. v. laryngea superior ve n. laryngeus superior’un ramus internus’u tarafından delinir. Lig. hyoepiglotticum; epiglottis’i os hyoideum’a bağlar. Lig.cricotracheale; cartilago cricoidea’nın alt kenarı ile l.trachea halkasını birleştirir.

LARYNX’IN İÇ BAĞLARI A) Aditus laryngis •

B) Vestibulum laryngis C) Ventriculus laryngis D) Cavitas infraglottica E) Recessus piriformis

M em brana quadrangularis; alt kenarına lig. vestibulare (yalancı ses telleri) ve burayı örten mukozaya da plica vestibularis denir. Bu plikanın yukarısındaki larinks boşluğuna vestibulum laryngis, her iki plica vestibularis arasına rima vestibuli denir. Conus elasticus (m em brana cricovocalis); serbest üst kenarına lig. vocale (ses telleri) ve burayı örten mukozaya da plica vocalis denir. Her iki plica vocalis arasına rima glottis, plica vocalis’in a şağ ısın da kalan larinks boşluğuna ca vitas infraglottica ve plica vestibularis ile plica vocalis arasındaki boşluğa da ventriculus laryngis denir.

Larinks’in iç bağlarından membrana quadrangularis’in alt kenarına lig. vestibulare (yalancı ses telleri) ve burayı örten mukozaya da plica vestibularis denir. Bu plikanın yukarısındaki larinks boşluğuna vestibulum laryngis, her iki plica vestibularis arasına rima vestibuli denir. Larinks’in iç bağlarından conus elasticus (membrana cricovocalis)’in serbest üst kenarına lig. vocale (ses telleri) ve burayı örten mukozaya da plica vocalis denir. Her iki plica vocalis arasına rima glottis, plica vocalis’in aşağısında kalan larinks boşluğuna cavitas infraglottica ve plica vestibularis ile plica vocalis arasındaki boşluğa da ventriculus laryngis denir.

Doğru cevap: D

Doğru cevap: C

6.

5.

•

“L arynx” v e “Ligam entum vocale”başlıklı şekillere bakınız.

Aşağıdakilerden hangisi mukozasından duyu alır?

ventriculus

laryngis

Lig. vocale’yi aşağıdakilerden hangisi oluşturur? A) N. laryngeus superior A) Membrana thyrohyoidea

B) N. laryngeus inferior

B) Lig. hyoepiglotticum

C) N. phrenicus

C) Lig. cricotracheale

D) N. hypoglossus

D) Conus elasticus

E) N. glossopharyngeus

E) Membrana quadrangularis Larinks’in iç yüzünü örten mukozanın altında, membrana fibroelastica laryngis denilen membranöz bir yapı bulunur. Her iki tarafta, vestibüler ve vokal ligamentler arasındaki transvers bir yarık ile bu membran kesintiye uğrar. Üst parçasına membrana quadrangularis denir ve her iki yanda serbest alt kenarları ligamentum vestibulare’leri oluşturur. Membranın alt parçası, membrana cricothyroideum (conus elasticus) adı ile bilinir. Membranın ön tarafta, tiroid ve krikoid kıkırdaklar arasında uzanan kalınlaşmış orta parçasına, lig. cricothyroideum medianum denir. Yanlarda, daha ince olan parçalarına ise ligamentum cricothyroideum laterale (veya membrana cricovocalis)

L a ryn x m u ko za sın ın p lica v o c a lis ’le rin y u k a rıs ın d a kalan b ö lü m ü n ü n d u y u s u n u n. laryngeus superior’un ramus in tern u s ’u, a ltın d a k a la n b ö lg e n in d u y u s u n u is e n. laryngeus recurrens taşır.

LARİNKSİN DAMARLARI VE SİNİRLERİ Larinks’i; a. carotis externa’nın dalı olan a. thyroidea superior’dan gelen a. laryngea superior ile, a. subclavia’nın truncus thyrocervicalis’inden gelen a. thyroidea inferior’un dalı olan a. laryngea inferior besler. A. laryngea superior, plica vocalis’lerin yukarısında kalan larinks bölümünü, a. laryngea inferior ise, aşağısında kalan larinks bölümünü besler.

SOLUNUM SİSTEMİ

M. arytenoideus transversus; tek olan larinks kasıdır. Aritenoid kıkırdaklar arasında uzanır. Rima glottidis’in arka parçasını (pars intercartilaginea) kapatır.

A

B

Acitus laryngis Epiglottis-

Plica aryepigiottica Sacculus laryngis

• Mukozanın kesik kenarı Cartilago thyroidea’nın -— lamina dextra’sı (kesik)

Tuberculum cuneiforme-^

Cavum intermedium laryngis

Vestibulum laryngis Sacculus laryngis

Tuberculum corniculata

Plica vestibu­ laris (vestibuler bağı saran mukoza)

-Ventriculus laryngi

Cavitas infraglottica-

Plica vocalis (vocal bağı saran mukoza)

Incisura interarytenoidea

-Trachea

Epiglottis

Plica vocalis Plica vestibularis Rima vestibuli Rima glottidis

Plica aryepigiottica Tuberculum cuneiforme Tuberculum corniculata

Plica interarytenoidea

r

"\ Epiglottis

Lig. thyroepiglotticum

Cartilago thyroidea Membrana cricovocalis (conus elasticus)

Rima glottidis Cartilago arytenoidea

Ligamentum vocale

219

Venöz kanı; v. thyroidea superior ile v. jugularis interna’ya, v. thyroidea inferior ile v. brachiocephalica’lara açılır. Larinks’in lenf damarları, derin servikal lenf düğümlerine gider.

Hyoid kemik

Larinks’in sinirleri, n. vagus’un (X. kranyal sinir) dallarıdır. Plica vocalis’lerin yukarısında kalan bölgenin duyusunu n. laryngeus superior’un ramus internus’u, altında kalan bölgenin duyusunu ise n. laryngeus recurrens taşır.

Ramus externus

Thyroid Cartilage

M. constrictoı pharyngis inferior

N. laryngeus superior’un ramus externus’u sadece m. cricothyroideus’u uyarır. Diğer larinks kaslarının hepsini n. laryngeus recurrens uyarır. N. laryngeus recurrens’in terminaline n. laryngeus inferior denir.

N. laryngeus recurrens

Doğru cevap: A 7.

T] IMembrana .,thyrohyoidea

Cricothyroid Muscle - ^ Ü S C r ic o id kıkırdak < -----yl Trachea ”)

c

Aşağıdaki kaslardan hangisinin siniri n. laryngeus superior’dur? A) M. arytenoideus transversus B) M. thyrohyoideus

Doğru cevap: C

C) M. cricothyroideus D) M. sternohyoideus E) M. cricoarytenoideus posterior

8.

Sol akciğeri besleyen a. brochialis’ler aşağıdakilerden hangisinin dalıdır?

Musculus cricothyroideus (anticus), nervus laryngeus recurrens ile u yarılm ayan veya nervus laryngeus superior’un ramus externus’u ile uyarılan tek larinks kasıdır. Fonksiyonu sırasında ligamentum vocale’leri g e re r.

A) A. intercostalis posterior

Musculus cricothyroideus dışındaki diğer tüm larinks kaslarının siniri n. laryngeus recurrens’tir.

E) A. pericardiophrenica

B) A. intercostalis anterior C) A. thoracica interna D) Aorta thoracica

AKCİĞERLERİN DAMARLARI

Musculus thyroarytenoideus, fonksiyonu sırasında ligamentum vocale’leri gevşetir. Alt bölümünün derindeki lifleri processus vocalis’e tutunur ve musculus vocalis adı ile bilinir.

Akciğerlerin, birisi fonksiyonel (a. pulm onalis ve vv. pulmonales), diğeri besleyici olan (aa. bronchiales ve vv. bronchiales) iki grup damarı vardır.

Musculus arytenoideus obliquus, larinks girişini daraltan kastır. Bu nedenle larinks girişinin sfinkteri kabul edilir.

Bir akciğere ait; 1 tane a. pulmonalis, 2 tane v. pulmonalis vardır.

Musculus arytenoideus transversus, çift olmayan tek larinks kasıdır. Aritenoid kıkırdaklar arasında uzanır.

Sağ akciğer’i besleyen 1 tane a. bronchialis, sol akciğer'i besleyen ise 2 tane a. bronchialis vardır. Sağ akciğer’i besleyen bronşiyal arter, aorta thoracica’nın dalı olan a. intercostalis posterior lll’ten gelir. Sol akciğer’i besleyen bronşiyal arterler ise aorta thoracica’dan doğrudan gelir.

Musculus cricoarytenoideus posterior (posticus), ligamentum vocale’lere abduksiyon yaptırarak rima glottidis (mizmar aralığı)’i açan tek larinks kasıdır. M. sternohyoideus ve m. thyrohyoideus infrahyoid kaslardır. Bu kaslardan m. stern o h yo id eu s ansa cervicalis, m. thyrohyoideus ise C1 spinal sinirden n. hypoglossus aracılığı ile gelen dallar tarafından uyarılır.

Her akciğere ait genellikle 2 tane v. bronchialis vardır. Sağ akciğerin bronşiyal venleri v. azygos’a, sol akciğerin bronşiyal venleri v. hemiazygos accessoria’ya açılır. Doğru cevap: D

SO L U N U M SİSTEMİ

N. laryngeus superior

220

S O L U N U M SİSTEMİ

9.

Seyri sırasında a. thyroidea inferior’u çaprazlayan yapı aşağıdakilerden hangisidir? A) N. laryngeus superior ramus externus B) N. laryngeus superior ramus internus C) N. laryngeus recurrens D) N.vagus E) N. phrenicus

N. laryngeus inferior (n. laryngeus recurrens’in terminal parçası)’un, a. thyroidea inferior’la yakın komşuluğu, tiroid bezinin cerrahisinde (tiroidektomi) önemlidir. A. thyro id ea in fe rio r; a. s u b c la v ia ’nın truncus thyro cervicalis’inden çıkar. L arin ks ’i besleyen a. laryngea in ferior ile m edulla spinalis ve zarlarııy besleyen a. cervicalis ascendens’i verir. "A. thyroidea in fe rio r’un n. laryngeus in ferior ile komşuluğu" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 10. Trachea hangi vertebralar arasında yer alır?

TRACHEA Yaklaşık 10 cm uzunluğunda, kıkırdak ve kastan oluşan tüp şeklinde bir organdır. Mediastinum superius’tadır. Larinks’in devamı olarak cartilago cricoidea'nın alt kenarı (C6 vertebra alt kenarı) seviyesinde başlar. Özofagus’un önünde aşağıya doğru seyreder. T4 vertebra gövdesinin alt kenarı (ya da angulus sterni) seviyesinde iki ana bronkus'a ayrılır. Ayrılma noktasına bifurcatio trachea adı verilir ve derin inspiryum’da T6 vertebra seviyesine iner. At nalı şeklinde ve hiyalin kıkırdak yapısında 15-20 tane halkadan (cartilagines tracheales) oluşur. Kıkırdak halkalar birbirlerine, ligamentum anulare (lig. tracheale) denilen ligamentlerle bağlanır. Sonuncu trakea halkasının alt kenarı çengele benzer bir çıkıntı şeklindedir. Carina trachea denilen bu çıkıntı, bifurcatio trachea’nın iç yüzünde bir kabarıntı olarak görülür. 2-4 trakea halkalarının önünde tiroid bezinin istmus’u vardır ve bu nedenle palpe edilemezler. Çocuklarda, truncus brachiocephalicus ve v. brachiocephalica sinistra trakea’nın ön yüzü ile komşudur.

A) C3-C6 Servikal parçanın arka yüzü özofagus ile komşudur. Bu komşuluk sonucu, her iki yanda oluşan olukta n. laryngeus recurrens’ler seyreder.

B) C6- T4 C) T1-T4 D) C3-C8

Doğru cevap: B

E) C3- T4 r

N. laryngeus superior Ramus internus

Hyoid kemile

■V. laryngea superior Membrane_ thyrohyoidea

A. laryngea superior M. constrictor pharyngis inferior

M. thyrohyoideus-

Ramus externus Lig. cricothyroideum medianum M. cricothyro-j ^ ars rec,a ideus 1 Pars obligua V. thyroidea media A. thyroidea inferior

Gl. thyroidea

Oesophagus

N. laryngeus inferior

A. thyroidea inferior’ un n. laryngeus inferior ile komşuluğu

221

13.

Aşağıdaki anatom ik yapılardan m ediastinum superius’ta bulunm az?

hangisi

A) Arcus aortae A) Kalp

B) Özofagus

B) Truncus brachiocephalicus

C) Aorta descendens

D) V. cava superior

C) A. carotis communis sinistra

E) V, azygos

D) A. carotis communis dextra E) A. subclavia sinistra

A kciğerin m ediastinal yüz kom şulukları •

Akciğerlerin mediastinal yüzünde komşuluk yaptığı organların izleri bulunur. En büyük iz kalb’e aittir ve her iki akciğer’de de vardır.

•

Ö zofagus, tam orta hatta seyrettiği için her iki akciğerde de izi vardır.

•

V. cava s u p e rio r, v. brachiocephalica dextra, v. azygos, özofagus ve v. cava inferior’un sağ akciğer’de izleri vardır.

•

Hilum pulmonis’in hemen yukarısında görülen oluk v. azygos’a, hilum’un arkasından aşağıya doğru uzanan oluk ise özofagus’a aittir.

•

Arcus aortae, aorta thoracica, v. brachiocephalica s in is tr a ve a. s u b c la v ia s in is tr a ’nın da sol akciğer’de izleri vardır. Hilum pulmonis’in hemen yukarısında görülen oluk arcus aortae’ya, hilum'un arkasından aşağıya doğru uzanan oluk ise aorta thoracica’ya aittir.

“Sağ akciğerin mediastinal yüzüyle komşuluk yapan yapılar” ve “Akciğer” başlıklı şekillere bakınız.

MEDİASTİNUM Akciğerlerin birbirlerine bakan yüzlerini örten mediyastinal plevralar arasındaki bölgedir. Apertura thoracis superior ile diaphragma arasındadır. Önde sternum, arkada tüm torakal vertebralar ve yanlarda mediyastinal plevra ile sınırlanır. Mediyastinum, angulus sterni’den, T4-T5 vertebralar arasyndaki discus intervertebralis’e uzanan hayali transvers bir düzlem ile, m ediastinum superius ve m ediastinum inferius olarak ikiye ayrılır. Mediastinum inferius, fibröz perikardiyum aracılığıyla; m ediastinum anterius, m ediastinum m edium ve mediastinum posterius olarak üç bölüme ayrılır. Mediastinum superius Önde; manubrium sterni, arkada; ilk 4 torakal vertebra, altta; hayali düzlem, yukarıda; apertura thoracis superior ve yanlarda; mediyastinal plevra ile sınırlanır.

Doğru cevap: C

12. M ediastinal pleura’dan duyu alan s in ir hangisidir?

Mediastinum superius’ta bulunan önemli anatomik yapılar • • • •

A) Sol n. vagus B) Sempatik sinirler C) N. intercostalis’ler D) N. phrenicus

• • • • • • • •

E) N. laryngeus recurrens PLEVRANIN DAMARLARI VE SİNİRLERİ Pleura parietalis Aa. intercostales anteriores ve posteriores, a. thoracica interna ve a. m usculophrenica’nın dalları tarafından beslenir. Venleri, aynı isimli venlere açılır. Pleura costalis, pleura cervicalisvepleuradiaphragmatica’nın periferik bölümünün duyusunu interkostal sinirler, pleura m ediastinalis ile pleura d ia ph rag m a tica ’nın santral bölümünün duyusunu ise n. phrenicus taşır. Lenfi; nodi intercosta les, nodi parasternales, nodi mediastinales posteriores ve nodi phrenici superiores’e gider. Servikal plevra’nın bir kaç lenf damarı, aksiller lenf düğümlerine gider. Pleura visceralis Beslenmesi, venöz drenajı ve siniri (otonomdur) akciğerlerle aynıdır. Lenfi, bronkopulmonal lenf düğümlerine gider. Doğru cevap: D

Thymus V. brachiocephalica’lar V. cava superior'un üst yarısı Arcus aortae ve dalları (truncus brachiocephalicus, a . carotis communis sinistra ve a. subclavia sinistra) N. vagus’lar N. phrenicus’lar N. laryngeus recurrens sinistra Trachea Oesophagus Ductus thoracicus A.v. thoracica interna’lar V. intercostalis superior sinistra

Doğru cevap: D 14.

Aşağıdakilerden hangisi mediastinum anterius’ta yer alır? A) V. brachiocephalica B) V. cava superior C) N. phrenicus D) Lİgamenta sternopericardiaca E) N.vagus

S O L U N U M SİSTEM İ

11. Aşağıdakilerden hangisi sağ akciğerin m ediastinal yüzüyle kom şuluk yapan yapılardan b irisi d e ğ ild ir?

222

S O L U N U M SİSTEM İ

Anterior

Posterior

A. subclavia

1. kosta

V. brachiocephalica dextra V. brachiocephalica sinistra V. cava superior

Bronchus lobaris superior Bronchus

A. pulmonalis

Oesophagus Vv. pulmonales - V. azygos

Kalp

V. cava Diaphragma

Sağ akciğerin mediastinal yüzüyle komşuluk yapan yapılar

Mediastinal yüzde iz bırakan oluşumlar Sağ

Sol

VCS

Arcus aortae

V. azygos

A o rta thoracica

Her iki akciğerde kalp ve oesophagus'un izi vardır.

223

Pericardium fibrosum ile corpus sterni arasındadır. Mediyastinum’ların en küçük olanıdır.

A) V. azygos

Mediastinum anterius’ta bulunan anatomik yapılar

C) Aorta thoracica

S O L U N U M SİSTEM İ

15. Aşağıdakilerden hangisi mediastinum posterius’ta ver almaz?

MEDIASTINUM ANTERIUS

B) Ductus thoracicus • •

D) N. vagus

Ligg. sternopericardiaca Thymus

E) N. phrenicus N. phrenicus, mediastinum medius’ta yer alır.

“Mediastinum” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D*•

MEDİASTİNUM MEDIUM Mediyastinum'ların en büyüğü ve mediastinum inferius’un da en geniş bölümüdür. Fibröz perikardiyum ile mediastinum anterius’tan, bifurcatio trachea, pulmonal damarlar ve fibröz perikardiyum ile mediastinum posterius’tan ayrılır. ~\

• Mediastinum, angulus sterni’den, T4-T5 vertebralar arasındaki discus intervertebralis’e uzanan hayali transvers bir düzlem ile mediatinum superius ve mediastinum inferius olarak ikiye ayrılır. • Mediastinum inferius da mediastinum anterius, mediastinum medius ve mediastinum posterius olmak üzere üç bölüme ayrılır.

ÜST

h y m u s

u t

N.

T Angulus r=> sterni

D

Sadece üst mediastendekiler; 1. Trachea 2. Arcus aorta ve dalları

,

r

V _______,_ C

e

S

h

n

N. ~“ v— 3 g U

V. az> gos 4 —“ “

' e u s

s

e

U

S

s

P h a g i1 u s

h o r

a ^ C u

s

ALT Ön

Orta Orta mediastendeki diğer yapılar; 1. Bifurcatio trachea 2. VCİ hariç kalbe gelen ve kalpten çıkan ana damarlar

Mediastinum

T4 *=>

Arka Sadece arka mediastendekiler: 1. Aorta descendens (thoracica) 2. V. hemiazygos ve v. hemiazygos accessoria

T5

224

S O L U N U M SİSTEM İ

Mediastinum medium’da bulunan anatomik yapılar

C ellulae ethm oidales, etm oid kem iğin labyrinthus e th m o id a lis’inde bulunan küçük boşluklardır. Burun boşluğu ile orbita arasında lokalizedirler. Her bir tarafta 3-18 arasındadırlar ve üç grup yaparlar.

•

Pericardium ve kalp

•

Aorta ascendens

•

V. cava superior’un alt yarısı

•

V. azygos’un terminal parçası

•

Bifurcatio trachea

•

Bronchus principalis’ler

•

Truncus pulmonalis ve uç dalları (a. pulmonalis dextra ve slnistra)

•

Vv. pulmonales

•

N. phrenicus’lar

•

•

MEDİASTİNUM POSTERIUS

Doğru cevap: E

Önde; fibröz perikardiyum, bifurcatio trachea, pulmonal damarlar, arkada; T5-T12 vertebralar ile sınırlanır. Mediastinum posterius’ta bulunan anatomik yapılar •

Aorta thoracica

•

V. azygos

•

V. hemiazygos

•

V. hemiazygos accessoria

•

N. vagus’lar

•

Oesophagus

•

Ductus thoracicus

17. Aşağıdaki anatomik oluşum ve ait olduğu mediasten bölümü eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? Anatomik oluşum .................. Mediasten bölümü A) N. phrenicus...........................mediastinum medium B) N. vagus.................................mediastinum posterius C) V. azygos...............................mediastinum posterius D) Trachea.................................. mediastinum superius

Doğru cevap: E 16.

•

Cellulae ethmoidales anteriores, en fazla sayıda olan gruptur. Meatus nasi medius’taki infundibulum ethmoidale’ye açılırlar. C ellulae ethm oidales m ediae, m eatus nasi medius’taki bulla ethmoidalis üzerine açılırlar. Cellulae ethmoidales posteriores, genellikle tek bir ağızla meatus nasi superior’a açılır. Canalis opticus’a (veya nervus opticus’a) en yakın paranazal sinüstür. Bu nedenle infeksiyonları en kolay orbital yayılım gösteren ve optik siniri tutan paranazal sinüslerdir.

Aşağıdaki paranazal sinüs ve açıldığı eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

yer

Paranazal s in ü s ........................... Açıldığı ver

A) Sinüs frontalis............................... meatus nasi medius B) Sinüs m axillaris............................ hiatus semilunaris C) Sinüs sphenodalis......................... recessus sphenoethmoidalis D) Cellulae ethmoidales posteriores..meatus nasi superior E) Cellulae ethmoidales anteriores... meatus nasi inferior

E) A. carotis communis dextra... mediastinum superius A. carotis communis dextra ve a. subclavia dextra mediastinum’da yer almaz.

MEDİASTİNUM Akciğerlerin birbirlerine bakan yüzlerini örten mediyastinal plevralar arasındaki bölgedir. Apertura thoracis superior ile diaphragma arasındadır. Önde sternum, arkada tüm torakal vertebralar ve yanlarda mediyastinal plevra ile sınırlanır. Mediyastinum, angulus sterni’den, T4-T5 vertebralar arasyndaki discus intervertebralis’e uzanan hayali transvers bir düzlem ile, mediastinum superius ve mediastinum inferius olarak ikiye ayrılır.

Meatus nasi inferior’a ductus nasolacrimalis açılır. Sinüs sphenoidalis, recessus sphenoethmoidalis’e açılır. Sinüs frontalis, meatus nasi m edius’taki recessus frontonasalis’e açılır. Paranazal sinüslerin en büyüğü, maxilla’nın gövdesi içinde bulunan sinüs maxillaris’dir. Piramit şeklinde bir boşluktur. Tabanı, burun boşluğunun dış duvarında, tavanı orbita tabanına komşudur. Özellikle ilk iki molar dişin kökü sinüs içine uzanabilir. Sinüs maxillaris, meatus nasi medius’taki hiatus semilunaris’e açılır.

Mediastinum inferius, fibröz perikardiyum aracılığıyla; m ediastinum anterius, m ediastinum m edium ve mediastinum posterius olarak üç bölüme ayrılır. Mediastinum superius Önde; manubrium sterni, arkada; ilk 4 torakal vertebra, altta; hayali düzlem, yukarıda; apertura thoracis superior ve yanlarda; mediyastinal plevra ile sınırlanır.

225

• • • • • • • • • • • •

Thymus V. brachiocephalica’lar V. cava superior’un üst yarısı Arcus aortae ve dalları (truncus brachiocephalicus, a. carotis communis sinistra ve a. subclavia sinistra) N. vagus’lar N. phrenicus’lar N. laryngeus recurrens sinistra Trachea Oesophagus Ductus thoracicus A.v, thoracica interna’lar V. intercostalis superior sinistra

MEDİASTİNUM ANTERIUS Pericardium fibrosum ile corpus sterni arasındadır. Mediyastinum’ların en küçük olanıdır. Mediastinum anterius’ta bulunan anatomik yapılar • •

Ligg. sternopericardiaca Thymus

MEDİASTİNUM MEDIUM

18. Manubrium sterni’nin arkasında bulunan damarlar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? I.

V. brachiocephalica dextra

II.

Truncus brachiocephalicus

S O L U N U M SİSTEM İ

Mediastinum superius’ta bulunan önemli anatomik yapılar

III. V. azygos IV. Ductus thoracicus V.

Arcus aorta

A) I, III, IV B) I, II, V C) I, II, III D) II, III, V E) III, IV, V MANUBRİUM DAMARLAR: • • • • •

STER N I’NİN ARKASINDA

BULUNAN

Arcus aortae Truncus brachiocephalicus A. carotis communis sinistra V. brachiocephalica dextra ve sinistra V. cava superior

M an ubrium s te r n i’nin arka sın d a brachiocephalica sinistra yer alır.

en

önde

v.

“Manubrium sterni’nin arkasında bulunan damarlar” başlıklı şekile bakınız.

Mediyastinum’ların en büyüğü ve mediastinum inferius’un da en geniş bölümüdür. Fibröz perikardiyum ile mediastinum anterius’tan, bifurcatio trachea, pulmonal damarlar ve fibröz perikardiyum ile mediastinum posterius’tan ayrılır.

Doğru cevap: B

Mediastinum medium’da bulunan anatomik yapılar

19. Sol akciğerin mediastinal yüzü ile komşu olan yapılar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?

• • • • • • • • •

Pericardium ve kalp Aorta ascendens V. cava superior’un alt yarısı V. azygos’un terminal parçası Bifurcatio trachea Bronchus principalis’ler Truncus pulmonalis ve uç dalları (a. pulmonalis dextra ve sinistra) Vv. pulmonales N. phrenicus’lar

I.

A. subclavia sinistra

II.

Arcus aorta

III. Aorta thoracica IV. V. azygos V.

V. cava superior

A) I, III, IV B) I, II, V C) I, II, III D) II, III, V

MEDİASTİNUM POSTERIUS

E) III, IV, V

Önde; fibröz perikardiyum, bifurcatio trachea, pulmonal damarlar, arkada; T5-T12 vertebralar ile sınırlanır.

V. cava superior ve v. azygos, sağ akciğerin mediastinal yüzü ile komşudur.

Mediastinum posterius’ta bulunan anatomik yapılar

“Akciğer” başlıklı şekile bakınız.

• • • • • • •

Aorta thoracica V. azygos V. hemiazygos V. hemiazygos accessoria N. vagus’lar Oesophagus Ductus thoracicus

Doğru cevap: E

Doğru cevap: C

S O L U N U M SİSTEM İ

226

Sol

Radix pulmonis • • • •

Bronchus principalis A. pulmonalis V. pulmonalis A. v. bronchialis

Mediastinal yüzde iz bırakan oluşumlar Sağ

Sol

vcs

Arcus aortae

V. azygos

A orta thoracica

Her iki akciğerde kalp ve oesophagus'un izi vardır.

•

Trachea

•

Oesophagus

•

Ductus thoracicus

•

A.v. thoracica interna’lar

•

V. intercostalis superior sinistra

MEDİASTİNUM ANTERIUS Pericardium fibrosum ile corpus sterni arasındadır. Mediyastinum’ların en küçük olanıdır. Mediastinum anterius’ta bulunan anatomik yapılar •

Ligg. sternopericardiaca

•

Thymus

MEDİASTİNUM MEDIUM A) N. vagus B) N. laryngeus recurrens

Mediyastinum’ların en büyüğü ve mediastinum inferius'un da en geniş bölümüdür. Fibröz perikardiyum ile mediastinum anterius’tan, bifurcatio trachea, pulmonal damarlar ve fibröz perikardiyum ile mediastinum posterius’tan ayrılır.

C) Truncus symphaticus D) N. phrenicus

Mediastinum medium’da bulunan anatomik yapılar

E) N. splanchnicus majör MEDİASTİNUM Akciğerlerin birbirlerine bakan yüzlerini örten mediyastinal plevralar arasındaki bölgedir. Apertura thoracis superior ile diaphragma arasındadır. Önde sternum, arkada tüm torakal vertebralar ve yanlarda mediyastinal plevra ile sınırlanır. Mediyastinum, angulus sterni’den, T4-T5 vertebralar arasyndaki discus intervertebralis'e uzanan hayali transvers bir düzlem ile, mediastinum superius ve mediastinum inferius olarak ikiye ayrılır.

•

Pericardium ve kalp

•

Aorta ascendens

•

V. cava superior’un alt yarısı

•

V. azygos’un terminal parçası

•

Bifurcatio trachea

•

Bronchus principalis’ler

•

Truncus pulmonalis ve uç dalları (a. pulmonalis dextra ve sinistra)

•

Vv. pulmonales

•

N. phrenicus'lar

MEDİASTİNUM POSTERİUS

Mediastinum inferius, fibröz perikardiyum aracılığıyla; m ediastinum anteriu s, m ediastinum medium ve mediastinum posterius olarak üç bölüme ayrılır.

Önde; fibröz perikardiyum, bifurcatio trachea, pulmonal damarlar, arkada; T5-T12 vertebralar ile sınırlanır.

Mediastinum superius

Mediastinum posterius’ta bulunan anatomik yapılar

Önde; manubrium sterni, arkada; ilk 4 torakal vertebra, altta; hayali düzlem, yukarıda; apertura thoracis superior ve yanlarda; mediyastinal plevra ile sınırlanır. Mediastinum superius’ta bulunan önemli anatomik yapılar •

Thymus

•

V. brachiocephalica’lar

•

V. cava superior’un üst yarısı

•

Arcus aortae ve dalları (truncus brachiocephalicus, a. carotis communis sinistra ve a. subclavia sinistra)

•

N. vagus’lar

•

N. phrenicus’lar

•

N. laryngeus recurrens sinistra

• • • • • • •

Aorta thoracica V. azygos V. hemiazygos V. hemiazygos accessoria N. vagus’lar Oesophagus Ductus thoracicus

Doğru cevap: C

S O L U N U M SİSTEM İ

227

r

Mediastinum, angulus sterni’den, T4-T5 vertebralar arasındaki discus intervertebralis'e uzanan hayali transvers bir düzlem ile mediatinum superius ve mediastinum inferius olarak ikiye ayrılır. Mediastinum inferius da mediastinum anterius, mediastinum medius ve mediastinum posterius olmak üzere üç bölüme ayrılır.

Ü ST

N.

P ~h~

Angulus c^> sterni

r e

y

n

m

N.

V

v a

c

s

9

i

u

c

s

u s

u s

V. azygos

e s p h a g

u s

◄-

Orta medıastendekı diğer yapılar,

1. 2.

Blfurcatio trachea VCİ hariç kalbe gelen ve kalpten çıkan ana damarlar

Aşağıdaki şekilde “ X” aşağıdakilerden hangisidir?

ile

işaretli

kas

T4 ■=>

o

ALT

21.

D u c t u s

Sadece üst mediastendekiler: 1. Trachea 2. Arcus aorta ve dallan 3. N. laryngeus recurrens (sol)

t h o r a c

T5

c u s

Sadece arka mediastendekiler, 1

A o rta des c en d e n s (tho racica)

2.

V hem ıa zy g o s ve v h em ıazygos a ccesso rıa

Musculus cricothyroideus (anticus), nervus laryngeus recurrens ile u varıim avan veya nervus laryngeus superior’un ramus externus’u ile uyarılan tek larinks kasıdır. Fonksiyonu sırasında ligamentum vocale’leri g e re r. Musculus cricothyroideus dışındaki diğer tüm larinks kaslarının siniri n. laryngeus recurrens’tir. Musculus thyroarytenoideus, fonksiyonu sırasında ligamentum vocale’leri gevşetir. Alt bölümünün derindeki lifleri processus vocalis’e tutunur ve musculus vocalis adı ile bilinir.

X

Musculus arytenoideus obliquus, larinks girişini daraltan kastır. Bu nedenle larinks girişinin sfinkteri kabul edilir. Musculus arytenoideus transversus, çift olmayan tek larinks kasıdır. Aritenoid kıkırdaklar arasında uzanır. Musculus cricoarytenoideus posterior (posticus), ligamentum vocale’lere abduksiyon yaptırarak rima glottidis (mizmar aralığı)’! açan tek larinks kasıdır.

A) M. cricoarytenoideus posterior B) M. cricoarytenoideus lateralis

“Larynx kasları" başlıklı şekile bakınız.

C) M. cricothyroideus

Doğru cevap; A

D) M. arytenoideus obliquus E) M. arytenoideus transversus

S O L U N U M SİSTEMİ 22. Şiddetli dispne ile acil servise başvuran 17 yaşında bir kızın muayenesinde bronkospazmla birlikte astım atağı geçirdiği tesbit ediliyor. Bronş düz kaslarının kasılmasından sorumlu sinir aşağıdakilerden hangisidir?

Akciğerlerin alt kenarı

Pleura parietalis’in alt kenarı (refleksiyon hattı)

Linea midclavicularis

6. kaburga

8. kaburga

C) N. vagus

Linea midaxillaris

8. kaburga

10. kaburga

D) N. intercostalis

Line scapularis

10. kaburga

12. kaburga

A) N. splanchnicus majör B) N. phrenicus

Çizgiler

E) N. splanchnicus minör Akciğerlerin parasempatik uyarımını sağlayan sinir n. vagus’tur. •

•

N. phrenicus ve n. intercostalis’ler somatik sinirler olup, kalp ya da akciğerin uyarılması ile ilgileri yoktur. N. splanchnicus majör ve n. splanchnicus minör, abdominal organlara giden preganglionik sempatik lifleri taşır. Aynı zamanda abdominal organlardan gelen ağrıyla ilgili visseral affrent lifleri de içerirler.

23. Otuzdört yaşında göğüs ağrısı nedeniyle doktora başvuran erkek hastada plevral efüzyon tesbit ediliyor. Midaksilier hatta göğüs tüpü yerleştimek için en uygun interkostal aralık aşağıdakilerden hangisidir? B) 6

Doğru cevap: C 24. Üç yaşında bir çocuk oyuncaklarıyla oynarken küçük bir araba tekerini ağzına alıyor. Yabancı cismin nefes borusuna kaçmasıyla başlayan hırıltı ve öksürük nedeniyle acil servise getirliyor. Nefes borusuna kaçan yabancı cismin solunum yollarında en fazla takıldığı yer aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru cevap: C

A) 4

“Akciğer ve plevra’nın toraks duvarındaki izdüşümü” başlıklı şekile bakınız.

C) 8

D) 10

E) 12

Akciğerlere hasar vermemek için göğüs tüpü akciğerin a lt kenarının bulunduğu seviyeden daha aşağıda yerleştirilmelidir. Bu işlem 8. veya 9. interkostal aralıktan yapılır. Recessus costodiaphragmaticus midklavikuler hatta 6-8, midaxiller hatta 8-10. interkostal aralıklarda ve skapu lar (paravertebral) hatta 10-12. kostalar arasındadır.

A) Bronchus principalis dexter B) Bronchus principalis sinister C) Carina D) Trachea başlangıcı E) Bronchus lobaris superior dexter TRACHEA Mediastinum superius’tadır. Larinks’in devamı olarak cartilago cricoidea’nın alt kenarı (C6 vertebra alt kenarı) seviyesinde başlar. Özofagus’un önünde aşağıya doğru seyreder. T4 vertebra gövdesinin alt kenarı (ya da angulus sterni) seviyesinde iki ana bronkus’a ayrılır. Ayrılm a noktasına bifurcatio trachea adı v e rilir ve mediastinum medius’ta bulunur.

S O L U N U M SİSTEMİ

At nalı şeklinde ve hiyalin kıkırdak yapısında 15-20 tane halkadan (cartilagines tracheales) oluşur. Kıkırdak halkalar birbirlerine, ligamentum anulare (lig. tracheale) denilen ligamentlerle bağlanır.

TUS SORULARI

2-4 trakea halkalarının önünde tiroid bezinin istmus’u vardır ve bu nedenle palpe edilemezler. Çocuklarda, truncus brachiocephalicus ve v. brachiocephalica sinistra trakea’nın ön yüzü ile komşudur.

1. Normal olarak akciğerin alt kenarı, linea axillaris (media)’da hangi kaburga seviyesinde bulunur? (Eylül-87)

BRONCHUS PRINCIPALIS DEXTER

Doğru cevap: D

Yaklaşık 2.5 cm uzunluğunda olan bu ana (primer) bronkus; sol ana bronkus'tan daha geniş, daha kısa ve daha dik seyirlidir. Bu nedenle yabancı cisimler daha çok bu bronkus’a kaçar. Seyri sırasında v. azygos’un altından geçer.

2. Aşağıdaki kemiklerden hangisinde paranazal sinüs bulunmaz? (Nisan-88)

İlk olarak bronchus lobaris superior'u verir. Bu bronkus’u verdikten sonra, bronchus intermedius adını alır ve T5 vertebra seviyesinde hilum pulm onis’e gelir. Burada bronchus lobaris medius ve bronchus lobaris inferior denilen iki lobar (sekonder) bronkus’a ayrılır. •

•

•

B ronchus lo b aris s u p e rio r dexter; Ana bronkus’tan hilum pulmonis dışında ayrılan tek lobar bronkus’tur. A. pulmonalis dextra’nın üzerinde yer aldığı için, epiarteryel bronkus adı ile de bilinir. Sağ akciğer’in üst lobunda dağılan üç tane segmental (tersiyer) bronkus’a ayrılır. Bronchus lobaris medius; Sağ akciğer in orta lobunda dağılan iki tane segm ental (tersiyer) bronkus’a ayrılır. Bronchus lobaris inferior dexter; bronchus principalis dexter’in devamıdır. Sağ akciğerin alt lobunda dağılan beş tane segmental (tersiyer) bronkus’a ayrılır. Bunlardan birisi olan bronchus se g m e n ta lis b asa lis m e d ia lis ’e, bronchus cardiacus’ta denir.

Doğru cevap: A

A) 12

B) 11

C) 10

D) 8

E) 6

A)

Os sphenoidale B) Os palatinum C) Os ethmoidale D) Maxilla E) Os frontale Doğru cevap: B 3. Akciğerde, bronşları hangisidir? (Nisan-90)

A) C)

kasan

(daraltan)

sinir

N. bronchialis B) N.vagus N. sympathicus D) N. splanchnicus E) N. intercostalis

Doğru cevap: B 4. N. laryngeus recurrens felcinde aşağıdaki kaslardan hangisi etkilenmez? (Nisan-91)

A) B) C) D) E)

M. M. M. M. M.

thyrohyoideus cricoarytenoideus lateralis thyroarytenoideus cricothyroideus cricoarytenoideus posterior

Doğru cevap: D

231

hangisi

bronşları

daraltır?

A)

A) N. vagus B) N. phrenicus C) N. splanchnicus D) Plexus brachialis E) N. intercostalis Doğru cevap: A

Vena cava inferior B) Özofagus C) Aorta D) Pilor E) Lig. hepatoduodenale Doğru cevap: C

6. Aşağıdakilerden hangisi arka mediastinumda yer almaz? (Eylül-95) A) B) C) D) E)

11. Aşağıdaki anatomik yapılardan hangisi diaphragma’yı T12 seviyesinde geçer? (Eylül-98)

12. Ses tellerinin (piica vocalis) arka uçları, aşağıdaki kıkırdaklardan hangisine tutunur? (Eylül-2000)

Aorta descendens V. azygos Oesophagus Truncus pulmonalis Ductus thoracicus

A) B) C) D) E)

Doğru cevap: D

7. Arcus aortae düzeyinde yapılan transvers kesitte aşağıdakilerden hangisi en arkada ver alır? (Nisan-95) Vena brachiocephalica sinistra Nervus laryngeus recurrens sinistra Truncus brachiocephalicus Arteria carotis communis sinistra Arteria subclavia sinistra

8. N. laryngeus superior’un eksternai dalı aşağıdaki larinks kaslarından hangisini innerve eder? (Nisan-95) cricoarytenoideus posterior cricoarytenoideus lateralis thyroarytenoideus cricothyroideus arytenoideus transversus

B) C) D) E)

hangileri

I. Sinüs sphenoidalis II. Sinüs ethmoidalis III. Sinüs maxillaris IV. Sinüs frontalis

B) II - III

Rima glottidis’i açan kas hangisidir? (Nisan-97) M. M. C) M. D) M. E) M.

cricoarytenoideus posterior cricoarytenoideus lateralis arytenoideus transversus aryepiglotticus thryroarytenoideus

Doğru cevap: A

A) Oesophagus B) Vena azygos C) Vena hemiazygos D) Ductus thoracicus E) Thymus

A) B) C) D) E)

Cavitas nasi- pars oralis pharyngis Cavitas oris- pars nasalis pharyngis Cavitas nasi- pars nasalis pharyngis Vestibulum laryngis- pars laryngea pharyngis Pars oralis pharyngis- pars nasalis pharyngis

16. Aşağıdakilerden hangisi radix pulmonis’te bulunan yapılardan biri değildir? (Eylül-2003)

D) I - IV

Doğru cevap: B

A) B)

Aşağıdakilerden hangisi mediastinum posteriorus’da bulunmaz? (Eylül-2002)

Doğru cevap: C

E) II- IV

10.

cricoarytenoideus posterior cricoarytenoideus lateralis vocalis cricothyroideus arytenoideus lateralis

15. Choanae, aşağıdakilerden hangisinde verilen iki yapıyı birbirine bağlar? (Nisan-2002)

sinüslerden

A) I - II C) I - III

M. M. M. M. M.

Doğru cevap: E

Doğru cevap: D 9. Yenidoğanda aşağıdaki vardır? (Nisan-97)

Rima glottidis’i (mizmar aralığını) açan tek kas aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül-2001)

A)

14.

M. M. M. M. M.

cuneiformis

Doğru cevap: A

Doğru cevap: B

A) B) C) D) E)

thyroidea arytenoidea corniculata

Doğru cevap: B 13.

A) B) C) D) E)

Cartilago Cartilago Cartilago Epiglottis Cartilago

A) B) C) D) E)

Bronchus principalis Arteria bronchialis Vena pulmonalis Arteria pulmonalis Vena azygos

Doğru cevap: E

S O L U N U M SİSTEMİ

5. Aşağıdakilerden (Eylül-91)

232

S O L U N U M SİSTEM İ

17. Aşağıdakilerden hangisi açılır? (Nisan-2003)

hiatus

semilunaris’e

A) Cellulae ethmoidales posteriores B) C) D) E)

22. Posterior etmoidal sinüslerde yerleşen bir tümör aşağıdaki oluşumlardan hangisine bası yapabilir? (Eylül 2008)

Sinüs maxillaris Sinüs frontalis Sinüs sphenoidalis Ductus nasolacrimalis

A) Nervus frontalis B) Nervus lacrimalis C) Ganglion ciliare D) Nervus abducens E) Nervus opticus

Doğru cevap: B

Doğru cevap: E 18. Aşağıdakilerden hangisi diyafragmatik içerisinde ver almaz? (Eylül-2003) A) B) C) D) E)

hiatus 23. Aşağıdaki anatomik oluşumlardan hangisi superior mediastinumda ver almaz? (Mayıs 2011)

Arteria gastrica sinistra’nın özofageal dalları Özofagusun 1/3 alt parçasının lenf damarları Özofagus Ductus thoracicus Nervus vagus

A) B) C) D) E)

Doğru cevap: D

Arcus aortae Vena azygos Vena cava superior Nervus vagus Ductus thoracicus

Doğru cevap: B 19. Prominentia laryngea, aşağıdaki larinks kıkırdaklarından hangisinde bulunur? (Eylül-2003) A) C)

24.

Cartilago epiglottica B) Cartilago cricoidea Cartilago thyroidea D) Cartilago arytenoidea E) Cartilago corniculata

A) Nervus phrenicus B) T1-T4 spinal sinirler

Doğru cevap: C 20. N. vagus’un boyun bölgesindeki dağılımını gösteren şekilde “X” ile işaretli yapı aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül 2005)

Öksürme sonucunda bronchus lobaris superior’dan ağrı duyusunu aşağıdakilerden hangisi taşır? (Eylül 2011)

C) Nervus laryngealis superior D) Postganglionik torakal sempatik lifler E) Plexus pulmonalis’teki Nervus vagus’a ait lifler Doğru cevap: E

25.

Trachea’nın hem boyun hem de göğüs bölümü ile komşuluk yapan anatomvvik oluşum aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül 2012) A) Arcus aortae B) Sol nervus laryngeus recurrens C) Isthmus glandulae thyroideae D) Arcus venosus jugularis E) Plexus cardiacus profundus

Doğru cevap: B

26. A) N. laryngeus superior B) N. laryngeus recurrens C) N. laryngeus superior ramus internus D) N. laryngeus superior ramus externus E) N. vagus rami pharyngei

Aşağıdaki kaslardan hangisi, ligamentum vocale’yi gererek sesin tizleşmesini sağlar? (Nisan 2013) A) Musculus cricothyroideus B) Musculus arytenoideus transversus C) Musculus cricoarytenoideus posterior D) Musculus thyroarytenoideus E) Musculus aryepiglotticus

Doğru cevap: B

Doğru cevap: A 21.

Aşağıdaki larenks kaslarından hangisi glottidis’in açılmasını sağlar? (Eylül 2006)

A) M. cricothyroideus B) M. cricoarytenoideus posterior C) M. thyroarytenoideus D) M. cricoarytenoideus lateralis E) M. arytenoideus Doğru cevap: B

rima

1.

Aşağıdaki yapılardan hangisi sağ ve n trikü l’de ver almaz? A) Tricuspit kapak

B) Trabecula septomarginalis

Septum interventriculare ile m. papillaris anterior arasında uzanan kas kabarıntısına trabecula septomarginalis (moderatör bant) adı verilir. Bu oluşumun içinde, kalbin ileti sistemi ile ilgili lifler bulunur.

C) Chorda tendinea D) M. papillaris E) Fossa ovalis F ossa ovalis; sağ a t r i u m ’u n iç y ü z ü n d e b u lu n a n y a p ıla rd a n d ır. E m b riy o n e l h a y a tta k i fo ra m e n o v a ie ’n in k a p a n m a s ı ile oluşur. O stiu m ve n a e c a v a e in fe rio ris ’in ü stü n d e ve solunda, se p tu m in te ra tria le üzerinde y e r alır. F o ssa n ın kenarı ka b a rıktır ve lim b u s fossa ovalis adı ile bilinir.

Sağ ve ntrikül’de, m. papillaris anterior, m. papillaris posterior ve m. papillaris septalis (medialis) denilen üç tane papiller kas bulunur. Papiller kaslar, trabeculae carneae kalınlaşmalarıdır. Papiller kasların uçlarından başlayan chorda tendinea’lar, triküspid kapağın küspislerine tutunur. “Sağ atriyumdaki yapılar" başlıklı şekile bakınız.

VENTRICULUS DEXTER

Doğru cevap: E

S te rn u m ’un tam a rka sınd a dır, iç yüzündeki kas kabarıntılarına trabeculae carneae denir. Pektinat kasların kalınlaşması ile oluşur.

2.

Crista supraventricularis, ventrikülün iç yüzünde görülen ve triküspid kapak ile pulmoner kapağı ayıran kalın bir kas kabarıntısıdır. Ventrikülün, ostium trunci pulmonalis’in altında kalan bölümü düz bölümüne Conus arteriosus (infundibulum) denir.

Trabecula septomarginalis nerede bulunur? A) Sağ ventrikül

B) Sağ atrium

C) Sol ventrikül

D) Sol atrium

E) Sinüs venarum cavarum Trabecula septom arginalis (m oderatör bant); s a ğ v e trik ü l’ün iç y ü z ü n d e , s e p tu m in te rv e n tric u la re ile m. p a p illa ris a n te rio r a ra s ın d a u z a n a n k a s k a b a rın tıs ıd ır. V e n trik ü lü n s e p ta l y ü z ü n ü ve m. p a p illa ris a n te r io r ’u d e ste kle ye n b u o luşum un içinde, ka lb in ile ti s is te m i ile ilg ili lifle r bulunur.

D O L A Ş IM SİSTEM İ

234

Truncus pulmonalis

Conus arteriosus Crista supraventricularis Cuspis anterior M. papillaris septalis Chorda tendineae Cuspis septalis M. papillaris posterior M. papillaris anterior

Trabeculae carneae Trabecula septomarginalis

Sağ ventriküldeki yapılar

Sinüs venarum cavarum; sağ atrium ’un iç yüzünde, crista term inalis’in arkasında kalan düz duvarlı atrium bölümüdür. "Sağ ventriküldeki yapılar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A 3.

Aşağıdakilerden hangisi ventriculus sin is te r’de ver almaz? A) M. papillaris anterior B) Crus sinistrum fasciculus atrioventricularis

semilunaris posterior denilen üç tane yarımay şeklinde valvulası vardır. Her bir valvulanın hemen yukarısında, aorta ascendens’in duvarı dışa doğru çıkıntı yaparak, valvulalarla aynı isimli sinüs aortae’leri (Valsalva sinüsleri) oluşturur. Valvula semilunaris dextra’nm karşısında a. coronaria dextra’nın,valvula semilunaris sinistra’nın karşısında da a. coronaria sinistra’nın ağzı yer alır. "Ventriculus sinister” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

C) Trabeculae carneae D) M.papillaris posterior E) Crista supraventricularis Crista supraventricularis, sağ ventrikülün iç yüzünde görülen ve triküspid kapak ile pulmoner kapağı ayıran kalın kas kabarıntısıdır. VENTRİCULUS SINISTER İç yüzü sağ ventrikül’ün iç yüzüyle benzer özelliklere sahiptir. Sol ventrikül’de, m. papillaris anterior ve m. papillaris posterior denilen iki tane papiller kas vardır. OSTIUM AORTAE Ostium atrioventriculare sinistrum’un ön-sağ tarafında, ostium trunci pulmonalis’in de sağında ve aşağısındadır. Valva aortae denilen bir kapak ile kapatılır. Pulmonal kapakla benzer özelliklere sahip olan bu kapağın; valvula semilunaris dextra, valvula semilunaris sinistra ve valvula

4.

Nodus sinuatrialis aşağıdaki yapılardan hangisi ile ilg ilid ir? A) Crista supraventricularis B) Crista terminalis C) Trabeculae septomarginalis D) Septum interventriculare’nin membranöz parçası E) Limbus fossa ovalis

KALBİN İLETİ SİSTEMİ Özelleşmiş kalp kası hücreleridir. Bu sistem i; nodus s in u a tria lis , nodus a trio v e n tric u la ris , fa s c ic u lu s atrioventricularis (His bandı) ve plexus subendocardialis (Purkinje lifleri) yapar. Nodus sinu atria lis (Keith-Flack düğüm ü) Epikardiyum’un hemen altında, v. cava superior’un sağ atriyum’a girdiği yere yakın, crista (veya sulcus) terminalis’in

D O L A Ş IM SİSTEM İ üst ucunda lokalizedir. İmpulsları başlatır ve düzenler. Bu nedenle kalbin “pacem aker” ı olarak bilinir. Dakikada ortalama 72 uyarı çıkarır. Nodus a trio ven tricu laris (Aschoff-Tavvara düğüm ü) Ostium sinüs coronarius’un solunda, triküspid kapağın septal küspisinin tutunduğu yerin yukarısında, septum interatriale’de lokalizedir. Kalpte iletinin en yavaş olduğu yerdir.

Kalpte en hızlı ileti Purkinje lifierindedir. "Kalbin ileti sistemi” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B 5.

Aşağıdakilerden hangisi a. coronaria dextra’nın dalı d eğ ild ir? A) R. circumflexus B) R. marginalis dexter C) R. interventricularis posterior

Fasciculus a trio ven tricu laris (His bandı)

D) R. interventriculares septales A triy o v e n trik ü le r düğüm ün devam ıdır. interventriculare’nin membranöz parçasındadır.

Septum

Kalbin fibröz iskeleti, atriyumlar ile ventriküller arasındaki bağlantıyı kestiği için, bu fasikülüs atriyumlarla ventriküllerin kas dokusu arasındaki tek fizyolojik bağlantıdır. Fasciculus atrioventricularis, septum interventriculare’nin musküler parçasının başlangıcında, crus dextrum ve crus sinistrum denilen iki dala ayrılır. Crus dextrum, sağ ventrikül’de trabecula septomarginalis’e girip, m. papillaris anterior’a ve ventrikülün ön duvarına ulaşır. Ventrikül duvarının endokardiyum’u altında, plexus subendocardialis (Purkinje lifleri)'i oluşturur.

E) R. nodi atrioventricularis Kalbi besleyen arterler, aorta ascendens’in dalları olan a. coronaria dextra ve a. coronaria sinistra’dır. Bu arterler ve ana dalları, epikardiyum’un altındadır (subepikardiyal). Dominant koroner arter terimi, septum interventriculare’nin arka bölümü ile sol ventrikül’ün alt parçasını besleyen koroner arter için kullanılır. Kişilerin yaklaşık % 70’inde bu bölgeleri, sağ koroner arterin dalı olan r. interventricularis posterior besler. Bu nedenle, sağ koroner arter dominanttır. Kişilerin % 10’unda, bu alanları sol koroner arterin dalları beslediği için, sol koroner arter dominanttır. Geri kalan oranda, beslenme her iki koroner arterden gelen küçük dallarla sağlanır ve dominantlık belli değildir.

Crus sinistrum da, dallarını önce papiller kaslara verir, daha sonra plexus subendocardialis’i (Purkinje lifleri) oluşturur.

Koroner arterler, diyastol sırasında dolar.

Kruslar, önce papiller kaslara dallar verir, daha sonra plexus subendocardialis’i (Purkinje lifleri) oluşturur. Bu nedenle, papiller kaslar ventriküllerden önce kasılır.

A. coronaria dextra Sağ (ya da ön) sinüs aortae’den çıkar. V. cardiaca parva ile birlikte, sağ atriyum ile sağ ventrikül arasında sulcus coronarius’ta seyreder.

D O L A Ş IM SİSTEM İ

O Nodus sinuatrialis • Crista terminalis'in üst ucunda yer alır. © Nodus atrioventricularis • Septum interatriale'de bulunur. • Kalpte iletinin en yavaş olduğu yerdir. © Fasciculus atrioventricularis (His bandı) • Atrioventriküler düğümün devamıdır. • Septum interventriculare'nin membranöz parçası üzerindedir.

Sağ atrium

Sol atrium

Septum interventriculare • Membranöz parçası sağ atrium ile sol ventrikül arasında yer alır. Sağ ventrikül Sol ventrikül B

S eptum in te rv e n tric u la re 'n in m e m bra nöz parçası S eptum in te rv e n tric u la re 'n in m u s ku le r parçası

Sağ atriyum, sağ ventrikül’ün büyük bölümü, sol ventrikül’ün d iyafragm atik yüzünün bir bölüm ü, in te rve n trikü le r septum'un 1/3 arka-alt parçası ve sol atriyum'un bir bölümü ile krus’ların proksimaline kadar ileti sistemine ait tüm yapıları besler.

Dalları •

r. interventricularis anterior; v. cardiaca magna ile birlikte sulcus interventricularis anterior’da seyreder. Septum interventriculare’nin ön bölümünü besler. Incisura apicis cordis’te, r. interventricularis posterior ile anastomoz yapar. Klinikte, LAD (left anterior descending artery) adı ile bilinir.

•

r. circu m fle xu s ; su lcu s c o ro n a riu s ’ta sola doğru seyreder ve dallarını verir. Önemli dalları; r. marginalis sinister (kalbin sol kenarında seyreder), r. nodi sinuatrialis (bazen) ve r. nodi atrioventricularis (bazen).

Dallan •

r. nodi sinuatrialis

•

r. coni arteriosi

•

rr. atriales

•

r. marginalis dexter; kalbin alt kenarında seyreder. Sağ ventrikül’ü besler.

•

r. nodi atrioventricularis

•

r. interventricularis posterior; v. cardiaca media ile birlikte sulcus interventricularis posterior’da seyreder. Rr. interventriculares septales bu daldan ayrılır. Incisura apicis cordis’te, r. interventricularis anterior ile anastomoz yapar.

A. coronaria sinistra Truncus pulmonalis’in arkasında, sol (ya da arka) sinüs aortae’den çıkar. Sol ve n trik ü l’ün ve sol a triyum ’un büyük bölümünü, sağ ventrikül'ün küçük bir bölümünü, interventriküler septum’un 2/3 ön parçasını ve crus dextrum ile crus sinistrum’u besler. Arter, truncus pulmonalis ile auricula sinistra arasından geçip, sulcus coronarius’ta iki uç dalına ayrılır.

“Kalbin arterleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A 6.

Sinüs coronarius nereye açılır? A) Ventriculus dexter B) Ventriculus sinister C) Vene cava superior D) Vena cava inferior E) Atrium dextrum

Sinüs coronarius; sulcus coronarius’un arka bölümünde, soldan sağa doğru seyreder. Kalbin venöz kanının büyük bölümünü (yaklaşık % 75) taşır. Sağ ventrikül’ün ön bölgesinin küçük bir bölümü, her iki atriyum ’un küçük bölümleri ve sol ventrikül’ün küçük bir bölümü hariç, tüm kalpten venöz kanı sağ atriyum’a getirir.

237

D O L A Ş IM SİSTEM İ

A. coronaria sin. A. coronaria dextra

circumflexus

R. nodi

R. interventricularis ant. Rr. interventriculares septales

R. conı arterıosı

R. lat. R. marginalis sin. R. lat.

R. nodi atrioventricularis

Rr. atriales Rr. interventriculares septales

R. marginalis dexter

R. post, ventriculi sin.

(R.posterolateralis dexter)

Rr. atrioventriculares

R. interventricularis post. Rr. interventriculares septales

Ostium sinüs coronarii sağ atrium’a açılır. Ostium’da, valvula sinüs coronarii denilen bir semilunar kapakçık bulunur.

7.

Nodus sinuatrialis’i sıklıkla aşağıdakilerden hangisidir?

besleyen

arter

A) A. coronaria sinistra Sinüs coronarius’a açılan venler; •

•

•

V. cardiaca magna (v. cordis magna, v. interven­ tricularis anterior); en büyük kalp venidir. Apex cordis’te başlar. Sol koroner arterin dalı olan r. interventricularis anterior’la birlikte, sulcus inter­ ventricularis anterior’da yukarıya doğru seyreder. Sulcus coronarius’ta ramus circumflexus’a eşlik eder. Sinüs coronarius’a sol ucundan açılır. Sinüs coronarius’a açılan en büyük vendir. V. cardiaca parva (v. cordis parva); sağ atriyum ile sağ ventrikül arasında, sulcus coronarius’un arka bölümünde, a. coronaria dextra ile birlikte seyreder. Sinüs coronarius’a sağ ucundan açılır. V .cardiaca media (v. cordis media, v. interventricu­ laris posterior); apex cordis’te başlar. Sağ koroner arterin dalı olan ramus interventricularis posterior’la birlikte, sulcus interven tricu laris p o ste rio r’da yukarıya doğru seyreder. Sinüs coronarius’a sağ ucundan açılır.

•

V (v). ven tricu li s in istri posterior(es); sol ventrikül’ün diyafragmatik yüzünün venöz kanını taşır.

•

V. obliqua atrii sinistri; sol atriyum’un arka yüzünde aşağıya doğru seyreder.

“Kalbin venleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

B) R. interventricularis anterior C) R. interventricularis posterior D) A. coronaria dextra E) R. circumflexus Nodus sin u atrialis ve nodus a trio v e n tric u la ris ’i genellikle a. coronaria dextra’dan ayrılan dallar (r. nodi sinuatrialis, r. nodi atrioventricularis) besler. Bu dallar bazen a. coronaria sinitra’nın r. circumflexus’undan çıkar. Doğru cevap: D 8.

Sinüs transversus percardii nerede bulunur? A) Truncus pulmonalis ile v. cava superior arasında B) V. cava superior ile v. cava inferior arasında C) Truncus pulmpnalis ile aorta arasında D) V. cava inferior ile vv. pulmonalis arasında E) Truncus pulmonalis ile vv. pulmonales arasında

PERICARDIUM Kalp ve büyük damarların köklerini saran fibrö-seröz bir zardır, iki tabakadır.

D O L A Ş IM SİSTEM İ

238

PERICARDIUM FIBROSUM

“Pericardium” başlıklı şekile bakınız.

Dıştaki ve daha kalın olanıdır. Corpus sterni ve 2-6 nci kıkırdak kaburgaların arkasında, 5-8 torakal vertebraların önündedir. Altta diyafragma’nın centrum tendineum’una yapışır. Önde, ligg. sternopericardiaca ile sternum ’a tutunur. Yukarıda, büyük damarların adventisyasına ve lamina pretrachealis’e karışır.

Doğru cevap: A

N. phrenicus’lar ile a.v. pericardiophrenica’lar, fibröz perikardiyum üzerindedir (bir başka ifadeyle pleura mediastinalis ile pericardium fibrosum arasındadır). Pericardium fibrosum, v. cava inferior hariç, kalple ilgili bütün damarları örter. PERİCARDİUM SEROSUM Seröz perikard, birbiri ile devamlı iki yapraktan oluşur. Fibröz perikarda komşu olan dış yaprağa lamina parietalis, içte miyokardı örtene lamina visceralis (epicardium) adı verilir. İki yaprak arasında kalan boşluğa cavitas pericardialis denir ve burada yaklaşık 25 cm3 kadar sıvı (liquor pericardii) bulunur. Perikard boşluğu, kalbe giren ve çıkan damarların olduğu bölgelerde klinik bakımdan önemli boşluklara (sinüs) ve çıkmazlara (recessus) sahiptir. Lamina visceralis, m iyo ka rd iyu m ’u ve büyük dam arları örtüp lam ina parietalis’e atlar. Damarlar üzerinde visseral ve parietal yapraklar arasında oluşan sinüs obliquus pericardii bir çıkmaz şeklindeyken (cul-de-sac), sinüs transversus pericardii bir geçit şeklindedir. Sinüs transversus pericardii, vena cava superior ile aorta assendens ve turuncus pulmonalis arasındadır. Vena cava inferior, vv.pumonales ile sol atrium arasında oluşan çıkmaza da sinüs obliquus pericardii denir.

9.

Kalp ile ilgili dam arlardan en arka konumda bulunan hangsidir ? A) Truncus pulmonalis

B) Aorta ascendens

C) V. cava superior

D) Vv. pulmonales

E) V. cava inferior Kalp’ten çıkan damarlar (arterler); truncus pulmonalis ve aorta’dır. Truncus pulmonalis; kalple ilgili damarların en önde olanıdır. Kalbe gelen damarlar (venler); v. cava superior, v. cava inferior ve vv. pulmonales’tir. Bu damarlar basis cordis’te bulunur. Bunlardan vv.pulm onales’ler en arka planda seyreder. “Kalbin alt arkadan görünüşü’’ başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 10. Plexus cardiacus’un sem patikler medulla segm entlerinden gelir?

oluşum una s p in a lis ’in

A) C1-5

B) C5-8

C) T1-5

D) T5-8

katılan hangi

E )T 10-11 KALBİN SİNİRLERİ Kalbin ana kontrol merkezi, bulbus (medulla oblongata)’tadır. Bulbus’ ta bulunan kardiyoregulatuar merkez, kalp atımının sayısını düzenler. Buradan medulla spinalis’e inen sempatik lifler, kalp atım sayısını artırır.

D O L A Ş IM SİSTEM İ

23 9

Arteria pulmonalis dextra Arcus aortae Arteria pulmonalis sinistra Vena cava superior

Venae pulmonales

Atrium sinistrum

Sinüs coronarius

Venae pulmonales Atrium dextrum

Vena cava inferior

fac/es diaphragmatica

Kalbin alt arkadan görünüşü (Basis cordis ve facies diaphragmatica)

24 0

D O L A Ş IM SİSTEM İ

Vagus içinde gelen parasempatik lifler ise atım sayısını azaltır. Kalp, OSS'nin kontrolü altındadır. Parasempatikleri, her iki taraf n. vagus’un kardiyak dalları ile, sempatikleri ise, medulla spinalis’in T1-T5 segmentlerinden gelir. Sempatik ve parasempatik dallar biraraya gelerek, plexus cardiacus denilen bir pleksus oluşturur. Pleksusun yüzeyel parçası; ligamentum arteriosum’un önünde, arcus aortae ile truncus pulmonalis’in arasındadır. Derin parçası ise ligamentin sağında, bifurcatio trachea ile arcus aortae arasındadır. Pleksusun vagal lifleri arasında birkaç tane ganglion (ganglia cardiaca) bulunur. Bunların en büyüğüne VVrisberg ganglion’u denir ve arcus aortae'nin altındadır. Doğru cevap: C

11. Fetal dolaşımda, aşağıdaki yapıların hangisinde 0 2 satürasyonu en d üşü ktür? A) A. umblicalis

B) Ductus venosus

C) Ductus arteriosus

D) Sol ventrikül

E) Sol atrium

v. cava inferior’a birleştiren ductus venosus aracılığıyla, direk olarak v. cava inferior’a geçer. V. cava inferior’da; pelvis, alt ekstremiteler ve abdomenden gelen venöz kanla karışır. Venöz kanla karışmasına rağmen, yine de oksijen konsantrasyonu yüksektir. V. cava superior ile baş, boyun ve üst ekstremitelerden sağ atriyum’a gelen oksijenden fakir kan, sağ ventrikülpulmonal arter-ductus arteriosus ve aort yolu ile fetus’un gövdesine gider. V. cava inferior’la sağ atriyum’a gelen kanın büyük bölümü, foramen ovale denilen açıklıktan sol atriyum’a geçer ve burada, pulmonal venlerle gelen daha düşük oksijen konsantrasyonuna sahip kanla karışır. Sol atriyum’dan sol ventrikül’e geçen kan, aorta ascendens aracılığıyla fetus’un başına ve üst ekstremitelerine gider. V. cava inferior’la sağ atriyum’a gelen kanın geriye kalan daha az bir bölümü, v. cava superior ve sinüs coronarius ile getirilen oksijen konsantrasyonu düşük kanla karışır ve sağ ventrikül’e geçer. Sağ ventrikül’den de pulmonal artere geçer. Pulmonal arterdeki kanın yaklaşık %10’u akciğerlere gider. Geriye kalan daha büyük miktardaki kan, ductus arteriosus aracılığı ile arcus aortae’ye geçip, fetus’un gövdesinde dağılır.

FETAL DOLAŞIM Plasenta’dan oksijene kanı fetus’a, v. umbilicalis taşır. V. umbilicalis’teki kan, %80 oksijen ile satüredir. Oksijene kanın yarısı, karaciğer sinüzoidlerine ve buradan hepatik venler’le v. cava inferior’a geçer. Diğer yarısı ise, karaciğerdeki kapiller ağa uğramadan, v. portae hepatis’in sol dalını

j

Fetus’un deoksijene kanı, a. umbilicalis’ler aracılığı ile tekrar oksijenlenmek üzere plasenta’ya geri döner. “Fötal dolaşım” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

Fötal dönem Foramen ovale

Fossa ovalis

Ductus arteriosus

Lig. arteriosum

Ductus venosus

Lig. venosum

V. umblicalis

Lig. teres hepatis

A. umblicalis

Lig. umblicalis medialis

F ö ta l dolaşım

241

hangisi

arcus

aorta’nm

13. Aşağıdakilerden hangisi a. carotis externa’nın dallarından biri değildir?

A) A. coronaria dextra

A) A. temporalis superficialis

B) A. coronaria sinistra

B) A. facialis

C) A. thoracica interna

C) A. maxillaris

D) A. carotis communis dextra

D) A. pharyngea ascendens

E) A. carotis comunis sinistra

E) A. infraorbitalis A. CAROTİS EXTERNA

ARCUS AORTAE Tamamı manubrium sterni’nin arkasında ve mediastinum superius'tadır. Arcus aortae'yi ön tarafından dört tane sinir çaprazlar. Sol n. phrenicus, r. cardiacus cervicalis inferior (sol n. vagus’un dalı), n. cardiacus cervicalis superior (sol ganglion cervicale superius’un dalı) ve sol n. vagus. Arka tarafı; trachea, oesophagus, ductus thoracicus ve sol n. laryngeus recurrens’le komşudur. Alt yüzü; bifurcatio trunci pulmonalis, bronchus principalis sinister, ligamentum arteriosum ve sol n. laryngeus recurrens’le komşudur. Arcus aortae’nin konveksliğinden üç tane dal çıkar. Sağdansola doğru; truncus brachiocephalicus, a. carotis communis sinistra ve a. subclavia sinistra. “Arcus aorta’nın dalları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

D O L A Ş IM SİSTEM İ

12. Aşağıdakilerden dallarından biridir?

Baş ve yüzü besleyen esas arterdir. Seyri sırasında trigonum caroticum ve trigonum submandibulare’den geçer. Glandula parotidea içinde a. m axillaris ve a. temporalis superficialis denilen iki uç dalına ayrılır. A. carotis externa’yı ve dallarının çoğunu, dıştan n. hypoglossus çaprazlar. A. CAROTİS EXTERNA’NIN YAN DALLARI • A. thyroidea superior; arterin ilk yan dalıdır. N. laryngeus superior’un ramus externus’u ile birlikte seyreder. Larinks’i besleyen a. laryngea superior isimli dalı, n. laryngeus superior’un ramus internus’u ile birlikte membrana thyrohyoidea’yı deler. •

A. pharyngea ascendens; a. carotis externa’nyn en küçük dalıdır. A. carotis interna ile seyreder.

•

A. lingualis

•

A. facialis; submandibüler bezin arkasından, tonsilla palatina’nm dış yüzünden geçip, yukarıya doğru yükselir ve gözün medial köşesinde a. angularis adı ile sonlanır. Seyri sırasında m. buccinator ile

A

r

Arcus aorta’mn dallan

242

A.maxillaris

D O L A Ş IM SİSTEM İ

A. temporalis superficialis

A. auricularis posterior

A. facialis A. occipitalis

A. pharyngea ascendens A. lingualis

W

A. thyroidea superior

A. carotis externa • Uç dallarına gl. parotidea içinde ayrılır; > A. temporalis superficialis > A. maxillaris

m. levator anguli oris’in üzerinden, diğer mimik kasların altından geçer. •

A. o c c ip ita lis ; n. o c c ip ita lis m ajör ile birlikte seyreder. Verteks’e kadar scalp’i besler. Trigonum occipitale’nin apeksinden geçer.

•

A. auricularis posterior; a. carotis externa bir tek bu yan dalım, trigonum caroticum’da vermez.

•

A. temporalis superficialis; uç dallarından daha küçük olanıdır. Pulsasyonu, tragus’un hemen önünde alınır ve kompresyonu da buradan yapılır. Parotis bezi içinde verdiği a. transversa faciei, ductus parotideus ile arcus zygomaticus arasında, m. masseter’in üzerinde seyreder.

•

A. maxillaris; daha büyük olan uç dalıdır. Çöl­ lüm mandibulae ile lig. sphenom andibulare arasından geçip, fossa infratem poralis’e gelir. N. buccalis ile birlikte, genellikle m. pterygoideus lateralis’in iki başı arasından geçer. Daha sonra fissu ra p te ry g o m a x illa ris ’ten geçip, fossa p terygo p alatin a ’ya gelir. A. m axillaris, hem fossa infratem poralis’te hem de fossa pterygopalatina’da yer tutan tek yapıdır.

“A. carotis externa” başlıklı şekile bakınız.

A. facialis; submandibüler bezin arkasından, tonsilla palatina’nın dış yüzünden geçip, yukarıya doğru yükselir ve gözün medial köşesinde a. angularis adı ile sonlanır. Seyri sırasında m. buccinator ile m. levator anguli oris’in üzerinden, diğer mimik kasların altından geçer. A. fa cia lis’in önemli dalları •

a. palatina ascendens; yumuşak damağı besler.

•

a. labialis superior ve a. labialis inferior

•

r. tonsillaris; tonsilla palatina’yı besleyen esas arterdir.

•

a. submentalis; a. facialis’in en büyük dalıdır.

•

r. lateralis nasi; burun sırtını ve burun kanatlarını besler. Bu dal, a. ophthalm ica’nın dalı olan a. dorsalis nasi ile anastomoz yapar (bu anastomozla, a. carotis externa ile a. carotis interna ağızlaşır).

“A. facialis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 15. Aşağıdakilerden hangisi dallarından biri d e ğ ild ir? A) A. meningea media

Doğru cevap: E 14. A. facialis, seyri sırasında hangi kasın üzerinden geçer? A) M. zygomaticus majör B) M. risorius C) M. buccinator D) M. zygomaticus minör E) M. orbicularis oris

C) A. palatina ascendens

a.

m axillaris’in

B)A. infraorbitalis D) A. alveolaris inferior

E) A. sphenopalatina A. palatina descendens, d a m a ğ ı b e s le y e n a r te rle rd e n b ir id ir ve a. maxillaris’in s o n p a rç a s ı y a n i p te ry g o p a la tin p a r ç a s ı n ı n b i r d a lıd ır . A. palatina ascendens is e a. facialis’in d a lıd ır. A. m axilla ris’in önemli dalları •

a. meningea media; foramen spinosum ’dan geçip, kafa boşluğuna girer. Dura m ater’i besleyen esas arterdir.

DOLAŞIM SİSTEMİ

243

A. supratrochlearis A. dorsalis nasi' A. angulariS'

Rr. occipitales A. temporalis superficialis R. descendens

A. labialis superior

A. auricularis posterior A. labialis inferior

A. submentalis A. thyroidea superior

•

•

•

a. a lv e o la ris in ferior; aynı isim li veni ve s in iriy le b irlikte , m andibula ile ligam entum sphenom andibulare arasından geçip, foramen mandibulae’den canalis mandibulae’ye girer. Alt dişleri besler. Foramen m entale’den geçen r. mentalis isimli bir dal verir. a. palatina descendens (a. palatina majör); n. palatinus m ajor’la birlikte canalis palatinus major'da seyreder. Kanal içinde aa. palatinae minores’leri verir. Foramen palatinum majus’tan çıkınca, a. palatina majör adını alır. a. sphenopalatina; a. maxillaris’in terminalidir. Foramen sphenopalatinum dan geçip, burun boşluğuna gelir. Burnu besleyen en büyük arterdir.

•

aa. alveolares superiores; üst dişleri besler.

•

a. infraorbitalis; fissura orbitalis inferior dan geçip, orbita’ya gelir. Orbita tabanında (maksiller kemik) bulunan, sulcus infraorbitalis ve canalis in frao rb ita lis içinde seyreder. M a ksilla ’daki foramen infraorbitale’den dışarı çıkar.

“A. maxillaris’in dallan” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 16. Açık temporomandibüler eklem cerrahisi için tragus önünden yapılacak preauriküler insizyonda korunacak olan arter aşağıdakilerden hangisidir? A) Arteria maxillaris B) Arteria temporalis superficialis C) Arteria transversa faciei D) Arteria facialis E) Arteria alveolaris inferior

A. maxillaris A. palatina ascendens ■A. occipitalis A . pharyngea ascendens A. lingualis A . carotis interna A. carotis externa A . carotis communis

A. temporalis superficialis; u ç d a lla rın d a n d a h a k ü ç ü k o la n ıd ır . P u ls a s y o n u , t r a g u s ’u n h e m e n ö n ü n d e a lı n ı r ve k o m p re s y o n u d a b u ra d a n y a p ılır. P a ro tis b e z i iç in d e v e rd iğ i

a. transversa faciei, d u c tu s p a r o tid e u s ile a rc u s

z y g o m a tic u s a ra s ın d a , m . m a s s e te r ’in ü z e rin d e s e y re d e r.

Doğru cevap: B 17. Aşağıdakilerden hangisi fossa infratemporalis’ten, for. spinosum aracılığı ile fossa cranii media’ya geçer? A) N. mandibularis

B) N. maxillaris

C) N. ophthalmicus

D) A. ophthalmica

E) A. meningea media F o s s a c r a n iim e d ia 'y ı fo s s a in fr a te m p o r a lis ’e, for. o v a le ve for. s p in o s u m b a ğ la r. For. o v a le 'd e n n. m a n d ib u la ris ,

spinosum d a n is e a. meningea media g e ç e r. Doğru cevap: E

for.

I 2 44

r

'N

D O L A Ş IM SİSTEM İ

3. A. alveolaris superior posterior 4. A. infraorbitalis • Aa. alveolares superiores anteriores 5. A. sphenopalatina

A. meningea media

A. sphenopalatina

• For. sp ino sum 'd an g eçerek kafa boşluğuna girer.

• For. sp h e n o p a la tin u m 'd a n geçip burun

• Dura m ater'i b e sleyen esas arterdir. • Lezyonunda ep id ural hem oraji olur.

18. Aşağıda arterler ve bu arterlerden çıkan bazı dallar verilm iştir. Yanlış olanı bulunuz. A) A. thyroidea superior..... a. laryngea superior

bo şluğuna gelir. • Bu run boşluğunun ana arteridir.

19. Aşağıdakilerden hangisi a. carotis interna’nın dalı d e ğ ild ir? A) A. cerebri anterior

B) A. carotis externa............ a. temporalis superficialis

B) A. cerebri media

C) A. maxillaris...................... a. temporalis profunda

C) A. cerebri posterior

D) A. fa cialis......................... a. auricularis posterior

D) A. communicans posterior

E) A. maxillaris...................... a. infraorbitalis

E) A. opthalmica

A. auricularis posterior; a. c a ro tis e x te rn a ’n ın d a lıd ır. A . c a ro tis e x te rn a b ir te k b u y a n dalını, trigonum caroticum’da vermez.

m e d ia ’y a ge lir. B u ra d a s in ü s c a v e r n o s u s ’ta s e y re d e r. S in ü s

Doğru cevap: D

c e r e b r i a n te r io r ,

B e y n i b e s le y e n a n a a r te r o la n a. c a ro tis in te rn a b o y u n d a d a l v e rm e z . C a n a lis c a r o tic u s ’ta n g e ç e r e k fo s s a c ra n ii c a v e r n o s u s ’ta n ç ık tık ta n s o n ra a. o p h th a lm ic a ’y ı verir. A.

a. c e r e b r i m e d ia v e a. c o m m u n ic a n s

p o s t e r io r d iğ e r v e rd iğ i d a lla rd ır. A . c e r e b r i p o s te rio r, a. b a s ila r is ’in d a lıd ır.

A. CAROTİS İNTERNA ilk üç servikal vertebraın processus transversus’larının önünden geçip, temporal kemikteki canalis c a ro tic u s ’a girer. Kanalın iç ağzından çıkıp, foramen lacerum'un çatısından ve sfenoid kemikteki s u lc u s c a ro tic u s ’tan geçip, sinüs cavernosus’a girer. Sinüs cavernosus içinde n. abducens’le birliktedir. Kafa tabanında, a. carotis interna ile v. jugularis interna arasında; IX,X,XI ve XII. kranyal sinirler bulunur. “A. carotis interna” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

2415

A. com m unicans posterior

A. carotis interna (ACI)

Canalis caroticus'tan geçerek (temporal kemik) fossa cranii media'ya gelir. Sinüs cavernosus'un içinde

n. abducens ile birlikte seyreder. Dalları; • A. ophthalmica • A. communicans posterior • A. choridea an terio r

• A. cerebri anterior • A. cerebri media

A. carotis interna'mn dalları A. ophthalmica, ACI'nın sinüs cavernosus'tan çıkınca verdiği ilk daldır. A. communicans posterior, ACI'yı a. cerebri posteriorla birleştirir. N. oculomotorius, en çok bu arterin anevrizmasından etkilenir.

. 20. A. ophthalmica aşağıdaki arterlerden hangisinin dalıdır? A) A. maxillaris B) A. temporalis superficialis C) A. carotis interna D) A. vertebralis E) A. carotis externa A. ophthalmica; a. carotis interna'mn, sinüs cavernosus’u terk ederken subaraknoidal boşlukta verdiği ilk daldır. N. opticus’la birlikte canalis opticus’tan geçip orbita’ya girer. N. opticus’u üstten çaprazlayıp, m. rectus superior ile m. obliquus superior arasında öne doğru seyreder. A. ophthalmica’nın önemli dalları •

a. centralis retinae; ilk ve en küçük dalıdır. End arterdir. N. opticus’a girer ve sinir içinde retina’ya gelir.

•

a. lacrimalis; glandula lacrimalis’i besler.

•

aa. ciliares anteriores ve aa. ciliares posteriores

•

a. supraorbitalis; n. supraorbitalis’le birlikte, frontal kemikteki foramen supraorbitale’den geçer.

•

a. ethmoidalis anterior ve a. ethmoidalis posterior

•

a. supratrochlearis; a. ophthalmica’nın uç dalıdır.

•

a. dorsalis nasi; a. ophthalmica’nın diğer uç dalıdır. A. facialis’in dalı (r. lateralis nasi) ile anastomoz yapar.

Doğru cevap: C

21.

Aşağıdakilerden hangisi oluşumuna katılmaz? A) A. carois interna B) A. cerebri anterior C)

A. communicans anterior

D) A. basilaris E) A. cerebri posterior

VViflis

poligonunun

DOLAŞIM SİSTEMİ

Boyunda dal vermez.

246

D O L A Ş IM SİSTEM İ

CIRCULUS ARTERIOSUS CEREBRI (VVillis halkası) A. carotis interna ile vertebrobaziler sistem arasında önemli bir anastomoz halkasıdır. Cisterna interpeduncularis’tedir.

A. subclavia seyri sırasında, m. scalenus anterior ile m. scalenusmedius arasından ve trigonumsupraclaviculare’den geçer. A. subclavia, trigonum supraclaviculare’de 1. kaburganın üzerindeyken pulsasyonu alınabilir ve 1. kaburgaya doğru bastırılarak komprese edilebilir.

Circulus arteriosus cerebri’yi oluşturan arterler; • a. communicans anterior

A. SUBCLAVIA’NIN DALLARI

• a. communicans posterior’lar • a. cerebri anterior’lar

•

A. vertebralis

• a. cerebri posterior’lar

•

A. thoracica interna

• a. carotis interna’lar

•

“Circulus arteriosus cerebri (VVillis halkası)’’ başlıklı şekile bakınız.

Truncus thyrocervicalis; üç dal verir. A. thyroidea inferior, a. suprascapularis ve a. transversa colli

•

Truncus costocervicalis; iki dal verir. A. cervicalis profunda ve a. intercostalis suprema

Doğru cevap: D

•

A. dorsalis scapulae (bazen)

22.

Aşağıdakilerden değildir?

hangisi

a. subclavia’nın

dalı

“A. subclavia’’ başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

A) A. thoracoacromialis

23. Aşağıdakilerden hangisi a. thoracica interna’nın dalıdır?

B) A. thoracica interna C) A. vertebralis

A) Arteria epigastrica inferior

D) Truncus thyrocervicalis

B) Arteria pericardiacophrenica

E) Truncus costocervicalis

C) Arteria thoracica lateralis A. thoracoacromialis, a. axillaris’in dalıdır.

D) Arteria thoracica superior E) Arteria thoracoacromialis

A. SUBCLAVIA A. subclavia dextra; sağ art. stemoclavicularis’in arkasında truncus brachiocephalicus’tan, a. subclavia sinistra ise T3-T4 arası discus intervertebralis seviyesinde arcus aortae'den çıkar.

Arteria pericardiacophrenica, arteria thoracica interna’nın yan dalıdır. Pericardium’u besleyen esas arterdir. Nervus phrenicus'la birlikte pericardium fibrosum ile pleura mediastinalis arasında seyreder.

• A. cerebri anterior • A. communicans anterior A. cerebri mediaı

• A. carotis interna • A. communicans posterior • A. cerebri posterior

A. basilaris

VVillis halkası ■Cisterna interpedincularis'tedir. 1A. cerebri media katılmaz.

A. vertebralis

Circulus arteriosus cerebri (Willis halkası)

247

0

A. thoracica interna

0

Truncus thyrocervicalis

DOLAŞIM SİSTEMİ

O A. vertebralis

• A. thyroidea inferior • A. suprascapularis

— M. scalenus anterior

• A. transversa colli N. p h renicu s

O Truncus costocervicalis

A. thyroidea inferior

• A. intercostalis suprema

A. transversa colli (cervicis)

• A. cervicalis profunda A. suprascapularis

A. intercostalis suprema

Arteria thoracica superior, arteria thoracoacromilalis ve arteria thoracica lateralis, arteria axillaris’in dallarıdır. Arteria thoracica interna, altıncı interkostal aralıkta uç dalları olan arteria epigastrica superior ve arteria musculophrenica’ya ayrılır. A. epigastrica inferior, arteria iliaca externa’nın dalıdır.

24. A. vertebralis ile hangisi yanlıştır?

ilgili

aşağıdaki

ifadelerden

A) Servikal vertebra’ların for. transversarium’larından geçer. B) Sulcus arteria vertebralis atlas üzerinde yer alır. C) Trigonum occipitale’de seyreder.

“A. thoracica interna" başlıklı şekile bakınız.

D) Membrana atlantooccipitalis posterior’u delerek geçer.

Doğru cevap: B

E) For. magnum’dan geçerek cranium’a girer.

r • A. intercostalis anterior'lar a. thoracica interna'dan doğrudan ya da yan dallar olarak çıkarlar.

• A. pericardiophrenica, a. thoracica in te rn a ’nın dalıdır.

M. scalenius medius A. subclavia

• A. thoracica interna

6. interkostal

aralıkta iki uç dalına ayrılır; M . scalenius anterior

A. thoracica interna

> A. musculophrenica > A. epigastrica superior

A. intercostalis anterior

248

DOLAŞIM SİSTEMİ

* Cervical vertebraların for. transversarium'larından geçer. * Atlas'ın arcus posterior'unun üst yüzünde kendine ait olukta seyreder.

1Trigonum suboccipitale'de yer alır. 1Membrana atlantooccipitalis posterior'u delerek derine gider. For. magnum'dan geçerek cranium'a girer.

A. vertebralis'in dalları A. vertebralis A. carotis communis

O' A. subclavia

Truncus brachiocephalicus

A. VERTEBRALİS A. subclavia’nın ilk dalıdır. Yedinci servikal vertebra hariç, bütün servikal vertebraların processus transversus’larındaki foramen transversarium’lardan geçer. Atlas'ın üst yüzünde bulunan sulcus (canalis) arteriae vertebralis’ten geçip, trigonum suboccipitale’ye gelir. Burada, membrana atlantooccipitalis posterior’un alt kenarından geçip, foramen magnum’dan kafa boşluğuna girer. Dura ve arachnoidea mater’i delip, subaraknoidal boşluğa geçer. Sulcus bulbopontinus’ta iki tarafın arteri birleşerek a. basilaris’i oluşturur. “A. vertebralis" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 25. A. profunda brachii hangisinin dalıdır? A) A. axillaris

B) A. subclavia

C) A. collateralis ulnaris superior

D) A. brachialis

E) A. radialis A. BRACHİALİS

• A. inferior posterior cerebelli (lezyonunda VVallenberg sendromu olur) • A. spinalis anterior ve a. spinalis posterior (Medulla spinalis'i beslerler)

A. brachialis’in terminal parçası, fossa cubitalis içindedir. Collum radii seviyesinde, a. ulnaris ve a. radialis denilen uç dallarına ayrılır. A. BRACHİALIS’iN DALLARI •

A. profunda brachii; arterin en büyük dalıdır. N. ra d ia lis ’le b irlik te , su lc u s nervi ra d ia lis ’te seyreder. İki dal verir: >

a. collateralis media

>

a. collateralis radialis; a. profunda brachii’nin devamıdır.

•

A. collateralis ulnaris superior; epicondylus medialis’in arkasında, n. ulnaris’le birlikte seyreder.

•

A. collateralis ulnaris inferior (a. supratrochlearis)

‘‘Üst ekstremite’nin arterleri" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 26. Aşağıda arterlerden oluşum una katılmaz?

hangisi

rete

c u b iti’nin

A) A. collateralis ulnaris superior B) A. collateralis ulnaris inferior

A. axillaris, m. teres m ajor’un alt kenarını geçince a. brachialis adını alır.

C) A. interossea anterior D) A. recurrens ulnaris

Kolda n. medianus’la birlikte seyreder. Kolun ortalarında, n. medianus’u arkasından (altından) çaprazlar ve sinirin lateral tarafına geçer. N. medianus’la birlikte aponeurosis bicipitalis’in (lacertus fibrosus) altından geçer.

E) A. recurrens radialis Rete articulare cubiti Art. cubiti’nin çevresinde oluşan arter ağıdır. Oluşumuna katılan damarlar; •

A. recurrens ulnaris (a. ulnaris)

•

A. recurrens radialis (a.radialis)

• A. axillaris, m. teres major'un alt kenarından itibaren a. brachialis adını alır.

. axillaris

• A. profunda brachii (a. brachialis'in dalı), n. radialis ile birlikte sulcus nervi radialis'te seyreder.

A. profunda brachii A. brachialis

• A. brachialis, collum radii hizasında iki dala ayrılır; a. radialis ve a. ulnaris

A. ulnaris

A. radialis

A. interossea anterior ve posterior

•

A. collateralis media ve a. colleteralis radialis (a. profunda brachii

•

A. collateralis ulnaris superior (a. brachialis)

•

A. collateralis ulnaris inferior (a. brachialis)

27.

Aşağıdakilerden hangisi aorta abdominalis’in dalı değildir? A) A. phrenica superior B) A. phrenica inferior C) A. renalis

A. profunda brachii

A. brachialis

D) A. mesenterica superior E) A. mesenterica inferior

A. collateralis—i radialis 11

A. collateralis ulnaris superior

Aorta abdominalisin dalları: I. Ventral dallar

A. colateralis ulnaris inferior

•

Truncus coeliacus

•

A. mesenterica superior

•

Mesenterica inferior

II. Lateral dallar -Rete articulare cubiti A. recurrens radialisA. radialis. A. interossearecurrens |

R. anterior a. recurrens ulnaris R. posterior a. recurrens ulnaris A . recurrens ulnaris ■A. ulnaris ■A. interossea communis A. interossea anterior A. interossea posterior

•

Phrenica inferior

•

Suprarenalis media

•

Renalis

•

Testicularis (ovarica)

III. Dorsal dallar •

Aa. lumbales

•

Sacralis mediana

Aorta abdominalis L4 seviyesinde sağ ve sol a. iliaca communis’lere ayrılır. A. phrenica superior, a. thoraciaca’nın dalıdır. Doğru cevap: C

“Aorta abdominalis’in dalları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

DOLAŞIM SİSTEMİ

249

250

II. Lateral dallar

D O L A Ş IM SİSTEMİ

I. Ventral dallar

phrenica in fe rio r

0 T r u n c u s coeliacus (2)A. m esenterica su p e rio r

A. suprarenalis m edia

@ A . m esenterica in fe rio r

A. renalis ris (ovarica)

Aorta abdominalis

• L4 seviyesinde sağ ve sol a. iliaca communis'lere ayrılır.

III. Dorsal dallar A. iliaca communis

Aa. lu m b a le s * A. iliaca externa

A. sacralis m ediana A. iliaca interna

28. Aşağıdaki arterlerden coeliacus’un çıkar?

hangileri

truncus

III. A. lienalis

1. A. g a s tro o m e n ta lis (g a s tro e p ip lo ic a ) dextra; Omentum majus’un yaprakları arasında, mide’nin büyük kurvaturu boyunca seyreder. M ide’yi ve omentum majus’u besler.

IV. A. hepatica communis

2. A. pancreaticoduodenalis superior

I. A. gastrica sinistra II. A. gastrica dextra

•

V. A. gastroduodenalis A) 1,11, IV

B) I, III, IV

C) II, III, IV

D) I, II, V E) II, III, V

Truncus coeliacus, aorta abdominalis’in sindirim sistemini besleyen ventral dallarından en üstte olanıdır. Hiatus aorticus’un hemen altında (T12 vertebra alt kenarı) aorta abdominalis’ten ayrılır. Dalları; a. gastrica sinistra, a. lienalis (a. spienica) ve a. hepatica com m unis’tir. Truncus coelicaus’un dallan •

•

> A. gastroduodenalis; duodenum ile pancreas arasında aşağıya doğru seyreder. Dalları;

A. g a s tric a s in is tra ; truncus coeliacus’un en küçük dalıdır. Midenin curvatura minor’unda lig. hepatogastricum içerisinde a. gastrica dextra ile anastomozlaşır. A. hepatica com m unis; 2 uç dalına ayrılır. > A. hepatica p ro p ria ; a. g a strica d e x tra ’yı verdikten sonra, lig . h e p a to d u o d e n a ie ’nin yaprakları arasında, ductus choledochus ve v. portae hepatis’le birlikte karaciğer’e doğru yükselir. Porta hepatis’te, karaciğer’in sağ ve sol lobuna giden iki dalına ayrılır. Sağ loba giden dalı, safra kesesini besleyen a. cystica’yı verir.

A. spienica (A. lienalis); V. spienica ile birlikte, pancreas’ın üst kenarı boyunca dalak hilumuna doğru seyreder. Cauda pancreatis ve v. spienica ile birlikte ligamentum splenorenale (lienorenale) içindedir. Dalları; >

Aa. gastricae breves; terminal bölümünden ayrılan 5-7 tane arterdir. Lig. gastrosplenicum’un yaprakları arasındadır. Mide’nin fundus bölümünü beslerler.

> A. gastroom entalis (gastroepiploica) sinistra; O m entum m a ju s ’un ya p ra k la rı arasında, mide’nin büyük kurvaturunda seyreder. Burada a. gastroomentalis dextra ile anastomoz yapar. Mide’yi ve omentum majus’u besler. “Truncus coelicaus’un dalları" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B 29. A. gastrica dextra hangi arterin dalıdır? A) A. gastroduodenalis

B) Truncus coeliacus

C) A. lienalis

D) A. hepatica propria

E) A. pancreaticoduodenalis superior

CJ l _ —A. gastrica sinistra

A. gastroomentalis sinistra Rr. pancreatici

A. pancreaticoduodenalis superior (anterior and posterior)

A. gastroomentalis dextra

Rr. duodenales-

A. pancreaticoduodenalis inferior A. mesenterica superior

Midenin Arterleri

A. MESENTERİCA SUPERİOR

•

A. gastrica sinistra; truncus coeliacus’un dalıdır. Özofageal dalları lig. gastrophrenicum içindedir.

•

A. gastrica dextra; a. hepatica propria’nın dalıdır.

•

A. gastroom entalis (epiploica) sinistra; a. splenica’nın dalıdır.

•

A. g a s tro o m e n ta lis (e p ip lo ic a ) dextra; a. gastroduodenalis’in dalıdır.

•

Aa. gastricae breves; a. splenica’dan gelen 5-6 dalıdır. Fundus’u beslerler.

Duodenum’un birinci parçasından, colon transversum’un 2/3’lük sağ bölümüne kadar olan sindirim kanalı bölümünü besler. Truncus coeliacus’un yaklaşık 1 cm altında, L1 vertebra seviyesinde aorta abdominalis’ten ayrılır. A. MESENTERİCA SUPERIOR’UN DALLARI •

A. pancreaticoduodenalis inferior; arterin ilk dalıdır. Pancreas ve duodenum’u besler.

•

Aa. jejunales ve aa. ileales; arterin sol tarafından ayrılırlar. 12-15 tanedir. Jejuneal arterler, daha uzun ve sayı olarak daha fazladır. Her bir arter uç dallarına ayrılır. Komşu olanların uç dalları birleşerek arteryel arkusları yapar. Arteryei arkus oluşumu bir kaç defa tekrarlanır ve terminal arkustan çıkan düz arterler (aa. recti) bağırsağı besler. A. recti’ler, “end arter”dir.

•

A. ileocolica; sağ ureter’i ve sağ a v. testicularis (ovarica)’i önden çaprazlar. A. appendicularis’i verir. Terminal ileum’u ve caecum’u besler.

•

A. colica dextra; sağ taraf ureter, a.v. testicularis (ovarica) ve n. genitofemoralis’i önden çaprazlar. Colon ascendens’i besler.

•

A. colica media; mesocolon tran sversu m ’un yaprakları arasındadır. Colon tra n s v e rs u m ’u besler.

Doğru cevap: D 30. 60 yaşında koroner arter tıkanıklığı tanısı ile takip edilen erkek hasta acil servise karnında yaygın ve çok şiddetli ağrı şikayeti ile başvuruyor. Hastada akut arter tıkanıklığı düşünülerek anjiografi ile karın içi arterleri görüntüleniyor, tıkanıklık yeri bulunarak arterin kan akımı tekrar sağlanıyor. Ancak hastanın takibi sırasında karın ağrısı artarak devam ediyor. Bunun üzerine tıkanan arterin beslediği bölgedeki ölü dokuların çıkarılması için hasta ameliyata alınıyor. Operasyonda jejenum, ileum ve çıkan kolonda doku ölümü görülerek bu bölgeler çıkarılıyor. Bu hastada hangisidir?

tıkanan

A) Truncus coeiiacus B) A. splenica C) A. mesenterica superior D) A. mesenterica inferior E) A. iliaca interna

arter

aşağıdakilerden

“A. mesenterica superior” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

DOLAŞIM SİSTEMİ

251

~\

r .. ' ...

.......... *

mmm— mmmmm—mmmm

• A. pancreatico duodenalis inferior, a. mesenterica superior'un ilk dalıdır. _______________ _________________

'

.—— ■

..

■

-

O

• A. pancreatico duodenalis inferior

©

• Aa. jejunales

©

• Aa. ileales

©

• A. ileocolica

©

• A. colica dextra

O

• A. colica media I___________________________________ _

31. A. pancreaticoduodenalis inferior aşağıdakilerden hangisinin dalıdır? A) A. gastroduodenalis B) A. mesenterica inferior C) A. mesenterica superior D) A. gastrica sinistra E) A. hepatica propria A. pancreaticoduodenalis inferior; a. m e s e n t e r ic a s u p e r io r ’u n v e r d iğ i ilk d a lıd ır. P a n c re a s ve d u o d e n u m ’u b e s le r.

“Pankreasın bölüm leri ve a rte rle ri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 32. Aşağıdakilerden hangisi a. iliaca interna’nın dalı değildir? A) A. iliolumbalis C)

B) A. glutea inferior

A. sacralis mediana

D) A. uterina

E) A. obturatoria A. SACRALİS MEDİANA Tek olan bu arter, bifurcatio aortae’nin hemen yukarısında aorta abdominalis’in arka yüzünden ayrılır. Embriyonal dönemdeki dorsal aorta’nın kaudal ucunu temsil eder. Doğru cevap: C

D O L A Ş IM SİSTEM İ

253

33. Şekilde ” X” hangisidir?

ile

işaretli

arter aşağıdakilerden

•

A. iliolumbalis; cauda equina’yı (medulla spinalis’in alt ucundan çıkan spinal sinirler) besler.

•

Aa. sacrales laterales; canalis sacralis içindeki yapıları (medulla spinalis’i saran zarlar ve spinal sinirler) besler.

TRUNCUS ANTERIOR’DAN ÇIKAN DALLAR

A) A. ovarica

•

A. um bilicalis; pars occlusa ve pars patens denilen iki parçası vardır. Pars occlusa, intrauterin yaşamda fetus’tan plasenta’ya venöz kanı taşır. Doğumu takiben oblitere olur ve karın ön duvarının arka yüzünde lig. umbilicale medialis olarak kalır. Pars patens fonksiyonel parçadır. Aa. vesicales superiores ve a. ductus deferentis bu parçadan çıkar. Umbilikal arterlere eşlik eden ven yoktur.

•

A. obturatoria; p e lvis’in yan duvarında öne doğru seyrederek canalis obturatorius'a girer. Kanala girmeden önce, ureter ve ductus deferens’i arkasından çaprazlar. Pubis’i besleyen r. pubicus’u, a. epigastrica inferior'un aynı isimli dalı ile pubis gövdesi üzerinde anastomoz yapar. Bu anastomoza corona mortis denir.

•

A. vesicalis inferior; erkeklerde bulunan bu arterin kadınlardaki karşılığı a. vaginalis’tir.

•

A. rectalis media; rectum’un alt parçasının kas tabakasını besler.

B) A. uterina

C) A. vesicalis inferior

D) A. vesicalis superior

E) A. obturatoria A. ILIACA İNTERNA (HİPOGASTRİK ARTER) Pelvis duvarlarını, pelvis organlarını, gluteal bölgeyi ve perineum'u besler. Foramen ischiadicum majus’un üst kenarında ön ve arka iki trunkusa ayrılır. TRUNCUS POSTERIOR’DAN ÇIKAN DALLAR •

A. glutea superior; a. iliaca interna’nın en büyük dalıdır. Foramen suprapiriforme’den pelvis’i terk eder ve gluteal bölgeye gelir.

• A. uterina; erkeklerdeki a. ductus deferentis’in karşılığıdır. Lig. latum uteri'nin içinde seyreder.

25 4

D O L A Ş IM SİSTEM İ

Cervix uteri’nin yaklaşık 2 cm yakınında, ureter’i önden çaprazlar. Bu komşuluk histerektomi’lerde önemlidir. •

•

A. glutea inferior; ön trunkusun en büyük dalıdır. Foramen infrapiriforme’den geçerek pelvis’i terk eder ve gluteal bölgeye gelir. N. ischiadicus’u besler. A. pudenda interna; perineum’un esas arteridir. N. pudendus ve aynı isim li veni ile b irlikte, pelvis’te aşağıya doğru seyreder. M. piriformis ile m. coccygeus arasından geçip, foram en infrapiriforme’den pelvis’i terk eder ve gluteal bölgeye gelir. Spina ischiadica’nın arkasından dolanıp, lig. sacrospinale’nin üzerinden ve foramen ischiadicum minus’tan geçip, fossa ischioanalis’e gelir. Fossa'nın dış duvarında yer alan canalis pudendalis (Alcock kanalı)’e girer. Kanalı terk ettikten sonra, derin perine aralığında öne doğru seyreder. Lig. pubicum inferius’un arkasında, a. dorsalis penis (clitoridis) ve a. profunda penis (clitoridis) denilen iki uç dalına ayrılır. A. dorsalis penis (clitoridis), lig. suspensorium penis’ten geçer. >

Arteria rectalis inferior, a. pudenda interna’mn dalıdır.

34. Aşağıdakilerden hangisi fossa yer alır?

ischio re cta lis’te

A) A. glutea superior

B) A. glutea inferior

C) A. pudenda interna

D) A. iliaca interna

E) A. rectalis superior A. pudenda interna; p e r in e u m ’u n e s a s a r t e r id ir . N. p u d e n d u s ve a y n ı is im li v e n i ile b irlik te , p e lv is ’te a ş a ğ ıy a d o ğ ru s e y re d e r. M . p ir ifo r m is ile m. c o c c y g e u s a ra s ın d a n g e ç ip ,

foramen infrapiriforme’den p e lv is ’i te r k eder ve

g lu t e a l b ö lg e y e g e lir. S p in a is c h ia d ic a ’n ın a r k a s ın d a n d o la n ıp , lig . s a c r o s p in a le ’n in ü z e r in d e n v e foramen ischiadicum m inus’tan g e ç ip , fossa ischioanalis’e ge lir. F o s s a ’n ın d ış d u v a rın d a y e r a la n canalis pudendalis (Alcock kanalı)’e g ire r. K a n a lı te rk e ttik te n s o n ra , d e rin p e r in e a r a lı ğ ı n d a ö n e d o ğ r u s e y r e d e r . L ig . p u b ic u m in fe r iu s ’u n a rk a s ın d a , a. d o rs a lis p e n is (c lito rid is ) v e a. p ro fu n d a p e n is (c lito rid is ) d e n ile n ik i u ç d a lın a a y rılır. A. d o rs a lis p e n is (clito rid is ), lig. s u s p e n s o riu m p e n is ’te n ge çer.

Arteria rectalis inferior, a. p u d e n d a in te r n a ’n ın d a lıd ır. “A. iliaca interna’nın önemli dalları” başlıklı şekiie bakınız.

“A. iliaca interna’nırı önemli d allan ” başlıklı şekiie bakınız.

Doğru cevap: C

Doğru cevap: E

35. Kafa dışı venler ile dural sinüsleri hangi venler bağlar? A) Vv. meningeae

B) Vv. diploicaea

C) Vv. profundae cerebri D) Vv. superficiales cerebri E) Vv. emisseriae 'N *•

A. iliaca communis A. iliaca externa

A. epigastrica inferior

A. iliaca interna

A. iliaca interna'mn dalları: 1. A. obturatoria • N. obturatorius ile birlikte canalis onturatorius'tan geçer. 2. A. umblicalis • Doğumdan sonra distal parçası oblitere olarak, lig. umblicale medialis'i oluşturur. 3. A. uterina • Lig. latum u teri'nin içinde seyreder. • Ureter'i önden çaprazlar.

M . obturatorius internus

4. A. pudenda interna • A. rectalis inferior, a. pudenda interna'm n dalıdır. 5. A. rectalis media

Sagittal

A. iliaca interna’ mn önemli dallan

255

DOLAŞIM SİSTEMİ

iliaca interna sacralis mediana (Aorta abdominalis’in dalı) Truncus anterior

A. umbilicalis A. glutea inferior A. obturatorla

•■

A. rectalis media A. vesicalis superior

. pudenda interna A. vesicalis inferior

K R A N Y A L V E N LE R

V. emisseria

W . DIPLOICAE

V. diploicea

Sinüs sagittalis

Dura mater

Serebral ven

Yassı kafa kemiklerindeki diploik kanallar içinde bulunan kapaksız venlerdir. Kafa dışı venlere ya da dural sinüslere açılılar. Diploik venler, yeni doğanda yoktur. İkinci yılda oluşurlar. W . MENINGEAE Dura mater’deki pleksuslardan banlayan kapaksız venlerdir. Dura mater’in dış tabakasındaki, dural sinüslerle bağlantılı olan venlere açılırlar. W . EMISSARIAE Ekstrakranyal venlerle dural sinüsleri bağlarlar. Scalp’ın gevşek areolar tabakasında (L) yer alırlar. Emissariyan venlerin kafa dışı venlerle olan bağlantıları, kafa dışı infeksiyonların kafa içine yayılmasında önemlidir. Doğru cevap: E

- Pia mater Subarachnoid aralık

Arachnoidea mater

Vv. emisserıae

256

DOLAŞIM SİSTEMİ

36. Aşağıdakilerden hangisinin kom şuluğu yoktur?

gl.

thyroidea

ile

37. Aşağıdaki venlerden hangisi brachiocephalica’ya açılır?

B) Fascia pretrachealis

A) V. intercostalis posterior I B) V. intercostalis posterior II

C) V. brachiocephalica sinistra

C) V. retromandibularis

D) A. carotis communis

D) V. azygos

E) Trachea

E) V. thyroidea inferior

A) N. laryngeus recurrens

Tiroid bezi trachea’nın önünde, larynx’in hemen altındadır, C5 - T1 vertebralar arasındadır. 2 lobdan oluşur (lobus dexter ve lobus sinister) ve bu loblar birbirine isthmus ile bağlıdır. %70 - 80 oranında piramidal lob adı verilen, daha çok sol lobdan köken alan ve os hyoideuma doğru uzanan küçük bir lob daha bulunur. Arterleri; a. carotis externa’nın dalı olan a. thyroidea sup erio r, a. s u b c la v ia ’dan köken alan trun cus thyrocervicalis’in dalı olan a. thyroidea inferior ve bazen % 10 oranında direkt olarak arcus aortadan çıka na , thyroidea ima bulunabilir. Venleri; v.ju g u la ris in te rn a ’ya açılan v. th y ro id e a superior ve v. thyroidea media, v. brachiocephalica’ya açılan v. thyroidea inferior'dur. Doğru cevap: C

doğrudan

v.

Vena thyroidea in ferio r’lar, kendi tarafındaki vena brachiocephalica’lara açılır. Venae thyroideae superiores'ler ve venae thyroideae mediae’ler, vena jugularis interna’ya açılır. Vena facialis ve vena lingualis de vena jugularis interna’ya açılır. Vena lumbalis ascendens ve vena subcostalis, sağ tarafta birleşerek vena azygos’u, sol tarafta birleşerek vena hemiazygos’u oluşturur. Sol taraf 4(5) - 8 vena intercostalis posterior’lar birleşerek vena hemiazygos accessoria’yı yapar. Vena hemiazygos ve vena hemiazygos accessoria, vena azygos’a, vena azygos da vena cava superior’a açılır. V. retromandibularis’in ön dalı v. facialis ile birleşerek v. jugularis interna’ya açılır, arka dalı ise v. auricularis posterior ile birleşerek v. jugularis externa’yı oluşturur. V. BRACHİOCEPHALİCA DEXTRA, V. BRACHİOCEPHALİCA SİNİSTRA İnnominat venler olarak da bilinirler. Kapakları yoktur. Sternoklaviküler eklemin arkasında bş^larlar.

M. thyrohyoideus

A. thyroidea inferior

A.v. thyroidea superior

Sağ tarafın veni; v. vertebralis, v. thoracica interna, v. thyroidea inferior ve birinci v. intercostalis posterior’u alır.

thyroidea media

Sol tarafın veni; v. vertebralis, v. thoracica interna, v. intercostalis superior, v. thyroidea inferior ve birinci v. intercostalis posterior’u alır.

N. laryngeus recurrens (sağ)

N. vagus (sağ)

V. thyroidea inferior

Truncus thyrocervicalis

Sol tarafın veni, oblik olarak aşağıya ve sağa doğru seyreder. Seyri sırasında; trachea ve truncus brachiocephalicus ile sol tarafa, thoracica interna, a. subclavia, a. carotis communis, n. phrenicus ve n. vagus’u önden çaprazlar. Arcus aortae’nin yukarısından, thymus'un arkasından geçer.

N.vagus

Doğru cevap: E

N. laryngeus recurrens (sol)

38. Aşağıdaki venlerden hangisi, interna’ya direne olm az?

GL thyroidea mn komşulukları

A) Vena lingualis B) Vena thyroidea superior C) Vena thyroidea media D) Vena facialis E) Vena thoracica interna

vena

jug ula ris

V. JU G U L A R IS INTERNA

39. Aşağıdaki verlerden hangileri angulus venosus’u oluşturur?

Foramen jugulare’de, sinüs sigmoideus’un devamı olarak başlar. Başlangıcı, n. accessorius ile ön tarafından çaprazlanır. Vagina carotica içinde aşağıya doğru seyreden ven, sternoklaviküler eklemin arkasında, v. subclavia ile birlenerek v. brachiocephalica’yı oluşturur. Terminal parçası, m. sternocleido mastoideus’un başları arasında, fossa supraclavicularis minor’dadır. Derin servikal lenf düğümleri, bu venin ön-dış yüzünde dizilidir. Kafa tabanında, a. carotis interna ile bu ven arasında; IX, X, XI ve XII. kranyal sinirler bulunur. V. JU G U L A R IS INTERNA’YA AÇILAN V EN LER •

sinüs petrosus inferior; foramen jugulare’den geçip, vene açılır. Sinüs cavernosus’u, v. jugularis interna’ya bağlar.

•

v. facialis

•

v. lingualis

•

vv. pharyngeae

•

v. th y ro id e a s u p e rio r ve vv. th yro id eae mediae (v. thyroidea inferior, kendi tarafındaki v. brachiocephalica’ya açılır)

A) Vena axillaris - Vena jugularis interna B) Vena subclavia - Vena jugularis anterior C) Vena jugularis interna - Vena subclavia D) Vena jugularis externa - Vena jugularis interna E) Vena subclavia - Vena jugularis interna V. axillaris, birinci kaburganın dış kenarını geçince v. subclavia adını alır. V. subclavia, sternoklaviküler eklemin arkasında, v. jugularis interna ile birleşerek v. brachiocephalica’yı oluşturur. Birleşme yerindeki açıya angulus venosus denir. Sol angulus venosus’a ductus thoracicus, sağ angulus venosus’a ise ductus lymphaticus dexter açılır. Sol v.brachiocephalica oblik olarak aşağıya ve sağa doğru seyreder. Seyri sırasında; trachea ve truncus brachiocephalicus ile sol taraf a. thoracica interna, a. subclavia, a. carotis communis, n. phrenicus ve n. vagus’u önden çaprazlar. Arcus aortae’nin yukarısından, thymus’un arkasından geçer. “Baş-boyun verileri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

Doğru cevap: E

Baş-boyun v en leri

258

D O L A Ş IM SİSTEM İ

40. M. ste rnocleidom astoideus’un üzerinde seyreden ven aşağıdakilerden hangisidir? A) V. jugularis externa

B) V. facialis

C) V. maxillaris

D) V. angularis

“V. jugularis externa” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

E) V. jugularis anterior V. jug ula ris externa

41. T hym us’un venleri nereye açılır?

•

V. retromandibularis’in arka dalı ile v. auricularis posterior’un birleşmesi ile oluşur.

A) V. subclavia

•

M.platysma’nın altında (arkasında), m. sternocleid omastoideus’un üzerinde (önünde) seyreder,

C) V. jugularis anterior

V. subclavia’ya açılır.

D) V. jugularis interna

•

W

arasında bulunan spatium suprasternale isimli boşlukta bir anastomotik dalla birleşir (arcus venosus jugularis).

B) V. thyroidea superior

E) V. brachiocephalica sinistra

V. facialis Alın bölgesindeki venöz ağdan başlayan v. supratrochlearis ile v. supraorbitalis, gözün iç köşesinde birleşerek v. a n g u la ris’i oluşturur. Bu ven, aşağıya doğru v. facialis olarak devam eder. V. facialis, v. retromandibularis'in ön dalı ile birleşip, v. jugularis interna’ya açılır. V. jug ula ris anterior Submental üçgende başlar, iki taraf ven, boynun orta hattında aşağıya doğru iner ve kendi tarafındaki v. jugularis externa’ya açılır. Kapak içermez. İki tarafın veni manubrium sterni’nin hemen yukarısında, derin boyun fasyasının lamina superficialis’inin yaprakları

Timus primer lenfoid bir organdır. Yetişkin bir insanda superior ve anterior mediastinumda yerleşiktir. Aşağıda 4. kıkırdak kaburgaya kadar iner. Sivri üst uçları bazen tiroid beze kadar uzanabilir. Önde sternum, üst 4. kıkırdak kaburganın sternuma yakın bölümleri, m. sternohyoideus ve m. sternothyroideus ile komşudur. Arkada, trachea’nın ön ve yan kısımları sol v. brachioce p h a lica , arkus aorta, arkus aortanm dalları ve pericardiumla komşuluk yapar. Timus bezinin arterial kanlanması, a. thoracica interna’nın lateral ve pericardiophyrenic dalları ile a. thyroidea in fe rio r’dan gelen küçük aa. th ym ica e ' lardan sağlanır. Venöz drenajı ise v. brachiocephalica sinistra, v. thoracica interna ve v. thyroidea inferio r’a açılan vv. th y m ic a e le r tarafından sağlanır. Doğru cevap: E

V. maxillaris V. temporalis--------superficialis

V. facialis 4------ V. retromandibularis

V. auricularis posterior V. occipitalis

V. facialis V. jugularis internus

V. jugularis anterior

V. jugularis externa

V. jugularis externa

42. V. cephalica nereye açılır? A) V. brachialis

B) V. axillaris

C) V. brachiocephalica

D) V. basilica

E) V. jugularis interna V. cephalica; üst ekstremitenin lateralinin yüzeyel venöz drenajını sağlar. Ön kolun, ön-dış yüzünde yukarı doğru uzanarak dirsek eklemi civarında, v. mediana cubiti aracılığı ile v. basilica ile bağlantı kurar. Daha sonra kolun dış tarafında yukarı doğru ilerleyerek deltopektoral (klavipektoral) üçgende seyreder. Üçgenin tabanını döşeyen fascia clavipectorale'yi delerek v. axiliaris’e açılır. V. basilica; fascia superficialis’in yaprakları arasında yukarıya doğru yükselir. Kolda, m. biceps brachii’nin medialindedir. Kolun ortalarında, fascia brachii’yi deler ve a. brachialis'in medialinde seyreder. M. teres major’un alt kenarında, v. axillaris adını alır.

Vena lumbalis ascendens ve vena subcostalis, sağ tarafta birleşerek vena azygos'u, sol tarafta birleşerek vena hemiazygos’u oluşturur. Sol taraf 4 (5) - 8 vena intercostalis posterior’lar birleşerek vena hemiazygos accessoria’yı yapar. Vena hemiazygos ve vena hemiazygos accessoria, vena azygos’a, vena azygos da vena cava superior’a açılır. “Azygos sistem venleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

44. Aorta abdominalis’in sol yan taraftan görüldüğü şekilde “X” ile işaretli damar aşağıdakilerden hangisidir?

VV. brachiales; a. brachialis’e eşlik eden venlerdir. Genellikle iki tanedir. V. axillaris’e açılırlar. “Üst ekstrem itenin yüzeyel venleri" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B 43. V. hemiazygos nereye açılır? A) V. cava superior C) V. umblicalis

B) V. cava inferior

A) V. renalis sinistra

B) V. mesenterica superior

C) V. gastrica sinistra

D) V. lienalis

D) V. brachiocephalica E) V. azygos

Üst ekstremitenin yüzeyel venleri

E) V. gastroomentalis sinistra

D O L A Ş IM SİSTEM İ

259

r

W . R EN A LES V. renalis sinistra, aorta abdominalis’in önünden geçer. Bu yakın komşuluk bölgenin cerrahi girişimlerinde önemlidir. Özellikle aort anevrizmalarının tamiri sırasında ven ligate edilebilir.

45. Aşağıdakilerden açılmaz?

hangisi

v.cava

inferior’a

A)

V. ovarica sinistra

B) Ductus venosus

C)

Vv. hepaticae

D) Vv. renales

E) V. suprarenalis dextra V. renalis sinistra’ya; v. testicularis (v. ovarica) sinistra ve v. suprarenalis sinistra açılır.

V. testicularis (ovarica) dextra; sol tarafın veni, v. renalis sinistra’ya açılır. V. CAVA İNFERİOR’A AÇILAN VENLER

Truncus coeliacus

V. renalis sinistra

•

vv. phrenicae inferiores

•

vv. lumbales ve v. lumbalis ascendens

•

vv. hepaticae

•

v. renalis dextra ve sinistra

• v. testicularis (ovarica) dextra

V. testicularis (ovarica) sinistra

superior A. cava

V. renalis sinistra

•

v. suprarenalis dextra; sol tarafyn veni, v. renalis sinistra’ya açılır.

•

Ductus venosus

“V. cava inferior" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A 46. Ductus venosus nereye açılır? A)

V. cava superior

C) V. umblicalis

B) V. cava inferior D) V. iliaca interna

E) V. azygos Doğru cevap: A

FETAL DOLAŞIM Plasenta’dan oksijene kanı fetus’a, v. umbilicalis taşır. V. umbilicalis’teki kan, %80 oksijen ile satüredir. Oksijene kanın yarısı, karaciğer sinüzoidlerine ve buradan hepatik venler’le v. cava inferior’a geçer. Diğer yarısı ise, karaciğerdeki

261

D O L A Ş IM SİSTEM İ

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

“V. portae hepatis" başlıklı şekile bakınız.

kapiller ağa uğramadan, v, portae hepatis’in sol dalını v. cava inferior’a birleştiren ductus venosus aracılığıyla, direk olarak v. cava inferior’a geçer. Ductus venosus’u doğumdan sonra kapanarak lig. venosum 'u oluşturur.

Doğru cevap: C

Doğru cevap: B

48. Aşağıdakilerden hangisi hem porto-cava hem de cava-cava anastomozların bulunduğu bir bölgedir?

47. Aşağıdaki venlerden hangisi portal sisteme drene olm az?

A) Özofagus’un abdominal parçası B) Rectum

A) V. gastrica sinistra C) V. renalis

B) V. mesenterica superior

C) Umbilicus bölgesi

D) V. cystica

D) Retroperitoneal bölge

E) V. lienalis

D) Subfrenik bölge

V. PORTAE HEPATIS L2 seviyesinde, collum pancreatis’in arkasında ve v. cava inferior’un önünde v. splenica ile v. m esenterica superior'un birleşmesi ile oluşur. Kapak içermez. Karaciğere gelen kanyn % 70’ni taşır. Bu kan oksijenden fakir, ancak besinden zengindir. Ligam entum hepatoduodenale'nin yaprakları arasında, ductus choledochus ve a. hepatica propria ile birlikte porta hepatis’e gelir. Burada sağ ve sol olarak iki dalına ayrılır. Ramus dexter, sistik venlerden bir kaçını aldıktan sonra karaciğerin sağ lobuna girer. Ramus sinister; sol lob, kaudat lob ve kuvadrat loba gider. Sol loba girerken paraumbilikai venleri alır ve lig. teres hepatis (v. umbilicalis’in kalıntısı) ile birleşir. Ductus venosus’un oblitere olması sonucu m eydana gelen ligam entum venosum aracılığıyla da v. cava inferior’a birleşir. V. portae hepatis ve bu vene açılan venlerde kapak yoktur. Bu nedenle kan, ters yönde akabilir.

PORTO-CAVA ANASTOMOZLAR Portal obstrüksiyonlarda devreye giren bu anastomozlar ile v. portae hepatis’teki kan, v. cava superior ya da v. cava inferior arcılığıyla kalbe gelir. V. portae hepatis’in obstrüksiyonunda, v. portae hepatis ve dallarında meydana gelen basınç artışına portal hipertansiyon denir. Bu durumda v. portae hepatis ile sistemik venler arasındaki anastomozlarda genişlemeler olur. PORTO-CAVA ANASTOMOZ BÖLGELERİ •

Ö z o fa g u s ’ un a b d o m in a l p arçası; v. gastrica sinistra’ya (VPH; v. portae hepatis) açılan özofageal dallar ile v. azygos (VCS; v. cava superior) ve v. hem ia zyg os’a (VCS) açılan özofageal d a lla r arasındadır. Portal obstrüksiyonda, anastomoz yapan bu venlerde ö z o fa g u s v a ris i denilen genişlemeler olur.

262

V. portae hepatis'e doğrudan açılan venler

D O L A Ş IM SİSTEM İ

• V. splenica • V. mesenterica superior • • • •

V. gastrica dex tra

V. gastrica sinistra ve dextra Vv. cysticae Vv. paraumbilicales V. pancreaticoduodenalis superior

V. gastrica sinistra

Vv. cysticae

V. portae hepatis

V. pancreaticoduodenalis sup

V. lienalis

V. mesenterica superior

•

Rectum; v. rectalis superior (VPH) ile v. rectalis media (VCI; v. cava inferior) ve v. rectalis inferior (VCI) arasındadır.

•

Umbilicus bölgesi; vv. paraumbilicales’lerle (VPH), karın ön duvarını drene eden v. epigastrica superior (VCS) ve v. epigastrica inferior (VCI) arasındadır. Portal obstrüksiyonda, umbilikal bölgede caput m edusae d enilen venöz g e n işle m e le r olur. U m b ilikal bölge aynı zam anda cava-cava anastomoz yeridir (v. epigastrica superior (VCS) ile v. epigastrica inferior (VCI) arasındaki anastomoz nedeniyle).

•

R etro p erito n e al bölge; ka ra ciğ e rd e ki area nuda’nın venleri ve kalın bağırsak venleri (VPH) ile retroperitoneal venler (frenik, lumbal, renal; VCI) arasındadır.

“Porto-cava anastamozlar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B 49. Aşağıdaki yapılardan hangisinin lenfatik drenajı yüzeyel inguinal lenf nodlarına olmaz? A) Labium majus

B) Testis

C) Scrotum

D) Clitoris D) Anal kanalın alt kısmı

•

V. mesenterica inferior

Nodi superficiales; proksimal (üst) ve distal (alt) olarak iki alt grup oluşturur. Proksimal grup (üst grup); ligamentum inguinale’ye paralel dizilidir. Lateralde olanları, gluteal bölgenin ve umbilikus altındaki karın ön duvarının yüzeyel lenf damarlarını alır. Medialde olanları ise, ligamentum teres uteri aracılığı ilefundus uteri’den, umbilikus’tan, dış g enital o rg an larda n, p erianal bölgeden, vagina’nın ve anal kanalın alt parçasından gelen lenf damarlarını alır. Distal grup (alt grup); v. saphena magna’nın, v. femoralis’e açılma yerinde 4-5 tane lenf düğümüdür. Bacağın arka-lateral bölümü hariç, alt ekstremitenin tüm yüzeyel lenf damarlarını alır.

•

Nodi profundi; v. femoralis’in medialinde yer alan 1-3 tane lenf düğümüdür. En üstte olanı, anulus femoralis’in ağzındadır ve Rosenmüller (Cloquet) lenf düğümü adı ile bilinir. Derin inguinal lenf düğümleri; alt ekstremitenin femoral damarlara eşlik eden derin lenf damarlarını, popliteal lenf düğümlerinin efferentlerini, glans penis (clitoridis)’in lenf damarlarını ve yüzeyel inguinal lenf düğümlerinden gelen bir kaç tane efferent lenf damarını alır. Y üzeyel ve derin inguinal le n f düöüm lerinin efferentleri nodi iliaci externi’ye gider.

“İnguinal lenf düğümleri" başlıklı şekile bakınız. ALT EKSTREM İTE LENFİ Nodi lymphoidei inguinales; yüzeyel ve derin olarak iki grup yapar.

Doğru cevap: B

|V. azygos _V. azygos'a açılan özofageal dallar V. ep ig astrica s u p e rio r

Özofagus'un abdominal parçası V. gastrica sinistra'ya açılan özofageal dallar

O Umbilikal bölge V. portae hepatis

Vv. p a ra u m b ilica le s

V, lienalis V. e p ig astrica in fe rio r

V. mesenterica inferior .V. rectalis superior

V. iliaca interna V. rectalis media

Rectum

V. rectalis inferior

Yüzeyel inguinal lenf düğümleri

SIAS

Nodi iliaci externi

• U m blicus'un altında kalan karın ön duvarından,

Derin inguinal lenf düğümleri • V. fem oralis'in m edialinde

• Lig. teres uteri içinde seyrederek fundus uterus'tan gelen,

(canalis femoralis) bulunur. • Anulus fem oralis'tekine

• Dış genital organlardan ve • A lt e kstre m ite 'n in büyük bölü m ünd en

(bacağın arka ve dış tarafı hariç) le n f dam arlarını alır.

Rosenmüller (Cloquet) denir. • A lt ekstrem itenin derin lenf dam arlarını, popliteal len f düğüm lerinin e ffe re ntle rin i alır.

Alt ekstremite'nin lenfatikleri ■Ayağın laterali ve bacağın arka-dış yüzünden gelen le n fa tik d a m a rla r v. saphena parva'ya eşlik ederek p o p lite a l le n f d ü ğ ü m le rin e açılır.

Popliteal le n f dü ğü m leri

DOLAŞIM SİSTEMİ

263

26 4

D O L A Ş IM SİSTEM İ

50. Testis’in lenfatikleri hangi lenf nodüllerine direne olur?

mmm

A) Nodi inginales superficiales B) Nodi inguinales profundi C) Nodi aortici laterales D) Nodi iliaci externi E) Nodi iliaci interni

r

VENTRICULUS DEXTER S te rn u m ’un tam arkasındadır, iç yüzündeki kas kabarıntıiarına trabeculae carneae denir. Pektinat kasların kalınlaşması ile oluşur. Crista supraventricularis, ventrikülün iç yüzünde görülen ve triküspid kapak ile pulmoner kapağı ayıran kalın bir kas kabarıntısıdır.

Testis ve epididymis’in lenf damarları, başlıca lateral aortik lenf düğümlerine gider.

Ventrikülün, ostium trunci pulmonalis’in altında kalan bölümü düz bölümüne Conus arteriosus (infundibulum) denir.

ABDOMİNAL VE PELVİK BÖLGE LENFİ

Septum interventriculare ile m. papillaris anterior arasında uzanan kas kabarıntısına trabecula septomarginalis (moderatör bant) adı verilir. Bu oluşumun içinde, kalbin ileti sistemi ile ilgili lifler bulunur.

Nodi lumbales; üç gruptur •

•

•

Nodi preaortici; aorta abdominalis’in ön yüzünde yer alan terminal lenf düğümleridir. Pankreas, karaciğer, dalak ve özofagus’un alt ucundan, rektum’un alt ucuna kadar sindirim kanalı organlarının lenfini alır. Efferentleri trunci intestinales’i oluşturup, cisterna chyli’ye açılır. Nodi aortici laterales (paraaortik lenf düğümleri); aorta abdominalis’in her iki yanında dizili terminal lenf düğümleridir. Afferentlerini, aorta abdominalis’in lateral ve dorsolateral dalları ile terminal dalları tarafından beslenen organların lenf damarları oluşturur. Nodi aortici laterales’e; böbrekler, böbrek üstü bezleri, üreterler’in abdominal parçası, testis’ler, ovaryum’lar, tuba uterina’lar, uterus’un üst parçası ve karın arka duvarının derin dokularının lenfi gelir. Lateral aortik lenf düğümlerinin efferentleri, her iki tarafta truncus lumbalis dexter ve sinister denilen lenf trunkuslarını oluşturur. Bu trunkuslar, cisterna chyli’ye açılır. Nodi retroaortici (postaortici); herhangi bir özel bölgeyi drene etmez. Karın arka duvarının derin dokularının lenf drenajı ile ilgilidir. Nodi iliaci in terni; a v. ilia ca in te rn a ’ların çevresinde dizili lenf düğümleridir. Afferentleri, pelvis organlarının büyük bölümünden gelir. Efferentleri, nodi iliaci communes’e gider. Nodi iliaci externi; a.v. ilia ca e xte rn a ’ların çevresinde dizili lenf düğümleridir. Afferentleri, nodi inguinales’ten ve pelvik organlardan gelir. Efferentleri, nodi iliaci communes’e gider.

Doğru cevap: C 51.

Aşağıdaki anatom ik oluşum ve ait olduğu kalp boşluğu eşleştirm elerinden hangisi yanlıştır? Anatomik oluşum ................Kalp bosluâu A) Crista supraventricularis.... sağ atrium B) Conus arteriosus................sağ ventrikül C) Crista term inalis.................. sağ atrium D) Trabecula carnea................sol ventrikül E) Fossa ovalis........................ sağ atrium

Sağ ve ntrikül’de, m. papillaris anterior, m. papillaris posterior ve m. papillaris septalis (medialis) denilen üç tane papiller kas bulunur. Papiller kaslar, trabeculae carneae kalınlaşmalarıdır. Papiller kasların uçlarından başlayan chordatendinea’lar, triküspid kapağın küspislerine tutunur. VENTRICULUS SİNİSTER İç yüzü sağ ventrikül’ün iç yüzüyle benzer özelliklere sahiptir. Sol ventrikül’de, m. papillaris anterior ve m. papillaris posterior denilen iki tane papiller kas vardır. "Sağ atrium’daki yapılar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A 52. Aşağıdaki arter ve ait olduğu ana eşleştirm elerinden hangisi yanlıştır?

damar

Arter ...................................Ana damar A) A. ophthalmica................... a. carotis interna B) A. vertebralis...................... arcus aorta C) A. maxillaris........................ a. carotis externa

D) A.

subclavia dextra.............truncus brachiocephalicus

E) A. thoracica interna............a. subclavia A. vertabralis, a.subclavia’nın dalıdır. “A. subclavia” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

26>5

Mm. pectinati, iç yüzde görülen kas liflerinin oluşturduğu çıkıntılardır.

D O L A Ş IM SİSTEM İ

Embriyonel hayattaki for. ovale’nin kapanmasıyla oluşan fossa ovalis, septum interatriaele’de yer alır. Sinüs coronarius, kalbin venöz kanının büyük bölümünü taşır. Atrium dextrum İçindeki yapılar: • M m . pectinati • Crista term in alis • Fossa ovalis

A triu m dextrum 'a açılanlar: • V. cava superior

M m . pe ctina ti

• V. cava in fe rio r

• Sinüs coronarius • V. cardiaca anterior Crista term in alis

• V. cardiaca m inim ae

Crista terminalis • Crista terminalis, arka taraftaki düz duvarlı atrium boşluğunu (v.c.s. ve v. c. i.'un açıldığı) öndeki boşluktan (mm. pectinati'nin bulunduğu) ayırır.

Fossa ovalis O stium sinüs coronarius

• A. subclavia, m. scalenus anterior ile m. scalenus medius arasından ve trigonum supraclaviculare’den geçer.

O

A. vertebralis

©

A. thoracica interna

0

Truncus thyrocervicalis • A. thyroidea inferior • A. suprascapularis

—

M . scalenus a n te rio r

• A. transve rsa colli N. p h re n icu s

O

Truncus costocervicalis

A. thyroidea inferior

• A. intercostalis suprema

A. transversa colli (cervicis)

• A. cervicalis p ro fu n d a

A. suprascapularis

A. intercostalis suprema

A. subclavia

1

2 66

D O LA ŞIM SİSTEMİ

53. Aşağıdaki arter ve içinden geçtiği anatomik yapı eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

54.

Aşağıdaki arter ve ilgili olduğu anatomik yapı eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A r te r .......................... Ana damar

A r te r ..............................Ana damar A) A. ophthalmica ..............canalis opticus

A) A. cerebri media........ circulus arteriosus cerebri

B) A. vertebralis ................for. transversarium

B) A. ulnaris....................arcus palmaris superficialis

C ) A. maxillaris.................. for. rotundum

C) A. radialis...................arcus palmaris profundus

D) A. fem oralis.................... canalis adductorius

D) A. recurrens ulnaris.. .rete cubiti

E) A. carotis interna............ canalis caroticus

E) A. dorsalis pedis........ arcus plantaris profundus A. cerebri media, circulus arteriosus cerebri (VVillis halkası)'na katılmaz.

For. rotundum’dan n. maxillaris geçer. A. maxillaris; a.carotis externa’mn uç dallarından biridir. Collum mandibulae ile lig. sphenomandibulare arasından geçip, fossa infratemporalis’e gelir. N. buccalis ile birlikte, genellikle m. pterygoideus lateralis’in iki başı arasından geçer. Daha sonra fissura pterygomaxillaris’ten geçip, fossa pterygopalatina’ya gelir. A. maxillaris, hem fossa infratemporalis’te hem de fossa pterygopalatina’da yer tutan tek yapıdır.

•

Arcus plantaris profundus’u a. dorsalis pedis ve a. plantaris lateralis oluşturur.

Rete articulare cubiti Art. cubiti’nin çevresinde oluşan arter ağıdır. Oluşumuna katılan damarlar;

"A. maxillaris" başlıklı şekile bakınız.

•

A. recurrens ulnaris (a. ulnaris)

•

A. recurrens radialis (a.radialis)

•

A. collateralis media ve a. colleteralis radialis (a. profunda brachii

•

A. collateralis ulnaris superior (a. brachialis)

•

A. collateralis ulnaris inferior (a. brachialis)

Doğru cevap: C

‘‘Circulus arteriosus cerebri (VVillis halkası)” ve “Üst ekstremite’nin arterleri” başlıklı şekillere bakınız.

A. m axillaris

267

• A. communicans anterior

A. cerebri mediaı

• A. carotis interna • A. communicans posterior • A. cerebri posterior

VVillis halkası

A. basilaris

Cisterna interpedincularis'tedir. A. cerebri media katılmaz.

A. vertebralis

A. ulnaris, seyri sırasında n. ulnaris ile birlikte, retinaculum flexorum’un yüzeyelinden ve os pisiforme’nin lateralinden (Guyon kanalı) geçer. A. radialis ■Önkolun distalinde m. brachioradialis ve m. flexor carpi radialis’in tendonları arasında bulunur.

A. ulnaris • Onkolda a. interossea anterior ve a. interossea posterior'u verir. • Retinaculum flexorum'un önünden geçerek ele gelir.

1Fovea radialis'ten (anatomik enfiye çukuru) geçer.

Arcus palmaris superficialis'i oluşturur. Arcus palmaris profundus'u oluşturur.

Arcus palmaris profundus

A. radialis

Arcus palmaris superficialis

A. ulnaris

D O LA ŞIM SİSTEMİ

• A. cerebri anterior

268

D O LA ŞIM SİSTEMİ

55. Aşağıdaki vena ve açıldığı eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

damar

PORTO-CAVA ANASTOMOZ BÖLGELERİ •

Ö zofagus’un abdominal parçası; v. gastrica sinistra’ya (VPH; v. portae hepatis) açılan özofageal dallar ile v. azygos (VCS; v. cava superior) ve v. h em iazygos’a (VCS) açılan özofageal dallar arasındadır. Portal obstrüksiyonda, anastomoz yapan bu venlerde özofagus varisi denilen genişlemeler olur.

•

Rectum; v. rectalis superior (VPH) ile v. rectalis media (VCI; v. cava inferior) ve v. rectalis inferior (VCI) arasındadır.

•

Umbilicus bölgesi; w . paraumbilicales’lerle (VPH), karın ön duvarını drene eden v. epigastrica superior (VCS) ve v. epigastrica inferior (VCI) arasındadır. Portal obstrüksiyonda, umbilikal bölgede caput m edusae d enilen venöz g e n iş le m e le r olur. U m bilikal bölge aynı zam anda cava-cava anastomoz yeridir (v. epigastrica superior (VCS) ile v. epigastrica inferior (VCI) arasındaki anastomoz nedeniyle).

•

R etro p erito n eal bölge; ka ra c iğ e rd e k i area nuda’nın venleri ve kalın bağırsak venleri (VPH) ile retroperitoneal venler (frenik, lumbal, renal; VCI) arasındadır.

V e n ............................... Açıldığı damar A) V. maxillaris................... v. retromandibularis

B) V. jugularis interna....... v. brachiocephalica C) V. pudenda interna....... v. iliaca interna D) V. azygos...................... v. cava inferior E) V. mesenterica inferior.. v. lienalis V. azygos, v. cava superior’a açılır. “Azygos sistem verileri” ve “Baş-boyun verileri” başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: D 56. Aşağıdaki poro-cava anastomoz bölgesi ve ilgili olduğu ven eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? Porto-cava anastomoz bölgesi.........Vena A) Rectum............................rectalis superior B) Umblicus.........................v. epigastricainferior C) Özofagus’un abdominal parçası...........v. gastroomentalis sinistra

“Porto-cava anastamozlar” başlıklı şekile bakınız.

D) Umblicus......................... v. epigastrica superior

Doğru cevap: C

E) Retroperitoneal bölge......karaciğerdeki area nuda venleri•

• Vena lumbalis ascendens ve vena subcostalis, sağ tarafta birleşerek vena azygos’u, sol tarafta birleşerek vena hemiazygos’u oluşturur. Sol taraf 4(5) - 8 vena intercostalis posterior’lar birleşerek vena hemiazygos accessoria’yı yapar.

Azygos sistem venleri

V. auricularis posterior

V. jugularis externa ■V. retrom a nd ibu la ris'in arka dalı

V. facialis

ile v. auricularis p o ste rio r’un birleşm esiyle oluşur. ■M. sternocleidom astoideus'u üstten ob lik olarak çaprazlar.

V. jugularis anterior V. jugularis interna • For. jugulare'de sinüs sigmoideus'un devamı olarak başlar.

V. brachiocephalica • V. jugularis interna, v. subclavia ile birleşm esiyle oluşur. • Birleşim yerindeki açıya

angulus venosus denir.

V. azygos _V. azygos'a açılan özofageal dallar V. epigastrica sup erior

Özofagus'un abdominal parçası rV. gastrica sinistra'ya açılan özofageal dallar

O llm b ilik a l bölge V. portae hepatis

Vv. paraum bilicales

V. lienalis V. epigastrica in fe rio r

V. mesenterica inferior .V. rectalis superior

V. iliaca interna V. rectalis media

Rectum

V. rectalis inferior

Porto-cava anastamozlar

D O LA ŞIM SİSTEMİ

V. retromandibularis • V. tem poralis superficialis (1) ve v. maxillaris'in (2) birleşmesiyle oluşur.

27 0

DOLAŞIM SİSTEMİ

56.

Septum interventriculare ile m. papillaris anterior arasında uzanan kas kabarıntısına trabecula septomarginalis (moderatör bant) adı verilir. Bu oluşumun içinde, kalbin ileti sistemi ile ilgili lifler bulunur.

Aşağıda verilen anatomik yapılardan hangileri kalbin sağ ventrikülünde bulunur? I. Conus arteriosus II. Ostium sinüs coronarii

Sağ ventrikül’de, m. papillaris anterior, m. papillaris posterior ve m. papillaris septalis (medialis) denilen üç tane papiller kas bulunur. Papiller kaslar, trabeculae carneae kalınlaşmalarıdır. Papiller kasların uçlarından başlayan chorda tendinea’lar, triküspid kapağın küspislerine tutunur.

III. Trabeculae carneae IV. Trabecula septomarginalis V. Crista terminalis A)

II, III, V

B) I, III, IV

C) I, II, III

D) I, II, V E)

Doğru cevap: B

III, IV, V

Ostium sinüs coronarii ve crista term inalis, sağ atrium’da bulunur.

57. A. axillaris’in dalları hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?

VENTRICULUS DEXTER

I.

A. thoracica interna

S te rn u m ’un tam a rka sınd a dır. İç yüzündeki kas kabarıntılarına trabeculae carneae denir. Pektinat kasların kalınlaşması ile oluşur.

II.

A. thoracoacromialis

III. A. subscapularis IV. A. suprascapularis V.

Crista supraventricularis, ventrikülün iç yüzünde görülen ve triküspid kapak ile pulmoner kapağı ayıran kalın bir kas kabarıntısıdır. Ventrikülün, ostium trunci pulmonalis’in altında kalan bölümü düz bölümüne Conus arteriosus (infundibulum) denir.

A. circumflexa humeri posterior

A) I, III, IV

B) I, II, V

C) I, II, III

D) II, III, V E) III, IV, V

A. subclavia, birinci kaburganın dış kenarını geçince a. axillaris adını alır. A. v. axillaris ve plexus brachialis’in fasciculus’ları m. pectoralis minor'un arkasında yer alır. A. subscapularis, a. axillaris’in en büyük dalıdır. A. thoracodorsalis ve a. circumflexa scapulae, a. subscapularis’in dallarıdır.

A. subclavia

Truncus thyrocervicalis A. vertebralis

A. thoracoacromialis

A. carotis communis

A. axillaris A. thoracica interna A. circumflexa humeri anterior ve posterior

— A. thoracica lateralis

A. profunda brachii

A. axillaris'in dalları: 1. A. thoracica superior

A. brachialis A. subscapularis

2. A. thoracoacromialis 3. A. thoracica lateralis 4. A. subscapularis 5. A. circumflexa humeri anterior 6. A. circumflexa humeri posterior

•

A. thoracica interna, a. subclavia’nm dalıdır. A. suprascapularis, a. subclavia’nın dalı olan truncus thyrocervicalis’ten çıkar.

Aa. intercostales posteriores; 11 çifttir. İlk iki çifti (I. ve II.), a. subclavia’dan ayrılan truncus costocervicalis’in dalı olan a. intercostalis suprema’dan gelir. Sonraki dokuz çift (III.-XI), aorta thoracica’nın dallarıdır.

“A. axillaris” başlıklı şekile bakınız. “Aorta thoracica” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D Doğru cevap: B 58.

Aorta thoracica’nın dallan hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? I.

A. subcostalis

II.

A. bronchialis sinistra

59.

III. A. bronchialis dextra

A)

I, III. IV

B) I, II, V

Rektus kılıfının arkasında seyreder

V.

D) II, III, V E)

A. iliaca externa’nın dalıdır

II.

IV. Anulus inguinalis profundus yakınında ductus deferens’i çaprazlar

A. intercostalis posterior

C) I, II, III

I.

III. Hesselbach üçgenini sınırlar

IV. A. intercostalis anterior V.

A. epigastrica inferior ile ilgili bilgiler hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?

III, IV, V

Üzerini örten periton plica umbilicalis medialis’i oluşturur

A) I, III, IV

•

A. bronchialis dextra, a. intercostalis posterior lll’den ayrılır.

•

Aa. intercostales anteriores; 9 çifttir. İlk altı çifti a. thoracica in te rn a ’dan gelir. 7-9 ise, a. musculophrenica’nın dalıdır.•

B) I, II, V C) I, II, III D) II, III, V E) III, IV, V

• Aorta descendens’in ; T4 ile T12 arasında kalan parçasına aorta thoracica, T12 ile L4 arasında kalan parçasına aorta abdominalis denir.

Aorta thoracica

DOLAŞIM SİSTEMİ

271

272

DOLAŞIM SİSTEMİ

A. ILIACA EXTERNA

60.

Başlangıcı; ureter ve gonadal damarlar (a.v. testicularis ve a.v. ovarica), son parçası ise; n. genitofemoralis’in genital dalı ve ductus deferens (kadınlarda ligamentum teres uteri) ile ön tarafından çaprazlanır. Dalları

A lt ekstrem itenin arterleri ile ilg ili b ilg ile r hangi seçenekte doğru olarak ve rilm iştir? I.

A. femoralis, lacuna musculorum’da seyreder

II.

A. femoralis, hiatus adductorius’tan geçerek fossa poplitea’ya gelir

III. A. pudenda externa, a.femoralis’in dalıdır

•

A. circumflexa ilium profunda

*

A. e p ig a s tr ic a in fe r io r ; anulus in g u in a lis p ro fu n d u s ’un m edial kenarından, fu n ic u lu s spermaticus’un arkasından geçer. Linea arcuata’da fascia transversalis'i delip, rektus kılıfı içine girer. M. rectus abdominis ile kılıfın arka yaprağı arasında yukarıya yükselir. Kılıf içinde, a. thoracica interna’nın uç dalı olan a. epigastrica superior ile anastomoz yapar. Karın ön duvarının arkasında, periton bu arteriörterek bir plika (plica umbilicalis lateralis) oluşturur. Direk inguinal herni a. epigastrica inferior’un medialinden, indirek inguinal herni ise lateralinden olur.

“A. iliaca externa” başlıklı şekile bakınız.

IV. A. fibularis (peronea), a. tibialis anterior’un dalıdır V.

A. plantaris medialis, a. tbialis posterior'un dalıdır

A) I, III, IV B) I, II, V C) I, II, III D) II, III, V E) III, IV, V A. femoralis, v. femoralis ile birlikte lacuna vasorum’da seyereder. A. fibularis (peronea), a. tibialis posterior’un dalıdır.

Doğru cevap: A• “A lt ekstremite’nin arterleri” ve “A. femoralis” başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: D

A. epigastrica inferior; • A. iliaca externa’nın dalıdır. •

Direk ve indirek inguinal herniler, bu arterle ilişkilidir.

•

Hesselbach üçgenini sınırlar.

•

Ductus deferens, anulus inguinalis profundus yakınında a. epigastrica inferior’u üstten çaprazlar.

A. epigastrica inferior M. transversus abdominis Anulus inguinalis profundus

Linea arcuat; A.epigastrica inferior • Anulus inguinalis profundus'un medialinde, funiculus spermaticus'un arkasından geçer. • Linea arcuata'da rektus kılıfı içine girer.

A. iliaca externa

• Plica umbilicalis lateralis, karın ön duvarının

arkasında arteri örten periton pilikasıdır. Ductus deferens Falx inguinalis

Karın ön duvarı (posterior) A. iliaca externa

273

DOLAŞIM SİSTEMİ

A. poplitea

• M. popliteus'un alt ucunda a. poplitea'dan ayrılır.

• A. fibularis (peronea), en kalın dalıdır.

• Önce bacağın arka bölgesinde bulunur.

• Malleolus medialis’in arkasından geçerek ayak tabanına gelir.

• Membrana interossea'nın üst kısmından geçerek bacağın ön kompartımanına girer.•

• A. plantaris lateralis ve a. plantaris medialis'e ayrılır.

• Ayak sırtında a. dorsalis pedis olarak uzanır (1. metatarsal aralıkta).

• A. iliaca externa, lig. inguinale'nin arkasından geçtikten sonra uylukta a. femoralis adını alır.

DOLAŞIM SİSTEMİ

Lig. inguinale

• Trigonum femorale'den geçer. • Canalis adductorius'ta v. femoralis ve n. saphenus ile birlikte seyreder. A. profunda femoris

• V. femoralis ile birlikte hiatus adductorius'tan geçerek fossa poplitea'ya gelir.

M. sartorius M. adductor longus

A. femoralis'in dalları: • A. epigastrica superficialis • A. circumflexa iliaca superficialis • A. pudenda externa

A. femoralis • A. descendens genicularis

• A. profunda femoris

61. Intrakranial venlerle ile ilgili bilgiler seçenekte doğru olarak verilmiştir?

hangi

BEYİN VENLERİ

I.

Kapakları yoktur

II.

Yüzeyel beyin venlerinin açılmaları subdural hemorajilere neden olur

III. V. manga cerebri sinüs rectus’a açılır IV. V. anterior cerebri yüzeyel beyin venlerindendir V.

Vv. emisseriae, sinüsleri bağlar

intrakranial venlerle dural

A) I, III, IV C) I, II, III D) II, III, V E) III, IV, V

KRANYALVENLER VV. DIPLOICAE Yassı kafa kemiklerindeki diploik kanallar içinde bulunan kapaksız venlerdir. Kafa dışı venlere yada dural sinüslere açılırlar. •

Kapakları yoktur. Dural sinüslere açılırlar. Yüzeyel ve derin olarak iki gruptur. I-

Yüzeyel beyin venleri (vv. superficiales cerebri) Bu venlerin açılmaları, subdural hemorajilere neden olur.

II- Derin beyin venleri (vv. profundae cerebri) Hemisferlerin derin bölümlerinin venöz kanını drene ederler.

B) I, II, V

•

İNTRAKRANYAL VENLER

W . EMISSARIAE Ekstrakranyal venlerle dural sinüsleribağlarlar. S ca lp ’ın gevşek are ola r tabakasında (L) yer alırlar. Emissariyan venlerin kafa dışı venlerle olan bağlantıları, kafa dışı infeksiyonların kafa içine yayılmasında önemlidir.

•

V. anterior cerebri

•

Vv. internae cerebri

•

V. basalis

•

V. magna cerebri (G alen veni); v.interna c e re b ri’lerin, e p ifiz bezinin arkasında birleşmesinden meydana gelir. Beynin en büyük venidir. Sinüs rectus’a açılır.

Doğru cevap: C

275

Alt ekstremite’nin yüzeyel verileri ile ilgili bilgiler hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? I.

V. saphena parva fossa poplitea’ya uzanır

II.

V. saphena magna trigonum bulunur

kadar

femorale’de

III. V. saphena parva, v. femoralis’e açılır IV. V. saphena manga ayağın dış kenarından başlar V.

V. saphena parva, bacakta n. suralis ile seyreder

V. SAPHENA PARVA Ayağın lateral kenarından başlar. Malleolus lateralis’in arkasından geçer. Tendo calcaneus’un lateralinde yukarıya doğru yükselir. Fossa poplitea'da, v. poplitea'ya açılır. N. suralis’le birlikte seyreder. Kapakları vardır. V. POPLITEA Vv. tibiales anteriores’ler ile vv. tibiales posteriores’lerin, m. popliteus’un alt kenarında birleşmesi ile oluşur. Fossa poplitea’da, a. poplitea ile n. tibialis arasındadır. Kapakları vardır. A. poplitea’nın dallarına karşılık gelen venleri ve v. saphena parva’yı alır.

A) I, III, IV

V. FEMORALIS

B) I, II, V

V. poplitea, m. adductormagnus'unaponörozundaki hiatus adductorius’a girince, v. femoralis adını alır. V. femoralis, a. femoralis’le birlikte canalis adductorius’ta seyreder. Kapakları vardır. Lacuna vasorum ’da, a. fem oralis’le birliktedir. Vagina fem oralis’te, a. femoralis ile canalis femoralis arasındadır.

C) I, II, III D) II, III, V E) III, IV, V V. saphena parva, v. poplitea’ya açılır.

ALT EKSTREMİTE VENLERİ V. SAPHENA MAGNA

“A lt ekstrem itenin yüzeyel ven leri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

Vücudun en uzun venidir. Kapakları vardır. Ayağın medial tarafından başlar. Malleolus medialis’in önünden geçip, bacağın ve uyluğun medialinde yukarıya doğru yükselir. Hiatus saphenus’u örten fascia cribriformis’ten geçerek, v. femoralis’e açılır. V. saphena magna, ayakta ve bacakta n. saphenus’la birlikte seyreder.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Medial

Lateral Alt ekstremitenin ylizeyel venleri

DOLAŞIM SİSTEMİ

62.

1

2 76

işaretli

bölgeye

DOLAŞIM SİSTEMİ

63. Aşağıdaki şekilde “ X” ile aşağıdakilerden hangisi açılır?

Sinüs coronarius’a açılan venler; •

V. card iaca m agna (v. co rd is m agna, v. interventricularis anterior); en büyük kalp venidir. Apex cordis’te başlar. Sol koroner arterin dalı olan r. interventricularis anterior’la birlikte, sulcus in te rv e n tric u la ris a n te rio r’da yukarıya doğru seyreder. Sulcus coronarius’ta ramus circumflexus’a eşlik eder. Sinüs coronarius’a sol ucundan açılır. Sinüs coronarius’a açılan en büyük vendir.

•

V. cardiaca parva (v. cordis parva); sağ atriyum ile sağ ventrikül arasında, sulcus coronarius’un arka bölümünde, a. coronaria dextra ile birlikte seyreder. Sinüs coronarius’a sağ ucundan açılır.

•

V .card iaca m edia (v. co rd is m edia, v. interventricularis posterior); apex cordis'te başlar. Sağ koroner arterin dalı olan ramus interventricularis p o s te rio r’la birlikte, sulcus in te rve n tricu la ris p o s te rio r’da yukarıya doğru seyreder. Sinüs coronarius’a sağ ucundan açılır.

•

V (v). ven tricu li s in istri p o sterio r(es); sol ventrikül’ün diyafragmatik yüzünün venöz kanını taşır.

•

V. obliqua atrii sinistri; sol atriyum’un arka yüzünde aşağıya doğru seyreder.

A) V. cava superior B) V. cava inferior C) V(v). ventriculi dextri anterior(es) D) V. obliqua atrii sinistri E) Sinüs coronarius Sinüs coronarius; sulcus coronarius’un arka bölümünde, soldan sağa doğru seyreder. Kalbin venöz kanının büyük bölümünü (yaklaşık % 75) taşır. Sağ ventrikül’ün ön bölgesinin küçük bir bölümü, her iki atriyum’un küçük bölümleri ve sol ventrikül’ün küçük bir bölümü hariç, tüm kalpten venöz kanı sağ atriyum’a getirir.

“Kalbin venleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

Ostium sinüs coronarii sağ atrium’a açılır. Ostium’da, valvula sinüs coronarii denilen bir semilunar kapakçık bulunur.*•

Kalbin venleri

_____

• V. cardiaca magna r. interventricularis anterior

V. obliqua atrii sinistri

• V. cardiaca media r. interventricularis posterior

Sinüs coronarius

• V. cardiaca parva a. coronaria dextra (sulcus coronarius'ta) ile seyreder.

V. cardiaca magna V. cardiaca parva

Sinüs coronarius'a açılan venler • V. cardiaca magna • V. cardica media • V. cardica parva

• V. obliqua atrii sinistri • V(v). ventriculi sinistri posterior(es)

27 7

64. Aşağıdaki şekilde “X” ile işaretli yapı aşağıdaki kalp boşluklarından hangisi/hangileri ile ilgilidir? DOLAŞIM SİSTEMİ

X

A) Atrium sinistrum B) Atrium dextrum C) Ventriculus sinister D) Ventriculus dexter E) Atrium dextrum, ventriculus sinister

“Kalp” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

Ventriculus dexter Ostium trunci pulmonalis

Conus arteriosus • Pulmoner kapağın altındaki düz alan

Crista supraventricularis • Triküspit kapak ile pulmoner kapağı ayırır.

Trabecula carnea • Ventrikülün iç yüzündeki kas kabarmalarıdır.

Trabecula septomarginalis (Moderatör bant) • Septum interventriculare'den m. papillaris anterior'a uzanır. • içinde ileti sistemi ile ilgili lifler vardır.

27 8

işaretli

damar

66. Aşağıdaki şekilde “ X” aşağıdakilerden hangisidir?

ile

işaretli

yapı

DOLAŞIM SİSTEMİ

65. Aşağıdaki şekilde “X” ile aşağıdakilerden hangisidir?

A) A. cervicalis profunda

A) Lig. venosum

B) A. transversa colli

B) Ductus thoracicus

C) A. vertebralis

C) N. laryngeus recurrens

D) A. cervicalis ascendens

D) V. azygos

E) A. suprascapularis

E) Lig. arteriosum

A.vertebralis, a.subclavia’nın dalıdır.

FETAL DOLAŞIM

‘‘A. vertebralis’’ başlıklı şekile bakınız.

Plasenta’dan oksijene kanı fetus’a, v. umbilicalis taşır. V. umbilicalis’teki kan, %80 oksijen ile satüredir. Oksijene kanın yarısı, karaciğer sinüzoidlerine ve buradan hepatik venler’le v. cava inferior’a geçer. Diğer yarısı ise, karaciğerdeki kapiller ağa uğramadan, v. portae hepatis’in sol dalını v. cava inferior’a birleştiren ductus venosus aracılığıyla, direk olarak v. cava inferior’a geçer. V. cava inferior’da; pelvis, alt ekstremiteler ve abdomenden gelen venöz kanla karışır. Venöz kanla karışmasına rağmen, yine de oksijen konsantrasyonu yüksektir.

Doğru cevap: C

1Cervical vertebraların for. transversarium 'larından geçer. 1Atlas'ın arcus posterior'unun

üst yüzünde

kendine ait olukta seyreder. ■Trigonum sub occipitale'de y e r alır.

1M em b ra n a atlantooccipitalis posterior'u delerek derin e gider. For. m agnum 'dan geçerek cranium 'a girer.

A. vertebralis'in dalları A. vertebralis A. carotis com m unis A. subclavia

Truncus brachiocephalicus

• A. inferior posterior cerebelli (lezyonunda Wallenberg sendrom u olur) • A. spinalis anterior ve a. spinalis posterior (M ed u lla spinalis'i beslerler)

279

67. Aşağıdaki şekilde “ X” aşağıdakilerden hangisidir?

ile

işaretli

yapı

DOLAŞIM SİSTEMİ

V. cava superior ile baş, boyun ve üst ekstremitelerden sağ atriyum'a gelen oksijenden fakir kan, sağ ventrikülpulmonal arter-ductus arteriosus ve aort yolu ile fetus’un gövdesine gider. V. cava inferior’la sağ atriyum’a gelen kanın büyük bölümü, foramen ovale denilen açıklıktan sol atriyum’a geçer ve burada, pulmonal venlerle gelen daha düşük oksijen konsantrasyonuna sahip kanla karışır. Sol atriyum’dan sol ventrikül’e geçen kan, aorta ascendens aracılığıyla fetus’un başına ve üst ekstremitelerine gider. V. cava inferior’la sağ atriyum’a gelen kanın geriye kalan daha az bir bölümü, v. cava superior ve sinüs coronarius ile getirilen oksijen konsantrasyonu düşük kanla karışır ve sağ ventrikül’e geçer. Sağ ventrikül’den de pulmonal artere geçer. Pulmonal arterdeki kanın yaklaşık %10’u akciğerlere gider. Geriye kalan daha büyük miktardaki kan, ductus arteriosus aracılığı ile arcus aortae’ye geçip, fetus’un gövdesinde dağılır.

A) Ductus thoracicus

B) V. cava superior

C) V. subclavia

D) V. azygos

E) V. brachiocephalica Fetus’un deoksijene kanı, a. umbilicalis'ler aracılığı ile tekrar oksijenlenmek üzere plasenta’ya geri döner. “Fötal dolaşım” başlıklı şekile bakınız.

V. BRACHİOCEPHALİCA DEXTRA, V. BRACHİOCEPHALİCA SINISTRA İnnominat venler olarak da bilinirler. Kapakları yoktur. Sternoklaviküler eklemin arkasında başlarlar.

Doğru cevap: E

Sağ tarafın veni; v. vertebralis, v. thoracica interna, v. thyroidea inferior ve birinci v. intercostalis posterior’u alır. Sol tarafın veni; v. vertebralis, v. thoracica interna, v. intercostalis superior, v. thyroidea inferior ve birinci v. intercostalis posterior’u alır. "X

İi

Fötal dönem

Doğumdan sonra

Foramen ovale

Fossa oval is

Ductus arteriosus

Lig. arteriosum

Ductus venosus

Lig. venosum

V. umblicalis

Lig. teres hepatis

A. umblicalis

Lig. umblicalis mediaiis

I

Fötal dolaşım W

V. retromandibularis DOLAŞIM SİSTEMİ

V. tem poralis superficialis (1) ve v. m axillaris'in (2) birleşm esiyle oluşur.

V. auricularis posterior

V. jugularis externa ' V. retromandibularis'in arka dalı ile v. auricularis posterior'un birleşmesiyle oluşur. 1M. sternocleidomastoideus'u üstten oblik olarak çaprazlar.

V. facialis

V. jugularis interna » For. jugulare'de sinüs sigm oideus'un devamı olarak başlar.

V. brachiotephafica

Sol tarafın veni, oblik olarak aşağıya ve sağa doğru seyreder. Seyri sırasında; trachea ve truncus brachiocephalicus ile sol tarafa, thoracica interna, a. subclavia, a. carotiscommunis, n. phrenicus ve n. vagus’u önden çaprazlar. Arcus aortae’nin yukarısından, thymus’un arkasından geçer.

Diyafragma’daki krus’lardan geçip, başlıca ganglion coeliacum’daki postganglionik nöronlarla sinaps yapar. Bazı dalları adrenal medulla’ya gider ve buradaki kromaffin hücrelerle (modifiye sempatik postganglionik nöronlar) sinaps yapar. Bu nedenle glandula suprarenalis, preganglionik sempatik liflerin direk olarak gittiği tek organdır.

“Baş-boyun verileri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E 68. Yetmişyedi yaşında erkek hasta sol koluna vuran şiddetli göğüs ağrısı şikayetiyle başvuruyor. Çekilen EKG’de sol ventrikül arka duvarında belirgin myokard enferktüsü tesbit ediliyor. Ağrının sol koluna yaılmasından sorumlu sinir aşağıdakilerden hangisidir?

■

• V. jugularis interna, v. subclavia ile birleşmesiyle oluşur. • Birleşim yerindeki açıya angulus venosus denir.

•

N. s u p ra sca p u la ris; plexus brachlis’in truncus superior’undan çıkar. M. supraspiantus ve m. infraspinatus’un siniridir.

Doğru cevap: C 69. Otuzbeş yaşında erkek hasta yutma sırasında ağrı şikayetiyle hastaneye başvuruyor. Radyolojik incelemede sol atriumda genişleme tesbit ediliyor. Hastanın şikayeti, büyüm üş sol atrium nedeniyle aşağıdaki yapılardan hangisinin basıya uğraması sonucu oluşur?

A) N. phrenicus B) N. vagus C) N. intercostobrachialis D) N. splanchnicus majör

A) Oesophagus

E) N. suprascapularis

B) Radix pulmonis C) Trachea

N. intercostobrachialis, M l’de kolun iç yüzüne ağrı vurmasına neden olan sinirdir. İkinci interkostal sinirin dalıdır.Toraks duvarı ve kolun iç yüzünün derisinden duyu alır. •

N. phrenicus (C3-C5); diaphragm a’nın motor siniridir. Plexus cervicalis’in dalıdır.

•

N. splanchnicus majör; T5-T9 (10) paravertebral g a n g lio n la rd a n sinaps yapm adan geçen preganglionik sempatik dallar tarafından oluşturulur.

D) V. cava superior E) V. cava inferior Oesophagus, sol atrium’un ile komşuluğu nedeniyle atrium dilatasyonunda basıya uğrayacak yapıdır. •

Hilum pulmonis, akciğerlerin mediyastinal yüzündedir. Organa giren-çıkan anatomik yapıların bulunduğu yerdir. Mediyastinal plevraile sarılı bu yapılar, radix pulmonis denilen bir kök oluşturur.Radix pulmonis’in oesophagus ile yakın komşuluğu yoktur.

281

• Kalbin en arkada bulunan bölümüdür. • Sol atrium basis cordis'i yapar. Akciğer'den gelen 4. adet v. pulmonalis arka-dış yüzüne açılır. Aorta thoracica

Ductus thoracicus

Transvers

Atrium sinistrum Komşuluk yaptığı p rim eryap ı oesophagus'tur.

T4 Aorta ascendens Oesophagus A triu m sinistrum

T10 Sagittal

•

Trachea, sol atrium seviyesinin üzerinde ana bronchuslara ayrılarak sonlandığı için atrium büyümesinden etkilenmez.

"Atrium sinistrum” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

Duodenum’un birinci parçasından, colon transversum’un 2/3’lük sağ bölümüne kadar olan sindirim kanalı bölümünü besler. Truncus coeliacus'un yaklaşık 1 cm altında, L1 vertebra seviyesinde aorta abdominalis’ten ayrılır. A. MESENTERİCA SUPERIOR’UN DALLARI

70. Kırkyedi yaşında erkek hasta perfore duodenal ülser nedeniyle ameliyat ediliyor. Bu işlem sırasında a. gastroduodenalis bağlanıyor. Bu hastada aşağıdaki artelerden pancreasın beslenm esini sağlar?

A. MESENTERİCA SUPERİOR

• •

hangisi

A) A. mesenterica inferior B) A. gastrica sinistra C) A. gastrica dextra D) A. hepatica propria

•

E) A. mesenterica superior A. gastroduodenalis; a. hepatica communis’in dalıdır. D uodenum ile pancreas arasında aşağıya doğru seyreder. Dalları; •

•

•

•

A. pancreaticoduodenaiis inferior; arterin ilk dalıdır. Pancreas ve duodenum’u besler. Aa. jejunales ve aa. ileales; arterin sol tarafından ayrılırlar. 12-15 tanedir. Jejuneal arterler, daha uzun ve sayı olarak daha fazladır. Her bir arter uç dallarına ayrılır. Komşu olanların uç dalları birleşerek arteryel arkusları yapar. Arteryel arkus oluşumu bir kaç defa tekrarlanır ve terminal arkustan çıkan düz arterler (aa. recti) bağırsağı besler. A. recti’ler, “end arter”dir. A. ileocolica; sağ ureter’i ve sağ a.v. testicularis (ovarica)’i önden çaprazlar. A. appendicularis’i verir. Terminal ileum’u ve caecum’u besler. A. colica dextra; sağ taraf ureter, a.v. testicularis (ovarica) ve n. genitofemoralis’i önden çaprazlar. Colon ascendens’i besler. A. colica media; m esocolon tran sversu m ’un yaprakları arasındadır. Colon tra n s v e rs u m ’u besler.

A. gastroomentalis (gastroepipioica) dextra; Omentum majus’un yaprakları arasında, mide’nin büyük kurvaturu boyunca seyreder. Mide’yi ve omentum majus’u besler.

“Truncus coeliacus” ve “A. mesenterica superior” başlıklı şekillere bakınız.

A. pancreaticoduodenaiis superior

Doğru cevap: E

DOLAŞIM SİSTEMİ

Atrium sinistrum

DOLAŞIM SİSTEMİ

2.

A. lienalis • A. gastroomentalis sinistra • A. gastrica breves

3.

A. hepatica communis • A. hepatica propria > A. gasrica dextra

• A. gastroduodenalis > A. gastroomentalis dextra

> A. pancreaticoduodenalis superior

Truncus coeliacus I • A. pancreatico duodenalis inferior, a. mesenterica superior'un ilk dalıdır.

O

• A. pancreatico duodenalis inferior

o o o

• Aa. ileales

0

• A. colica dextra

O

• A. colica media

• Aa. jejunaies

• A. ileocolica

283

71. Kronik anjinası olan 48 yaşında erkek hastaya bypass planlanıyor. Koroner anjiografide a. interventricularis posterior’un neredeyse tamamen tıkalı olduğu tesbit ediliyor.

•

V.cardiaca media (v. cordis media, v. interventricularis posterior); apex cordis’te başlar. Sağ koroner arterin dalı olan ramus interventricularis posterior’la birlikte, sulcus interventricularis posterior’da yukarıya doğru seyreder. Sinüs coronarius’a sağ ucundan açılır.

•

V (v). ven tricu li sin istri p o sterio r(es); sol ventrikül’ün diyafragmatik yüzünün venöz kanını taşır.

•

V. obliqua atrii sinistri; sol atriyum’un arka yüzünde aşağıya doğru seyreder.

Aşağıdaki dam arlardan hangisi cerrahi girişim sırasında bu arteri ortaya çıkartırken hasar görebilir? A) V. cardiaca media B) V. cardiaca magna C) V. cardiaca parva D) V. cardiaca anteriores E) Sinüs coronarius

“Kalbin venleri" başlıklı şekile bakınız.

Sinüs coronarius; sulcus coronarius’un arka bölümünde, soldan sağa doğru seyreder. Kalbin venöz kanının büyük bölümünü (yaklaşık % 75) taşır. Sağ ventrikül’ün ön bölgesinin küçük bir bölümü, her iki atriyum’un küçük bölümleri ve sol ventrikül’ün küçük bir bölümü hariç, tüm kalpten venöz kanı sağ atriyum’a getirir.

Doğru cevap: A 72. Ellibeş yaşında erkek hasta aort kapağı değişimi için ameliyata edliyor ve kardiopulmoner bypass için kalp akciğer makinasına bağlanıyor. Operasyon sırasında cerrahın sinüs obliquus pericardii’yi kontrol ederken aşağıdaki yapılardan hangisine dokunması mümkün değildir?

Ostium sinüs coronarii sağ atrium’a açılır. Ostium’da, valvula sinüs coronarii denilen bir semilunar kapakçık bulunur.

A) V. cava inferior Sinüs coronarius’a açılan venler; •

•

B) V. cava superior

V. card iaca m agna (v. co rd is m agna, v. interventricularis anterior); en büyük kalp venidir. Apex cordis’te başlar. Sol koroner arterin dalı olan r. interventricularis anterior’la birlikte, sulcus in te rve n tricu la ris a n te rio r’da yukarıya doğru seyreder. Sulcus coronarius’ta ramus circumflexus’a eşlik eder. Sinüs coronarius’a sol ucundan açılır. Sinüs coronarius’a açılan en büyük vendir. V. cardiaca parva (v. cordis parva); sağ atriyum ile sağ ventrikül arasında, sulcus coronarius’un arka

C) Sol atrium’un arka duvarı D) V. pulmonalis dextra inferior E) Sağ atrium V. cava superior, kalbin üst yüzünde sağ atrium’a açılır. Sinüs obliquus pericardii’den palpasyonla hissedilemez. Sinüs obliçuus pericardii; v. cava inferior, sol atrium’un arka duvarı, sağ atrium ile sağ ve sol pulmoner venlere ulaşılabilen kör bir çıkmazdır.

r Kalbin venleri

• V. cardica parva • V. obliqua atrii sinistri • V (v ). v entriculi sinistri po sterio r(es)

K a lb in v e n le ri

DOLAŞIM SİSTEMİ

bölümünde, a. coronaria dextra ile birlikte seyreder. Sinüs coronarius’a sağ ucundan açılır.

DOLAŞIM SİSTEMİ

PERICARDIUM Kalp ve büyük damarların köklerini saran fibrö-seröz bir zardır, iki tabakadır. PERICARDIUM FIBROSUM Dıştaki ve daha kalın olanıdır. Corpus sterni ve 2-6 nci kıkırdak kaburgaların arkasında, 5-8 torakal vertebraların önündedir. Altta diyafragma’nın centrum tendineum’una yapışır. Önde, ligg. sternopericardiaca ile sternum ’a tutunur. Yukarıda, büyük damarların adventisyasına ve lamina pretrachealis’e karışır. N. phrenicus’lar ile a.v. pericardiophrenica’lar, fibröz perikardiyum üzerindedir (bir başka ifadeyle pleura mediastinalis ile pericardium fibrosum arasındadır). Pericardium fibrosum, v. cava inferior hariç, kalple ilgili bütün damarları örter.

arasında oluşan sinüs obliquus pericardii bir çıkmaz şeklindeyken (cul-de-sac), sinüs transversus pericardii bir geçit şeklindedir. Sinüs transversus pericardii, vena cava superior ile aorta assendens ve turuncus pulmonalis arasındadır. Vena cava inferior, vv.pumonales ile sol atrium arasında oluşan çıkmaza da sinüs obliquus pericardii denir. “Pericardium” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B 73. Yetmişiki yaşında bir kadın sağ ayağında ağrı şikayetiyle hastaneye başvuruyor. Çekilen BT’de canalis adductorius’un proksimalinde, a. femoralis’in trombotik tıkanıklığı tesbit ediliyor. Aşağıdaki arterleden hangisi geniküleranastomoz vasıtasıyla bacağın beslenmesini sağlar? A) A. circumflexa femoris medialis

PERICARDIUM SEROSUM

B) A. circumflexa femoris lateralis’in r. descendens’i

Seröz perikard, birbiri ile devamlı iki yapraktan oluşur. Fibröz perikarda komşu olan dış yaprağa lamina parietalis, içte miyokardı örtene lamina visceralis (epicardium) adı verilir. İki yaprak arasında kalan boşluğa cavitas pericardialis denir ve burada yaklaşık 25 cm3 kadar sıvı (liquor pericardii) bulunur.

C) A. profunda femoris’in ilk perforan dalı

Perikard boşluğu, kalbe giren ve çıkan damarların olduğu bölgelerde klinik bakımdan önemli boşluklara (sinüs) ve çıkmazlara (recessus) sahiptir. Lamina visceralis, miyokardiyum’u ve büyük damarları örtüp lamina parietalis’e atlar. Damarlar üzerinde visseral ve parietal yapraklar

D) A. glutea inferior E) A. descendens genicularis •

A. circumflexa femoris lateralis, a. profunda femoris in dalıdır. Bu arterin r. descendens’i, a. superior medialis genus ve a. superior lateralis genus ile anastomoz yapar.

•

A. circumflexa femoris medialis, femur başı ve boynunun beslenmesinde rol alır. Diz bölgesindeki damarlarla anastomozu yoktur.

Sinüs transversus pericardii • Önünde aorta ascendens ile truncus pulmonalis • Arkasında v. cava superior ve pulmoner venler vardır. Sinüs obliquus pericardii • Sağ ve sol pulmoner venler arasındadır.

Sinüs transversus

Sinüs transversus

Posterior Anterior

Pericardium

285

A. glutea inferior, a. iliaca interna’nın dalıdır. Yapısına katıldığı anastom oz nedeniyle kalça ekleminin beslenmesinde önemli rolü vardır.

•

A. FEMORALIS A. iliaca externa, ligamentum inguinale'nin altında a. femoralis adını alır. Uylukta, m. sartorius’un altındadır. V. femoralis ve n. saphenus'la birlikte canalis adductorius’a girer. Kanalın uyluk arkasında bulunan açıklığından çıkınca, a. poplitea adınıalır (hiatus adductorius).

•

A. superior medialis genus

•

A. inferior lateralis genus

•

A. inferior medialis genus

•

A. media genus

•

Aa. surales; end arterlerdir.

•

A. tibialis anterior

•

A. tibialis posterior

“A. A lt ekstremite arterleri, B. Bacak ve fossa poplitea arterileri" ve “A. femoralis” başlıklı şekillere bakınız.

Önemli Dalları •

A. superior lateralis genus

•

DOLAŞIM SİSTEMİ

•

A. pro fu n d a fem o ris; fe m o ral üçgende a. femoralis’ten ayrılır. A. femoralis’in en büyük dalıdır. Uyluğun esas arteridir. A. circumflexa femoris lateralis ve a. circumflexa femoris medialis (femur başının beslenmesinden sorumlu esas arterdir) denilen iki dal verir.

Doğru cevap: A 74.

A. descendens genu

A. POPLİTEA A. femoralis, hiatus adductorius’tan çıkınca a. poplitea adını alır.

Ellisekiz yaşında bir market çalışanı bir soygun sırasında ateşli silahla yaralanıyor. Mermi sağ dirseğin iç kısmında yüzeyel bir doku hasarı meydana getiriyor. Epicondylus medialis’in arkasında seyreden sinir tamir ediliyor ve bu bölgede sinire yakın seyreden arterin kanaması kontrol altına alınıyor. Söz konusu sinirin beslenmesinde önemli rolü olduğu için bu küçük arterdeki lezyon tamir ediliyor. Bu arter aşağıdakilerden hangisidir?

A. poplitea, m. popliteus’un alt kenarında a. tibialis anterior ve a. tibialis posterior denilen iki uç dalına ayrılır.

A) A. profunda brachii B) A. colleteralis radialis C) A. collateralis ulnaris superior D) A. collateralis ulnaris inferior

Dalları; içinde “genus” sözcüğü olan arterler, popliteal arterin dallarıdır (a. descendens genus hariç, çünkü bu arter a. femoralis’in dalıdır).

E) A. recurrens ulnaris

r ......... ..........

Lig. inguinale

—

.................

—

- -

• A. iliaca externa, lig. inguinale'nin arkasından geçtikten sonra uylukta a. femoralis adını alır. • Trigonum femorale'den geçer. • Canalis adductorius ta v. femoralis ve n. saphenus ile birlikte seyreder. • V. femoralis ile birlikte hiatus adductorius'tan geçerek fossa poplitea'ya gelir. >

A. femoralis'in dallan: • A. epigastrica superficialis • A. circumflexa iliaca superficialis • A. pudenda externa • A. descendens genicularis

• A. profunda femoris

A. femoralis

286

DOLAŞIM SİSTEMİ

B Aorta abdominalis A. iliaca communis A. circumlexa ilium superficialis A. epigastrica. superficialis A. circumflexa ilium profunda M. piriformis A. circumflexa femoris lateralis A. profunda femoris

Hiatus adductorius

A. iliaca interna Aa. glutea superior ve inferior A. iliaca externa

M. adductor magnus A. superior medialis genus

A. epigastrica inferior Aa. pudendae externae

A. media genus A. inferior medialis genus

A. poplitea A. superior lateralis genus Aa. surales A. inferior lateralis genus A. recurrens tibialis posterior A. recurrens tibialis anterior

A. circumflexa femoris medialis

Aa. perforantes

A. fibularis (peronea)

Canalis adductorius ve M. adductor magnus

Rr. musculares

Canalis adductorius ve M. adductor magnus R. communicans

Hiatus adductorius

Rr. malleolares medialis

A. poplitea A. descendens genus Aa. superior ve inferior lateralis genus A. recurrens tibialis anterior

• •

Rr. malleolares lateralis Rr. calcanei

A. superior ve interior medialis genus

A. collateralis ulnaris superior, a. brachialis’in dalıdır ve n. ulnaris'e medial epikondilin arkasındaki seyri sırasında eşlik eder. N. uln aris’in beslenmesinde önemli rolü vardır. •

A. plantaris medialis

R. perforans

A. profunda brachii, kolda n. radialis ile birlikte aşağı doğru seyreder. Dirsek bölgesinin lateralinde a. profunda brachii’nln dalı olan a. colleteralis radialis, a.radialis’in dalı olan a. recurrens radialis ile anastomoz yapar. A. collateralis ulnaris inferior, a. brachialis’in dalıdır. Ön kolda n. medianus’a eşlik eder. A. recurrens ulnaris, a. ulnaris'in dalıdır ve dirsekte a. collateralis ulnaris inferior ile anastomoz yapar.

Rete articulare cubiti Art. cubiti’nin çevresinde oluşan arter ağıdır. Oluşumuna katılan damarlar; •

A. recurrens ulnaris (a. ulnaris)

•

A. recurrens radialis (a.radialis)

•

A. collateralis media ve a. colleteralis radialis (a. profunda brachii)

•

A. collateralis ulnaris superior (a. brachialis)

•

A. collateralis ulnaris inferior (a. brachialis)

A. profunda brachii

A. collateralaris media

A. brachialis

A. collateralaris ulnaris superior

A. collateralaris radialis

Tiroid bezi trachea’nın önünde, larynx’in hemen altındadır, C5 - T1 vertebralar arasındadır. 2 lobdan oluşur (lobus dexter ve lobus sinister) ve bu loblar birbirine isthmus ile bağlıdır. %70 - 80 oranında piramidal lob adı verilen, daha çok sol lobdan köken alan ve os hyoideuma doğru uzanan küçük bir lob daha bulunur. Arterleri; a. carotis externa’nın dalı olan a. thyroidea su p e rio r. a. s u b c la v ia ’dan köken alan truncus thyrocervicalis’in dalı olan a. thyroidea inferior ve bazen % 10 oranında direkt olarak arcus aortadan ç ıka n a , thyroidea ima bulunabilir.

A. colleteralis ulnaris inferior

Venleri; v .ju g u la ris in te rn a ’ya açılan v. th y ro id e a superior ve v. thyroidea media, v. brachiocephalica’ya açılan v. thyroidea inferior’dur.

Rete articulare cubiti A. reccurens radialis A. radialis

A. interossea recurrens

R. anteriora. reccurens ulnaris R. posterior a. reccurens ulnaris A. reccurens ulnaris A. ulnaris A. interossea communis A. interossea anterior

M. thyrohyoideus

A. thyroidea inferior

-A.v. thyroidea superior

-V. thyroidea media

A. interossea posterior N. laryngeus recurrens (sağ)

N.vagus (sağ)

Doğru cevap: C 75. Otuzbeş yaşında bir kadın geçirdiği trafik kazası sonrasında ağır yaralı olarak acil servise getiriliyor. Hastaya, üst solunum yolları kan ve mukus ile tıkalı olduğu için tiroid bezinin aşağısından orta hat trakeotomi yapılıyor. Keşi yerinde bulunan aşağıdaki hangisinin koterizasyonu gerekir?

V. thyroidea inferior

Truncus thyrocervicalis N.vagus (sol) N. laryngeus recurrens (sol)

damarlardan

A) V. thyroidea media ve a. thyroidea inferior

Doğru cevap: A

B) A. thyroidea inferior ve v. thyroidea inferior C) V. thyroidea inferior ve a. thyroidea ima D) A. cricothyroidea ve v. thyroidea inferior E) V. brachiocephalica sinistra ve a. thyroidea inferior Tiroid bezinin is th m u s ’un aşağısında, orta hatta yapılan bir keşide en çok dikkat edilmesi gereken yapılar v. thyroidea inferior ve a. thyroidea im a’dır. V. thyroidea inferior, yüzeyeI olarak seyredek tiroid bezinin isthmus’unun inferiorunda v. brachiocephalica s in is tra ’ya açılır. A. thyro id a ima, h er zam an bulunmaz. Bulunduğunda da arcus aorta, truncus brachiocephalicus, a. carotis communis, a. thoracica interna ya da bir başka damardan çıkar.

76. Onaltı yaşında bir erkek ayağın lateralindeki keşi nedeniyle acil servise başvuruyor ve dikiş atılıyor. Hasta 4 gün sonra yüksek ateş ve lenf nodlarında şişlikle tekrar geliyor. Enfekte yaranın lenfatik drenajı aşağıdaki lenf nodlarından hangisine olur? A) Popliteal B) Yüzeyel inguinal, vertikal grup C) Derin inguinal D) Yüzeyel inguinal, horizontal grup E) Internal iliak

DOLAŞIM SİSTEMİ

287

DOLAŞIM SİSTEMİ

288

Yüzeyel inguinal lenf düğümleri • Umblicus'un altında kalan karın ön duvarından,

SI AS

Nodi iliaci externi

Derin inguinal lenf düğümleri • V. fem oralis'in m edialinde

• Lig. teres uteri içinde seyrederek

(canalis femoralis) bulunur.

fundus uterus'tan gelen, • Anulus fem oralis'tekine

• Dış genital organlardan ve • Alt ekstremite'nin büyük bölümünden (bacağın arka ve dış tarafı hariç) lenf damarlarını alır.

Rosenmüller (Cloquet) denir. • A lt ekstrem itenin derin le n f damarlarını, popliteal lenf düğüm lerinin e ffe re ntle rin i alır.

Popliteal lenf düğümleri

Alt ekstremite'nin lenfatikleri • Ayağın laterali ve bacağın arka-dış yüzünden gelen lenfatik damarlar v. saphena parva'ya eşlik ederek popliteal lenf düğümlerine açılır.

Ayağın laterali ve bacağın arka-dış yüzünden gelen lenfatik dam arlar v. saphena p arva’ya eşlik ederek popliteal lenf düğümlerine açılır. Bu lenf nodüllerinin drenajı da sırasıyla derin inguinal ve external iliak lenf nodlarına doğru olur. Yüzeyel inguinal ve internal iliak lenf nodları ayağın lenfatik drenajı ile ilgili değildir.

TUS SORULARI 1.

“İnguinal lenf düğümleri” başlıklı şekile bakınız.

Sol atriuma kaç tane vena pulmonalis açılır? (Eylül-87) A )1

Doğru cevap: A

B) 2

C) 4

D) 6

E) 8

Doğru cevap: C 2.

Göbek kordonunda (Nisan-88)

hangi

A) 2 ven+1 arter

oluşumlar

vardır?

B) 2 arter+1ven

C) 2 arter+2 ven

D) 2 arter+3 ven E) 3 arter+2 ven

Doğru cevap: B 3.

Aşağıdaki gruplardan hangisi v. portae hepatis’i oluşturur? (Nisan-88) A) V lienalis, v. mesenterica superior ve v. mesenterica inferior B) V. lienalis ve v. hepatica C) V. mesenterica superior, v. azygos ve v. hemiazygos D) Vv. lumbales, v. mesenterica inferior ve v. hepatica E) V. rectalis inferior, v. sigmoidea ve v. azygos

Doğru cevap: A

289

Üst ekstremitesi aşağı ve arka tarafa doğru çekilen bir şahısta 1. kaburga aşağıdaki damarlardan hangisini sıkıştırır? (Eylül-8 8 )

9.

A) Ductus arteriosus

A) A. vertebralis

B) Ductus thoracicus

B) A. subclavia

C) Foramen ovale

C) A. axillaris

D) A. thoracica

D) Sinüs caroticum lateralis

E) A. thoracica interna Doğru cevap: B 5.

E) Septum atrioventriculare Doğru cevap: A 10. Hangi arterden nabız alınamaz? (Eylül-89) A) A. radialis

Aşağıdaki arterlerden hangisi a. carotis externa’nın dalı değildir? (Nisan-8 8 )

B) A. temporalis superficialis C) A. femoralis

A) A. facialis

D) A. carotis communis

B) A. lingualis

E) A. glutea superior

C) A. vertebralis D) A. occipitalis

Doğru cevap: E

E) A. pharyngea ascendens

11.

Doğru cevap: C 6.

Ligamentum arteriosum aşağıdakilerden hangisinin artığıdır? (Nisan-89) DOLAŞIM SİSTEMİ

4.

A) A. axillaris B) A. brachialis

Kafa travmalarında kafa içinde en sık kanama yapan arter aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan88 )

C) A. subclavia D) A. carotis externa E) A. carotis communis

A) A. maxillaris

B) A. meningea media C) A. pterygopalatina D) A. labyrinthi E) A. ophthalmica Doğru cevap: B

A. vertebralis, hangi arterin dalıdır? (Eylül-89)

Doğru cevap: C 12.

A. mesenterica superior, aşağıdakilerden hangisini beslemez? (Nisan-90) A) Rectum B) Duodenum

7.

Kalpteki nodus atrioventricularis aşağıdaki oluşumlardan hangisinin içerisinde bulunur? (Eylül-8 8 ) A) Septum interventriculare

C) Jejunum D) İleum

E) Appendix vermiformis Doğru cevap: A

B) Septum atrioventriculare C) Septum interatriale D ) Trabecula septomarginalis E) Crista supraventricularis Doğru cevap: C

13. Burnun iç kısmını besleyen en büvük damar hangisidir? (Nisan-90) A) A. facialis B)

A. palatina descendens

C) A. carotis externa 8.

Aşağıdaki damarlardan hangisi VVillis poligonuna katılmaz? (Eylül-8 8 ) A) A. communicans posterior

D) A. sphenopalatina

E) A. temporalis superficialis Doğru cevap: D

B) A. cerebri posterior C) A. cerebri anterior D) A. communicans anterior E) A. cerebri media Doğru cevap: E

14. Diafragma çevresindeki porto-cava aşağıdakilerden hangisidir? (Eylüi-90)

şant

A) A. gastroepiploica dextra-V. azygos B) A. gastroepiploica sinistra-V. gastrica dextra C) V. gastrica dextra-V. gastrica sinistra D) V. gastrica sinistra-V. azygos

E) V. gastroepiploica dextra - V. gastroepiploica sinistra Doğru cevap: D

29 0

DOLAŞIM SİSTEMİ

15. Aşağıdaki arterlerden hangisi brachiocephalicus’tan çıkar? (Nisan-91)

truncus

A) A. carotis communis dextra, A. subclavia dextra

21. V. saphena magna, nereye dökülür? (Eylül-92) A)

V. femoralis

B) V. iliaca interna

C)

V. iliaca externa

B) A. coronaria dextra

D) V. poplitea E) V. renalis

C) A. carotis communis sinistra

Doğru cevap: A

D) A. subclavia sinistra E) A. coronaria sinistra

22. A. lienalis aşağıdakilerden (Eylül-92)

Doğru cevap: A 16. Sağ kalpte bulunmayan oluşum aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül-91)

hangisinin dalıdır?

A)

Truncus coeliacus

C)

A. mesenterica inferior D) Aorta

B) A. mesenterica superior

E) A. gastroepiploica sinistra A) Fossa ovalis B) Trabecula carnea

Doğru cevap: A

C) Trabecula septomarginalis

23. Vena pulmonalis dextra nereye açılır? (Nisan-93)

D) Conus medullaris E) Sinüs coronarius

A)

Atrium dextrum

C)

V. cava superior D) V. brachiocephalica dextra

Doğru cevap: D

B) V. cava inferior

E) Atrium sinistrum

17. Aşağıdakilerden hangisi a. iliaca interna’nın dalı değildir? (Eylül-91) A)

A. glutea superior

B) A. uterina

C)

A. rectalis superior

D) A. pudenda interna

Doğru cevap: E 24. Anteroposterior bir akciğer filminde aşağıdakilerden hangisi hakkında fikir edinilemez? (Eylül-93) A) Aort konusu

E) A. umbilicalis

B) Diyafragma-perikard ilişkisi

Doğru cevap: C

C) Recessus costodiaphragmaticus 18. A. thyroidea (Nisan-92)

superior

hangisinin

dalıdır?

D) Özofagus-sol atrium ilişkisi E) Akciğer parankimi

A)

A. subclavia

B) A. carotis externa

C)

A. carotis interna

D) Truncus thyrocervicalis

E) A. basilaris

Doğru cevap: D 25. A. maxillaris’in dalı olmayan hangisidir? (Eylül-93)

Doğru cevap: B A) A. temporalis superficialis 9.

Karın ön duvarındaki porto-cava anastomoz hangi damarlar arasındadır? (Eylül-92)

B) A. meningea media C) A. sphenopalatina D) A. alveolaris inferior

A) V. hemiazygos-V. lumbalis

E) A. infraorbitalis

B) V. rectalis superior-V. rectalis inferior Doğru cevap: A

C) V. azygos-V. hemiazygos D) V. portae hepatis-V. hepatica E) V. epigastrica superior-V. paraumbilicalis Doğru cevap: E 20.

İnen kolonu besleyen hangisidir? (Eylül-92) A) A. ileocolica

arter

aşağıdakilerden

26. Submandibular bölgenin venöz kanını toplayan ve boynun önünde seyreden ven hangisidir? (Eylül-93) A) V. jugularis externa B) V. jugularis interna C) V. jugularis anterior

B) A. colica dextra

D) V. thyroidea ima

C) A. colica sinistra

E) V. thyroidea superior Doğru cevap: C

D) A. rectalis superior E) A. rectalis inferior Doğru cevap: C

291

dalı

olmayan

33. Aşağıdakilerden hangisi a. thoracica interna’nın dalı değildir? (Nisan-95)

A)

A.colica dextra

B) A.ileocolica

A) Arteria intercostalis anterior

C)

A.sigmoidea

D) A.colica media

B) Arteria intercostalis posterior

E) A.pancreaticoduodenalis inferior

DOLAŞIM SİSTEMİ

27. A.mesenterica superior’un hangisidir? (Nisan-94)

C) Arteria epigastrica superior D) Arteria pericardiacophrenica

Dalları şunlardır:

E) Arteria musculophrenica

Doğru cevap: C

Doğru cevap: B 28. Aşağıdakilerden hangisi a.mesenterica superior’un dalı değildir? (Eylül-94) A)

A. coiica sinistra

B) A. ileocolica

C)

A. jejunalis

D) A. iiealis

E) A. pancreaticoduodenalis inferior

34. Aşağıdakilerden hangisi r.interventricularis anterior ile birlikte seyreder? (Eylül-95) A)

Sinüs coronarius

B) Vena cordis anterior

C)

Vena cordis media

D) Vena cordis parva

E) Vena cordis magna Doğru cevap: E

Doğru cevap: A 29. Aşağıdakilerden hangisi truncus brachiocephalicus’un dallarıdır? (Eylül-94) A) A. subclavia sinistra-a. carotis communis sinistra

35. Aşağıdakilerden hangisi portal-sistemik venlerin anastomoz yeri değildir? (Eylül-95) A)

Özofagus-mide

B) Göğüs arka duvarı

C)

Göbek çevresi

D) Retroperitoneal bölge

B) A. subclavia dextra-a. carotis communis dextra C) A. carotis externa-a. carotis interna D) A. subclavia dextra-a. carotis externa E) A. carotis communis sinistra-a. subclavia dextra Doğru cevap: B 30. Servikal 6. vertebra düzeyinde horizontal keşi yapılırsa aşağıdakilerden hangisine rastlamayız? (Eylül-94) A)

A. carotis interna

B) N. phrenicus

C)

N.vagus

D)

M. scalenus medius

E) A. vertebralis Doğru cevap: A 31. Aşağıdakilerden hangisi VVillis yapısına girmez? (Nisan-95)

poligonunun

A. communicans posterior

C) A. cerebri anterior D) A. cerebri media E) A. cerebri posterior Doğru cevap: D 32. Aşağıdakilerden hangisi alt özofageal sfinkteri besler? (Nisan-95) A) A. gastrica dextra B) A. gastrica sinistra C ) A. gastroepiploica sinistra D) A. hepatica propria E) A. hepatica sinistra Doğru cevap: B

Doğru cevap: B 36. Vena cordis media, aşağıdakilerden hangisine açılır? (Nisan-96) A)

Sinüs coronarius

B) Vena cordis magna

C)

Atrium dextrum

D) Ventriculus sinister

E) Atrium sinistrum Doğru cevap: A 37. V. ophthalmica, aşağıdakilerden dökülür? (Nisan-96)

hangisine

A) V. jugularis interna

A) A. communicans anterior B)

E) Anorektal bölge

B) Sinüs cavernosus C) V. jugularis externa D) V. facialis E) Sinüs rectus Doğru cevap: B 38. Sol homonimos hemianopsia, vücudun sol yarısında felç ve aynı tarafta duyu kaybı olan hastada hangi arter tıkanmıştır? (Nisan-96) A) Sol a. cerebri posterior B) Sağ a. cerebri media C) Sağ a. cerebri posterior D) Sol a. cerebri anterior E) A. communicans anterior Doğru cevap: B

29 2

DOLAŞIM SİSTEMİ

39. Arteria interossea communis hangi arterin dalıdır? (Eylül-96) A)

A. tibialis anterior

B) A. tibialis posterior

C)

A. ulnaris

D) A. radialis

A)

A. cerebri media

B) A. vertebralis

C) A. carotis interna

D) A. ophthalmica

E) A. maxillaris

E) A. brachialis

Doğru cevap: E

Doğru cevap: C 40. Sulcus coronarius’ta bir miktar seyredip kalbin ön yüzünden sol tarafına doğru ilerleyen, sol atriumun posteriorunu ve sol ventrikülün superiorunu besleyen arter hangisidir? (Eylül-96)

45. Aşağıdakilerden hangisi chordae tendineae’nın işlevidir? (Nisan-98) A) Sistol sırasında kasılarak AV kapakları açmak B)

A) A. coronaria dextra B)

44. A. meningea media hangisinin dalıdır? (Eylül-97)

A. coronaria sinistra

Diastolde gevşeyerek açılmasını sağlamak

semilunar

kapakların

C) R. interventricularis posterior

C) Sistolde atrioventriküler açılmasını önlemek

D) R. circumflexus

D)

Diastolde kasılarak atriumlardaki ventriküllere boşalmasını önlemek

E)

Diastol sırasında kasılıp AV kapakların ventriküle açılmasını sağlamak

E) R. interventricularis anterior Doğru cevap: D 41. Doğrudan sağ atriuma açılan aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan-97)

damar

A)

V. cordis magna

B) V. cordis media

C)

V. cordis parva

D) V. obliqua atrii sinistri

E) Vv. ventriculi dextri anteriores

kapakların

atriuma kanın

Doğru cevap: C 46. Derin inguinal lenf nodlarından Rosenmüller (Cloquet) lenf düğümü nerede bulunur? (Nisan98)

Doğru cevap: E

A) Anulus femoralis

42. Şekilde “ X” ile gösterilen damar aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan-97)

C) Lacuna musculorum

B) Canalis adductorius D) Anulus inguinalis superficialis E) Anulus inguinalis profundus Doğru cevap: A 47. Aşağıdakilerden hangisi değildir? (Nisan-98)

a.

subclavia’mn

dalı

A) Truncus thyrocervicalis B) A. vertebralis C) Truncus costocervicalis D) A. thoracica interna E) A. subscapularis A) A. gastrica brevis

Doğru cevap: E

B) A. gastrica sinistra C) A. gastrica dextra D) A. gastroepiploica dextra E) A. gastroepiploica sinistra Doğru cevap: D

48. Prostatın lenfatikleri başlıca nerede sonlanır? (Eylül-98) A) Nodi lymphatici coeliaci B) Nodi lymphatici iliaci externi C) Nodi lymphatici iliaci interni

43.

A. subclavia sinistra hangisinin dalıdır? (Eylül-97) A) A. carotis communis sinistra B ) Truncus brachiocephalicus C) Aorta descendens D) Arcus aortae E) Aorta thoracica

Doğru cevap: D

D) Nodi lymphatici inguinales profundi E) Nodi lymphatici inguinales superficiales Doğru cevap: C

293

Aşağıdaki şekilde hangisidir? (Eylül-98)

“ X”

ile

gösterilen

ven

52. Ectopia kordis nedir? (Eylül-99) A) Tek atrium, 2 ventrikül

V. temporalis superfıcialis

B) Büyük arterlerin transpozisyonu C) iki atrium, bir ventrikül

D) Kalbin göğüs

kafesinin dışında bulunması

E) Aortun sağ ventrikülden çıkması Doğru cevap: D 53. Anatom ik yakınlık nedeniyle aşağıdaki arterlerden hangisine yönelik cerrahide üreterin bağlanma riski yü kse ktir? (Eylül-99) A) A. iliaca interna B) A. ovarica C) A. uterina D) A. vesicalis superior A)

V. jugularis interna

B) V. thyroidea inferior

C)

V. jugularis externa

D) V. retromandibularis

E) A. vesicalis inferior Doğru cevap: C

E) V. jugularis anterior Doğru cevap: C 50.

Hangisi vena (Nisan-99)

portae

hepatis’e

dökülmez?

54. Aşağıdakilerden hangisi v.angularis enfeksiyonunun kom plikasyonu olarak gelişebilir? (Eylül-99) A) Sagittal sinüs trombozu

A) V. colica dextra

B) Petrozal sinüs trombozu

B) Vv. sigmoideae

C) Kavernöz sinüs trombozu

C) V. splenica

D) Sigmoid sinüs trombozu

D) V. rectalis superior

E) Lateral sinüs trombozu

E)

V. rectalis inferior

Doğru cevap: C

Doğru cevap: E 55. Şekilde “ X” ile gösterilen arter hangisidir? (Eylül-99) 51.

Şekilde “ X” ile gösterilen arter aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan-99)

A) A. pudenda interna B) A. obturatoria A) A. pudenda interna B) A. obturatoria C) A. sacralis mediana D) A. rectalis superior E)

A. rectalis inferior

Doğru cevap: D

C) A. sacralis mediana D) A. rectalis superior E) A. rectalis inferior Doğru cevap: D

DOLAŞIM SİSTEMİ

49.

DOLAŞIM SİSTEMİ

29 4

56. Total histerektomi yapılan bağlanabilen ve üreteri h a n gisid ir? (Nisan-2000)

birinde, yanlışlıkla çaprazlayan arter

61.

Şekilde ok işaretiyle gösterilen arter, a. carotis externa’nın hangi dalıdır? (Eylül-2001)

A) A. obturatoria B) A. ovarica C) A. iliaca interna D) A. uterina E) A. pudenda interna Doğru cevap: D 57. A şağıd aki lenf yollarından hangisi doğrudan an gulus v e n o su s sin istra’ya açılır? (Nisan-2001) A) Ductus lymphaticus dexter B ) Truncus lumbalis sinister

A) A. facialis

C) Cisterna chyli

B) A. lingualis

D) Truncus intestinalis

C) A. thyroidea superior

E) Ductus thoracicus Doğru cevap: E 58. Truncus pulm onalis kalbin hangi odasından ç ıka r? (Nisan-2001) A) Atrium sinistrum B) Atrium dextrum

D) A.

maxillaris

E) A. auricularis posterior Doğru cevap: C 62. Angulus venosus, aşağıdakilerin hangisinde verilen iki venin birleşmesiyle oluşur? (Nisan-2002)

C) Ventriculus dexter D) Ventriculus sinister E) Auricula sinistra

A) V. subclavia- V. jugularis externa

B) V. jugularis externa- V. jugularis interna C) V. jugularis interna- V. subclavia

Doğru cevap: C

D) V. cephalica- V. basilica E) V. saphena magna- V. saphena parva

59. Septum atrioventriculare kalbin hangi bölümleri arasında ver alır? (Eylül-2001) A) Sol atrium-sol ventrikül B) Sol atrium-sağ ventrikül C) Sağ atrium-sol ventrikül

Doğru cevap: C 63. Aşağıdaki yapılardan hangisi sağ içerisinde ver almaz? (Nisan-2002)

atriumun

D) Sağ atrium-sağ ventrikül E) Sağ atrium-sol atrium Doğru cevap: C 60. Aşağıdakilerden hangisi porto-cava anastom oz şekillerinden değildir? (Eylül-2001) A) V. gastroepiploica sinistra-V. lienalis B) V. rectalis inferior-V. rectalis superior C) V. gastrica sinistra-V. oesophagealis

A) Crista terminalis B) Fossa ovalis C) Ostium sinüs coronarii

D) Musculi

pectinati

E) Musculus papillaris Doğru cevap: E 64. Moderatör bant (trabecula septomarginaiis) kalbin hangi odasında bulunur? (Eylül-2002)

D) V. epigastrica inferior-V. paraumbilicalis E) V. lumbalis-V. colica dextra Doğru cevap: A

A) Ventriculus sinister B) Atrium dextrum C) Auricula sinistra

D) Ventriculus dexter E) Auricula dextra Doğru cevap: D

295

65. A. ovarica hangisinden köken alır? (Eylül-2002)

70.

A) A. uterina

Şekilde “ X” ile gösterilen arter aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül-2004) DOLAŞIM SİSTEMİ

B) A. renalis C) A. iliaca interna D) Aorta abdominalis E) A. iliaca externa Doğru cevap: D

66. A. alveoiaris inferior aşağıdaki hangisinin dalıdır? (Eylül-2002)

arterlerden

A) A. facialis B) A. pharyngea ascendens C)

A. meningea media

A) A. cerebri media

D) A. auricularis posterior

B) A. cerebri anterior

E) A. maxillaris

C)

A. communicans anterior

D) A. communicans posterior

Doğru cevap: E

E) A. cerebri posterior 67. Rektum çevresinde, aşağıdakilerin hangisinde verilen damarlar portal ve kaval sistemler arasında anastomozlar yapar? (Nisan-2003)

Doğru cevap: B

A) Vena mesenterica inferior- Vena rectalis superior

Vena testicularis sinistra, aşağıdaki venlerden hangisine açılır? (Eylül-2004)

B) Venae sigmoideae - Vena rectalis superior

A) V. renalis sinistra

C) Vena rectalis inferior - Vena pudenda interna

B) V. cava inferior

D) Vena rectalis superior - Vena rectalis inferior

C) V. cava superior

E) Vena rectalis superior - Vena colica sinistra

D) V. mesenterica superior E) V. mesenterica inferior

Doğru cevap: D 68. Truncus brachiocephalicus, aort’un bölümünden çıkar? (Nisan-2004)

71.

hangi

A) Aorta ascendens B) Arcus aortae

Doğru cevap: A 72. Epidural hematom, aşağıdaki damarlardan hangisinin yırtılması sonucunda ortaya çıkar? (Eylül-2005)

C) Bulbus aortae

A)

D) Aorta thoracica

C) Cerebral venler

A. meningea media B) A. temporalis superficialis

E) Aorta abdominalis

D) A. cerebri media

E) A. cerebri anterior

Doğru cevap: B

Doğru cevap: A

69. A. ovarica aşağıdakilerden hangisinin aracılığı ile övere gelir? (Eylül-2004)

73. Aort kapağına ait ses aşağıdaki bölgelerin hangisinde en ivi duyulur? (Eylül 2005)

A) Ligamentum teres uteri

A) Midsternal bölge

B) Ligamentum suspensorium ovarii

B) Ksifoid

C) Mezometrium

C) Sol 5. interkostal aralık

D) Mezosalpinks

D) Sol 2. interkostal aralık

E) Ligamentum ovarii proprium

E) Sağ 2. interkostal aralık

Doğru cevap: B

296

DOLAŞIM SİSTEMİ

74.

Aşağıdaki arterlerden hangisi, omuz eklemi çevresindeki arteryal anastomoza katılmaz? (Eylül 2005)

78.

A) A. subscapularis

Alt dudağın orta kısmının, ağız döşemesinin ve dilin uç kısmının lenfatik akımı aşağıdaki lenf nodüllerinden hangisine drene olur? (Eylül 2006) A) Nodi submandibulares

B) A. circumflexa anterior humeri C) A. circumflexa posterior humeri

B) Nodi parotidei superficiales

D) A. profunda brachii

C) Nodi submentales

E) A. suprascapularis

D) Nodi cervicales laterales E) Nodi cervicales anteriores

Doğru cevap: D

Doğru cevap: C 75. Ostium atrioventriculare sinistrum’un göğüs ön duvarındaki iz düşümü aşağıdakilerden hangisindedir? (Nisan-2006) A)

Sol dördüncü kıkırdak kaburganın sternumla birleştiği yerde

B) Sol üçüncü kıkırdak tutunduğu yerde C) Üçüncü intercostal sternumun arkasında

kaburganın aralıklar

79. Crista supraventricularis, aşağıdaki kalp bölümlerinin hangisinde yer alır? (Nisan 2007) A) Sağ aurikula

sternuma

hizasında

B) Sol aurikula C) Sağ ventrikül

ve

D) Sol ventrikül

D) Solda beşinci intercostal aralıkta, orta çizginin 8 10 cm dışında

E) Sol atrium Doğru cevap: C

E) Sol ikinci kıkırdak kaburganın sternumla birleştiği yerde

80. Bir interkostal aralığı gösteren aşağıdaki şekilde “ X” ile belirtilen arter aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan 2007)

Doğru cevap: A 76. İlk iki interkostal aralıkta dağılan arteria intercostalis suprema aşağıdaki damarlardan hangisinin dalıdır? (Nisan-2006) A) Aorta B) Arteria axillaris C) Truncus costocervicalis D) Arteria subscapularis

A) A. intercostalis anterior

E) Arteria profunda brachii

B) A. intercostalis posterior Doğru cevap: C

C) A. thoracica interna D) A. epigastrica superior E) Ramus cutaneus lateralis

77. Aşağıdaki damarlardan hangisi Arteria carotis externa’nın dallarından biri değildir? (Eylül 2006) A) A. transversa faciei B ) A. pharyngea ascendens

Doğru cevap: B 81.

Vena retromandibularis’i oluşturan venler aşağıdakilerin hangisinde birlikte verilmiştir? (Nisan 2008)

C) A. maxillaris D) A. facialis E) A, auricularis posterior

A) V. temporalis superficialis - V. maxillaris B) V. temporalis superficialis - V. facialis C) V. auricularis posterior - V. temporalis superficialis

Doğru cevap: A

D) V. auricularis posterior - V. occipitalis E) V. facialis - V. maxillaris Doğru cevap: A

87.

A) A. mesenterica superior

Aşağıdaki yapılardan hangisi atriumunda bulunmaz? (Nisan 2010)

kalbin

sağ

A) Musculi pectinati

B) A. epigastrica inferior

B) Ostium sinüs coronarii

C) A. pudenda interna

C) Ostium venae cavae inferioris

D) A. pudenda externa

D) Fossa ovalis

E) A. vesicalis inferior

E) Musculus papillaris posterior

Doğru cevap: C

Doğru cevap: E

83. A. mesenterica inferior’un sindirim kanalında beslediği bölgenin alt sınırı aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül 2008)

88.

A) inen kolon - sigmoid kolon

Aşağıdaki arterlerden hangisi, ductus deferens’i annulus inguinalis profundus yakınında çaprazlar? (Nisan 2010) A) A. epigastrica inferior

B) Rektosigmoid bileşke C) Üst 1/3 rektum - orta 1/3 rektum

B) A. epigastrica superior

D) Orta 1/3 reltum - alt 1/3 rektum

C) A. iliaca externa

D) A. obturatoria

E) Alt 1/3 rektum - anal kanal

E) A. femoralis Doğru cevap: A

Doğru cevap: C

89. 84. Pars superior duodeni’nin arka duvarında lokalize olan bir ülser en sık hangi artere penetre olur? (Eylül 2008) A) A. hepatica propria

B) A. pancreaticoduodenalis superior C) A. pancreaticoduodenalis inferior D) A. hepatica communis E) A. gastroduodenalis Doğru cevap: E 85. V. testicularis sinistra aşağıdaki hangisine açılır? (Eylül 2008)

venlerden

B) V. porta

İnguinal ligamentin altından geçen oluşumları gösteren yukarıdaki şekilde X ile belirtilen yapı aşağıdakilerden hangisidir? (Aralık 2010)

C) V. mesenterica superior

A) Arteria femoralis

A) V. iliaca interna sinistra

D) V. renalis sinistra

B) Nervus femoralis

E) V. lienalis

C) Vena femoralis

Doğru cevap: D 86. Vena jugularis externa aşağıdakilerin hangisinde verilen venlerin birleşmesiyle oluşur? (Eylül 2009)

D) Vena saphena magna E) Nervus genitofemoralis Doğru cevap: C

B) V. retromandibularis - V. auricularis posterior

Aşağıdakilerden hangisi angina pectoris ve miyokart enfarktüsünde ağrının hissedildiği alanlardan biri değildir? (Aralık 2010)

C) V. maxillaris - V. temporalis superficialis

A) Substernal bölge

D) V. thyroidea superior - V. lingualis - V. facialis

B) Sol pektoral bölge

E) V. occipitalis - V. auricularis posterior

C) Sol omuz

A) V. facialis - V. jugularis anterior

Doğru cevap: B

90.

D) Sol kolun medial yüzü E) Sol ön kolun lateral yüzü Doğru cevap: E

DOLAŞIM SİSTEMİ

82. Anal kanalı besleyen ana arter aşağıdakilerden hangisinin dalıdır? (Nisan 2008)

298

DOLAŞIM SİSTEMİ

91. Aşağıdaki arterlerden hangisi arteria subclavia’nın dalı değildir? (Aralık 2010)

97. I. Ostium atrioventriculare dextrum

A) Arteria vertebralis

II. Ostium aortae

B) Arteria pharyngea ascendens

III. Ostium atrioventriculare sinistrum

C) Truncus thyrocervicalis

IV. Ostium trunci pulmonalis

D) Arteria thoracica interna

Kalp iskeletinde trigonum fibrosum dextrum yukarıdaki yapılardan hangileri arasında yer alır? (Nisan 2012)

E) Truncus costocervicalis Doğru cevap: B

A) I ve IV 92. Aşağıdakilerin hangisinde bir ven, drene ettiği yapı ile birlikte verilmemiştir? (Aralık 2010)

B) II ve IV C) III ve IV

A) V. colica dextra - Colon ascendens

D) I, II ve III

B) V. colica sinistra - Colon descendens

E) II, III ve IV

C) V. lienalis - Dalak

Doğru cevap: D

D) V. rectalis superior - Rektumun üst kısmı E) V. mesenterica inferior - Colon transversum Doğru cevap: Yok

98. Arteria cerebri posterior aşağıdaki arterlerden hangisinin dalıdır? (Nisan 2012) A) Arteria carotis interna

93.

Bacağın medial tarafında, Vena saphena parva ile beraber seyreden sinir aşağıdakilerden hangisidir? (Aralık 2010) A) N. femoralis

B) N. obturatorius

C) N. suralis

D) N. peroneus superficialis

B) Arteria vertebralis C) Arteria basilaris D) Arteria superior cerebelli E) Arteria occipitalis Doğru cevap: C

E) N. saphenus Doğru cevap: Yok 94. İskemik kökenli miyokart ağrısı aşağıdaki spinal sinirlerden hangileriyle taşınır? (Aralık 2010)

99. Aşağıdakivenlerdenhangisi,fasciaclavipectoralis'i deler? (Nisan 2013) A) Vena axillaris

A) C3-C4

B) C5-C7

B) Vena basilica

C) T1-T5

D) T6-T9

C) Vena subclavia

E) T10-L3

D) Vena cephalica

Doğru cevap: C 95. Özofagusun servikal 1/3 bölümünün nereye drene olur? (Mayıs 2011)

E) Vena brachialis venleri

A) V. thyroidea inferior

B) V. thyroidea superior C) V. gastrica sinistra D) V. azygos

Doğru cevap: D 100. Trabecula septomarginalis, kalbin aşağıdaki kısımlarının hangisinde bulunur? (Nisan 2013) A) Ventriculus dexter

B) Ventriculus sinister

C) Sinüs caronarius

D) Atrium dextrum

E) Atrium sinistrum

E) V. thoracica interna Doğru cevap: A 96. Aşağıdaki arterlerden hangisi medulla spinalis ile ilgili değildir? (Mayıs 2011) A) A. vertebralis

B) A. cervicalis ascendens C) A. intercostalis posterior D) A. lumbalis I E) A. thoracica interna Doğru cevap: E

Doğru cevap: A 101. Arteria sphenopalatina aşağıdaki hangisinin dalıdır? (Nisan 2013) A) Arteria facialis B) Arteria occipitalis C) Arteria temporalis superficialis D) Arteria vertebralis E) Arteria maxillaris Doğru cevap: E

arterlerden

1.

Isthmus faucium’u sınırlayan yapı aşağıdakilerden hangisidir?

2.

Aşağıdaki yumuşak damak kaslarından hangisinin siniri n. mandibularis’tir?

A) Arcus palatoglossus B) Plica glossoepiglottica lateralis

A) M. palatoglossus C) M. uvula

C) Plica glossoepiglottica mediana

B) M. palatopharyngeus D) M. tensor veli palatini

E) M. levator veli palatini

D) Plica salpingopalatina YUMUŞAK DAMAK KASLARI

E) Plica salpingopharyngea Tonsilla palatina’ları önünden ve arkasından sınırlandıran iki arkus vardır. Bunlar arcus palatoglossus ve arcus palatopharyngeus’tur. Bu arkusların içerisinde aynı isim li kaslar bulunur. Arcus palatoglossus ve arcus palatopharynegeus’ların sınırladığı geçide isthmus faucium denir. Bu geçit cavitas oris propria’yı orofarinks’e bağlar.

Beş çift yumuşak damak kası vardır. •

M. levator veli palatini; yutma sırasında yumuşak damağın arka parçasını kaldırır ve arkaya çeker. Böylece n azofarinks’le o ro fa rin ks’in irtibatını keser.

•

M. uvulae

•

M. tensor veli palatini; esas fonksiyonu m. salpingopharyngeus’la birlikte, tuba’nın ağzını açarak basıncı düzenlemektir.

•

M. palatoglossus; isthmus faucium ’u daraltır. Böylece ağız boşluğu ile orofarinks’in irtibatını keser.

•

M. palatopharyngeus

“Ağız boşluğu” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

Vestibulum oris • Dişler, diş eti ve dudaklar ile yanaklar arasında kalan dar bölümdür. • Ductus parotideus üst 2. molar diş hizasında buraya açılır.

Cavitas oris propria • Dişlerin arkasında kalan ve dilin bulunduğu boşluktur. • Ductus submandibularis ve ductus sublingualis açılır.

Sagittal Arcus palatopharyngeus • M. palatopharyngeus oluşturur.

Arcus palatoglossus • M. palatoglosssus oluşturur.

Tonsillla palatina • İki arcus arasında, fossa tonsillaris'te bulunur.

Ağız boşluğu

300

~\ Tuba auditiva

SİNDİRİM SİSTEMİ

Yumuşak damak kasları 1. M. palatopharyngeus 2. M. palatoglossus 3. M. uvula 4. M. levator veli palatini 5. M. tensor veli palatini

S p h e n o id ke m ik (p roc. p te ry g o id e u s )

A p o n e u ro s is p a la tin a

Coronal (Posterior)

*

tensor veli palatini hariç tüm yumuşak damak kasları plexus pharyngeus (motor lifler n. vagus'tan gelir) tarafından uyarılır.

• M. tensor veli palatini'nin siniri n. mandibularis'tir.

Bu kaslardan sadece m. ten sor veli p alatin i, n. mandibularis ile diğerleri plexus pharyngeus tarafından uyarılır.

•

M. verticalis linguae

•

M. transversus linguae

“Yumuşak damak kasları” başlıklı şekile bakınız.

M. palatoglossus hariç, bütün dil kasları n. hypoglossus tarafından uyarılır.

Doğru cevap: D

M. palatoglossus, plexus pharyngeus ile uyarılır.

3.

“D //” başlıklı şekile bakınız.

Aşağıdaki dil kaslarından hangisi n. hypoglossus tarafından uyarılmaz?

Doğru cevap: A A) M. palatoglossus

B) M. hyoglossus

4.

Diş hekimine, d ilin in altındaki lezyonu gösterm ek isteyen b ir hasta, d ilin i geri çekip kaldırarak aşağıdaki kaslardan hangisini çalıştırır?

C) M. genioglossus

D) M.

longitudinalis superior

E) M. transversus lingua

A)

C) M. hyoglossus

DİLİN DIŞ KASLARI •

•

M. genioglossus; mandibula’daki spina mentalis superior’lardan başlar. Hiyoid kemiğe ve dilin mukozasına tutunur. Dili ağızdan dışarı çıkartır (protraksiyon). Tek taraflı çalıştığında dili karşı tarafa iter. Dilin arkaya gitmesini önleyen kastır. M. hyoglossus; dili bastırır, deprese eder.

•

M. styloglossus dili yukarı ve arkaya çekerler.

•

M. palatoglossus, m.styloglossus ile birlikte, ağız boşluğu ile orofarinks’in irtibatını keserler.

DİLİN İÇ KASLARI •

M. longitudinalis superior

•

M. longitudinalis inferior

M. palatoglossus

B) M. styloglossus D) M.genioglossus

E) M. geniohyoideus M. styloglossus dili yukarı ve arkaya çeker. DİLİN DIŞ KASLARI •

M. genioglossus; mandibula’daki spina mentalis superior’lardan başlar. Hiyoid kemiğe ve dilin mukozasına tutunur. Dili ağızdan dışarı çıkartır (protraksiyon). Tek taraflı çalıştığında dili karşı tarafa iter. Dilin arkaya gitmesini önleyen kastır.

•

M. hyoglossus; dili bastırır, deprese eder.

•

M. palatoglossus, m.styloglossus ile birlikte, ağız boşluğu ile orofarinks’in irtibatını keserler.

Doğru cevap: B

301

• Musculus genioglossus’lar ile mandibula’ya, • Musculus styloglossus’lar ile temporal kemiğe, • Arcus palatoglossus’lar ile yumuşak damağa, • Plica glossoepiglottica mediana ve lateralis’ler ile cartilago epiglottica’ya, •

Musculus constrictor pharyngis superior ile farinkse tutunur.

Dilin dış kasları 1. M. genioglossus 2. M. hyoglossus 3. M. styloglossus 4. M. palatoglossus

5.

Aşağıdaki oluşumlardan bölgesinde ver almaz?

Dil kasları • M . palatoglossus (plexus pharyngeus'tan uyarılır) hariç tüm dil kaslarının siniri n. hypoglossus'tur.

hangisi

parotis

> A. carotis externa ve uç d alları olan a. maxillaris ile a. temporalis superficialis > A. transversafaciei; a. temporalissuperficialis’den bez içinde ayrılır

A) A. maxillaris B) A. lingualis C) V. retromandibularis

> •

P a ro tis ’den tü krü k sa lg ısın ı sağlayan p aras em p a tikle r, n. g lo ss o p h ary n g e u s ile taşınır. Bu lifler ggl. oticum ’dan sonra n. auriculotemporalis aracılığı ile beze getirilir.

•

Ductus parotideus (Stenon kanalı); m. masseter’in yüzeyelinden geçer, m. buccinator’u deler ve üst ikinci molar diş hizasında vestibuium oris’e açılır.

D) V. temporalis superficialis E) N.facialis Gl. parotidea •

En büyük tükrük bezidir.

•

M. m a s s e te r’in yü zeye lin de , fossa retromandibularis’de ve fossa infratemporalis’de bulunur.

Parotis Bezi İçinde Bulunan Yapılar; >

N. facialis ve terminal dalları

> V. tem poralis superficialis, v. maxillaris ve bu ve nlerin birleşm esi ile oluşan v. retromandibularis

Parotid lenf düğümleri

"Tükürük bezleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

SİNDİRİM SİSTEMİ

• Musculus hyoglossus’lar ile hiyoid kemiğe,

r

'k Ductus parotideus

Medial

A

• M . m asseter'in üzerinden geçer, • M . bu ccinator'u deler, • Üst

Posterior-

2. m o la r diş hizasında,

• V estibulum oris'e açılır.

—$► Anterior Lateral

61. parotidea Vagina carotica

M. m asseter

M. pterygoideus medialis

N. fa c ia i i s

Lateral Ramus m andibulae

Gi. parotidea • Fossa retromandibularis'te yer alır.

İçinde bulunan yapılar • A. carotis externa ve uç dallan; .- A. maxlllaris A. temporalis superficialis • V. retromandibularis ve bu veni oluşturan; >- V. maxiilaris r V. temporalis superficialis • M, facialis

6.

Aşağıdaki yapılardan hangisinin kanalı caruncula sublingualis’e açılır? A)

Gl. parotidea

B) Gl. sublingualis

C) Gl. submandibularis

D) Gl. labiales

E) Gl. buccales GLANDULA SUBMANDİBULARİS Tükürük salgısının büyük bölümü (yaklaşık %60) bu bez tarafından üretilir.

N. facialis

A. carotis externa V. retromandibularis

kemik ve kıkırdak olarak iki bölümden oluşur. Her iki bölüm de koni şeklinde olup, dar uçları ile birleşirler. Tuba auditiva’nın, orta kulak boşluğuna bağlanan lateral üçte bir bölümü kemik yapıdadır. Medial üçte iki kısmı ise nazofarinkse açılır ve kıkırdak yapıdadır. T orus tu b a riu s , tuba aud itiva ’nın kıkırdak kısmının nazofarinks mukozasında oluşturduğu kabartıdır. Buradaki mukozanın altında tonsiiia tubaria (Gerlach bademciği) bulunur.

Ductus submandibularis, seyri sırasında n. hypoglossus ile n. lingualis arasından geçer. Kanalı, dıştan n. lingualis çaprazlar. Kanal, alt kesici dişlerin arkasında, frenulum linguae'nin yan tarafında bulunan caruncula sublingualis denilen kabarıntılara açılır. Gl. submandibularis ve gl. sublingualis’e parasempatikler, n. faciaiis’in chorda tympani dalıyla gelir. “Tükürük bezleri" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 7.

Torus tubarius nerede yer alır? A)

Cavitas oris propria

C) Oropharynx

B) Nasopharynx D) Laryngopharynx

E) Oesophagus Tuba auditiva, orta kulak boşluğu ile nazofarinks arasında uzanır. Erişkinlerde ortalama 35 mm uzunluğunda olup,

Transvers

Doğru cevap: B

D u c tu s p a r o tid e u s

• Chorda tym p a n ı (VII) ve n. lingualis (V3) içinde seyreden n. facialis'e ait pa rasem patik lifle r tarafın dan uyarılır.

Gl. parotidea

D uctus s u b m a n d ib u laris

• Dıştan n. lingu alis çaprazlar. • Caruncula sublinguaiis denilen kabarıntılara açılır.

Gl. sublinguaiis Gl. submandibularis • Trigonum sub m a n d ib u la re 'd e yer alır. • A.v. facialis bezin yüzeyelinde seyreder.

Tükürük bezleri ■ -

T

/-T -- '.;-

?v. : ;

8. Aşağıdaki farinks kaslarından inervasyonu farklıdır?

>■

hangisinin

9. Aşağıdakilerden hangisi VValdeyer’in lenfatik halkasını oluşturan yapılardan biri değildir?

A) M. constrictor pharyngis superior

A) Tonsilla lingualis

B) M. stylopharyngeus

B) Tonsilla tubaria

C) M. salpingopharyngeus

C) Tonsilla pharyngea

D) M. palatopharyngeus

D) Tonsilla palatina

E) M. constrictor pharyngis medius

E) Tonsilla intestinalis (Peyer plakları)

Pharynx’in iki grup kası vardır.

NAZOFARİNKS

I. Konstriktör kaslar; içten fascia pharyngobasilaris, dıştan fascia buccopharyngealis ile örtülü olan bu kaslar, farinks boyunca tam orta hatta yer alan raphe pharyngis’te sonlanırlar. Genel olarak yutma sırasındaki peristaltik ve sfinkterik hareketleri oluştururlar. Bu kaslar; musculus constrictor pharyngis superior, musculus constrictor pharyngis medius ve musculus constrictor pharyngis inferior dur.

Kafa tabanı ile yumuşak damağın üst yüzü (C1 vertebra seviyesi) arasında kalan parçadır. Burun boşluklarının arka açıklıkları (choanae) buraya açılır.

II. Levator kaslar; komşu yapılardan başlayıp, farinks’te sonlanan bu kaslar, yutm a ve konuşm a sırasında farinks’i yukarıya çekerler. Levator kaslar; musculus stylopharyngeus, musculus salpingopharyngeus ve musculus palatopharyngeus’dur. M usculus s ty lo p h a ry n g e u s hariç, tüm fa rin ks kasları plexus pharyngeus ile innerve olur. Musculus stylopharyngeus, nervus glossopharyngeus ile uyarılır ve bu sinirin uyardığı tek kastır. Plexus pharyngeus, musculus constrictor pharyngis medius’un üzerindedir. Nervus vagus’un dalları, nervus glossopharyngeus’un dalları ve ganglion cervicale superius’tan gelen faringeal dallar (sem patik) ile oluşturulur. Nervus vagus’un faringeal dalları içinde nervus accessorius’un kranyal parçasına ait lifler bulunur. Doğru cevap: B

Tuba auditiva'nın (tuba auditoria, Eustachian borusu) ağzı (ostium pharyngeum tubae auditivae), bu parçanın dış duvarı üzerindedir. Borunun kıkırdak yapıdaki ağzı, duvarı örten mukozada torus tubarius denilen bir kabarıntı yapar. Torus tu b a riu s ’tan aşağıya doğru uzanan m ukoza k a b a rın tıs ın a plica s a lp in g o p h a ryn g e a , yum uşak damağa doğru uzanan mukoza kabarıntısına da plica salpingopalatina denir. Plica salpingopharyngea’nın altında m. salpingopharyngeus vardır. Tuba auditiva’nın ağzının hemen aşağısından, yumuşak damağa uzanan mukoza kabarıntısına torus levatorius denir ve m. levator veli palatini tarafından oluşturulur. Tuba auditiva’nın ağzını kuşatan mukozanın altındaki lenfoid doku kitlesine, tonsilla tubaria (Gerlach bademciği) denir. Büyüdüğü zaman tuba auditiva’nın ağzını tıkayarak sağırlığa neden olur. Pars nasalis pharyngis’in üst ve arka duvarının mukozasında bulunan lenfatik doku kitlesine tonsilla pharyngea (tonsilla pharyngealis, yutak bademciği) denir.

SİNDİRİM SİSTEMİ

Gi. submandibularis ve gl. sublinguaiis

30 4

SİNDİRİM SİSTEMİ

OROFARİNKS

11. Aşağıdakilerden hangisi pariyetal peritonun duyusunu alan sinirlerden biri d e ğ ild ir?

Yumuşak damağın alt yüzü ile epiglottis’in üst kenarı (C3 vertebra gövdesinin alt yarısı) arasında kalan farinks bölümüdür.

A) N. phrenicus B) N. obturatorius C) N. cutaneus femoris lateralis

Orofarinks’i, ağız boşluğundan isthmus faucium ayırır. A rcus p a la to g lo ssu s (m. p a la to g lo ssu s), arcus p alatopharyngeus (m. palatopharyngeus), to n s illa lin g u a lis , to n s illa p a la tin a ve vallecula epiglottica, orofarinks’te bulunan anatomik yapılardır. “Pharynx" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E 10. M. sp hlncter palatopharyngeus (Passavant kabartısı) aşağıdakilerden hangisi ile ilg ilid ir? A) M. palatopharyngeus B) İsthmus oropharyngeus

D) N. femoralis E) N. subcostalis PERİTON’UN DAMARLARI VE SİNİRLERİ Pariyetal periton, karın ve pelvis duvarının damarları ile, visseral periton ise ilgili olduğu organın damarları tarafından beslenir. Diyafragma altındaki pariyetal periton’un duyusunu n. phrenicus, karın duvarını örten pariyetal periton’un duyusunu son 6 in te rk o s ta l sin ir, n. s u b c o s ta lis ve L1 s p in a l s in irin d a lla rı, fossa ilia ca ’daki pariyetal periton’unduyusunu n. cutaneus fe m o ris la te ra lis ve pelvis’teki pariyetal periton’un duyusunu da n. obturatorius taşır.

C) M. palatoglossus

Visseral peritonun duyusunu, örttüğü yada sardığı organın otonom sinirleri taşır.

D) Torus tubarius

Doğru cevap: D

E) M. constrictor pharyngis superior Aponeurosis palatina’dan uzanan bir kas bandı, m usculus co nstrictor pharyngis superior’un üst kenarı ile birleşerek palatofaringeal sfinkteri yapar. Bu kas bandı, yutma sırasında farinksin mukozasında bir kabartı oluşturur. Crista palatopharyngea (Passavant kabartısı) denilen bu kabartı, yutma sırasında musculus levator veli palatini ile birlikte, nazofarinks ile orofarinksin irtibatını keser.

12. Aşağıdakilerden hangisi plica u m b ilicalis medialis içinde yer alır? A) A. epigastrica superior B) A. epigastrica inferior C) V. paraumbilicalis D) A. umbilicalis

Doğru cevap: E

r

E) Urachus

"\

• Kafa tabanından cartilago cricoidea’nın alt kenarına (C6) kadar uzanır.

Anulus lym phoideus pharyngis

(VValdeyer halkası) 1. Tonsilla 2. Tonsilla 3. Tonsilla 4. Tonsilla

Nasopharynx

pharyngea tubaria palatina lingualis

Oropharynx Pharynx kasları 1. Konstriktör kaslar • Constrictor pharyngis superior • Constrictor pharyngis medius • Constrictor pharyngis inferior

M. stylopharyngeus

2. Levator kaslar

• Siniri n. glossopharyngeus'tur. • Diğer tüm farinks kasları plexus pharyngeus (motor lifler n. vagus'tan gelir) tarafından uyarılır.

Pharynx

• M. stylopharyngeus • M. salpingopharyngeus • M. palatopharyngeus

30>5

SİNDİRİM SİSTEMİ

Karın ön duvarının iç yüzündeki periton pilikaları 1. Plica umbilicalis mediana • İçinde urachus'un kalıntısı olan lig. umbilicale medianum bulunur. 2. Plica umbilicalis medialis • Altında, lig. umbilicale medialis (doğumdan sonra a. umbilicalis'in distal parçasının oblitere olması ile oluşur) bulunur. 3. Plica umbilicalis lateralis • içinde, a.v. epigastrica inferior vardır.

Parietal periton’un karın ön duvarının iç yüzünü döşerken dam arların, kanalların veya kapanm ış em briyolojik damarların üzerinde plika adı verilen bükülme ve kıvrılmalar yapar. Plikalar altındaki yapıların isimleri ile adlandırılırlar. Plica um bilicalis mediana: Periton bu plikayı embriyonel dönemdeki çorda urachi’nin artığı olan ligamentin (lig. umbilicale medianum) üzerinde oluşturur. Bu plika mesaneyi göbeğe bağlar. Plica um bilicalis m edialis: a. umblicalis’in distal parçası doğumdan sonra kapanarak karın ön duvarının iç yüzünde lig. umbilicalis medialis’i oluşturur. Bu ligamentin üzerini örten periton plikasına pica umbilicalis medialis denir. Plica um bilicalis lateralis: karın ön duvarının beslenmesini sağlayan a.v. epigastrica inferior’ların üzerinde perinotunun oluşturduğu katlantıdır. “Periton pilikaları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

Oesophagus’un damarları •

A rterleri: Pars cervicalis a. thyroidea inferior'dan; 1/3 orta bölümü aorta thoracica ( rr. oesophageales, rr. mediastinales, rr. bronchiales)’dan; 1/3 alt bölümü ise a. gastrica sinistra ve a. phrenica inferior’lardan kanlanır.

•

Venleri: 1/3 üst bölümünün venöz kanı v. thyroidea inferior’lara; 1/3 orta bölümünün venöz kanı v. azygos ve v. hemiazygos’a; 1/3 alt bölümünün venöz kanı ise v. gastrica sinistra yolu ile portal sisteme akar.

“Özofagus’un arterleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A 14. Aşağıdakilerden hangisi omentum oluşturan ligamentlerden biridir?

m in us’u

A) Lig. lienorenale B) Lig. phrenicocolicum C) Lig. hepatogastricum

13. Aşağıdakilerden hangisi oesophagus’u besleyen arterlerden biri d e ğ ild ir? A) A. thyroidea superior B) A. thyroidea inferior C) Aorta thoracica D) A. gastrica sinistra E) A. phrenica inferior

D) Lig. suspensorium duodeni E) Lig. falciforme hepatis Om entum m in u s ’u lig. h e p a to g a stric u m ve lig. hepatoduodenale oluşturur. Lig. hepatoduodenale aynı zamanda bursa omentalis’iperiton boşluğuna bağlayan for. epiploicum’un ön duvarını yapar.

R. oesophagealis A. thyroidea inferior

SİNDİRİM SİSTEMİ

A. carotis cornmunis A. subclavia

R. oesophagealis A. thyroidea inferior Pars cervialis oesophageae Truncus thyrocervicaiıs subclavia A. vertebralis A. throcica interna A. carotis cornmunis •Truncus brachiocephalicus •Trachea Arcus aortae •A. intercostalis posterior dextra (III) •A. bronchialis dextra A. bronchialis superior sinistra R. oesophagealis (a. bronchialis dextra ) A. bronchialis inferior sinistra, r. oesophagea •Aorta thoraccia (descencens) Rr. oesophageales (aorta thoracica)

Pars thoracica oesophageae

Pars abdominalis oesophageae

Aa. phrenicae inferiores

R. oesophagealis (a. gastric sinistra) A. gastrica sinistra Truncus coeliacus

OMENTUM MINUS

•

Karaciğerin visseral yüzünü örten periton, porta hepatis’te iki yaprak halinde sırt sırta gelerek curvatura ventriculi minor’a ve duodenum’un ilk birkaç cm’lik başlangıç bölümüne atlar. Karaciğer ile mide ve duodenum’un başlangıç kısımları arasındaki bu çift katlı peritona omentum minus denir, iki bölümden oluşur:

Ligamentum hepatoduodenale: Porta hepatis ile d uodenum ’un başlangıç bölüm ü arasında uzanır, iki yaprak arasında duetus choledochus arteria hepatica propria ve vena portae hepatis bulunur. Ayrıca lenf damarları ve sinirleri (plexus hepaticus) içerir.

•

Ligam entum hepatogastricum : Karaciğerin visseral yüzünden başlar, curvatura ventriculi

r

• M idenin arkasında bulunur. • En büyük peritoneal çıkmazdır. • Sağ tarafta for. bursa om entalis (for. epiploicum , for. W inslow i) ile pe riton boşluğuna açılır.

Omentum minus • Lig. hepatogastricum ve lig. hepatoduodenale'den oluşur

307

“ B u rs a o m e n ta lis ” başlıklı şekile bakınız.

Karaciğer ile mide ve duodenum’un başlangıç kısımları arasındaki bu çift katlı peritona omentum minus denir. İki bölümden oluşur. •

Ligamentum hepatoduodenale; Porta hepatis ile duodenum’un başlangıç bölümü arasında uzanır. İki yaprak arasında ductus choledochus, arteria hepatica propria ve vena porta hepatis bulunur. Ayrıca lenf damarları ve plexus hepaticus da ligamentum hepatoduodenale içinde yer alan diğer oluşumlardır.

•

Ligam entum hepatogastricum ; Karaciğerin visseral yüzünden başlar, curvatura ventriculi m inor’a tutunur. Omentum minus'un yaprakları arasında a. v. gastrica dextra ve sinistra yer alır.

D o ğ ru c e v a p : C

15. Şekilde “X" ile işaretlenmiş damar aşağıdaki yapılardan hangisinin içinde yer alır?

“ L ig . h e p a to d u o d e n a le ’’ başlıklı şekile bakınız. D o ğ ru c e v a p : D

16. Aşağıdaki ligamentlerden hangisi omentum majus ile ilgili değildir? A) Omentum majus

B) Lig. gastrolienale

C) Lig. lienorenale

D) Lig. hepatoduodenale

A) Lig. hepatogastricum B) Lig. gastrocolicum C) Lig. phrenicocolicum D) Lig. gastrophrenicum

E) Lig. hepatogastricum

E) Lig. gastrosplenicum (gastrolienale) Ş e k ild e “ X " i le iş a r e t l e n m i ş d a m a r iig a m e n t u m h e p a to d u o d e n a le ’n in y a p ra k la rı a ra s ın d a k i ve n a p o rta h e p a tis ’tir.

OMENTUM MAJUS TARAFINDAN OLUŞTURULAN LİGAMENTLER *

Ligamentum gastrophrenicum; içinde a.v. gastrica sinistra’nın özofageal dalları bulunur.

•

Ligam entum gastrosplenicum (gastrolienale); yaprakları arasında a.v. gastricae breves ile a.v. gastroomentalis sinistra bulunur.

OMENTUM MİNUS Karaciğerin visseral yüzünü örten periton, porta hepatis’te iki yaprak halinde sırt sırta gelerek curvatura ventriculi minor’a ve duodenum’un ilk birkaç cm’lik başlangıç bölümüne atlar. Peritoneum parietale

V. cava inferior

Vv. hepaticae

A. hepatica communis

Diaphragma

Lien

Diaphragma’nın karaciğer yüzü

A. gastrica sinistra

Lig. hepato­ duodenale (V. portae hepatis ile birlikte)

Glandula suprarenalis sinistra Pars abdominalis aortae

Glandula suprarenalis dextra Pancreas

A. lienalis

Ren dexter Flexura coli sinistra

Pars superior duodeni

Ren sinister Recessus duodenalis superior

Flexura coli dextra Jejunum Colon transversum

A. v. mesenterica superior

Colon ascendens

Colon descendens Recessus duodenalis inferior Pars descendens duodeni

A. colica dextra

Radix Pars horizontalis Pars ascendens A- v- colica mesenterii duodeni duodeni sinistra

Lig. hepatoduodenale

SİNDİRİM SİSTEMİ

m inor’a tutunur. Omentum minus'un yaprakları arasında arteria-vena gastrica dextra ile aj-teriavena gastrica sinistra yer alır.

SİNDİRİM SİSTEMİ

V. cava inperior (retroperitoneal)

Trunkus: coeliacus A. hepatica communis

Mide

,A S Ü ^ aSİnitra lınealıs

Bursa omentalis (recessus superior) Lig. splenorenale

Karaciğer Lig. gastrosplenicum (kesilmiş)

Vesica biliaris

Lig. phrenicocolicum

For. omentale

Flexura coli sinistra Flexura coli dextra pancreatis (Lig. splenorenale içinde) Bursa omentalis (recessus imperior)

Lig. gastrocolicum (kesilmiş) Pankreas

Mesocolon transversum

Omentum majus tarafından oluşturulan ligamentler

•

Ligamentum gastrocolicum; yapraklan arasında a.v. gastroomentalis dextra ve sinistra bulunur.

Yukarıda; karaciğerin lobus caudatus’u

•

Ligam entum ph ren ico co licu m ; D alak, bu ligamentin üzerindedir.

Aşağıda; duodenum’un birinci parçasının üst kenarı.

•

Ligamentum splenorenale (lienorenale); yaprakları arasında cauda p an cre atis ve a.v. splenica bulunur.

•

Ligamentum phrenicosplenicum

•

Ligamentum pancreaticosplenicum

•

Ligamentum pancreaticocolicum

•

Ligamentum splenocolicum

(

Lig. falciforme hepatis A. hepatica Ductus

V. portae hepatis

Foramen omentale

“Omentum majus tarafından oluşturulan ligamentler” başlıklı şekile bakınız.

Bursa omentalis

Cavitas

Doğru cevap: A Lig. splenorenale

17. Aşağıdakilerden hangisi for. bursa omentalis’i sınırlayan yapılardan biri değildir? A) V. cava inferior

Bursa omentalis

B) Lig. hepatoduodenale

m

C) Lobus caudatus D) Lobus quadratus

Doğru cevap: D

E) Pars superior duodeni Mide ile pankreas arasında bulunan recessus subhepaticus sinister’e bursa omentalis denir. Bu boşluk for. bursa omentalis (for. winslow) aracılığıyla büyük periton boşluğu ile bağlantılıdır.

18.

Karaciğer ön yüzü ile karın ön duvarı ve diaphragma arasında oluşan periton çıkmazına ne ad verilir? A) Rececessus subphrenicus

For. omentale’nin Sınırları;

B) Recessus paraduodenalis

Önde; lig. hepatoduodenale ve içerisindeki v. portae hepatis

C) Recessus lienalis

Arkada; v. cava inferior

E) Recessus duodenalis superior

D) Recesus hepatorenale (Morison cebi)

I

Karaciğerin facies diaphragmatica ve facies visceralis o la ra k a d la n d ırıla n ik i yüzü vardır. R ecessus subphrenicus, diaphragm a’nın alt yüzü ile facies d iaphragm atica’nın ön bölümü arasında y e r alan periton çıkmazıdır. ÖZEL PERİTONEAL BÖLGELER

•

Karaciğer; sadece area nuda, porta hepatis, ligamentlerin bulunduğu yarıklar, v. cava inferior’un oturduğu oluk ve vesica biliaris’in oturduğu çukur peritonsuzdur.

•

Mide; sadece omentum majus ile omentum minus’un kurvaturlardaki tutunma yerleri ve kardiyak orifise yakın arkada küçük bir bölümü peritonsuzdur.

Periton boşluğundaki potansiyel boşluklardır. Bu boşluklarda apseler oluşabilir. Apselerin en yaygın yeri sağ subfrenik boşluktur. •

Recessus subhepaticus; karaciğerin altında kalan boşluktur. Sağ ve sol olarak iki tanedir. Sol subhepatik aralık; bursa om entalis’tir. Sağ subhepatik aralık (recessus hepatorenalis, Morison kesesi); yukarıdan ve önden karaciğerin sağ lobunun alt yüzü ve safra kesesi ile, aşağıdan ve arkadan da sağ suprarenal bez, sağ böbreğin üst bölümü, pars descendens duodeni, flexura coli dextra, mesocolon transversum ve caput pancreatis ile sınırlanır. Sol tarafta, foramen omentale aracılığı ile bursa omentalis’e irtibatlanır. Aşağıda, sağ lateral parakolik olukla devamlıdır.

Doğru cevap: D 20. “X” ile işaretli damar aşağıdakilerden hangisidir? hepato ren alis

X

B öbrek

Doğru cevap: A 19. Aşağıdaki d e ğ ild ir?

organlardan

hangisi

intraperitoneal

A) Dalak

B) Mide

A) Vv. pancreaticoduodenales

B) V. lienalis

C) Karaciğer

D) Pancreas

C) V. gastrica sinistra

D) V. cystica

E) Colon sigmoideum İNTRAPERİTONEAL ORGANLAR Dalak, colon transversum, colon sigmoideum, jejunum, ileum, appendix vermiformis, duodenum’un birinci parçasının ilk yarısı intraperitonealdir. Caecum; genellikle intraperitonealdir.

E) V. gastroomentalis sinistra V. PORTAE HEPATİS L2 seviyesinde, collum pancreatis’in arkasında ve v. cava inferior’un önünde v. splenica ile v. mesenterica superior’un birleşmesi ile oluşur. Kapak içermez. Karaciğere gelen kanın % 70’ni taşır. Bu kan oksijenden fakir, ancak besinden zengindir. Ligamentum hepatoduodenale’nin yaprakları arasında, ductus choledochus ve a. hepatica propria ile birlikte porta hepatis’e gelir.

SİNDİRİM SİSTEMİ

30»9

310

SİNDİRİM SİSTEMİ

V. portae hepatis’e doğrudan açılan venler •

v. splenica

•

v. mesenterica superior

•

v. gastrlca sinistra

•

v. gastrica dextra

(VPH; v. portae hepatis, VCS; v. cava superior, VCI; v. cava inferior)

•

vv. cysticae

•

vv. paraumbilicales

•

v. pancreaticoduodenalis superior

“V. portae h ep a tis ’e açıları veriler” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 21.

PORTO-CAVA ANASTOMOZ BÖLGELERİ

•

Özofagus’un abdominal parçası; v. gastrica sinistra’ya (VPH) açılan özofageal dallar ile v. azygos (VCS) ve v. hemiazygos’a (VCS) açılan özofageal dallar arasındadır. Portal obstrüksiyonda, anastomoz yapan bu venlerdeözofagus varisi denilen genişlemeler olur. Bazen yırtılarak öldürücü kanamalara neden olabilir.

•

Rectum; v. rectalis superior (VPH)ile v. rectalis media (VCI) ve v. rectalisinferior (VCI) arasındadır.

•

Umbilicus bölgesi; vv. paraumbilicales’lerle (VPH), karın ön duvarınıdrene eden v. epigastrica superior (VCS) ve v. epigastrica inferior (VCI) arasındadır. Portal obstrüksiyonda, umbilikal bölgede caput medusae denilen venöz genişlemeler olur. Umbilikal bölge aynı zamanda cava-cava anastomoz yeridir (v. epigastrica superior (VCS) ile v. epigastrica inferior (VCI) arasındaki anastomoz nedeniyle).

•

R etro p erito n eal bölge; k a ra ciğ e rd e ki area nuda’nın venleri ve kalın bağırsak venleri (VPH) ile retroperitoneal venler (frenik, lumbal, renal; VCI) arasındadır.

Siroza bağlı portal hipertansiyon gelişen hastada aşağıdaki ven çiftlerinden hangisinin arasındaki anastomozların genişlemesiyle özofagus varisleri oluşur? A) V. gastrica sinistra ve v. azygos B) V. gastrica dextra ve v. azygos C) V. gastrica dextra ve v. hemiazygos D) V. gastrica sinistra ve v. hemiazygos E) V. azygos ve v. hemiazygos

“Porto-cava anastamozlar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D Truncus Vv. hepaticae coeliacus

A.v. gastrica sinistra

V. cava inferior

Vv. gastricae breves A. hepatica propria r. dexter ve sinister

V. portae hepatis

— A.v. lienalis

A. gastrica dextra A. gastro duodenalis V. gastrica dextra

A. pancreatica inferior A. v. gastroomentalis sinistra V. suprarenalis sinistra

A. pancreatico­ duodenalis superior anterior ve posterior

A. v. renalis sinister Ureter sinister

V. duodenalis

rneuıa A. pancreatico­ om entalis ascendens duodenalis inferior A.v. dextra sinister r. anterior ve posterior mesenterica' superior

A. v. ovarica testicularis sinister . mesenterica inferior

V. portae hepatis’e açılan venler

SİNDİRİM SİSTEMİ

311

|V . azygos _V. azygos'a açılan özofageal d a lla r

V. epigastrica su p e rio r

\ © Özofagus'un abdominal parçası İ V . ga strica s in is tra 'y a açılan özofageal d a lla r

© U m b ilika l bölge V. portae hepatis

Vv. paraum bilicales

V. liena lis

V. epigastrica in fe rio r

m e se n te rica in fe rio r .V. re cta lis s u p e rio r

V. iliaca in te rn a V. re c ta lis m e d ia

Rectum

V. re c ta lis in fe rio r

22. Plicae circulares aşağıdaki yapılardan hangisinde bulunur?

23.

Aşağıdakilerden hangisi tarafından çaprazlanmaz?

A) Jejunum

B) Colon ascendens

A) Vena cava inferior

C) Colon descendens

D) Colon sigmoideum

B) Aorta abdominalis

E) Rectum

Colon un iç yüzündeki mukoza piikalarına plica semilunaris denir. e------------------------------------------------------------------------------\

Folliculi lymphatici aggregati (Peyer plakları)

D) Pars horizontalis duodeni E) Arteria mesenterica inferior Jejenum ve ileum ’u saran mesenterium, radix mesenterii denilen bir kökle karın arka duvarına tutunur. Radix mesenterii, soldan sağa doğru oblik bir seyir gösterir. Radix m esenterii’nin önden çaprazladığı anatomik yapılar •

Duodenum’un horizontal parçası (inferior parçası, üçüncü parçası)

•

Aorta abdominalis

•

Vena cava inferior

•

Sağ ureter

•

Sağ musculus psoas majör

Radix mesenterii sadece a.v. mesenterica superior’u arkasından çaprazlar.

- Plicae circulares intestini tenuis

“Radix mesenterii” başlıklı şekile bakınız. B İleum

Doğru cevap: E

Doğru cevap: A

mesenterii

C) Ureter dexter

Plicae circulares (Kerckring valvleri), ince bağırsağın m ukozasında bulunur. Bu p lika la rın en uzunları jejunum’dadır. En fazla jejunum’la duodenum’un birleşme yerinde bulunur. Ileum’un distalinde ve duodenum’un proksimalinde yoktur.

A Jejunum

radix

SİNDİRİM SİSTEMİ

312

Peritoneum parietale

Diaphragma, facies Vv. V. cava Ostium hepatica hepaticae inferior cardiacum

Glandula suprarenalis dextra

Glandula suprarenalis sinistra Lig. gastrosplenicum

Lig. hepatoduodenale (v.portae hepatis, a. hepatica propria ve ductus choledochus ile birlikte) Ren dexter

A. v. lienalis Pancreas (corpus ve cauda) Ren sinister

Pars superior

Duodenum

A. v. colica sinistra

Pars descendens Caput pancreatis

Colon descendens (tutunma yeri) A. v. mesenterica superior

Pars horizontalis Pars ascendens Pars abdominalis aortae Duodenum

A. mesenterica inferior M. transversus abdominis, mm. obliqui internus ve externus abdominis Sulci paracolici

Radix mesenterii A. v. iliaca communis dextra Colon ascendens (tutunma yeri) Mesoappendix

Peritoneum parietale Mesocolon sigmoideum Ureter sinister

Ureter dexter

A. iliaca externa

Rectum

Plica umbilicalis lateralis (a.v. epigastrica inferior ile birlikte) Plica umbilicalis medialis (tıkalı a. umbilicalis ile birlikte)

M. rectus abdominis Plica umbilicalis mediana (tıkalı urachus ile birlikte)

R adix m e s e n te rii

24. İnce bağırsağın yansıyan ağrısı vücudun hangi bölüm ünde hissedilir?

25.

Karaciğerin visceral yüzünü gösteren aşağıdaki şekilde “X” ile gösterilen bölgede hangi organa ait iz görülür?

A) Inguinal bölge B) Umblikal bölge C) Lumbal bölge D) Sakral bölge E) Toraks duvarında Mide gibi bir organdan kaynaklanan organik ağrı künt veya çok şiddetli olabilir. Ancak ağrının yerinin belirlenmesi zordur. Ağrı, organdan çıkan visseral afferent liflerin ulaştığı dermatom boyunca yayılır. Örneğin; mide ülserine ait bir visseral yansıyan ağrı epigastrik sol hipokondriyak bölgede hissedilir. Çünkü midenin ağrı duyusunu taşyan afferent lifler n. splanchnicus majör aracılığı ile medulla spinalis’in T7-T8 segmentleri ile aynı seviyelerdeki ganglion spinale’lere gider. Beyin bu ağrıyı sanki bu spinal sinirlerin dağıldığı deri bölgesinden geliyormuş gibi algılar.

A) Ren B) Duodenum C) Colon transversum D) Oesophagus

“Vücut yüzeyindeki yansıyan ağrı bölgeleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

E) Gl. suprarenalis “Karaciğer” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

313

Yansıdığı Bölge

Mide

Epigastrik ve sol hipokondriak bölgeler

Duodenum

Epigastrik bölge

İnce Bağırsak

Periumblikal bölge

Kalın Bağırsak

Hipogastrik bölge

Karaciğer, Safra Kesesi

Epigastrik bölge. Sonra sağ hipokondriyak bölgeye geçer. D iyafragm a irrita s y o n u n a bağlı o la ra k göğüs arka duvarında veya sağ omuzda ağrı olabilir.

Böbrek, Ureter

Sırtta küçük bir bölge, belin yan tarafı aşağıya kasığa ve g e n ita l o rg a n la ra uzanan bir ağrı.

Karaciğerin visceral yüz komşulukları

Lobus caudatus

Sol lob

Sağ lob

Lobus quadratus

Vesica biliaris Postero-inferior

26.

Karaciğerin facies diaphragm atica’sını anatom ik olarak sağ ve sol loba ayıran oluşum aşağıdakilerden hangisidir? A) Lig. teres hepatis

Karaciğeri örten periton yaprağı, bazı yerler dışında; organın büyük kısmını sardıktan sonra orak şeklinde, oldukça kuvvetli bir bağ meydana getirir. Buna ligamentum falciform e hepatis adı verilir. Bu yapı karaciğeri, lobus dexter ve lobus sinister olmak üzere iki büyük loba ayırır.

B) Lig. falciforme hepatis C) Lig. coronarium D) Lig. triangulare sinistrum E) Lig. venosum

KARACİĞERİN LİGAMENTLERİ Karaciğerin altı tane ligamenti vardır. Bunlardan beş tanesi periton tarafından oluşturulurken, birisi (lig. teres hepatis) embriyonik kalıntıdır.

SİNDİRİM SİSTEMİ

Visseral yansıyan ağrılar Organ

31 4

SİNDİRİM SİSTEMİ

•

•

•

Ligamentum falciforme hepatis; karaciğeri karın ön duvarına bağlar. İçinde paraumbilikal venler ve vena umbilicalis’in kalıntısı olan ligamentum teres hepatis bulunur. Ligamentum coronarium hepatis; karaciğeri diyafragm a’ya bağlayan esas ligamenttir. Area nuda, bu ligamentin yaprakları arasında kalan üçgen şeklindeki peritonsuz bir alandır. Diyafragma ve sağ suprarenal bez ile temas eden bu alanın tabanını vena cava inferior, apeksini ise ligam entum triangulare dextrum yapar. Ligamentum triangulare dextrum; ligamentum coronarium h e p a tis’in ön ve arka yaprakları tarafından oluşturulur.

•

Ligamentum triangulare sinistrum; ligamentum falciforme’nin sol yaprağı tarafından oluşturulur.

•

Omentum minus; karaciğeri, mide ve duodenum’a bağlar. Ligamentum hepatoduodenale ve ligamentum hepatogastricum denilen iki ligamentten oluşur.

•

Ligamentum teres hepatis; doğumdan sonra o b lite re olan vena u m b ilic a lis ’in ka lıntısıdır. Ligam entum falciform e h e p a tis’in iki yaprağı arasında seyreder. Porta hepatis’te, vena portae hepatis’in sol dalı ile birleşir.

‘‘Karaciğerin Ligamentleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

27. Safra kesesi, karaciğerin hangi iki lobu arasındaki fossada yer alır? A) Lobus quadratus-Lobus sinister B) Lobus quadratus-Lobus caudatus C) Lobus dexter-Lobus quadratus D) Lobus caudatus-Lobus dexter E) Lobus caudatus-Lobus sinister Safra kesesi (vesica biliaris, vesica fellea), lobus dexter ile lobus quadratus arasında, fossa vesicae biliaris (fossa vesicae felleae) denilen çukurunda oturur. KARACİĞER Visseral yüzün orta bölümünde bulunan porta hepatis’in sol tarafında; birisi önde, diğeri arkada iki yarık bulunur. Lobus caudatus ile lobus hepatis sinister arasındakine fissura ligamenti venosi denir. Buraya ligamentum venosum oturur. Lobus quadratus ile lobus hepatis sinister arasındakine fissura ligamenti teretis hepatis denir ve burada ligamentum teres hepatis yer alır. Porta h ep atis’in sağ tarafında bulunan iki alandan, öndekine fossa vesicae biliaris denir ve burada vesica biliaris oturur. Arkadakine sulcus venae cavae adı verilir ve burada vena cava inferior yer alır. Lobus caudatus; sulcus venae cavae ile fissura ligamenti venosi arasında, lobus quadratus ise fossa vesicae biliaris ile fissura ligamenti teretis hepatis arasındadır. Doğru cevap: C

Karaciğerin ligamentleri

SİNDİRİM SİSTEMİ

31 5

Postero-inferior

28. İçerisinde embriyonel dönemde fonksiyon gören ve daha sonra tıkanan v. umbiiicalis bulunan ligament aşağıdakilerden hangisidir? A) Lig. falciforme hepatis

29. Ligamentum coronarium’un yapraklarının birleşmesiyle aşağıdakilerden hangisidir?

B) Lig. teres hepatis

ön ve oluşan

arka yapı

A) Ligamentum hepatoduodenale

C) Lig. coronorium hepatis D) Lig. triangulare dextrum

B) Ligamentum hepatogastricum

E) Lig. triangulare sinistrum

C) Ligamentum triangulare D) Ligamentum teres hepatis

KARACİĞERİN LİGAMENTLERİ

E) Ligamentum falciforme hepatis Karaciğerin altı tane ligamenti vardır. Bunlardan beş tanesi periton tarafından oluşturulurken, birisi (lig. teres hepatis) embriyonik kalıntıdır. •

Lig. falcifo rm e hepatis; karaciğeri karın ön duvarına bağlar. İçinde paraumbilikal venler ve v. umbilicalis’in kalıntısı olan ligamentum teres hepatis bulunur.

•

Lig. coronarium hepatis; karaciğeri diyafragma’ya bağlayan esas ligamenttir. Area nuda, bu ligamentin ya p ra kla rı ara sınd a kalan üçgen şe klin d e ki peritonsuz bir alandır. Diyafragma ve sağ suprarenal bez ile temas eden bu alanın tabanını v. cava inferior, apeksini ise ligamentum triangulare dextrum yapar.

•

Lig. triangulare dextrum; lig. coronarium hepatis’in ön ve arka yaprakları tarafından oluşturulur.

•

Lig. tria n g u la re s in istru m ; ligam entum falciforme’nin sol yaprağı tarafından oluşturulur.

•

Omentum minus; karaciğeri, mide ve duodenum’a bağlar. Ligamentum hepatoduodenale ve ligamentum hepatogastricum denilen iki ligamentten oluşur.

•

Lig. teres hepatis; doğumdan sonra oblitere olan v. umbilicalis’in kalıntısıdır. Lig. falciforme hepatis’in iki yaprağı arasında seyreder. Porta hepatis’te, v. portae hepatis’in sol dalı ile birleşir.

“Karaciğerin Ligamentleri" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

Lig. coronarium hepatis; karaciğeri diyafragm a’ya bağlayan esas ligamenttir. Area nuda, bu ligamentin yaprakları arasında kalan üçgen şeklindeki peritonsuz bir alandır. Diyafragma ve sağ suprarenal bez ile temas eden bu alanın tabanını v. cava inferior, apeksini ise ligamentum triangulare dextrum yapar. •

Lig. triangulare dextrum; lig. coronarium hepatis’in ön ve arka yaprakları tarafından oluşturulur.

•

Lig. tria n g u la re s in istru m ; ligam entum falciforme’nin sol yaprağı tarafından oluşturulur.

“Karaciğerin ligamentleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 30. Aşağıdakilerden hangisi caput pancreatis’in arka yüzü ile komşuluğu olan yapılardan biri değildir? A) Ductus choledochus B) V. portae hepatis C) A. mesenterica superior D) A. renalis dextra E) A. renalis sinistra PANCREAS Sekonder retroperitoneal bir organdır. L1-L2 vertebralar seviyesinde, mide ve bursa omentalis’in arkasındadır. Duodenum’un kavsinden dalağa uzanır. Mide yatağının en büyük bölümünü yapan organdır.

316

Diaphragma SİNDİRİM SİSTEMİ

Omentum minus Sternum

r Lig. teres hepatis

Lig. falciforme hepatis

Sagittal

Lig. falciform e hepatis

Transvers

Lig. teres hepatis

• Karaciğeri karın ön duvarına bağlar. • V. umblicalis'in kalıntısıdır.

• İçinde paraum blikal venler ve lig. teres hepatis bulunur.

Lig. coronarium hepatis, • Karaciğeri diaphragma'ya bağlar. • Yaprakları arasındaki peritonsuz bölgeye area nuda denir.

Lig. falciforme hepatis ^ ^ 3 Lig. coronarium hepatis

V. cava inferior

Lig. coronarium hepatis

Area nuda

Lig. triangulare sinistrum

Lig. coronarium hepatis

Lig. triangulare dextrum Lobus Dexler Lobus sinister CollumCorpus- Vesica biliaris Fundus-

Porta hepatis Lobus guadratus

CAPUT PANCREATIS Duodenum kavsi içindedir. L2 vertebra seviyesindedir. Alt sol tarafından, yukarı ve sola doğru uzanan çengel benzeri bir uzantısı vardır. Processus uncinatus denilen bu uzantı, a.v. mesenterica superior’ların arkasında, aorta a bdom inalis’in önündedir.

31. Aşağıdaki oluşum lardan hangisi appendix ve rm iform is’in yerini belirlemede kullanılır? A) Haustra coli

B) Plica semilunaris

C) Taenia coli

D) Arteria colica sinistra E) Arteria colica dextra

KALIN BAĞIRSAK

COLLUM PANCREATIS L1 üzerindedir. Ön tarafında pylorus vardır. V. portae hepatis, bu parçanın arkasında oluşur. CORPUS PANCREATIS Ön yüzü, bursa omentalis ile mide’den ayrılır. Arka yüzü; aorta abdominalis, a. mesenterica superior, glandula suprarenalis sinistra, sol böbrek ve damarları (özellikle v. renalis sinistra) ve v. splenica ile komşudur. Gövdenin ön kenarına mesocolon transversum tutunur. Üst kenarında görülen kabarıntıya tuber omentale denir. CAUDA PANCREATIS Sol böbreğin önünden dalak hilum’una uzanır. A.v. splenica ile birlikte ligamentum splenorenale’nin (lienorenale) yaprakları arasındadır.

lleum ’un distal ucundan anus’e kadar uzanan sindirim kanalı bölüm üdür. Yaklaşık 1.5 m uzunluğundadır. Temel fonksiyonu; su, m ineraller ve bazı vitaminlerin absorbsiyonudur. İnce bağırsakta bulunan villus in te s tin a lis ’ler, kalın bağırsakta yoktur. Noduli lymphoidei solitarii, en yoğun caecum, appendix vermiformis ve rectum’dadır. Plica sem ilu naris, c o lo n ’un iç yüzündeki m ukoza plikalarıdır. Taeniae coli; kalın bağırsağın longitudinal kas liflerinin yoğunlaşm ası ile oluşan üç tane şerittir. A ppendix v e rm ifo rm is ’in ta ba nınd an başlarlar, rekto sigm oid birleşmeye yakın colon sigmoideum’da biterler. Rectum ve appendix vermiformis’te yoktur. Colon sigmoideum’da diğer yerlerdekinden daha geniştir. •

Taenia libera; caecum, colon ascendens, colon descendens ve colon sigmoideum’un ön yüzünde, colon transversum’un alt yüzündedir. Bu tenya’ya hiç bir yapı tutunmaz.

•

Taenia mesocolica; caecum, colon ascendens, colon descendens ve colon sigmoideum’un arka-iç

“Pancreas” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

Caput pancreatis • Processus uncinatus denilen uzantısını

V. porta V. lienalis

a.v. mesenterica superior önden çaprazlar. Collum pancreatis • V. porta bu parçanın arkasındadır. Ductus pancreaticus (Wirsung kanalı) • Ductus choledochus'la birleşip,duodenum 'un 2. parçasında papilla duodeni m ajor'a açılır.

Ductus choledochus

Duodenum (Pars horizontalis) A n te rio r

V. mesenterica superior

descendens

Pancreas

• Sekonder retroperitoneal bir organdır. Posterior

318

-\

SİNDİRİM SİSTEMİ

Flexura coli sinistra Haustra coli

Omentum majus (kesilmiş)

Mesocolon transversum

Flexura coli dextra

Colon descendens

Colon transversum

Taeniae coli

Colon . ascendens

Mesenterium (A. cecalis anterior ile birlikte)

Taenia om entalis

Taenia mesocolica Haustra coli

Ostium ileale Pars terminalis ilei ——

Frenulum ostii ilealis

Taeniae coli

Mesecolon sigmoideum

Plicae sem ilunares coli

Papilla ilealis, labrum inferius ve superius Appendices epiploicae

Caecum Appendıx vermiformis (Ostium ile) Mesoappendıx (A. appendicularis ile birlikte)

Colon sigmoideum Rectum (Periton katlantısı ile birlikte)

Kalın bağırsak

•

yüzünde, colon transversum’un arka yüzündedir. Mesocolon transversum tutunur.

APPENDIX VERMİFORMİS

Taenia omentalis; caecum, colon ascendens, colon descendens ve colon sigmoideum’un arka-dış yüzünde, colon transversum’un ön-üst yüzündedir. Omentum majus’un arka iki yaprağı tutunur.

Appendix vermiformis’in ostiumu, ostium ileale’nin yaklaşık 2 cm altında, caecum'un posteromedial duvarındadır.

Tenya’ların uzunluğu, kalın bağırsağın uzunluğundan daha kısa olduğundan, kalın bağırsağı büzerek haustra coli denilen keseleri oluştururlar. Appendices omentales (appendices epiploicae); sadece kalın bağırsak üzerinde görülen içi yağ dokusu ile dolu küçük periton kesecikleridir. Özellikle taenia libera boyunca dizilidirler. En yoğun colon transversum ve colon sigmoideum’dadır. Appendix ve rm ifo rm is ve ca ecu m ’da rud im e nte r olup, rectum’da bulunmazlar.

İntraperitonealdir ve mesoappendix denilen üçgen şeklinde bir mezosu vardır. Taeniae coli’ler, appendix vermiformis’in tabanından başlar. Bu nedenle tenyalar takip edilerek appendix vermiformis bulunabilir. Appendix vermiformis’in en sık rastlanan lokalizasyonu retroçekal’dir. İkinci sıklıkta pelviktir. “Kalın bağırsak” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

319

Pancreas’ın processus uncinatus’u ön yüzde hangi damar ile komşuluk yapar?

SPLEN (LIEN) V ü cu tta ki en büyük lenfoid o rgandır. phrenicocolicum’un hemen üstündedir.

A) A. gastroduodenalis

Lig.

B) A. gastrica dextra Hilum splenicum (lienale) hariç, tamamen peritonla sarılıdır (intraperitonealdir). Dalağı saran periton, hilum ’dan curvatura m ajor’a (ligamentum gastrosplenicum = gastrolienale) ve sol böbreğe (ligamentum splenorenale = lienorenale) atlar.

C) A. mesenterica superior D) A. mesenterica inferior E) A. gastroomentalis dextra A. ve v. m esenterica s u p e rio r’la r d u o d en u m ’un pars h o rizo n ta lis ’inin ve p a n c re a s ’m processus uncinatus’unun ön yüzünden geçen damarlardır. CAPUT PANCREATIS Duodenum kavsi içindedir. L2 vertebra seviyesindedir. Alt sol tarafından, yukarı ve sola doğru uzanan çengel benzeri bir uzantısı vardır. Processus uncinatus denilen bu uzantı, a.v. mesenterica superior’ların arkasında, aorta abdominalis’in önündedir. “Pankreasın bölüm leri ve a rte rle ri” başlıklı şekile bakınız.

Lig. g a s tro s p le n ic u m ’un ya prakla rı a ra sınd a ; aa. ve vv. gastricae breves ile a.v. gastro-om entalis (gastroepiploica) sinistra, lig. splenorenale’de ise; cauda pancreatis ve a.v. splenica bulunur. Dalağın diyafragmatik yüzü; sol akciğer ve pleura’sı ile 9,10,11 nci kaburgalarla komşuluk yapar. Diaphragma ve recessus costodiaphragm aticus, bu yapılardan diyafragmatik yüzü ayırır. Dalağın visseral yüzü; mide, sol böbrek, cauda pancreatis, ligamentum phrenicocolicum ve flexura coli sinistra ile komşuluk yapar. Hilum splenicum bu yüzdedir. “Dalağın komşulukları” başlıklı şekile bakınız.

Doğru cevap: C

Doğru cevap: A 33.

Aşağıdakilerden hangisi dalakla komşu değildir? 34. Aşağıdakilerden hangisi sekonder retroperitoneal bir organdır?

A) Mesocolon transversum B) Mide C) Flexura coli sinistra

A) Böbrek

B) Karaciğer

D) Sol böbrek

C) Mide

D) Dalak E) Pancreas

E) Sol 9,10,11. kaburgalar r Aa. gastricae breves A. gastrica sinistra A. hepatica communî» A. gastroomentalis dextra A. gastroduodenalis A. pancreaticoduodenalis superior

Cauda pancreatis

A. gastroomentalis sinistra A. lienalis Duodenum A. pancreaticoduodenalis inferior mesenterica superior Processus uncinatus

Pankreasın b ölüm leri ve a rte rle ri

SİNDİRİM SİSTEMİ

32.

SİNDİRİM SİSTEMİ

Mide (arka yüz) LİG. GASTROSPLENICUM

Diaphragma Vesica biliaris For. epiploicum

LİG. PHRENICOCOLICUM transversum Pancreas (retroperitoneal)

Dalağın komşulukları

•

•

Sekonder retroperitoneal organlar başlangıçta intraperitonealdir. Gelişm enin ileri dönem inde karın arka duvarına yapışırlar ve arka yüzlerini örten periton özelliğini kaybederek sadece ön ve yan yüzleri peritonlu kalır. Bu nedenle sekonder (son ra da n) re tro p e rito n e a l o rg a n la r o larak bilinirler. Sekonder retroperitoneal organlar; pancreas, colon ascendens, colon descendens ve duodenum’un birinci parçasının (pars superior) ilk yarısı hariç tamamı.

İNTRAPERİTONEAL ORGANLAR •

Dalak, colon transversum, colon sigmoideum, je ju n u m , ileum , a pp en dix verm ifo rm is, du o den u m ’un birinci parçasının ilk yarısı intraperitonealdir.

B) A. maxillaris C) A. pharygea ascendens D) A. facialis E) A. temporalis superficialis A. tem poralis superficialis, a. carotis extern a’nın glandula parotidea içinde verdiği iki uç daldan biridir. Fossa temporalis’te, n. auricuiotemporalis ile birlikte seyreder. Tonsilla palatina’nın damarları

Karaciğer; sadece area nuda, porta hepatis, ligamentlerin bulunduğu yarıklar, v. cava inferior’un oturduğu oluk ve vesica biliaris’in oturduğu çukur peritonsuzdur.•

Arterleri: a. pahryngea ascendens (a. carotis extema’nın dalı), a. palatina ascendens (a. facialis’in dalı), rr. tonsillares (a. facialis ve a. lingualis), aa.palatinae minores et majör (a. maxillaris)’dan gelir.

•

Mide; sadece omentum majus ile omentum minus’un kurvaturlardaki tutunma yerleri ve kardiyak orifise yakın arkada küçük bir bölümü peritonsuzdur.

Venleri: önce peritonsiller bir ven ağı oluşturur; bunlar daha sonra v. lingualis, plexus pharyngeus v. facilias’e ulaşır.

•

Lenfi: derin boyun lenf düğüm lerine (nodus juguludigastricus) akar.

Caecum; genellikle intraperitonealdir.

•

RETROPERİTONEAL ORGANLAR •

A) A. lingualis

•

•

•

35. Aşağıdakilerden hangisi to nsilla palatina’yı besleyen dallar veren arterlerden biri d e ğ ild ir?

Aorta abdominalis ve v. cava inferior

•

Böbrek, üreter ve suprarenal bez

•

Cisterna chyli

•

Truncus sympathicus

Doğru cevap: E

Doğru cevap: E

Sağ lobu: Colon ascendens, flexura coli dextra, sağ böbrek, diyafragma, sağ gl. suprarenalis, duodenum’un birinci ve ikinci parçalarının birleşme yeri, v. cava inferior ve vesica biliaris (vesica fellea) ile komşudur Karaciğerin visceral yüz komşulukları

Lobus caudatus

Sağ lob

Sol lob

Lobus quadratus

Vesica biliaris Postero-inferior Caput pancreatis

V. porta

• Processus uncinatus denilen uzantısını V. lienalis

a.v. mesenterica superior önden çaprazlar. Collum pancreatis • V. porta bu parçanın arkasındadır. Ductus pancreaticus (Wirsung kanalı) • Ductus choledochus'la birleşip,duodenum 'un 2.

parçasında papilla duodeni m ajor'a açılır.

Ductus choledochus

Duodenum (Pars horizontalis)

Anterior

V. mesenterica superior

descendens

Pancreas Sekonder retroperitoneal bir organdır. Posterior

Karaciğerin ve pankreasın komşulukları ■ ■ ■ ■ ■ ■ i

S İN D İR İM SİSTEM İ

Sol lobu; Mide (fundus bölümü) ve özofagus ile komşudur

322

SİNDİRİM SİSTEMİ

•

Dalağın, diyafragmatik ve visseral iki yüzü vardır. Diyafragmatik yüzü; sol akciğer ve pleura’sı ile 9-11. kaburgalarla komşuluk yapar.

O m entum minus

O Lig. gastrolienale • İçinde; Aa. ve vv. gastricae breves ile A.v. gastroom entalis sinistra, Q Lig. lienorenale • içinde; cauda pancreatis ve a.v. lienalis bulunur.

Periton

10.

costae

Transvers

Dalak

Dalağın visseral yüzü; M ide, Sol böbrek, Cauda pancreatis, Ligamentum phrenicocolicum Flexura coli sinistra ile komşuluk yapar.

Flexura coli sinistra Pancreas

36. Aşağıdaki organ komşuluğu eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

•

A) Sol böbrek........... flexura coli sinistra B) Karaciğer..............gl. suprarenalis C) Dalak..................... pancreas D) Pancreas...............v. portae E) M ide...................... sağ böbrek

Sekonder retroperitoneal organlar; pancreas, colon ascendens, colon descendens ve duodenum’un birinci parçasının (pars superior) ilk yarısı hariç tamamı.

Doğru cevap: B 38. Aşağıdaki abdominal organ ve anatomik yapı eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

Mide, sol böbreğin ön yüzü ile komşudur.

Abdominal organ.... Anatomik vaoı

“Karaciğerin ve pankreasın komşulukları”, “Dalak” ve “Böbreğin ön yüz komşulukları" başlıklı şekillere bakınız.

A) lleum ...................... plica circulares

Doğru cevap: E

C) Canalis a nalis....... linea pectinata

B) C o lo n ..................... appendices omentales

D) Pancreas................processus

uncinatus

E) Rectum...................taenia coli 37. Aşağıdaki abdominal organ ve periton ilişkisi ile ilgili eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A) lleum ............................. intraperitoneal B) Colon transversum....... sekonder retroperitoneal C) C aecum ........................intraperitoneal D) Pancreas.......................sekonder retroperitoneal E) Ren

..............................retroperitoneal

Colon transversum,, intraperitoneal’dir. İNTRAPERİTONEAL ORGANLAR

KALIN BA Ğ IRSA K lleum ’un distal ucundan anus’e kadar uzanan sindirim kanalı bölüm üdür. Yaklaşık 1.5 m uzunluğundadır. Temel fonksiyonu; su, m ineraller ve bazı vitaminlerin absorbsiyonudur. ince bağırsakta bulunan villus in te s tin a lis ’ler, kalın bağırsakta yoktur. Noduli lymphoidei solitarii, en yoğun caecum, appendix vermiformis ve rectum’dadır. Plica sem ilunaris, co lo n ’un iç yüzündeki m ukoza plikalarıdır. Taeniae coli; kalın bağırsağın longitudinal kas liflerinin yoğunlaşm ası ile oluşan üç tane şerittir. A ppendix v e rm ifo rm is ’in ta banından b aşlarlar, rekto sigm oid birleşmeye yakın colon sigmoideum’da biterler. Rectum ve appendix vermiformis’te yoktur. Colon sigmoideum’da diğer yerlerdekinden daha geniştir.

•

Dalak, colon transversum, colon sigmoideum, jejunum , ileum, a pp en dix verm iform is, duodenum ’un birinci parçasın ın ilk yarısı intraperitonealdir.

•

Caecum; genellikle intraperitonealdir.

•

Karaciğer; sadece area nuda, porta hepatis, ligamentlerin bulunduğu yarıklar, v. cava inferior’un oturduğu oluk ve vesica biliaris’in oturduğu çukur peritonsuzdur.

•

Taenia libera; caecum, colon ascendens, colon descendens ve colon sigmoideum’un ön yüzünde, colon transversum'un alt yüzündedir. Bu tenya’ya hiç bir yapı tutunmaz.

•

Mide; sadece omentum majus ile omentum minus’un kurvaturlardaki tutunma yerleri ve kardiyak orifise yakın arkada küçük bir bölümü peritonsuzdur.

•

Taenia mesocolica; caecum, colon ascendens, colon descendens ve colon sigmoideum’un arka-iç yüzünde, colon transversum’un arka yüzündedir. Mesocolon transversum tutunur.

•

Taenia omentalis; caecum, colon ascendens, colon descendens ve colon sigmoideum’un arka-dış yüzünde, colon transversum’un ön-üst yüzündedir. Omentum majus’un arka iki yaprağı tutunur.

RETRO PERİTO N EAL ORGANLAR •

Aorta abdominalis ve v. cava inferior

•

Böbrek, üreter ve suprarenal bez

•

Cisterna chyli

•

Truncus sympathicus

Tenyaların uzunluğu, kalın bağırsağın uzunluğundan daha kısa olduğundan, kalın bağırsağı büzerek haustra coli denilen keseleri oluştururlar.

SEKO N D ER RETRO PERİTO NEAL ORGANLAR •

Sekonder retroperitoneal organlar başlangıçta intraperitonealdir. Gelişm enin ileri döneminde karın arka duvarına yapışırlar ve arka yüzlerini örten periton özelliğini kaybederek sadece ön ve yan yüzleri peritonlu kalır. Bu nedenle sekonder (son ra da n) re tro p e rito n e a l o rg an lar olarak bilinirler.

Appendices om entales (appendices epiploicae); sadece kalın bağırsak üzerinde görülen içi yağ dokusu ile dolu küçük periton kesecikleridir. Özellikle taenia libera boyunca dizilidirler. En yoğun colon transversum ve colon sigmoideum’dadır. Appendix vermiformis ve caecum’da rudimenter olup, rectum’da bulunmazlar. “Kalın bağısak” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

S İN D İR İM SİSTEM İ

323

32 4

S İN D İR İM SİSTEM İ

Kalın bağırsağın arterleri; 1. A. mesenterica superior 2. A. mesenterica inferior

• Colon sigmoideum, S3 vertebra seviyesinde rectum olur. • Diaphragma pelvis'ten geçtikten sonra canalis analis'le devam eder. 1Haustra coli, plica semilunaris, appendices omentales, taeniae coli ve mesenterium rectum'da yoktur.

39.

Gl. parotidea’nın içindeki yapılar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? I.

A. lingualis

II.

N. facialis

III. V. retromandibularis

40.

For. epiploicum’u sınırlayan yapılar seçenekte doğru olarak verilmiştir? I.

V. cava inferior

II.

Karaciğer (lobus caudatus)

III. Duodenum

IV. N. lingualis

IV. Jejunum

V.

V.

A. transversa faciei

A) I, III, IV

Vv. hepatica

A) I, III, IV

B) I, II, V

B) I, II, V

C) I, II, III

C) I, II, III

D) II, III, V

D) II, III, V

E) III, IV, V

E) III, IV, V

GL. PAROTİDEA’NIN İÇİNDE BULUNAN YAPILAR

hangi

Foramen omentale, büyük periton boşluğunu küçük p eriton boşluğuna (Bursa om entalis) birleştiren açıklıktır.

•

N. facialis ve terminal dalları (parotidektomi’de yaralanma riski vardır)

SINIRLARI

•

V. temporalis superficialis ve v. maxillaris, bez,in içinde birleşerek v. retromandibularis’i oluşturur.

ÖNDE: Lig.hepatoduodenale; içinde; önde-sağda ductus choledochus, önde-solda a.hepatica

•

A. carotis externa ve uç dalları (a. temporalis superficialis ve a. maxillaris)

•

A. transversa faciei

propria, arkada v.portae hepatis vardır. ARKADA: V.cava inferior (VCI)

“Tükürük bezleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

YUKARIDA: Lobus caudatus’un processus caudatus’u AŞAĞIDA: Duodenum’un birinci parçası “Bursa omentalis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

325

Ductus parotideus

A —► Anterior Lateral

Gl. parotidea Vagina carotica

M. masseter

M. pterygoideus medialis Lateral Ramus mandibulae

Gl. parotidea • Fossa re tro m a n d ib u la ris 'te yer alır.

İçinde bulunan yapılar • A . carotis e x te rn a ve uç dalları; > A . m axillaris > A. te m p o ra lis superficialis

• V. retro m a n d ib u la ris ve bu veni oluşturan;

N. facialis A . carotis e x te rn a V. retro m a n d ib u la ris

Transvers

> V. m axlllaris

> V. te m p o ra lis superficialis • N . facialis

Parietajperiton Lig. hepatoduodenale içinde;

Lig. gastrolineale içinde; • A. v. gastricae breves

• V. porta • A. hepatica propria

• A. v. gastroom entalis sinistra bulunur.

• Ductus choledocus bulunur.

Lig. lienorenale Transvers

içinde; • A. v. lienalis bulunur.

For. epiploicum’u sınırlayan yapılar: • Önde: lig. hepatoduodenale • Arkada: v. cava inferior • Yukarıda: karaciğer (lobus caudatus) • Aşağıda: duodenum

SİNDİRİM SİSTEMİ

Medial

• M. masseter'in üzerinden geçer, • M. buccinator'u deler, • Üst 2. molar diş hizasında, • Vestibulum oris'e açılır.

326

SİNDİRİM SİSTEMİ

41. Karaciğerin lobus dexter’i ile komşu olan yapılar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? I.

Flexura coli dextra

II.

Duodenum (pars ascendens)

III. Sağ böbrek

Lobus caudatus, sulcus vena cavae ile fissura ligamenti venosi arasındadır.

•

Lobus quadratus ise fossa vesica biliaris ile fissura ligamenti teretis hepatis arasındadır.

•

Porta hepatis, bu loblar arasındadır.

“Karaciğerin visseral yüz komşulukları” başlıklı şekile bakınız.

IV. V. cava inferior V.

•

Mide

Doğru cevap: A

A) I, III, IV

B) I, II, V 42.

C) I, II, III D) II, III, V

Aşağıdaki şekilde “X” aşağıdakilerden hangisidir?

ile

işaretli

damar

E) III, IV, V

K ARAC İĞ ER •

Sol lobu; Mide (fundus bölümü) ve özofagus ile komşudur.

•

Sağ lobu: Colon ascendens, flexura coli dextra, sağ böbrek, diyafragma, sağ gl. suprarenalis, duodenum’un birinci veikinci parçalarının birleşme yeri, v. cava inferior ve vesica biliaris (vesica fellea) ile komşudur.

•

Lobus caudatus ile lobus sinister arasındaki yarığa fissura ligamenti venosi denir ve burada lig. venosum bulunur.

•

Lobus quadratus ile lobus sinister arasındaki yarığa fissura ligamenti teretis denir ve burada lig. teres hepatis yer alır.

A) A. lienalis B) A. mesenterica superior C) A. gastroepiploica sinistra D) A. gastrica sinistra E) A. renalis

r

~\

Lobus caudatus

Sol lob

*2

Karaciğerin visseral yüz komşulukları

M

327

Truncus co e lia cu s, aorta a b d o m in a lis ’in sindirim sistemini besleyen ventrai dallarından en üstte olanıdır. Hiatus aorticus’un hemen altında (T12 vertebra alt kenarı) aorta abdominalis’ten ayrılır. Dalları; a. gastrica sinistra, a. lienalis (a. splenica) ve a. hepatica communis’tir.

> A. gastroomentalis (gastroepiploica) sinistra; O m entum m ajus’un ya p ra kla rı arasında, mide’nin büyük kurvaturunda seyreder. Burada a. gastroomentalis dextra ile anastomoz yapar. Mide’yi ve omentum majus’u besler.

Truncus coelicaus’un dalları •

•

A. gastrica sinistra; truncus coeliacus’un en küçük dalıdır. Midenin curvatura minor’unda lig. hepatogastricum içerisinde a. gastrica dextra ile anastomozlaşır. A. hepatica communis; 2 uç dalına ayrılır. > A. hepatica propria; a. gastrica dextra’yı verdikten sonra, lig. hepatoduodenale’nin yaprakları arasında, ductus choledochus ve v. portae hepatis’le birlikte karaciğer’e doğru yükselir. Porta hepatis’te, karaciğer’in sağ ve sol lobuna giden iki dalına ayrılır. Sağ loba giden dalı, safra kesesini besleyen a. cystica’yı verir.

“Truncus coelicaus’un dallan" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

43. Aşağıdaki Şekilde “ X” aşağıdakilerden hangisidir?

ile

işaretli

X

> A. gastroduodenalis; duodenum ile pancreas arasında aşağıya doğru seyreder. Dalları; 1. A. gastroom entalis (g a stro e p ip lo ica ) dextra; Omentum m ajus’un yaprakları arasında, mide'nin büyük kurvaturu boyunca seyreder. Mide’yi ve omentum majus’u besler. 2. A. pancreaticoduodenalis superior • A. splenica (A. lienalis); V. splenica ile birlikte, pancreas’ın üst kenarı boyunca dalak hilumuna doğru seyreder. Cauda pancreatis ve v. splenica ile birlikte ligamentum splenorenale (lienorenale) içindedir. Dalları;

A) V. portae hepatis

B) Vv. hepaticae

C) V. lienalis

D) V. cystica E) V. phrenica inferior

> Aa. gastricae breves; terminal bölümünden ayrılan 5-7 tane arterdir. Lig. gastrosplenicum’un r A. hepatica communis

Aorta abdominalis

Truncus coeliacus

/

propria

~A. gastrica sinistra

A. gastroduodenalis A. gastroomentalis sinistra

A. gastrica dextra

Rr. pancreatici

A. pancreaticoduodenalis superior (anterior and posterior)

A. gastroomentalis dextra

Rr.

A. pancreaticoduodenalis inferior A. mesenterica superior

Truncus coelicaus’un dallan

damar

SİNDİRİM SİSTEMİ

yaprakları arasındadır. Mide'nin fundus bölümünü beslerler.

Peritoneum parietale

V. cava inferior

Vv. hepaticae

A. hepatica communis

Diaphragma Diaphragma’nın karaciğer yüzü Lig. hepatoduodenale (V. portae hepatis ile birlikte)

A. gastrica sinistra Glandula suprarenalis sinistra Pars abdominalis aortae

Glandula suprarenalis dextra Pancreas

A. lienalis

Flexura coli sinistra

Pars superior duodeni

Ren sinister Recessus duodenalis superior

Flexura coli dextra

Jejunum Colon transversum

A. v. mesenterica superior

Colon ascendens

Colon descendens Recessus duodenalis inferior Pars descendens duodeni

A. colica dextra

Radix Pars horizontalis Pars ascendens A. v. colica mesenterii duodeni duodeni sinistra

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

V. cava inferior

329

V. CAVA IN FERIO R’A AÇILAN V EN LER

•

w . phrenicae inferiores w. lumbales ve v. lumbalis ascendens vv. hepaticae v. renalis dextra ve sinistra v. testicularis (ovarica) dextra v. suprarenalis dextra; sol tarafyn veni, v. renalis sinistra’ya açılır. Ductus venosus

Periton boşluğu ile bursa omentalis’i bağlayan açıklıktır. Bursa omentalis’in sağ tarafındadır. SINIRLARI •

Önde; ligamentum hepatoduodenale (ligamentin içinde; a. hepatica propria, ductus choledochus, v. portae hepatis vardır)

“Vv. hepaticae” ve “V. cava inferior” başlıklı şekile bakınız.

•

Arkada; v. cava inferior’u örten periton

•

Yukarıda; karaciğerin lobus caudatus

Doğru cevap: B

•

44.

Altmışbir yaşında kadın hastaya kolesistektomi yapılıyor. Ameliya sırasında cerrahın elindeki makas kazara for. epiploicum’un arka duvarındaki dokuya saplanıyor. Operasyon alanına aşırı kanama meydana geliyor. Aşağıdaki damarlardan hangisinin yaralanması bu kanamaya neden olmuştur?

Doğru cevap: B 45.

Pankreas duktal adenokarsinomu tanısı alan 42 yaşında erkek hastanın BT’de tümörün pankreasın collum’da yer aldığı tesbit ediliyor. Bu hastada aşağıdaki damarlardan hangisinin tıkanma olasılığı vardır?

A) Aorta

B) V. cava

Aşağıda; duodenum’un birinci parçasının üst kenarı. “Bursa omentalis" başlıklı şekile bakınız.

inferior

A) V. mesenterica inferior

C) V. porta

B) V. porta

D) Sağ a. renalis

C) V. mesenterica superior

E) V. mesenterica superior

D) A. panceraticoduodenalis superior posterior E) A. pancreatica magna Pankreas boynunda yer alan bir tüm ör tarafından tıkanma olasılığı olan damar v. porta’dır.

Lig. gastrolineale İçinde; • A. v. gastricae breves • A. v. gastroomentalis sinistra bulunur.

Lig. hepatoduodenale İçinde; • V. porta • A. hepatica propria • Ductus choledocus bulunur.

Lig. lienorenale İçinde; • A. v. lienalis bulunur.

Transvers

' For. epiploicum'u sınırlayan yapılar: • Önde: lig. hepatoduodenale • Arkada: v. cava inferior • Yukarıda: karaciğer (lobus caudatus) • Aşağıda: duodenum

SİNDİRİM SİSTEMİ

• • • • • •

FORAMEN OMENTALE (FOR. EPIPLOICUM, VVINSLOVV DELİĞİ)

SİNDİRİM SİSTEMİ

330

PANCREAS

CAUDA PANCREATIS

Sekonder retroperitoneal bir organdır. L1-L2 vertebralar seviyesinde, mide ve bursa omentalis’in arkasındadır. Duodenum’un kavsinden dalağa uzanır. Mide yatağının en büyük bölümünü yapan organdır.

Sol böbreğin önünden dalak hilum’una uzanır. A.v. splenica ile birlikte ligamentum splenorenale’nin (lienorenale) yaprakları arasındadır.

CAPUT PANCREATIS

“Pancreas" başlıklı şekile bakınız.

Duodenum kavsi içindedir. L2 vertebra seviyesindedir. Ait sol tarafından, yukarı ve sola doğru uzanan çengel benzeri bir uzantısı vardır. Processus uncinatus denilen bu uzantı, a.v. mesenterica superior'ların arkasında, aorta abdominalis’in önündedir.

Doğru cevap: B

COLLUM PANCREATIS

46. Kırkbir yaşında bir kadın hasta karnın üst bölümünde ağrı şikayetiyle hastaneye başvuruyor. Yapılan gastroskopik muayenede midenin corpus'unda çok sayıda küçük ülser tesbit ediliyor. Aşağıdaki sinirlerden hangisi bu bölgenin ağrı duyusunu taşır?

L1 üzerindedir. Ön tarafında pylorus vardır. V. portae hepatis, bu parçanın arkasında oluşur.

A) T5-12 spinal sinirler

CORPUS PANCREATIS

B) N. splanchnicus majör Ön yüzü, bursa omentalis ile mide’den ayrılır.

C) N. splanchnicus minör D) N. subcostalis

Arka yüzü; aorta abdominalis, a. mesenterica superior, glandula suprarenalis sinistra, sol böbrek ve damarları (özellikle v. renalis sinistra) ve v. splenica ile komşudur. Gövdenin ön kenarına mesocolon transversum tutunur. Üst kenarında görülen kabarıntıya tuber omentale denir.

E) T12-L2 spinal sinirler N. splanchnicus majör, sempatik zincirin T5-T9 torakal ganglionlarından çıkar ve abdominal organlara giden preganglionik sempatik lifleri taşır. Aynı zamanda üst abdominal organlardan gelen visseral afferent lifleri de içerir. Ağrı duyusu taşıyan lifler sempatik zincirden sonra T5-T9 spinal sinirlere katılarak medulla spinalis’e ulaşır.

Caput pancreatis

V. porta

• Processus uncinatus denilen uzantısını a.v. mesenterica superior önden çaprazlar.

V. lienalis

Collum pancreatis • V. porta bu parçanın arkasındadır.

Ductus pancreaticus (VVirsung kanalı) • Ductus choledochus'la birleşip,duodenum 'un 2. parçasında papilla duodeni m ajor'a açılır.

Ductus choledochus

Duodenum (Pars horizontalis) A n te rio r

V. mesenterica superior

descendens

Pancreas ■Sekonder retroperitoneal bir organdır. Posterior

ıöl

Pancreas

T1-T5 spinal sinirler torakal organlara ait ağrıyla ilgili visseral afferent lifleri taşır.

Özofagus varisleri, özofagus’un alt ucunda yer alan submukozal venlerin genişlemesiyle oluşurlar.

N. subcostalis, T12 spinal sinirin ön dalıdır.

Sıklıkla siroza bağlı p o rtal hipertansiyon sonucu gelişirler.

MİDENİN SİNİRLERİ

PORTO-CAVA ANASTOMOZ BÖLGELERİ

Midenin parasempatikleri n. vagus’tan, sempatikleri T59 spinal segmentlerden gelir. Parasempatikler, gastrik motiliteyi ve sekresyonu artırır, m. sphincter pyloricus’u inhibe eder (açar). Sempatikler ise, m. sphincter pyloricus’u uyarır (kapatır), gastrik motiliteyi inhibe eder.

(VPH; v. portae hepalis, VCS; v. cava superior, VCI; v. cava inferior) •

Özofagus’un abdominal parçası; v. gastrica sinistra’ya (VPH) açılan özofageal dallar ile v. azygos (VCS) ve v. hemiazygos’a (VCS) açılan özofageal dallar arasındadır. Portal obstrüksiyonda, anastomoz yapan bu venlerde özofagus varisi denilen genişlemeler olur. Bazen yırtılarak öldürücü kanamalara neden olabilir.

•

Rectum; v. rectalis superior (VPH)ile v. rectalis media (VCI) ve v. rectalisinferior (VCI) arasındadır.

•

Umbilicus bölgesi; vv. paraumbilicales’lerle (VPH), karın ön duvarınıdrene eden v. epigastrica superior (VCS) ve v. epigastrica inferior (VCI) arasındadır. Portal obstrüksiyonda, umbilikal bölgede caput medusae denilen venöz genişlemeler olur. Umbilikal bölge aynı zamanda cava-cava anastomoz yeridir (v. epigastrica superior (VCS) ile v. epigastrica inferior (VCI) arasındaki anastomoz nedeniyle).

•

R etro p erito n eal bölge; k a ra ciğ e rd e ki area nuda’nın venleri ve kalın bağırsak venleri (VPH) ile retroperitoneal venler (frenik, lumbal, renal; VCI) arasındadır.

Mide ağrısı, epigastrik ve sol hipokondriyak bölgede hissedilir. Doğru cevap: B 47. Hikayesinden uzun süre alkol kullandığı öğrenilen 63 yaşında erkek hasta kan kusması şikayetiyle acil servise getiriliyor. Yapılan endoskopik muayenede kanamanın özofagus varislerinden kaynaklandığı tesbit ediliyor. Bu varisler, a. gastrica sinistra’nın aşağıdaki damarlardan hangisiyle anastomoz yapması nedeniyle oluşmuştur? A) Azygos sistem venleri B) V. cava inferior C) V. umbilicalis D) V. mesenterica superior E) V. subcostalis

“Porto-cava anastamozlar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

|V. azygos _V. azygos'a açılan özofageal dallar

V. epigastrica superior

Özofagus'un abdominal parçası gastrica sinistra'ya açılan özofageal dallar

O U m bilikal bölge V. portae hepatis

Vv. paraumbilicales

V. lienalis

V. epigastrica inferior

V. mesenterica in fe rio r .V. rectalis superior

V. iliaca interna V. rectalis media V. rectalis in fe rio r

Rectum

SİNDİRİM SİSTEMİ

331

332

SİNDİRİM SİSTEMİ

5.

TUS SORULARI

Dilin kaslarını innerve eden sinir hangisidir? (Nisan-89) A) N. hypoglossus B) N. glossopharyngeus

1.

Aşağıdaki bezlerden hangisi retromandibularis’te bulunur? (Eylül-87)

C) N.vagus

fossa

D) N. facialis E) N. statoacusticus (n. vestibulocochlearis)

A) Gl. parotidea

B) Gl. sublingualis

Doğru cevap: A

C) Gl. buccales D) Gl. thyroidea E) Gl. submandibularis Doğru cevap: A

6.

Douglas boşluğu (Eylül-89)

(çıkmazı)

nerede

bulunur?

A) Uterus-mesane B) Mesane-rectum C) Uterus-rectum D) Uterus-sacrum 2.

Aşağıdaki oluşumlardan hangisi ekstrahepatik safra yollarından değildir? (Eylül-87)

E) Mesane-sacrum Doğru cevap: C

A) Ductus confluendes

B) Ductus deferens C) Ductus choledochus

7.

M. masseter’in üzerinde vertikal bir yapıldığında hangisine ulaşılır? (Eylül-89)

D) Vesica fellea

A) Gl. parotidea

E) Ductus hepaticus communis

keşi

B) Gl. sublingualis

Doğru cevap: B

C) Gl. submaxillaris

D) Gl. submandibularis E) A. maxillaris Doğru cevap: A 3.

Treitz bağı, aşağıdaki yapılardan hangisinin aşıcı bağıdır? (Eylül-8 8 ) 8. A) Flexura coli sinistra B) Flexura duodenojejunalis

Meckel divertikülü aşağıdaki bağırsak bölümlerinden hangisinde bulunabilen bir embriyolojik artıktır? (Nisan-90) A) Duodenum

C) Flexura coli dextra

B) Jejunum

D) Appendix vermiformis

C) ileum

E) Pericardium fibrosum Doğru cevap:B

D) Caecum E) Rectum Doğru cevap: C

4.

Plicasemilunaris, bağırsağın hangi bölümündedir? (Nisan-89) A) Duodenum B) Jejunum C) İleum D) Colon E) Appendix vermiformis

Doğru cevap: D

9.

Uykuda iken dilin arkaya kaçmasını engelleyen kas hangisidir? (Eylül-90) A) M. geniohyoideus B) M. palatoglossus C) M. stylohyoideus D) M. genioglossus E) M. hyoglossus

Doğru cevap: D

333

10. Karaciğer patolojilerinde, omuza vuran ağrı hangi yolla taşınır? (Eylül-90)

15.

A) N. vagus

Glandula submandibularis’in arkasından içinden geçen yapı hangisidir? (Eylül-93)

veya

B) N. lingualis

C) N. splanchnicus majör

C) A. facialis

D) N. ischiadicus

D) A. carotis externa

E) N. glossopharyngeus

E) A. carotis interna

Doğru cevap: B

Doğru cevap: C

11. Özofagogastrik bileşkeyi yerinde tutan en önemli oluşum aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül-90)

16.

SİNDİRİM SİSTEMİ

A) A. maxillaris

B) N. phrenicus

A) Crus sinistrum

Ductus parotideus hangi kası delerek vestibulum oris’e açılır? (Eylül-95)

B) Diaphragma

A) M. masseter

C) Crus dextrum

B) M. buccinator

D ) Fundus

C) M. pterygoideus medialis

E) Ligamentum phrenicooesophagealis

D) M. pterygoideus lateralis E) M. zygomaticus majör

Doğru cevap: E

Doğru cevap: B

12.

Ductus pancreaticus majör hangisine açılır? (Eylül-92)

aşağıdakilerden 17.

A) Pars ascendens duodeni

Aşağıdakilerden hangisi vitellin kaybolmaması sonucu gelişir? (Eylül-95)

kanalın

A) Vitellus kesesi

B) Pars horizontalis duodeni

B) Allantois

C) Pars descendens duodeni

C) Stomadeum

D) Bulbus duodeni

D) Meckel divertikülü

E) Pars inferior duodeni

E) Urachus

Doğru cevap: C

Doğru cevap: D

13.

Lig. umbilicale medianum hangisinin artığıdır? (Eylül-92)

18.

A) Vitellus

Paraduodenal herni operasyonlarında recessus paraduodenalis civarındaki ligament kesilirse hangi arter zarar görebilir? (Eylül-96)

A) A. colica media

B) Allantois C) Decidua basalis

B) A. gastrica sinistra

D) Korion

C) A. colica dextra

E) Ductus venosus

D) A. colica sinistra E) A. gastroepiploica dextra

Doğru cevap: B

Doğru cevap: D 14.

Pancreas başı ile proc. uncinatus arasındaki tümör hangi damara bası yapar? (Nisan-93) 19.

Hangi kas mandibula’ya tutunmaz? (Eylül-97)

A) Aorta abdominalis B) A. mesenterica superior

C) A. mesenterica inferior D) A. gastroduodenalis E) A. lienalis Doğru cevap: B

A) M. genioglossus B) M. hyoglossus C) M. digastricus D) M. mylohyoideus E) M. temporalis Doğru cevap: B

SİNDİRİM SİSTEMİ

20.

Lig. teres hepatis, hangi embriyona! yapının tıkanma artığıdır? (Eylül-97) A) Ductus arteriosus B) V. vitellina dextra

B) A. hepatica propria

C) V. umbilicalis

C) Ductus hepaticus communis

D) V. cardinalis

D) Vena portae hepatis E) Venae hepaticae

E) A. umbilicalis

Doğru cevap: E

Aşağıdakilerden hangisi oluşmaz? (Nisan-99)

yalnızca

periton

ile 27. Aşağıdakilerden hangisi m. buccinator’u delerek geçer? (Nisan-2002)

A) Ligamentum coronarium B) Ligamentum triangulare

A) Ductus parotideus

C) Ligamentum teres hepatis

B) Arteria facialis

D) Ligamentum falciforme

C) Arteria maxillaris

E) Ligamentum hepatoduodenale

D) Ductus submandibularis

Doğru cevap: C 22.

Aşağıdaki yapılardan hangisi lig. hepatoduodenale içerisinde ver almaz? (Eylül-2001) A) Ductus choledochus

Doğru cevap: C 21.

26.

E) Ductus sublingualis

Ductus choledochus ve ductus majör nereye açılır? (Eylül-99)

pancreaticus

A) Pars descendens duodeni

Doğru cevap: A 28. Dalak, hangi (Eylül-2002)

ligamentin

üzerinde

B) Pars ascendens duodeni

A) Ligamentum falciforme

C) Pars horizontalis duodeni

B) Ligamentum gastrolienale

D) Pars inferior duodeni

C) Ligamentum phrenicocolicum

E) Pars superior duodeni

D) Ligamentum pancreaticolienalis

Doğru cevap: A

bulunur?

E) Ligamentum phrenolienalis Doğru cevap: C

23. Ligamentum hepatoduodenale’de olmayan yapı hangisidir? (Nisan-2000) A)

A. gastrica dextra

B) V. portae hepatis

C)

A. hepatica propria

D) Ductus choledochus

E) Plexus hepaticus Doğru cevap: A 24. Ductus parotideus hangisini deler? (Nisan-2000) A) M. pterygoideus lateralis

29. Aşağıdakilerden hangisi midenin arka yüzü ile komşu değildir? (Nisan-2003) A) Sol adrenal bez B) Sol böbrek C) Pankreas D)

Transvers kolon

E) Jejunum Doğru cevap: E

B) M. pterygoideus medialis C) M. buccinator D) M. orbicularis oris

30. Peyer plakları, aşağıdakilerin hangisinde en fazla miktarda bulunur? (Eylül-2003)

E) M. masseter Doğru cevap: C 25. Karın ön duvarı açıldıktan sonra en yüzeyel konumda yer alan yapı aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül-2000) A) Omentum majus B) Omentum minus C) Mesenterium D) Mesocolon sigmoideum E) ileum Doğru cevap: A

A) Duodenum B) Anal kanal C) Çıkan kolon D) Çekum E) İleum Doğru cevap: E

335

31. Aşağıdakilerden hangisi tonsilla arkadan sınırlar? (Nisan-2004)

palatina’yı

B)

SİNDİRİM SİSTEMİ

A) Arcus palatoglossus Arcus palatopharyngeus

C) Plica glossoepiglottica mediana D) Musculus genioglossus E) Plica glossoepiglottica lateralis Doğru cevap: B 32. Aşağıdakilerden hangisi parotis sekrotomotor siniridir? (Eylül-2004)

bezinin

Yukarıdaki şekilde taralı bölgenin tat duyusunu taşıyan sinir aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül 2007)

A)

N. vagus

B) N. facialis

A)

N. lingualis

C)

N. trigeminus

D) N. glossopharyngeus

C)

N. glossopharyngeus

E)

N. petrosus majör

B) N. vagus D) N. hypoglossus

E) N. facialis Doğru cevap: C

Doğru cevap: D 33. Mideden gelen ağrı duyusu vücudun bölgesinde hissedilir? (Nisan 2005)

hangi

38. Aşağıdakilerden hangisi karaciğerin viseral yüzeyi ile komşuluk yapmaz? (Eylül 2007)

A) Sağ omuzda

A)

Mide

B) Transvers kolon

B) Sağ lumbar bölgede

C)

Sağ böbrek

D) Duodenum

C) Sol hipokondriyak bölgede

E) Jejunum

D) Periumbilikal bölgede

Doğru cevap: E

E) Sağ skapula altında 39. Aşağıdaki arterlerden hangisi arteria mesenterica superior’un dalı değildir? (Nisan 2009)

Doğru cevap: C 34. Aşağıdakilerden hangisi foramen omentale’yi (epiploicum’u) sınırlayan yapılardan biri değildir? (Nisan 2005)

D) A. jejunales

B) Ligamentum hepatoduodenale

E) A. ileocolica

C) Vena cava inferior

Doğru cevap: B

D) Pars superior duodeni E) Ligamentum falciforme hepatis

40. Aşağıdaki venlerden hangisi vena oluşmasına katılmaz? (Nisan 2009)

Doğru cevap: E 35. Aşağıdakilerden hangisi açılmaz? (Nisan 2005) Sinüs frontalis

C)

Ductus nasolacrimalis

B) A. colica sinistra C) A. pancreaticoduodenalis inferior

A) Lobus caudatus hepatis

A)

A) A. colica media

burun

boşluğuna

portae’nin

A) V. lienalis B) V. mesenterica superior

B) Sinüs maxillaris D) Ductus parotideus

E) Sinüs sphenoidalis

C) V. mesenterica inferior D) V. gastrica sinistra E) V. renales

Doğru cevap: D

Doğru cevap: E

36. Aşağıdaki damarlardan hangisi pars horizontalis duodeni’nin ön yüzünü çaprazlayarak geçer? (Nisan 2006)

41. Aşağıdaki venlerden hangileri arasında portakaval anastomoz bulunmaz? (Nisan 2009) A) Özofagus çevresindeki venler

A) Arteria mesenterica inferior

B) Rektum çevresindeki venler

B) Truncus coeliacus

C) Mesane çevresindeki venler

C) Arteria lienalis

D) Umbilikus çevresindeki venler

D) Vena mesenterica superior

E) Karın arka duvarındaki venler

E) Arteria hepatica propria Doğru cevap: D

Doğru cevap: C

336

SİNDİRİM SİSTEMİ

42.

Bağırsak mukozası üzerinde bulunan ve linea pectinata olarak adlandırılan oluşum aşağıdakilerin hangisinde yer alır? (Eylül 2009)

47. Treitz ligamenti aşağıdaki bağırsak bölümlerinden hangisiyle ilgilidir? (Eylül 2011) A) Flexura coli sinistra

A) Duodenum

B) Flexura duodenojejunalis

B) Transvers kolon

C) Terminal ileum

C) İleum

D) Pars descendens duodeni

D) Anal kanal

E) Pars superior duodeni

E) Rektum

Doğru cevap: B

Doğru cevap: E

48. 44.

Aşağıdaki anatomik oluşumlardan hangisi glandula submandibularis’in yüzeyel parçasının altyüzü ile komşudur? (Mayıs 2011)

Aşağıdaki yapılardan hangisi vestibulum oris’de bulunur? (Eylül 2012) A) Papilla ductus parotidei B) Caruncula sublingualis

A) Arteria lingualis

C) Foramen caecum

B) Glandula sublingualis

D) Frenulum linguae

C) Musculus mylohyoideus

E) Tonsilla palatina

D) Vena facialis E) Vena lingualis

Doğru cevap: A

Doğru cevap: D

49. 45.

Aşağıdaki arterlerden hangisi özofagusun abdomen içindeki kısmını besler? (Eylül 2011) A) A. gastroepiploica dextra B) A. gastroepiploica sinistra C) A. gastrica dextra D) A. gastrica sinistra E) A. epigastrica superior

Doğru cevap: D

I.

Glandula parotidea

II.

Glandula buccales

III. Glandula submandibularis Yukarıdaki bezlerden hangilerinin vestibulum oris’e açılır? (Nisan 2013) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III Doğru cevap: D

46. Aşağıdaki oluşumlardan hangisi foramen epiploicum’un arka duvarında yer alır? (Eylül

2011) A) Vena portae hepatis B) Arteria hepatica propria C) Ductus choledochus D) Karaciğer E) Vena cava inferior Doğru cevap: E

salgısı

1.

Aşağıdakilerden hangisinin her iki böbreğin ön yüzü ile kom şuluğu vardır?

2.

Aşağıdakilerden hangisi böbreğin arka yüzünün komşu olduğu yapılardan bir değildir?

A) Mide

B) Pancreas

A) N. subcostalis

B) N. obturatorius

C) Duodenum

D) Karaciğer

C) N. ilioinguinalis

D) N. iliohypogastricus

E) M. psoas majör

E) Jejunum Sağ böbreğin ön yüzü; glandula suprarenalis, karaciğerin sağ lobu, colon ascendens, flexura coli dextra, duodenum’un ikinci parçası (pars descendens duodeni) ve jejunum kıvrımları Sol b ö b re ğ in ön yüzü; glandula suprarenalis, dalak, mide, corpus pancreatis, arteria-vena splenica, flexura coli sinistra, colon descendens’in başlangıcı ve jejunum kıvrımları ile komşudur. B ö b re k le rin ön yü z k o m ş u lu k la rı fa rk lı a n a to m ik y a p ıla rla d ır. A n c a k , a rka yü z k o m ş u lu k la rı aynı yapılarladır. ‘‘Böbreğin ön yüz komşulukları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

BÖBREKLER Retroperitoneal organlardır. Sağ böbreğin üst ucu, T12 vertebra seviyesinde, sol böbreğin üst ucu ise T11 vertebra seviyesindedir. Alt uçları L3 vertebra seviyesindedir. Karaciğer nedeniyle sağ böbrek, soldakinden yaklaşık 2 cm daha aşağıdadır. Böbreklerin arka yüzleri; •

D iyafragm a, m. psoas majör, m. q ua dratus lumborum, m. transversus abdominis

•

V.a.n. subcostalis

•

N. iliohypogastricus ve n. ilioinguinalis’le komşudur.

•

Sağ böbrek 12. kosta ile sol böbrek 11. ve 12. kosta ile komşudur.

“Böbreğin arka yüz komşulukları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

r

Duodenum (2 . parçası)

Dalak Pancreas

Her iki böbrek suprarenal bez ve colon (flexura coli) ile komşudur.

*2

Böbreğin ön yüz kom şulukları

338

ÜROGENİTAL SİSTEM

V. cava inferior M . transversus abdominis

Diaphragma

\ 12. kaburga

N. subcostalis N. iliohypogastricus ve n. ilioinguinalis

Umbilicus'un izdüşümü

Böbreğin arka yüz komşulukları

M. psoas majör

Ureter

1. Kaslar • Diaphragma • M. transversus abdominis • M. quadratus lumborum • M. psoas majör 2. Damar - sinir • V.A.N. subcostalis • N. iliohypogastricus • N. ilioinguinalis

3.

Ureter’in abdominal parçası aşağıdaki kaslardan hangisinin önünde seyreder? A) M. psoas majör

Sol üreter ise; a.v. testicularis (ovarica), a.v. colica sinistra ve colon sigmoideum tarafından önden çaprazlanır. Mesocolon sigmoideum’un apeksindeki çıkmazın (recessus intersigmoideus) tabanından geçer.

B) M. iliacus PARS PELVICA

C) M. obturatorius D) M. rectus abdominis

URETER

Linea terminalis ile mesane arasındaki parçadır. Her iki tarafta; a. umbilicalis, a. rectalis media, n. obturatorius ve a.v. obturatoria’yı önden çaprazlar.

Pelvis renalis, L1 vertebranm spinoz çıkıntısı seviyesinde ureter olur. Abdominal, pelvik ve intramural olarak, üç parçası vardır.

Erkeklerde ductus deferens’i arkasından çaprazlayıp, glandula vesiculosa’nın tam üstünde fundus bölümünden mesane’ye girer.

PARS ABDOMINALIS

Ductus deferens, erkeklerde ureter’le peritoneum arasından geçen tek yapıdır.

E) M. obliquus internus abdominis

Pelvis renalis ile linea terminalis arasındaki parçadır. Her iki tarafın abdominal parçası seyri sırasında; m. psoas majör ü ve n. genitofemoralis’i önden, gonadal damarları (a.v. testicularis/a.v. ovarica) arkasından çaprazlar. Küçük pelvise girerken, a.v. iliaca com m u nis’leri (bifurkasyonlarına yakın) ve a.v. iliaca externa’nm başlangıçlarını önden çaprazlar.

Pelvik parça, kadınlarda fossa ovarica’nın arka sınırını yapar. Cervix uteri’nin yaklaşık 2-3 cm lateralinde, a. uterina’yı arkasından çaprazlar.

Sağ üreter, v. cava inferior’un lateralindedir. A.v. testicularis (ovarica), pars descendens duodeni, a.v. ileocolica, a.v. colica dextra ve radix mesenterii tarafından önden çaprazlanır.

2

PARS INTRAMURALIS Mesane duvarı içindeki parçadır. Mesane duvarında yaklaşık cm kadar oblik olarak seyreder ve ostium ureterisdenilen ağızla mesane’ye açılır.

339

•

Pelvis renalis’le birleşme yeri (üreteropelvik birleşme); üreter’in ikinci en dar yeridir.

•

Apertura pelvis superior’u çaprazladığı yer (linea terminalis’i veya a. iliaca externa’yı çaprazladığı yer)

•

Mesane duvarından geçtiği yer (üreter’in en dar yeridir).

“Ureter’irı abdominal parçasının damar komşuluğu" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

4.

Aşağıdakilerden hangisi ureter’in abdominalis’ini önden çaprazlar? A) A. iliaca interna B) A. ovarica C) A. renalis D) Aa. lumbales E) N. genitofemoralis

pars

Pelvis renalis ile linea terminalis arasındaki parçadır. Her iki tarafın abdominal parçası seyri sırasında; m. psoas majot’u ve n. genitofemoralis! önden, gonadal damarları (a.v. testicularis/a.v. ovarica) arkasından çaprazlar. Küçük pelvise girerken, a.v. iliaca c o m m u n is'leri (bifurkasyonlarına yakın) ve a.v. iliaca extern a'nın başlangıçlarını önden çaprazlar. Sağ üreter, v. cava inferior’un lateralindedir. A.v. testicularis (ovarica), pars descendens duodeni, a.v. ileocolica, a.v. colica dextra ve radix mesenterii tarafından önden çaprazlanır. Sol üreter ise; a.v. testicularis (ovarica), a.v. colica sinistra ve colon sigmoideum tarafından önden çaprazlanır. Mesocolon sigmoideum’un apeksindeki çıkmazın (recessus intersigmoideus) tabanından geçer. ‘‘Ureter’in komşulukları ve darlıkları" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

UROGENITAL SİSTEM

PARS ABDOMINALIS

Üreter, üç yerde darlık gösterir.

ÜROGENİTAL SİSTEM

Ureter’in altından (veya arkasından) geçen yapılar; a. iliaca externa, n. genitofemoralis ve a. obturatoria’dır. Ureter’in üstünden (önünden) geçen yapılar; a. ovarica, ductus deferens, a. testicularis ve a. uterina’dır.

Ureter'in çaprazladığı yapılar 1. Abdomen • A. testicularis ya da • A. ovarica'yı arkadan çaprazlar.

2. Pelvis minor'un g iriş in d e • A. v. iliaca communis ve • A. v. iliaca externa'nın başlangıcını

A. testicularis (veya a. ovarica)

önden çaprazlar.

3. Gerçek pelvis'te • Kadınlarda a. uterina'yı • Erkeklerde ductus deferens'i

A. iliaca externa

arkadan çaprazlar.

U re te r

Ureter'in darlıkları: 1.

Pelvis renalis'le birleşm e yeri

2. A pertura pelvis superior'u çaprazladığı yer (linea te rm in a lis veya a. iliaca exte rn a'yı çaprazladığı yer)

3.

M esane duvarından geçtiği yer (ureterin en dar yeridir)

Ureter’in komşulukları ve darlıkları

5.

Urethra masculina’nm en dar yeri aşağıdakilerden hangisidir?

prostaticus denir ve buraya prostat bezinin kanalları açılır. Crista urethralis’in ortasındaki kabarıntıya, colliculus seminalis (verumontanum) adı verilir. Bu kabarıntının tam ortasında, utriculus prostaticus denilen bir çıkmaz bulunur. Utriculus prostaticus’a ductus ejaculatorius’lar açılır.

A) Ostium urethra internum B) Ostium urethra externum C) Pars membrnacea D) Ampulla urethra

•

Üretra’nın pars intermedia (pars membranacea) denilen üçüncü parçası, diaphragma urogenitale (derinperine aralığı)’dedir. Prostat’ın apeksinden başlar, bulbus penis’e kadar uzanır. M. sphincter u rethrae e xternus ta ra fın d a n k u ş a tılır. Gl. bulbourethralis (Covvper bezleri)'ler bu parçanın her iki tarafında yer alır.

•

Pars spongiosa, üretra’nın corpus spongiosum penis içinde yer alan dördüncü parçasıdır. Ostium urethrae externum’da biter. Gl. bulbourethralis’lerin kanalları, bu parçanın proksimal bölümüne açılır. Spongioz üretra’ya üretral bezlerin kanalları da açılır. Glans penis içindeki genişlemesine de fossa navicularis urethrae adıverilir.

E) Pars prostatica ERKEK ÜRETRA’SI Üretra, yaklaşık 18-20 cm uzunluğundadır. Mesane boynundaki ostium urethrae internum’dan başlar, penis’in ucundaki ostium urethrae externum’da sonlanır. •

Mesane boynu ile prostat bezinin üst yüzü arasında kalan başlangıç parçasına pars intramuralis denir. M. sphincter urethrae internus denilen düz kas tarafından kuşatılır.

•

Üretra’nın, prostat bezi içinde kalan parçasına pars prostatica denir. Uretra’nın en geniş ve en fazla dilate olabilen parçasıdır. Tüm uzunluğunca arka duvarında görülen crista urethralis isimlimukoza kabarıntısının, yanlarında kalan boşluğa sinüs

341

M. sphincter urethrae internus; mesane boynunu ve preprostatik üretra’yı sarar ve kontrol eder. Düz kaslardan oluşan bu sfinkter, otonom sinir sisteminin kontrolü altındadır.

Pars membranaceae urethra’nın lateralinde yer alan yapı aşağıdakilerden hangisidir? A) Prostata B) Vesicula seminalis C) Gl. bulbourethralis D) Gl. vestibularis majör

M. sphincter urethrae externus; çizgili kastır. Üretra’nın membranöz parçasını kuşatır. N. pudendus’un dalı olan n. perinealis tarafından uyarılır.

E) Gll. urethrales GLANDULA BULBOURETHRALİS (COVVPER BEZLERİ)

Üretra, dört yerde darlık gösterir: •

Başlangıcında (ostium urethrae internum)

•

Pars membranacea (pars intermedia); ikinci en dar yeridir.

•

Fossa navicularis urethrae’nin arkası

•

Ostium urethrae externum; en dar olanıdır.

Derin perine aralığında (diaphragma urogenitale), membranöz üretra’nın her iki tarafında bezelyeye benzer bir çift bezdir. Kanalları, spongioz üretra’nın proksimal parçasına açılır. GLANDULA PROSTATICA (PROSTATA) Mesane boynu altında bulunur. Erkek üreme sisteminin en büyük aksesuar bezidir. Kadınlardaki paraüretral bezlerin (Skene bezleri) karşılığıdır.

“Uretra’nın bölümleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

Prostat içinden, urethra ve ductus ejaculatorius geçer. Bileşik tubuloalveoler tip bezdir. Kanalları prostatik üretra’daki colliculus seminalis’in her iki yan tarafında bulunan sinüs prostaticus’a açılır.

Urethtra'nın bölümleri 1. Pars preprostatica (intramuralis) • Mesane içindeki bölüm dür. 2. Pars prostatica • Ductus ejaculatorius açılır.

Derin perine aralığı

3. Pars membranacea (intermedia) • Diapragma u ro ge nita le ’yi geçen bölüm ü

ÜROGENİTAL SİSTEM

6.

Üretra’nın iki tane sfinkter kası vardır.

M. sphincter urethra (externum)

• Derin perine aralığında yer alır. Bu bölüm de m. sphicter urethra externus bulunur. Gl. bulbo ure thra lis

4. Pars spongiosa • Gl. b ulbo ure thra lis'in kanalı açılır.

Fossa navicularis' Urethra'nın darlıkları Başlangıcında (ostium urethra internum) Pars m em branacea (intermedia) ikinci en dar yeri Fossa navicularis u rethra'nın arkası • Ostium urethra externum en dar yeri

Uretra’nın bölümleri

Sagittal

—

34 2

ÜROGENİTAL SİSTEM

GLANDULA VESICULOSA (GLANDULA SEMINALIS, VESICULA SEMINALIS) Mesaneile rektum arasında bulunur. Gerçekte tek bir kanaldır ve kıvrımlar açıldığında uzunluğu 10-15 cm olur. Ejakulat (semen)’ın en büyük bölümünü bu bezin salgısı oluşturur (yaklaşık %60). Ductus excretorius denilen kanalı, ductus deferens’le birleşerek ductus ejaculatorius adı altında prostatik üretra’ya açılır. Prostatik üretra’daki colliculus seminalis’e veya utriculus prostaticus’a açılır.

•

Fascia spermatica interna; fascia transversalis’ten derive olur.

•

Tunica va g in a lis te s tis ’in p a riy e ta l yaprağı (periorchium); peritoneum’un pariyetal yaprağıdır.

“ Scrotum’un tabakaları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E 8.

Lobuli te s tis ’lerde yapılan sperm ium ları rete te s tis ’ten epidid ym is’e taşıyan kanallara ne ad verilir? A) Tubuli seminiferi contorti

KADIN ÜRETRA’SI Mukozasında, gll. urethrales denilen bezler ile lacunae u re th ra le s d enilen çıkm a zla r bulunur. Ü re tra ’nın dorsal yüzündeki submukozada bulunan bezlere, gll. paraurethrales (Skene bezleri) denir. Paraüretral bezler, erkeklerdeki prostat bezinin karşılığıdır.

B) Tubuli seminiferi recti C) Ductuli efferentes testis D) Ductus deferens E) Ductus ejaculatorius TESTİS

Ostium urethrae externum, clitoris ile ostium vaginae arasında, vestibulum vaginae’dedir. Glans clitoridis’in yaklaşık 2.5 cm arkasındadır.

Testis’ler, 28. haftaya kadar karın arka duvarından anulusinguinalis profundus’a gelir. Dört hafta sonra (32. hafta) scrotum’a iner.

GLANDULA VESTIBULARIS MAJÖR (BARTHOLIN BEZİ)

Testis’leri saran; tunica vaginalis testis’in visseral yaprağı (epiorchium), tunica albuginea ve tunica vasculosa, birlikte testiküler kapsül adı ile bilinir. Tunica vasculosa, tunica albuginea’nın altındaki damar ağı tabakasıdır.

Ostium vaginae'nin her iki tarafında, bulbus vestibuli’lerin arka uçlarına komşu iki tane bezdir. M. bulbospongiosus (m. bulbocavernosus) ile örtülüdürler. E rke kle rd e ki gl. b u lb o u re th ra lis ’in (Covvper bezi) karşılığıdır. Labium minus pudendi ile hymen arasında bulunan olukta seyreden kanalı vestibulum vaginae’ye açılır. Doğru cevap: C 7.

Cutis s c ro ti’nin altındaki tabaka aşağıdakilerden hangisidir? A) Fascia spermatica interna

Tunica vaginalis, processus va g in a lis ’in alt ucunun kalıntısıdır. Tunica vaginalis testis,iki tabakalıdır. Testis’in tüm yüzeylerin iörtenine lamina visceralis (epiorchium), testis üzerinden scrotum’un iç yüzüne atlayanına lamina parietalis (periorchium) adı verilir, iki tabaka arasında bulunan boşluğa tunica vaginalis boşluğu denir. Bu boşlukta sıvı birikmesi hidrosel olarak bilinir. Tunica albuginea, lamina visceralis’in altındakitabakadır. Bu tabaka, testis’in arka-dış tarafından içeri doğru mediastinum testis adı ile girer. Testis’in üst ucundan alt ucuna kadar uzanan mediastinum testis’ten çıkan uzantılara septula testis denir. Bu uzantılar aracılığı ile testis, 200-300 tane lobçuğa (lobuli testis) ayrılır.

B) Fascia spermatica externa C) Fascia cremasterica D) Tunica vaginalis’in parietal yaprağı E) Tunica dartos SCROTUM’UN TABAKALARI; DIŞTAN İÇE •

Deri

•

Tunica dartos (m u sculu s d artos); C am per fasyasından derive olur. Scrotum derisinin buruşuk görünümü bu kasın kontraksiyonu nedeniyledir. M. dartos, n. genitofemoralis’in genital dalı içindeki sempatik sinirlerle innerve edilir.

•

Fascia spermatica externa; m. obliquus externus abdominis’in fasyasından derive olur.

•

Fascia cremasterica ve m. cremaster; m. obliquus internus abdominis’in fasyasından ve liflerinden derive olur.

Her bir lobulus testis içinde, 1-3 tane tubuli seminiferi contorti denilen kıvrıntılı tüpler bulunur. Her bir testis’te toplam 400-600 tane olan bu tüplerin gevşek bağ dokusunda, interstisyel hücreler (Leydig hücreleri) vardır. Bu hücreler, sekonder seks karakterlerinin gelişiminden sorumlu testosteron’u salgılar, interstisyel hücreler (Leydig hücreleri), spermatogenik hücreler (primordiyal germ hücreleri) ve Sertoli hücreleri (sustentakular hücreler, destek hücreler) tubuli seminiferi contorti’lerdedir, Tubuli seminiferi contorti’ler, testis’in arka bölümünde birleşerek, 20-30 tane tubuli seminiferi recti denilen kısa ve düz kanalları oluşturur. Bu kanallar, mediastinum testis’e girer ve burada rete testis denilen bir kanal ağı yapar.

ÜROGENİTAL SİSTEM

Anulus inguinalis profundus

65« 4» 3-

2-

Anulus inguinalis superficialis

Karın duvarı tabakaları

0

Testisi saran yapılar

Karın derisi

Scrotum derisi

Fascia superficialis

Tunica dartos

© O

I M. obliquusexternus ob liq ı abdominis ’ abdomin: obliqu M. obliquus internus abdominis ' ' '

Scrotum'un tabakaları

M. cremaster ve fascia cremasterica

• Tunica vaginalis te stis'in

0 M. transversus abdominis

pariyetal yaprağı (p e rio rc h iu m )

0

Fascia transversalis

Fascia spermatica interna

0

Peritoneum

Tunica vaginalis

sc ro tu m 'u n en iç tabakasını oluşturur.

Scrotum’un tabakaları

Mediastinum testis’in üst ucunda, bu ağdan başlayan 12-20 tane ductuli efferentes testis isimli küçük kanallar, tunica albuginea’dan geçerek, epididymis denilen kanal yumağını oluşturur.

9.

Aşağıdakilerden hangisi fu n icu lu s sperm aticus içinde yer alır? A) N. ilioinguinalis B) N. iliohypogastricus C) N. genitomeforalis’in genital dalı

Ductus deferens

D) N. genitofemoralis’in femoral dalı E) N. dorsalis penis FUNİCULUS SPERMATICUS’U SARAN YAPILAR; DIŞTAN-İÇE;

Epididymis

•

Ductuli efferentes testis

Fascia spermatica externa; m. obliquus externus abdominis’in fasyası,

•

M. cremaster ve fascia cremasterica; m. obliquus internus abdominis’in lifleri ve fasyası,

•

Fascia spermatica interna; fascia transversalis yapar.

Rete testis

FUNİCULUS SPERMATİCUS İÇİNDE BULUNAN YAPILAR

Doğru cevap: C

•

Ductus deferens

Tubuli seminiferi contorti

■

A. testicularis, a. ductus deferentis

•

Plexus pampiniformis (vv. testiculares)

Testis

•

Plexus testicularis (sempatik sinir pleksusu)

•

Lenf damarları

•

Processus vaginalis kalıntıları; tunica vaginalis testis’le bağlantılı, oblitere peritoneal kalıntılardır.

ÜROGENİTAL SİSTEM

Processus vaginalis kalıntıları A. testicularis

M. cremaster

Funiculus spermaticus'un içinde bulunan yapılar:

Ductus deferens V. testicularis

1. Ductus deferens 2. Plexus pampiniformis (vv. testiculares) 3. A. testicularis, a. ductus deferentis 4. Plexus testicularis (sempatik sinir pleksusu) 5. Processus vaginalis kalıntıları

N. genitofemoralis’in genital dalı (m. cremaster’i uyarır), a.v. cremasterica ve m. cremaster tabakalarda bulunan yapılardır. “Funiculus spermaticus” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 10.

O varium ’un extrem itas ligam ent hangisidir?

tubaria’sına

tutunan

Funiculus spermaticus « M. cremaster ve bu kası uyaran n. genitofemoralis'in genital dalı tabakalarında bulunur.

Ligam entum latum uteri (broad ligam ent); uterus’un her iki yanından, pelvis’in lateral duvarlarına uzanan iki yapraklı peritoneum ’dur. O varyum ’lar, ligamentin arka yaprağı üzerindedir. Ligam entin uterus’a yakın olan bölümüne m eso m e triu m , tuba uterina’ya yakın bölümüne m esosalpinx ve ovarium’a yakın bölümüne de m esovarium denir. “Ovarium’un bağları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

A) Fimbria ovarica B) Lig. ovarii proprium C) Lig. suspensorium ovarii

11. Aşağıdaki yapılardan hangisi periton tarafından oluşturulm az?

D) Lig. latum uteri

A) Mesosalpinx

E) Mesovarium Ovarium’un extremitas tubaria ve extremitas uterina olmak üzere iki ucu vardır. V. iliaca externa’ya komşu olan extremitas tubaria’ya fimbria ovarica ile lig. suspensorium ovarii tutunur. Extremitas uterina, aşağı pelvis döşemesine doğru yönelmiştir. Bu uç, lig. ovarii proprium aracılığı ile uterus’a tutunur. Bu bağ gubernaculum artığının bir bölümü olup, lig. latum uteri içinde bulunur.

B) Mesoovarium C) Mesometrium D) Parametrium E) Lig. latum uteri Parametrium; mesometrium’un iki yaprağı arasındaki bağ dokusu kitlesidir. UTERUS’UN PERİTONEAL LİGAMENTLERİ

Ligam entum suspensorium ovarii; ovarium’u pelvis’in yan duvarına asan bağdır. İçinde arteria ve vena ovarica bulunur. Ligamentum ovarii proprium ; ovarium’u uterus’a bağlayan ligamenttir. Ligamentum teres uteri gibi gubernaculum’un kalıntısıdır.

Uterus’un üç çift peritoneal ligamenti vardır. •

Ligamentum anterius (plica uterovesicalis); corpus uteri ile cervix uteri’nin birleşme yerinden, mesane’nin üst yüzüne uzanır. Excavatio vesicouterina’yı yapar.

ÜROGENİTAL SİSTEM

34 \5

Ligam entum posterius (plica recto-vaginalis); fornix posterior seviyesinde rectum’un ön yüzüne atlayan peritoneum tarafından oluşturulur. Excavatio rectouterina’yı yapar. Ligam entum latum uteri (broad ligam ent); uterus’un her iki yanından, pelvis’in lateral duvarlarına uzanan iki yapraklı peritoneum’dur. Ovaryum’lar,

ligamentin arka yaprağı üzerindedir. Ligamentin uterus’a yakın olan bölümüne mesometrium, tuba uterina’ya yakın bölümüne mesosalpinx ve ovarium’a yakın bölümüne de mesovarium denir. “Ligamentum latum uteri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

346

UROGENITAL SİSTEM

12. A. ovarica hangi aortae’den ayrılır? A) L1

B) L2

seviyede

C) L3

D) L4

pars

abdom inalis

E) L5

Gonadal arterler (erkekte a. testicularis, kadında a. ovarica): A. renalis’lerin çıkış düzeylerinin biraz aşağısında L2 düzeyinde aorta abdominalis’in yan yüzünden çıkan bu arterler (sağda v. cava inferior’un önünden geçerek) retroperitoneal olarak aşağıya-dışyana doğru uzanırlar. A. testicularis, anulus inguinalis profundus’tan girerek funiculus spermaticus’a katılır. A. ovarica, pelvis’e iner; lig. suspensorium ovarii içinde seyrederek ovarium’a ulaşır. Doğru cevap: B

Ligamentum pubovesicale; symphysis pubica’nın alt bölümünden mesane boynuna uzanır. Ligamentum sacrotuberale; sacrum ve tuber ishiadicum arasında uzanır. Foramen ischiadicum majus ve minus’u sınırlayan bağlardan biridir. "Ligamentum suspensorium ovarii" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 14. Aşağıdaki damarlardan kom şuğu vardır?

hangsinin

ovarium

ile

A) A. pudenda interna 13. Aşağıdaki ligam entlerden hangisinin içinde bir arter seyreder?

B) A. umblicalis C) A. obturatoria

A) Ligamentum teres uteri

D) A. uterina

B) Ligamentum ovarii proprium

E) A. sacralis mediana

C) Ligamentum pubovesicale OVARİUM

D) Ligamentum suspensorium ovarii E) Ligamentum sacrotuberale Ligamentum suspensorium ovarii; ovarium’u pelvis’in yan duvarına asan bağdır. İçinde arteria ve vena ovarica bulunur. Ligamentum teres uteri (ligamentum rotundum); kadında inguinal kanalda seyreden yapıdır. Gubernaculum ’un kalıntısıdır. Ligamentum ovarii proprium; ovarium'u uterus’a bağlayan ligamenttir. Ligamentum teres uteri gibi gubernaculum’un kalıntısıdır.

O varyum ’ların karın arka duvarından p e lv is ’e inişi, gubernaculum ’un kontrolü altındadır. Gubernaculum, yukarıda ovaryum’ların alt uçlarından tuba uterina’ların uterus’a girdiği yere yakın uterus’a tutunur. Aşağıda ise gelecekte labium majus olan bölgedeki fasyaya tutunur. İleri dönemde gubernaculum’un kranyal parçası lig. ovarii proprium, kaudal parçası da lig. teres uteri olarak kalır. Ovaryum’lar, küçük pelvis’in yan duvarlarındaki fossa ovarica’da oturur. Çukurun tabanından, a.v. obturatoria ile n. obturatorius geçer.

-\

r

v. ovarica

latum Ligamentum suspensorium ovarii

Anulus inguinalis profundus Lig. teres uteri Canalis Lig. ovarii proprium

Anulus inguinalis superficialis

Labium majus

Ligamentum suspensorium ovarii

34 7

Alt ucu lig. ovarii proprium denilen ligament ile uterus’un corn u ’suna bağlanır. Bu ligam ent, gubernaculum ’un kalıntısıdır ve lig. latum uteri içindedir. Doğru cevap: C

16. M. sphincter urethra’nın s in iri hangisidir? A) N. pudendus B) Plexus vesicalis C) Nn. errigentes D) Nn. splanchnici pelvici E) N. genitofemoralis Üretra'nın iki tane sfinkter kası vardır.

15. Aşağıdakilerden hangisi böbreğin damarlarından değildir? A) A. segmentalis

B) A. lobaris

C) A. interlobaris

D) A. radicularis E) A. arcuata

BÖBREKLERİN DAMARLARI VE SİNİRLERİ

M. s p h in c te r urethrae internus; mesane boynunu ve preprostatik üretra’yı sarar ve kontrol eder. Düz kaslardan oluşan bu sfinkter, otonom s in ir s is te m in in kontrolü altındadır. M. sp hincter urethrae externus; çizgili kastır. Üretra’nın membranöz parçasını kuşatır. N. pudendus’un dalı olan n. perinealis tarafından uyarılır.

Böbrekler, L1-L2 vertebralar arası diskus seviyesinde, aorta abdominalis’ten ayrılan a. renalis’ler tarafından beslenir.

Doğru cevap: A

V. renalis’ler, v. cava inferior’a açılır.

17. Aşağıdaki ligam entlerden ing uin alis’ten geçer?

Lenf damarları, nodi aortici laterales (paraaortik lenf düğümlerime gider. Sempatikleri T10-L1 den, parasempatikleri n. vagus’tan gelir. “Böbreğin damarları” başlıklı şekile bakınız.

A) Lig. suspensorium ovarii B) Lig. transversum cervicis C) Lig. ovarii proprium D) Lig. latum E) Lig. teres uteri

Doğru cevap: D

Böbreğin damarları

hangisi

canalis

ÜROGENİTAL SİSTEM

İçinde a.v. o v a ric a ’nın bulunduğu lig. su sp e n so riu m o v a r ii o v e r’in üst ucuna tu tu nu r.T u ba u te rin a ’nın infundibulum parçasından çıkan fimbria ovarica’lar da bu ucun üzerindedir.

UROGENITAL SİSTEM

348

SCROTUM’UN TABAKALARI; DIŞTAN İÇE

Ligam entum teres uteri (ligam entum rotundum ); k ad ın d a in g u in a l kan ald a seyred en yap ıd ır. Gubernaculum’un kalıntısıdır.

•

Deri

•

Tunica dartos (m usculus d artos); Cam per fasyasından derive olur. Scrotum derisinin buruşuk görünümü bu kasın kontraksiyonu nedeniyledir. M. dartos, n. genitofemoralis’in genital dalı içindeki sempatik sinirlerle innerve edilir.

•

Fascia spermatica externa; m. obliquus externus abdominis’in fasyasından derive olur.

•

Fascia cremasterica ve m. cremaster; m. obliquus internus abdominis’in fasyasından ve liflerinden derive olur.

•

Fascia spermatica interna; fascia transversalis’ten derive olur.

•

Tunica v a g in a lis te s tis ’in p a riy e ta l yaprağı (periorchium); peritoneum’un pariyetal yaprağıdır.

Ligamentum suspensorium ovarii; ovarium’u pelvis’in yan duvarına asan bağdır, içinde arteria ve vena ovarica bulunur. Ligamentum ovarii proprium; ovarium’u uterus’a bağlayan ligamenttir. Ligamentum teres uteri gibi gubernaculum'un kalıntısıdır. Ligamentum latum uteri (broad ligament); uterus’un her iki yanından, pelvis’in lateral duvarlarına uzanan iki yapraklı peritoneum ’dur. O varyum ’lar, ligam entin arka yaprağı üzerindedir. Ligam entin uterus’a yakın olan bölümüne mesometrium, tuba uterina’ya yakın bölümüne mesosalpinx ve ovarium’a yakın bölümüne de mesovarium denir. Ligamentum cardinale (lig. transversum cervicis, Mackenrodt ligamenti); cervix uteri ve lateral forniks’ten, pelvis yan duvarlarına transvers olarak uzanır. Uterus’un pasif desteğinde rolü olan en önemli ligamenttir.

“Tunica vaginalis testis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 19. Mesometrium aşağıdaki oluşum lardan hangisi ile ilg ilid ir ?

'‘Uterus’un bağları” başlıklı şekile bakınız.

A) Ovarium

B) Vagina

C) Tuba uterina

Doğru cevap: E

D) Lig. latum uteri

E) Lig. suspensorium uteri 18. Aşağıdakilerden hangisi tabakasını o luşturur?

scrotu m ’un

en

iç Ligamentum latum uteri (broad ligament); uterus’un her iki yanından, pelvis’in lateral duvarlarına uzanan iki yapraklı peritoneum’dur. Ovaryum’lar, ligamentin arka yaprağı üzerindedir. Ligamentin uterus’a yakın olan bölümüne mesometrium, tuba uterina’ya yakın bölümüne mesosalpinx ve ovarium’a yakın bölümüne de mesovarium denir.

A) Fascia spermatica interna B) M. cremaster C) M. dartos D) Periorchium E) Epiorchium r

2. Lig. transversum cervicis (lig. cardinale, Mackenrodt) • Cervix u te ri’den pelvis yan duvarlarına uzanır.

• Uterus’un pasif desteğinde rol alan en önemli bağdır. • Uterus’u normal anatomik pozisyonunda tutar. 3. Lig. teres uteri (Lig. rotundum, Round) • inguinal kanaldan geçer.

4. Transvers (cervix uteri seviyesi)

Lig. latum uteri (Broad ligament)

• Uterus’un her iki yanından pelvis’in yan duvarlarına uzanan iki yapraklı peritondur.

Uterus’un bağları

34İ9

Ductus deferens

ÜROGENİTAL SİSTEM

Processus vaginalis kalıntısı

Caput epididymis Tubili seminiferi recti Ductuli efferentes testis Tubuli seminiferi contorti Rete testis Corpus epididymis

_

. Parietal yaprak— : --T u n ic a vaginalis boşluğu vaginalis ■Visseral yaprak Tun ra

Tunica albuginea Cauda epididymis

Lig. teres üten

■Uterus

Tuba uterina-

• Lig. ovarii proprium Mesovarium

Mesosalpinx*

Abdominal ureter’in üst parçasının lenf damarları, böbreklerin lenf damarları ile birleşerek nodi aortici laterales’e, alt parçasının lenf damarlarınodi iliaci communes’e gider. Pelvik üreter’in lenf damarları; nodi iliaci communes, nodi iliaci externi veya nodi iliaci interni’ye gider. Sempatikleri; T11-L2 medulla spinalis segmentlerinden, parasempatikleri; nn. splanchnici pelvici’ye gelir. Doğru cevap: D

■Ovarium

21. Aşağıdaki şekilde “ X” ile işaretli yapı nereye açılır?

Mesometrium ■

Doğru cevap: D 20. Aşağıdakilerden hangisi arterlerden biri değildir?

X ureter’i

besleyen

A) A. vesicalis superior B) A. testicularis (ovarica) C) A. iiaca interna D) A. iiaca externa E) A. uterina

A) Utriculus prostaticus B) Uretra’nın pars membranacea’sı

URETER’İN DAMAR VE SİNİRLERİ Ureter'in arterleri, komşu arterlerden gelir. A. renalis, a. vesicalis superior ve inferior, a. uterina, aorta abdominalis, a. testicularis (ovarica), a. iliaca communis ve a. iliaca interna’dan gelen dallarla beslenir. Erkekte a. vesicalis inferior, kadında ise a. uterina, ureter’in alt (pelvik) parçasını besleyen ana arterdir. Yenleri, arterlerle aynı isimli venlere açılır.

C) Uretra’nın pars intramuralis’i D) Fossa navicularis urethra E) Uretra’nın pars spongiosa’sı Üretra’nın, prostat bezi içinde kalan parçasına pars prostatica denir. Uretra’nın en geniş ve en fazla dilate olabilen parçasıdır. Tüm uzunluğunca arka duvarında görülen crista urethralis isimli mukoza kabarıntısınm, yanlarında kalan boşluğa sinüs prostaticus denir ve buraya

ÜROGENİTAL SİSTEM

350

prostat bezinin kanalları açılır. Crista urethralis’in ortasındaki kabarıntıya, colliculus seminalis (verumontanum) adı verilir. Bu kabarıntının tam ortasında, utriculus prostaticus denilen bir çıkmaz bulunur. Utriculus prostaticus’a ductus ejaculatorius’lar açılır. DUCTUS DEFERENS (VAS DEFERENS) Ductus epididymis’in devamı olarak cauda epididymis’ten başlar. Yaklaşık 45 cm uzunluğunda musküler bir tüptür. Başlangıcından itibaren funiculus spermaticus içindedir. Testis’in arka yüzünde yukarı doğru yükselir ve anulus inguinalis superficialis’ten canalis inguinalis’e girer. Anulus inguinalis profundus’tan geçip, karın boşluğuna gelir. Eksternal iliyak damarların önünden geçip küçük pelvis’e girer.

GLANDULA VESICULOSA (GLANDULA SEMİNALİS, VESICULA SEMİNALİS) Mesane ile rektum arasında bulunur. Gerçekte tek bir kanaldır ve kıvrımlar açıldığında uzunluğu 10-15 cm olur. Ejakulat (semen)’ın en büyük bölümünü bu bezin salgısı oluşturur (yaklaşık %60). Ductus excretorius denilen kanalı, ductus deferens’le birleşerek ductus ejaculatorius adı altında prostatik ü re tra ’ya a ç ılır. P ro s tatik ü re tra ’daki colliculu s seminalis’e veya utriculus prostaticus’a açılır. “Urethra’nın prostatik parçası” ve “Erkek iç genital organları” başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: A

Üreter’i ön tarafından çaprazladıktan sonra mesane’nin fundus bölümüne gelir. Burada glandula vesiculosa’nın terminali olan ductus excretorius ile birleşerek, ductus ejaculatorius adı ile üretra’nın prostatik parçasına açılır. Spermlerin büyük bölümü ductus deferens’te depo edilir.

r M. Sphincter uretra internus (Düz kas)

Crista urethralis

Prostat

Colliculus seminalis

Utriculus prostaticus

M .s p h in c te r u retra e xte rn u s (Ç izgili k a s )

Urethra’mn prostatik parçası

01s530

Vesica urinaria, apex vesicae

Peritoneum viscerale

Vesica urinaria corpus vesicae

22. Şekilde “ X” ile iaretlenm iş yapı aşağıdakilerden hangisidir?

Vesica urinaria apex vesicae

Ligam entum suspensorium ovarii; ovarium’u pelvis’in yan duvarına asan bağdır. İçinde arteria ve vena ovarica bulunur. Ligamentum ovarii proprium; ovarium’u uterus’a bağlayan ligamenttir. Ligamentum teres uteri gibi gubernaculum’un kalıntısıdır. “Kadın iç genital organları" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B 23. U terus’u normal anatom ik pozisyonunda tutan bağ aşağıdakilerden hangisidir? A) Lig. teres uteri B) Lig. latum uteri C) Lig. sacrouterinum D) Lig. ovarii proprium E) Lig. transversum cervicis

A) Llreter B) Lig. teres uteri C) Lig. ovarii proprium D) Lig. suspensorium ovarii E) A. uterina Ligam entum teres u teri (ligam entum rotundum ); kad ın d a in g u in a l kan ald a seyred en yap ıd ır. Gubernaculum’un kalıntısıdır.

Uterus’u pelvis içinde pozisyonunda tutan aktif ve p a s if d estekler vardır. A k tif desteği, diaphragm a pelvis sağlar. En önemli pasif desteği, uterus’u normal anatomik pozisyonunda (anteversiyon ve antefleksiyon) tutan ligamentum transversum cervicis (lig. cardinale, Maçken rodt bağı)'tir.

UROGENITAL SİSTEM

351

352

Fundus uteri

U re te r,

Rectum

Colon sigmoideum

ÜROGENİTAL SİSTEM

dexter

A Peritoneum parietale

Osilium A. v. iliaca extema dextra

M. iliacus Ovarium, sinister

Ligamentum transversum cervicis (A. uterina ve plexus venosus vaginalis kesitleri ile birlikte)

Tuba uterina, sinister Lig. teres uteri Paracolpium

Cervix uteri, ostium uteri

w

Rr. vaginales, plexus venosus vaginalis

M. obturatorius intemus, fascia obturatoria

Vagina, pars posterior, rugaevaginales

M. levatorani, fascia superior diaphragmatis pelvis, fascia inferior diaphragmatis pelvis M. transversus perinei profundus

R. inferiorossis pubis Crus clitoridis, m. ischiocavernosus

Fascia investiens perinei superficialis (Colles fasyası) A. bulbi vestibuli

A. perinealis Labium majus pudendi

Vestibulum vaginae, ostium vaginae

Bulbus vestibuli, m. bulbospongiosus

Kadın ıç genıtal organları

UTERUS’UN PERİTONEAL LİGAMENTLERİ

>

Ligamentum cardinale (lig. transversum cervicis, Mackenrodt ligamenti); cervix uteri ve lateral forniks’ten, pelvis yan duvarlarına tra n sve rs olarak uzanır. U te ru s ’un pasif desteğinde rolü olan en önemli ligamenttir.

>

Ligamentum pubocervicale; uterus’un ön duvarıve vagina’nın üst bölümünden, öne doğru uzanarak pubis kemiğinin arka yüzüne tutunur.

>

Ligamentum rectouterinum; cervix uteri’nin her iki yan tarafından, arkaya doğru uzanır. R ectum ’un yan tarafından geçip, sacrum'a tutunur. Plica rectouterina’nın (Douglas plikası, plica uterosacralis) içindedir.

Uterus'un üç çift peritoneal ligamenti vardır. •

•

•

Ligamentum anterius (plica uterovesicalis); corpus uteri ile cervix uteri’nin birleşme yerinden, mesane’nin üst yüzüne uzanır. Excavatio vesicouterina’yı yapar. Ligam entum posterius (plica recto-vaginalis); fornix posterior seviyesinde rectum’un ön yüzüne atlayan peritoneum tarafından oluşturulur. Excavatio rectouterina'yı yapar. Ligam entum latum uteri (broad ligam ent); uterus’un her iki yanından, pelvis’in lateral duvarlarına uzanan iki yapraklı peritoneum’dur. Ovaryum’lar, ligamentin arka yaprağı üzerindedir. Ligamentin uterus'a yakın olan bölümüne mesometrium, tuba uterina’ya yakın bölümüne mesosalpinx ve ovarium’a yakın bölümüne de mesovarium denir.

UTERUS’UN YAPILAR • •

UTERUS’UN DİĞER LİGAMENTLERİ •

•

Ligamentum teres uteri (lig. rotundum, round ligament); gubernaculum’un kalıntısıdır. Canalis inguinalis’ten geçer ve labium majus pudendi’de sonlanır. Servikal ligamentler; pelvis tabanında yer alan bağ dokusu yoğunlaşmalarıdır. Cervix uteri’den pelvis’in duvarlarına uzanan üç çift ligamenttir. Esas olarak uterus'un mekanik desteğinden sorumludurlar.

• •

MEKANİK

DESTEĞİNDEN

SORUMLU

M. levator anilerin tonusu (diaphragma pelvis) Ligamentum cardinale (lig. transversum cervicis, Mackenrodt bağı); en önemli olanıdır. Lig. pubocervicale Lig. uterosacralis (lig. rectouterinum)

Ligamentum cardinale ve ligamentum uterosacralis, fascia pelvis’in visseral yaprağı (endopelvik fasya) tarafından oluşturulur. Cervix uteri’yi ve vagina’nın üst parçasını desteklerler. Uterosakral ligamentlerin kesilmesi, sistosel (mesane sarkması) ile sonuçlanır. Doğru cevap: E

353

25. Ductus deferens hangisini çaprazlar?

aşağıdaki

oluşum lardan

A) Ovarium B) Vagina

A) Cauda epididiymis

C) Uterus

B) Vesicula seminalis’in kanalı

D) Tuba uterina

C) Uretra’nın pars prostatica’sı

E) Prostat

D) Ureter E) Prostat

OVARYUM’UN DAMARLARI VE SİNİRLERİ

DUCTUS DEFERENS (VAS DEFERENS) Ovaryum’ları aorta abdominalis’in dalları olan a. ovarica’lar besler. A.v. iliaca externa’nın üzerinden geçip, ligamentum suspensorium ovarii içine girer. A. uterina'nın dallan ile anastomoz yapar.

Ductus epididymis’in devamı olarak cauda epididymis’ten başlar. Yaklaşık 45 cm uzunluğunda musküler bir tüptür. Başlangıcından itibaren funiculus spermaticus içindedir.

Hilum ovarii’den çıkan venleri, plexus p a m p in ifo rm is denilen bir venöz ağ oluşturur. Ağı oluşturan venler birleşerek v. ovarica’yı yapar. Sol ovaryan ven, v. renalis s in is tra ’ya, sağ ovaryan ven ise v. cava in fe rio r’a açılır. Ovaryum’ların lenf damarları, lateral aortik (paraaortik) lenf düğümlerine gider. S em patikleri T10-11’den gelir. O varyum ’lardan ağrı duyusunu taşır.

Testis’in arka yüzünde yukarı doğru yükselir ve anulus inguinalis superficialis’ten canalis inguinalis'e girer. Anulus inguinalis profundus’tan geçip, karın boşluğuna gelir. Eksternal iliyak damarların önünden geçip küçük pelvis'e girer. Üreter’i ön tarafından çaprazladıktan sonra mesane’nin fundus bölümüne gelir. Burada glandula vesiculosa’nın terminali olan ductus excretorius ile birleşerek, ductus ejaculatorius adı ile üretra’nın prostatik parçasına açılır.

Doğru cevap: A Sperm’lerin büyük bölümü ductus deferens’te depo edilir. “Erkek iç genital organları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D r Ureter

Testis • 32. hafta scro tu m ’a iner. • Tunica vaginalis, processus vaginalis'in alt ucunun kalıntısıdır.

Gl. vesiculosa

Epididymis • Sperm'lerin fonksiyonel olarak olgunluğuna eriştiği yerdir.

Gl. bulbourethralis (Cowper bezi)

Ductus

Ductus deferens Epididymis

• Ductus excretorius (Gl. vesiculosa'nın kanalı) ile birleşerek, 'ductus ejaculatorius' adı ile üretra'nın prostatik parçasına açılır.

Gl. bulbourethralis Testis ve epididym is'ın damarları

• A. testicularis (aorta abdominalis'in dalı)

• V. testicularis, sağda VCl'a, solda v. renalis'e açılır.

*2

Posterior

(Covvper bezleri) • Derin perine aralığında, membranöz üretra'nın her iki tarafında yer alır. • Kanalları, spongioz üretra'ya açılır.

Erkek iç genital organları

Ü R O G EN İT A L SİSTEM

24. Plexus pam piniform is hangi organla ilg ilid ir?

U R O G EN IT A L SİSTEM

26. Aşağıdaki karın duvarı tabakaları ve testisi saran yapılarla ilgili eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

27.

Erkek iç genital organlarıyla ilgili eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A) Testis........................... 32. Haftada scrotum’a iner Karın duvarı tabakaları

Testisi saran vamlar

A)

M. obliquus externus abdominis

fascia spermatica externa

B)

M. obliquus internus abdominis

m. cremaster

D) Gl. bulbourethralis.......yüzeyel perine aralığında yer alır

C)

M. transversus abdominis

fascia spermatica interna

E) Gl. bulbourethralis.......kanalları spongioz uretra’ya açılır

Fascia superficiaiis

tunica dartos

GLANDULA BULBOURETHRALİS (COVVPER BEZLERİ)

Peritoneum

tunica vaginalis

Derin perine aralığında (diaphragma urogenitale), membranöz üretra’nın her iki tarafında bezelyeye benzer bir çift bezdir. Kanalları, spongioz üretra’nın proksimal parçasına açılır.

D) E)

B) Epididymis.................. spermlerin fonksiyonel olarak olgunluğa eriştiği yer C) Ductus ejaculatorius ...prostatik urethra’ya açılır

F ascia spe rm a tica interna, fascia tran s ve rsa lis tarafından oluşturulur. “Scrotum’un tabakaları" başlıklı şekile bakınız.

“Erkek iç genital organları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C Doğru cevap: D

Anulus inguinalis profundus

4» 32— 1— Anulus inguinalis superficiaiis

Karın duvarı tabakaları Karın derisi

Q

Fascia superficiaiis

© O

M. obliquus obliquu externus abdominis a b d o m in t f lH B H H oblicjuu internus M. obliquus ıabdominis '

Testisi saran yapılar '

Scrotum derisi Tunica dartos Fascia spermatica externa

M. cremaster ve fascia cremasterica

0

M. transversus abdominis

Q

Fascia transversalis

Fascia spermatica interna

Q

Peritoneum

Tunica vaginalis

Scrotum'un tabakaları • Tunica vaginalis te s tis 'in pariyetal yaprağı (p e rio rc h iu m )

Scrotum’un tabakaları

sc ro tu m 'u n en iç tabakasını oluşturur.

355

1. Lig. sacrouterinum ait lifler geçer.

2. Lig. transversum cervicis (lig. cardinale, Mackenrodt) • Cervix uteri'den pelvis yan duvarlarına uzanır. • Uterus'un pasif desteğinde rol alan en önemli bağdır. • Uterus'u normal anatomik pozisyonunda tutar.

3. Lig. teres uteri (Lig. rotundum, Round) • inguinal kanaldan geçer.

4. Lig. latum uteri (Broad ligament) Transvers (cervix uteri seviyesi)

28. Kadın genital sistemi bağlan ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A)

• Uterus'un her iki yanından pelvis'in yan duvarlarına uzanan iki yapraklı peritondur.

29. A. renalis’in böbrek içindeki dalları hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? I.

A. segmentalis

II.

A. arcuata

Lig. suspensorium ovarii

içinde a.v.uterina bulunur

B)

Lig. ovarii proprium

lig. latum içindedir

C) D)

Lig. teres uteri

inguinal kanaldan geçer

IV. Aa. perforantes

Lig. transversum cervicis

uterus’u normal anatomik pozisyonunda tutar

V.

Lig. sacrouterinum

içinden plexus hypogastricus inferior’a ait lifler geçer

E)

III. A. angularis A. interlobularis

I, III , IV I, II, V C) I, II, III D) II, III, V

Ligamentum suspensorium ovarii; ovarium’u pelvis’in yan duvarına asan bağdır. İçinde arteria ve vena ovarica bulunur. Ligamentum teres uteri (ligamentum rotundum); kadında inguinal kanalda seyreden yapıdır. Gubernaculum ’un kalıntısıdır. Ligamentum ovarii proprium; ovarium’u uterus’a bağlayan ligamenttir. Ligamentum teres uteri gibi gubernaculum’un kalıntısıdır. Ligamentum cardinale (lig. transversum cervicis, Mackenrodt ligamenti); cervix uteri ve lateral forniks’ten, pelvis yan duvarlarına transvers olarak uzanır. Uterus’un pasif desteğinde rolü olan en önemli ligamenttir. “Uterus’un bağları" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

E) III, IV, V BÖBREKLERİN DAMARLARI VE SİNİRLERİ •

B öbrekler, L1-L2 v e rte b ra la r arası diskus seviyesinde, aorta abdom inalis’ten ayrılan a. renalis’ler tarafından beslenir.

•

V. renalis’ler, v. cava inferior’a açılır.

•

Lenf damarları, nodi aortici laterales (paraaortik lenf düğümlerime gider.

•

Sem patikleri T10-L1 den, parasem patikleri n. vagus’tan gelir.

“Böbreğin damarları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

U R O G EN IT A L SİSTEM

• içinden plexus hypogastricus inferior'a

35 6

Columna renalis

U R O G EN IT A L SİSTEM

Pyramis renalis

Calyx minör

Calyx majör

Cortex Medulla

Lobus renalis ■Bir pyramis renalis ve onu kuşatan korteks parçasına denir. A. renalis'in böbrek içindeki dalları

30. Funiculus spermaticus’un içindeki yapılar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?

31. SpermiumTarın taşındığı kanallar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?

I.

A. ductus deferentis

I.

Ductus excretorius

II.

Plexus pampiniformis

II.

Tubuli seminiferi recti

III. A. testicularis

III. Retetestis

IV. A. epiagstrica inferior

IV. Ductus semicirculares

V.

V.

N. ilioinguinalis

A) I, III, IV

Ductuli efferentes testis

A) I, III, IV

B) I, II, V

B) I, II, V

C) I, II, III

C) I, II, III

D) II, III, V

D) II, III, V

E) III, IV, V

E) III, IV, V

•

F un iculu s sp erm a ticus, anulus in g u in a lis profundus’da başlar, testis’in arka kenarında biter.

•

Funiculus spermaticus’u saran yapılar; dıştan-içe;

•

Tubuli seminiferi contorti; spermatogenesis’in yeri

>

•

Tubuli seminiferi recti

•

Rete testis

> >

Fascia spermatica externa; m. obliquus externus abdominis’in fasyası,

SPERM IUM ’LARIN TAŞINDIĞI KANALLAR

M. cremaster ve fascia cremasterica; m. obliquus internus abdominis’in lifleri ve fasyası,

•

Ductuli efferentes testis

•

Epididymis

Fascia spermatica interna; fascia transversalis

•

Ductus deferens

“Funiculus spermaticus” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

EPİDİDYMİS (E); spermium’ların son olgunluğuna eriştiği ve ejakulasyona kadar kısmen depo edildiği yerdir.

357

ÜROGENİTAL SİSTEM

Processus vaginalis kalıntıları A. testicularis

M . cremaster

Funiculus spermaticus'un içinde bulunan yapılar:

Ductus deferens

V. testicularis

1. Ductus deferens 2. Plexus pampiniformis (vv. testiculares) 3. A. testicularis, a. ductus deferentis 4. Plexus testicularis (sempatik sinir pleksusu) 5. Processus vaginalis kalıntıları

Funiculus spermaticus »M. cremaster ve bu kası uyaran n. genitofemoralis'in genital dalı tabakalarında bulunur.

DUCTUS DEFERENS (DD); epididymis’in devamı olarak başlar. Funiculus spermaticus içindedir. Spermler esas olarak ampulla ductus deferentis’te depolanır. Eksternal iliyak damarları ve ureter’i önden çaprazlar. Glandula vesiculosa (vesicula seminalis; VS)’nın terminali olan ductus excretorius ile birleşerek ductus ejaculatorius’u oluşturur. DUCTUS EJACULATORIUS (DE); prostatik üretra’daki colliculus seminalis’e veya utriculus prostaticus’a açılır. Doğru cevap: D 32. Aşağıdaki şekilde “ X” aşağıdakilerden hangisidir?

X

ile

işaretli

yapı

Ovarium’un extremitas tubaria ve extremitas uterina olmak üzere iki ucu vardır. V. iliaca externa’ya komşu olan extremitas tubaria’ya fimbria ovarica ile lig. susperısorium ovariitutunur. Extremitas uterina, aşağı pelvis döşemesine doğru yönelmiştir. Bu uç, lig. ovarii proprium aracılığı ile uterus’a tutunur. Bu bağ gubernaculum artığının bir bölümü olup, lig. latum uteri içinde bulunur. Ligamentum suspensorium ovarii; ovarium’u pelvis’in yan duvarına asan bağdır. İçinde arteria ve vena ovarica bulunur. Ligamentum ovarii proprium; ovarium’u uterus’a bağlayan ligamenttir. Ligamentum teres uteri gibi gubernaculum’un kalıntısıdır. Ligamentum latum uteri (broad ligament); uterus’un her iki yanından, pelvis’in lateral duvarlarına uzanan iki yapraklı peritoneum ’dur. O varyum ’lar, ligam entin arka yaprağı üzerindedir. Ligam entin uterus’a yakın olan bölümüne mesometrium, tuba uterina’ya yakın bölümüne mesosalpinx ve ovarium’a yakın bölümüne de mesovarium denir. “Ovarium’un bağları" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

A) Lig. teres uteri B) Lig. suspensorium ovarii C) Lig. transversum cervicis D) Ureter E) Lig. ovarii proprium

ÜROGENİTAL SİSTEM

358

Anterior

• Arkasından a. v. obturatoria ve n. obturatorius geçer.

33. Aşağıdaki şekilde “X” aşağıdakilerden hangisidir?

ile

işaretli

yapı

Üreter’i ön tarafından çaprazladıktan sonra mesane’nin fundus bölümüne gelir. Burada glandula vesiculosa’nın terminali olan ductus excretorius ile birleşerek, ductus ejaculatorius adı ile üretra’nın prostatik parçasına açılır. Sperm’lerin büyük bölümü ductus deferens’te depo edilir. GLANDULA VESICULOSA (GLANDULA SEMINALIS, VESICULA SEMINALIS) Mesane ile rektum arasında bulunur. Gerçekte tek bir kanaldır ve kıvrımlar açıldığında uzunluğu 10-15 cm olur. Ejakulat (semen)’ın en büyük bölümünü bu bezin salgısı oluşturur (yaklaşık %60).

A) Ureter

B) Ductus deferens

C) Ductus ejaculatorius

D) Urethra

E) A. testicularis DUCTUS DEFERENS (VAS DEFERENS) Ductus epididymis’in devamı olarak cauda epididymis’ten başlar. Yaklaşık 45 cm uzunluğunda musküler bir tüptür. Başlangıcından itibaren funiculus spermaticus içindedir. Testis'in arka yüzünde yukarı doğru yükselir ve anulus inguinalis superficialis’ten canalis inguinalis’e girer. Anulus inguinalis profundus’tan geçip, karın boşluğuna gelir. Eksternal iliyak damarların önünden geçip küçük pelvis’e girer.

Ductus excretorius denilen kanalı, ductus deferens’le birleşerek d u c tu s e ja c u la to riu s adı altında prostatik ü re tra ’ya a ç ılır. P ro s ta tik ü r e tr a ’ daki c o llic u lu s sem inalis’e veya u triculus p ro staticu s’a açılır. “Erkek iç genital organları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap:B 34. Hastaneye pelvik bölgede dolgunluk ve basınç hissi yakınmasıyla başvuran 42 yaşında bir kadın hastanın muayenesinde uterus proplapsusu tesbir ediliyor. Aşağıdaki bağlardan hangisi u terus’u destekler? A) Mesosalpinx ve mesometrium B) Infundibulopelvik ligament C) Lig. teres uteri D) Lig. transversum cervicis E) Lig. latum uteri

Ureter

Testis • 32. hafta scrotum'a iner. • Tunica vaginalis, processus vaginalis'in alt ucunun kalıntısıdır.

Gl. vesiculosa

Epididymis • Sperm 'lerin fonksiyonel

Gl. bulbourethralis (Cowper bezi)

olarak olgunluğuna eriştiği yerdir.

Ductus deferens

Ductus deferens Epididymis

• Ductus excretorius (Gl. vesiculosa'nın kanalı) ile birleşerek, 'ductus ejaculatorius Testis

adı ile üretra'nın prostatik parçasına açılır.

Gl. bulbourethralis (Covvper bezleri)

Testis «e epididymis'in damarları • A. testicularis

• Derin perine aralığında, m em branöz

Posterior

üretra'nın her iki tarafında yer alır.

(aorta abdom inalis'in dalı)

• Kanalları, spongioz üretra'ya açılır.

• V. testicularis, sağda VCl'a, solda v. renalis'e açılır.

•

•

Uterus ’u pelvis içinde pozisyonunda tutan aktif ve pasif destekler vardır. Aktif desteği, diaphragma pelvis sağlar. En önemli pasif desteği, uterus’u normal anatomik pozisyonunda (anteversiyon ve antefleksiyon) tutan ligamentum transversum cervicis (lig. cardinale, Mackenrodt bağıj’tir. L ig am en tum s u sp en so riu m o va rii (Infundibulopelvik ligament); ovarium’u pelvis’in yan duvarına asan bağdır. İçinde arteria ve vena ovarica bulunur. Uterus’un desteklenmesi ile ilgisi yoktur.

UTERUS’UN DİĞER LİGAMENTLERİ •

Ligamentum teres uteri (lig. rotundum, round ligament); gubernaculum’un kalıntısıdır. Canalis inguinalis’ten geçer ve labium majus pudendi’de sonlanır.

•

Servikal ligamentler; pelvis tabanında yer alan bağ dokusu yoğunlaşmalarıdır. Cervix uteri’den pelvis’in duvarlarına uzanan üç çift ligamenttir. Esas olarak uterus’un mekanik desteğinden sorumludurlar. >

Ligamentum cardinale (lig. transversum cervicis, Mackenrodt ligamenti); cervix uteri ve lateral forniks’ten, pelvis yan duvarlarına tra n s v e rs olarak uzanır. U te ru s ’un p a sif desteğinde rolü olan en önemli ligamenttir.

>

Ligamentum pubocervicale; uterus’un ön duvarıve vagina’nın üst bölümünden, öne doğru uzanarak pubis kemiğinin arka yüzüne tutunur.

>

Ligamentum rectouterinum; cervix uteri’nin her iki yan tarafından, arkaya doğru uzanır. Rectum ’un yan tarafından geçip, sacrum ’a tutunur. Plica rectouterina’nın (Douglas plikası, plica uterosacralis) içindedir.

UTERUS’UN PERİTONEAL LİGAMENTLERİ Uterus’un üç çift peritoneal ligamenti vardır. •

Ligamentum anterius (plica uterovesicalis); corpus uteri ile cervix uteri’nin birleşme yerinden, mesane’nin üst yüzüne uzanır. Excavatio vesicouterina’yı yapar.

•

Ligam entum posterius (plica recto-vaginalis); fornix posterior seviyesinde rectum’un ön yüzüne atlayan peritoneum tarafından oluşturulur. Excavatio rectouterina’yı yapar.

•

Ligam entum latum uteri (broad ligam ent); uterus’un her iki yanından, pelvis’in lateral duvarlarına uzanan iki yapraklı peritoneum’dur. Ovaryum’lar, ligamentin arka yaprağı üzerindedir. Ligamentin uterus’a yakın olan bölümüne mesometrium, tuba uterina’ya yakın bölümüne mesosalpinx ve ovarium’a yakın bölümüne de mesovarium denir.

UTERUS’ UN M EKANİK DESTEĞİNDEN SORUMLU YAPILAR •

M. levator ani’lerin tonusu (diaphragma pelvis)

•

Ligamentum cardinale (lig. transversum cervicis, Mackenrodt bağı); en önemli olanıdır.

•

Lig. pubocervicale

•

Lig. uterosacralis (lig. rectouterinum)

UROGENITAL SİSTEM

359

1

ÜROGENİTAL SİSTEM

3 60

Ligamentum cardinale ve ligamentum uterosacralis, fascia pelvis’in visseral yaprağı (endopelvik fasya) tarafından oluşturulur. Cervix uteri’yi ve vagina’nın üst parçasını desteklerler. Uterosakral ligamentlerin kesilmesi, sistosel (mesane sarkması) ile sonuçlanır. “Uterus’un bağları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 35. Sağ överde kitle nedeniyle ovariektomi yapılan 44 yaşında kadın hastada postoperatif dördüncü günde uyluk adduktor kaslarında ağrılı kasılmalar meydana geliyor. Ayrıca hastada uyluğun distalinde ve iç yüzünde duyu kaybı tesbit ediliyor. Aşağıdaki sinirlerden hangisi iatrojenik olarak yaralanmış olabilir? A) N. genitofemoralis B) N. ilioinguinalis C) N. iliohypogastricus D) N. obturatorius E) Truncus lumbosacralis Ovaryum’un oturduğu fossa ovarica’nın tabanından (ya da ovaryumun dış tarafından) a.v. obturatoria ve n. obturatorius geçer.

N. ilioinguinalis M. psoas major’un lateral kenarından, n. iliohypogastricus’un biraz altından çıkar. M. quadratus lum borum ’u önden çaprazlayarak böbreğin arka yüzü ile komşuluk yapar. Daha sonra canalis inguinalis içerisinde funiculus spermaticus (kadında lig. teres uteri) ile birlikte seyrederek anulus inguinalis superficialis’ten geçer. Motor dalları karın ön duvarı kaslarının uyarımına katılır. Duyu dalları inguinal bölgenin mediali ve erkekte scrotum (kadında labium majus) derisinin duyusunu alır. N. genitofemoralis M. psoas m ajor’u ön yüzünden delerek terk eder ve kasın üzerinde seyreder. Ureter’i arkadan çaprazlar. Lig. inguinale’nin üzerinde ramus genitalis ve ramus femoralis adlı dallarına ayrılır. Ramus genitalis erkekte canalis inguinalis’te funiculus spermaticus içerisinde seyreder ve m. dartos ile m. cremaster’i uyarır. Ayrıca scrotum derisinden duyu alır. Kadında yine canalis inguinalis’te lig. teres uteri boyunca seyerederek labium majus derisinde dağılır. Ramus femoralis ise lig. inguinale’nin altında kalan ufak bir bölgenin deri duyusunu alır. “N. obturatorius” ve “Ovarium’un bağları"başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

N. iliohypogastricus M. psoas major’un lateral kenarının üst kısmından çıkar. M. quadratus lumborum’u önden çaprazlar. Böbreğin arka yüzü ile komşudur. Crista iliaca’nın üzerinde m. trasversus abdominis’i deler ve dallarına ayrılır. Duyu ve motor dalları vardır. Motor dalları karın ön duvarı kaslarının uyarımına katılır. Duyu dalları ise gluteal bölgenin üst lateral kısmı ile suprapubik bölgeye dağılır.• 1. Lig. sacrouterinum • içinden plexus hypogastricus inferior'a ait lifler geçer. 2. Lig. transversum cervicis (lig. cardinale, Mackenrodt) • Cervix uteri'den pelvis yan duvarlarına uzanır. • Uterus'un pasif desteğinde rol alan en önemli bağdır. • Uterus'u normal anatomik pozisyonunda tutar.

3. Lig. teres uteri (Lig. rotundum, Round) • inguinal kanaldan geçer.

Transvers (cervix uteri seviyesi)

4. Lig. latum uteri (Broad ligament) • Uterus'un her iki yanından pelvis'in yan duvarlarına uzanan iki yapraklı peritondur.

361

N. obturatorius ■Aynı isimli damarlarla birlikte, ve ovaryum'un altında seyreder. 1Canalis obturatorius'tan geçerek uyluğa gelir. 1 Uyluğa adduksiyon yaptıran kasların siniridir.

M. pectineus

M. adductor brevis M. adductor longus M. adductor magnus M. gracilis

r

•

Arkasından a. v. obturatoria ve n. obturatorius geçer.

Anterior

ÜROGENİTAL SİSTEM

Nervus obturatorius, uyluğun iç yüzünde, diz ekleminin yukarısında ovoid şekilli bir alanın deri duyusunu taşır.

UROGENITAL SİSTEM

362

36. Hataneye aşırı uterin kanama şikayetiyle başvuran 41 yaşında kadın hastanın radyolojik incelemesinde myoma uteri tesbit ediliyor. A. uterina embolizasyonu yapılıyor. Aşağıdaki arterelerden hangisi uterus’un kollateral beslenmesini sağlar?

A) A.

iliaca externa

B) A. mesenterica inferior C) A. ovarica D) A. pudenda interna

Over’in damar ve sinirleri infundibulopelvik ligamentin (lig. suspensorium ovarii) içindedir. Dolayısıyla bu ligamentin kesilmesi ağrıyı taşıyan liflerdeki iletimi engelleyecektir. Pelvik sempatik zincirin kesilmesi de ağrıyı azaltabilir ancak hem cerrahi güçlük hem de sonuçları açısından yapılması anlamlı değildir. Lig. latum’un yaprakları arasında uterovaginal damarlar ve sinir pleksusu yer alır. Over’den ağrıyı taşıyan liflerle ilgisi yoktur.

E) A. mesenterica superior OVARYUM’UN DAMARLARI VE SİNİRLERİ Bu tür bir işlemde aorta abdominalis’in dalı olan a. ovarica’dan gelen dallar uterus’un kollateral dolaşımını sağlar. UTERUS’UN DAMARLARI VE SİNİRLERİ Uterus’u a. iliaca interna’nın dalı olan a. uterina besler. A. uterina’nın uterus duvarında verdiği dallar, anterior ve posterior arkuat arterlere ayrılır. Bu arterlerden endometrium’a giden bir çok kıvrımlı dal çıkar. Bu kıvrımlı dallara rr. helicini denir. Bu düzenlenme, gebelikte büyüyen uterus nedeniyle arterlerin yaralanmasını önler. Uterus’un venleri, cervix uteri’nin her iki yanında plexus venosus uterinus denilen iki pleksus oluşturur. Bu pleksustan başlayan uterin venler, v. iliaca interna’ya açılır.

Ovaryum’ları aorta abdominalis’in dalları olan a. ovarica’lar besler. A.v. iliaca externa’nın üzerinden geçip, ligamentum suspensorium ovarii içine girer. A. uterina’nın dalları ile anastomoz yapar. Hilum ovarii’den çıkan venleri, plexus pampiniformis denilen birvenöz ağ oluşturur. Ağı oluşturan venler birleşerek v. ovarica’yı yapar. Sol ovaryan ven, v. renalis sinistra’ya, sağ ovaryan ven ise v. cava inferior’a açılır. Ovaryum’ların lenf damarları, lateral aortik (paraaortik) lenf düğümlerine gider. Sem patikleri T10-11’den gelir. O varyum ’lardan ağrı duyusunu taşır. Doğru cevap: A

Cervix uteri’nin lenfini taşıyan lenf damarları, eksternal iliyak, internal iliyak, rektal ve sakral lenf düğümlerine drene olur. Corpus uteri’nin alt parçasının lenfini taşıyan lenf damarları, eksternal iliyak lenf düğümlerine açılır. Corpus u te ri’nin üst parçası ve fundus u te ri’ninlenf damarları; lateralaortik, preaortik ve yüzeyel inguinal lenf düğümlerine (lig. teres uteri çevresinde) gider. Parasempatikleri; S2-4 den, sempatikleri T12-L1 den gelir. Fundus ve corpus uteri’nin ağrı duyusu sempatiklerle, cervix uteri’nin ağrı duyusu ise parasempatiklerle taşınır. Doğru cevap: C 37. Kırkiki yaşında bir kadın şiddetli karın ağrısı şikayetiyle hastaneye başvuruyor. Çekilen MR’da sol over’de tümör tesbit ediliyor. Cerrahi girişim sırasında yapılan frozen biopside över CA tanısı konuyor. Aşağıdaki işlemlerden hangisinin yapılması hastanın ağrısını azaltır? A) Infundibulopelvik ligamentin kesilmesi B) Pelvik sempatik zincirin kesilmesi C) Cluneal sinirlerin kesilmesi D) N. pudendus’un kesilmesi E) Lig. latum’un kesilmesi

363

TUS SORULARI 1.

Ovarium’un alt ucunu uterus’un arka bağlayan ligament hangisidir? (Nisan-91)

yüzüne ÜROGENİTAL SİSTEM

5.

A) Lig. teres uteri B) Lig. ovarii proprium C) Lig. suspensorium ovarii

Uterus’u yerinde tutan en kuvvetli bağ hangisidir? (Nisan-8 8 )

D) Lig. latum uteri E) Lig. rotundum Doğru cevap: B

A) Lig. latum uteri B) Lig. teres uteri C) Lig. cardinale D) Lig. sacrouterinum

6.

E) Lig. pubocervicale Doğru cevap: C

Excavatio rectouterina’daki abse nereden boşaltılır? (Eylül-93) A) Fornix vaginae anterior B) Excavatio uterovesicalis C) Fornix vaginae posterior

2.

Aşağıdakilerden hangisinde verilen yapılar, Malpighian cisimciğini oluşturur? (Eylül-90)

D) Transabdominal

bir

E) Excavatio rectovesicalis Doğru cevap: C

A) Henle kulpu ve tubuli contorti prima B) Glomerulus ve tubuli contorti prima C) Tubuli contorti secundaria ve Bowman kapsülü D) Tubuli contorti prima ve tubuli contorti secundaria 7.

E) Glomerulus ve Bovvman kapsülü Doğru cevap: E

Funiculus spermaticus'ta ver almayan hangisidir? (Nisan-94) A) N. genitofemoralis’in ramus genitalis’i B) Plexus pampiniformis C) A. testicularis

3.

Tunica vaginalis septa visceralis testis hangisinin devamıdır? (Nisan-91)

D) Ductus deferens E) A. epigastrica inferior Doğru cevap: E

A) Septalar B) Periton C) Lobulus D) Fascia spermatica externa 8.

E) Fascia spermatica interna Doğru cevap: B

Üreterler (Nisan-94)

hakkında

vanlıs

olan

hangisidir?

A) Aortanın bifurkasyonunda a. iliaca communis’i önden çaprazlar. B) Psoas kasının anteromedialinde seyreder. C) Mesanede trigonum vesicae’ye açılır. 4.

Ureter’i önden (Nisan-92) A) A. iliaca interna B) A. iliaca externa C) A. epididymis D) A. ovarica E) Ductus deferens

Doğru cevap: D - E

çaprazlayan

yapı

hangisidir?

D) Vaginal fornikslerin medialinde seyreder. E) M. levator ani'nin ön yüzünde seyrederek mesaneye girer. Doğru cevap: E

9.

Erkeğin genital organlarını gösteren aşağıdaki şekilde “X” ile belirtilen oluşum aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan-2003)

A) Epididymis B) Ureter C) Ductus ejaculatorius D) Ductus excretorius E) Ductus deferens Doğru cevap: E

10.

Aşağıdaki bağlardan hangisi duvarına asar? (Nisan 2007)

ovaryumu

pelvis

A) Ligamentum suspensorium ovarii B) Ligamentum ovarii proprium C) Mezovaryum D) Mezosalpenks E) Ligamentum latum uteri Doğru cevap: A

11.

Üretranın en dar kısmı aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan 2008) A) Pars membranacea B) Ostium urethrae internum C) Ostium ureteris D) Pars spongiosa E) Pars prostatica

Doğru cevap: A

12.

Glandula bulbourethralis aşağıdaki yapılardan hangisine açılır? (Eylül 2012) A) Sinüs prostaticus B) Urethra'nın pars spongiosa’sı C) Ductuli prostatici D) Ductus ejaculatorius E) Vesica urinaria

Doğru cevap: B

anatomik

1.

Aşağıdakilerden hangisi medulla spinalis’i saran zarların oluşturduğu yapılardan biridir? A) Lig. flavum B) Lig. nuchae C) Lig. denticulatum D) Membrana tectoria E) Lig. longitudinale posterius

Lig. longitudinale posterius; corpus vertebrae’ların arka yüzlerinde ve canalis vertebralis içindedir. Üstte axis’in corpus’una yapışır ve aşağıda sacrum ’a kadar uzanır. Axis’in yukarısında yelpaze şeklinde genişler ve membrana tectoria ismini alır. Membrana tectoria, foramen magnum’dan geçerek occipital kemiğin pars basilaris’inin üst yüzüne yapışır. “Medulla spinalis" başlıklı şekile bakınız.

Ligamentum denticulatum; medulla spinalis’in her iki yarımda, spinal sinirlerin ön ve arka kökleri arasında, subpial dokudan dura mater'e uzanan diş benzeri ligamentlerdir. Pia m a ter tarafından oluşturulur. Birinci servikal vertebra ile birinci lumbal vertebra arasında kalan bölgede bulunurlar. Genellikle 21 çifttir.

Doğru cevap: C 2.

Aşağıdakilerden hangisi lomber ponksiyon sırasında geçilen ligamentlerden biridir? A) Lig. flavum

Lig. flavum; a tla s’tan, S1 vertebra’ya kadar komşu lamina arcus vertebrae’leri bağlayan sarı renkli elastik ligamentlerdir. Omurganın dik durmasında ve omurganın normal kavislerinin korunmasında fonksiyonları vardır.

B) Lig. coccygeum C) Lig. denticulatum D ) Lig. sacrospinale E) Lig. sacrotuberale

Lig. nuchae; C7 vertebra’nın processus spinosus’u ile protuberentia occipitalis externa arasında uzanır. Bu seviyede supraspinal ligamentlerin karşılığı olarak bulunur. Başın dik tutulmasına yardım eder ve aşırı fleksiyonunu önler. Membrana tectoria; servikal bölgede lig. longitudinale posterius’un devamıdır.

Pia mater

Arachnoidea mater

LUMBAL PONKSİYON Yetişkinlerde L3-4 veya L4-5 vertebraların processus spinosus’ları arasından yapılır. İşlem, sırasında sırasıyla şu yapılar geçilir. Deri-fasya-lig. supraspinale-lig. interspinalelig. flavum -epidural boşluk-dura m ater-arachnoidea matersubaraknoid boşluk.

Fissura mediana anterior ^ura mater

Corpus vertebra

Subaraknoid aralık Ggl. trunci symphatici

Rami communicantes

Radix anterior

Ramus anterior Lig. \ denticulatum

Medulla spinalis

Ramus posterior Ggl. spinale

Epidural aralıktaki yağ dokusu Superıor

M e d u lla s p in a lis

Sulcus medianus posterior

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

366

LOMBER PONKSİYON

Lig. flavum

L3

Lig. interspinale Lig. supraspinale

LP'de geçilen anatomik yapılar

PFFPr

• Deri ve fasya

ıcr------------ ^

• Lig. supraspinale • Lig. interspinale • Lig. flavum

L4

• Epidural boşluk • Dura m ater • Arachnoidea m ater Arcus (Pedikül) Arcus (Lamina)

Epidural boşluk, önde; dura m ater ile ligam entum longitudinale posterius arasında, arkada; dura mater ile ligamentum flavum arasındadır.

3.

Pia mater nerede sonlanır? A) L3-4

B) S2-3

C) L1-2 “Lomber ponksiyon” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

D) S3-4 E) L4-5

Medulla spinalis’in alt ucundan başlayarak coccyx’e kadar uzanan filum terminale ortalama 2 0 cm uzunluğunda olup, 15 cm’lik üst bölümü dura mater spinalis’in oluşturduğu

Medulla spinalis’i saran zarlar, beyini saran zarların devamıdır. Bunlar, dıştan içe doğru dura mater spinalis, arachnoidea mater spinalis ve pia mater spinalis adını alır.

Medulla spinalis'in zarları • Pia mater, L1-L2 seviyesinde, • Dura mater, arachnoidea mater ve subaraknoid aralık S2 seviyesinde biter.

boşluğun içerisinde bulunur ve filum terminale internum (piale) adını alır. Dıştan duramater spinalis ve arachnoidea mater spinalis ile kuşatılmış olarak ikinci sakral vertebranın alt kenarına kadar uzanır. Duramater spinalis’in oluşturduğu boşluğun dışında kalan son beş cm’lik kısmına ise filum terminale externum denilir. Dıştan duramater spinalis ile sarılı olarak birinci koksigeal vertebranın dorsal yüzüne tutunarak sonlanır. Medulla spinalis kesitlerinin ortasında izlenen canalis centralis de filum terminale içinde 5-6 cm kadar devam eder. “Medulla spinalis’in zarları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 4.

Medulla spinalisde T9 seviyesinden horizontal bir kesitte, hangisi görülmez?

geçen

A) Tractus spinocerebellaris anterior B) Fasciculus cuneatus C) Tractus spinocerebellaris posterior D) Fasciculus gracilis E) Tractus spinothalamicus anterior Fasciculus cuneatus, T6 segmentinin altından gelen iki nokta ayrımı, vibrasyon ve şuurlu proprioseptif duyuyu taşıdığı için, medulla spinalis’in T9 seviyesinden geçen bir kesitte görülmez. FASCİCULUS GRACİLİS ve FASCİCULUS CUNEATUS Derideki mekanoreseptörlerden iki nokta ayırımı, pacinian korpüsküllerinden vibrasyon, kas iğciği, golgi tendon organı

ve eklem reseptörlerinden proprioseptif (pozisyon ve kinestezi) duyuyu taşır. T6 segm entinin altından bu duyuları fasciculus gracilis, T6 ve üstünden ise fasciculus cuneatus taşır. Funiculus posterior’da ipsilateral olarak yükselirler. Fasciculus gracilis; perineum, gövdenin alt parçası ve alt ekstremitelerden, fasciculus cuneatus ise gövdenin üst parçası ve üst ekstremitelerden adı geçen duyuları taşır. Bu nedenle, fasciculus gracilis transvers kesitlerde tüm medulla spinalis boyunca görülürken, fasciculus cuneatus sadece T 6 ve yukarısındaki segmentlerde görülür. T 6 ve yukarısındaki segmentlerden geçen transvers kesitlerde içte fasciculus gracilis, dışta fasciculus cuneatus yer alır. Bu duyuların 1. nöronları ganglion spinale’dedir. Birinci nöronların santral uzantıları, funiculus posterior’da ipsilateral yükselerek, medulla oblongata (bulbus)'daki nuc. gracilis ve nuc. cuneatus içindeki 2 . nöronlarla sinaps yapar. İkinci nöronların uzantıları (fibrae arcuatae internae), orta hatta decussatio lemnisci medialis denilen çaprazı yaptıktan sonra, karşı tarafta lemniscus medialis adıaltında talamus’a yükselir. Thalamus’ta nuc. ventralis posterolateralis (VPL)’te bulunan 3. nöronlarla sinaps yapar. Üçüncü nöronların uzantıları, capsula interna’nın crus posterius’undan geçerek, pariyetal lobda bulunan gyrus postcentralis’teki primer somatik duyu korteksi olarak bilinen 3,1,2 numaralı Brodmann alanına gelir. “Fasciculus gracilis ve Fasciculus cuneatus” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

r

Fasciculus gracilis ve fasciculus cuneatus

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

367

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

368

5.

Tractus spinothalamicus duyulardan hangisi taşır?

anterior

aşağıdaki

6.

A) Basınç

hangisi

bulbus

A) Nucleus gracilis

B) iki nokta diskriminasyonu

B) Nucleus salivatorius superior

C) Şuuraltı proprioception

C) Nuclei tractus solitarii

D) Vibrasyon

D) Nucleus ambiguus

E) Şuurlu proprioception

E) Nucleus dorsalis nervi vagi Nucleus salivatorius superior; pons kesitlerinde görülen n. facialis’in parasempatik çekirdeğidir.

TRACTUS SPİNOTHALAMİCUS ANTERİOR

9

Aşağıdaki çekirdeklerden kesitlerinde görülmez?

Gövdeden kaba dokunma, basınç, gıdıklanma, kaşınma ve seksüel duyuları taşır. Seyri, tractus spinothalamicus lateralis’le aynıdır. Spinotalamik yolların birinci nöronlarının uzantıları, medulla spinalis içinde bir ya da iki segment yükseldikten sonra ikinci nöronları ile sinaps yapar, ikinci nöronların uzantıları commissura alba anterior’da çapraz yapıp karşı tarafa geçer. Bu nedenle bu traktusların lezyonlarında belirtiler, lezyon seviyesinin bir veya iki segment altında ve her zaman karşı tarafta ortaya çıkar.

“Medulla oblongata” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B 7.

Baş ve yüze ait hafif dokunma duyusunun ikinci nöronları hangi çekirdektedir? A) Nuc. spinalis nervi trigemini B) Nuc. salivatorius superior

Ağrı ve ısı duyusu tamamen kaybolur, ancak kaba dokunma duyusu tam olarak kaybolmaz. Bu duyu, iki nokta ayırımı duyusunu taşıyan fasciculus gracilis ve fasciculus cuneatus tarafından kompanse edilir.

C) Nuc. mesencephalicus nervi trigemini D) Nuc. tractus solitarius E) Nuc. principalis nervi trigemini

“Afferent yollar” başlıklı şekile bakınız.

TRİGEMİNAL YOLLAR

Doğru cevap: A

Yüz ve başın ön tarafından dokunma-basınç ve ağrı-ısı duyularını taşır. Birinci nöronlar, V (ggl. trigeminale),VII

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------■ Spinotalam ik yolların taşıdığı protopatik duyular da denir.

kaba (hafif) dokunma, ağrı-ısı gibi duyulara Tractus spinothalamicus lateralis (TSL) ve anterior (TSA)

Thalamus (VPL) 0

T Tractus spinothalam icus lateralis

Tractus spinothalam icus anterior

• Taşıdığı duyular: > Ağrı - ısı (TSL) > Kaba dokunma ve basınç (TSA) • 2. nöronları medulla spinalis'te cornu posterius'tadır. • 2. nöronların uzantıları comissura alba anterior'da çapraz yapar ve lemniscus spinalis adı ile thalamus'taki 3. nöronlara gider (nuc. ventralis posterolateralis).

Funiculus lateralis

• Spinotalamik yolların lezyonlarında belirtiler her zaman kontralateral ve bir segment alttan itibaren ortaya çıkar (1. nöron uzantıları bir segment yukarı çıkıp sinaps yaptığı için)

Ggl. spinale

• Ağrı ve ısı duyusu tamamen kaybolur, ancak kaba dokunma duyusu tam olarak kaybolmaz. Çünkü bu duyu ipsilateral olarak fasciculus gracilis (veya cuneatus) ile de taşınır.

Afferent yollar

• Nuc. gracilis ve nuc. cuneatus Şuurlu proprioseptif, vibrasyon ve iki nokta ayrımı duyularının 2. nöronları bulunur.

Bulbus kesitlerinde görülen önemli çekirdekler

• Nuc. tractus solitarius Tat duyusunun 2. nöronlarını içerir. • Nuc. spinalis nervi trigemini Baş ve yüzün ağrı-ısı duyularının 2. nöronları bulunur • Nuc. ambiguus 9 ,1 0 ,1 1 . (pars cranialis) KS'lerin m otor nucleusudur. • Nuc. salivatorius inferior 9’un parasempatik çekirdeği • Nuc. posterior (dorsalis) nervi vagi 10'un parasempatik çekirdeği

(ggl. geniculi), IX (ggl. superius) ve X (ggl. superius) kranyal sinirlerin ganglionları içinde bulunan pseudounipolar nöronlardır. Bu nöronların periferik uzantıları, ilgili dağılım alanlarından duyuyu alır. Santral uzantıları beyin sapındaki ikinci nöronların bulunduğu çekirdeklere gelir.

8. Tat duyusu hangisidir?

ile ilgili çekirdek aşağıdakilerden

A) Nuc. salivatorius superior B) Nuc. tractus solitarius C) Nuc. ambiguus

Ağrı-ısı duyusunu taşıyan santral uzantılar, nucleus spinalis nervi trigemini’deki ikinci nöronlarla, dokunmabasınç duyusunu taşıyan santral uzantılar ise nucleus principalis nervi trigemini’deki ikinci nöronlarla sinaps yapar. Bu çekirdeklerdeki ikinci nöronların uzantıları, çapraz yapıp karşı tarafa geçer ve lemniscus trigeminalis adı ile thalamus’a yükselir. Thalamus’ta nucleus ventralis posteromedialis (VPM)’teki üçüncü nöronlarla sinaps yapar. Bu çekirdekteki üçüncü nöron uzantıları, primer somatik duyu kodeksine (3,1,2 numaralı Brodmann alanı, şuur) gider. Yüzün proprioseptif duyusu ile ilgili çekirdek, nucleus mesencephalicus nervi trigem ini’dir. Bu çekirdekteki unipolar nöronların periferik uzantıları, kranyal sinirlerin dalları içinde seyrederek; dişler, periodontium , sert damak, eklem kapsülleri ve çiğneme kaslarındaki gerilme reseptörlerinden basınç ve kinestezi duyularını alır. Çekirdekten çıkan santral uzantılar cerebellum, thalamus, n. trigeminus’un motor çekirdeği ve retiküler formasyona gider. Mezensefalik çekirdek, başlıca ısırma kuvvetini kontrol eden mekanizmayla ilgilidir. “Trigeminal yollar" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

D) Nuc. principalis nervi trigemini E) Nuc. spinalis nervi trigemini •

Tat duyusu ile ilgili kafa çiftleri nervus facialis, nervus glossopharyngeus ve nervus vagus’tur. Bu sinirlerin tat duyusu ile ilgili çekirdeği ise medulla oblongata yer alan nucleus tractus solitarius’tur. Çekirdeğin en üst bölümüne nucleus gustatorius denir ve tat duyusunun ikinci nöronlarını içerir. Geriye kalan bölümünün kardiyovasküler, respiratuvar ve gastrointestinal sistem fonksiyonlarının refleks kontrolünde rolü vardır. Çekirdekten çıkan lifler, otonom refleksler için beyin sapı ve medulla spinalis’teki otonom preganglionik nöronlara ve otonom cevapları koordine eden retiküler formasyon çekirdeklerine gider.

•

Nucleus ambiguus: 9., 10. ve 11. kafa çiftlerinin ortak motor nükleusudur.

•

Nucleus salivatorius superior: Nervus facialis’in pons’ta yer alan parasempatik çekirdeğidir.

•

Nucleus spinalis nevri trigemini: Baş ve yüzün ağrı ve ısı duyusu ile ilgili, nuleus principalis nevri trigemini ise baş ve yüzün dokunma ve basınç duyusu ile ilgili çekirdeklerdir.

“Bulbus kesitlerinde görülen önemli çekirdekler" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

369

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

37 0

"\ Thalamus

Trigeminal yollar • Baş ve yüzden gelen somatik duyuların (ağrı-ısı, dokunma ve basınç) 1. nöronu 5, 7, 9,10. KS'lerin kendi ganglionlarındadır. • 3. nöronu thalamus'ta nuc. ventralis posteromedialis'tedir (VPM) • 3. nöronların uzantıları parietal lobdaki (gyrus postcentralis) primer somatik duyu korteksine gider.

1 ■

Nuc. spinalis nervi trigemini: Baş ve yüzün ağrı-ısı ile ilgili nucleusu (2. nöron)

■

Nuc. principalis nervi trigemini: Baş ve yüzün dokunma-P ile ilgili nucleusu (2. nöron)

Bulbus kesitlerinde görülen önemli çekirdekler

• Nuc. gracilis ve nuc. cuneatus Şuurlu proprioseptif, vibrasyon ve iki nokta ayrımı duyularının 2 . nöronları bulunur. • Nuc. tractus solitarius Tat duyusunun 2. nöronlarını içerir. • Nuc. spinalis nervi trigemini Baş ve yüzün ağrı-ısı duyularının 2. nöronları bulunur • Nuc. ambiguus 9,10,11. (pars cranialis) KS'lerin motor nucleusudur. • Nuc. salivatorius inferior 9'un parasempatik çekirdeği • Nuc. posterior (dorsalis) nervi vagi parasempatik çekirdeği

1 0 'un

9.

Sensitif lif içermeyen kranyal sinir hangisidir? A)

N. vagus

C)

N. trigeminus

B) N. glossopharyngeus

1,11 ve VIII nci kranyal sinirler saf duyu, III,IV, VI ve XII. kranyal sinirler primer olarak motor, V,VII,IX,X ve XI. kranyal sinirler mikstir.

D) N. oculomotorius E) N. facialis

Oniki çift kranyal sinir vardır. Onuncu kranyal sinir hariç, hepsi kafa ve boyun bölgesinde dağılır.

“Fonsiyonlarına göre lif türleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

-\

r

AFFERENT G

SOMATİK

S s

s s P 1 N A L

E N E L Ö

VİSSERAL

1 N 1 R L E R

5, 7, 9,10 7, 9,10

P 1 N A L

1 N 1 R L E R

3, 4, 6, 12 3, 7, 9,10

SOMATİK

2 ,8

Z *

EFFERENT

Larinks, Yumuşak damak,

VİSSERAL

1, 7, 9,10 Koku ve tat

Farinks, M im ik ve Çiğneme kaslarını uyaran kafa çiftleri

■ N. glossopharyngeus, n. vagus ve n. accessorius il birlikte sulcus retroolivaris’ten bulbus’u terk eder. For. jugulare’den geçerek cranium’un dışına çıkar. •

N. tympanicus, n. glossopharyngeus’un parasempatik ve sensitif liflerden oluşan dalıdır. Bu dalın içindeki sensitif lifler orta kulak boşluğu ve buraya açılan oluşumların mukozasından duyu alır.

■ N. tympanicus içindeki lifler orta kulak boşluğunun iç duvarındaki promontorium üzerinde sempatik liflerle birleşerek plexus tympanicus’u oluşturur. ■ N. petrosus minör, plexus tympanicus’tan çıkar. Parotis’e giden parasempatikleri taşır. Bu lifler ggl. oticum’da sinaps yapar. Lifler MOTOR

Çekirdek Nuc. ambiguus

Fonksiyon • M. stylopharyngeus'u uyarır

Özel visserai afferent

• Dilin 1/3 arka bülümünden Nuc. tractus solitarius (üst bölüm) tat duyusu

Visserai afferent

Nuc. tractus • Sinüs caroticus ve glomus solitarius (alt bölüm) caroticum

Somatik afferent

Nuc. spinalis nervi trigemini

D > D Û

• Dil (1/3 arka bülümü), yumuşak damak, pharynx mukozası ve tonsilla palatina • Orta kulak boşluğu, kulak zarının iç yüzü ve tuba auditiva'dan genel duyu

PARASEMPATİK

Nuc. salivatorius inferior

• Gl. parotidea

Tek başına IX. KS'in lezyonları nadirdir. Genellikle X ve XI. KS'lerle birlikte görülür. • Bu üç sinir cranium'u for. jugulare'den terkettiği için kafa tabanı kırıklarında kolayca etkilenirler.

j

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

371

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

372

•

10. Aşağıdakilerden hangisi n. glossopharygeus’un parasempatik çekirdeğidir? A) Nuc. ambiguus

Tonsilla palatina ve orta kulak boşluğunun duyusunu taşır.

“N. glossopharyngeus” başlıklı şekile bakınız.

B) Nuc. tarctus solitarius

Doğru cevap: C

C) Nuc. salivatorius inferior D) Nuc. salivatorius superior

11. Aşağıdakilerden ganglionudur?

E) Nuc. spinalis nevri trigemini N. GLOSSOPHARYNGEUS (IX)

hangisi

n.

facialis’in

duyu

A) Ggl. spinale B) Ggl. oticum

Oliva ile pedunculus cerebellaris inferior arasında, sulcus retroolivaris’ten bulbus’u terk eder. For. jugulare’den geçip, kafa dışına çıkar.

C) Ggl. geniculi D) Ggl. ciliare E) Ggl. trigeminale

Üç tane çekirdeği, iki tane ganglionu vardır. •

•

•

M otor çekird ek; b u lb u s ’ta bulunan nuc. ambiquus’un üst parçasıdır. Buradan çıkan lifler, n. glossopharyngeus içinde m. stylopharyngeus’u uyarır. Bu kas, n. glossopharyngeus tarafından uyarılan tek kastır. Nuc. s a liv a to riu s in ferio r; p arasem patik çekirdeğidir. Glandula parotidea’nın parasempatik uyarısı ile ilgilidir. Nuc. tractus solitarius; dilin 1/3 arka bölümünden tat duyusunu taşıyan birinci nöronların santral uzantıları, n. glossopharyngeus içinde seyrederek bu çekirdekteki ikinci nöronlarla sinaps yapar.

N. facialis; motor, duyu ve parasempatik lifler içeren bir sinirdir. Pons’tan beyin sapını terk ettikten sonra porus acusticus internus’tan geçerek temporal kemiğe girer. Kemik içinde canalis nervi facialis adı verilen bir kanalda seyreder. Ggl. geniculi, n. facialis’in duyu ganglionu olup bu kanalın içinde yer alır. “N. facialis’in temporal kemik içindeki seyri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

r ■ N. facialis motor, duyu ve parasempatik lifler içerir. ■ Parasempatik ve duyusal liflere birlikte n. intermedius denir. ■ Pons’u terk ettikten sonra n. vestibulocochlearis ile birlikte meatus acusticus internus'a girer. * Daha sonra canalis nervi facialis içinde seyreden sinir burada üç dal verir. • N. petrosus majör içindeki parasempatik lifler ggl. pterygopalatinum’da, chorda tympani içindekiler ise ggl. submandibulare’de sinas yapar.

N.intermedius

Meatus acusticus

Ggl. geniculi (N. facialis'in duyu ganglionu) N. petrosus majör —►Ggl. pterygopalatinum—►Gl. lacrimalis

N. stapedius Chorda tympani

M. stylohyoideus ve M. digastricus (venter posterius)

For. stylomastoideum

Gl. parotidea

M. stapedius

• Dilin 2/3 ön kısmından tat alır • Gl. submandibularis ve gl. sublingualis'e parasempatik lif taşır. • Kulak zarının iç yüzüyle komşu olarak orta kulak boşluğundan geçer.

, r. tem poralis ■r. zygomatici r. buccalis r. marginalis m andibularis • r. colli

N. facialis’in temporal kemik içindeki seyri

12. Glandula lacrim alis ile ilg ili parasem patik ganglion hangisidir?

13. Duyu ganglionu hangisidir?

A) Ganglion ciliare

A) N. trigeminus

B) Ganglion submandibulare

B) N. facialis

C) Ganglion cervicothoracicum

C) N. olfactorius

D) Ganglion oticum

D) N. glossopharyngeus

E) Ganglion pterygopalatinum

E) N. vagus

GANGLİON OTİCUM N. mandibularis ile m. tensor veli palatini arasında, foramen o v a le ’nin hemen altında, fo s s a in fra te m p o r a lis ’te lokalizedir. N. mandibularis’in üzerindedir. Topografik olarak n. mandibularis, fonksiyonel olarak n. glossopharyngeus’la ilgilidir. Gangliondan çıkan postganglionik parasempatik lifler glandula parotidea’ya gider. GANGLİON CİLİARE M. rectus lateralis ile n. opticus arasında, a. ophthalmica’nın la te ra lin d e d ir. G angliondan çıkan p o stg a n g lio n ik parasempatik lifler, nn. ciliares breves denilen sinirler içinde hedef organları olan m. ciliaris ve m. sphincter pupillae’ye gider. GANGLİON PTERYGOPALATİNUM Fossa pterygopalatina’da, foramen rotundum’un önünde, n. m axillaris’in hemen altındadır. Topografik olarak n. maxillaris, fonksiyonel olarak n. facialis’le ilgilidir.

olmayan

kranyal

sin ir

Ggl. trigeminale, n. trigeminus’un, ggl. geniculi ise n. fa c ia lis ’in duyu ganglionudur. N. vagus ve n. glossopharyngeus’un, ggl. superius ve ggl. in ferius olmak üzere ikişer tane duyu ganglionu vardır. N. OLFACTORİUS (i) Koku yolunun birinci nöronu olan bipolar nöronlar, olfaktor reseptör hücrelerdir, insanlarda çoğalabilme özelliği olan tek nöron grubudur. Ek olarak, insan sinir sistemindeki en küçük çaplı ve miyelinsiz aksonlara sahip nöronlardır. Bu nedenle en düşük ileti hızına sahiptir. Thalamus’a uğramayan, merkezine 2 nöronla taşınan ve reseptör olarak nöron kullanan tek duyudur. Concha nasalis superior’da lokalize olan pars olfactoria’daki bipolar nöronların santral uzantıları, n. olfactorius adı ile etmoid kemiğin kribriform laminasından, kafa içine geçer. Dura ve arachnoidea materi delip, bulbus olfactorius’taki hücrelerle sinaps yapar. Buradaki nöronların (mitral ve tufted) aksonları tractus olfactorius’u oluşturur. “N. olfactorius" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

Gangliondan çıkan postganglionik parasempatik lifler n. maxillaris’in dallarına katılarak glandula lacrimalis’e ulaşır. N. m axillaris’in dalları içinde, nazal ve palatin bezlere giden postganglionik parasempatik lifler de bu gangliondan çıkar.

14. Hangi kranyal sinirin felcinde hastalar merdiven inmekte güçlük çeker? A) N. trochlearis B) N. opticus

GANGLİON SUBMANDİBULARE M. hyoglossus’un üstünde, glandula submandibularis ile n. lingualis arasındadır. Gangliondan çıkan postganglionik parasempatik lifler, glandula submandibularis ile glandula sublingualis’e gider. GANGLİON CERVICALE SUPERIUS Ganglion trunci sympathici’lerin, servikal bölgede bulunan üç ganglionundan en büyüğü ve en üstte olanıdır. C 2 C3 vertebralara komşudur. C1-4’e karşılık gelen ilk dört paravertebralganglionun birleşmesinden meydana gelir. Baştaki yapılara sempatik uyarıyı götüren postganglionik liflerin (n. caroticus internus) nöronları, bu ganglionda lokalizedir. Vagina carotica’nın arkasında olup, n. vagus’un ganglion inferius’u ile komşudur. İlk dört servikal spinal sinire katılan ramus communicans griseus’lar, bu gangliondan çıkar. Doğru cevap: E

C) N. facialis D) N. oculomotorius E) N. abducens N. tro ch le aris ’in lezyonlarında, göz aşağıya-dışa bakam az. Vertikal diplopi vardır. Hasta diplopiyi düzeltmek için başını lezyonun karşı tarafına ve öne eğer. Bu hastalar özellikle merdiven inerken ve okurken güçlük çekerler. N. TROCHLEARİS (IV) • • • •

•

Sadece somatomotor lif taşır. M. obliquus superior’u uyarır. En ince kranyal sinirdir. Beyin sapını arka yüzünden terkeden tek kranyal sinirdir. Beyin sapını terk etmeden hemen önce çapraz yapan tek kranyal sinirdir. Bu nedenle bir taraf nucleus nervi trochlearis, karşı taraf m. obliquus superior’u uyarır. Seyri sırasında okulomotor sinir gibi a. cerebri posterior ile a. superior cerebelli arasından geçer.

SINIR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

373

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

37 4

Burun boşluğunda concha nasalis superior’un üst yüzü ve septum nasi’nin buna komşu olan kısmı koku duyusu ile ilgili olup regio olfactoria adını alır. • Koku, thalamus'a uğramayan tek duyudur. • Olfaktor reseptör hücreleri koku yolunun 1 . nöronu olan bipolar nöronlardır. * Olfaktor mukozadaki bipolar nöronların santral uzantıları ethmoid kemikten (lamina cribrosa) geçer.

N. olfactorius

* Primer olfaktor alan (34 no.lu BA) temporal lobda yer alır.

Bulbus olfactorius

Regio olfactoria

N. olfactorius

Sinüs caverno sus’un dış duvarından, anulus tendineus communis’in dışından ve fissura orbitalis superior’dan geçip, orbita’ya girer.

“N. trochlearis" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

Beyin sapını arka yüzden terk eden tek kafa çiftidir. Çekirdek lezyonları kontralaterai olan tek kafa çiftid ir Sinüs cavernosus'un lateral duvarında seyreder. FOS'tan geçerek orbita'ya girer. M . obliquussuperior'u uyarır.

M ese nce ph alo n (transvers) Lezyonunda; • Vertikal diplopi • Aynı taraf göz aşağı dışa bakamaz • Hasta merdiven inemez ve okuyamaz

15. Aşağıdaki kaslardan hangisi tarafından uyarılmaz?

n.

•

mandibularis

A) M. stylohyoideus B) M. masseter C) M. temporalis D) M. mylohyoideus E) M. digastricus venter anterior M. stylohyoideus’un siniri n. facialis’tir. N. mandibularis’in uyardığı kaslar: • • •

İntranüklear ya da infranüklear lezyonlarda ise, aynı taraf çekirdek içindeki bütün dil kasları ile ilgili nöronlar harabiyete uğrar ve bu nedenle aynı taraf dil yarısındaki bütün kaslar paralizik olur. Dil ağızdan dışarı çıkarıldığında sağlam taraf dil yarısındaki m. genioglossus’un itmesi nedeniyle, dil lezyon tarafına deviye olur (periferik tip hipoglossus felci).

Doğru cevap: A 17. Aşağıdakilerden hangisi n. facialis’in parasempatik ganglionlarından biridir? A) Ggl. geniculi

Çiğneme kasları (m. temporalis, m. masseter, m, pterygoideus medialis, m. pterygoideus lateralis) M. mylohyoideus, m, digastricus (venter anterior) M. tensor tympani, m. tensor veli palatini

B) Ggl. oticum C) Ggl. ciliare D) Ggl. spirale cochlea E) Ggl. pterygopalatinum

Doğru cevap: A

N. FACIALIS (VII) 16. 6 ay önce kafa travması geçiren bir hastanın kontrolünde yapılan muayenesinde, dilinin sol yarısının atrofik olduğu ve hasta dilini dışarı çıkardığı zaman dilinin sol tarafa kaydığı görülüyor. Belirtilen tablonun oluşması için travma esnasında aşağıdaki yapılardan hangisinde kırık olmuştur? A) Canalis nervi hypoglossi B) For. jugulare C) For. stylomastoideum D) For. ovale E) For. lacerum

• • •

Çekirdekten çıkan motor liflerin innerve ettiği kaslar; •

N. hypoglossus, d ilin m o t o r s in ir id ir . B e y in s a p ın d a , b u lb u s ’u n ö n y ü z ü n d e n ç ık a r ve c c c ip ita l k e m ik te k i c a n a lis n e r v i h y p o g lo s s i’d e n g e ç e re k c r a n iu m ’u te rk eder.

N. HYPOGLOSSUS’UN (XII. KRANYAL SİNİR) LEZYONLARI Supranüklear lezyon, hipoglossus'un motor çekirdeğinin bulunduğu bulbus’un yukarısındadır. İntranüklear lezyon, bulbus’ta olup hipoglossus’un çekirdeğini tutar, infranüklear lezyon ise sinirin beyin sapını terk ettikten sonraki bölümündedir. N ervus h y p o g lo ssu s’un m otor çe kird e ğ in d e ki m. genioglossus ile ilgili nöronlar, sadece karşı korteksten kortikonüklear lif alırken, diğer dil kasları ile ilgili olanlar her iki korteksten kortikonüklear lif alır. M. genioglossus, dilin ağızdan düz olarak dışarı çıkarılmasını sağlayan kastır. Eğer bir tarafın kası fonksiyonunu kaybederse, dil ağızdan dışarı çıkarıldığında, sağlam tarafın kası onu iter ve dil paralizik olduğu tarafa deviye olur. •

S upranüklear lezyonda, karşı ta ra f çekirdek içindeki m. genioglossus ile ilgili nöronlara gelen uyarı kesilir. Bu durumda dilin karşı yarısındaki m. genioglossus’ta paralizi olur ve dil ağızdan dışarı çıkarıldığında lezyonun karşı tarafına deviye olur (santral tip hipoglossus felci).

Motor, duyu ve parasempatik lif içeren miks bir sinirdir. Üç tane çekirdeği vardır. Nucleus nervi facialis; motor çekirdeğidir. Pons’ta lokalizedir.

Mimik kaslar, M. stapedius, M. stylohyoideus M. digastricus’un venter posterior’u Nucleus lacrimalis-NucIeus salivatorius superior; fasiyal sinirin parasempatik çekirdekleridir.

Nuc. lacrimalis, gl. lacrimalis’e, nuc. salivatorius superior, gl. sublingualis ve gl. submandibularis’e giden parasempatik lifler verir. • •

Nucleus tractus solitarius; tat duyusunun ikinci nöronlarının bulunduğu çekirdektir. Temporal kemikteki canalis nervi facialis (Fallopian kanalı) içinde seyreder. Kemik içi en uzun seyir gösteren kranyal sinirdir.

N. facialis’in canalis nervi facialis (Fallop kanalı)’te verdiği dallar; • • •

•

•

N. petrosus majör; gang, geniculi’den çıkar. Gl. iacrimalis’e giden parasempatikleri taşır. N. stapedius; m. stapedius’u innerve eder. Chorda tympani; Orta kulağa arka duvarından girer, kulak zarının iç yüzünden geçer. Fissura petrotympanica’dan geçerek temporal kemiği terk eder. Fossa infratem polaris’te n. lingualis’e (n. mandibularis’in dalı) katılır. Ggl. geniculi, fasiyal sinirin ganglionudur. Temporal kemikteki fasiyal kanal içindedir. Ganglion içinde genel somatik duyuların ve tat duyusunun birinci nöronları bulunur. Ggl. pterygopalatinum ve ggl. submandibulare, n. facialis ile ilgili parasempatik ganglionlardır.

Doğru cevap: E

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

375

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

18.

Villi arachnoidea beyin omurilik sıvısının hangi iki boşluk arasında geçişini sağlar?

19. Aşağıdakilerden açılır?

hangisi

A) Subdural aralık ile sinüs cavernosus

A) Sinüs transversus

B) Subarachnoid aralık ile sinüs sagittalis superior

B) Sinüs sagittalis inferior

C) Subdural aralık ile subarachnoid aralık

C) Sinüs sphenoparietalis

D) Subarachnoid aralık ile epidural aralık

D) V. cerebri magna

E) Subarachnoid aralık ile v. jugularis interna

E) Sinüs occipitalis

sinüs

cavernosus’a

Sinüs cavernosus, hipofizin her iki yanında yer alır. İçinden a. carotis interna geçer. V. ophthalmica ve sinüs sphenoparietalis, sinüs cavernosus’a açılır. “Sinüs cavernosus” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 20. Aşağıdaki kortikal merkezlerden hangisi gyrus frontalis inferior’da bulunur? A) Broca alanı B) Primer somatik duyu alanı C) Primer motor alan D) Primer tat merkezi E) VVernicke alanı •

• “Beyin-omurilik sıvısının dolaşımı” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

V. emissaria Granulationes arachnoideae

V. diploicea

Motor konuşma alanı (Broca alanı): Brodmann’ın 44 ve 45 numaralı alanlarıdır. Gyrus frontalis inferior’daki pars triangularis (45) ve buraya komşu pars o p e rc u la ris ’te (44) lokalizedir. Dominant (genellikle sol) hemisferdedir. Bu alan; larinks, yumuşak damak, dil, ağız ve respiratuvar kasların bulunduğu primer motor alan bölümüne komşudur ve bu alanlarla olan bağlantıları ile kelimelerin şekillenmesini sağlar. Motor konuşma alanı, fasciculus arcuatus denilen bir assosiasyon yol ile VVernicke alanıyla bağlantılıdır. Primer motoralan: Brodmann’ın 4 numaralı alanıdır. Frontal lobda, sulcus centralis’in hemen önünde yer alan gyrus precentralis’tedir. Beceri gerektiren, istemli hareketlerin başlatılmasında rolü vardır.

* Çoğu lateral ventrikülde olmak üzere ventriküllerdeki plexus choroideus'ta yapılır > For. interventriculare ile 3. ventriküle, aqueductus mesencephali ile 4. ventriküle geçer

1Apertura mediana ve apertura lateralis'ler aracılığı ile subaraknoid mesafeye (cisterna cerebellomedullaris) gelir

Subanaknoid aralık Falx cerebri

Özellikle sinüs sagittalis superior içine uzanan villi

Pia mater

arachnoieda (granulationes arachnoidea) aracılığı ile venöz dolaşıma katılır

Coronal

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

377

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

s

•

•

Bu alanda bulunan kortikal hücrelerin uzantıları, tractus corticospinalis ve tractus corticonuclearis’i oluşturur. Primer som atik duyu alanı: Paryetal lobda, gyrus postcentralis ve lobulus paracentralis’in arka parçasında lokalizedir. Brodmann’ın 3 ,1 ,2 numaralı alanlarıdır. Primer tat alanı: Gyrus postcentralis’in alt ucunda, paryetal operkulum ’da lokalizedir; 43 numaralı Brodmann alanıdır.

•

Oditör assosiasyon alanı (VVernicke’nin duysal konuşma alanı): Dominant hemisferde, gyrus temporalis superior’daki 22 numaralı Brodmann alanıdır.

"Frontal ve parietal lobdaki kortikal merkezler" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

Frontal lob (4 no.lu Brodman alanı) > Gyrus precentralis'tedir.

Parietal lob •

• P rim er m o to r alan

> Gyrus frontalis inferior'da, pars triangularis'te yer alır.

Sulcus centralis

P rim e r som atik duyu alanı

(3,1,2 no.lu Brodman alanları)

> Gyrus postcentralis"in alt ucunda bulunur.

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

37 8

Nucleus ventralis posterior (nuclei ventrobasales); somatik duyu yollarının esas düzenleyici çekirdeğidir.

21. Aşağıdaki çekirdeklerden hangisi tat duyusu ile ilg ilid ir? A) Nuc. salivatorius superior B) Nuc. dorsalis nervi vagi C) Nuc. ventralis posteromedialis D) Nuc. ambiguus E) Nuc. visceralis N ucleus v en tralis p o s te ro m e d ia lis (V P M ); tat duyusunun üçüncü nöronlarının bulunduğu thalamus çekirdeğidir. THALAMUS (DORSAL TALAMUS) İki taraf thalam us, üçüncü ve n trikü l’e bakan medial yüzlerindeki bir gri cevher kitlesi (adhesio interthalamica) ile birleştirilir. Thalamus, cortex cerebri’ye yükselen bütün duyuların düzenlendiği bir merkezdir. Koku duyusu hariç, tüm duyular direk olarak thalamus’a uğrar. Thalamus’ta ham duyuların bazı yönleri bilinçli olarak algılanabilir. Kişi elindeki bir objenin boyutu, şekli, ısısı vb. özellikleri ile ilgili tam olmasa da bilgi verebilir. Bu nedenle thalamus, primitif duyu merkezi olarak kabul edilir.

Lateral bölümü nucleus ventralis posterolateralis (VPL) adı ile bilinir. Bu çekirdekte, gövdeden spinotalamik yollar ve lemniscus medialis ile gelen somatik duyuların üçüncü nöronları bulunur. Çekirdeğin medial bölümüne ise, nucleus ventralis posteromedialis (VPM) denir. Baş ve yüzden gelen (lemniscus trigeminalis) somatik duyuların üçüncü nöronları ile tat duyusunun üçüncü nöronlarını içerir. N uclei v e n tro b a s a le s ’ten çıkan üçüncü nöron uzantıları,capsula interna’nın crus posterius’undan geçip, primer somatik duyu kodeksine (3,1,2 BA) gelir. Tat duyusu ile ilgili üçüncü nöron uzantıları, primer tat kodeksine (43 BA) gider. Thalamus’u a. cerebri posterior besler. “Thalamus” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

■ Thalamus, codex cerebri'ye yükselen bütün duyuların düzenlendiği çekirdeklerden oluşmuş bir merkezdir. ■ Çeşitli duyuların kodeksteki primer duyu merkezlerine iletilmesinin yanında cerebellum ve bazal çekirdeklerden gelen hareket ile ilgili uyarıların kodeksin motor bölgelerine iletilmesin de de rolü vardır. ■ Thalamus’un yuvarlak ön ucu for. interventriculare’yi arkadan sınırlar. Pulvinar denilen arka ucu ise colliculus superior’un üzerinde yer alır.

Mesencephalon VPL

Pons

Medulla oblongata

Medulla spinalis

Koku duyusu hariç tüm duyuların 3. nöronu burada bulunur. Gövde ile ilgili duyuların 3.nöronu nuc. ventralis posterolateralis'tedir (VPL). Baş ve yüz ile ilgili duyuların 3.nöronu nuc. ventralis posteromedialis'tedir (VPM) Metathaiamus, thalamus'un arka kısmında bulunan CGL ve CGM'ye denir. > Corpus geniculatum laterale (CGL): Görme ile ilgili > Corpus geniculatum mediale (CGM): İşitme ile ilgili • Thalamus'u a. cerebri posterior besler.

Thalamus

22. Sol nucleus nervi fa cia lis’in aşağıdakilerden hangisi görülür?

lezyonunda

A) Sol tarafta ışık refleksi (-) B) Sağ tarafta ışık refleksi (-)

N. FACİALİS (VII) Motor, duyu ve parasempatik lif içeren miks bir sinirdir. N ucleus nervi fa cialis; m otor çe kirdeğidir. P o ns’ta bulunur.

C) Sol tarafta kornea refleksi (-) D) Sağ tarafta kornea refleksi (-)

Çekirdekten çıkan motor liflerin innerve ettiği kaslar; • • • •

E) Ptozis Kornea refleksi Afferent yolu n. ophtalmicus (V1), efferent yolu n. facialis’tir. Uyarı n. ophtalm icus içinde nuc. p rin c ip a lis n ervi trig e m in i’ye getirilir. Bu çekirdekten çıkan lifler, fasciculus lomngitudinalis medialis (FLM)'den internöronlar aracılığı ile her iki taraf fasiyal motor çekirdekteki m. orbicularis oculi’ye ait nöronlara gider. Uyarı n. facialis'in bu kasa giden dalı içinde gelir ve her iki taraf göz kapağı kapatılır.

Mimik kaslar, M. stapedius, M. stylohyoideus M. digastricus’un venter posterior’u

Doğru cevap: D 24. Orta kulak komşudur?

boşluğu, aşağıda

hangi

yapı

ile

A) A. carotis interna B) V. jugularis interna

Direk ve Indirek (konsensuel) pupilla ışık refleksi

C) Tuba auditiva Göze ışık tutulduğunda her iki gözün pupillasında myozis oluşması ile karakterizedir. Işık tutulan gözdeki reaksiyona direk, karşı gözdeki reaksiyona da indirek (konsensual) pupilla ışık refleksi adı verilir. Bu refleksin afferent yolu, n. opticus, efferent yolu, n. oculomotorius’dur. Işık uyarısı n. opticus, chiasma opticum ve tractus opticus’da taşınarak CGL’ye gelir. CGL'den sinaps yapmadan geçen bir kısım lif (brachium colliculi superioris ile), pretectal alandaki nucleus pretectalis olivaris’de sinaps yapar. Bu çekirdekteki nöronların aksonları, commissura posteriorda çapraz yaparak her iki taraf Edinger-VVestphal nukleusuna gider. Bu nukleusdan çıkan presinaptik parasimpatik lifler, n. oculomotorius içinde ganglion ciliare’ye gelerek sinaps yapar. Sinapsdan sonra p o stsin a p tik p arasim pa tik lifler, nn. cilia re s breves olarak m. sphincter pupilla’ya gider. Bu kasın kasılması ile pupilla’da miyozis olur. N. oculomotorius’un lezyonunda hasta taraf gözde direk ve indirek pupilla ışık refleksi alınamaz. Sağlam taraf gözde, her iki ışık refleksi de alınır. N. opticus lezyonunda hasta taraf gözde sadece indirek pupilla ışık refleksi, sağlam taraf gözde ise sadece direk pupilla ışık refleksi alınır.

D) Canalis musculotubarius E) N. facialis Orta kulak boşluğunun ön duvarı a. carotis interna, alt duvarı v. jugularis interna ile komşudur. Üst duvar orta kulak boşluğunu fossa cranii media’dan ayırır. Arka duvarda yer alan aditus ad antrum, orta kulak boşluğunu antrum mastoideum’a bağlar. “Orta kulak boşluğunun komşulukları" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B 25. Aşağıdaki yapılardan bulunmaz?

B) M. mylohyoideus D) M. stylohyoideus E) M. stylopharyngeus M. mylohyoideus, m. digastricus (venter anterior) ve m. tensor tympa’nin siniri n. mandibularis’tir. M. stylopharyngeus, n. glossopharyngeus tarafından uyarılır.

kulakta

B) Nervus tympanicus C) Stapes D) Incus E) Sacculus Utriculus ve sacculus iç kulakta, vestibulum içinde bulunan zar iabirint bölümleridir. AURIS MEDIA

A) M. digastricus venter anterior C) M. tensor tympani

orta

A) Chorda tympani

Doğru cevap: C 23. Aşağıdaki kaslardan hangisi n. facialis tarafından uyarılır?

hangisi

Tem poral kem iğin petroz parçasında d üze nsiz bir boşluktur. İçerisinde; • • • • •

Malleus, incus, stapes M. stapedius M. tensor tympani Chorda tympani Pl exus tympanicus (n. tympanicus) vardır.

“O rta kulakta bulunan o lu şu m lar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

379

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

380

r

—

| ■ ■ ■ ■

Teğmen tympani, kafa tabanında fossa cranii media’da yer alır. M. tensor tympani ön duvar, m stapedius arka duvar üzerindedir. Arka duvar üzerindeki aditus ad antrum denilen geçit orta kulak boşluğunu antrum mastoideum’a bağlar. Fasiyal kanalın inen segmenti arka duvardadır. Chorda tympani bu duvardan orta kulak boşluğuna girer.

Üst duvar- Teğmen tympani (temporal kemik)

M. tensor tympani Tuba auditiva

A. carotis intema

Alt duvar v. jugularis intema ile komşudur

• Orta kulak, os temporale'nin (pars petrosa) içinde bulunur. • Cavitas tympanica'nın, kulak zarının medialinde ve üst kısmında bulunan bölümüne recessus epitympanicus (attic) denir. • Orta kulak boşluğu, tuba auditiva aracılığı ile nasopharynx'le, antrum mastoideum aracılığı ile de cellula mastoidea'larla bağlantı kurar.

r —— — ^

^

Orta kulakta bulunan oluşumlar • Malleus, incus ve stapes (kulak kemikçikleri) • M. stapedius ve m. tensor tympani'nin tendonu • Chorda tympani • Plexus tympanicus *

26. Humoraqueous nereden salgılanır? A) Angulus iridocornealis B) Camera vitreae C) Processus ciliaris D) Schlemm kanalı E) Camera anterior Göz içi basıncından sorumlu olan huımor aqueous corpus ciliare’deki procesus ciliaris epitelinden salgılanır.Camera posterior’dan pupilla aracılığı ile camera anteripr'a geçer. Angulus iridocornealis’teli Schlemm kanalından geçerek venöz dolaşıma katılır. “Humoraqueous dolaşımı” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 27. Sirkadiyan (biyolojik) ritmle ilgili hypothalamus çekirdeği hangisidir? A) Nucleus supraopticus B) Nucleus arcuatus C) Nucleus tuberomammillaris D) Nucleus paraventricularis E) Nucleus suprachiasmaticus HYPOTHALAMUS Visseromotor ve endokrin aktivitelerin kontrolü ile ilgili multifonksiyonel bir merkezdir. Otonom sinir sisteminin merkezidir.

Nuc. suprachiasmaticus; Sirkadiyan (biyolojik) ritmle ilgilidir. Özellikle uyuma/uyanma siklusunda rolü vardır. Nuc. supraopticus; ADH (vasopressin) başlıca bu çekirdekteki nöronlarda üretilir. ADH (vasopressin), vazokonstriktör ve antidiüretiktir. Nuc. paraventricularis hypothalami; Oksitosin başlıca bu çekirdekteki nöronlarda üretilir. Nuc. v en tro m ed ia lis h yp o th alam i; to klu k merkezidir. Hipotalamus’un lateral bölgesi açlık merkezidir. Nuc. tuberomammillaris; histaminerjik nöronlar içeren bu çekirdeğin stimülasyonu, kan basıncını ve kalp atımını artırır. Nuc. arcuatus; Büyüme hormonu ve prolaktin’in sekresyonunu kontrol eden dopaminerjik nöronları içerir. H ipo fizyotro pik (ya da h ip o fiz y o tro fik ) hormonların büyük bölümü bu çekirdekte yapılır. Nuclei mammillares; corpus mammillare’ler içinde yer alan çekirdeklerdir. Hafıza ile ilgilidirler. Tractus tu b e ro h y p o p h y s ia lis (tra ctu s tuberoinfundibularis); nucleus arcuatus, nucleus periventricularis ve nucleus paraventricularis’teki nöronların uzantıları, tractus tuberohypophysialis (tractus tuberoinfundibularis) adı ile eminentia mediana veinfundibulum’un başlangıcında bulunan k a p ille r yatakta sonlanır. Bu çe kirde klerde ki nöronlarda üretilen hipofizyotrofik hormonlar, bu yol aracılığı ile adenohipofiz’den hormon salınımını stimüle veya inhibe eder. Tractus supraopticohypophysialis (tractus hypot halamohypophysialis; nucleus paraventricularis’teki nöronların aksonları, nucleus supraopticus’a doğru

r

Lens

• Avaskülerdir. • İris ile corpus vitreum arasındadır. • Corpus ciliare'den kapsüle uzanan

C am era a n te rio r

• Cornea ile iris ve lens arasında

C am e ra v itre a

• Lens'in arasındaki boşluktur. • Corpus vitreum (retina ve lensi yerinde tutan sıvı) ile doludur.

iplikçiklerle (fibrae lentis) yerinde

Humor Aquosus • Göz içi basıncından sorumludur. • Cornea ve lens'i besler. • Sirkülasyonu; > Proc. ciliaris epitelinde yapılır. > Pupilla aracılığı ile camera anterior'a gelir, > Angulus iridocornealis'te bulunan sinüs venosus sclerae'ye (Schlemm kanalı) boşalır.

Humor aqueous dolaşımı

'N

SINIR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

381

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

382

tractus paraventriculohypophysialis adı ile seyreder ve nucleus supraopticus’taki nöronların aksonlarına katılarak, tractus supraopticohypophysialis (tractus hypothalamohypophysialis)’i oluşturur. Bu traktus, infundibuler özde seyrederek nörohipofize gelir ve buradaki kapiller yatakta sonlanır. Oxitosin ve ADH bu yol ile (neurophysin denilen proteinlerle) nörohipofiz’e taşınır.

29. Görme alanının bir yarısındaki objenin görüntüsü, hangi retinal alanlarda algılanır? A) Bir gözün retinasının nazal yarımı ile karşı gözün retinasının temporal yarımında B) Her iki gözün retinasının temporal yarımlarında C) Sadece o taraf gözün yarımında

retinasının

temporal

D) Her iki gözün retinasının nazal yarımlarında

“Hypothalamus” başlıklı şekile bakınız.

E) Karşı gözün retinasının tamamında Doğru cevap: E

GÖRME YOLLARI

28. Genu capsula internadan geçen yol hangisidir? A) Tractus corticonuclearis B) Tractus corticospinalis C) Tractus corticotectalis D) Tractus corticorubralis E) Tractus spinothalamicus anterior Substantia alba; cortex cerebri’nin altında değişik yönlerde seyreden miyelinli lifler tarafndan oluşturulur. Beyaz cevheri oluşturan lifler seyir yönlerine göre üç gruba ayrılır:

Her iki gözün görebildiği alana görme alanı (vizüel alan) denir. Görme alanındaki objeler, retinal alanda tersine olarak düzenlenmiştir. Görme alanının sağ yarımının üst çeyreği, her iki gözün retina’sının sol-alt çeyreklerinde, sağ yarımın alt çeyreği ise her iki taraf retina'nın sol-üst çeyreklerinde temsil edilir. Macula (makula), görme alanının tamortasında, vizüel kodeksin de en arkasında (polus occipitalis) temsil edilir. Makula ile ilgili lifler, görme yollarının merkezinde seyreder.

1. Assosiasyon yolları (aynı hemisferdeki çeşitli kortikal alanları birbirine bağlar) 2. Komissural yollar (iki hemisferin aynı veya farklı kortikal alanlarını bağlar) 3. Projeksiyon yolları (afferent ve efferent yollar taratindan oluşturulur) “Capsula interrıa” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap:A

•

•

Her iki gözün retina’sının nazal yarımlarından gelen lifler makula’ların nazal yarımları da dahil (m a kula ’ların tem poral yarım ları, re tin a ’ların temporal yarımlarından gelen liflere katılır) orta hatta çapraz yapar. Bu çapraza chiasma opticum denir. Chiasma opticum’dan sonraki görme yolu tractus opticus’tur. Bir taraf tractus opticus içinde; aynı taraf gözün retina’sının temporal yarımından gelen liflerle, karşıgözün retina’sının nazalyarımından gelenlifler bulunur (sağ tractus opticus’u; sağ göz retina'sının temporal yarımından gelen liflerle, sol göz retina’sının nazal yarımından gelen lifler, sol

r

Commissura posterior

• O tonom sinir sisteminin m erkezidir

• Önemli çekirdekleri;

> Nuc. suprachiasmaticus; sirkadiyan (biyolojik) ritm le ilgilidir.

> Nuc. supraopticus; ADH (vasopressin) üretilir.

> Nuc. paraventricularis; oxitosin üretilir > Nuc. arcuatus (infundibularis); adenohipofiz'den salgılanan hormonları kontrol eden hipofizyotrofik hormonların başlıca üretildiği çekirdektir.

Hypothalamus

e

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

383

Projeksiyon lifleri Capsula interna • Beyin kodeksine gelen (afferent) ve buradan diğer bölüm lere giden (efferent) liflerin telencephalonda thalam us, nuc. caudatus ve nuc. lentiform is arasından geçerken oluşturdukları yapıdır.

i

Nuc. caudatus

P utam en'

M Globus pallidus

Thalamus

Capsula interna

• Yatık "V " harfi şeklindedir. Dirsek bölüm üne genu, dirseğin ön tarafında bulunan koluna crus anterius, arkasında kalana da crus posterius denir. • Crus anterius, nucleus caudatus ile nucleus lentiform is arasındadır. • Genu capsulae internae; fibrae corticonucleares (corticobulbares) geçer. • Crus posterius'tan; fibrae corticospinales, radiatio optica ve radiatio acustica geçer.

tractus opticus’u da; sol göz retina’sının temporal yarımından gelen liflerle, sağ göz retina’sının nazal yarımından gelen lifler oluşturur). Bir başkaifadeyle; sağ tractus opticus’ta retinanın sağ yarımdan gelen lifler, sol tractus opticus’ta da sol yarımdan gelen lifler bulunur. Buna göre bir taraf tractus opticus, görme alanının karşı yarımını görür. Tractus opticus’u oluşturan liflerin çoğu, corpus geniculatum laterale (CGL)’de bulunan üçüncü nöronlarla sinaps yapar. Bir miktar lif vizüel uyarılarla ilgili refleksler için, CGL’ye uğramadan brachium colliculi superioris aracılığıyla area pretectalis’e ve colliculus superior’a gider. Makula’dan gelen lifler, CGL’nin kaudal bölümünde temsil edilir. CGL’den başlayan üçüncü nöron uzantıları, tractus geniculocalcarinus (radiatio optica, Gratiolet radyasyosu) adı ile primer vizüel kortekse (17 numaralı Brodmann alanı) gider.

30. Aşağıdakiierden kom şudur?

hangsi

lens’in

arka

yüzüyle

A) Retina B) İris C) Corpus vitreum D) Choroidea E) Pupilla CAMERA VITREA (CAMERA POSTREMA) BULBI OCULI Lens’in arkasındaki boşluktur. Bulbus oculi’nin yaklaşık 4/5 niyapar. Renksiz ve%99’u su olan jelatinöz bir sıvı ile doludur. Corpus vitreum denilen bu sıvı, lens’i destekler ve retina’yı yerinde tutar. Dış basıncın etkisi ile bulbus oculi’nin kollabe olmasını önler. “Bulbus ocili” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

Bir taraf sulcus calcarinus’un üst dudağı, görme alanının karşıyarımının alt çeyreği ile, alt dudağı da görme alanının karşı yarımının üst çeyreği ile ilgilidir. •

Bir taraf tractus opticus, CGL, radiatio optica ve vizüel korteks; görme alanının karşı yarısı ile ilgilidir.

“Görme yollan” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

31. A ngulus m andibula’yı ve parotis bezini örten derinin duyusunu hangi sin ir taşır? A) N. ophtalmicus B) N. maxillaris C) N. mandibularis D) N. facialis E) N. auricularis magnus

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

38 4

Retina'da bulunan fotoreseptör hücreler (koni ve basil hücreleri) görme yolunun birinci nöronları olan bipolar hücrelerle sinaps yapar. Bipolar hücreler, görme yolunun ikinci nöronu olan retinal ganglion hücreleri ile sinaps yapar. Bu ganglion hücrelerinin aksonları discus nervi optici’de birleşerek n. opticus’u oluşturur ve corpus geniculatum laterale’de bulunan üçüncü nöronlarla sinaps yapar. Üçüncü nöron uzantıları occipital lobdaki primer görme merkezine gider.

Retina

1 N.

opticus'u retinal ganglion hü crelerinin aksonları o lu ştu ru r

N. opticus ■ Her iki gözün retinasının nasal yarım ından gelen lifle r chiasma'da çapraz yapar. Retina'nın nasali görm e alanında te m p o ra li görür.

Chiasma Tractus opticus

Bir ta ra f tractus opticus'u her iki gözün retinasının aynı yarım ından gelen lifle r oluşturur. Örneğin her iki gözde, retinanın sol yarım ından gelen lifle r sol TO'u oluşturur. Fakat bu her iki gözün gö rm e alanında sağ yarım a karşılık gelir.

Corpus geniculatum laterale Radioatio optica

Vizüel korteks

Camera posterior

Cornea

Sinüs venosus sclerae (Schlemm kanalı)

Camera anterior Angulus iridocomealis Limbus comeae Corpus ciliare, m. ciliaris

Corpus ciliare'nin pigment epiteli Tunica conjunctiva bulbi Fossa hyaoidea

Fibrae zonulares Ora serrata

Corpus vitreum M. rectus lateralis

Fovea centralis -N. opticus (II. KS)

N. auricu laris m agnus, p lexus c e rv ic a lis ’in deri dallarından biridir. C2 ve C3 spinai sinirlerden gelen liflerin birleşmesiyle oluşur. Sinire ait duyusal dallar angulus mandibula üzerindeki ve kulak arkasındaki deride dağılır.

33. Nöroloji polikliniğine baş vuran bir hastanın yapılan muayenesinde hastanın bacağını ekstansiyona getiremediği, uyluk ön yüzündeki kasların atrofiye uğradığı ve patella refleksinin olmadığı tespit ediliyor. Hastada aşağıdaki sinirlerden hangisinin lezyonu vardır?

“Plexus c e rv ic a lis ’in d eri d a lla rı” başlıklı şekile bakınız.

A) N. gluteus superior

Doğru cevap: E

B) N. gluteus inferior C) N. obturatorius

32. Plexus lum balis hangi kasın arkasında oluşur?

D) N. femoralis E) N. tibialis

A) M. quadratus lumborum B) M. iliacus

Femoral nöropatinin e n b e lirg in ö z e lliğ i y ü rü m e zo rlu ğ u d u r. B u d u ru m m. quadriceps femoris’teki fo n k s iy o n k a y b ın a

C) M. psoas majör

b a ğ lı b a c a k e k s te n s y io n u n d a k i g ü ç lü k te n k a y n a k la n ır .

D) M. transversus abdominis

A y r ı c a u y lu ğ u n ö n v e iç y ü z ü ile

E) M. obliguus externus abdominis

bacak

v e a y a ğ ın

m e d ia lin d e d u y u k a y b ı o lu r. P a te lla r e fle k s i k a y b o lu r.

Doğru ce„ap; D

PLEXUS LUMBALİS (L1-L4) İlk üç lumbal spinai sinirin ön dalları ile dördüncü lumbal spinai sinirin ön dalının büyük bölümünün birleşmesi ile oluşur. Lumbal pleksusa, T12 spinalsinirin ön dalından (n. subcostalis) gelen bir dal da katılır. M. psoas major’un altındadır (ya da arkasındadır). Pleksusa ait sinirlerden n. genitofemoralis, m. psoas major'u delip ön yüzünden çıkar. N. obturatorius kası medial tarafından, diğer dalların hepsi lateral tarafından terkeder. “Plexus lumbalis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

■ Plexus cervicalis’in deri dalları, m. sternocleidomastoideus’un arka kenarının orta kısmında (punçtum nervosum) derin fasiayı delerek yüzeyelleşir.

Plexus cervicalis'in deri dalları O N. auricularis magnus © N. transversus colli © N. Occipitalis minör O N. Supraclavicularis

Plexus cervicalis’in deri dalları

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

385

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

38 6

C

; ■ L1-L4 spinal sinirlerin ön dallarının birleşmesiyle oluşur. M. psoas major’un arkasında yer alır.

\

■ Pleksusun dallarından n. genitofemoralis, m. psoas m ajor’u delip ön yüzünden çıkar. N. obturatorius kası medial tarafından, diğer dallar ise lateral tarafından terk eder.

M. sphincter ani internus (iç anal sfinkter); r e c tu m ’un .

Femoral nöropatinin en belirgin özelliği, m. çuadriceps femoris'teki fonksiyon kaybına bağlı, bacak ekstensiyonundaki güçlük nedeniyle olan yürüme zorluğudur. Ayrıca uyluğun ön ve iç yüzünün deri duyusu ile bacağın ve başparmağın ucuna kadar ayağın medial kenarı boyunca duyu kaybı da olur. Patella refleksi kaybolur. N. obturatorius’un lezyonları çok nadirdir. Bazen doğumda fetus başı ile yada pelvik tümörle pelvis duvarına bastırılarak yaralanabilir. Pubis’i içeren pelvis kırıklarında, sakroiliyak eklemin yada kalça ekleminin hastalıklarında da yaralanabilir. Yaralanması durumunda, uyluk addüksiyonu ve dış rotasyonu zayıflar. Bu nedenle etkilenen ekstremite, diğer ekstremitenin üzerine getirilemez (uyluk uyluk üstüne koyulamaz!). Ayrıca uyluğun medial bölümünde atrofi ve uyluğun iç yüzünün 1/3 distal bölümünde ovoid şekilli bir alanda duyu kaybı olur. N. cut. fem. lateralis'in lig. inguinale altından geçerken sıkışması sonucu, uyluğun lateralinde yanıcı ağrı olur. Bu nöropati, meralgia paraesthetica adı ile bilinir.

J

V 34.

N. pudendus ile ilgili ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Foramen ischiadicum minus’tan geçer

B) Scrotum’u innerve eder C) Labium majus'u innerve eden dallar verir D) Plexus sacralis’in dalıdır E) M. sphincter ani internus’u innerve eder

s ir k ü le r k a s ta b a k a s ın ın k a lın la ş m a s ı ile o lu ş a n d ü z k a s k itle s id ir. A n a l k a n a lın , a n o re k ta l b irle ş m e ile H ilto n ç iz g is i a r a s ın d a k a la n ü s t b ö lü m ü n ü k u ş a tır. O S S ta r a fın d a n u y a rılır.

M. sphincter ani externus (dış anal sfinkter); c a n a lis a n a lis ’in ta m a m ın ık u ş a ta n ç iz g ili k a s k itle s id ir. M. s p h in c te r a n i in te r n u s ’u örte r. N. re c ta lis in fe r io r (n. p u d e n d u s ’u n d a lı) ve S 4 ’ü n p e r in e a l d a lı ta ra fın d a n u ya rılır.

N.

pudendus • •

• •

Perine bölgesinin esas sinidir. Seyri sırasında, a.v. pudenda interna ile birlikte hem for. ischiadicum majus’tan hem de for. ischiadicum minus’tan gelir. Fossa ischioanalis’in lateral duvarında yer alan canalis pudendalis’te seyreder. Trigonum urogenitale’de hem yüzeyel hem de derin perine aralığında bulunur.

Doğru cevap: E

35. Aşağıdakilerden hangisi dallarından biri d e ğ ild ir?

plexus

sa cra lis’in

A) N. ischiadicus B) N. gluteus superior C) N. pudendus D) N. cutaneus femoris posterior E) N. obturatorius PLEXUS SACRALIS (L4-S4) ilk dört sakral spinal sinirin ön dallarının birleşmesi ve birinci sakral spinal sinirin ön dalına truncus lumbosacralis'in katılımı ile meydana gelir. M. piriformis’in üzerinde oturur. Truncus lumbosacralis; L5 spinal sinirin ön dalı ile L4 spinal sinirin ön dalından gelen bir dalın birleşmesi ileoluşur. PLEKSUSTAN ÇIKAN SİNİRLER •

N. gluteus superior

•

N. gluteus inferior

•

N. ischiadicus; for. infrapiriforme’den geçip gluteal bölgeye girer. Uyluğun ortalarında, uç dalları olan n. tibialis ve n. fibularis (peroneus) communis’e ayrılır.

• L4-L5 spinal sinirlerin ön dalları truncus lumbosacralis’i oluşturur. Plexus sacralis, truncus lumbosacralis ve ilk dört sakral spinal tarafından oluşturulur. ■ Plexus sacralis’in dallarından sadece n. gluteus superior for. suprapiriforme’den, diğerleri for. infrapiriforme’den geçerek pelvis'i terk eder. ■ N. pudendus, perine bölgesinin esas siniridir. Bütün perine kaslarını ve m. sphincter ani externus’u uyarır. Ayrıca perine bölgesinde dağılan deri dalları içerir.

• Pelvis'te m. piriform is'in ön yüzünde uzanır • Plexus sacralis'in dalları pelvis'i

for. ischiadicum majus'tan terk eder.

O N. gluteus superior © N. gluteus inferior © N . cutaneus femoris posterior O N . pudendus © N. ischiadicus

Plexus sacralis

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

387

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

388

*

N .pudendus

•

N. cutaneus fem oris posterior

“Plexus sacralis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E 36.

Aşağıdakilerden değildir?

hangisi

bir

duyu

ganglionu

A) Ggl. geniculi B) Ggl. inferius C) Ggl. superius D) Ggl. spinale E) Ggl. oticum S a n tra l s in ir s is te m in d e b e lir li b ir fo n k s iy o n la ilg ili n ö ro n g r u p la r ın a

nucleus, p e r if e r ik s in ir s is te m in d e ganglion

d e n ir.

•

Ganglionlar 1. Duyu bütün spinal sinirlerde (Ggl. spinale) ve bazı KS’lerde • 5 Gal. triaeminale • 7 Gal. aeniculi • 8 G al. v e s tib u la re . G al. corti (sp ira le cochleae) • 9 Ggl. superius ve ggl. inferius • 10 Ggl. superius ve ggl. inferius 2. Otonom • Paravertebral ggl. (sempatik zincir). • Prevertebral ggl. • Terminal ggl. • Mural ggl. • Parasempatik ggl.’lar: Ggl. ciliare (3) Ggl. pterygopalatinum (7) Ggl. submandibulare (7) Ggl. oticum (9) Doğru cevap: E 37.

Ganglion cervicale su pe riu s’un veya buradan çıkan postsinaptik liflerin lezyonunda aşağıdakilerden hangisi görülm ez? A) Myosis

•

g ötüren p o s tg a n g lio n ik lifle rin (n. caroticus internus) nöronları, bu ganglionda lokalizedir. Vagina carotica’nın arkasında olup, n. vagus’un ganglion inferius’u ile komşudur. İlk dört servikal spinal sinire katılan ramus communicans griseus’lar, bu gangliondan çıkar. > N. caroticus internus, ilk beş torakal segmentteki preganglionik nöronların uzantıları truncus sympathicus’a geçtikten sonra, yukarıya doğru yükselerek ganglion cervicale superius’a gelir ve buradaki postganglionik nöronlarla sinaps yapar. Postganglionik nöronların uzantıları, ganglionu üst ucundan n. caroticus internus adı ile terk eder. Kafa içindeki yapılara sempatik uyarıyı taşıyan bu sinir, a. carotis interna çevresinde plexus caroticus internus denilen bir pleksus oluşturur. Pleksus’tan çıkan dallar, a. carotis interna’nın dalları aracılığıyla hedef organlara gider. G a ng lio n c e rvica le m edium ; C5-6’ya karşılık gelen beşinci ve altıncı ganglion trunci sympathici (paravertebral ganglionun)’nin birleşmesinden meydana gelir. Servikal bölgedeki üç ganglionun en küçüğüdür. C artilago cricoidea (veya C 6 ) seviyesindedir. Ganglion cervicale inferius; yedinci ve sekizinci g an g lio n tru n ci s y m p a th ic i (pa ra verte bral g anglionun)’nin birleşm esi ile m eydana gelir. Genellikle birinci torakal paravertebral ganglion, ganglion cervicale inferiusile birleşir. Bu durumda üçü b irlik te g a n g lio n c e rv ic o th o ra c ic u m ( s te lla t g a n g lio n ) adı ile bilinir. G a n g lio n cervicothoracicum , C7 vertebra seviyesindedir. A. vertebralis’in ve apex p ulm o n is’in arka yüzü ile komşudur.

“Sem patik zincirin servikal p arça sı” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E 38. Funiculus lateralis’te ipsilateral olarak seyrederek, m edulla spinalis'teki sem patik ve parasempatik preganglionik nöronlar ile sinaps yapan lifler aşağıdaki yollardan hangisini o lu ştu ru r? A) Fasciculus longitudinalis medialis B) Tractus rubrospinalis C) Tractus hypothalamospinalis

B) Ptosis

D) Tractus reticulospinalis

C) Anhidrosis

E) Tractus vestibulospinalis

D) Enophthalmus E) Midriasis Sempatik zincirin servikal bölüm ünde üç tane ganglion tru n ci sym pathici bulunur. •

G a ng lio n ce rvica le s u p e riu s ; ganglion trunci sympathici’lerin en büyüğü ve en üstte olanıdır. C2-C3 vertebralara komşudur. C1-4’e karşılık gelen ilk dört paravertebral ganglionun birleşmesinden meydana gelir. Baştaki yapılara sempatik uyarıyı

TRACTUS HYPOTHALAMOSPİNALİS Hypothalamus’un başta paraventriküler çekirdeği olmak üzere çeşitli çekirdeklerinden başlayan lifler, ipsilateral seyrederek, beyin sapındaki parasempatik çekirdeklerdeki nöronlar ile medulla spinalis’te bulunan sempatik ve parasempatik çekirdeklerdeki nöronlarla sinaps yapar. Kan basıncı, kalp atımı, solunum oranı ve terleme gibi otonom fonksiyonları düzenler. Bu yolun sempatik bölümünün T1 ya da yukarısında lezyona uğraması, Horner sendromuna neden olur.

Sempatik zincirin servikal parçasında üç tane paravertebral ganglion vardır: 1. Ggl. cervicale superius’tan çıkan postsinaptik sempatik lifler n. caroticus internus’u oluşturarak kafa içi yapıların sempatik uyarımını sağlar. 2. Ggl. cervicale medium 3. Ggl. cervicale inferius Ggl. cervicothoracicum (stellatum ) C7, C 8 ve T1 paravertebral ganglionların birleşmesiyle oluşur. «Gang, cervicothoracicum, akciğer apeksiyle komşudur. >Yakın komşuluk nedeniyle akciğer tümörleri bu gangliona bası yaparak Horner sendromu'na neden olabilir.

Hypothalamus

4 Edinger - VVestphal *■ Gang, trigeminale

Gang, ciliare

Beyin sapı

N. nasociliaris (V I)

M. dilatator pupillae'yi uyarır.

Parasempatik • M. ciliaris • M. sphincter pupillae

Gang, cervicothoracicum (stellatum)

Sempatik

Horner sendromu (sempatik etkinin kaybı)

• M. dilatator pupillae • M. tarsalis (superior) • Ter bezleri

• Miyozis • Pitozis • Anhidrozis

FASCICULUS LONGITUDINALIS MEDIALIS (FLM)

TRACTUS VESTİBULOSPİNALİS

Mesencephalon’un üst bölümünden başlayıp, medulla spinalis’in servikal bölgesine kadar uzanan lif demetidir. Vizüel fiksasyonu devam ettirmek için, başın ve gözlerin birlikte hareketlerinde fonksiyon yapar.

Postürle ilgili kasların tonusunun düzenlenmesinde en önemli yoldur. Postürü düzenler ve dengenin devamlılığını sağlar.

TRACTUS RUBROSPINALIS

39. Lem niscus lateralis içinde yükselen liflerin büyük bir bölüm ü aşağıdaki yapılardan hangisinde bulunan nöronlar ile sinaps yapar?

Mesencephalon’da bulunan nucleus ruber’den başlar. Çekirdekten çıkan lifler, hemen çapraz yapıp karşı tarafa geçer. Bu çapraza decussatio tegmentalis anterior (Forel çaprazı) adı verilir. Funiculus lateralis’te aşağıya doğru seyreder. Karşı taraf fleksör kasların motor nöronlarını fasilite, ekstensör kasların motor nöronlarını ise inhibe eder. Fleksör kas gruplarındaki tonusun kontrolü ile ilgilidir.

Doğru cevap: C

A) Colliculus inferior B) Colliculus superior C) Corpus geniculatum laterale D) Nucleus olivaris superior E) Nucleus cochlearis anterior

TRACTUS RETICULOSPINALIS

Corpus geniculatum laterale, g ö r m e y o lu ile ilg ilid ir . R e tin a ’d a k i g a n g lio n h ü c r e le r in in (g ö rm e y o lu n u n ik in c i

Tractus vestibulospinalis lateralis ile birlikte dengenin devamında ve postürün düzenlenmesinde önemli rolü vardır. Pons ve bulbus’taki retiküler formasyon çekirdeklerinden başlar. Retikülospinal yollar, hem a hem de y (gamma) motor nöronları fasilite ya da inhibe ederek, istemli motor hareketleri ve refleks aktiviteyi düzenler.

n ö r o n la r ı) u z a n tıla rı b u ra d a y e r a la n ü ç ü n c ü n ö ro n la rla s in a p s ya p a r.

•

İşitme duyusu ile ilgili yolların b irin c i nöronları ganglion spirale cochleae’de bulunur. Bu nöronların periferik uzantıları organum spirale’deki reseptör hücrelerden işitme ile ilgili uyarıları alır. Santral

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

389

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

390

•

•

•

•

uzantıları ise nervus cochlearis’i oluşturur. Nervus cochlearis içindeki aksonlar beyin sapına girdikten sonra nucleus cochlearis anterior (ventralis) ve posterior (dorsalis)’daki nöronlarla sinaps yapar. Corpus trapezoideum . nuclei cochleares’ten çıkarak orta hatta çapraz yapan liflerin oluşturduğu yapıdır. Lemniscus lateralis, beyin sapında işitme ile ilgili çekirdeklerden başlayan ve colliculus inferior’a kadar uzanan aksonların oluşturduğu yoldur. Corpus geniculatum mediale; oditör sistemin talamik çekirdeklerini içerir. Colliculus inferior’dan gelen lifler, brachium colliculi inferioris’ten geçip corpus geniculatum mediale’de sonlanır. Radiatio acustica (tractus geniculotemporalis); corpus gen icu latu m m e d ia le ’deki n öron ların uzantıları ile oluşturulur. Temporal lobdaki primer oditör kodekste sonlanır.

taşıyan ÖVA liflerinin geldiği çekirdektir. Çekirdeğin en üst bölümüne nucleus gustatorius denir ve tat duyusunun ikinci nöronlarını içerir. Geriye kalan bölümünün; kardiyovasküler, respiratuar ve GİS fonksiyonlarının refleks kontrolünde rolü vardır. Çekirdekten çıkan lifler, otonom refleksler için beyin sapı ve medulla spinalis’teki otonom preganglionik nöronlara ve otonom cevapları koordine eden retiküler formasyon çekirdeklerine gider.

“İşitme yollarına altyapılar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A 40. Sinüs caroticus’taki baroreseptörlerden kan basıncı ile ilgili impulslar alan çekirdek aşağıdakilerden hangisidir ? A) Nuc. dorsalis nervi vagi

B) Nuc.

pricipalis nervi trigemini

C) Nuc. tractus solitarius D) Nuc. spinalis nervi trigemini

E) Nuc. thoracicus posterior Nucleus tractus solitarius VII, IX veX ncu kranyal sinirlerle ilgilidir. Bu kranyal sinirlerin, organlardan duyu taşıyan GVA lifleri ile dilden tat duyusunu

Primer oditör korteks (41-42 BA)

— Radiatio acustica Corpus geniculatum mediale Brachium colliculi inferioris Nuc. cochlearis dorsalis ve ventralis

Colliculus inferior Lemniscus lateralis

N. vestibulocochlearis

Ggl. spirale cochlea

• Nuc. olivaris superior

Corpus trapezoideum

42. Aşağıdakilerden hangisi s u p e rio r’dan geçmez?

Nucleus spinalis nervi trigem ini Beyin sapındaki en büyük çekirdektir. C3 Segmentinden pons’a kadar uzanır. Baş ve yüzün ağrı-ısı duyularının ikinci nöronlarının bulunduğu çekirdektir. Bu duyuların birinci nöronları; V, VII, IX ve X ncu kranyal sinirlerin ganglionlarındadır.

N. vagus'un parasempatik çekirdeğidir. Bu çekirdekten çıkan parasempatik lifler, n. vagus’un dalları içinde tüm torakal organlara ve flexura coli sinistra’ya kadar tüm abdominal organlara parasempatik uyarıyı götürür. Nucleus principalis nervi trigem ini Baş ve yüzün dokunma-basınç duyularının ikinci nöronlarının bulunduğu çekirdektir. Bu duyuların birinci nöronları; V, VII, IX ve X ncu kranyal sinirlerin ganglionlarındadır. Kornea -refleksi ile ilgili çekirdektir. Nuc. thoracicus posterior (Clark’s nucleusu) Tractus spinocerebellaris poste rio r’a ait 2. nöroların bulunduğu, m e d u lla s p in a lis (C 8-L2 se gm en tleri arasında)’teki çekirdektir. Doğru cevap: C hangisi

b ir

orbitalis

A) N. oculomotorius B) N. maxillaris C) N. ophthalmicus D) N.abducens E) N. trochlearis

Nucleus posterior (dorsalis) nervi vagi

41. Aşağıdakilerden gangliondur?

fissura

sempatik

A) Ggl. geniculi B) Ggl. inferius

N. m a x illa ris (V2), fossa c ran i i m e d ia ’y ı fossa pterygopalatina’ya bağlayan for. rotundumdan geçer. FİSSURA ORBİTALİS SUPERIOR O rbita’yı fossa cranii media’ya bağlar. Bu yarıktan n. oculomotorius, n. trochlearis ve n. abducens (göz kasları ile ilgili kranyal sinirlerdir), n. trigeminus’un oftalmik dalının dalları (n. frontalis, n. lacrimalis ve n. nasociliaris), v. ophthalmica superior ve bazen v. ophthalmica inferior geçer. N. abducens, n. oculomotorius, n. nasociliaris, n. opticus ve a. ophthalmica, ANULUS TENDINEUS COMMUNIS (ZINN HALKASI)’ten geçen anatomik yapılardır. FİSSURA ORBİTALİS İNFERİOR Orbita’yı, fossa pterygopalatina’ya bağlar. İçinden; n. maxillaris ve onun zigomatik dalı, a.v. infraorbitalis ve v. ophthalmica inferior’un plexus pterygoideus’la olan küçük bağlantı dalları geçer. “O rb ita ’ya açılan delik ve g eçitler" başlıklı şekile bakınız.

C) Ggl. superius D) Ggl. spinale E) Ggl. impar Ggl. geniculi, ggl. superius, ggl. inferius ve ggl. spinale duyu ganglionlarıdır.

Doğru cevap: B 43. Aşağıdakilerden hangisi punçtum nervosum ’da yüzeyelleşerek deride dağılan dallardan biri d e ğ ild ir? A) N. transversus colli

TRUNCUS SYMPATHICUS (SEMPATİK ZİNCİR) Columna vertebralis’in her iki tarafında, kafa tabanından koksiks ucuna kadar uzanır. Her bir ta ra f sempatik zincirde 22 ya da 23 tane ganglion trunci sympathici (ggl. paravertebrale) bulunur.

B) Nn.supraclaviculares C) N. occipitalis minör D) N. occipitalis majör E) N. auricularis magnus Plexus c e rv ic a lis ’i ilk dört s p in al s in irin ram us a n te rio r’la rı o luşturur. N. a u ric u la ris m agnus, n. occip italis minör, n. transversus c o lli ve nn. supraclaviculares plexus cervicalis’in deri dallarıdır.

Ganglion trunci sympathici (paravertebral ganglionlar), başlangıçta her spinal segment için bir çifttir (31 çift). Gelişmenin ileri döneminde servikal ve sakral bölgedeki bazı ganglionlar birleşir. Bu nedenle yetişkinlerde sempatik zincirde; 3 tane servikal, 11 tane torakal (bazen 12), 4 ya da 5 tane lumbal ve 4 ya da 5 tane sakral paravertebral ganglion vardır.

N. occipitalis majör, C2 spinal sinirin arka dalıdır. A. occipitalis’in dalları ile dağılarak ense, başın arka kısmı ile tepeye kadar olan kafa derisinin duyusunu alır.

iki taraf sempatik zincir, koksiks ucunda ganglion impar denilen bir ara ganglionla birleşir.

“Plexus c e rv ic a lis ’in d eri d a lla rı" başlıklı şekile bakınız.

Doğru cevap: E

SINIR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

391

1

SINIR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

3'92

•

Fissura orbitalis superior ve canalis opticus, orbita’yı fossa cranii media’y a ,

•

Fissura orbitalis inferior, orbita’yı fossa pterygopalatina’ya bağlar.

Fissura orbitalis superior r

Canalis opticus • N. opticus • A. ophthalmica

Plexus cervicalis’in deri dalları, m. sternocleidomastoideus’un arka kenarının orta kısmında (punçtum nervosum) derin fasiayı delerek yüzeyelleşir.

Plexus cervicalis'in deri dalları O N. Suricularis magnus : N. transversus colli © N . Occipitalis minör © N . Supraclavicularis

Plexus lum balis L1-L4 spinal sinirlerin ön dallarının birleşmesiyle oluşur. M. psoas major’un arkasında yer alır. Pleksusun dallarından n. genitofemoralis, m. psoas major’u delip ön yüzünden çıkar. N. obturatorius kası medial tarafından, diğer dallar ise lateral tarafından terk eder. Dalları: • • • • • •

N. iliohypogastricus N. ilioinguinalis N. genitofemoralis N. cutaneus femoris lateralis N. femoralis N. obturatorius Truncus symphaticus

12. kosta \

/

'

N. subcostalis N. iliohypogastricus ■ N. ilioinguinalis

—

N. genitofemoralis

N. cutaneus femoris lateralis Truncus lumbosacralis N. femoralis-

N. obturatorius

Doğru cevap: E 45. Aşağıdakilerden hangisi işitm e yolları ile ilg ili yapılardan biri d e ğ ild ir? Doğru cevap: D

A) Nucleus olivaris superior

44. Aşağıdakilerden hangisi dallarından biri d e ğ ild ir?

plexus

lum balis’in

A) N. femoralis

B) N. obturatorius

C) N. ilioinguinalis

D) N. cutaneus femoris lateralis

E) N. cutaneus femoris posterior

B) Corpus trapezoideum C) Stria cochlearis intermedia D) Lemniscus medialis E) Brachium colliculi inferioris

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

N. cutaneus femoris posterior, plexus s ac ralis’in dalıdır.

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

394

Sinir sisteminde 4 tane lemniscus vardır: • • • •

Lemniscus medialis (iki nokta ayrımı, vibrasyon ve şuurlu proprioseptif duyuyu taşır) Lemniscus lateralis (işitme duyusunu taşır) Lemnsicus trigem inalis (yüzden gelen somatik duyuları taşır) Lem nsicus spinalis (gövdeden gelen somatik duyuları taşır)

•

•

•

•

‘‘İşitme yollarına altyapılar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 46. Aşağıdakiierden hangisi dura m ater cranialis’i beslem ez? A) A. meningea media

İŞİTME YOLLARI •

uzantıları ile oluşturulur. Temporal lobdaki primer oditör kortekste sonlanır.

İşitme duyusu ile ilgili yolların birinci nöronları ggl. spirale cochlea’da bulunur. Bu nöronların periferik uzantıları organum spirale’deki reseptör hücrelerden işitme ile ilgili uyarıları alır. Santral uzantıları ise n. cochlearis’i oluşturur. N. cochlearis içindeki aksonlar beyin sapına girdikten sonra nuc. cochlearis anterior (ventralis) ve posterior (dorsalis)’daki nöronlarla sinaps yapar. Corpus trapezoideum , nuclei cochleares’ten çıkarak orta hatta çapraz yapan liflerin oluşturduğu yapıdır. Lemniscus lateralis, beyin sapında işitme ile ilgili çekirdeklerden başlayan ve colliculus inferior’a kadar uzanan aksonların oluşturduğu yoldur. Corpus geniculatum mediale; oditör sistemin talamik çekirdeklerini içerir. Colliculus inferior’dan gelen lifler, brachium colliculi inferioris’ten geçip corpus geniculatum mediale’de sonlanır. Radiatio acustica (tractus geniculotemporalis); corpus gen icu latu m m e d ia le ’deki nöronların

B) A. ophthalmica C) A. basilaris D) A. vertebralis E) A. occipitalis DURA MATER (PACHYMENINX) Kafa boşluğu içinde beyni stabilize eden dura mater; içte meningeal, dışta endosteal olarak iki tabakadan oluşur. Bu iki tabaka, dural sinüsleri oluşturmakiçin ayrıldıkları yerler hariç, tek bir tabaka halindedir. Endosteal tabaka ile kafa kemikleri arasında kalan potansiyel boşluğa spatium epidurale (spatium extradurale) denir. Kafa travmalarında, a. meningea media’nın dallarındaki açılmalar epidural (ekstradural) hemorajilere neden olur. Genellikle arterin arka dalı yırtılır. Dura mater ile arachnoidea mater arasındaki potansiyel boşluğa, spatium subdurale denir. Kafa travmalarında,

İşitme yollarına ait yapılar

özellikle sinüs sagittalis superior’a dökülen yüzeyel beyin yenlerinin açılması sonucu, bu boşluğa kanama ola bilir (subdural hemoraji). DURA MATER’İN DAMAR VE SİNİRLERİ

arkada septum medianum posterior ile birbirinden ayrılırken, önde fissura mediana anterior’un derininde commissura alba anterior ile birbirine bağlanır. Substantia alba üç çift funiculus’a sahiptir; buralarda iletici yollar (tractus, fasciculus) yer alır. •

Esas arteri, a. maxillaris’in dalı olan a. meningea media’dır. Ayrıca a. ophthalmica’nın etmoidal dalları, a. meningea accessoria, a. pharyngea ascendens, a. carotis interna, a. occipitalis, a. vertebralis ve a. pharyngea ascendens’ten gelen meningeal dallarla da beslenir. Dura m ater’in duyusunu; n. trigem inus’un üç dalı (n. ophthalmicus, n. maxillaris ve n. mandibularis),ilk üçservikal spinal sinir, n. vagus ve n. hypoglossus taşır. "Dura mater’in damar ve sinirleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 47. Aşağıdakilerden hangisi fu nicu lu s lateralis’te ver alm az?

A) Tractus corticospinalis

•

"İnen ve çıkan yollar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A 48. Plexus tym panicus’tan ggl. o ticum ’a gelen preganglionik parasempatik lifle r hangi sin ir içerisinde seyreder? A) N. tympanicus B) N. petrosus majör C) N. petrosus minör

anterior

D) N. caroticus internus

B) Tractus corticospinalis lateraiis C) Tractus spinocerebellaris anterior

D) Tractus spinocerebellaris

•

Funiculus anterior: fissura mediana anterior ile sulcus anterolateralis arasında yer alır. Funiculus lateraiis: sulcus anterolateralis ile sulcus posterolateralis aradındadır. Funiculus posterior: sulcus medianus posterior ile sulcus posterolateralis arasındadır.

posterior

E) N. glossopharyngeus Glandula parotidea’nın parasempatik uyarısı;

E) Tractus rubrospinalis Medulla spinalis’in transvers kesitinde görülen “H” şeklindeki gri cevherin etrafında, sinir lifleri ve nörogliadan oluşan subtantia alba bulunur. Sağ-sol substantia alba bölümleri

Bulbus’da lokalize nucleus salivatorius inferior’daki p resinaptik parasem patik nöron u zantıları, nervus glossopharyngeus ile beyin sapını terk eder. Daha sonra sinirin nervus tympanicus dalına geçer. Nervus

Dura mater içte meningeal, dışta endosteal olmak üzere iki tabakadan oluşur. Bu iki tabaka, dural sinüsleri oluşturmak için ayrıldıkları yerler hariç birbirine sıkıca yapışıktır.

Dura mater Arachnoidea m ater Pia mater

Cerebral cortex

1Arterleri:

A. meningea media ■Duyusunu alan sinirler: > N. trig e m in u s ’un 3 dalı,

> İlk üç servikal spinal sinir > N . vagus > N. hypoglossus

Dura mater’in damar ve sinirleri

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

39►5

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

396

Canalis centralis sulcus medianus posterior

Funiculus posterior

Tractus spinocerebellaris posterior

Tractus corticospinalis lateralis

Tractus spinocerebellaris anterior

Tractus rubrospinalis 1

-------------- •

Tractus reticulospinalis----------------medialis

- N. spinalis

Tractus reticulospinalis lateralis

X /

Tractus vestibulospinalis

Tractus spinothalamicus lateralis

"Tractus spinothalamicus anterior

/ /

Tractus tectospinalis

Fissura mediana anterior

Tractus corticospinalis anterior

tympanicus, orta kulak boşluğuna alt duvarından girip, iç duvardaki promontorium üzerinde sempatik sinirlerle birlikte plexus tym panicus denilen sinir ağını yapar. Bu ağdan başlayan nervus petrosus m inör içinde ganglion o tic u m ’a gelir ve buradaki postsinaptik parasempatik nöronlarla sinaps yapar. Gangliondan çıkan postsinaptik parasempatik nöron uzantıları, bağlantı dalları (ramus communicans) ile nervus a uriculotem poralis’e geçer ve bu sinirden parotis bezine ulaşır.

Duyu (Çıkan yollar) i Motor (inen yollar)

50. Medulla spin alis’te com issura alba a nte rio r’u oluşturan lifler aşağıdakilerden hangisi ile ilgili d e ğ ild ir? A) Tractus spinothalamicus anterior

B) Tractus spinothalamicus lateralis C) Tractus spinocerebellaris anterior D) Tractus spinocerebellaris posterior E) Tractus spinotectalis

Doğru cevap: C 49. Tonsilla cerebelli aşağıdaki hangisi ile yakın kom şuluktadır?

foram en’lerden

A) Foramen lacerum

Tractus spinocerebellaris anterio r’a ait lifler seyri sırasında çaprazlaşırken, tractus spinocerebellaris posterior’a ait olanlar çaprazlaşmadan cerebellum’a ulaşır. Tractus spinothalam icus lateralis

B) Foramen ovale C) Foramen rotundum D) Foramen magnum E) Foramen caecum Cerebellum ; fossa cranii posterior’da yer alan merkezi sinir sistemi bölümüdür. Rhombencephalon’un en büyük parçasıdır. Pons ve medulla oblongata’nın arkasında yer alan ve beyin sapının etrafını saran cerebellum, iki beyincik hemisferi (hemispherium cerebelli) ile bunları ortada birleştiren vermiş cerebelli'den oluşur. Lobus cerebelli posterior’un alt yüzünde görülen kabartıya tonsilla cerebelli denir. Foramen m agnum ’un yukarısında yer alan bu kabartı, intrakranyal basınç artışlarında aşağıya sarkar ve bulbus’a bası yaparak ölüme neden olabilir.

Yüzeyel ağrı ve ısı duyusunu taşır. Ganglion spinale’deki 1 . nöronların santral uzantıları, radix posterior’la medulla spinalis’e girdikten sonra tractus posterolateralis’e katılır. Burada bir ya da iki segment yukarı yükselir ve cornu posterius’ta 2 . nöronlarla sinaps yapar. İkinci nöronların uzantıları, commissura alba anterior’da çapraz yapar ve karşı tarafa geçip, tractus spinothalamicuslateralis olarak funiculuslateralis’te yükselir. Bulbus’ta, oliva seviyesinde tractus spinothalamicus anterior’la bir araya gelir ve lemniscus spinalis adıile talamus’a yükselir. Talamus’taki nucleus ventralis posterolateralis (VPL)’teki 3. nöronlarla sinaps yapar. Üçüncü nöron uzantıları primer somatik duyu kodeksine gider. Tractus spinothalam icus anterior

Doğru cevap:D Gövdeden kaba dokunma, basınç, gıdıklanma, kaşınma ve seksüel duyuları taşır. Seyri, tractus spinothalamicus lateralis'le aynıdır. Spinotalamik yolların birincinöronlarının uzantıları, medulla spinalisiçinde bir yadaiki segment

yükseldikten sonra ikinci nöronları ile sinaps yapar, ikinci nöronların uzantıları commissura alba anterior’da çapraz yapıp karşı tarafa geçer. Bu nedenle bu traktusların lezyonlarında belirtiler, lezyon seviyesinin bir veya iki segment altında ve her zaman karşı tarafta ortaya çıkar. Ağrı ve ısı duyusu tamamen kaybolur, ancak kaba dokunma duyusu tam olarak kaybolmaz. Bu duyu, iki nokta ayırımı duyusunu taşıyan fasciculus gracilis ve fasciculus cuneatus tarafından kompanse edilir.

2. Komissural yollar (iki hemisferin aynı veya farklı korti kal alanlarını bağlar) 3. Projeksiyon yolları (afferent ve efferent yollar tarafından oluşturulur) Corona radiata, capsula interna’nın yelpaze şeklinde, korteks bölümlerine giden lifleridir. “Substantia alba” başlıklı şekillere bakınız.

Tractus spinotectalis (tractus spinom esencephalicus)

Doğru cevap: B

2.

52.

nöronlarının uzantıları, commissura alba anterior’da çapraz yapıp, funiculus anterolateralis’te yükselerek colliculus superior’un derin tabakalarında sinaps yapar. Şiddetli ağrı duyusunu taşır.

Ganglion spirale nerede yerleşm iştir? A) Cochlea B) Meatus acusticus internus

Doğru cevap: D

C) Vestibulum

51. Aşağıdakilerden hangisi assosiasyon yoludur?

E) Membrana tectoria üzerinde

D) Radix posterior üzerinde

N. COCHLEARIS

A) Comissura posterior B) Fasciculus arcuatus

C ochlea’daki canalis s p ira lis m od io ii içinde lokalize ganglion cochleare (ganglion spirale cochleae, Corti ganglionu)’deki bipolar nöronların santral uzantılarıdır. N. cochlearis, primer oditör liflerdir. Bulbopontin birleşmedeki nuclei cochleares’teki nöronlarla sinaps yapar. Beyin sapında dört adet koklear çekirdek vardır.

C) Corpus callosum D) Corona radiata E) Capsula interna SUBSTANTİA ALBA ■

■

Substantia alba, cortex cerebri’nin altında değişik yönlerde seyreden m iye lin li lifle r tarafından oluşturulur. Beyaz cevheri oluşturan lifler seyir yönlerine göre üç gruba ayrılır: 1. Assosiasyon yolları (aynı hemisferdeki çeşitli kortikal alanları birbirine bağlar)

“Auris interna” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

r

O Commissural yollar

O Assosiasyon yolları Fasciculus arcuatus

Corpus callosum

• Temporal lobdaki işitilen sözcükleri anlama alanı (Wernicke/ 22) ile frontal lobdaki motor konuşma alanını (Broca, 44-45) bağlar.

• İki beyin hemisferindeki karşılıklı kortikal alanları bağlar.

Comissura posterior • Lezyonunda ileti tipi afazi olur.

Substantia alba

• Pupilla ışık refleksi ile ilgilidir.

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

39 7

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

398

Projeksiyon lifleri / ------------------------------------------------------' Capsula interna • Beyin korteksine gelen (afferent) ve buradan diğer bölümlere giden (efferent) liflerin telencephalonda thalamus, nuc. caudatus ve nuc. lentiformis arasından geçerken oluşturdukları yapıdır. • Yatık "V" harfi şeklindedir. Dirsek bölümüne genu, dirseğin ön tarafında bulunan koluna crus anterius, arkasında kalana da crus posterius denir. • Crus anterius, nucleus caudatus ile nucleus lentiformis arasındadır. • Genu capsulae internae; fibrae corticonucleares (corticobulbares) geçer. • Crus posterius'tan; fibrae corticospinales, radiatio optica ve radiatio acustica geçer.

___________________________ /

Saccus endolymphaticus

Stria vascularis -Lig- spirale

N. vestibularis

Canales semicircularis

cochlearis

y Ggl spirale Fenestra vestibuli Fenestra cocchlea

53. V. ophthalmica superior nereye açılır? A) V. maxillaris B) V. facialis

SV : Scala vestibuli SM : Scala media ST : Scala tympani

VV. OPHTHALMICAE Kapakları yoktur. •

C) Sinüs rectus D) Sinüs cavernosus E) Sinüs sphenoparietalis •

V. ophthalmica superior; v. facialis’le bağlantılıdır başlangıçta a. ophthalmica ile birlikte seyreder. Fissura o rb ita lis s u p e rio r’dan geçip, sinüs cavernosus’a açılır. V. ophthalmica inferior; sık olarak v. ophthalmica su p e rio r’la birleşir. Bazen direk olarak sinüs cavernosus’a açılabilir.

•

•

V. centralis retlnae; aynı isimli arteriile birlikte optik siniriçinde seyreder. Siniri terk ettikten sonra sinüs cavernosus'a ya da v. ophthalmica superior’a açılır. Vv. vorticosae (koroidal veriler); choroidea'nın dış bölümünü drene ederler. Sclera’yı delip, oftalmik venlere açılırlar.

55. Nervus facialis’in beyin sapından çıktığı yerde zedelenmesi halinde aşağıdakilerden hangisi görülür? A) Dilin 1/3 arka kısmının tat duyusu kaybolur B) Parotis bezinin sekresyonu bozulur C) Orta kulakta musculus fonksiyonu bozulur

Doğru cevap: D

tensor

tympani’nin

D) Alın bölgesinde deri duyusu kaybolur 54.

Aşağıdaki nucleuslardan hangisi subthalamus’a aittir?

E) Glandula lacrimalis’in fonksiyonu bozulur NERVUS FACIALIS (VII. KRANYAL SİNİR)

A) Substantia nigra B) Globus pallidus

Kemik içi en uzun seyir gösteren kranyal sinirdir. Mmotor, duyu ve parasempatik lifler içeren mikst bir sinirdir.

C) Putamen D) Zona incerta E) Nuc. caudatus Zona incerta, nuc. subthalamicus’un dorsomedialinde, thalamus ile nuc. subthalamicus arasında yer alır. “Nuclei basaiis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

Motor çekirdeği pons’ta lokalizedir. Bu çekirdekteki motor nöronların uzantıları, fasiyal sinir içinde seyrederek; yüz ifadesi kasları, musculus stapedius, musculus stylohyoideus ve musculus digastricus’un venter posterior’unu innerve eder. Fasiyal sinir, temporal kemikteki canalis nervi facialis içinde üç dal verir: • • •

Nervus petrosus majör Nervus stapedius Chorda tympani

Nervus petrosus majör, ganglion geniculi’den ayrılır. Glandula lacrimalis’e giden parasempatik lifleri taşır.

■ Nuclei basales telencephalon'un derininde, substantia alba içinde yerleşmiş beş çift gri cevher kitlesidir. ■ Motor hareketlerin koordinasyonunda rolü olan yapılardır.

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

3?>9

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

400

Nervus stapedius, musculus stapedius'u uyarır. Chorda tympani, dilin 2/3 ön kısmından tat duyusunu alır. Ayrıca glandula submandibularis ve glandula sublingualis’e giden parasempatikleri taşır. Fasiyal sinir, canalis nervi facialis’in dış ağzı olan foramen stylomastoideum’dan kafayı terk eder ve glandula parotidea içine girer. Parotis bezi içinde yüz ifadesi kaslarını uyaran dalları verir. Bu dallar; nervus auricularis posterior, ramus colli, ramus marginalis mandibularis, rami buccales, rami zygomatici ve rami temporales'dir. Nervus intermedius (VVrisberg siniri), fasiyal sinirin duyu köküdür. Motor kök ile nervus vestibulocochlearis arasındadır. Bu sinirlerle birlikte beyin sapını sulcus bulbopontinus’tan terk eder. Ganglion geniculi’deki unipolar nöronların santral uzantıları tarafından oluşturulur. İçeriğinde somatik duyu ve tat duyusu ile ilgili lifler bulunur. Doğru cevap: E 56. Aşağıdakilerden hangisi üst ekstrem iteden gelen p ro p rio sp tif duyuları cerebellum ’a taşır? A) Tractus olivocerebellaris

TRACTUS SPİNOCEREBELLARİS ANTERIOR VE TRACTUS SPİNOCEREBELLARİS POSTERİOR Primer somatik duyu kodeksine uğramayan (şuur altı) proprioseptif duyuyu taşırlar. Her ikisi de funiculus lateralis’te yükselir. Gövdenin alt bölümü ve alt ekstrem itelerle ilgilidir. Fasciculus gracilis ve cuneatus gibi aynı reseptörlerden aldığı bilgileri cerebellum’a taşır. Bu bilgiler, cerebellum tarafından postürün devamı ve alt ekstremite hareketlerinin koordinasyonunda kullanılır. TRACTUS CUNEOCEREBELLARİS T1 (ya da C 8 ) yukarısında kalan segmentlerde, tractus spinocerebellaris posterior’un devamı olarak kabul edilir. Üst ekstremitelerden ve gövdenin üst bölümünden şuur altı proprioseptif duyuyu taşır. “Primer somatik duyu korteksine uğramayan (şuur altı) proprioseptif duyuyu taşıyan yollar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

B) Tractus vestibulocerebellaris C) Tractus cuneocerebellaris D) Tractus spinocerebellaris posterior E) Tractus reticulocerebellaris

■ Nuc. thoracicus posterior (Clark’s nucleusu), tractus spinocerebellaris posterior’a ait 2. nöroların bulunduğu, medulla spinalis (C8-L2 segmentleri arasında)’teki çekirdektir.

Tractus spinocerebellaris anterior Tractus spinocerebellaris posterior • Primer somatik duyu korteksine uğramayan (şuuraltı) proprioseptif duyuyu taşırlar • Gövdenin alt bölümü ve alt ekstremitelerle ilgilidir

57. Kolun abduksiyonunu başlatmakta güçlük çeken bir hastada aşağıdaki sinirlerden hangisi zedelenmiş olabilir?

N. axillaris, fasciculus posterior’un dallarından biridir. Fasciculus medialis’ten çıkan sinirler: • •

A) N. dorsalis scapulae B) N. thoracodorsalis C) N. musculocutaneus

•

D) N. subscapularis •

E) N. suprascapularis Kolun; • • •

0°-15° abduksiyonunu m.supraspinatus 15°-90° abduksiyonunu m.deltoideus (orta grup lifleri) 90°-180° derecelik abduksiyonunu m.serratus anterior (alt grup lifleri) ve m.trapezius (alt grup lifleri) yaptırır.

•

N. pectoralis medialis N. cutaneus brachii medialis; kolun iç yüzünün deri duyusunu taşır. N. cutaneus antebrachii medialis; ön kolun iç yüzünün deri duyusunu taşır. N. ulnaris; fasciculus medialis'in devamıdır. > Kolda dal vermez. > Epicondylus medialis’in arkasındaki sulcus nervi ulnaris’ten ve m. flexor carpi ulnaris’in iki başı arasındaki kübital tünelden geçip, ön kola gelir. > El bileğinde, a. u ln a ris ’le b irlik te fle k s ö r retinakulumun yüzeyelinden ve canalis ulnaris (Guyon kanalı)’ten geçer. Radix medialis nervi mediani

M. s u p ra sp in a tu s , n .s u p ra s ca p u laris ta rafından uyarılır.

Doğru cevap: B

Doğru cevap: E

59.

58. Aşağıdakilerden hangisi plexus brachialis’in fasciculus medialis’inden ayrılan dallardan biri değildir?

Aşağıdakilerden hangisi ön kolun bölümünün deri duyusunu alır?

lateral

A) N. axillaris B) N. ulnaris C) N. musculocutaneus

A) Radix medialis nervi mediani

D) N. radialis

B) N. axillaris

E) N. medianus

C) N. cutaneus brachii medialis D) N. ulnaris

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

401

“N. musculocutaneus” başlıklı şekile bakınız.

E) N. pectoralis medialis ~\

r N. m usculocutaneus, seyri sırasında m. coracobrachialis’i delerek geçer. Fasciculus lateralis'ten çıkan dallar

. axillaris

N. musculocutaneus • M. biceps brachii, m. brachialis ve m. coracobrachialis'i uyarır • Önkolda n. cutaneus antebrachii lateralis olarak devam eder

N. musculocutaneus

L

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

40 2

N. musculocutaneus

PLEKSUSTAN ÇIKAN SİNİRLER

Plexus brachialis’in fasciculus lateralis’inden çıkar. Kolun ön bölgesindeki kasları (m. biceps brachii, m. brachialis ve m .co raco b rach ialis) uyarır. Seyri sırasında m. coracobrachialis’i deler. Dirsek eklemi seviyesinde motor lifleri biter ve n. cutaneus antebrachii lateralis adı ile, ön kolun ön-dış yüzünün radius distalucuna kadar deri duyusunu taşır.

• • •

• •

N. gluteus superior N. gluteus inferior N. ischiadicus; for. infrapiriforme’den geçip gluteal bölgeye girer. Uyluğun ortalarında, uç dalları olan n. tibialis ve n. fibularis (peroneus) communis’e ayrılır. N.pudendus N. cutaneus femoris posterior

Doğru cevap: C “Plexus sacralis’in dalları” başlıklı şekile bakınız. 60. Aşağıdakilerden hangisi plexus sacralis’in dalı değildir? A) N. gluteus superior

Doğru cevap: C 61. Aşağıdakilerden hangisi n glossopharyngeus’un SVE (m otor) lifleri tarafından uyarılır?

B) N. cutaneus femoris posterior C) N. obturatorius

A)

D) N. pudendus

M. palatoglossus

C) M. stylopharyngeus

E) N. ischiadicus

B) M. palatopharyngeus D) M. styloglossus

E) M. cricothyroideus

N. obturatorius, plexus lumbalis’in dalıdır.

•

PLEXUS SACRALIS (L4-S4) İlk dört sakral spinal sinirin ön dallarının birleşmesi ve birinci sakral spinal sinirin ön dalına truncus lumbosacralis’in katılımı ile meydana gelir. M. piriformis’in üzerinde oturur. Truncus lumbosacralis; L5 spinal sinirin ön dalı ile L4 spinal sinirin ön dalından gelen bir dalın birleşmesi ileoluşur.

• •

M. palatoglossus ve m. palatopharyngeus, plexuspharygeus’tan gelen (n. vagus’a ait) lifler tarafından uyarılır. M. styloglossus’un siniri n. hypoglossus’tur. M. cricothyroideus, n. larygeus superior’un r. externus’u tarafından uyarılan tek larynx kasıdır.

“ W. glossopharyngeus” başlıklı şekile bakınız, Doğru cevap: C

r N. gluteus superior

Truncus lumbosacralis N. musculi piriformis

Nn. splanchnici pelvici (S2-S4'den parasempatik lifler)

N. cutaneus femoris posterior N. gluteus inferior Plexus coccygeus

N. ischiadicus N. obturatorius (plexus lumbalis’den) N. musculi obturatorli interni ve n. musculi gemelli superioris N. musculi quadrati femoris ve_ n. musculi gemelli inferioris" N. pudendus Rr. (m. coccygeus, m. levator ani, m. sphincter ani externus)

Plexus sacralis’in dalları

r

\ ■ N. glossopharyngeus, n. vagus ve n. accessorius il birlikte sulcus retroolivaris’ten bulbus’u terk eder. For. jugulare’den geçerek cranium’un dışına çıkar. ■ N. tympanicus, n. glossopharyngeus’un parasempatik ve sensitif liflerden oluşan dalıdır. Bu dalın içindeki sensitif lifler orta kulak boşluğu ve buraya açılan oluşumların mukozasından duyu alır. ■ N. tympanicus içindeki lifler orta kulak boşluğunun iç duvarındaki promontorium üzerinde sempatik liflerle birleşerek plexus tympanicus’u oluşturur. ■ N. petrosus minör, plexus tympanicus’tan çıkar. Parotis’e giden parasempatikleri taşır. Bu lifler ggl. o ticu m ’da sinaps yapar. Lifler MOTOR

Çekirdek

Nuc. ambiguus

Fonksiyon

• M. stylopharyngeus'u uyarır

Nuc. tractus • Dilin 1/3 arka bülümünden Özel visseral afferent solitarius (üst bölüm) tat duyusu Visseral afferent D

Nuc. tractus • Sinüs caroticus ve glomus solitarius (alt bölüm) caroticum

>• D Q

Somatik afferent

Nuc. spinalis nervi trigemini

• Dil (1/3 arka bülümü), yumuşak damak, pharynx mukozası ve tonsilla palatina • Orta kulak boşluğu, kulak zarının iç yüzü ve tuba auditiva'dan genel duyu

PARASEMPATİK

Nuc. salivatorius inferior

• Gl. parotidea

Tek başına IX. KS'in lezyonları nadirdir. Genellikle Xve XI. KS'lerle birlikte görülür. Bu üç sinir cranium'u for. jugulare'den terkettiği için kafa tabanı kırıklarında kolayca etkilenirler.

62. Sağ birinci ve ikinci ramus communicans albus’ların harabiyetinde aşağıdakilerden hangisi görülür? A) Yüzün sol yarımında deride terleme azlığı B) Sol göz kapağında pitozis C) Sağ gözde miyozis D) Sol gözde midriyazis E) Sağ musculus rectus lateralis’te felç Preganglionik sempatik nöronlar, medulla spinalis’in T1L2 arası segmentlerinde (toplam 14 segment) yer alır ve nucleus intermediolateralis’i oluşturur. Bu segmentlerden geçen transvers kesitlerde, medulla spinalis’in gri cevherinde cornu laterale denilen yan boynuzlar görülür. Postganglionik sempatik nöronlar, ganglion trunci sympathici (paravertebral) ve ganglion visceralis (prevertebral)’te bulunur. Preganglionik nöronların aksonları, cornu anterius’ta lokalize a - motor nöronların uzantıları ile beraber, medulla spinalis’i radix anterior’dan terk eder. Spinal sinirden ramus communicans albus olarak columna vertebralis’in her iki yanında uzanan sempatik zincirdeki ganglion trunci sympathici (paravertebral ganglion) denilen ganglionlara

gelir. Bu nedenle ramus communicans albus, sadece preganglionik sempatik nöronların yer aldığı medulla spinalis segmentlerinde görülür ve 14 çifttir. Sempatik zincirin servikal bölümünde üç tane ganglion trunci sympathici bulunur: • • •

Ganglion cervicale superius Ganglion cervicale medium Ganglion cervicale inferius

G an glio n c ervicale sup eriu s; gan glion trun ci sympathici’lerin en büyüğü ve en üstte olanıdır. C2-C3 vertebralara komşudur. C1-4’e karşılık gelen ilk dört paravertebral ganglionun birleşmesinden meydana gelir. Baştaki yapılara sempatik uyarıyı götüren postganglionik liflerin (nervus caroticus internus) nöronları, bu ganglionda lokalizedir. İlk beş torakal segmentteki preganglionik sempatik nöronların uzantıları, ramus comm unicans albus’larla truncus sympathicus’a geçip, yukarıya doğru yükselerek ganglion cervicale superius’a gelir ve buradaki postganglionik nöronlarla sinaps yapar. Postganglionik nöronların uzantıları ganglionu üst ucundan nervus caroticus internus adı ile terk eder ve arteria carotis interna çevresinde tüm kafa içi yapılara sempatik uyarıyı taşır. Bu nedenle ilk beş spinal segmentten, sempatik zincire birleşen

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

403

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

ramus communicans albus’ların lezyonları, kafa içine sempatik uyarı akışını keser ve Horner sendromuna neden olur.

64. Baş bölgesinden gelen dokunma ve basınç duyularının ikinci nöronları nerede bulunur? A) Nucleus spinalis nervi trigemini

Horner sendrom u: Baş-boyun bölgesinin sem patik uyarımının bozulması sonucu ortaya çıkan; miyozis, pitozis, enoftalmos, yüzde anhidrozis (terleme kaybı) ve kızarma (facial flushing) ile karakterizedir. Horner sendromundaki miyozisin nedeni, pupilla’yı genişleten (midriyazis) yaptıran musculus dilatator pupillae’nin sempatik uyarısının bozulmasıdır. Bu durumda nervus oculom otorius’un içindeki parasempatiklerle uyarılan musculus sphincter pupillae’nin baskınlığı sonucu pupilla küçülür (miyozis). Musculus rectus lateralis, göz küresine hareket sağlayan çizgili kaslardan biri olup, nervus abducens tarafından uyarılır. Doğru cevap: C 63. Aşağıdakilerden hangisi medulla oblongata ile ilgili değildir? A) Nucleus vestibularis medialis

B) Nucleus posterior (dorsalis) nervi vagi C) Locus caeruleus D) Area postrema E) Nuclei tractus solitarii •

•

•

•

•

Locus caeruleus: Pons’un arka yüzünde, dördüncü ventrikülün tabanında ya da fossa rhomboidea’da lokalizedir. Merkezi sinir sisteminde noradrenalin üreten nöronların en büyük kaynağıdır. N ucleus v es tib u la ris m ed ialis: V e stib ü le r çekirdekler bulbus’ta, dördüncü ventrikülün area vestibularis denilen dış köşelerinde bulunur. Denge ile ilgilidirler. Nucleus posterior (dorsalis) nervi vagi: Nervus vagus’un parasempatik çekirdeğidir. Bu çekirdekten çıkan parasempatik lifler, nervus vagus'un dalları içinde tüm torakal organlara ve flexura coli sinistra’ya kadar tüm abdominal organlara parasempatik uyarıyı götürür. Nuclei tractus solitarii: VII, IX ve X’uncu kranyal sinirlerle ilgilidir. Bu kranyal sinirlerin, organlardan duyu taşıyan GVA (genel visseral afferent) lifleri ile dilden tat duyusunu taşıyan ÖVA (özel visseral afferent) liflerinin geldiği çekirdektir. Çekirdeğin en üst bölümüne nucleus gustatorius denir ve tat duyusunun ikinci nöronlarını içerir. Geriye kalan bölümünün; kardiyovasküler, respiratuvar ve GİS fonksiyonlarının refleks kontrolünde rolü vardır. Çekirdekten çıkan lifler, otonom refleksler için beyin sapı ve medulla spinalis’teki otonom preganglionik nöronlara ve otonom cevapları koordine eden retiküler formasyon çekirdeklerine gider. Area postrem a: Bulbus’un arka yüzünde ve dördüncü ventrikülün tabanında nuclei tractus solitarii’nin hemen yakınında yer alır. Kusma ile ilgili kemoreseptörlerin bulunduğu area postrema, kan-beyin bariyerinin olmadığı yerlerden biridir.

Doğru cevap: C

B) Nucleus principalis nervi trigemini C) Nucleus cuneatus accessorius D) Nucleus mesencephalicus nervi E) Ganglion trigeminale Kornea refleksi ile ilgili çekirdek, nucleus principalis nervi trigem ini’dir. Pons’ta lokal izedir. Baş ve yüzün dokunma-basınç duyularının ikinci nöronlarını içerir. Nucleus spinalis nervi trigemini, beyin sapındaki en uzun çekirdektir. C2 segmentinden pons’a uzanır. Baş ve yüzün ağrı-ısı duyularının ikinci nöronlarını içerir. N ucleus cuneatus acc es so riu s ; tractus c u n e o c e re b e lla ris ’in ikinci n öron larının bulunduğu çekirdektir. Medulla spinalis’in C 8 (T1)-L2 segmentleri arasındaki nucleus thoracicus posterior’un eşdeğeridir. Tractus cuneocerebellaris üst ekstremitelerden ve gövdenin üst bölümünden gelen bilince gitmeyen proprioseptif duyu ile ilgilidir. N ucleus m esen cep halicu s nervi trig em in i; mesencephalon’dadır. Baş-yüzün proprioseptif duyusu ile ilgilidir. Isırmayı kontrol eder. G anglion trig em in ale, nervus trig e m in u s ’un duyu ganglionudur. Baş ve yüzden gelen somatik duyuların (ağrı-ısı, dokunma, basınç) birinci nöronlarını içerir. Doğru cevap: B 65. Aşağıdakilerden hangisi fossa rhombodiea’da ver almaz? A) Trigonum nervi hypoglossi B) Colliculus facialis C) Locus caeruleus D) Oliva E) Area postrema M ed u lla o b lo n g a ta ’da sulcu s a n te ro la te ra lis ’in lateralinde, her iki tarafta yer alan ve nuclei olivares inferiores’in oluşturduğu kabartılara oliva denir. Her iki oliva’nın posterolateralinde sulcus retroolivaris’ten, yukarıdan aşağıya doğru n. glossopharyngeus, n. vagus ve n. accessorius bulbus’u terk eder.

FOSSA RHOMBOIDEA’DA BULUNAN Ö N E M L İ^ ANATOMİK YAPILAR

Glandula pinealis

• Trigonum nervi vagi; bu kabarıntının altında n. vagus’un parasempatik çekirdeği (nucleus posterior nervi vagi yada nucleus dorsalis nervi vagi) yer alır. C olliculus facialis; bu kabarıntıyı, VI ncı kranyal sinirin çekirdeği ile bu çekirdeği kuşatan VII nci kranyal sinirin motor lifleri oluşturur.

•

Locus caeruleus; beyinde noradrenalin üreten nöronların en büyük kaynağıdır.

•

Recessus lateralis; burada bulunan vestibüler çekirdeklerin olduğu alana area ve stibularis denir. Apertura lateralis (foramen Luschka), recessus lateralis’lerin apekslerindedir.

IV. KS

Pedunculus cerebellaris superior Pedunculus cerebellaris medius Pedunculus cerebellaris inferior Area vestibularis Striae medullares ventriculi quarti

V. KS Eminentia medialis

Colliculus facialis Trigonum nervi hypoglossi Trigonum nervi vagi Tuberculum cuneatum Tuberculum gracile

Taenia cinerea

• Area postrem a; kan-beyin bariyerinin bulunmadığı kemoreseptör bir alandır. Sirkülasyondaki emetik maddelere (apomorfin ve digital glikozidler gibi) yanıt olarak kusma refleksini başlatır. Arkadan görünüş

J

V

Brachium colliculi inferioris

inferior

• Trigonum nervi h ypo glossi; bu kabarıntının altında n. hypoglossus’un çekirdeği vardır.

•

Brachium colliculi superioris

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

40 I5

N. oculomotorius Fossa Pedunculus (III. KS) interpeduncularis cerebri

Doğru cevap: D Pons

66. N. trigeminus (V. KS)

Aşağıdakilerden hangisi kan beyin bariyerinin olmadığı bölgelerden biri d e ğ ild ir? A) Adenohypophysis

N.abducens (VI. KS)

B) Area postrema

N. facialis (VII. KS)

C) Gladula pinealis

N. Intermedius

D) Organum subfornicale

N. vestibıılocochlearis (VIII. KS)

E) Organum vasculosum

Oliva

N. glossopharyngeus (IX. KS)

Medulla oblongata, pyramis

N. vagus (X. KS) N. hypoglossus (XII. KS)

Kan-beyin bariyeri olmayan bölgeler (Sirkumventriküler organlar)

Fissura mediana anterior

N. accessorius (XI. KS) Decussatio pyramidum

• • • • • • •

N. spinalis, C1, radix anterior

Önden görünüş

Area postrema Glandula pinealis (epifiz bezi) Neurohypophysis Eminentia mediana (hypothalamus) Organum subfornicale; Organum subcommissurale; Organum vasculosum;

Area postrema dördüncü ventrikül’de, diğerleri üçüncü ventrikül’ün çevresinde dizilidir. Bu nedenle sirku m ven trikü ler organlar olarak da bilinirler. Sadece area postrem a çift, diğerleri te k tir

V

-

J

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

406

Lam ina term inalis

N. trochlearis

Organum subfornicale

N. abduceis A. carotis interna

N. oculomotoris Hypophysis Diaphragma sellae

Dura mater

Gl. pinealis

Area postrema

Eminentia mediana Neurohypophysis Sinüs Sphenoidis (paranasal sinüs) Sinüs cavernousis N. ophthalmicus N. maxillaris

Doğru cevap: A

67.

Aşağıdakilerden hangisinin diaphragm a sella aracılığı ile hypophysis ile kom şuluğu vardır? A) Comissura anterior B) Sinüs cavernosus

Doğru cevap: D 68.

Aşağıdakilerden hangisi glandula otonom ik uyarımı ile ilg ili d e ğ ild ir?

lacrim a lis’in

C) Sinüs sphenoidalis D) Chiasma opticum E) Uncus Dura mater uzantıları Dura mater cranialis’in meningeal yaprağı, beyin bölümleri arasına uzanarak falx cerebri, tentorium cerebelli, falx cerebelli ve diaphragma sellae’yı oluşturur. Diaphragma sellae, horizontal bir yapı olup, sella turcica üzerinde tavan şeklinde uzanarak hypophysis cerebri’yi örter. Ortasındaki açıklıktan infundibulum geçer.

A) N. petrosus profundus B) N. petrosus minör C) N. intermedius D) Ggl. pterygopalatinum E) N. zygomaticotemporalis Glandula lacrim alis’in parasempatik uyarımını nervus facialis’in pons’ta yer alan nucleus lacrimalis’inden çıkan lifler sağlar. Bu preganlionik lifler, ganglion geniculi’den ayrılan nervus petrosus m ajor’un içinde seyrederek fossa cranii m edia’ya ulaşır. Nervus petrosus majör, canalis p terygoideus’un girişinde nervus petrosus profundus (plexus caroticus internus’tan gelen sempatik liflerin oluşturduğu sinir) ile birleşerek nervus canalis pterygoidei isimli siniri oluşturur. Canalis pterygoideus’tan geçerek fossa pterygopalatina’ya gelen bu sinir ganglion pterygopalatinum’la bağlantı kurar. İçindeki preganglionik parasempatik lifler gangliondaki nöronlarla sinaps yapar. Gangliondan çıkan postganglionik parasempatik lifler önce nervus zygomaticus (nervus maxillaris’in dalı), daha sonra nervus lacrimalis’in (nervus ophthalmicus’un dalı) içinde seyerederek glandula lacrimalis’e ulaşır. Nervus intermedius, nervus facialis’in pons’tan çıkan parasempatik ve duyusal liflerine verilen isimdir. Nervus zygomaticotemporalis, nervus zygomaticus’un dalıdır. “N. fa c ia lis ’in parasem patik lifle ri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

Gl. lacrimalis N. trigeminus A. carotis interna ve plexus caroticus internus

Ganglion trigeminale

N. petrosus profundus

R. communicans (N. zygomaticus’a)

N. maxıllarıs Gll. nasales

Ganglion geniculi Nucleus salivatorius superior

Sempatik lifler

N. facialis N. petrosus majör Nucleus tractus solitarii

Ganglion pterygopalatinum

N. mandibularis

Canalis pterygoidues ve n. canalis pterygoidei Foramen stylomastoideum N. lingualis Chorda tympani Ganglion submandibulare

Gl. sublingualis

Rr. glandulares Gl. submandibularis

N. facialıs’in parasempatik lifleri

69. Nervi sp la nch nici pelvici (nervi erigentes) aşağıdaki yapılardan hangisinin uyarılmasıyla ilg ili d e ğ ild ir?

70. Aşağıdaki yollardan hangisi corpus geniculatum laterale’deki nöronların uzantıları tarafından olu ştu ru lur? A) Fasciculus arcuatus

A) Colon ascendens

B) Colon descendens

B) Tractus geniculocalcarinus

C) Colon sigmoideum

C) Tractus geniculotemporalis

D) Rectum

D) Tractus retinohypothalamicus

E) Canalis analis

E) Tractus supraopticohypophysialis

Parasempatik sistem in sakral parçası

Metathalamus •

M edulla s p in a lis ’in S2-4 se g m e n tle rin d e yer alan preganglionik nöronların uzantıları aynı segmentlerden çıkan spinal sinirlerin içinde yer alır. Daha sonra spinal sinirleri terk ederek nervi splanchnici pelvici (eski adı nervi erigentes) adı ile plexus hypogastricus inferior’a gelir. Buradan organların çevresindeki pleksuslardaki terminal ganglionlarda ya da organ duvarlarındaki mural ganglionlarda bulunan postganglionik nöronlarla sinaps yapar. Postganglionik nöronların uzantıları organın kas ve bezlerine parasempatik uyarıyı getirir. Nervi splanchnici pelvici, nervus vagus’un innervasyon alanı dışında kalan organların (colon descendens, colon sigmoideum, rectum, canalis analis, mesane ve genital organlar) parasempatik uyarısını sağlar. “Parasempatik sistemin sakral parçası” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

•

•

Thalam us’un kaudalinde, corpus geniculatum mediale (CGM) ve corpus geniculatum laterale (CGL) adı verilen kabarıntılar bulunur. Birlikte metathalamus olarak bilinen bu kabarıntıların içinde aynı isimli çekirdekler bulunur. Nuc. corporis geniculati lateralis; görme yolu ile ilgilidir. Retina’dan giren vizuel uyarı, tractus opticus ile bu çekirdeğe gelir. Ç ekirdekteki 3. nöronların uzantıları, radiatio optica (tractus geniculocalcarinus) adı ile oksipital lobdaki primer vizuel kodekse (17 numaralı BA) gider. Nuc. corporis geniculati medialis; işitme yolu ile ilgilidir. Lemniscus lateralis ve colliculus inferior’la taşınan işitme duyusu, brachium colliculi inferioris a ra c ılığ ıy la bu çekirdeğe gelir. Ç ekirde kte ki nöronların uzantıları, radiatio acustica (tractus geniculotemporalis) adı ile temporal lobdaki primer oditor kodekse (41 ve 42 numaralı BA) gider.

Doğru cevap: B

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

407

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

408

Parasempatik sistemin sakral parçası ■ Medulla spinalis’in S2-4 segmentlerinde yer alan preganglionik nöronların uzantıları aynı segmentlerden çıkan spinal sinirlerin içinde yer alır. Daha sonra spinal siniri terk ederek nn. splanchnici pelvici (nn. erigentes) adı ile plexus hypogastricus inferior’a gelir. Buradan organların çevresindeki pleksuslarda (terminal ganglion) ya da organ duvarlarında (mural ganglion) bulunan ganglionlara gider. ■ Nn. splanchnici pelvici, n. vagus’un innervasyon alanı dışında kalan organların parasempatik uyarısını sağlar.

Nn. splanchnici pelvici

71. Aşağıdaki yapılardan hangisi m edulla s p in a lis ’te ver almaz? A) Nucleus proprius B) Nucleus thoracicus posterior C) Nucleus intermediolateralis D) Nucleus marginalis E) Nucleus gracilis N u cleu s g ra c ilis ; m e d u lla o b l o r ı g a t a ’d a y e r a la n ç e k ird e k le rd e n b in d ir. B ilin ç li d e rin d u y u , v ib ra s y o n v e ik i n o k ta a y rım ı d u y u la rın ı ta ş ıy a n fa s c ic u lu s g r a c ilis ’in ik in c i n ö ro n la rın ı içe rir.

Nucleus proprius; medulla spinalis’te arka boynuzun büyük bölümünü kaplar ve omuriliğin tümü boyunca bulunur. Nucleus thoracicus posterior (Clarke’s nukleus); Tractus spinocerebellaris posterior'a ait 2 ’nci nöroların bulunduğu, medulla spinalis (C 8 veya T1-L2 segmentleri arasında)’teki çekirdektir. Nucleus intermediolateralis; medulla spinalis’in T1-L2 segmentlerinde, cornu laterale’de yer alan preganglionik sempatik nöron gövdelerinin bulunduğu çekirdektir.

Nucleus marginalis; cornu posterius’un en arka sınırında bulunan ve lamina l’e karşılık gelen çekirdektir. Doğru cevap: E 72. Aşağıdaki arterlerden hangisinden ramus spinalis çıkmaz? A) Arteria cervicalis ascendens B) Arteriae lumbales D) Arteriae intercostales anteriores E) Arteria cervicalis profunda MEDULLA SPINALIS’İ BESLEYEN ARTERLER

•

• •

• •

Arteria spinalis anterior; bir tanedir. Arteria vertebralis’lerden gelen birer dalın birleşmesi ile oluşur. Fissura mediana anterior’da aşağıya doğru seyreder. Medulla spinalis’in ön 2/3’ünü (ya da cornu posterius ve funiculus posterior hariç, diğer cornu’ları ve funiculus’ları) besler. Arteria spinalis posterior; iki tanedir. Arteria vertebralis’lerden veya bu arterlerin dalları olan arteria inferior posterior cerebelli’lerden ayrılır. Medulla spinalis’in arka yüzünde, her iki tarafta sulcus posterolateralis’te aşağıya doğru seyrederler ve medulla spinalis’in arka 1/3’ünü (funiculus posterior ve cornu posterius’ları) beslerler. Spinal (segmental) arterler; çeşitli arterlerden gelir. Arteria cervicalis ascendens, arteria cervicalis profunda ve arteria intercostalis suprema; arteria subclavia’nın dallarıdır. Arteriae intercostales posteriores; aorta thoracica’nın dallarıdır Arteriae lumbales; aorta abdominalis’in dallarıdır.

Ramus spinalis

A. vertebralis

Arteriae sacrales laterales ve arteria iliolumbalis; arteria iliaca interna'nın dallarıdır.

Arteria subclavia’nm dalları, medulla spinalis’in servikal segmentlerini ve üst iki torakal segmentini besler. Geriye kalan torakal segmentleri, interkostal arterler besler. Lumbosakral segmentler; lumbal, iliolumbal ve lateral sakral arterler tarafından beslenir. Her bir spinal (segmental) arter, foramen intervertebrale’den columna vertebralis’e girer ve radix anterior ile radix posterior’a eşlik eden arteria radicularis anterior ve arteria radicularis posterior denilen iki dal verir.

C) Rami sacrales laterales

•

•

A. subclavia

A. spinalis anterior

Anterior radiküler arterlerin en büyüğü, arteria radicularis m agna (Adam kievvicz a rte ri)’dır. Medulla spinalis’in lumbal bölgesini besleyen en önemli arterdir. Bir tarafta olup (genellikle solda), aorta’nın alt arteria intercostalis posterior’larından veya üst arteria lumbalis’lerinden gelir. Medulla spinalis’in alt 2/3'ünün kan desteğinin çoğundan sorumludur. “Medulla spinalis’i besleyen arterler” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 73. Aşağıdakilerden hangisi labyrhintus m em branaceus’a a it yapılardan biri d e ğ ild ir? A) Vestibulum B) Utriculus C) Ductus semicirculares D) Ductus cochlearis E) Sacculus

• Medulla spinalis'e uzunluğu boyunca komşu arterlerden dallar (spinal arterler) gelir. • Spinal arterler; > A. subclavia; a. cervicalis ascendens, a. cervicalis profunda > Aorta thoracica; aa. intercostales posteriores > Aorta abdominalis; aa. lumbales > A. iliaca interna; a. sacralis lateralis'den çıkar • Spinal arterler'den rr. radiculares'ler çıkar.

A. spinalis posterior

Aorta

A. radicularis magna (Adamkievvics arteri) • Lumbal bölgededir. • Medulla spinalis'in alt torakal ve üst lumbal kısımlarını besleyen esas arterdir. • Hasarında parapleji olur.

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

4 0 >9

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

410

işitme ve denge ile ilgili reseptör yapıları içeren zar labirint (labyrinthus membranaceus), kemik labirint (labyrinthus osseus) içinde yer alır. Kemik labirint ile zar labirint arasında perilenf, zar labirint içinde endolenf bulunur. Perilenf, kemik labirintin iç yüzünü döşeyen endosteum’da, endolenf ise ductus cochlearis’in dış duvarında bulunan stria vascularis’de üretilir. Labyrinthus osseus bölümleri; cochlea (önde), canalis sem icircularis anterior-posterior-lateralis (arkada) ve vestibulum (ortada)’dur.

Uncal (transtentoryal) herniasyon, temporal lobun bir parçası olan uncus’un beyincikle beyin hemisferlerini birbirlerinden ayıran tentorium cerebelli’den aşağıya doğru olan fıtıklaşmasıdır. Uncal herniasyonda ilk etkilenen kranyal sinir nervus oculomotorius’tur. Doğru cevap: E 75. Aşağıdakilerden yapılardan hangisi koku duyusu ile ilg ili lifleri içerir? A) Tractus olivocochlearis

L ab yrin thu s m em b ran aceu s bölüm leri; ductus s e m icircu la ris (a n te rio r-p o s te rio r-la te ra lis ), ductus cochlearis, utriculus, sacculus, ductus utriculosaccularis, ductus reuniens, ductus endolymphaticus ve saccus endolymphaticus’dur. Zar labirint, birbirleri ile bağlantılı kapalı kanallar sistemidir. Ductus semicircularis’ler utriculus’a açılır. Utriculus ile sacculus, ductus utriculosaccularis denilen bir kanalla bağlantılıdır. Ductus utriculosaccularis’in devamı ductus endolymphaticus olarak devam eder. Ductus endolymphaticus, saccus endolymphaticus denilen kör bir kese olarak sonlanır.

B) Comissura posterior C) Comissura anterior D) Pulvinar E) Brachium colliculi inferioris Comissura anterior; sagittal kesitlerde rostrum corporis callosi ile lamina terminalis arasında küçük, yuvarlak bir yapı olarak görülür. Koku ve Iimbik sistem yapılarını (bulbus olfactorius, substantia perforata anterior, corpus amygdaloideum, gyrus parahippocampalis) birbirine bağlayan liflerden oluşur.

“Auris interna” başlıklı şekile bakınız.

N. OLFACTORİUS (I)

Doğru cevap: A

Koku yolunun birinci nöronu olan bipolar nöronlar, olfaktor reseptör hücrelerdir. İnsanlarda çoğalabilme özelliği olan tek nöron grubudur. Ek olarak, insan sinir sistemindeki en küçük çaplı ve miyelinsiz aksonlara sahip nöronlardır. Bu nedenle en düşük ileti hızına sahiptir. Thalamus'a uğramayan, merkezine 2 nöronla taşınan ve reseptör olarak nöron kullanan tek duyudur.

74. Uncal herniasyonda aşağıdaki kafa çiftlerinden hangisi etkilenir? A) N. glossopharyngeus

B) N. accessorius

C) N. vagus

D) N. facialis E) N. oculomotorius

Concha nasalis superior’da lokalize olan pars olfactoria’daki bipolar nöronların santral uzantıları, n. olfactorius adı ile

r

Auris interna

etmoid kemiğin kribriform laminasından, kafa içine geçer. Dura ve arachnoidea materi delip, bulbus olfactorius’taki hücrelerle sinaps yapar. Buradaki nöronların (mitral ve tufted) aksonları tractus olfactorius’u oluşturur. Primer olfaktor korteks; temporal lobun ucunda (polus temporalis, uncus), iç yüzde lokalize piriform kodekstir. Brodmann’ın 34 numaralı alanıdır. Kokuların ayıd edildiği yerdir. Primer olfaktor kodeksin lezyonlarında, genellikle kötü karekterde koku halüsinasyonları olur. Entorhinal kodeks, piriform kodeksin en arka bölümüdür. Sekonder olfaktor korteks olarak bilinir. 28 numaralı Brodmann alanıdır. “N. olfactorius ve koku yolları" başlıklı şekile bakınız.

N. facialis’in içerisindeki genel visseral efferent (GVE) (parasempatik sekretomotor) lifler gl.submandibularis, gl. sublinguales, gl. lacrimalis, gl. nasales, gl. salivariae minores’i uyarır. Bu lifler pons’ta yer alan nuc. salivatorius superiorve nuc. lacrimalis'ten çıkar. Bu lifler n. facilais’in duyusal lifleri ile birlikte n. intermedius’u oluşturarak sulcus bulbopontinus'tan beyin sapını terk eder. “N. fa c ia lis ’in parasem patik lifle ri" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 77. Aşağıdaki kaslardan hangisi göz küresini sagittal eksen etrafında içe çevirir?

Doğru cevap: C

A) M. rectus inferior

B) M. rectus lateralis

C) M. rectus medialis

D) M. obliquus inferior

76. N. fa cia lis’in içindeki genel visseral efferent lifler aşağıdaki yapılardan hangisi ile ilg ili d e ğ ild ir?

E) M. obliquus superior •

A) Gl. sublinguales

B) Gl. lacrimalis C) Gll. areolares •

D) Gl. nasales E) Gl. salivariae minores

M. obliquus superior ve m. rectus superior, intorsiyon (sagittal eksen etrafında göz küresinin üst noktasını içe getirecek şeklide rotasyon) yaptırır. M. obliquus inferior ve m. rectus inferior, ekstorsiyon (sagittal eksen etrafında göz küresinin alt noktasını içe getirecek şeklide rotasyon) yaptırır.

Area subcallosa; Gyrus paraolfactorius

N. olfactorius ve koku yollan

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

411

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

41 2

Gl. lacrimalis N. trigeminus A. carotis interna ve plexus caroticus internus

Ganglion trigem inale

R. communicans (N. zygomaticus'a)

N. petrosus Gll. nasales

Ganglion geniculi Nucleus salivatorius superior N. facialis N. petrosus majör Nucleus tractus solitarii

Ganglion pterygopalatinum

Canalis pterygoidues ve n. canalis pterygoidei

r

Foramen stylomastoideum N. lingualis Chorda tympani Ganglion submandibulare

Gl. sublingualis

Rr. glandulares Gl. submandibularis

N. facialis’in parasempatik lifleri

“N. facialis’in parasempatik lifleri” ve “Göz kasları” başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: E

r

SİNİRİ

S04, LR6,

Geri kalanların hepsi

3

Trochlea • M. obliquus superior'un tendonunun içinden geçtiği bağ yapısındaki ilmek. • Orbita'nın üst - iç duvarında bulunur.

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

413

Trochlea M. rectus superior M. rectus lateralis

M. obliquus inferior

/

M. obliquus superior M. rectus medialis

M. rectus in fe rio r M. obliquus superior

1

78.

Ana fonksiyonu

B) Özel visseral efferent C) Özel somatik afferent

Ek fonksiyonu

M . obliquus superior

• Göz küresini aşağı ve . dışa çevirir

» İç rotasyon v ’

M . obliguus inferior

• Göz küresini yukarı ve dışa çevirir

• Dış rotasyon

Nervus vagus’un içinde aşağıdaki lif tiplerinden hangisi bulunm az? A) Genel visseral efferent

1

1

Diğer kranyal sinirlere göre daha geniş dağılımı olan n. vagus; genel visseral efferent (GVE), özel visseral efferent (ÖVE), genel visseral afferent (GVA), özel visseral afferent (ÖVA) ve genel somatik afferent (GSA) lifler içerir. Özel somatik afferent (ÖSA) lif, sadece nervus opticus ve nervus vestibulocochlearis’te bulunur.

D) Özel visseral afferent E) Genel somatik afferent

“Fonksiyonlarına göre lif türleri" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

414

79.

Aşağıdakilerden hangisi sinüs cavernosus’un dış duvarında bulunm az?

80. Aşağıdaki dural sinüslerden hangisi falx cerebri’nin üst kenarı boyunca uzanır? A) Sinüs sagittalis superior

A) N. oculomotorius B) N. trochlearis

B) Sinüs sigmoideus

C) N. abducens

C) Sinua sphenoparietalis

D) N. ophthalmicus

D) Sinüs occipitalis

E) N. maxillaris

E) Sinüs transversus

Sinüs cavernosus, fossa cranii media’da, sfenoid kemik gövdesinin her iki tarafında yer alır. Sinüs cavernosus’un, v. ophthalmica superior aracılığı ile v. facialis ile, for. ovale'den geçen bir v. emisseria aracılığıyla plexus pterygoideus ile bağlantısı vardır. “Sinüs cavernosus” başlıklı şekile bakınız.

DURAL SİNÜSLER (SİNÜS DURAE MATRİS) Dura mater’in iki tabakası, bazı bölgelerde ayrılarak dural sinüsleri oluşturur. Sinüsler kapak içermezler ve duvarlarında kas yoktur. Sinüslerin başlıca fonksiyonu, araknoid villus’lar aracılığıyla subaraknoidal boşluktan BOS’u, serebral venler aracılığı ile de beyinden kanı almaktır. •

Doğru cevap: C

r

Sinüs sagittalis superior; falx cerebri’nin üst kenarı boyunca uzanır. En büyük dural sinüstür. BOS’un esas drene olduğu sinüstür. Arka ucu genellikle confluens sinuum denilen bir genişleme yapar ve sağ sinüs transversus olarak devam eder.

Sinüs cavernosus fossa cranii media’da, sfenoid kemik gövdesinin her iki tarafında yer alır. Sinüs cavernosus'un, v. ophthalmica superior aracılığı ile v. facialis ile, for. ovale’den geçen bir v. emisseria aracılığıyla plexus pterygoideus ile bağlantısı vardır. Sinüs cavernosus

N. N. trochlearis

A. carotis interna

N. ophthalmicus N. maxillaris

abducens

• A. carotis interna ve n. abducens (VI) içinden geçer. • • • •

N. N. N. N.

oculomotorius (III), trochlearis (IV), ophthalmicus (VI) maxillaris (V2) iateral duvarında seyreder.

Sinüs cavernosus

•

Sinüs sagittalis inferior; falx cerebri’nin alt kenarı boyunca uzanır. Sinüs rectus’a açılır.

•

Sinüs rectus; falx cerebri ile tentorium cerebelli’nin ka rşıla ştığ ı ye rd ed ir. G e n e llikle sol sinüs transversus’a açılır. Bazen confluens sinuum ’a açılır. Beynin en büyük veni olan v. magna cerebri (Galen veni) ve sinüs sagittalis inferior, sinüs rectus’a açılır.

•

Confleuns sinuum (torcular Herophili); sinüs sagittalis superior’un arka ucunun genişlemesidir. Sinüs occipitalis ve karşı taraf sinüs transversus’la bağlantılıdır.

•

Sinüs transversus; sağdaki sinüs sa gitta lis superior’un, soldaki de sinüs rectus’un devamı o larak, ya da co n flu e n s sinuum (to rc u la r Herophili)’dan başlarlar. Tentorium cerebelli’nin arka kenarının yaprakları arasındadır.

•

Sinüs sigmoideus; sinüs transversus’un devamıdır veforamenjugulare’den itibaren v.jugularis interna adını alır.

•

Sinüs occipitalis; en küçük dural sinüstür. Falx cerebelli’nin crista occipitalis interna’ya tutunan yaprakları arasındadır. Confluens sinuum’a açılır.

•

Sinüs sphenoparietalis; sfenoid kemiğin küçük kanatlarının altındadır. Sinüs c avern o sus’a açılır.

•

Sinüs petrosus superior; petroz kemiğin üst kenarında seyreder. Sinüs transversus’a açılır.

•

Sinüs petrosus inferior; petroz kemik ile oksipital kemik arasında seyreder. V. jugularis interna’ya açılır. Sinüs cavernosus’u v. jugularis interna’ya bağlar.

•

Sinüs cavernosus; sfenoid kemik gövdesinin her iki tarafındadır. İçinden a. carotis interna (A. C. I.) ve n. abducens geçer (sinir, arterin lateralindedir). Dış duvarından ise; n. oculomotorius, n. trochlearis, n. ophthalmicus ve n. maxillaris geçer.

“Dural sinüsler” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

■ Dura mater’in iki tabakası bazı bölgelerde ayrılarak dural sinüsleri oluşturur. ■ Dural sinüslerden sinüs sagittalis superior, sinüs sagittalis inferior, sinüs rectus ve sinüs occipitalis tek, diğerleri çifttir. Falx cerebri'nin üst kenarı boyunca uzanır BOS'un esas drene olduğu sinüstür

Sinüs sagittalis superior

Sinüs sagittalis inferior

M

Sinüs petrosus superior

V. magna cerebri

^

y

\

Sinüs. sphenoparietalis,

Sinüs cavernosus^ (sağ) Sinüs petrosus inferior Sinüs sigmoideus -

Sinüs transversus

Sinüs occipitalis >Foramen jugulare

Sinüs rectus • V. magna cerebri (Galen veni) ile sinüs sagittalis inferior'un birleşmesiyle oluşur. Confluens sinuum (torcular herophili) • Sinüs sagittalis superior'un arka ucunun genişlemesidir • Sinüs occipitalis buraya açılır Sinüs sigmoideus • Sinüs transversus’un devamıdır • For. jugulare’den itibaren v.jugularis interna adını alır.

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

415

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

41 6

81. Tuber cinereum aşağıdaki santral sinir sistemi bölümlerinden hangisinde yer alır? A) Mesencephalon

Corpus mamillare; fossa interpeduncularis’in ön tarafında bulunan bir çift oval yapıdır. Area preoptica; lamina term inalis’in arkasında kalan bölgedir.

B) Subthalamus C) Epithalamus

“Hypothalamus” başlıklı şekillere bakınız.

D) Thalamus

Doğru cevap: E

E) Hypothalamus Hypothalamus Sulcus hypothalamicus’un aşağısında, chiasma opticum, tuber cinereum, area preoptica, infundibulum, corpus m am illare ve nuclei h y p o th ala m ic ae ’den oluşan diencephalon bölümüdür. Temel görevi, homeostazis olarak da adlandırılan vücut iç ortamının dengesinin korunmasıdır. Bu kapsamda vücut ısısının kontrolü, vücut su miktarı dengesi, açlık, visseral ve hormonal aktiviteler ile beslenme ve üreme fonksiyonları sayılabilir. Ciasma opticum; üçüncü ventrikülün tabanı ve ön duvarı geçişinde yer alan sinir liflerinden ibaret yassı bir kitledir. Üst yüzü lamina terminalis’e tutunur, alt yüzü diaphragma sellae aracılığı ile hypophysis cerebri ile komşudur. Tuber cinereum; ventriculus tertius’un tabanında önde chiasma opticum ile arkada corpus mamillare arasında yer alan hypothalamus kısmıdır. Tuber cinereum’un tepesinden aşağıya doğru uzanan infundibulum, nörohipofiz ile devam eder.

82. Medulla spinalis’te substantia grisea bölümü ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Nucleus proprius, esas duyu çekirdeğidir B) Substantia gelatinosa, hafif dokunma, ağrı ve ısı duyusu ile ilgilidir C) Nucleus dorsalis, T1-L3 segmentlerinde bulunur D) Nucleus intermediolateralis, sempatik nöronlardan oluşur

postganglionik

E) Nuclei parasympathici sacrales, GVE nöronlarından oluşur Medulla spinalis'in T1-L2 segmentlerinde, cornu laterale’yi oluşturan bu çekirdekte preganglionik sempatik (GVE) nöron gövdeleri yer alır. Nucleus proprius; arka boynuzun büyük bölümünü kaplayan bu çekirdek, substantia gelatinosa’nın önünde, nuc. thoracicus (dorsalis)’in de arkasında bulunur. Omuriliğin “esas duyu çekirdeği" olarak bilinir.

—

Fissura longitudinalis cerebri Polus frontalis Gyrus rectus

Sulcus olfactorius Bulbus olfactorius Chiasma opticum

Tractus olfactorius Gyri orbitales Sulci orbitales Polus temporalis İnfundibulum Tuber cinereum Fossa lateralis cerebri Gyrus parahippocampalis, uncus

Fossa interpeduncularis

Trigonum olfactorium Sulcus temporalis inferior Corpus mamillare

Gyri occipitotemporales medialis et lateralis

Pedunculus cerebri

"N

Hypothalamus • Otonom sinir sisteminin merkezidir

Commissura posterior

• Önemli çekirdekleri; > Nuc. suprachiasmaticus; sirkadiyan (biyolojik) ritmle ilgilidir. V Nuc. supraopticus; ADH (vasopressin) üretilir. > Nuc. paraventricularis; oxitosin üretilir > Nuc. arcuatus (infundibularis); adenohipofiz'den salgılanan hormonları kontrol eden hipofizyotrofik hormonların başlıca üretildiği çekirdektir.

Substantia gelatinosa; cornu posterius'un arka ucunda yer alır. Tractus spinothalamicus’un büyük bölümünü substantia gelatinosa’dan çıkan lifler oluşturur. Nuc. thoracicus (nuc. dorsalis, Clark kolonu); medulla spinalis’in T1-L3 (veya C8-L3) segmentinde arka boynuzun tabanında yer alır. Medulla oblongata’daki nuc. cuneatus accessorius’un homoloğudur. Şuuraltı proprioseptif duyu ile ilgilidir. Buradan başlayan aksonlar tractus spinocerebellaris posterior (ve anterior)’u oluşturur. Nuclei parasympathici sacrales; omuriliğin sakaral 23-4 segmentlerinde bulunan GVE nöronlardan oluşur. Bu çekirdekte yer alan nöronların aksonları nn. splanchnici pelvici (nn. erigentes)’i oluşturur. Doğru cevap: D 83. Aşağıdaki yollardan hangisi medulla spinalis’de çapraz yapar? A) Tractus tectospinalis

TRACTUS CORTİCOSPİNALİS (TRACTUS PYRAMIDALIS) En büyük efferent yoldur, istem li, beceri gerektiren hareketlerin yapılmasından sorumludur. Bu yolun nöronları, üst motor nöron olarak bilinir. Bu traktusu oluşturan liflerin büyük bölümü (%80’i), primer motor alan (Brodmann’ın 4 numaralı alanı) ile premotor alandan (Brodmann’ın 6 numaralı alanı) başlar. Geriye kalanı, primer somatik duyu alanı (Brodmann’ın 3,1,2 numaralı alanı) ile buna komşu yardımcı duyu alanından (Brodmann’ın 5 numaralı alanı) başlar. Bu alanlardan başlayan lifler, bir araya gelir ve capsula interna’nın genu’suna yakın crus posterius’undan geçer. Genu’ya en yakın lifler servikal bölge ile, en uzak lifler ise alt ekstremite ile ilgilidir. Medulla oblongata’nın alt ucunda ya da spinomedüller birleşme seviyesinde, liflerin yaklaşık % 90’ı orta hatta çapraz yapar ve karşı tarafa geçer. Bu çapraza decussatio pyramidum denir. Çapraz yapan lifler, bulbus’un ön yüzündeki pyramis bulbi denilen kabarıntıları yapar. Bu nedenle bu yola tractus pyramidalis de denir.

B) Tractus corticospinalis anterior C) Tractus corticospinalis lateralis

D) Tractus rubrospinalis E) Tractus hypothalamospinalis Tractus corticospinalis anterior, funiculus anterior’da seyreder ve medulla spinalis ’in servikal segmentlerinde b e lirg in d ir (orta torakal segm entlerden itib aren görülmez). Bu yolu oluşturan aksonlar kendileri ile ilgili segment seviyesinde comissura alba anterior’da çapraz yaparak karşıya geçer.

Ç apraz yapıp karşı ta ra fa geçen lifle r, tractu s corticospinalis lateralis adı ile funiculus lateralis’te S4 seviyesine kadar iner. Bu segmentlerdeki motor nöronlarla sinaps yapar.

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

417

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

41 8

TRACTUS RUBROSPINALIS

84. Fasciculus arcuatus hangisi doğrudur?

Mesencephalon’da bulunan nucleus ruber’den başlar. Çekirdekten çıkan lifler, hemen çapraz yapıp karşı tarafa geçer. Bu çapraza decussatio tegmentalis anterior (Forel çaprazı) adı verilir.

ile

ilgili

aşağıdakilerden

A) Frontal ve oksipital göz merkezlerini birbirine bağlar B) Her iki hemisferi birbirine bağlar C) Brodmann’ın 3,1,2 ve 4. bağlar

Funiculus lateralis’te aşağıya doğru seyreder. Karşı taraf fleksör kasların motor nöronlarını fasilite, ekstensör kasların motor nöronlarını ise inhibe eder. Fleksör kas gruplarındaki tonusun kontrolü ile ilgilidir.

alanlarını

birbirine

D) Temporal ve Frontal motor konuşma alanını birbirine bağlar E) Broca ve VVernicke alanlarını birbirine bağlar

TRACTUS TECTOSPINALIS Colliculus superior’dan çıkan lifler, hemen decussatio tegmentalis posterior (Meynert çaprazı) denilençaprazı yapar. Karşı tarafa geçen lifler, funiculus anteriorda seyrederek üst servikal spinal segmentlerde sonlanır. Anivizüel, oditör ve somatik uyarılarda, baş, boyun ve gözlerin uyarı kaynağına doğru olan refleks hareketlerinden sorumludur (spinovizüel refleks).

Substatia alba, cortex cerebri’nin altında değişik yönlerde seyreden miyelinli lifler tarafından oluşturulur. Beyaz cevheri oluşturan lifler seyir yönlerine göre üç gruba ayrılır: 1. Assosiasyon yolları: Aynı hemisferdeki çeşitli kortikal alanları birbirine bağlar. 2. Komissural yollar: iki hemisferin aynı veya farklı kortikal alanlarını bağlar. 3. Projeksiyon yolları: Afferent ve efferent yollar tarafından oluşturulur.

TRACTUS HYPOTHALAMOSPINALIS Hypothalamus’un çeşitli nucleus’larından, özellikle de nuc. paraventricularis’ten başlar. Funiculus lateralis’te ipsilateral olarak seyreden bu yol, medulla spinalis’teki sempatik ve parasempatik preganglionik nöronlar ile sinaps yapar.

Assosiasyon yollarından biri olan fasciculus arcuatus, temporal lobdaki işitilen sözcükleri anlama alanı (VVernicke, 22) ile frontal lobdaki motor konuşma alanını (Broca, 44-45) bağlar. Lezyonunda ileti tipi afazi olur.

“Tractus corticospinalis” başlıklı şekile bakınız.

Doğru cevap: E

Doğru cevap: B

Tractus corticospinalis

(Tractus pyramidalis) • L ifle rin büyü k b ö lü m ü (%90) bulbus'ta çapraz ya pa r (Decussatio pyramidum)

D ecussatio p yra m id um Tractus

• Tractus corticospinalis lateralis

co rtico spin alis

çaprazlaşan liflle rin o lu ştu rd u ğ u yoldur.

a n te rio r

• D ecussatio p yra m id u m 'u n yukarısındaki lezyonlarda b e lirtile r ko ntrala te ra l, a ltın d a ki (m e du lla spinalis) lezyonlarında ise ip s ila te ra ld ir • Bu tra k tu s u n lezyonları üst motor nöron felci o larak b ilin ir

Tractus co rtico spin alis lateralis

Tractus corticospinalis

85. Aşağıdaki g yru s’lardan hangisi lobus fro n ta lis ’te yer alır?

86.

Aşağıdakilerden hangisi ve ntriculu s sınırlayan yapılardan biri d e ğ ild ir?

te rtiu s ’u

A) Lamina terminalis

A) Gyrus rectus

B) Gyrus angularis

B) Tuber cinereum

C) Gyrus parahippocampalis

C) Velum medullare superius

D) Gyrus supramarginalis

D) Corpus mamillare

E) Gyrus postcentralis

E) Comissura posterior Ventriculus tertius

Gyrus rectus, frontal lobun alt yüzünde yer alır. G yrus p o stce n tra lis, gyrus a n g u la ris supramarginalis lobus parietalis’te yer alır.

ve

gyrus

G yrus postcentralis; sulcus centralis’in arka taarfında, ona paralel olarak uzanır.

Ventriküler sistemin diencephalon’da yer alan bölümüdür. Orta hatta yer alan bu dar-yassı boşluk, önde sağ-sol foramen interventriculare’lerle ventericulus lateralis’lere, arkada orta hattaki aqueductus cerebri ile de ventriculus guartus’a bağlanır. Sınırları;

G y ru s s u p ra m a rg in a lis ; S ylvius ya rığ ın ın ram us posterior’unun arka ucunun etrafını saran ters “U” şeklindeki girustur. G yrus angularis; gyrus supramarginalis’in arkasında, sulcus temporalis superior’un arka ucunun çevresinde yer alır. Gyrus parahippocampalis; temporal lobun iç yan yüzünün önemli bir bölümünü kapsar. Lobus limbicus’u oluşturan yapılardandır. Lobus limbicus, kapsamında diğer loblardan da bölümler bulunan fonksiyonel bir lobdur. “Telencephalon-l”ve “Telencephalon-ll” başlıklı şekillere bakınız.

•

Ön duvar: L am ina te rm in a lis ve c o m is s u ra a n te rio r tarafından yapılır. Lamina term inalis, chiasm a opticum ile rostrum corporis callosi arasında uzanan bir bölmedir.

•

Alt duvar: Hypothalamus’a ait oluşumlar tarafından yapılır. Bu oluşumlar önden arkaya doğru chiasma o p tic u m , tu b e r c in e re u m , in fu n d ib u lu m ve corpus m am illare’dir.

•

Arka duvar: Alt bölümde a q u e d u c tu s ce re b ri bulunur. Üst bölümünü ise aşağıdan yukarıya doğru com issura posterior, corpus pineale ve com issura habenularis oluşturur.

•

Üst duvar: Orta hatta ventrikül boşluğunu döşeyen ince bir ependim hücre tabakası ile örtülüdür. Bunun da üzerinde tela choroidea ventriculi tertii denilen iki katlı pia mater tabakası yer alır. Tela choroidea

Doğru cevap: A

r

~\ P olus fro ntalis

Fissura

Polus occipitalis

Telencephalon-I

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

41 9

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

Corpus mammillare

Hippocampus

Crus fornicis

damardan zengin bir yapıdır ve altındaki epandim tabakasını aşağı doğru iterek plexus choroideus ventriculi tertii’yi oluşturur. Plexus choroideus yan ventriküllerdeki plexusun devamıdır. •

Yan duvarlar: Üst bölüm ünü thalam us’un, alt bölümünü hypothalamus’un medial yüzleri yapar. Thalam us ve hypothalam us arasında sulcus hypothalamicus bulunur.

“Ventriculus tertius’u sınırlayan yapılar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

Splenium

87. Aşağıdakilerden hangisi nuc. ruber ile ilgili yanlış ifadedir? A) Fleksör motor nöronları uyarır B) Ekstensör motor nöronları inhibe eder C) Efferent lifler decussatio tegmentalis anterior’da çapraz yapar D) Afferent lifler area pretectalis’den gelir E) Lezyonunda karşı tarafta tremor ortaya çıkar Nucleus ruber M esencephalon te gm en tu m u n un üst bölüm ünden diencephalon’a kadar uzanır. Afferentlerini serebellar çekirdekler ile serebral motor-premotor alanlardan alır;

Sulcus hypothalamicus

Thalamus

Corpus callosum

Plexus chorideus

Adhesio interthalamica

Fornix Commissura anterior Area preoptica Hypothalamus

Stria medullaris thalami Glandula pinealis

Recessus supraopticus Recessus infundibularis

L

Cerebellum

Infundibulum Lobus anterior (adenohypophysis) Lobus posterior (neurohypophysis) cınereum Corpus Hypophysis mammillare

Pedinculus Teg- Aqueductus Lamirıa cerebri mentum cerebri quadrigemina Mesencephalon

V e n trıc u lu s te rtıu s u s ın ırla y a n y a p ıla r

effrentleri ise decussatio tegmentalis anterior (Forel çaprazımdan sonra medulla spinalis (tr. rubrospinalis), form atio reticularis çekirdekleri (tr. rubroreticularis) ve nuc. olivaris inferior’a (tr. rubroolivaris) gider. Nuc. olivaris inferior’dan çıkan lifler de cerebellum’a ulaşır. Tr. rubrospinalis dolaylı bir kortikospinal yol olarak kabul edilir ve kortikospinal yola benzer şekilde fleksor motor nöronları uyarır, ekstensor motor nöronları inhibe eder.

88.

Tractus spinothaiam icus lateralis’in lifleri aşağıdaki yollardan hangisinin içinde seyreder? A) Fasciculus longitudinalis medialis B) Lemniscus spinalis C) Lemniscus lateralis D) Lemniscus medialis E) Lemniscus trigeminalis

Nucleus ruber, hareketlerle ilgili olarak cortex cerebri, cerebellum ve medulla spinalis arasında sinaptik bir istasyondur. Lezyonlarında kontralateral tremor ortaya çıkar.

Fasciculus longitudinalis m edialis Mesencephalon’un üst bölümünden başlayıp, medulla spinalis’in servikal bölgesine kadar uzanan lif demetidir. Vizüel fiksasyonu devam ettirmek için, başın ve gözlerin birlikte hareketlerinde fonksiyon yapar. Sinir sisteminde 4 tane lemniscus vardır: 1. Lemniscus medialis (iki nokta ayrımı, vibrasyon ve şuurlu proprioseptif duyuyu taşır) 2. Lemniscus lateralis (işitme duyusunu taşır) 3. Lemnsicus trigeminalis (yüzden gelen somatik duyuları taşır) 4. Lem nsicus spinalis (gövdeden gelen som atik duyuları taşır) Tractus spinothaiam icus lateralis Yüzeyel ağrı ve ısı duyusunu taşır. Ganglion spinale’deki 1 . nöronların santral uzantıları, radix posterior’la medulla spinalis’e girdikten sonra tractus posterolateralis’e katılır.

Doğru cevap: D

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

421

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

422

Burada bir ya da iki segment yukarı yükselir ve cornu posterius'ta 2 . nöronlarla sinaps yapar, ikinci nöronların uzantıları, commissura alba anterior’da çapraz yapar ve karşı tarafa geçip, tractus spinothalamicus lateralis olarak funiculus lateralis’te yükselir. Bulbus’ta, oliva seviyesinde tractus spinothalam icus anterior'la bir araya gelir ve lemniscus spinalis adı ile talamus’a yükselir. Thalamus'taki nucleus ventralis posterolateralis (VPL)’teki 3. nöronlarla sinaps yapar. Üçüncü nöron uzantıları primer somatik duyu kodeksine gider.

N. maxillaris (V2) (Duyu) • • • •

Sinüs cavernosus’un lateral duvarında seyreder. Foram en ro tu n d u m ’dan g eçerek fossa pterygopalatina’ya girer. Fissura orbitalis inferior aracılığı ile orbita'ya gelir. Gözlerin altında ve üst dudağın yukarısında kalan yüz derisinden duyu alır.

N. mandibularis (V3) • Alt dişlerin, yüzün alt dudak ve ağzın altında kalan bölgenin duyu innervasyonunu sağlar.

Doğru cevap: B

“N. ophthalmicus” başlıklı şekile bakınız. 89. Kornea refleksinin kaybı ile yüzde hipoestezi meydana gelirse aşağıdaki hangi kranial sinirde (CN) hasar vardır? A) N. trigeminus

B) N. facialis

C) N. glossopharyngeus

D) N. vagus

E) N. oculomotorius

Doğru cevap: A 90.

Kranial sinirler ve lezyonları ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) N. accessorius-omuz düşüklüğü

B) N. glossopharyngeus-dilin arka 1/3 tad duyu kaybı Yüzün büyük bir bölümünün duyusunu n. trigeminus’un dalları alır.

C) N. vagus-aynı taraf dispne

D) N. vestibulocochlearis-nistagmus E) N. trigeminus-hiperakuzi Fasiyal sinir lezyonlarında, m. stapedius’un fonksiyon kaybına bağlı hiperakuzi olur.

Cornea refleksinin afferent yolunu n. ophthalmicus, efferent yolunu n. facialis yapar.

N. ophthalm icus ( V I) (Duyu) • Sinüs cavernosus'un lateral duvarında seyreder. • FOS'tan geçerek orb ita'ya girer. • Bulbus oculi, alın derisi ve burun sırtından duyu alır.

r •

N. m a n d ib u la ris ’in fe lcin d e , alt çene lezyon tarafına deviye olur. Bunun nedeni çeneyi öne çeken (protraksiyon) sağlam taraf m. pterygoideus lateralis’in karşılanamayan etkisidir.

•

N. trigeminus felcinde; ağız açıldığında mandibula lezyon tarafına deviye olur. Aksırma ve kornea refleksi kaybolur. Lezyon tarafındaki yüz yarımında somatik duyular kaybolur.

• Trigeminal nöralji (tic douloureux); n trigeminus’un duyu kökünü etkileyen bir hastalıktır. Maksiller ve/ veya mandibüler sinirin duyu alanlarında paroksismal, şiddetli ağrı atakları ile karakterizedir. Özellikle maksiller sinirin dağılım alanında olur. Duyu alanları çok duyarlıdır. Yeme, diş fırçalama, gülme yada dokunma ile ağrı oluşabilir. •

r

N . trigeminus lezyonları

N . gloosphcryngeus lezyonları N. glossopharyngeus'un izole lezyonları nadirdir. Genellikle vagus'un lezyonları ile b irlik te d ir. Tek ta r a flı lezyonlarında; fa rin g e a l (gag) re fle k s , karotid sinüs refle ksi, dilin 1/3 arka bölümünden ta t ve genel duyu kaybolur. Tüm m otor ve duyu kayıpları lezyon ta ra f ındadır. Uvula sağlam ta ra fa deyiyedir.

J

v

r

N. la ry n g e u s 'la r, m e d iy a s tin u m 'la ilg ili g ir iş im le r d e (m e d iy a s tin o to m i g ib i) , a rcu s a o rta e a n e v riz m a la rın d a ve ö z o fa g u s veya bronş karsinomlarında tutulan mediyastinal lenf düğümlerinin büyümesi sonucu yaralanabilir. Sinirin hasarı boğuk sese neden olur.

Kornea refleksi; afferent yolunu n. ophthalmicus (n. trig e m in u s ’ un d alı), e ffe re n t yolunu n. facialis yapar. Kornea yada konjunktiva’ya verilen uyarı, n. ophthalm icus’la alınıp nucleus principalis nervi trigemini’ye getirilir Bu çekirdekten çıkan lifler, FLM ’den internöronlar aracılığı ile fasiyal sinirin her iki taraf motor çekirdeğindeki m. orbicularis oculi’ye ait nöronlara gider. Bu nöronların uzantıları, n. facialis içinde m. orbicularis oculi’yi innerve eder ve her iki taraf göz kapağı kapanır.

N. laryngeus recurrens, a. thyroidea inferior ile çok yakın komşuluk yapar. Bu ilişki tiro id bezi ile ilgili cerrahi girişim lerde önemlidir. N. vagus'un unilateral lezyonlarında; ipsilateral farinks, larinks ve yumuşak damak paralizisine bağlı d is fa ji, dispne, disfoni ve boğuk ses olur. Hastaya uzun b ir "ah" söyletildiğinde, uvula sağlam ta ra fa (lezyonun karşı tarafına) deviye olur. N. vagus'un bilateral harabiyeti, tam laringea! paralizi ve asf iksi sonucu ölümle sonuçlanır.

• Aksırma refleksi; afferent yolunu n. maxillaris (n. trigeminus’un dalı), efferent yolunu n. facialis, n. trigeminus, n. phrenicus, nn. intercostales, n. vagus ve n. hypoglossus yapar. Burun mukozası uyarıldığı zaman, bu uyarı n m axillaris’le alınıp, nucleus principalis nervi trigemini’ye getirilir. Uyarı bu çekirdekten çıkan nöron uzantıları ile yukarda sayılan sinirlerin motor çekirdeklerine ulaşır.

N. vagus'un proksim al yaralanm aları; ç a rp ın tı, kusma, taşikardi ve takipne ile b irlik te olan boğulma hissiyle karakterizedir. Palatal paralizi; n. glossopharyngeus, n. vagus ve n. accessorius'un yada ilg ili ç e k ird e k le rin in lezyonları sonucu olur. Palatal (uvular) refleks ve gag (faringeal) refleks alınmaz. Bu refle ksle rin a ffe re n t yol unu n. glossopharyngeus, e ffe re n t yolunu n. vagus yapar. Bilinmeyen b ir obje farinks arka duvarı, tonsilla'lar, dilin arkası veya yumuşak damağa dokunursa, faringeal kaslarda kontraksiyon olur ve yumuşak damak yukarı kalkar (gag refle ks, faringeal re fle ks). Bilinen b ir cismin yutulması (lokma, su gibi) bu reflekse neden olmaz. Benzer ş e k ild e uvula'nın uyarılm ası, uvula'nın y u ka rı çekilmesine neden olur (palatal re fle k s , uvular refleks).

V N. vestibulocochlearis lezyonları •

N . vagus lezyonları

N. vestibularis veya ductus semicirculares’i etkileyen vestibuler neuritis, akut labyrinthitis gibi inflamatuar hastalıklarda vertigo ve nistagmus ortaya çıkar.

Kuh-kuh-kuh, söylenmesi yumuşak damağı kaldırır (vagus test edilir). V

r

N . accessorius lezyonları N. accessorius, iyatrojenik olarak en sık yaralanan sinirdir. Arka boyun üçgeninde, sadece deri ve fasya ile örtülü olduğu için, bölgedeki cerrahi girişim lerde risk altındadır.

Spinal kökün lezyonunda, başın karşı t a r a f a çevrilmesi zayıflar. M. trapezius fe lc i nedeniyle, ipsilateral omuz düşüklüğü olur. Kolun horizontalden yukarıya kaldırılması güçleşir. V» Doğru cevap: E

J

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

42 3

SINIR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

91. Aşağıdaki yapılardan hangisi thalam us ile ilgili d e ğ ild ir?

Thalamus’un dar ve yuvarlak ön ucu for. interventriculare’nin arka sınırını oluşturur. Thalamus’un geniş arka ucuna pulvinar thalami denir.

A) Pulvinar B) Corpus geniculatum laterale

Thalamus’un arka bölümünde yer alan corpus geniculatum mediale, brachium colliculi inferioris aracılığıyla colliculus inferior’a; corpus geniculatum laterale, brachium colliculi superioris aracılığıyla colliculus superior’a bağlanır.

C) Corpus geniculatum mediale D) Brachium colliculi superioris E) Habenula

•

H abenula, d ie n c e p h a lo rı’un arka üst bölüm ünü oluşturan epithalamus’a ait bir yapıdır. Thalamus Diencephalon’un en büyük bölümüdür. Cerebral cortex’in d e rin ind e, su ba sta n tia alba içe risin d e ye rleşm iş çekirdeklerden oluşan bir yapıdır. Her bir thalamus, üçüncü ventrikülün dış yan duvarının üst bölümünü oluşturur. Sıklıkla iki thalamus arasında bağlayıcı bir demet (adhesio interthalamica) bulunur. Adhesio interthalamica içerisinde nöronlar ve bunlara ait aksonlar yer alır; ancak bu yapı sağ ve sol thalamus’u birleştiren komissural bir yol değildir.

• •

•

Thalamus’un ventriculus lateralis'e bakan üst yüzü stratum zonale adı verilen substantia alba tabakası ile örtülüdür. Nuc. caudatus ile arasında stria terminalis ve v. thalamostriata bulunur. Üst yüzün medial kısmı ventriculus tertius’un tela choroidea'sı ve fornix ile komşudur; lateral kısmı ise ventriculus lateralis’in tabanını oluşturur. Alt yüz, sulcus hypothalamicus düzeyinin aşağısında hypothalamus ve subthalamus ile komşudur. Thalam us’un ependyma ile kaplı içyan yüzü, ventriculus tertius’un lateral duvarının üst bölümünü oluşturur. Thalamus’un lateral yüzü, capsula interna'nın crus posterius’u ile nuc. lentiformis’ten ayrılır.

“Thalamus” başlıklı şekile bakınız. Thalamus hem çeşitli duyuların cerebral cortex’teki primer duyu merkezlerine iletilmesinde, hem de cerebellum ve bazal çekirdeklerden gelen hareket ile ilgili impulsların cerebral cortex’in motor bölgelerine iletilmesinde rolü olan bir merkezdir.

Doğru cevap: E

Koku duyusu hariç serebral kortekse ulaşan tüm duyu yolları thalmus'tan geçer. Dokunma, ağrı ve ısının kodeksten önce kabaca algılanımı thalamus’ta yapılır.

[VA/

< ^ / v r | [ Pulvinar)

Mesencephalon

Pons

Medulla oblongata

Medulla spinalis

3

Koku duyusu hariç tüm duyuların 3. nöronu burada bulunur. »Gövde ile ilgili duyuların 3.nöronu nuc. ventralis posterolateralis'tedir (VPL). ■Baş ve yüz ile ilgili duyuların 3.nöronu nuc. ventralis posteromedialis'tedir (VPM) Metathalamus, thalamus'un arka kısmında bulunan CGL ve CGM'ye denir. > Corpus geniculatum laterale (CGL): Görme ile ilgili > Corpus geniculatum mediale (CGM): İşitme ile ilgili ■Thalamus'u a. cerebri posterior besler.

92. Circulus arteriosus cerebri’nin oluşumuna katılan arterlerdeki anevrizmaların rüptürü nasıl bir kanamaya sebep olur? A) Epidural B) Subdural C) Intracerebral

D) Subarachnoid

r , * Lezyon seviyesinin bir segment altından itibaren ve karşı tarafta tüm segmentlerle ilgili ağrı ve ısı duyusunun kaybı. Tractus spinothalamicus lateralis’in kesilmesi nedeniyledir. Tractus spinothalamicus anterior kesilmiş olsa da kaba dokunma duyusu kaybolmaz. Çünkü bu duyu, iki nokta ayrımı duyusunu taşıyan sağlam taraftaki fasciculus gracilis yada cuneatus ile kompanse edilir.

E) Subpial •

>Lezyon seviyesinin altında kalan tüm segmentlerle ilgili ipsilateral; proprioseptif, vibrasyon ve iki nokta ayrımı duyularının kaybı Fasciculus gracilis ve fasciculus cuneatus’un harabiyeti nedeniyledir.

Genel olarak, VVİllis halkasının ön parçasını oluşturan damarların lezyonlarında; motor ve duyu kayıpları, arka parçasını oluşturan damarların lezyonlarında; vertigo, ataksi ve görme alanı kayıpları olur.

•

Berry anevrizması, VVİllis halkasındaki doğumsal, sakküler anevrizmalardır.

•

Epidural hemoraji en sık pariyetal ya da temporal kemik kırıklarında, a. meningea; media’nın rüptürü sonucu olur.

•

Subdural hemoraji yüzeyel beyin venlerini, dural sinüslere birleştiren köprü venlerin (bridge venler) rüptürü sonucu olur. Künt travmalarda görülür. Şiddetli travmatik beyin; hasarı olan hastalarda, en yaygın intraserebral lezyondur.

•

Subaraknoidal hem oraji; serebral arterlerin anevrizmalarının anevrizması) rüptürü sonucu olur, (genellikle Berry anevrizması) rüptürü sonucu olur.

■Eğer keşi üsttorakal segmentlerden olursa, tüm bunlara Horner sendromu da eşlik eder. Preganglionik sempatik nöronların harabiyeti nedeniyledir. Lezyon seviyesinin altından itibaren tüm segmentlerle ilgili ipsilateral; ağrı-ısı, kaba dokunma ve basınç duyuları sağlamdır.

Doğru cevap: D Lezyon segmentinde ipsilateral;

93. Medulla spinalis’in transvers yarı keşişi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A)

Lezyon seviyesinin aynı tarafında tüm duyuların kaybı vardır

B) Lezyon seviyesinin altında aynı tarafın şuurlu proprioseptif duyularının kaybı vardır C)

► alt motor nöron felci ► tüm duyuların kaybı

Lezyonun bir segment altında kontralateral ağrı-ısı duyusu kaybı

Lezyon seviyesinin altında aynı taraf üst motor nöron felci mevcuttur

Lezyon segmenti altında ipsilateral; ► üst motor nöron felci ► şuurlu proprioseptif, vibrasyon ve iki nokta ayrımı duyularının kaybı

D) Lezyon seviyesinde aynı taraf alt motor nöron felci mevcuttur E)

Lezyon seviyesinin her iki tarafında ağrı-ısı kaybı vardır

Brown-Sequard Sendromu (T10 Segmenti Sol Yarı Keşişi)

BROWN- SEQU ARD SENDROMU (Medulla spinalis'in transvers yarı keşişi) * Lezyon segmentinde ipsilateral alt motor nöron paralizisi ve musküler atrofi. Keşi segmentinde, cornu anterius’taki alt motor nöronları hasara uğraması ne deniyle olur. * Lezyon segmentinde ipsilateral bant şeklinde tüm duyuların kaybı. Medulla spinalis’e giren afferent liflerin (radix posterior) keşişi nedeniyledir. * Lezyon seviyesinin altında kalan tüm segmentlerle ilgili ipsilateral üst motor nöron felci belirtileri (spastik paralizi, Babinski belirtisi, yüzeyel karın refleksi ile kremaster refleksinin kaybı). Tr. corticospinalis la te ra lis ’in ve diğer yolların (vestibulospinal ve retikülospinal gibi) keşişi nedeniyledir.

v

J

Doğru cevap: E 94.

Utriculus aşağıdaki yapılardan hangisinin içinde bulunur? A) Vestibulum B) Modiolus C) Canalis spiralis cochleae D) Cavitas tympanica E) Basis cochleae

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

42 5

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

42 6

LABYRINTHUS MEMBRANACEUS

96. Nervus dalıdır?

İçinde endolenfin (endolympha) dolaştığı, birbirleriyle bağlantılı kapalı bir kanallar sistemidir.

Semisirküler zar kanallar utriculus’a açılır. Utriculus ile sacculus, ductus utriculosaccularis denilen bir kanal aracılığı ile birbirleriyle irtibatlanır. Sacculus ductus reuniens denilen bir kanalla, ductus cochlearis’e irtibatlanır. Ductus utriculosaccularis’ten çıkan bir yan dal ductus endolymphaticus’a irtibatlanır. Ductus endolymphaticus saccus endolym phaticus denilen kese şe klinde bir sonlanma gösterir. Doğru cevap: A 95. Bel ağrısı şikâyeti ile müracaat eden bir hastanın çekilen manyetik rezonans görüntülemesinde T12 - L1 vertebraları arasında intervertebral disk herniasyonu olduğu görülmüştür.

aşağıdakilerden

hangisinin

A) Plexus cervicalis B) Plexus brachialis

Zar labirint bölümleri; Vestibulum içinde utriculus ve sacculus, Sem isirküler kemik kanallar içindeki ductus semicirculares’ler, C ochlea içindeki ductus cochlearis (scala media)’tir.

phrenicus

C) Nervus vagus D) Nervus accessorius E) Nervus hypoglossus Plexus cervicalis, ilk dört servikal spinal sinirin ön dallarının birleşmesiyle oluşur. Musculus stemocleidomastoideus’un arkasında yer alır. Nervus phrenicus, plexus cervicalis’in dalıdır. Diyafragmanın motor siniridir. Ayrıca motor liflerle birlikte sensitif lifler de içerir. Bu lifler perikardiyum, plevra ve peritondan duyu taşır. Nervus phrenicus, servikal bölgede, musculus scalenus anterior’un ön yüzünde seyrederek mediastinum superius’a girer. Daha sonra mediastinum medium’da, fibröz perikardiyum ile mediastinal plevra arasında uzanır. Sağ nervus phrenicus, vena cava inferior ile birlikte foramen venae cavae’den, sol nervus phrenicus ise diyafragmanın kas lifleri arasından geçer. “N. phrenicus” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A 97. Antrum m astoideum , orta kulağın hangi duvarı ile kom şudur?

Bu durum da, hastanın hangi spinal sin iri bası altında kalm aktadır?

A) Dış

B) İç

C) Alt

D) Arka

A) T11 spinal sinir

E) Ön

B) T12 spinal sinir C) L1 spinal sinir

ORTA KULAK BOŞLUĞUNUN DUVARLARI

D) L2 spinal sinir E) S1 spinal sinir

Orta kulak boşluğunun altı duvarı vardır. •

Spinal s in irle r ca nalis v e rte b ra lis ’i foram en intervertabrale’den geçerek terk eder. Servikal bölgede her bir spinal sinir, karşılık geldiği vertebranın üstündeki foramen intervertebrale’den geçerek, vertebral kanalı terk eder. Sadece C1 spinal sinir, foramen intervertebrale’den geçmez. Oksipital kemik ile atlas arasından geçer. Sonraki servikal spinal sinirler, karşılık gelen vertebranın üstündeki foram en intervertebrale’den geçer. Ancak yedi tane servikal vertebra olduğu için, C 8 spinal sinir, C7-T1 arasındaki foramen intervertebrale’den geçer. T1-L5 spinal sinirler, karşılık geldiği vertebranın altındaki foramen intervertebrale’den geçerek vertebral kanalı terk eder. Buna göre; T3 spinal sinir, T3 vertebranın altındaki foramen intervertebrale’den geçer (diğer bir ifadeyle T3 ile T4 arasından geçer). LOMBER DİSK HERNİLERİ: Lomber bölgede her bir sinir kökü bir üstteki disk hernisinden etkilenir. Örneğin, L5 sinir kökü genelde L4-L5 disk hernisinden etkilenir. Doğru cevap: C

• •

Paries tegm entalis (üst duvar): Teğmen tympani denilen ince bir kemik plak tarafından yapılır. Orta kulak boşluğunu, fossa cranii media’yı örten dura mater’den ayırır. Paries jug ula ris (alt duvar): Vena jugularis interna ile cavitas tympani’yi ayırır. Paries labyrinthicus (iç duvar): Cavitas tympani ile iç kulağı ayıran duvardır. Üzerinde; fenestra vestibuli, fenestra cochleae, promontorium ve prominentia canalis facialis denilen yapılar bulunur. >

Promontorium: İç kulakta bulunan cochlea’nın cavitas tympani içine yapmış olduğu çıkıntıdır. Üzerinde, plexus tympanicus denilen sinir ağı bulunur. > Fenestra vestibuli (oval pencere): Cavitas tym pani’yi, iç kulaktaki vestibulum ’a bağlar. Stapes’in tabanı ile kapatılır. > Fenestra cochleae (yuvarlak pencere): Cavitas tympani’yi cochlea’nın scala tympani’sine bağlar. Membrana tympanica secundaria ile kapatılır. > Prominentia canalis facialis: Canalis facialis’in, transvers segmentinin cavitas tympani içine yapmış olduğu çıkıntıdır.

•

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

427

N. phrenicus, motor liflerle birlikte sensitif liflerde içerir. Bu lifler pericardium, pleura ve peritondan duyu alır. N. phrenicus

M . scalenus anterior M. scalenus medius

N. phrenicus

A. vertebralis A. carotis communis

M. scalenus Plexus brachialis (turunkuslar)

V. jugularis interna A., v. subclavia

Plexus brachialis (fasikuluslar)

M. subclavius

A., v. axillaris

N. phrenicus • D iyafragm a'nın m o to r siniridir. • M . scalenus anterior'un ön yüzünde seyrederek mediastinum superius'a girer. • M ed ia stin um m ed iu m 'd a, fibröz perika rdiyum ile m ediastinal plevra arasında uzanır. • Sağ n. phrenicus, v. cava in fe rio r ile b irlik te foram en venae cavae'den, sol n. phrenicus ise diyafragm a'nın kas lifle ri arasından geçer.

N. phrenicus

&

m •

•

•

Paries mastoideus (arka duvar): Bu duvarın üst bölümünde, recessus epitympanicus’u antrum m astoideum ’a irtibatlayan, aditus ad antrum mastoideum denilen büyük ve düzensiz bir delik vardır. Orta kulak boşluğundaki infeksiyon, bu duvardan antrum m astoideum ’a geçerek m astoidit oluşturur. Duvarın alt bölümünde, fenestra vestibuli'nin hemen arkasında görülen eminentia pyramidalis isimli kabarıntının içinde musculus stapedius bulunur. Fasiyal kanalın inen segmenti bu duvardır. Chorda tympani, bu duvardan orta kulak boşluğuna girer. Paries caroticus (ön duvar): Arteria carotis interna ile komşudur. Üst bölümünde görülen iki ağızdan; üstte olanı m usculus tensor tym pani’yi içeren semicanalis musculi tensoris tym pani’ye, alttaki ise tuba auditiva’nın kemik bölümünün oluşturduğu semicanalis tubae auditivae’ye aittir, iki kanala birlikte canalis musculotubarius denir. Parotis bezine parasempatikleri götüren nervus petrosus minör, orta kulak boşluğunu bu duvardan terk eder. Paries membranaceus (dış duvar): Membrana tympanica yapar.

“Orta kulak boşluğunun d u v a rla rı” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

98. A. basilaris’in içinde yer aşağıdakilerden hangisidir?

aldığı

sisterna

A) Cisterna pontis B) Cisterna quadrigeminalis C) Cisterna interpeduncularis D) Cisterna fossae lateralis cerebri E) Cisterna cerebellomedullaris C IS T E R N A E S U B A R A C H N O ID E A E Bazı bölgelerde arachnoidea mater ile pia mater ayrılarak, cisternae subarachnoideae denilen geniş subaraknoidal boşlukları oluşturur. *

•

C istern a c ere b e llo m e d u lla ris (cis tern a magna): En büyük sisternadır. Cerebellum ile bulbus arasındadır. BOS, dördüncü ventrikülden apertura mediana (foramen Magendie) aracılığıyla bu sisternaya gelir. Aşağıda, medulla spinalis’in subaraknoidal boşluğu ile devam eder, infantlarda ve çocuklarda BOS alımında kullanılır. Cisterna interpeduncularis: Dorsum sellae ile pedunculus cerebri’ler arasındadır. VVİllis halkası (circulus arteriosus cerebri) bu sisterna içindedir.

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

428

-

\

• Teğmen tympani, kafa tabanında fossa cranii media’da yer alır. • M. tensor tympani ön duvar, m stapedius arka duvar üzerindedir. • Arka duvar üzerindeki aditus ad antrum denilen geçit orta kulak boşluğunu antrum mastoideum'a bağlar. •

Fasiyal kanalın inen segmenti arka duvardadır. Chorda tympani bu duvardan orta kulak boşluğuna girer.

Üst duvar: Teğmen tympani (temporal kemik)

A n terio r

Posterior

J M. tensor tympani Tuba auditiva

A. carotis interna

•

• • •

•

Cisterna quadrigeminalis (cisterna superior): Mesencephalon’un arkasındadır. İçinde vena magna cerebri (Galen veni), epifiz bezi ve arteria cerebri posterior’lar bulunur. Cisterna pontis: İçinde arteria basilaris bulunur. Cisterna fossae lateralis cerebri: Arteria cerebri media’yı içerir. C istern a am biens: M ese n ce p h a lo n ’un yan taraflarındadır. (bazı kaynaklarda hatalı olarak cisterna superior ile aynı kabul edilmektedir.) Cisterna lumbalis: L1-L2 arası diskus ile S2 vertebra arasındadır, içinde; cauda equina, BOS ve filum terminale (pars pialis) vardır.

Doğru cevap: A 99. Aşağıdakilerden değildir? A) Ggl. geniculi B) Ggl. inferius C) Ggl. superius D) Ggl. spinale E) Ggl. ciliare

hangisi

bir duyu

ganglionu

GANGLION CİLİARE • • •

N. oculomotorius'un parasempatik ganglionudur. M. rectus lateralis ile n. opticus arasında, a. ophthalmica’nın lateralindedir. Gangliondan çıkan postganglionik parasempatik lifler, nn. ciliares breves denilen sinirler içinde hedef organları olan m. ciliaris ve m. sphincterpupillae ye gider.

G anglionlar 1. Duyu bütün spinal sinirlerde (Ggl. spinale) ve bazı KS’lerde • • • • •

5 Gal. triaeminale 7 Gal. aeniculi 8 Ggl. vestibulare, Ggl. corti (spirale cochleae) 9 Ggl. superius ve ggl. inferius 10 Ggl. superius ve ggl. inferius

2. Otonom • • • •

Paravertebral ggl. (sempatik zincir) Prevertebral ggl. Terminal ggl. Mural ggl.

•

Parasempatik ggl.’lar: - Ggl. ciliare (3) - Ggl. pterygopalatinum (7) - Ggl. submandibulare (7) - Ggl. oticum (9)

101,Aşağıdakilerden hangisi nervus facialis’in bir dalıdır? A) N. auriculotemporalis B) N. buccalis C) N. alveolaris inferior

Doğru cevap: E 100-Fasciculus cuneatus ve gracilis hangi seviyede çarpraz yaparlar? A) Medulla spinalis’e giriş seviyesinde

D) N. auricularis posterior E) N. infraorbitalis N. a u ric u la ris p o sterio r, n. fa c ia lis ’in for. stylomastoideum'dan kafayı terk ettikten sonra kulak kepçesinin arka tarafına doğru verdiği bir duyu dalıdır.

B) Bulbus C) Pons D) Mesencephalon E) Thalamus Fasciculus gracilis ve Fasciculus cuneatus • •

Şuurlu proprioseptif duyu (pozisyon ve kinestezi), iki nokta ayrımı ve vibrasyon duyularını taşır. Bu duyuları sırasıyla; Derideki mekanoreseptörler,

N. auriculotem poralis, n. alveolaris inferior ve n. buccalis n. mandibularis’in fossa infratemporalis’te verdiği dallardandır.

>

Pacinian korpüskülleri ve

Doğru cevap: D

>

Kas iğciği ile golgi tendon organı alır.

>

• • •

•

• •

•

• •

N. infraorbitalis, n. maxillaris’in fissura orbitalis inferior’da verdiği bir bir duyu dalıdır. Bu dal orbita’nın tabanını oluşturan maxilla’daki sulcus infraorbitalis’te seyrederek canalis infraorbitalis'e girer. Yüzün ön tarafındaki for. infaorbitale’den geçerek yüzeyelleşir. Alt göz kapağının, burun kanatlarının, üst dudağın deri duyusunu taşır.

T 6 segmentinin altından (gövdenin alt yarımı ve alt ekstremitelerden) bu duyuları fasciculus gracilis, T 6 ve üstünden (gövdenin üst yarımı ve üst ekstremitelerden) ise fasciculus cuneatus taşır. Bu nedenle, fasciculus gracilis transvers kesitlerde tüm medulla spinalis boyunca görülürken, fasciculus cuneatus sadece T 6 ve yukarısındaki segmentlerde görülür. T 6 ve yukarısındaki segmentlerden geçen transvers kesitlerde fasciculus gracilis içte, fasciculus cuneatus dışta yer alır. Bu duyuların 1. nöronları ggl. spinale’de bulunan psödounipolar nörondur. Psödounipolar nöronun santral uzantıları, funiculus posterior’da ipsilateral yükselerek, medulla oblongata (bulbus)’daki nuc. gracilis ve nuc. cuneatus içindeki 2 . nöronlarla sinaps yapar. İkinci nöronların uzantıları orta hatta çapraz yaptıktan sonra karşı tarafta lemniscus medialis adı altında thalamus’a yükselir. Thalamus’ta nuc. ventralis posterolateralis (VPL)’de bulunan 3. nöronlarla sinaps yapar. Üçüncü nöronların uzantıları, capsula interna’nın crus posterius’undan geçerek, pariyetal lobda bulunan gyrus postcentralis'deki primer somatik duyu korteksi (şuur) olarak bilinen 3,1,2 numaralı Brodmann alanına gelir.

102.Aşağıdakilerden nöropatisidir?

hangisi

radial

sinir

tuzak

A) Tarsal tünel sendromu B) Karpal tünel sendromu C) Pronator sendromu D) Anterior interosseöz sendrom E) Posterior interosseöz sendrom Tuzak nöropatiler tek sinirin özellikle fibro-osseöz bir tünelden geçerken uğradığı mekanik dinamik kompresyona sekonder gelişmektedir. Üst E kstrem iten in N adir G örülen S inir Sıkışm a Sendromları Karpal tünel sendromu (median sinir basısı) veya kubital tünel sendromu (ulnar sinir basısı) gibi oldukça sık rastlanılan gibi tuzak nöropatilerinin dışında, belli sinirler üst ekstremitedeki seyirleri sırasında birkaç anatomik bölgeden geçerken sıkışıp diğer (nadir görülen) tuzak nöropatilere yol açarlar. Bunlar akılda tutulması gereken hastalıklar olup, aynı diğer tuzak nöropatilerde olduğu gibi sıkışmanın distalinde kalan sahada motor ve duyu eksikliklerine yol açarlar. Median sinirin diğer tuzak nöropatileri •

Doğru cevap: B

•

Pronator Sendromu Pronator sendrom dirsek seviyesinde median sinirin sıkışması ile ortaya çıkan kronik ön kol ağrısı ve kas zayıflığı ile seyreden bir durumdur. Anterior interosseöz sinir sendomu Anterior interosseöz sinir (AİO) median sinirin dalı olup ön kolda sıkışabilir. Anterior İnterosseöz Sinir Felci’nde hasta başparmak ve işaret parmağıyla “O” yapamaz.

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

429

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

43 0

103.Aşağıdakiierden hangisi her iki hem siferdeki kortikal alanları birbirine bağlayan liflerden oluşm az? A) Corpus callosum

B) Adhesio intertahalmica

C) Comissura anterior

D) Comissura posterior

E) Comissura habenularum Adhesio interthalamica, s a ğ -s o l thalam us’ların iç yüzleri arasında sıklıkla (%70-85) bulunan birleştirici bir gri cevher şerididir. Adhesio interthalamica içerisinde nöronlar ve bunlara ait aksonlar yer alır; ancak bu yapı sağ ve sol thalamus’u birleştiren komissural bir yol değildir. FIB R A E C O M M IS S U R A LE S TE L E N C E P H A L I İki hemisferin aynı veya farklı kortikal alanlarını bağlayan transvers seyirli liflerdir. •

Radial Sinirin Tuzak nöropatileri •

Posterior interosseöz sinir sendomu Radial sinirin ana motor dalı olan posterior interossöz sinir, radius başının annuler ligamenti hizasında, veya supinator kasın içinde sıkışabilir. Bu durum radial sinirin uyardığı kaslarda değişen derecelerde paralizi ve ön kol dorsalinde ağrı yapar.

• •

Tarsal tünel sendromu, n. tibialis’in malleolus medialis ile retinaculum flexorum arasında sıkışması ile ortaya çıkan ve ayak tabanında şiddetli ağrıya neden olan bir durumdur.

Fibrae corporis callosi (corpus callosum); iki beyin hemisferindeki karşılıklı kortikal alanları bağlar. En büyük kommissural yoldur. Hemisferler arasında bilgi aktarımını sağlar. C om m issura anterio r; chiasm a o p tic u m ’un yukarısındadır, iki taraf tractus olfactorius’u bağlar. Commissura posterior (comm. epi-thalamica); aqueductus mesencephali (cerebri)’nin hemen üstünde olup, epifiz köküne komşudur. Pupilla ışık refleksi ile ilgili pretektal çekirdeklerdeki nöronların uzantıları, burada çapraz yaptıktan sonra karşı taraf Edinger-VVestphal çekirdeğine gider.

“Fibrae commissurales telencephali” başlıklı şekile bakınız.

Doğru cevap: E

Doğru cevap:B r

'N Assosiasyon yolları

Commissural yollar

Fasciculus arcuatus • Temporal lobdaki işitilen sözcükleri anlama alanı (VVernicke, 22) ile frontal lobdaki m otor konuşma alanını (Broca, 44-45) bağlar.•

Corpus callosum • İki beyin hemisferindeki karşılıklı kortikal alanları bağlar.

• Lezyonunda ileti tipi afazi olur.

Comissura posterior • Pupilla ışık refleksi ile ilgilidir.

Fibrae commissurales telen cep h ali

104.Gyrus temporalis superior’un üst yüzündeki gyri temporales transversi (Heschl’in transvers girusları)’de aşağıdaki kortikal alanlardan hangisi yer alır?

•

28 numaralı Brodmann alanı, sekonder (assosiasyon) olfaktor merkezdir. Entorinal korteks olarak bilinir.

“Önemli kortikal merkezler” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

A) Primer tat alanı B) Primer vizüel alan

105.Aşağıdaki kök-dermatom eşleşmelerinden hangisi doğrudur?

C) Primer oditör alan D) Primer somatik duyu alanı

A) L5-ayak küçük parmağı

E) Somatik duyu assosiasyon alanı TEMPORAL LOBUN KORTİKAL ALANLARI •

•

• •

•

Primer oditör alan; gyrus temporalis superior’un üst y üzü n d eki gyri tem p o rales tran sversi (Heschl’in transvers girusları)’lerdeki 41 ve 42 numaralı Brodmann alanlarıdır. Primer oditör korteks lezyonlarında, akustik boşlukta sesin geliş yönü ve mesafesi, yani lokalizasyonu yapılamaz. Oditör assosiasyon alanı (VVernicke’nin duysal konuşma alanı); dom inant hemisferde, gyrus temporalis superior'daki 22 numaralı Brodmann alanıdır. 2 2 numaralı alan; işitilen ya da konuşulan sözcüklerin anlaşılması ile ilgilidir. 39 numaralı alan; yazılan sözcüklerin anlaşılması ile ilgilidir. VVernicke alanı, fasciculus arcuatus denilen bir lif demetiyle Broca alanıyla bağlantılıdır, işitilen ya da konuşulan dil, primer oditör kodekste algılanır ve buradan VVernicke alanına geçirilip, burada anlaşılır olur. Primer olfaktor alan; 34 numaralı Brodmann alanıdır. Temporal lobun ucundaki piriform kodekstir. Primer o lfaktor kodeksi irrite eden lezyonlar, genellikle hoş olmayan koku halüsinasyonlarına neden olur.

B) C5-el başparmağı C) C 8 -el oda parmağı D) S1-ayak ikinci parmağı E) L4-Dizaltı bacak içyanı D ER M ATO M Bir spinal sinir tarafın dan duyusu taşınan deri alanına dermatom denir. Spinal sinir sayısı 31 çift olmasına rağmen 30 çift dermatom alanı vardır. C1 spinal sinirin deri dalı olmadığı için, dermatom alanı da yoktur. “Önemli dermatom alanları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E 106.Locus caeruleus nerede yer alır? A) Ventriculus tedius B) Cisterna interpeduncularis C) Substantia pedorata anterior D) Fossa rhomboidea E) Tegmentum mesencephali

Sulcus centralis Primer motor alan Primer somatik duyu alanı Premotor alan------Frontal göz alanı

Primer tat alanı

vizüel alanlar

Primer vizüel alan Motor konuşma alanı (Broca alanı)

İşitmenin assosiasyon alanı ( VVernicke alanı)

Önemli kortikal merkezler

Primer oditör alan

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

431

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

r Herpes zoster’de, varicella zoster'in spinal sinir arka kök ganglionlarına yerleşerek burada inflamasyona neden olmasıyla ilgili dermatomlarda şiddetli ağrı ve veziküller ortaya çıkar.

• Bir spinal sinirin duyusunu aldığı deri bölgesi • C1 spinal sinirin dermatom alanı yoktur

Önemli dermatom alanları Spinal Sinir

Dermatom alanı

C4

Omuz

C6

El baş parmağı

C7

işaret ve orta parmak

C8

Yüzük ve küçük parmak

T4-T5 T10

Meme başı Umbilicus

L1

inguinal bölge

L4

Ayağın medial kenarı

Sİ

Ayağın lateral kenarı

L5

L4 ve Sİ arası ayak bölümü

VENTRICULUS ÛUARTUS Bulbus, pons ve cerebellum arasındadır. Dördüncü ventrikül, medulla spinalis’teki canalis centralis ile devam eder. Ayrıca çatısındakiüç delik (ikisi lateralde olan apertura lateralis=Luschka, birisi ortada olan aperturamediana=Mag endie) aracılığıyla, subaraknoidal boşluğa bağlanır. Sınırları •

•

•

Çatısını; yukarıda velum medullare superius, ortada cerebellum ve aşağıda velum medullare inferius yapar. BOS, çatının alt bölümünde bulunan apertura mediana (foramen Magendie) denilen açıklık ile dördüncü ventrikül’den cisterna cerebellomedullaris (cisterna magna)’e geçer. Lateral sınırlarını; yukarıda pedunculus cerebellaris su p e rio r (brach ium co njun ctivum ), aşağıda pedunculus cerebellaris inferior (corpus restiforme) yapar. Tabanını; pons ile bulbus’un arka yüzleri oluşturur. Eşkenar dörtgen şeklinde olduğu için fossa rhomboidea denir.

FOSSA RHOMBOIDEA’DA BULUNAN ÖNEMLİ ANATOMİK YAPILAR • Trigonum nervi hypoglossi; bu kabarıntının altında n. hypoglossus’un çekirdeği vardır. • T rig on um nervi vagi; bu kabarıntının altında n vagus’un parasempatik çekirdeği (nucleus posterior nervi vagi yada nucleus dorsalis nervi vagi) yer alır • C o llicu lu s facialis; bu kabarıntıyı, VI ncı kranyal sinirin çekirdeği ile bu çekirdeği kuşatan VII nci kranyal sinirin motor lifleri oluşturur. • L ocu s c a e ru le u s; beyinde noradrenalin üreten nöronların en büyük kaynağıdır. • R ecessus ia te ra lis ; burada bulunan vestibüler çekirdeklerin olduğu alana area vestibularis denir. Apertura İateralis (foramen Luschka), recessus lateralis’lerin apekslerindedir • Area postrema; kan-beyin bariyerinin bulunmadığı kemoreseptör bir alandır. Sirkülasyondaki emetik maddelere (apomorfin ve digital glikozidler gibi) yanıt olarak kusma refleksini başlatır.

V “Fossa rhomboidea" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

J

Glandula pinealis

Colliculus superior ve inferior

Brachium colliculi inferioris

Brachium colliculi superioris

Velum medullare superius Pedunculus cerebellaris superior « p r „ ---------

Pedunculus cerebellaris medius

Eminentia medialis Fossa rhomboidea

Pedunculus. cerebellaris inferior Area ■ vestibularis

Colliculus facialis Trigonum nervi hypoglossi

Striae medullares ventriculi quatri

Trigonum nervi vagi

Taenia cinerea

Tuberculum cuneatum Tuberculum gracile

Arkadan görünüş Fossa rh o m b o id e a

107.Wallenberg sendromunda etkilenen çekirdeklerin tümü hangi seçenekte verilmiştir? I.

Nucleus dorsalis nervi vagi

II.

Nucleus vestibularis inferior

108. İpsilateral dil deviasyonu, kontralateral hemipleji ve pozisyon, vibrasyon kaybı bulguları olan hastada lezyon nerededir? A) ventral pons

III. Nucleus ambiguus

B) alt dorsal pons

IV. Nucleus tractus solitarius

C) medial medulla D) lateral medulla

A) IV B) I, III C) II, IV D) I, II, III

E) dorsal mesensefalon Medial medullar sendrom (inferior alternan hemipleji) •

N. hypoglossus harabiyetine bağlı ipsilateral dil kaslarında paralizi

•

Kontralateral hemipleji (kortikospinal yol hasarına bağlı) ve proprioseptif duyu kay (lemniscus medialis hasarı nedeniyle) görülür.

E) I, II, III, IV “LateraI medüller sendrom (vvallenberg sendromu)” başlıklı dikkat kutusuna bakınız. Doğru cevap: E

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

433

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

434

t

LATERAL MEDÜLLER SENDROM (VVALLENBERG SENDROMU) MEDİAL MEDÜLLER SENDROM (DEJERİNE’İN ANTERİOR MEDÜLLER SENDROMU); a spinalis anterior yada a. vertebralis’in medüller dallarının tıkanması sonucu olur. XII nci kranyal sinir köklerinin tutulmasına bağlı, ipsilateral dil yarımında felç (dil dışarı çıkarıldığında lezyon tarafına deviye olur), Tractus corticospinalis’in tutulmasına bağlı kontralateral hemipleji, Lemniscus medialis’in tutulmasına bağlı kontralateral vücut yarımında proprioseptif duyu ile iki nokta ayrımı duyusu bozulur. LATERAL MEDÜLLER SENDROM (VVALLENBERG SENDROMU); a. vertebralis’in yada bazen a. inferior posterior cerebelfi’nin, bulbus’u besleyen dallarının tıkanması sonucu olur. Motor kayıp yoktur. İpsilateral palatal ve laringeal kasların paralizisi nedeniyle disfaji, dizartri, boğuk ses ve ipsilateral gag refleksi kaybı (nuc. ambiguus’un harabiyeti nedeniyle) İpsilateral yüz yarımı ile kontralateral vücut yarımında ağrı-ısı duyusu kaybı (nucleus spinalis nervi trigemini ve tractus spinothalamicus lateralis’in harabiyeti nedeniyle), Vertigo, bulantı, kusma ve nistagmus (vestibüler çekirdeklerin tutulumu nedeniyle), ipsilateral Horner sendromu (inen sempatik liflerin harabiyeti nedeniyle), Ataksi; pedunculus cerebellaris inferior’un tutulmasına bağlı ipsilateral koordinasyon kaybı, Retiküler formasyondaki respiratuar merkezin tutulmasına bağlı hıçkırık olur.

ipsilateral yüz yarımı ile kontralateral vücut yarımında ağrı-ısı duyusu kaybı

Şekil: VVallenberg Sendromu (Sol a. inferior posterior cerebelli tıkanması)

J* • 1. Superior alternan hemipleji (VVeber sendromu) • • •

Lezyon: mesencephalon’da ipsilateral oculomotor felci Kontralateral hemipleji

2. Middle alternan hemipleji • • •

Lezyon: posns'ta ipsilateral abducens felci Kontralateral hemipleji

3. İnferior alternan hemipleji (Medial medüller sendrom) • • •

Lezyon: bulbus'ta ipsilateral hypoglossus felci Kontralateral hemipleji

110.Sol kolunun ön kısmında ağrı, ve ilk iki parmağı ile ince işleri yapmada, cisimleri tutmada zorlanma şikayeti olan hastanın nörolojik muayenesinde duyu kaybı yok. Sol ön kol pronasyonu hafif kuvvetsizlik, 1 . ve 2 . parmakların distal falanksların fleksiyonunda kısmi zaaf saptanmıştır. Hasta 1 ve 2. parmakları ile “0 ” işaretini yapamamakta, üçgen oluşmaktadır. Bu bulgular göstermektedir?

hangi

sinirin

etkilendiğini

A) N. ulnaris B) N. radialis C) N. musculocutaneus D) N. interosseus anterior Doğru cevap: C

E) N. interosseus posterior

109.52 yaşında erkek hasta; ani başlangıçlı, sol kolunu kontrol edememe ve şiddetli atmalar nedeni ile başvuruyor. Acil serviste omuzdan savurucu hareketler ve bu nedenle kolda çarpmaya bağlı laserasyonlar gözleniyor. Bu olguda en olası lezyon lokalizasyonu neresidir? A) Nuc. ruber

B) Globus pallidus

C) Substantia nigra

D) Anterior thalamus

E) Nuc. subthalamicus

SUBTHALAMUS (VENTRAL TALAMUS) Thalamus ile mesencephalon arasında kalan diencephalon bölümüdür. Motor fonksiyonla ilgilidir. N ucleus su b th ala m icu s; bazal çe kird e k tir (bazal gangliondur). Kas aktivitesinin kontrolünde rol oynar.

Anterior interosseözsinirsendromu(AİSS), nadir görülen üst ekstremite periferik nöropatilerindendir. Mekanik veya inflamatuar nedenlere bağlı olarak gelişebilir. Median sinir, aksillanın alt kısmından çıkar ve kola doğru uzanır. Kolda, medial epikondilin üst kısmına kadar dal vermez. Sırasıyla m. pronator teres, m. flaxor carpi radialis ve m. palmaris longus'a giden dalları verdikten sonra lateral epikondilin 8 -1 0 cm distalinden en geniş dalı olan anterior interosseöz siniri verir. Bu sinir başlıca 3 kası (fleksor pollisis longus, pronator kuadratus, fleksor digitorum profundusun 2 . ve 3. parmağa giden kısmı) innerve eder. AIS sendromunun karakteristik klinik özelliği, başparmak interfalangeal ve işaret parmak distal interfalangeal eklemlerin fleksiyon yapamamasıdır. İşaret ve başparmak ile ‘yuvarlak O’ işareti yapılamaz. Buna teşebbüs edildiğinde üçgenimsi bir işaret ortaya çıkar (çimdik bulgusu). Doğru cevap: D

"Diencephalon” başlıklı dikkat kutusuna bakınız. Doğru cevap: E ~\

r Subthalamus • Thalamus ile mesencephalon arasında yer alır. • Nuc. subthalamicus bir bazal gangliondur. • Subthalamus lezyonunda hemiballismus (ani istemdışı çok şiddetli ekstremite hareketi) olur.

Corpus callosum caudatus

Ventriculus lateralis Septum — pellucidum

Epithalamus

Ventriculus tertius

• Epifiz bezi (gl. pinealis) burada bulunur.

Thalamus - Gl. pinealis (epifiz)

Habenula Pulvinar

Colliculus superior

inferior

Posterior

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

435

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

436

111 .Aşağıdaki sinirlerden hangileri plexus brachialis’in facsiculus p oste rio r’undan çıkar?

brachioradialis ve m. extensor carpiradialis longus, direk olarak n.radialis tarafından uyarılan kaslardır. Ön kolun arka yüzündeki diğer ekstensör kaslar (m. extensor carpiradialis brevis, m. supinator, m. extensor digitorum, m. extensor digiti minimi, m. extensor carpi ulnaris, m. extensor pollicis longus, m. extensor indicis, m. abductor pollicislongus ve m. extensor pollicis brevis) n. radialis'in r. profundus’u ta ra fın d a n u yarılır. Ramus p ro fun d us, m. supinator’u deler. Ramus profundus’un terminaline, n. interosseus a ntebrachiiposterior (PIN) denir.

A) N. medianus ve n. ulnaris B) N. radialis ve n. axillaris C) N. radialis ve n. medianus D) N. radialis ve n. muskulocutaneous E) N. ulnaris ve n. muskulocutaneous Fasciculus P osterior’dan Çıkan Dallar • • •

•

N. subsacpularis; m. subscapularis ve m. teres major’u uyarır. N. th o r a c o d o r s a lis ; m. latissim us d orsi'nin siniridir. N. a x illa ris ; fasciculus p osterior'un term inal d alların da n biridir. A.v. circu m fle xa hum eri posterior ile birlikte sp a tiu m a x illa re laterale (humerotrisipitalaralık, kuvadrangüler aralık)’den geçer. Daha sonra collum ch irurg icu m ’u dolanır ve m. deltoideus ile m. teres minor’u uyaran dallarını verir. N. cutaneus brachii lateralis superior denilen dalı, kolun üst-dış yüzünü örten derinin duyusunu taşır. N. radialis; fasciculus posterior’un diğer terminal dalıdır ve aynı zamanda fasikülüsün devamıdır. Plexus brachialis’te tüm segmentlerden lif içeren tek sinirdir. Sulcus nervi radialis’te, a. profunda brachii ile birlikte m. triceps brachii’nin lateral ve medial başları arasındadır. Kolun distalinde, m. brachialis ile m. brachioradialis arasındaki oluktadır. Epicondylus lateralis’in önünde yüzeyel ve derin iki uç dalına ayrılır. M. triceps brachii, m. anconeus, m.

“Plexus brachialis’in fasciculus posterior’undan çıkan dallar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap:B

1 1 2 .Epidural

hem atom ların orijin aldığı vasküler yapıların tüm ü hangi seçenekte ve rilm iştir? I.

A. cerebri media

II.

A. meningea media

III. Dural sinuslar A)

I

C)

III

B) II D) I, III E) II, III

EPİDURAL HEMATOM Kemik ile dura arasında kan toplanmasıdır. Genellikle gençlerde görülür. En çok a. m axillaris’in dalı olan a. meningea media kanaması ile oluşur. Bu arterin foramen

/ ----------------------------------------------------------------Fasciculus posterior'dan çıkan dallar

N. Subscapularis • M. subscapularis ve teres major'un siniri N.

horacodorsalis

• M. latissimus dorsi'nin siniri N.

3 xillaris

• M. deltoideus ve m. teres minor'un siniri • Humerotricepital aralıktan a. circumflexa humeri posterior ile geçerek collum chirurgicum'un etrafında dolanır N. I adialis

Plexus brachialis’in fasciculus posterior’ undan çıkan dallar

114.Kan beyin bariyeri olan yapı hangisidir?

spinosum’dan kafa içine girdiği yerdeki kaide kırıkları veya temporal-paryetal kemiklerde bu arterin dallarını çaprazlayan linear kırıklardan dolayı arterin kanaması neticesi olur. Nadiren v. meningea media, dural sinüsler veya emisser venlerin kopması ile daha az oranlarda venöz orijinlide olabilir. En çok temporal ve pariyetal kemik kırıklarında görülür.

A) Glandula pinealis B) Area postrema C) Eminentia mediana D) Corpus mamillare E) Organum subcomissurale

Doğru cevap: E Kan-beyin bariyeri, suda çözünen maddelerin kandan merkezî sinir sistemine -yani beyne- geçişini kısıtlayan bir engelleme sistemidir. Beynin çok sınırlı bazı merkezî alanlarında (circumventriküler organlar) kan-beyin bariyeri bulunmaz.

113.Beyin sapını a. cerebri posterior ile a. superior cerebelli arasından terk eden kranial sinir hangisidir? A) N.facialis

Kan-beyin bariyerini oluşturan en önemli yapı, kapiller duvarında yer alan endotel hücreleri arasındaki zonula occludens (tight junction)’lerdir, Endotel hücrelerinin dış tartında yer alan kesintisiz bazal membran ve bazal membranın dış tarafında yer alan astrosit uzantıları da bu bariyerin oluşumuna katılır.

B) N.abducens C) N.trochlearis D) N.hypoglossus E) N.oculomotorius N. OCULOMOTORIUS (III) • • • •

Beynin bazı bölgelerinde zonula occludens’ler ile birbirlerine bağlanmış kapiller endotel hücreleri yerine fenestralı endotel hücrelerinin yer aldığı kapillerler bulunur.

Fossa in te rp e d u n c u la ris ’den ve sulcus pontocruralis’ten beyin sapını terk eder. A. cerebri posterior ile a. superior cerebelli arasından geçer. Sinüs cavernosus’un dış duvarından seyreder. Fissura orbitalis superior ve Zinn halkası’ndan geçerek orbitaya gelir.

“N. oculomotorius" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

• A. cerebri posterior ile a. superior cerebelli arasından • Sinüs cavernosus'un dış duvarından • Fissura orbitalis superior (FOS) ve • Zinn halkasından geçer

M. M. M. M. M.

A. cerebri posterior A. superior cerebelli Parasempatik

A. inferior anterior cerebelli

rectus superior rectus inferior rectus medialis obliquus inferior levator palpebrae superioris

M. sphincter pupillae M. ciliaris

Lezyonunda • Pitoz • Vertikal diplopi

A. vertebralis

• Göz dışa ve aşağıya bakar • Ekstrenal strabismus (dışa şaşılık) • Midriazis • Aynı tarafta ışık refleksi ve akomodasyon yok

N. oculomotorius

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

437

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

438

•

•

Colliculus facialis; pons’un orta bölümünde (dördüncü ve n trik ü l’ün tabanında yada fossa rho m b o id e a 'd a ) lo ka lize d ir. N ucleus nervi abducentis ve onu kuşatan fasiyal sinirin motor lifleri ile oluşturulur. Pontin paramedian retiküler formasyon (PPRF); horizontal(lateral) bakışın merkezidir. Abdusens çekirdeğine komşudur.

Doğru cevap: D 116.Kalkaneovalgus deform itesi ve ayağın plantar yüzünde duyu kaybına hangi periferik sinir lezyonu neden olur? A) N. tibialis B) N. ischiadicus

Doğru cevap: D

C) N. femoralis 115.Aşağıdakilerden görülm ez?

hangisi

pons

D) N. peroneus communis

kesitlerinde

E) N. obturatorius

A) Nuc. principalis nervi trigemini N. tibialis, diz ekleminin çıkıklarında yaralanabilir Yaralanması halinde, bacak arkası kaslarda (ayak fleksörleri) paralizi olur. Bu durumda, ekstensör (dorsal fleksör) ve evertör kasların hakimiyeti sonucu, ayak dorsifleksiyonda ve eversiyonda kalır Bu karakteristik görünüme calcaneovalgus denir. Ek olarak ayak tabanında duyu kaybı olur. N. tibialis felcinde ayak plantar fleksiyon (fleksiyon) yapamaz. Kişi parmak uçlarında ayakta duramaz

B) Nuc. nervi abducentis C) Nuc. nervi facialis D) Substantia nigra E) Nuc. lacrimalis Substantia nigra; mesencephalon’da crus cerebri’yi tegmentum’dan ayıran pigmente bir nuklear kitledir. Bu kitlenin melanin pigmenti içeren dorsal bölümü pars compacta, demir içeren ventral bölümü pars reticulata olarak adlandırılır. Dopamin üreten nöronları primer kaynağıdır.

Tarsal tünel sendromu; n. tibialis seyri sırasında, fleksör kas tendonları ile birlikte malleolus medialis ile calcaneus arasından ve fleksör retinakulumun altından geçer. Burada oluşan ödem siniri sıkıştırarak, topuk ve baldıra yayılan, sıklıkla geceleri daha belirgin olan ağrı ve paresteziye neden olur.

Motor kontolde anahtar rol oynar. Substantia nigra’daki pigmente nöronların dejenerasyonu, corpus striatum’da dopam in y e te rs iz liğ in e neden olur; bu durum Parkinson hastalığı ile sonuçlanır. Parkinson hastalığı rijidite, trem or ve m otor aktivitede yavaşlama ile karakterizedir. PONS KESİTLERİNDE GÖRÜLEN ÖNEMLİ ANATOMİK YAPILAR • •

•

•

V, VI, VII ve VIII nci kranyal sinirlerin çekirdekleri. Nucleus principalis nervi trigemini; baş ve yüzün dokunma-basınç duyularının ikinci nöronlarının bulunduğu çekirdektir. Bu duyuların birinci nöronları; V, VII, IX ve X ncu kranyal sinirlerin ganglionlarındadır. Kornea refleksi ile ilgili çekirdektir. Nucleus salivatorius superior (üst parçasına nucleus lacrim alis denir); n. fa c ia lis ’le ilgili parasempatik çekirdeklerdir. Bu çekirdeklerden çıkan parasempatik lifler, n. facialis’in dallan içinde; glandula lacrimalis, glandula submandibularis ve glandula sublingualis’e gider. Locus caeruleus; pons’un arka yüzünde (dördüncü ventrikül’ün tabanında yada fossa rhomboidea’da) lokalizedir. Merkezi sinir sisteminde noradrenalin üreten nöronların en büyük kaynağıdır.

v

N. ischiadicus, en sık gluteal bölgeye yapılan hatalı intramusküler enjeksiyonlar sonucu yaralanır Yaralanmaların %90’ında daha yüzeyelde seyrettiği için, n. fibularis (peroneus) communis’e ait lifler etkilenir. Uyluk arkası kaslardaki paralizi nedeniyle, bacak fleksiyonu zayıflar (m sartorius ve m. gracilis ile de bacak fleksiyonu yapıldığından tamamen ortadan kalkmaz). Ancak diz ekleminin altında kalan tüm kaslarda paralizi vardır ve bu nedenle yer çekiminin etkisine bağlı düşük ayak (footdrop) olur. Ayrıca n. saphenus ile duyusu taşınan bölgeler hariç, bacak ve ayakta duyu kaybı olur.

J

•

N. fibularis (peroneus) communis; alt ekstremitenin en sık yaralanan siniridir. Özellikle bacak tam fleksiyon yaptığında gerilerek yaralanabilir. En sık, fibula boynu yada başının kırıklarında yaralanır. Ayrıca, lig. collaterale fibulare’yi yırtan diz ekleminin travmalarında da yaralanabilir. Bacağın ön ve lateral kompartıman kaslarının paralizisi sonucu, fleksör kaslar hakimiyet kazanır ve ayak plantar fleksiyonda (foot drop) ve inversiyon yapmış pozisyonda kalır. Bu karakteristik görünüme equinovarus denir. Ayrıca bacağın ön ve lateral bölgeleri ile ayağın ve parmakların dorsal yüzlerinde duyu kaybı vardır. N. fibularis communis felcinde, ayak dorsifleksiyon (ekstensiyon) yapamaz (foot drop).

•

N. fibularis superficialis’in felcinde ayağın eversiyon hareketi bozulur. Ek olarak bacağın lateralinde ve ayak sırtında duyu kaybı olur.

•

N. fibularis profundus felcinde, ayak ekstensiyonu (dorsal fleksiyon) zayıflar. Ek olarak başparmak ile ikinci parmak arasındaki deri alanında duyu kaybı olur.

V

H orner sendrom u: Baş-boyun bölgesinin sem patik uyarımının bozulması sonucu ortaya çıkan; miyozis, pitozis, enoftalmos, yüzde anhidrozis (terleme kaybı) ve kızarma (facial flushing) ile karakterizedir. Horner sendromundaki miyozisin nedeni, pupilla’yı genişleten (midriyazis) yaptıran musculus dilatator pupillae’nin sempatik uyarısının bozulmasıdır. Bu durumda nervus oculom otorius’un içindeki parasempatiklerle uyarılan musculus sphincter pupillae’nin baskınlığı sonucu pupilla küçülür (miyozis). For. jugulare’den cranium’u terk eden kafa çiftleri n. glossopharyngeus, n. vagus ve n. accessorius’tur. N. gloospharyngeus lezyonları

J N. vagus lezyonları

•

N. laryngeus’lar, mediyastinum’la ilgili girişimlerde (mediyastinotomigibi),arcusaortaeanevrizmalarında ve özofagus veya bronş karsinomlarında tutulan mediyastinal lenf düğümlerinin büyümesi sonucu yaralanabilir. Sinirin hasarı boğuk sese neden olur.

•

N. laryngeus recurrens, a. thyroidea inferior ile çok yakın komşuluk yapar Bu ilişki tiroid bezi ile ilgili cerrahi girişimlerde önemlidir.

•

N. vagus’un unilateral lezyonlarında; ipsilateral farinks, larinks ve yumuşak damak paralizisine bağlı disfaji, dispne, disfoni ve boğuk ses olur. Hastaya uzun bir “ah” söyletildiğinde, uvula sağlam tarafa (lezyonun karşı tarafına) deviye olur. N. vagus’un bilateral harabiyeti, tam laringeal paralizi ve asfiksi sonucu ölümle sonuçlanır.

•

N. vagus’un proksimal yaralanmaları; çarpıntı, kusma, taşikardi ve takipne ile birlikte olan boğulma hissiyle karakterizedir.

Doğru cevap: A 117.For. jugulare’deki kitle lezyonu aşağıdakilerden hangisine neden olmaz? A) Ses kısıklığı B) Yutma Güçlüğü C) Horner Sendromu D) Sternomastoid adalede güçsüzlük E) Yumuşak damakda karşı yöne deviasyon

I

Palatal paralizi; n. glossopharyngeus, n. vagus ve n. accessorius’un yada ilgili çekirdeklerinin lezyonları sonucu olur. Palatal (uvular) refleks ve gag (faringeal) refleks alınmaz. Bu reflekslerin afferent yolunu n. glossopharyngeus, efferent yolunu n. vagus yapar. Bilinmeyen bir obje farinks arka duvarı, tonsilla’lar, dilin arkası veya yumuşak damağa dokunursa, faringeal kaslarda kontraksiyon olur ve yumuşak damak yukarı kalkar (gag refleks, faringeal refleks) Bilinen bir cismin yutulması (lokma, su gibi) bu reflekse neden olmaz Benzer şekilde uvula’nın uyarılması, uvula’nın yukarı çekilmesine neden olur (palatal refleks, uvular refleks).

J

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

43 9

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

440

N. accessorius lezyonları

OKSİPİTAL LOBUN KORTİKAL ALANLARI Primer vizüel alan; Brodmann’ın 17 numaralı alanıdır. Sulcus calcarinus’un her iki tarafında, gyrus calcarinus'un iç yüzüne karşılık gelir. Makula, vizüel korteksin en arka bölüm ünde (polus o ccip ita lis), re tin a ’nın p eriferik b ölgeleri ise en ön bölümünde temsil edilir. Retina’nın üst yarımından gelen lifler vizüel korteksin üst parçasında, alt yarımından gelenler alt parçasında sonlanır. Görme alanının sağ yarısı sol hemisferin vizüel kodeksinde, sol yansıda sağ hemisferin vizüel kodeksinde temsil edi|jr

Doğru cevap: C

118.Sol hem isfer retinanın hangi bölgesinden gelen lifleri alır?

Vizüel kodeksin harabiyetlerinde kontralateral homonimos hemianopia olur. Vizüel assosiasyon alanı; Brodmann’ın 18 ve 19 numaralı alanlarıdır.

A) Sol göz retinası B) Sağ göz retinası

Görülen objenin özellikleri (rengi ve şekli gibi) ile ilgilidir. Primer görme merkezinden aldığı uyarıları saklayıp, tekrar karşılaşıldığında tanınmasını sağlar.

C) Her iki retinanın sol yarısı D) Her iki retinanın sağ yarısı E) Sağ göz retinasının sol, sol göz retinasının sağ yarısı

Sekonder vizüel kodeksin, yazılı sözcüklerin anlaşılması ile ilg ili 39 num aralı alanla (gyrus a n g u la ris) olan

Retina’da bulunan fotoreseptör hücreler (koni ve basil hücreleri) görme yolunun birinci nöronları olan bipolar hücrelerle sinaps yapar. Bipolar hücreler, görme yolunun ikinci nöronu olan retinal ganglion hücreleri ile sinaps yapar. Bu ganglion hücrelerinin aksonları discus nervi optici’de birleşerek n. opticus’u oluşturur ve corpus geniculatum laterale’de bulunan üçüncü nöronlarla sinaps yapar. Üçüncü nöron uzantıları occipital lobdaki primer görme merkezine gider.

• N. opticus'u retinal ganglion hücrelerinin aksonları oluşturur • Her iki gözün retinasının nasai yarımından gelen lifler chiasma'da çapraz yapar. Retina'nın nasali görme alanında temporali görür. • Bir taraf tractus opticus'u her iki gözün retinasının aynı yarımından gelen lifler oluşturur. Örneğin her iki gözde, retinanın sol yarımından gelen lifler sol TO'u oluşturur. Fakat bu her iki gözün görme alanında sağ yarıma karşılık gelir.

G örm e y o lla n

\

bağlantılarının, vizüel uyarıların tanınmasında önemli rolü vardır. Bu bağlantıların lezyonu, vizüel agnozi’ye neden olur. 39 numaralı alan, pariyetal lobdaki lobulus parietalis inferior’dadır.

kasları, üçüncü ve dördüncü lumbirikal kası, m. adductor pollicis’i ve m. flexor pollicis brevis’in derin başını uyarır. Doğru cevap: A

“Görme yolları” başlıklı şekile bakınız. 120.Şekilde “ X” ile işaretli bölgeyi besleyen damar aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru cevap: C 119.Aşağıda üst ekstremite kasları ve bu kasları inerve eden sinirler eşleştirilmiştir. Hangi eşleşme yanlıştır? A) M. adductor pollicis - N. medianus B) M. pronator teres - N. medianus C) M. supinator- N. radialis D) M. flexor carpi radialis - N. medianus E) M. flexor digiti minimi brevis- N. ulnaris M. adductor pollicis’in siniri n. ulnaris’tir. •

M. tricep s brachii, m. b ra ch io ra d ia lis ve m. extensor carpi radialis longus doğrudan n. radialis tarafından uyarılır. Önkolun diğer ekstensor kasları n. radialis’in r. profundus’u (n. interosseus posterior) tarafından uyarılır.

•

N. medianus, m. flexor digitorum profundus’un unlar yarısı ve m. flexor carpi ulnaris hariç, ön kolun fleksör kaslarını uyarır•

•

N. ulnaris ön kolda; m. flexor carpi ulnaris ile m. flexor digitorum profundus’un ulnar yarısını, elde ise; hipotenar kasları, m. palmaris brevis’i, interosseus

A) A. cerebri anterior

B) A. cerebri media

C) A. cerebri posterior

D) A. choroidea anterior

E) A. superior cerebelli A. CEREBRİ ANTERİOR; a. carotis in tern a ’nın uç dallarından daha küçük olanıdır. Hemisferin iç yüzünde arkaya doğru seyreder. Sulcus parietooccipitalis’in arkasına kadar, pariyetal ve frontal lobların iç yüzlerini ve üst kenarını besler. “Cerebrum’un arterleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

Cerebrum’un arterleri

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

441

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

44 2

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------—

N

Sulcus centralis

w

121. N. fibularis (peroneus) communis’i etkileyen bir lezyon aşağıdaki kaslardan hangisinde fonksiyon kaybına neden olur?

•

A) M. semimembranosus B) M. semitendinosus C) M. adductor magnus D) M. biceps femoris, caput longum

•

E) M. biceps femoris, caput breve N. tibialis, ischiocrural kasları (Hamstring kaslar), m. biceps femoris’in kısa başı hariç uyarır. M.biceps femoris’in caput breve’sini n. peroneus communis uyarır. “N. ischiadicus” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E 122. Yirmi dört yaşında bir futbolcu takım masörü tarafından redükte edilmiş sağ omuz çıkığından 1 hafta sonra omzunda ağrı ve güçsüzlük şikâyetiyle başvuruyor. İğne ile yapılan duyu muayenesinde sağ kol üst lateralinde sola göre belirgin duyu kaybı saptanıyor. Bu hastada aşağıdaki sinirlerden etkilendiği düşünülmelidir? A) N. axillaris B) N. thoracicus longus C) N. musculocutaneus D) N. accessorius E) N. suprascapularis

hangisinin

Vücudun en çok çıkığı görülen eklemi olan art. humeri, caput humeri ile scapula’daki cavitas glenoidalis arasındadır. M. supraspinatus eklem kapsülünü üstten; m. infraspinatus ve m. teres minör arkadan; m. subscapularis önden destekler. Kapsülün en zayıf ve desteğinin en az olduğu yer, ön-alt bölümüdür. Omuz eklemi çıkıkları genellikle öne doğrudur. Om uz eklem in ç ık ık la rın d a n. a x i l l a r i s yaralanabilir.

N. axillaris; fasciculus posterior’un terminal dallarından birisidir. A.v. circumflexa humeri posterior ile birlikte spatium a x illa re la te ra le (h u m e ro tris ip ita la ra lık , kuvadrangüler aralık)’den geçer. Daha sonra collum chirurgicum ’u dolanır ve m. deltoideus ile m. teres minor’u uyaran dallarını verir. N. cutaneus brachii lateralis superior denilen dalı, kolun üst-dış yüzünü örten derinin duyusunu taşır. Doğru cevap: A 123.Anterior tarsal tünel sendromunda sinirlerden hangisi sıkışır?

aşağıdaki

A) N. peroneus superficialis B) N. peroneus profundus C) N. tbialis D) N. plantaris medialis E) N. saphenus Tarsal tünel sendromu, n. tibialis’in malleolus medialis ile retinaculum flexorum arasında sıkışması ile ortaya çıkan ve ayak tabanında şiddetli ağrıya neden olan bir durumdur.

N. ischiadicus 1 Uyluğun arka yüzünde n. tibialis ve n. peroneus (fibularis) communis adlı iki dala ayrılır.

N. ischiadicus

M. biceps femoris

1 N. tibialis, ischiocrural kasları (Hamstring kaslar), m. biceps femoris'in kısa başı hariç uyarır.

(Caput longum)

M. semitendinosus

M. biceps femoris'in kısa başını n.peroneus communis uyarır.

M. semimembranosus

- Caput breve

N. ischiadicus felcinde bacağa fleksiyon yaptıran kaslar: 1M. sartorius (n. femoralis) 1M. gracilis (n. obruatorius)

Posterior

•

•

1N. fibularis (peroneus) communis N. tibialis

N. ischiadicus; For. infrapiriforme’den geçip gluteal bölgeye girer. Uyluğun ortalarında, uç dallan olan n. tibialis ve n. fibularis (peroneus) communis’e ayrılır. N. tibialis; Uyluk arkası (iskiyokrural kasları, m. biceps femoris’in kısa başı hariç innerve eder) ve bacak arkası kasların siniridir. Bacağın arkasında

a. tibialis posterior ile birlikte seyreder. Malleolus m adialis’in arkasından arter ile birlikte geçer. Fleksör retinakulumun altında, n. plantaris medialis ve lateralis denilen iki uç dalına ayrılır. “N. tibialis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

N. tibialis M. gastrocnemius (kesilmiş) M. soleus (kesilmiş)

• Bacakta m. soleus'un derininde, a. tibialis posterior ile birlikte seyreder. • Malleolus medialis'in arkasından arter ile birlikte geçer ve retinaculum flexorum'un altında n. plantaris lateralis ve medialis'e ayrılır.•

N. tibialis A. tibialis posterior

M. flexor digitorum longus

Posterior

• N. plantaris medialis ve lateralis; > M otor dalları ayak tabanındaki kasları uyarır. > Duyu dalları ise ayak tabanının deri duyusunu alır.

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

443

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

444

124.Aşağıdakilerden dalı d e ğ ild ir?

hangisi,

n.m andibularis’in

bir

Ön dal, m. pterygoideus medialis hariç diğer çiğneme kaslarına giden motor liflerle birlikte bir de duyusal sinir (n. buccalis) verir. N. buccalis, yanak derisinin esas siniridir.

A) N. zygomaticus “N. mandibularis’in dalları" başlıklı şekile bakınız.

B) N. auriculotemporalis C) N. lingualis

Doğru cevap: A

D) N. alveolaris inferior E) N. buccalis N. zyg o m aticu s, fossa p te ry g o p a la tin a ’da n. m axillaris’ten ayrılır. Fissura orbitalis in ferio r’tan geçerek orbita’yagirer. Burada r. zygomaticotemporalis ve r. zygomaticofacialis adı verilen iki uç dalına ayrılır. R. zygom aticotemporalis, n. lacrim alis’e ulaşacak parasempatik lifler için aracılık eder.

125.Aşağıdaki tuzak nöropatilerinden hangisi meralji parestetika denilen ağrılı durum a yol açar? A) N. obturatorius B) N. cutaneus femoris lateralis C) N. ilioinguinalis D) N. suralis E) N. cutaneus femoris posterior

N. m a n d ib u la ris , for. o va le 'd e n geçerek fossa infratemporalis’ e ulaşır. Bu fossa'da ön ve arka olmak üzere iki ana dal vererek sonlanır. N. mandibularis’in arka dalından çıkan üç önemli sinir: 1. N. auriculotemporalis 2. N. alveolaris inferior 3. N. lingualis’tir.

Kuvvet kaybı olmadan bacağın üst-ön-dış kısmında yanıcı dizestezi ve ağrı n. cutaneus femoris lateralis basısında görülür. N. cutaneus femoris lateralis’in lig. inguinale’nin altından geçerken sıkışması sonucu, uyluğun lateralinde yanıcı ağrı olur. Bu nöropatimeralgia paraesthetica adı ile bilinir. “Alt ekstremitenin deri sinirleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

r

"\ • N. m andibularis, n. trigeminus’un diğer dallarından farklı olarak somatomotor lif içerir. ■ For. ovale’den geçerek fossa infratem poralis’e gelir. ■ N. trigem inus lezyonunda; ağız açıldığında çene lezyon tarafına kayar. Kornea refleksi ve aksırma refleksi kaybolur.

For\spinosum

erygopalatina 1. N. auriculotemporalis Kulak derisi, dış kulak yolu ve temporal bölge derisinden duyu alır

A. meningea media

2. N. alveolaris inferior Canalis mandibula'ya girer ve alt çene dişlerine dallar verir.

M. pterygoideus' medialis

V3'ün fossa infratemporalis'te verdiği dallar

3. N. inguinalis > Dilin 2/3 ön kısmının genel duyusunu taşır. > Aynı bölgeden tat duyusunu taşıyan lifler önce n. lingualis içinde seyreder, daha sonra chorda tympani'ye geçer.

N. mandibularis’in dallan

N. genitofemoralis (r. femoraüs)

4— N. ilioinguinalis -N. cutaneus femoris lateralis

■N. femoralis

■İM. obturatoriusN. cutaneus femoris posterior • N.saphenus-

N. fibularis superficialis

126.Aşağıdaki kaslardan tarafından uyarılır?

hangisi

-N. suralis N. tibialis-

n.

medianus

127.Alt ekstemitede tutulumun ağırlıklı olduğu hemiparezi tablosunda öncelikle aşağıdaki arterlerin tutulum olduğu düşünülmelidir?

A) M. abductor pollicis brevis B) M. abductor pollicis longus

A) A. vertebralis

C) M. extensor pollicis brevis

B) A. basilaris

D) Tüm interosseal kaslar

C) A. cerebri anterior D) A. cerebri media

E) Mm. lumbricales III, IV

E) A. carotis interna N. m edianus; fasciculus medialis’ten gelen radix medialis nervi mediani ile fasciculus lateralis’ten gelen radix lateralis nervi mediani’nin a. axillaris’in lateralinde birleşmesinden meydana gelir. •

•

• • •

• •

A. brachialis’i önden (üstten) çaprazlar ve medialine geçer. A. brachialis’le birlikte aponeurosis bicipitalis (lacertus fibrosus)’in altından geçip, fossa cubitalis’e girer. M. pronator teres’in iki başı arasından geçer ve ön kolda m. flexor digitorum superficialis ile m. flexor digitorum profundus arasında aşağı doğru seyreder. N. medianus kolda dal vermez. M. flexor carpi ulnaris hariç, ön kolun fleksör kaslarını uyarır, ilk musküler dalını m. pronator teres’e verir. Elbileğinde, m. flexor carpi radialis ile m. flexor digitorum superficialis’in tendonları arasından geçerek yüzeyelleşir. Burada m. palmaris longus’un tendonunun altındadır. Karpal tünelden geçerek ele gelir. N. medianus elde; tenar kaslar (m. flexor pollicis brevis’in yüzeyel başı, m. abductor pollicis brevis ve m. opponens pollicis) ile birinci ve ikinci lumbirikal kası uyarır.

“N. medianus” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A

A. cerebri anterior’un tıkanmalarında, kontralateral bacak ve ayakta belirgin motor ve duyu kaybı olur. Ek olarak miksiyonun istemli kontrolü bozulur. •

•

•

•

A. CEREBRİ ANTERİOR; a. carotis interna’nın uç dallarından daha küçük olanıdır. Hemisferin iç yüzünde arkaya doğru seyreder. Sulcus parietooccipitalis’in arkasına kadar, pariyetal ve frontal lobların iç yüzlerini ve üst kenarını besler. A. choroidea an te rio r; a. com m unicans posterior’dan hemen sonra a. carotis interna’dan ayrılır. Bazal çekirdekleri ve capsula interna’yı besler. A. CEREBRİ MEDİA; a. carotis interna’nın daha büyük olan uç dalıdır. Hemisferin dış yüzünü besler. Stroke (inme)’un en çok nedeni olan arterdir. Aa. centrales anterolaterales (aa. striatae laterales, le n tik ü lo s tria t a rte rle r); su bsta ntia perforata a nterior’dan beyin dokusuna girerler. Capsula interna’yı ve bazal çekirdekleri beslerler.

“Cerebrum’un arterleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

44\5

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

r

~\ Karpal tünel sendrom u ■ ■ *

N. medianus’un karpal tünelde sıkışması sonucu oluşan bir tuzak nöropatisidir. N. medianus’un dağılım alanında yanıcı veya iğne batması şeklinde ağrı ve tenar kasların fonksiyonlarında zayıflama vardır. Zamanla tenar bölge kaslarında atrofi görülür. Karpal tünel sendromunda ayırıcı tanı, lateraldeki üç buçuk parmağın palmar yüzünde duyu kaybı olmasına rağmen tenar eminens üzerinde olmamasıdır. Çünkü bu bölgenin duyusunu alan n. medianus’un r. palmaris adlı deri dalı karpal tünelin proksimalinde sinirden ayrılır ve retinaculum flexorum’un önünden geçer. N. medianus • Fasciculus medialis ve lateralis'ten gelen dalların birleşmesiyle oluşur

A. brachialis

• A. brachialis ile birlikte fossa cubiti'de seyreder

M. pronator teres M. flexor carpi radialis M. palmaris longus M. flexor carpi ulnaris Retinaculum flexorum

• M. pronator teres'in iki başı arasından geçerek önkola gelir • M. flexor carpi ulnaris ve m. flexor digitorum profundus (ulnar yarısı) hariç ön kolun yüzeyel fleksor kaslarını uyarır • Karpal tünelden geçerek ele gelir

N. medianus'un elde uyardığı kaslar ■M. abductor, flexor, oppones pollicis 1 Mm. lumbricales 1 ve 2

128.Aşağıdakilerden hangisi Brown-Sequard sendrom unun bulgularından biri d eğildir? A) İpsilateral kas güçsüzlüğü B) İpsilateral propriosepsiyon kaybı C) Kontralateral ağrı kaybı D) Kontralateral sıcaklık kaybı E) Kontralateral kas güçsüzlüğü Brown-Sequard sendrom u Medulla spinalis’in herhangi bir seviyesinde, bir veya birkaç segmentin sağ veya sol yarısının tamamen zedelenmesi sonucunda ortaya çıkan bulgular: 1. Lezyon seviyesinin altında ve aynı tarafta üst motor nöron tipi felç (tractus corticospinalis’in kesilmesine bağlı). 2. Lezyon seviyesindeki gri cevherin zedelenmesine bağlı olarak aynı tarafta alt motor nöron tipi felç; sempatik presinaptik hücrelerin zedelenmesine bağlı bunların uyardığı damarlarda vazomotor felç

ve deride terleme kaybı. 3. Lezyon seviyesinde, radix posterior ile medulla spinalis’e giren liflerin zedelenmesine bağlı olarak, aynı tarafta tüm duyularda kayıp. 4. Karşı tarafta ve lezyon seviyesinin genellikle bir dermatom altında ağrı ve ısı duyusu kaybı (karşı taraftan gelen liflerin oluşturduğu tractus spinothalamicus lateralis’in zedelenmesine bağlı) 5. Lezyon seviyesi ve altında aynı tarafta funiculus posterior’da seyreden yolların kesilmesine bağlı şuurlu proprioseftif duyu kaybı. Doğru cevap: E 129.Kornea refleksine bakılarak aşağıdaki sinirlerden hangisi değerlendirilir? A) N. opticus B) N. oculomotorius C) N. trochlearis D) N. trigeminus E) N. abducens

kranial

Nuc caudatus

A. cerebri anterior

Capsula interna (crus anterius)

Putamen

A. cerebri media

Globus pallidus

Capsula interna (crus posterius)

A. choroidea anterior

A. cerebri media

A. cerebri posterior

Kornea refleksi Afferent yolu n. ophtalmicus (V1), efferent yolu n. facialis’tir. Uyarı n. ophtalm icus içinde nuc. principalis nervi trigemini’ye getirilir. Bu çekirdekten çıkan lifler, fasciculus lomngitudinalis medialis (FLM)'den internöronlar aracılığı ile her iki taraf fasiyal motor çekirdekteki m. orbicularis oculi’ye ait nöronlara gider. Uyarı n. facialis’in bu kasa giden dalı içinde gelir ve her iki taraf göz kapağı kapatılır. Doğru cevap: D 130.Elinin hipotenar bölgesinde uyuşukluk şikâyeti olan banka çalışanı bir hastada öncelikle aşağıdakilerden hangisi düşünülmelidir?

• • • •

Karpal tünel sendromu Karpal tünel içerisinde mediyan sinirin kompresyona uğramasına sekonder olarak gelişen semptom ve bulgular söz konusudur. Klinik bulgular:

A) Posterior interosseöz sinir sendromu

>

ilk 3,5 parmakta uyuşma, iğnelenme

B) Karpal tünel sendromu

>

Avuç içinde duyusal sem ptom lar yok (palm ar kütanöz dal karpal tünelden geçmez)

C) Guyon kanalında ulnar sinir sıkışması D) Anterior interosseöz sinir sendromu E) Kubital tünel sendromu Anterior interossöz sinir sendromu • • •

> M. flexor pollicis longus > 2. ve 3. parmağının flexor digitorum profundusf Duyusal defisit yoktur (saf motor sinir olduğu için) Vakaların %85’inde proksimal ön kolda devamlı veya intermittan ağrı Kas güçsüzlüğü + “Düzleşmiş çimdik bulgusu” tipiktir (FPL ve FDP)

Mediyan sinirin saf motor dalı Mediyan sinirden lateral epikondilin 6 cm altından ayrılır Kas innervasyonu: > M. pronator guadratus

> Ağrı: Bilekten omuza kadar Klinik muayene bulguları: >

Flipoestezi

>

İki nokta ayırımında hasarlanma

>

Tinel bulgusu

>

Phalen bulgusu

>

Kas atrofisi

>

Kas güçsüzlüğü

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

447

SINIR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

44 8

Kübital tünel sendromunun en sık rastlanılan belirtileri ulnar sinirin elde yayılımına uyan bölge olan küçük parmak ile yüzük parmağının yarısında uyuşma, ağrı ve duyu kaybıdır. Ayrıca dirseğin iç yan tarafında ağrı ve hassasiyet de görülebilir. Ulnar Sinirin El Bileğinde Sıkışması (Guyon Kanalı Sendromu) Ulnar sinir elbilek seviyesinde en çok Guyon kanalını geçerken hasarlanır. Guyon kanalı sendromu, ulnar sinirin el bileği düzeyinde bası altında kalması sonucunda ortaya çıkan bir dizi belirti ve bulguları tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Ulnar sinirin el bileğin düzeyinde sıkışması elde kolda ortaya çıkan diğer sinir sıkışmalarına göre daha az sıklıkta görülür. Unlar sinir dirsekten ele doğru ilerlerken el bileğinin avuç içi tarafının dışında Guyon kanalı adı verilen yaklaşık 4cm uzunluğunda bir aralıktan geçer ve sıkışma bu tünel içinde olur.

Ulnar Sinirin Dirsekte Sıkışması (Kübital Tünel Sendromu) Kübital tünel sendromu, ulnar sinirin dirsek düzeyinde bası altında kalması sonucunda ortaya çıkan bir dizi belirti ve bulguları tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Kübital tünel sendromu vücutta ikinci sıklıkta görülen sinir sıkışma sendromudur. Ulnar sinir koldan el bileğine doğru ilerlerken dirsek arka iç yanda kübital tünel (dirsek tüneli) adı verilen bir aralıktan geçer ve sıkışma bu tünel içinde olur.

N. ulnaris

Guyon kanalı sendromunun en sık rastlanılan belirtileri ulnar sinirin elde yayılım ına uyan bölge olan küçük parmak ile yüzük parmağının yarısında uyuşma, ağrı ve duyu kaybıdır. Ayrıca eli hareket ettiren kasların büyük bir kısmına beyinden gelen motor emirleri de iletir. Bu nedenle ilerleyen dönemlerde elde motor becerilerde de kayıplar olur, el kasları zayıflar ve el sakarlaşır. Radial Sinirin Önkolda Sıkışması (Posterior İnterosseöz Sendrom) Posterior interosseöz sendrom, radial sinirin önkol düzeyinde bası altında kalması sonucunda ortaya çıkan bir dizi belirti ve bulguları tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Radial sinirin önkol düzeyinde sıkışması elde kolda ortaya çıkan diğer sinir sıkışmalarına göre daha az sıklıkta görülür. Radial sinir dirsekten ele doğru ilerlerken önkolda iki ana dala ayrılır. Yüzeysel dal el sırtında bir bölgenin duyusunu sağlarken derin dal önkol, el bileği ve el kaslarına beyinden gelen motor emirleri iletir. Motor fonksiyonlardan sorumlu derin dal dirseğe yakın bir bölgede bir tünelden geçer ve sıkışma bu tünel içinde olur. Sıkışma radial sinirin yalnızca motor emirleri ileten derin dalında olduğundan posterior interosseöz sendromda duyu ile ilgili yakınmalar yoktur. Yakınmaların tümü motor fonksiyonlar ile ilgilidir. Temel sorun el bileğini, başparmağı ve parmakları yukarı yönde hareket ettiren kaslarda belirgin bir kuvvet kaybı, ileri olgularda tamamen bu kasların felci ile sonuçlanması ve “düşük el” adı verilen tablo ile sonuçlanmasıdır. Ayrıca dirseğin dış yan tarafında da ağrı olur. Doğru cevap: E

131.Aşağıdaki tuzak nöropati ve etkilenen eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? Tuzak Nöropati

132. Ayak duyusal muayenesi ile ilgili eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

Etkilenen sinir

A) Karpal tünel sendromu B) Pronator sendromu C) Anterior interosseöz sinir sendromu D) Kubital tünel sendromu

E) Posterior interosseöz

sinir

A) N. suralis-Lateral orta ayak

Median sinir

B) N. tibialis-Topuk ve plantar orta

Median sinir

C) N. peroneus superficialis- Dorsal distal ayak

Ulnar sinir

D) N. saphenus-Ayak bileği mediali

Ulnar sinir

E) N. peroneus profundus- Plantar 1/3 distal kısım

sinir sendromu Radial sinir

P e rife rik sin irin izle d iğ i yol boyunca b e lirli vücut segmentlerinde bası altında kalarak mekanik irritasyona uğraması ve sinir fonksiyonlarının bozulması sonucu gelişen klinik tablodur. Klinik bulgular

• • •

Tutulan sinirin duyusal yayılım ına uygun olan bölgede lokalize > Dizestezi > Uyuşma, karıncalanma, yanma, sızlama ve bazen kaşıntı duyusu Ağrı (sinir dağılımında ve retrograd) Sinir üzerinde hassasiyet ve Tinel bulgusu + Geç bulgu olarak kas güçsüzlüğü ve atrofi

kısım

■ N. fibularis superficialis, ayağa eversiyon yaptıran kasların siniridir. Duyu dalları, bacağın alt kiminin ön-dış bölgesi ve ayağın dorsal yüzünün derisinde dağılır. ■ N. fibularis profundus, bacaktaki ekstensor kasları (ayağa ekstansiyon ya da dorsal fleksiyon yaptıran kaslar) uyarır. Ayrıca ayak başparmağı ve ikinci parmak arasındaki küçük bir bölgenin deri duyusunu alır.

Tuzak Nöropati

•

aşağıdaki

“Ayağın deri sinirleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E 133. Ayağın eversiyonunu yaptıran aşağıdakilerden hangisidir?

periferik

sinir,

A) N. obturatorius

B) N. femoralis

Üst ekstremitede sık görülen tuzak nöropatiler ve klinik bulgulan

C) N. tibialis

Kompresyon sendromu

E) N. fibularis profundus

Tuzak bölgesi

D) N. fibularis superficialis

Tipik klinik bulgular

Karpal tünel sendromu

Karpal tünel

İlk 3,5 parmakta duyu kusuru

Ant. interossöz sendromu

Median sinirden ayrıldığı bölgede

ilk 3 parmağın orta falankslarında fleksiyon zaafiyeti

N. fibularis (peroneus) superficialis; ayağa eversiyon yaptıran kasların (fibular; peroneal kaslar) siniridir. Ayağın dorsal yüzünde n. cutaneus dorsalis medialis ve n. cutaneus dorsalis intermedius denilen dallarını verir. Bu dallar, parm ak sırtlarında seyreden nn. digitales dorsales pedis denilen dalları verir, m. fibularis (peroneus) tertius’u innerve eder.

Pronator teres sendromu

Pronator tereste

Tüm duyu ve motor nöropati

“N. fibularis communis” başlıklı şekile bakınız.

Kübital tünel sendromu

Dirsekte

Pençe el, son 1,5 parmakta dorsal ve patmar yüzlerde duyu kusuru

Guyon kanalı

Bitekte

Son 1,5 parmakta palmar yüzde duyu

A) N. abducens C) N. oculomotorius

Torasik çıkışta

Tüm el ve kolun ulnar kenarı boyunca duyu -, intrinsik el kaslarında güç kaybı

Mediyan sinir

Ulnar Sinir

Doğru cevap: D

Tardy ulnar palsi

Torasik çıkış sendromu

Radiyal sinir

134. Kavernöz sinüs içinde aşağıdakilerden hangisi en medialde bulunur?

B) N. trochlearis D) N. ophthalmicus

E) N. maxillaris Sinüs cavernosus

Cumartesi gecesi sendr.

Spiral oluk

Düşük el

•

Posterior interossöz send.

Frohse arkı

Düşük parmak

•

Doğru cevap: C

Sphenoid kemik gövdesinin her iki tarafında, fossa carnii media’da yer alır.. Sinüs petrosus superior ile sinüs transversus’a, sinüs petrosus inferior ile de v.jugularis interna’ya bağlanır.

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

449

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

• •

Sinüs cavernosus içinden a .ca ro tis interna, n.abducens geçer. Sinüs ca vernosus dış duva rın d an ise, n.oculom otorius, n.trochlearis, n.opthalm icus, n.maxillaris geçer.

135.Aşağıdaki tanı ve klinik tablo eşleştirmelerinde hangisi yanlıştır? A) Ulnar nöropati - Pençe el B) Median nöropati - Düşük el C) Peroneal nöropati - Düşük ayak

“Sinüs cavernosus” başlıklı şekile bakınız.

D) L5 spinal sinir basısı - Düşük ayak

Doğru cevap: A

E) C6 spinal sinir güçsüzlüğü

basısı

-

Ön

“N. medianus felci” başlıklı şekile bakınız.

N. fibularis (peroneus) communis • Fibula başının arkasından geçerek fibula boynunu dolanır. • Collum fibulae'nın dış tarafında n. fibularis superficialis ve profundus olmak üzere iki uç dalına ayrılır. • N. fibularis superficialis, m. fibularis longus ve brevis'i innerve eder. • N. fibularis profundus, bacağın ön kısmındaki kasları uyarır.

O N. fibularis superficialis

-Q lM . fibularis profundus

Fibula boyun kırıklarında düşük ayak görülür.

kol

fleksiyon

~\

r

Sinüs cavernosus Sinüs cavernosus fossa cranii media’da, sfenoid kemik gövdesinin her iki tarafında yer alır. Sinüs cavernosus’un, v. ophthalmica superior aracılığı ile v. facialis ile, for. ovale’den geçen bir v. emisseria aracılığıyla plexus pterygoideus ile bağlantısı vardır. L A T E R A L

N. oculom otoriusN. trochlearis-

Hipofiz

Sinüs cavernosus A. carotis interna

N. ophthalm icusN.abducens

N. m axillaris-

• A. carotis interna ve n. abducens (VI) içinden geçer. • N. oculom otorius (III), • N. trochlearis (IV), • N. ophthalm icus (V I) • N. maxillaris (V2) lateral duvarında seyreder.

N. MEDIANUS LEZYONLARI En sık el bileğinde ve ön kolda yaralanır. Humerus’ un su p ra ko n d ü le r k ırık la rın d a da y a ra la n a b ilir. Pronator kaslardaki fonksiyon kaybı nedeniyle, ön kol supinasyonda kalır. Elin fteksiyonu zayıflar. M. flexor carpi radialis’teki fonksiyon kaybı ve n. ulnaris tarafından uyarılan m. flexor carpi ulnaris ile m. flexor digitorum profundus’un ulnar yarısının baskınlığı sonucu, elin fteksiyonu addüksiyonla sonuçlanır. Ö z e llik le ik in c i ve üçüncü p a rm a k la rın , interfalangeal eklem lerinde fleksiyon kaybolur. M etakarpofalangeal e kle m le rin d e ki fleksiyon ve in te rfa la n g e a l ekle m le rin d e ki ekstensiyon hareketi de zayıflar (interosseus kaslarla kompanse e d ild iğ i için). Bu parmakların ince hareketleri bo zu lu r. D ördüncü ve b e şin ci p a rm a k la rın distal interfalangeal eklem leri etkilenm ez (m. fle x o r digitorum profundus’ un ulnar yarısı, n. ulnaris tarafından uyarıldığı için sağlamdır). El başparmağının distal falanksı, m. flexor pollicis longus’taki fonksiyon kaybı nedeniyle fleksiyon yapamaz.

Oppozisyon hareketi bozulur. Kişi başparmağı ile işaret parmağı arasında (kerpeten hareketi) b ir cismi tutm akta zorlanır. Tenar eminens kasları p a ra liziktir ve eminens düzleşmiştir. Başparmak laterale rotasyon yapmış durumda ve addüksiyondadır. Buna görünümünden dolayı maymun eli (ape hand) ya da vaftiz eli denir.

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

451

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

45 2

N. radialis Aksilla’da; humerus’un proksimal ucunun kırıkları, humerus’un aşağıya doğru olan çıkıkları veya koltuk değneğinin hatalı kullanımı sonucu yaralanabilir. Bu durumda; ön kol ve el ekstensiyon yapamaz, parmakların ekstensiyonu ise zayıflar (parmakların ekstensiyonu lumbirikal ve interossseus kaslar ile de yapılabildiği için). Fleksör kasların karşılanamayan aktivitesi nedeniyle el fleksiyonda (düşük el, w rist drop), parmaklar da metakarpofalangeal eklemlerde fleksiyondadır Bu pozisyondaki bir el, bir objenin yakalanması için parmaklara gerekli fleksiyonun yapılmasını önler. M. supinator ve m. brachioradialis’te paraliziktir. Ancak ön kolda supinasyon kaybolmaz. Çünkü bu hareket, m. biceps brachii ile yapılabilir. N. radialis, en sık humerus gövdesi kırıklarında yaralanır. Düşük el olur, ancak m. triceps brachii’nin uzun ve medial başlarını uyaran dallar, aksilla’da sinirden ayrıldığından etkilenmez ve bu nedenle ön kolun ekstensiyonu bozulmaz.

*

136.

Yukarıdaki şekilde gösterilen görm e alanı defektine yol açan durum aşağıdakilerden hangisidir? A) Hipofiz adenomuna bağlı optik kiazma basısı B) Sol temporal lobda optik radyasyonun kısmi etkilenmesine yol açan lezyon C) Sol paryetal lobda optik radyasyonun etkilenmesine yol açan lezyon

kısmi

D) Sol optik radyasyonun tamamını etkileyen lezyon E) Sol posterior serebral arter tıkanması sonucu gelişen lezyon Vizüel korteksin esas arteridir a. cerebri posterior’dur. Vizüel kortekste m akuia’nm temsil alanı ek olarak a. cereb ri m e d ia ’dan da beslenir. Bu nedenle a. cerebri posterior tıkansa bile, makuler alan a. cerebri media’dan da beslendiği için sağlam kalır ve santral görme korunur. "Görme yolları lezyonları” ve “Cerebrum’un arterleri' başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: E

•

•

• •

en sık yaralanan siniridir. Özellikle bacak tam fleksiyon yaptığında gerilerek yaralanabilir. En sık, fibula boynu yada başının kırıklarında yaralanır Ayrıca, lig. collaterale fibulare’yi yırtan diz ekleminin travmalarında da yaralanabilir. Bacağın ön ve lateral kompartman kaslarının paralizisi sonucu, fleksör kaslar hakimiyet kazanır ve ayak plantar fleksiyonda (foot drop) ve inversiyon yapmış pozisyonda kalır Bu karakteristik görünüme equinovarus denir. Ayrıca bacağın ön ve lateral bölgeleri ile ayağın ve parmakların dorsal yüzlerinde duyu kaybı vardır. N. fibularis communis felcinde, ayak dorsifleksiyon (ekstensiyon) yapamaz (foot drop). N. fibularis superficialis’in felcinde ayağın eversiyon hareketi bozulur. Ek olarak bacağın lateralinde ve ayak sırtında duyu kaybı olur. N. fibularis profundus felcinde, ayak ekstensiyonu (dorsal fleksiyon) zayıflar. Ek olarak başparmak ile ikinci parmak arasındaki deri alanında duyu kaybı olur. N. pudendus felcinde, üriner ve fekal inkontinens olur. Kurbağa bacak (frog leg); n. femoralis ile n. ischiadicus’un birlikte olan felcinde görülen karakteristik durumdur. Lumbal meningomiyelosel’de görülür.

v Doğru cevap: B

J

137.A şağıdaki sinirlerden hangisi; pelvik taban, perine, a lt vajen ve anüsten ağrılı uyaranın taşınmasında görev alm az? A) N. iliohypogastricus B) N. pudendus C) N. ilioinguinalis D) N. genitofemoralis E) N. cutaneus femoris posterior N. iliohypogastricus M. psoas major’un lateral kenarının üst kısmından çıkar. M. quadratus lumborum’u önden çaprazlar. Böbreğin arka yüzü ile komşudur. Crista iliaca’nın üzerinde m. trasversus abdominis’i deler ve dallarına ayrılır. Duyu ve motor dalları vardır. Motor dalları karın ön duvarı kaslarının uyarımına katılır. Duyu dalları ise gluteal bölgenin üst lateral kısmı ile suprapubik bölgeye dağılır. N. ilio ing uin alis M. psoas major’un lateral kenarından, n. iliohypogastricus’un biraz altından çıkar. M. quadratus lum borum ’u önden çaprazlayarak böbreğin arka yüzü ile komşuluk yapar. Daha sonra c a n a lis in g u in a lis iç e ris in d e funiculus spermaticus (kadında lig. teres uteri) ile birlikte seyrederek anulus inguinalis su p e rficia lis’ten geçer. Motor dalları

-

GÖRME YOLLARI LEZYONLARI Total anopia

Bitemporal hemianopia

Kontralateral hom onim os hemianopia

r Sulcus centralis

A. cerebri posterior • A. com m unicans posterior aracılığı ile a. carotis interna ile birleşir.

• Vizüel korteksin ana arteridir.

A. cerebri posterior lezyonunda; S a g itta l

• Kontralateral honim os hem ianopia olur.

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

453

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

karın ön duvarı kaslarının uyarımına katılır. Duyu dalları inguinal bölgenin mediali ve erkekte scrotum (kadında labium majus) derisinin duyusunu alır. N. genitofemoralis M. psoas m ajor’u ön yüzünden delerek terk eder ve kasın üzerinde seyreder. Ureter’i arkadan çaprazlar. Lig. inguinale’nin üzerinde ramus genitalis ve ramus femoralis adlı dallarına ayrılır. Ramus genitalis erkekte canalis inguinalis’te funiculus spermaticus içerisinde seyreder ve m. dartos ile m. crem aster’i uyarır. Ayrıca scrotum derisinden duyu alır. Kadında yine canalis inguinalis’te lig. teres uteri boyunca seyerederek labium majus derisinde dağılır. Ramus femoralis ise lig. inguinale'nin altında kalan ufak bir bölgenin deri duyusunu alır. N . pudendus A. ve v. pudenda interna ile birlikte for. ischiadicum majus’tan geçerek pelvis’i terk eder. Daha sonra for. ischiadicum minus'tan geçerek fossa ischioanalis’e gelir. Fossa ischionalis’in lateral duvarında, canalis pudendalis (Alcock kanalı)’te seyreder. Kanala girdikten hemen sonra, m. sphincter ani externus’u uyaran ve anüs çevresindeki deriden duyu alan n. rectalis inferior’u verir. Daha sonra n. perinealis ve n. dorsalis penis (clitoridis) adlı iki uç dalına ayrılır. N. perinealis, perine bölgesindeki kasları uyarır, erkek’te scrotum (kadında labium majusj’tan duyu alır. N. dorsalis penis (clitoridis) ise erkekte penis derisi ile glans penis’te, kadında ise clitoris’te dağılır. N. cutaneus femoris posterior Sadece duyusal liflerden oluşur. For. ischiadicum majus’tan geçerek pelvis’i terk eder. M. gluteus maximus’un altında ve n. ischiadicus’un medialinde aşağıya doğru seyreder. Burada rr. clunium (glutealis) inferiores ve rr. perineales adlı dallarını verir. Daha sonra uyluğun arka kısmındaki, fossa poplitea üzerindeki ve bacağın arka üst kısmındaki derinin duyusunu alan dallarını verir. Doğru cevap: A 138.İç kulakta, sacala vestibuli ile scala tympani arasındaki perilimfa geçişini aşağıdaki yapılardan hangisi sağlar? A) Modiolus B) Ductus reuniens C) Ductus cochlearis D) Helicotrema E) Agueductus vestibuli

COCHLEA Salyangoz kabuğuna benzeyen kemik la b irin t’in ön parçasıdır. Cupula cochleae denilen tepesinden, basis cochleae denilen tabanına doğru santral olarak uzanan konik şekilli kemik yapıya modiolus cochleae denir. Ganglion cochleare (ganglion spirale cochleae, Corti ganglionu), modiolus’ta bulunan canalis spiralis modioli içindedir. Vestibulum’dan başlayıp, modiolus’un etrafında yaklaşık 2.75 defa dönen ve cupula cochleae’de sonlanan bir spiral kanal vardır. Canalis spiralis cochleae denilen bu kanal, yaklaşık 35 mm uzunluğundadır ve birinci kıvrımı, cavitas tympani’deki promontorium denilen kabarıntıyı oluşturur. Kanal, modiolus’tan uzanan spiral şekilli bir kemik lamina ile kısmen ikiye ayrılır. Lamina spiralis ossea denilen bu lamina, kanalın dış duvarına kadar uzanmaz ve serbest olarak sonlanır. Arada kalan bölümü, lamina basilaris (membrana spiralis, paries tympanicus) isminde bir zar tamamlar. Bu zar, lamina spiralis ossea’dan başlar, ligamentum spirale aracılığıyla kanalın dış duvarına tutunur. Corti organı (organum spirale), bu zarın üzerindedir. Kemik laminanın serbest ucundan, kanalın duvarına uzanan diğer zar yapı paries vestibularis (membrana vestibularis, Reissner membram)’tir, Canalis spiralis cochleae, bu yapılar ile üç boşluğa ayrılır. •

Lamina spiralis ossea ve paries vestibularis ile kanalın dış duvarı arasında kalan boşluğa scala vestibuli denir ve içinde perilenf vardır. Scala vestibuli, fenestra v e s tib u li’ye (oval pencere) bakar.

•

Lamina spiralis ossea ve lamina basilaris ile kanalın dış duvarı arasında kalan boşluğa scala tympani denir ve içinde perilenf vardır. Scala tympani, fenestra cochleae’ye (yuvarlak pencere) bakar.

•

Lamina basilaris ve membrana vestibularis (paries vestibularis) ile kanalın dış duvarıarasında kalan boşluğa ductus cochlearis (scala media) denir veiçinde endolenf vardır. Ductus cochlearis, scala vestibuli’den membrana vestibularis ile, scala tympani’den ise lamina basilaris (membrana spiralis) ile ayrılır.

Organum spirale (Corti organı), lamina basilaris’in üzerinde, scala media (ductus cochlearis)’dadır. Lamina spiralis ossea da, canalis spiralis cochleae gibi modiolus etrafında 2.75 defa döner. Scala vestibuli ile scala tympani cupula cochleae’nin altında, helicotrema denilen dar bir açıklık aracılığıyla irtibatlanır. Doğru cevap: D

Pontin paramedian retiküler formasyon (PPRF); horizontal(lateral) bakışın merkezidir. Abdusens çekirdeğine komşudur.

139. Nucleus m otorius nervi trigem ini aşağıdakilerden hangisinde bulunur? A) Medulla oblongata

B) Pons

C) Mesencephalon

D) Medulla spinalis

E) Subthalamus Nucleus motorius nervi trigemini; pons’ta yer alır. Bu çekirdekten çıkan motor lifler mandibüler dala katılır.

Doğru cevap: B 140.Boyundaki seyri sırasında n.phrenicus, aşağıdakilerden hangisi ile yakın kom şuluk yapar? A) Musculus scalenus posterior

PONS KESİTLERİNDE GÖRÜLEN ÖNEMLİ ANATOMİK YAPILAR

B) Oesophagus C) Columna vertebralis

•

V, VI, VII ve VIII nci kranyal sinirlerin çekirdekleri.

•

Nucleus principalis nervi trigemini; baş ve yüzün dokunma-basınç duyularının ikinci nöronlarının bulunduğu çekirdektir. Bu duyuların birinci nöronları; V, VII, IX ve X ncu kranyal sinirlerin ganglionlarındadır. Kornea refleksi ile ilgili çekirdektir.

•

•

•

D) Musculus scalenus anterior E) Musculus longus colli

PLEXUS CERVICALIS (C1-C4)

Nucleus saiivatorius superior (üst parçasına nucleus lacrim alis denir); n. fa c ia lis ’le ilgili parasempatik çekirdeklerdir. Bu çekirdeklerden çıkan parasempatik lifler, n. facialis’in dalları içinde; glandula lacrimalis, glandula submandibularis ve glandula sublingualis’e gider.

Plexus cervicalis’in musküler dalları

Locus caeruleus; pons’un arka yüzünde (dördüncü ventrikül’ün tabanında yada fossa rhomboidea’da) lokalizedir. Merkezi sinir sisteminde noradrenalin üreten nöronların en büyük kaynağıdır.

N. phrenicus (C3,4,5); Diyafragma’nın motor siniridir. M. scalenus anterior’un ve a. subclavia’nın önünden geçip, üst mediyastinum’a girer.

C olliculus facialis; pons’un orta bölüm ünde (dördüncü ve n trikü l’ün tabanında yada fossa rh o m b o id e a ’da) lo ka lize d ir. N ucleus nervi abducentis ve onu kuşatan fasiyal sinirin motor lifleri ile oluşturulur.

ilk dört servikal spinal sinirin ön dallarının birleşmesi ile meydana gelir. M. sternoceidomastoideus'un altındadır.

“N. phenicus” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

"X

r

M. sternocleidom astoideus (kesilmiş)

N. a cce ssoriu s

. transversa cervicis N. phrenicus

V. jugularis interna

M. om ohyoideus venter inferior (kesilmiş) Ple xu s brachialis Truncus A. v. subclavia

A. suprascapularis

N. phenicus

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

45 5

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

456

141.Sol göze ışık tutulduğunda, sadece sağ gözde m yozis olan b ir hastada lezyon aşağıdaki bölgelerden hangisinde bulunur? A) Sağ nervus oculomotorius B) Sağ nervus opticus C) Sol nervus opticus D) Chiasma opticum E) Sol nervus oculomotorius Direk ve indirek (konsensüel) pupilla ışık refleksi Retina’ya düşen ışık miktarı arttığında olur. Göze ışık tutulduğunda, her iki gözün pupilla’sında miyozis olması ile karakterizedir. Işık uyarısı verilen gözdeki reaksiyona direk, karşı gözdeki reaksiyona da indirek (konsensüel) pupillaışık refleksi adı verilir. Bu refleksin afferent yolu n. opticus, efferent yolu n. o culom o torius’tur. Bir göze verilen ışık uyarısı, retina'daki ganglion hücreleri ile alınır. Bu hücrelerin uzantıları, n. opticus ve her iki taraf tractus opticus içinde seyrederek, CGL’ye uğramadan brachium colliculi superioris’ler ile pretektal alandaki iki taraf nucleus pretectalis olivaris’e getirilir. Bu çekirdekteki nöronların aksonlarının bir bölümü kendi tarafındaki Edinger-VVestphal çekirdeğine, bir bölümü de commissura posterior’dan karşı taraf Edinger-VVestphal çekirdeğine gider. Bu çekirdeklerden çıkan preganglionik parasempatiklifler, her iki taraf n. oculomotorius’a girer.

“Pupilla ışık refleksi” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E 142.Aşağıdaki dalıdır?

hangisi

n.

vagus’un

A) N. phrenicus B) N. palatinus majör C) N. zygomaticus D) N. auriculotemporalis E) N. laryngeus superior • •

Daha sonra sinirin m. obliquus inferior’a giden dalından bağlantı dalları ile ganglion ciliare'ye geçer ve buradaki postganglionik parasempatik nöronlarla sinaps yapar. Sinapstan sonra postganglionik parasempatik lifler, nn. ciliares breves’lerle her iki gözün m. sphincter pupillae’sini uyarır ve her iki gözün pupillasında miyozis olur. Işık uyarısının verildiği gözdekine direk, karşı gözdekine indirek pupilla ışık refleksi denir.

sinirlerden

•

N. phrenicus, plexus cervicalis’ten çıkar. N. zyg om aticus, fossa p te ry g o p a la tin a ’da n. m a x illa ris ’ten a yrılır. F issura o rb ita lis in fe r io r ’tan g e çe re k o rb ita ’ya girer. Burada r. zygomaticotemporatis ve r. zygomaticofacialis adı verilen iki uç dalına ayrılır. R. zygomaticotemporalis, n. lacrim alis’e ulaşacak parasempatik lifler için aracılık eder. N. auriculotemporalis, n. m andibularis’in fossa infratemporalis’te verdiği dallardandır.

Retina’dan, tractus opticus aracılığı ile gelen liflerin bir bölümü corpus geniculatum laterale’ye uğramadan area pretectalis'e gider. Bu lifler direkt ve indirekt pupilla ışık refleksi ile ilgilidir. Edinger-VVestphal

N. p a la tin u s m a jö r, s e r t d a m a k ve b u ru n b o ş lu ğ u m u k o z a s ın d a n d u y u ta ş ıy a n lifle r i iç e rir. C a n a lis p t e r y g o p a la t in u s ( c a n a lis p a la t in u s m a j o r j ’ta n g e ç e r e k f o s s a p t e r y g o p a l a t i n a ’d a k i g a n g lio n p te ry g o p a la tin u m ’a u la şır. B u lifle r g a n g lio n u s in a p s y a p m a d a n g e ç e re k n. m a x illa r is ’e ka tılır.

GANGLİON OTİCUM

“Larinks’in sinirleri" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E 143. Helicotrema aşağıdaki biribirine bağlar?

yapılardan

N. fac ialis ’in içerisindeki tat duyusuyla ilg ili özel visseralafferent(ÖVA) lifler, canalis facialis’te bulunan ganglion geniculi’deki nöronlardan çıkar. Ganglion geniculi’deki nöronların merkezi uzantıları, bulbus’ta yer alan nucleus tractus solitarius’a ulaşır.

hangilerini

N. mandibularis ile m. tensor veli palatini arasında, foramen ovale'nin hemen altında, fossa in frate m p o ralis ’te lokalizedir. N. mandibularis’in üzerindedir. Topografik olarak n. mandibularis, fonksiyonel olarak n. glossopharyngeus’la ilgilidir. Gangliondan çıkan postganglionik parasempatik lifler glandula parotidea'ya gider.

A) Scala media- scala vestibuli

NUCLEUS TRACTUS SOLİTARİUS

B) Sacculus-ductus cochlearis

Tat duyusu ile ilgili kafa çiftleri nervus facialis, nervus glossopharyngeus ve nervus vagus’tur. Bu sinirlerin tat duyusu ile ilgili çekirdeği ise medulla oblongata yer alan nucleus tractus solitarius’tur. Çekirdeğin en üst bölümüne nucleus gustatorius denir ve tat duyusunun ikinci nöronlarını içerir. Geriye kalan bölümünün kardiyovasküler, respiratuvar ve g a s tro in te s tin a l sistem fo n k s iy o n la rın ın refleks kontrolünde rolü vardır. Çekirdekten çıkan lifler, otonom refleksler için beyin sapı ve medulla spinalis’teki otonom preganglionik nöronlara ve otonom cevapları koordine eden retiküler formasyon çekirdeklerine gider.

C) Scala tympani- scala media D) Scala tympani-sacculus E) Scala tympani-scala vestibuli Helicotrema, scala vestibuli ile scala tym pani’nin cochlea’nın apeksinde yer alan birleşme yeridir. “Auris interna” başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: E

NUCLEUS SPİNALİS NERVİ TRİGEMİNİ 144. N. facialis’in taşıdığı tat duyusunun 1. nöronu nerede yer alır? A) Ganglion geniculi

Baş ve yüzün ağrı ısı duyusu ile ilgili, ikinci nöronların bulunduğu çekirdektir. Bulbus’ta yer alır. NUCLEUS SALİVATORİUS SUPERİOR

B) Ganglion oticum N ervus fa c ia lis ’in p on s’ta yer alan p arase m p atik çekirdeğidir.

C) Nucleus tractus solitarius D) Nucleus salivatorius superior

Doğru cevap: A

E) Nucleus spinalis nervi trigemini For. jugulare

XJ X ,x

Larinksin sin irle ri n. vagus'tan gelir: N. laryngeus superior (r. extenus) sadece N. phrenicus

Q 0

m. cricothyroideus'u uyarır

N. laryngeus superior (r. internus) N. laryngeus recurrens (in fe rior) (m. cricothyroideus hariç larinks kaslarını uyarır)

>A. thyoidea inferior'un n. laryngeus recurrens

V. azygos

ile yakın komşuluğu tiro id cerrahisinde önem lidir.

Truncus pulmonalis

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

•

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

45 8

İç kulak, temporal kemiğin pars petrosa'sı içinde yer alır. Meatus acusticus internus, iç kulağı fossa cranii p oste rio r’a bağlayan yaklaşık 1 cm uzunluğundaki kemik kanaldır. Girişine porus acusticus internus denir. Bu delikten n. facialis ve n. vestibulocochlearis ile birlikte a. labyrinthi geçer. Canales semicirculares • İçlerinde bulunan zar kanallara ductus semicircularis denir.

Vestibulum • Vestibulum denge ile ilgili utriculus ve sacculus bulunur. • Utriculus ve sacculus içinde lineer hareketlere ve yer çekimine duyarlı reseptörler bulunur

Fenestra vestibuli Cochlea Fenestra cochlea

içinde işitm e ile ilgili olan ductus cochlearis bulunur.

Ductus cochlearis (scala media) • İçinde endolenf vardır. • Scala vestibuli ile scala tympani arasında yer alır. • Alt duvarı (lamina basilaris) üzerinde organum spirale (Corti organı) denilen ve titreşim i impulsa çeviren ses organı bulunur.

• Scala vestibuli ve scala tympani, helicotrema adlı bir delik aracılığıyla birbirleri ile bağlantılıdır

145.Aşağıdakilerden hangisi plexus tympanicus’un oluşumuna katılır? A) N. vestibulocochlearis

A) Falx cerebri - sinüs sagittalis superior

B) N. facialis

B) Falx cerebri - sinüs sagittalis inferior

C) N. glossopharyngeus

C) Tentorium cerebelli - sinüs transversus

D) N. trigeminus

D) Falx cerebelli - sinüs cavernosus

E) N. hypoglossus

E) Falx cerebelli - sinüs occipitalis

•

•

•

•

146. Aşağıda dura mater uzantıları ve ilgili oldukları sinüsler verilmiştir? Yanlış olanı işaretleyiniz.

N. glossopharyngeus, n. vagus ve n. accessorius il birlikte sulcus retroolivaris’ten bulbus’u terk eder. For. ju g u la re ’den geçerek cranium ’un dışına çıkar. N. tym p a n icu s , n. g lo s s o p h a ry n g e u s ’un parasempatik ve sensitif liflerden oluşan dalıdır. Bu dalın içindeki sensitif lifler orta kulak boşluğu ve buraya açılan oluşumların mukozasından duyu alır. N. tympanicus içindeki lifler orta kulak boşluğunun iç duvarındaki promontorium üzerinde sempatik liflerle birleşerek plexus tympanicus’u oluşturur. N. petrosus minör, plexus tympanicus'tan çıkar. Parotis’e giden parasempatikleri taşır. Bu lifler ggl. oticum’da sinaps yapar.

“Orta kulak boşluğunun içi duvarı üzerinde bulunan oluşumlar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

•

•

•

Falx cerebri, iki beyin hem isferi arasındaki fissura longitudinalis cerebri içinde yer alan, orak şeklindeki dura mater uzantısıdır. Üst kenarında sinüs sagittalis superior, serbest alt kenarında ise sinüs sagittalis inferior seyreder. Tentorium cerebelli, fossa cranii posterior’da, cerebellum’un üst yüzü ile cerebral hemisferlerin oksipital loblarının alt yüzleri arasında, horizontal şe kild e uzanan bir dura m ater oluşum udur. Tentorium cerebelli’nin pars petrosa’ya yapışan bölümünde sinüs petrosus superior, oksipital kemiğe yapışan bölümünde sinüs transversus, orta hatta falx cerebri’ye yapışma bölümünde sinüs rectus yer alır. Falx cerebelli, falx cerebri’ye benzer şekilde bir uzantı olup, tentorium cerebelli’nin alt yüzünde serebellar hemisferler arasında uzanır. Arka kenarı boyunca sinüs occipitalis yer alır.

“Dura mater’in uzantıları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

Orta kulak boşluğunun ve tuba auditiva’nın duyusunu plexus tympanicus (n. glossopharyngeus) taşır. Cellulae mastoideae Antrum mastoideum Plexus tympanicus

A. carotis interna

N. facialis

/T İç duvar üzerinde bulunan oluşumlar • • • •

Promontorium cochlea'nın bazal kıvrımın yaptığı çıkıntıdır. Fenestra vestibuli* oval pencere) stapes'in tabanı ile kapatılır. Fenestra cochlea membrana tympanica secundaria ile kapatılır. Prominentia canalis nervi facialis

Orta kulak boşluğunun içi duvarı üzerinde bulunan oluşumlar

SINIR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

460

1. Falx cerebri

3. Tentorium cerebelli

• İki beyin hemisferi arasındaki dura uzantısıdır • Önde crista galli'ye (ethmoid kemik) tutunur • Üst kenarında sinüs sagittalis superior, alt kenarında ise sinüs sagittalis inferior seyreder

• Occipital lob ile serebellar hemisferler arasındadır • Arkada occipital kemik ile pariyetal kemiğe tutunur • Sinüs transversus'ları içerir

4. Diaphragma sellae 2. Falx cerebelli

147. V. magna cerebri nerede yer alır? A) Cistema interpeduncularis

• Hipofiz'in üzerini örter

• •

B) Cistema superior C) Cisterna pontis D) Cisterna magna E) Cisterna ambiens C IS T E R N A E S U B A R A C H N O ID E A E

•

Cisterna fossae lateralis cerebri; a. cerebri media’yı içerir. C is te rn a am biens; m es e n c e p h a lo n ’un yan taraflarındadır. Cisterna lumbalis; L1-L2 arasıdiskusile S2 vertebra arasındadır. İçinde; cauda equina, BOS ve filum terminale (pars pialis) vardır. Gl. pinealis

Bazı bölgelerde arachnoidea mater ile pia mater ayrılarak, cisternae subarachnoideae denilen, geniş subaraknoidal boşlukları oluşturur. •

•

•

•

C istern a c e re b e llo m e d u lla ris (cistern a magna); en büyük sisternadır. Cerebellum ile bulbus arasındadır. BOS, dördüncü ventrikül’den apertura mediana (foramen Magendie) aracılığıyla bu sisternaya gelir. Aşağıda, medulla spinalis'in subaraknoidal boşluğu ile devam eder, infantlarda ve çocuklarda BOS alımında kullanılır. Cisterna interpeduncularis; dorsum sellae ile pedunculus cerebri’ler arasındadır. VVillis halkası (circulus arteriosus cerebri) bu sisterna içindedir. Cisterna quadrigeminalis (cisterna superior); mesencephalon’un arkasındadır. İçinde v. magna cerebri (Galen veni), epifiz bezi, ve a. cerebri posterior’lar bulunur. Cisterna pontis; içinde a. basilaris bulunur.

Doğru cevap: B

v - ma9na cerebri

148.A. inferior poste rio r cerebelli aşağıdakilerden hangisinin dalıdır?

149.Aşağıdakilerden hangisi sulcus (fissura) cerebri lateralis’te seyreder?

A) A. vertebralis

A) A. cerebri anterior

B) A. basilaris

B) A. basilaris

C) A. cerebri posterior

C) A. cerebri posterior

D) A. carotis interna

D) A. carotis interna

E) A. cerebri media

E) A. cerebri media

A. ve rte bra lis’in dalları; •

A. in fe rio r p o sterio r c e re b e lli a. vertebralis’in en büyük dalıdır.

•

A. spinalis anterior; iki taraf a. vertebralis’ten gelen b irer dalın, m edulla o b lo n g a ta ’nm ön yüzünün ortasında birleşmesi ile oluşan bu arter, medulla spinalis’in ön yüzü boyunca orta hatta, filum terminale’ye kadar seyreder.Medulla spinalis’in 2/3 ön bölümünü ve bulbus’un ön yüzünü besler.

•

A. cerebri media, a. carotis in tern a’nırı en büyük dalı olup, arterin devamı şeklinde uzanır. Substantia perforata anterior’un aşağısında dışyana doğru ilerleyen arter, sulcus cerebri lateralis (Sylvius oluğu)’ye girer. Frontal, parietal ve oksipital lobların dış yüzlerinin komşu bölümlerini besler.

(PIC A );

A. spinalis posterior; genellikle a. inferior posterior cerebelli’den ayrılır. Medulla spinalis’in 1/3 arka bölümünü ve medulla oblongata’nın arka yüzünü besler.

“A. cerebri media-l” ve “A. cerebri media-ii” başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: E

“A. vertebralis” ve “A. basilaris’in dalları” başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: A

>Cervical vertebraların for. transversarium'larından geçer. 1 Atlas'ın

arcus posterior'unun üst yüzünde kendine ait olukta seyreder.

1Trigonum

suboccipitale'de yer alır.

1 Membrana

atlantooccipitalis posterior'u delerek derine gider. For. magnum'dan geçerek cranium'a girer.

A. vertebralis'in dalları A. vertebralis A. carotis communis A. subclavia

Truncus brachiocephalicus

A. v e rte b ra lis

• A. inferior posterior cerebelli (lezyonunda VVallenberg sendromu olur) • A. spinalis anterior ve a. spinalis posterior (Medulla spinalis'i beslerler)

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

461

SINIR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

462

A. basilaris • Cisterna pontis içindedir.

A. basillaris'in dalları: A. cerebri posterior A. superior cerebelli Aa. pontis A. inferior anterior cerebelli

A. vertebralis A. inferior posterior cerebelli (PICA) A. spinalis anterior

A. cerebri media, iskemik ataklarda en çok tutulan damardır. Vizüel kodeksin esas aderidir a. cerebri posterior’dur. Vizüel kodekste makula’nın temsil alanı ek olarak a. cerebri media’dan da beslenir. Bu nedenle a. cerebri posterior tıkansa bile, makuler alan a. cerebri media’dan da beslendiği için sağlam kalır ve santral görme korunur.

A. cerebri media • H em isferin dış yüzünü besler Bacak ve ayak dışında kalan tü m vü cut b ölgelerinin m o to r ve duyu alanlarını Broca ve VVernicke alanını Vizüel kortekste m akulanın te m sili yerini besler.

görme alanı defekti

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI 150.Aşağıdaki şekilde “ X” ile işaretli bölgenin duyunu hangi sin ir alır?

N. genitofem oralis M. psoas m ajor’u ön yüzünden delerek terk eder ve kasın üzerinde seyreder. Ureter’i arkadan çaprazlar. Lig. inguinale’nin üzerinde ramus genitalis ve ramus femoralis adlı dallarına ayrılır. Ramus genitalis erkekte canalis inguinalis’te funiculus spermaticus içerisinde seyreder ve m. dartos ile m. crem aster’i uyarır. Ayrıca scrotum derisinden duyu alır. Kadında yine canalis inguinalis’te lig. teres uteri boyunca seyerederek labium majus derisinde dağılır. Ramus femoralis ise lig. inguinale’nin altında kalan ufak bir bölgenin deri duyusunu alır. “N. ilio in g u in a lis ve n. g e n ito fe m o ra lis ” ve “A lt ekstrem itenin deri s in irle ri” başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: B

A) N. genitofemoralis’in ramus genitalis’i B) N. genitofemoralis’in ramus femoralis’i C) N. ilioinguinalis D) N. femoralis E) N. obturatorius

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

464

N. ilioinguinalis, anulus inguinalis superficialis’ten geçerek inguinal kanalı terk ettikten sonra uyluğun üst-iç yüzünün derisinde dağılır.

N. ilioinguinalis • Canalis inguinalis'den geçer

■M. obliquus internus abdominis

— N. iliohypogastricus *

:

• Fıtık ameliyatlarında yaralanma riski en yüksek olan sinirdir.

-------N. ilioinguinalis

N. genitofemoralis • M. psoas m ajor'un ön yüzünü delerek çıkar. • Genital dalı inguinal kanalda seyreder. Erkekte m. dartos ve m. crem aster'i uyarır. • Femoral dalı trigonum femorale derisinden duyu alır.

N. g e n ito fe m o ra lis (r. femoralis)

-N. ilio in g u in a lis N .c u ta n e u s fe m o ris lateralis

N. fe m o ralis

N. o b tu ra to riu s N .c u ta n e u s fe m o ris p o s te rio r

N. saphenus

N. fib u la ris — superficialis

N. suralis N. tib ia lis •N. fib u la ris p ro fun d us

151.Kaç çift ramus communicans albus vardır?

152. Aşağıdakilerden hangisi mesencephalon ile ilgili değildir?

A) 7 A) Tegmentum

B) 14 C) 22

B) Crus cerebri

D) 31

C) Substantia perforata anterior D) Nuc. ruber

E) 33

E) Nuc. nervi trochlearis

SEMPATİK SİSTEM (PARS SYMPATHICA) Ter bezleri, m. arrector pili, m. dilatator pupillae, tarsal kaslar ve kan damarlarının musküler duvarı ile organların düz kaslarını uyarır. Bağırsakların ve pelvik organların sempatik innervasyonu bilateraldir. Sempatik sistem, avasküler dokulara (kıkırdak ve tırnak gibi) gitmez.

Substantia perforata anterior, lobus temporalis’in alt yüzünde yer alan limbik loba ait yapılardandır. Striae olfactoriae arasında kalan delikli alandır.

Preganglionik sempatik nöronlar, T 1-L2 arası segmentlerde (toplam 14 segment) dizili nucleus intermediolateralis’ler içindedir. Bu segmentlerden geçen transvers kesitlerde, medulla spinalis’in gri cevherinde cornu laterale denilen yan boynuzlar görülür. Nucleus inter mediolateralis’lerin c o rn u la te ra le 'd e oluş tu rd uğ u sütüna colum na intermediolateralis denir.

Tegmentum mesencephali; substantia nigra ile tectum mesencephali arasında kalan mesencephalon

Postganglionik sempatik nöronlar, ganglion trunci sympathici (paravertebral) ve ganglion visceralis (prevertebral)’te lokalizedir. Preganglionik nöronların aksonları, cornu anterius’ta lokalize a - motor nöronların uzantıları ile beraber, medulla spinalis’i radix anterior’dan terk eder. Spinal sinirden ramus communicans albus’a geçer ve columna vertebralis’in her iki yanında uzanan sempatik zincirdeki ganglion trunci sympathici (paravertebral ganglion) denilen ganglionlara gelir. Bu nedenle ramus communicans albus, sadece preganglionik sempatik nöronların yer aldığı medulla spinalis segmentlerinde görülür ve 14 çifttir. Sem patik zin c ire gelen p reg an g lio n ik sem patik liflerin; •

•

•

Bir bölümü ganglion trunci sympathici (paravertebral ganglionlar)’deki postganglionik nöronlarla sinaps yapar, Bir bölümü de sempatik zincirde yukarıya yada aşağıya doğru seyrederek, daha yukarıdaki veya daha aşağıdaki ganglion trunci sympathici’lerde bulunan postganglionik nöronlarla sinaps yapar. Bir bölümü ganglion trunci sympathici’den direk geçip, splanknik sinir adı ile aorta abdominalis’in ana dallarının orijinlerinde bulunan pleksuslar içindeki visseral (prevertebral) ganglionlardaki postganglionik nöronlarla sinaps yapar.

Ganglion trunci sympathici’deki postganglionik nöronların bazı lifleri, ramus communicans griseus olarak geriye dönüp, tekrar spinal sinire girer ve derideki ter bezleri, kan damarları ve m. arrector pili’ye gider. Bütün spinal sinirlere katılan ramus communicans griseus olduğundan, ramus communicans griseus’ların sayısı spinal sinir sayısı (31 çift) kadardır. “Sempatik sistem" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

MESENCEPHALON

bölümüdür. Üçüncü ventrikül ile dördüncü ventrikül’ü b irle ş tire n aqueductus m esencephali (aqueductus cerebri, Sylvius kanalı) tegmentum’un içinden geçer. III ve IV ncü kranyal sinir çekirdekleri ile inen-çıkan yollar tegmentum’dadır. Tectum mesencephali; aqueductus mesencephali’nin arkasında kalan mezensefalon parçasıdır. Area pretectalis ve corpora quadrigemina (colliculus superior + colliculus inferior) buradadır. Area pretectalis, pupilla ışık refleksi ile ilgili pretektal çekirdeklerin bulunduğu alandır. Colliculus superior’ların rostralinde, diencephalon ile mesencephalon’un birleşme sınırındadır. Corpora quadrigemina, dört tane küçük kabarıntıdır. Daha büyük ve üstte olan ikisine colliculus superior denir. Ani vizüel uyarılara doğan baş-boyun refleksinde ve göz hareketlerinin kontrolünde rolü vardır. Altta olan ikisine ise colliculus inferior denir ve işitme yolu ile ilgilidir. Colliculus inferior, işitmeyi düzenleyen majör subkortikal merkezdir.

MESENCEPHALON KESİTLERİNDE GÖRÜLEN ÖNEMLİ ANATOMİK YAPILAR •

•

•

Nucleus nervi oculomotorii; n. oculomotorius’un motor çekirdeğidir. Colliculus superior seviyesinde, aqueductus m esencephali’nin ön tarafındadır. Çekirdekten çıkan motor lifler, orbita’da bulunan beş tane kası (m.rectus superior, m. rectus inferior, m. rectus medialis, m. obliquus inferior ve m. levator palpebrae superioris) uyarır. Nucleus visceralis (nucleus autonom icus, Edinger-VVestphal çekirdeği); n. oculomotorius’un parasempatik çekirdeğidir. Bu çekirdekten çıkan p arase m p atik lifler, n. o cu lo m o to riu s içinde ganglion ciliare’ye gelir. Buradaki sinapstan sonra m. sphincter pupillae ile m. ciliaris’e gider. N ucleus nervi trochlearis; n. tro c h le a ris ’in motor çekirdeğidir. Colliculus inferior seviyesinde, aqueductus m esencephali’nin ön tarafındadır. Çekirdekten çıkan motorlifler, n. trochlearis olarak orbita’da bulunan m. obliquus superior’u uyarır.

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

465

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

466

Sempatik zincire gelen preganglionik lifler üç farkılı şeklide seyredebilir: 1. Paravertebral ganglionlardaki nöronlarla sinaps yapar, 2. Sempatik zincirden doğrudan geçerek splanknik sinirleri oluşturup abdominal aortanın ana dallarının çıkış yeri yakınında bulunan prevertebral ganglionlardaki nöronlarla sinaps yapar, 3. Sempatik zincir içinde yukarı ya da aşağıya doğru seyrederek daha yukarıdaki ya da daha aşağıdaki paravertebral ganglionlarda bulunan nöronlarla sinaps yapar. Preganglionik sempatik nöron (1. nöron) • Cornu laterale'de, M S 'in T1-L2 s e g m e n tle rin d e (14 se gm en t) b u lu n u r

■>

Ter bezleri, yağ bezleri, Deri ve damarlardaki düz kas

Ggl. trunci symphatici (Paravertebral ganglion) • Her bir sempatik zincirde 22-23 tane bulunur. • Postganglioniksempatik nöronlar burada bulunur

Prevertebral ganglion

Nuc. intermedialateralis • Preganglionik sempatik nöronların bulunduğu çekirdek Ganglion impar • En aşağıda, iki sempatik zinciri birleştiren ara gangliondur.

•

•

•

Nucleus m esencephalicus nervi trigem ini; çiğneme kasları, dişler, diş eti, sert damak ve çene ekleminin, basınç ve proprioseptif duyusunun birinci nöronlarının bulunduğu çekirdektir. Isırma kuvvetini kontrol eden mekanizma ile ilgilidir. Birinci nöronların merkezi sinir sistemi içinde bulunduğu tek çekirdektir. Nucleus ruber; retiküler formasyonun majör motor çekirdeğidir. Fleksor kas tonusunun düzenlenmesi ile ilgilid ir. M otor koordinasyonun önem li bir unsurudur. S u b stan tia nigra; bazal çe kirde klerde n (ganglionlardan) birisidir. Dopamin üreten nöronların primer kaynağıdır. Motor kontrolde rolü vardır.

“Beyin tabanının alttan g ö rü n üşü ” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

153.Aşağıdaki yapmaz?

efferent

yollardan

hangisi

çapraz

A) Tractus tectospinalis B) Tractus vestibulospinalis lateralis C) Tractus corticospinalis lateralis D) Tractus rubrospinalis E) Tractus hypothalamospinalis Tractus vestibulospinalis lateralis, ipsilateral seyreden (çapraz yapmayan) efferent yoldur. Tractus vestibulospinalis lateralis, beyin sapındaki vestibüler çekirdeklerden biri olan nucleus vestibularis la te ra lis ’ten başlar. Tüm m edulia spin alis boyunca ipsilateral olarak funiculus anterior’da aşağıya doğru seyreder. Ekstensör kasların motor nöronlarını fasilite, fleksör kasların motor nöronlarını inhibe eder. Vücut pozisyonunda ani olarak meydana gelen değişikliklere (düşme gibi) karşı çabuk hareketlerin oluşmasını sağlar. Yerçekimine karşı olan kasların esas kontrol edici yoludur.

r

Ayaktayken postürün devamlılığı için ekstensör motor nöronları eksite eder. Tractus vestibulospinalis lateralis, başlıca gövde ve ekstremitelerin proksimal kasları üzerinde etkilidir. Bu nedenle duruş ve dengede çok önemlidir. Vestibulospinal yolların lezyonlarında hastalarda denge bozukluğu olur.• •

•

Tractus corticospinalis: En büyük efferent yoldur. İstemli, beceri gerektiren hareketlerin yapılmasından sorumludur. Bu yolu oluşturan liflerin yaklaşık %90’ı medulla oblongata’nın alt ucunda (ya da spinom edüller birleşme yakınında), orta hatta çapraz yapar ve karşı tarafa geçer. Bu çapraza decussatio pyramidum denir. Çapraz yapıp karşı tarafa geçen lifler, tractus corticospinalis lateralis adı ile funiculus lateralis’te S4 seviyesine kadar iner. Tractus corticospinalis içindeki çapraz yapmadan aynı tarafta devam eden lifler tractus corticospinalis anterio r’u oluşturur. Medulla sp in a lis’te funiculus a n te rio r’da seyreden bu aksonlar, kendileri ile ilgili segment seviyesinde commissura alba anterior’da çapraz yapar. Tractus tectospinalis: Colliculus superior'dan çıkan lifler, hemen decussatio tegmentalis posterior (Meynert çaprazı) denilen çaprazı yapar. Karşı tarafa geçen lifler, funiculus anterior'da seyrederek üst se rvika l spinal se gm en tlerde sonlanır.

•

•

Ani vizüel, oditör ve som atik uyarılarda, baş ve boynun uyarı kaynağına doğru olan refleks hareketlerinden sorumludur (spinovizüel refleks). Baş ve boyun birtarafa çevrildiğinde gözlerde o taraf yönelir. Gözlerin hareketini, colliculus superior’dan ekstraoküler göz kaslarını uyaran kranyal sinirlerin motor çekirdeklerine giden tractus tectobulbaris sağlar. Tractus rubrospinalis: Mesencephalon'da bulunan nucleus ruber'den başlar. Ç ekirdekten çıkan lifler, hemen çapraz yapıp karşı tarafa geçer. Bu çapraza decussatio tegmentalis anterior (Forel çaprazı) adı verilir. Funiculus lateralis’te aşağıya doğru seyreder. Karşı taraf fleksör kasların motor nöronlarını fa silite, ekstensör kasların m otor nöronlarını ise inhibe eder. Fleksör kas gruplarındaki tonusun kontrolü ile ilgilidir. Tractus hypothalamospinalis: Hypothalamus’un başta paraventriküler çekirdeği olmak üzere çeşitli çekirdeklerinden başlayan lifler, ipsilateral seyrederek beyin sapındaki parasem patik çekirdeklerdeki nöronlar ile medulla spinalis’te bulunan sempatik ve parasempatik çekirdeklerdeki nöronlarla sinaps yapar. Kan basıncı, kalp atımı, solunum oranı ve terleme gibi otonom fonksiyonları düzenler. Bu yolun sempatik bölümünün T1 ya da yukarısında lezyona uğraması, Horner sendromuna neden olur.

Doğru cevap: B

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

46 8

154.Aşağıdakilerden d eğ ild ir?

hangisi

a.

basilaris’in

dalı

Tıkanıklığında kontralateral homonimos hemianopi olur, ancak maküler görme (a.cerebri media’dan da beslendiği için) sağlamdır.

A) A. inferios anterior cerebelli B) A. superior cerebelli C) A. cerebri posterior

“A. basillaris’in dalları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

D) A. communicans posterior E) Aa. pontis A. communicans posterior; a. carotis interna’nın dalıdır. A. carotis interna’yı, a. basilaris’in dalı olan a. cerebri posterior’a birleştirir. A. BASILARIS iki tarafa, vertebralis’in sulcus bulbopontinus’ta birleşmesi ile oluşur. Pons’un ön yüzünde, cisterna pontis içindedir. Pons'un üst ucunda a. cerebri posterior denilen iki uç dalına ayrılır. DALLARI • • • •

Aa. pontis A. inferior anterior cerebelli (AICA) A. superior cerebelli A. cerebri posterior; a. basilaris’in uç dallarıdır. A. communicans posterior aracılığıyla a. carotis interna ile birleşir. Vizüel kodeksin majör arteridir.

155.Pars caeca retinae ile pars optica retinae’nın birleşim yerine ne ad ve rilir? A) Macula lutea B) Choroidea C) Discus nervi optici D) Limbus corneae E) Ora serrata Göz küresinde, tunica interna (retina)’nın pars optica (gören bölüm) ve pars caeca (görmeyen bölüm) olmak üzere iki alt bölümü vardır. Pars optica ve pars caeca arasındaki sınır choroidea-corpus ciliare geçiş yeri hizasında olup, ora serrata olarak adlandırılır. “Tunica fibrosa bulbi, Tunica vasculusa b u lb i” ve “Tunica nervosa bulbi” başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: E

A. basilaris, iki tarafa, vertebralis’in pons’un ön yüzünde birleşmesiyle oluşur. A. cerebri posterior ile a. superior cerebelli arasından n, o culom o torius ve n. trochlearis geçer. A. basilaris’in trombozunda; unilateral veya bilateral n. abducens felci, horizontal göz hareketlerinde bozulma, pupillalarda miyozis (pintpoint pupil; pons’taki inen pupillodilatator sempatik liflerin harabiyeti nedeniyle) ve genellikle hemipleji ya da kuadripleji ile birlikte koma olur.

TUNICA FIBROSA (EXTERNA) BULBI (Sclera ve cornea'dan oluşur) Sclera

Cornea

• Göz küresinin

• Dış tabakanın ön 1/6'sını

arka 5/6'sını oluşturan

yapan saydam yapıdır.

fibröz tabakadır. • Göze şeklini verir.

• Sclera ile cornea'nın birleşme yerine limbus cornea denir. • Göze gelen ışığın en fazla kırılmaya uğradığı yerdir.

Işığı kıran yapılar; • CORNEA (en çok) • Corpus vitreum • Lens • Humor aquosus (cornea ve lens'i besler)

• Cornea'da damar bulunmaz. • Humor aquosus'tan difüzyon yolu ile beslenir.

TUNICA VASCULUSA BULBI (Choroidea, corpus cilia re ve iris'ten oluşur) Corpus ciliare • Orta tabakanın choroidea ile iris arasında yer alan kalınlaşmış bölümüdür.

Yakındaki bir objeyi net görebilmek için göz uyumunda (akomodasyon) rol oynar

• Esas yapısını m. ciliaris (düz kas) ve bağ dokusu oluşturur.

N. oculomotorius'un parasempatikleri uyarır.

Processus ciliaris, humor aqueous'ü salgılar. Ayrıca bunlara lens'i asan fibrae zonulares tutunur.

İris • Cornea ile lens arasındadır.

Choroidea

1 Camera ant. ile camera post.'u ayırır. M. sphincter pupilla (PS), M. dilatator pupilla (S) İris'in serbest iç kenarı olan pupilla'yı daraltır veya genişletir.

• Vasküler tabakanın büyük bölümünü (arka 2/3'ünü) yapar. • Retinayı besler. Ayrıca şiddetli ışığı absorbe ederek yansımayı önler.

TUNICA NERVOSA (INTERNA) BULBI Retina -------• Bir dış pigmet ve iç sinir tabakasından oluşur. • Ora serrata, retina'nın gören tabakası ile kör tabakasının birleşme yeridir.

* Macula lutea (sarı leke) • En iyi görmenin sağlandığı, DNO'nin lateralinde retinada bulunan sarı renkli alandır. • Fovea centralis > Macula içindeki santral çöküntüdür > Her biri tek bir ggl. hücresi ile bağlı olan konileri içerir. Gözün en keskin gören yeridir.

N. opticus

Discus nervi optici (DNO) (Papilla)

Papilödem • N. opticus çevresindeki subaraknoıdal boşluktaki basınç artışı, retina'dan venöz dönüşün engellenmesine (v. centralis retinae'nin kompresyonuna bağlı) neden olur.

• Optik siniri oluşturan liflerin biraraya geldiği yerdir. • Optik diskte koni ve basil hücresi yoktur • Bu nedenle ışığa duyarsızdır ve kör nokta olarak bilinir.

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

46 9

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

470

156. Aşağıdakilerden hangisi apparatus lacrimalis’i oluşturan yapılardan biri değildir? A) Ductus excretorius B) Canaliculus lacrimalis C) Ductus deferens

GANGLION CİLİARE M. rectus lateralis ile n. opticus arasında, a. ophthalmica'nın la te ra lin d e d ir. G angliondan çıkan p ostg an g lio nik parasempatik lifler, nn. ciliares breves denilen sinirler içinde hedef organları olan m. ciliaris ve m. sphincter pupillae’ye gider.

D) Saccus lacrimalis GANGLION OTİCUM

E) Ductus nasolacrimalis

APPARATUS LACRİMALİS Glandula lacrim alis, ductus excretorius, canaliculus lacrimalis, saccus lacrimalis ve ductus nasolacrimalis’i içerir. Glandula lacrimalis; orbita’nın üst duvarının dış bölümünde, frontal kemikteki fossa glandulae lacrimalis denilen çukurda oturur. Orbital ve palpebral olarak iki parçasıvardır. ikiparça arasından m. levator palpebrae superioris’in tendonu geçer. Kanallarına ductus excretorius denir. Ductus nasolacrimalis, yaklaşık 2 cm uzunluğundadır. Os lacrimale, maxilla ve concha nasalis inferior tarafından oluşturulan kemik bir kanal (canalis nasolacrim alis) içindedir. Meatus nasi inferior’un ön bölümüne açılır. “Apparatus lacrimalis” başlıklı şekile bakınız.

N. mandibularis ile m. tensor veli palatini arasında, foramen o va le ’nin hemen altında, fossa infratem poralis'te lokalizedir. N. mandibularis’in üzerindedir. Topografik olarak n. mandibularis, fonksiyonel olarak n. glossopharyngeus’la ilgilidir. Gangliondan çıkan postganglionik parasempatik lifler glandula parotidea’ya gider. GANGLION PTERYGOPALATİNUM Fossa pterygopalatina'da, foramen rotundum’un önünde, n. m a x illa ris’in hemen altındadır. Topografik olarak n. maxillaris, fonksiyonel olarak n. facialis’le ilgilidir. Gangliondan çıkan postganglionik parasempatik lifler n. maxillaris'in dallarına katılarak glandula lacrimalis’e ulaşır. N. maxillaris'in dalları içinde, nazal ve palatin bezlere giden postganglionik parasempatik lifler de bu gangliondan çıkar. GANGLION GENİCULİ

Doğru cevap: C 157. Aşağıdakilerden hangisi orbitada bulunur? A) Ggl. ciliare

N. facialis’in duyu ganglionudur. Temporal kemiğin pars petrosa'sı içindeki canalis nervi facialis içerisinde bulunur. GANGLION TRİGEMİNALE

B) Ggl. oticum N. trigeminus’un duyu ganglionudur. Baş ve yüzden gelen somatik duyuların (ağrı-ısı, dokunma, basınç) birinci nöronlarını içerir. Fossa cranii media’da, temporal kemiğin pars petrosa’sı üzerinde bulunan impressio trigeminalis üzerinde yer alır.

C) Ggl. geniculi D) Ggl. pterygopalatinum E) Ggl. trigeminale

r Apparatus lacrimalis • Gl. lacrimalis • • • •

Gl. lacrimalis • O rbita'nın üst - dış bölgesinde yerleşir.

Ductus excretorius Canaliculus lacrimalis Saccus lacrimalis Ductus nasolacrimalis

Ductus excretorius

Saccus lacrimalis • Ductus nasolacrimalis'in dilate olmuş üst ucudur. 1Ductus nasolacrimalis meatus nasi inferior'a açılır.

Canaliculi iacrimales * • Saccus lacrimalis'e açılan iki kanaldır. • Göz kapağının iç kenarında punçtum lacrimale olarak başlar.

• • • •

Fossa in te rp e d u n c u la ris ’den ve sulcus pontocruralis’ten beyin sapını terk eder. A. cerebri posteriorilea. superiorcerebelli arasından geçer. Sinüs cavernosus’un dış duvarında seyreder. Fissura orbitalis superior ve Zinn halkası'ndan geçerek orbitaya gelir.

N. TROCHLEARIS (IV); Beyin sapını arka yüzünden terkeden tek kranyal sinirdir. N. TRIGEMINUS (V); ön-yan bölümünden pons’u terk eder. N. A B D U C E N S (V I) ve N. FA CIALIS (V II); sulcus bulbopontinus’tan beyin sapını terk eder.

Doğru cevap: A 158. Aşağıdakilerden hangisi v. ophthalm ica superior aracılığı ile sinüs cavernosus’a dökülen venlerden biri d e ğ ild ir? A) Vv. vorticosae

Doğru cevap: A 160-Nuc. nervi hypoglossi nerede yer alır?

B) Venae diploiace

C) Vv. ciliares

“Beyin sapı” başlıklı şekile bakınız.

D) V. centrales retinae E) V. lacrimalis

W . DIPLOICAE

W . OPHTHALMICAE Kapakları yoktur.

•

•

•

V. ophthalm ica superior; v. facialis’le bağlantılıdır başlangıçta a. ophthalmicaile birlikte seyreder. Fissura o rb ita lis s u p e rio r’dan geçip, sinüs cavernosus’a açılır. V. ophthalm ica inferior; sık olarak v. ophthalmica su p e rio r’la birleşir. Bazen direk olarak sinüs cavernosus’a açılabilir. V. centralis retinae; aymisimliarteriile birlikte optik siniriçinde seyreder. Siniri terk ettikten sonra sinüs cavernosus’a yada v. ophthalmica superior’a açılır. Vv. vorticosae (koroidal venler); choroidea’nın dış bölümünü drene ederler. Sclera’yı delip, açılırlar.

Bulbus kesitlerinde son beş kranyal sinirin çekirdekleri görülür. VIII nci kranyal sinirin çekirdekleri, bulbopontin birleşmede lokalizedir. Bu nedenle kısmen bulbus’ta, kısmen pons’tadır. •

N u c le u s g r a c ilis ve n u c le u s c u n e a tu s ; şuurlu p ro p rio s e p tif, vibrasyo n ve iki nokta ayrımı duyularının ikinci nöronlarının bulunduğu çekirdeklerdir. Bulbus’un arka yüzünde tuberculum gracile ve tuberculum cuneatum denilen kabarıntıları yaparlar.

•

Nucleus tractus solitarius; VII, IX ve X ncu kranyal sinirlerle ilgilidir. Bu kranyal sinirlerin, organlardan duyu taşıyan GVA lifleri ile dilden tat duyusunu taşıyan ÖVA liflerinin geldiği çekirdektir. Çekirdeğin en üst bölümüne nucleus gustatorius denir ve tat duyusunun ikinci nöronlarını içerir. Geriye kalan bölümünün; kardiyovasküler, respiratuar ve GİS fonksiyonlarının refleks kontrolünde rolü vardır. Çekirdekten çıkan lifler, otonom refleksler için beyin sapı ve medulla spinalis’teki otonom preganglionik nöronlara ve otonom cevapları koordine eden retiküler formasyon çekirdeklerine gider.

sapını

•

Nucleus spinalis nervi trigem ini; beyin sapındaki en büyük çekirdektir. C3 Segmentinden pons’a kadar uzanır. Baş ve yüzün ağrı-ısı duyularının ikinci nöronlarının bulunduğu çekirdektir. Bu duyuların birinci nöronları; V, VII, IX ve X ncu kranyal sinirlerin ganglionlarındadır.

fossa

A) N. oculomotorius B) N. trochlearis C) N. trigeminus D) N. abducens E) N. facialis

D) Mesencephalon

Nuc. nervi hypoglossi, n. hypoglossus içindeki GSE liflerin çıktığı çekirdektir. Medulla oblangata’da yer alır.

Doğru cevap: B 159. Aşağıdakilerden hangisi beyin interpeduncularis’ten terk eder?

B) Medulla oblongata

C) Pons

E) Subthalamus

Yassı kafa kem iklerindeki diploik kan allar içinde bulunan kapaksız venlerdir. Kafa dışı venlere ya da dural sinüslere açılırlar.

•

A) Medulla spinalis

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

N. OCULOMOTORIUS (III)

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

472

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------\

f

* Santral sinir sistemini oluşturan yapılardan medulla oblongata (bulbus), pons ve mesencephalon birlikte truncus encephali (beyin sapı) adını alır. ■ 3. ve 4. kranial sinirlerin çekirdekleri mesencephalonda yer alır. ■ 5 , 6 ,7 ve 8 (nuclei vestibulares’in bir bölümü bulbus’ta)’in çekirdekleri pons’ta bulunur. ■ 9, 10, 11 (pars cranialis) ve 12. kranial sinir çekirdekleri ise bulbus’tadır.

•

Nucleus ambiguus; IX, X ve XI (pars cranialis) kranyal sinirlerle ilgilidir. Bu çekirdekten çıkan ÖVE lifler, adı geçen kranyal sinirlerin dalları içinde, arcus branchialis’ten köken alan çizgili kaslara (larinks, farinks, yumuşak damak ve özofagus’un üst parçasının kasları) gider.•

•

N ucleus s aliv a to riu s in ferio r; n. glossopharyngeus’la ilgili parasempatik çekirdektir. Bu çekirdekten çıkan parasempatik lifler, ganglion o tic u m ’da sinaps ya ptıktan sonra glandula parotidea’ya gider. Nuc. dorsalis nervi vagi

•

Nucleus posterior (dorsalis) nervi vagi; n vagus’un parasempatik çekirdeğidir. Bu çekirdekten çıkan parasempatik lifler, n. vagus’un dalları içinde tüm torakal organlara ve flexura coli sinistra’ya kadar tüm abdominal organlara parasempatik uyarıyı götürür.

“Bulbus (transvers kesit)” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

Nuc. nervi hypoglossi

Pedunculus cerebellaris inferior

Nuc. tractus solitarius

Nuc. olivaris inferior, Oliva N. hypoglossus

T

Pyramis (Tractus corticospinalis)

162.Aşağıdaki yol-taşıdığı duyu hangisi yanlıştır?

Çekirdek.............................Ganalion

eşleştirm elerinden

Y ol.................................................. Taşıdığı duyu

A) Edinder-VVetsphal..............ggl.cliare

A) Fasciculus gracilis...........................vibrasyon

B) Nuc. salivatorius inferior.... ggl.oticum

B) Tractus spinothalamicus lateralis... ağrı

C) Nuc. lacrim alis................... ggl. pterygopalatinum

C) Tractus spinothalamicus anterior... basınç

D) Nuc. salivatorius superior ..ggl. submandibulare

D) Lemniscus trigem inalis................. işitme

E) Nuc. tractus solitarius.........ggl. impar

E) Fasciculus cuneatus...................... proprioseptif duyu

Nuc. tractus so lita riu s *

Sinir sisteminde 4 tane lemniscus vardır:

Tat duyusu ile ilgili kafa çiftleri nervus facialis, nervus glossopharyngeus ve nervus vagus’tur. Bu sinirlerin tat duyusu ile ilgili çekirdeği ise medulla oblongata yer alan nucleus tractus solitarius'tur. Çekirdeğin en üst bölümüne nucleus gustatorius denir ve tat duyusunun ikinci nöronlarını içerir. Geriye kalan bölümünün kardiyovasküler, respiratuvar ve gastrointestinal sistem fonksiyonlarının refleks kontrolünde rolü vardır. Çekirdekten çıkan lifler, otonom refleksler için beyin sapı ve medulla spinalis’teki otonom preganglionik nöronlara ve otonom cevapları koordine eden retiküler formasyon çekirdeklerine gider.

1. Lemniscus medialis (iki nokta ayrımı, vibrasyon ve şuurlu proprioseptif duyuyu taşır) 2. Lemniscus lateralis (işitme duyusunu taşır) 3. Lemnsicus trigeminalis (yüzden gelen somatik duyuları taşır) 4. Lem nsicus spinalis (gövdeden gelen somatik duyuları taşır) “A fferentyollar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

“Parasempatik sistem” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

Preganglionik parasempatik (PS) nöronların bulunduğu çekirdekler

Postganglionik PS nöronların bulunduğu ganglionlar Ggl. ciliare

(1) Nuc. visceralis Ggl. pterygopalatinum

(2) Nuc. salivatorius superior (3) Nuc. salivatorius inferior (4) Nuc. dorsalis nervi vagi

Hedef organ

M . sphincter pupilla, m . ciliaris

A. ve v. femoralis ile birlikte canalis adductorius'ta seyreder. > Bacağın medialinde v. saphena magna ile komşudur.

M. vastus medialis

N. femoralis'in uyardığı kaslar • • • •

M. iliacus M. sartorius M. quadriceps femoris M. pectineus

Canalis femoralis içinde, anulus femoralis’e yakın bir tane derin inguinal lenf nodülü (Rosenmüller veya Cloquet lenf nodülü) bulunur. > Femoral kılıf içinde, v. femoralis'in medialindedir. ’ Anulus femoralis, kanalın karın boşluğuna bakan proksimal ucudur. 1 Anulus

> > > >

•

•

fem oralis'in sınırları: Önde lig. inguinale (1) İçte lig. lacunare (2) Dışta v. femoralis Arkada m. pectineus (3) ve lig. pectineale

Fossa rhomboidea, 4. ventrikülün eşkenar dörtgen şeklindeki tabanıdır. Pons ile bulbus’un arka yüzleri tarafından oluşturulur. Fossa rhomboidea’da bulunan önemli anatomik yapılar:

Anulus femoralis

171.Medulla spinalis’i saran zarların oluşturduğu yapılar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? I.

Lig. denticulatum

II.

Cauda equina

III. Filum terminale internum

> Trigonum nervi hypoglossi (altında XII. KS’in çekirdeği bulunur) > T rigonum nervi vagi (altın da X. K S ’in parasempatik çekirdeği vardır) > Colliculus facialis > Area vestibularis (vestibüler çekirdekler yer alır) > Area postrema (kan beyin bariyeri olmayan bölgelerdendir) > Locus caeruleus

IV. Lig. coccygeum V.

Conus medullaris

A) I, II, III B) I, II, V C) I, III, IV D) II, III, V E) III, IV, V

Doğru cevap: A LİG. DENTİCULATUM • • •

Spinal sinirlerin ön ve arka kökleri arasında yer alır. Pia mater tarafından oluşturulur. Subpial dokudan dura mater’e uzanır.

“Medulla spinalis ”, “Medulla spinalis ’in zarları” ve “Lig. denticulatum" başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: C

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

481

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

■ For. magnum'dan başlar, erişkinde L l-1 2 v erte b ra seviyesinde sonlanır. Conus m ed ullaris, koni şeklindeki alt ucudur. C auda eq u in a , Ll'den sonraki spinal sinir kökleri tarafından oluşturulur.

Medulla spinalis'ten çıkan 31 çift spinal sinir vardır.

C on us m e d ullaris

ffiSBS-

Medulla spinalis’i saran zarlar, beyini saran zarların devamıdır. Bunlar, dıştan içe doğru dura mater spinalis, arachnoidea mater spinalis

•S2’de kapanan kalıntısıdır

dura m ate r'in

Medulla spinalls'in zarları • Pia mater, L1-L2 seviyesinde, • Dura mater, arachnoidea mater ve subaraknoid aralık S2 seviyesinde biter

Medulla spin alis’in zarları

M H M H İ Lig.denticulatum

Arachnoidea mater Dura mater.

Plexus venosus vertebralis internus

Radix anterior

Ganglion spinale Ramus posterior

Anulus fibrosus Nucleus pulposus— — S Ramus anterior A.vertebralis

172.Medulla sp in a lis’i besleyen arterler seçenekte doğru olarak ve rilm iştir?

hangi

“Medulla spinalis’in arterleri” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

I.

A. thoracica interna

II.

A. subscapularis

33. Bulbus kesitlerinde görülen çekirdekler hangi seçenekte doğru olarak verilm iştir?

III. A. cervicalis profunda IV. Aa. intercostales posteriores

I.

Nuc. cuneatus

V.

II.

Nuc. spinalis nervi trigemini

Conus medullaris

A) I, II, III

B) I, II, V

C) I, III, IV

D) II, III, V

III. Nuc. thoracicus posterior IV. Nuc. intermediolateralis

E) III, IV, V

V.

A. vertebralis’in dalı olan a. thoracica interna ve a. axillaris’in dalı olan a. subscapularis medulla spinalis’in beslenmesi ile ilgili değildir.

r

Nuc. salivatorius inferior

A) I, II, III

B) I, II, V

C) I, III, IV

D) II, III, V E) III, IV, V

Medulla spianalis’i besleyen arterler a. vertebralis’ler ve rr. radiculares’ten gelir. A. vertebralis’ler, for. magnumdan geçerek cranium’a girer. Burada sağ ve sol a. spinalis posterior’lar ile daha sonra birleşerek a. spinalis anterior’u oluşturan birer dal verirler.

transvers kesitte ön 2/3'ünü (cornu posterius'un önünde kalan bölgeyi), A. spinalis po sterior, arka 1 /3 'ü n ü besler.

• A. spinalis a n te rio r •

Ramus spinalis

A. vertebralis

A. subclavia

A. spinalis anterior

• Medulla spinalis’e uzunluğu boyunca komşu arterlerden dallar (spinal arterler) gelir. • Spinal arterler; > A. subclavia; a. cervicalis ascendens, a. cervicalis profunda > Aorta thoracica; aa. intercostales posteriores > Aorta abdominalis; aa. lumbales > A. iliaca interna; a. sacralis lateralis'den çıkar • Spinal arterler'den rr. radiculares'ler çıkar.

A. spinalis posterior

Aorta

A. radicularis magna (Adamkievvics arteri) • Lumbal bölgededir. • Medulla spinalis'in alt torakal ve üst lumbal kısımlarını besleyen esas arterdir. • Hasarında parapleji olur.

Medulla spinalis’in arterleri

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

483

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

•

•

Nuc. thoracicus posterior (Clark’s nucleusu), tractus spinocerebellaris posterior’a ait 2 . nöroların bulunduğu, medulla spinalis (C8-L2 segmentleri arasında)’teki çekirdektir. Nuc. interm ediolateralis; medulla spin alis’in T1-L2 segm entlerinde, cornu la te ra le ’de yer alan preganglionik sempatik nöron gövdelerinin bulunduğu çekirdektir.

173.Tractus pyramidalis ile ilgili bilgiler seçenekte doğru olarak verilmiştir? I.

Frontal lobda bulunan primer motor alan’dan başlar

II.

Capsula interna’nın crus anterius’undan geçer

III. Liflerin büyük bölümü bulbus’ta çapraz yapar IV. Çaprazlaşmayan lifler tractus corticospinalis anterior’u oluşturur

“Bulbus kesitlerinde görülen önemli çekirdekler" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

V. A)

Bu yolun lezyonları alt motor nöron felci olarak bilinir

I, II, III

B) I, II, V

C) I, III, IV

D) II, III, V E) III, IV, V

VVallenberg sendromu (lateral medullar sendrom); medulla oblongata’nın lateral kısmını besleyen a. inferior posterior cerebelli'nin dallarındaki ani tıkanıkl sonucu oluşur. ■ İpsilateral yüz yarımı ile kontralateral vücut yarımında ağrı-ısı duyusu kaybı ■ Yutma ve konuşma güçlüğü ■ Vertigo, bulantı, kusma, nistagmus •

ipsilateral Horner sendromu

• Cerebellar ataksi görülür. Medial medullar sendrom (inferior alternan hemipleji) ■ N. hypoglossus harabiyetine bağlı ipsilateral dil kaslarında paralizi • Kontralateral hemipleji (kortikospinal yol hasarına bağlı) ve proprioseptif duyu kaybı (lemniscus medialis hasarı nedeniyle) görülür.

Bulbus kesitlerinde görülen önemli çekirdekler

hangi

• Nuc. gracilis ve nuc. cuneatus Şuurlu proprioseptif, vibrasyon ve iki nokta ayrımı duyularının 2 . nöronları bulunur. • Nuc. tractus solitarius Tat duyusunun 2. nöronlarını içerir. • Nuc. spinalis nervi trigemini Baş ve yüzün ağrı-ısı duyularının 2. nöronları bulunur • Nuc. ambiguus 9 ,1 0 ,1 1 . (pars cranialis) KS'lerin m o to r nucleusudur. • Nuc. salivatorius inferior 9'un parasempatik çekirdeği • Nuc. posterior (dorsalis) nervi vagi parasempatik çekirdeği

1 0 'un

Bulbus kesitlerinde görülen önemli çekirdekler

Cerebral cortex

Tractus corticospinalis (Tractus pyramidalis) • İstemli, beceri gerektiren hareketlerin

Pedunculus cerebri

Capsula interna M esencephalon

yapılm asından sorumludur • N öron ları: Üst motor nöron • Cornu a n te riu s 'ta k i Alt motor nöronlar (Alfa m otor nöron) üzerinde e tk ilid ir

Pons • Frontal lobda bulunan Prim er m otor alan (4 no.lu BA) ile prem otor alandan (6 no.lu Pyramis

BA) başlar M ed ulla oblongata

Tractus corticospinalis lateralis

M ed ulla spinalis Tractus co rtico spin alis a n te rio r

Tractus corticospinalis

(Tractus pyramidalis) »Liflerin büyük bölümü (%90) bulbus'ta çapraz yapar (Decussatio pyramidum)

1Tractus corticospinalis lateralis çaprazlaşan lifllerin oluşturduğu yoldur. 1Decussatio pyram idum'un yukarısındaki lezyonlarda belirtiler kontralateral, altındaki (medulla spinalis) lezyonlarında ise ipsilateraldir Bu traktusun lezyonları üst motor nöron felci olarak bilinir

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N LA R I

485

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

486

•

•

Tractus corticospinalis capsula interna’nm crus p o s te riu s ’undan g e çe re k m e s e n c e p h a lo n seviyesine gelir. Burada pedunculus cerebri’nin içerisinden geçer. Bu yolun lezyonları üstmotor nöron felci olarak bilinir.

175.Sinüs cavernosus ile bağlantılı olan dural sinüsler hangi seçenekte doğru olarak ve rilm iştir?

N. occipitalis majör

II.

N. glossopharyngeus

V.

D) II, III, V

Dura mater’in iki tabakası, bazı bölgelerde ayrılarak dural sinüsleri oluşturur. Sinüsler kapak içermezler ve duvarlarında kas yoktur. Sinüs’lerin başlıca fonksiyonu, araknoid villus’lar aracılığıyla subaraknoidal boşluktan BOS’u, serebral venler aracılığı ile de beyinden kanı almaktır. •

Sinüs sagittalis superior; falx cerebri’nin üst kenarı boyunca uzanır. En büyük dural sinüstür. BOS’un esas drene olduğu sinüstür. Arka ucu genellikle confluens sinuum denilen bir genişleme yapar ve sağ sinüs transversus olarak devam eder.

•

Sinüs sagittalis inferior; falx cerebri’nin alt kenarı boyunca uzanır. Sinüs rectus’a açılır.

•

Sinüs rectus; falx cerebri ile tentorium cerebelli’nin k a rş ıla ş tığ ı ye rdedir. G e n e llik le sol sinüs transversus’a açılır. Bazen confluens sinuum ’a açılır. Beynin en büyük veni olan v. magna cerebri (Galen veni) ve sinüs sagittalis inferior, sinüs rectus'a açılır.

B) I, II, V

C) I, III, IV

B) I, II, V

C) I, III, IV E) III, IV, V

N.vagus

I, II, III

A) I, II, III

DURAL SİNÜSLER (SİNÜS DURAE MATRİS)

IV. C1 spinal sinir

A)

Sinüs sphenoparietalis

hangi

III. N. ophthalmicus V.

Sinüs petrosus superior

III. Sinüs petrosus inferior

Doğru cevap: C

I.

Sinüs occipitalis

II.

IV. Sinüs rectus

“Tractus corticospinalis” ve “Efferent yollar” başlıklı şekile bakınız.

174.Dura m ater’in duyusunu alan sin irle r seçenekte doğru olarak ve rilm iştir?

I.

D) II, III, V E) III, IV, V

N. occipitalis majör, C2 spinal sinirin arka dalıdır. A. occipitalis’in dalları ile dağılarak ense, başın arka kısmı ile tepeye kadar olan kafa derisinin duyusunu alır. “Dura mater” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

Dura m ater içte meningeal, dışta endosteal olmak üzere iki tabakadan oluşur. Bu iki tabaka, dural sinüsleri oluşturmak için ayrıldıkları yerler hariç birbirine sıkıca yapışıktır.

Dura mater Arachnoidea m ater Pia m ater

Cerebral cortex

• Arterleri: A. meningea media >Duyusunu alan sinirler: > N. trigeminus'un 3 dalı,

> ilk üç servikal spinal sinir > N. vagus > N. hypoglossus

Dura mater

•

Confleuns sinuum (torcular Herophili); sinüs sagittalis superior’un arka ucunun genişlemesidir. Sinüs occipitalis ve karşı taraf sinüs transversus’la bağlantılıdır.

•

Sinüs transversus; sağdaki sinüs sa gittalis superior’un, soldaki de sinüs rectus’un devamı o larak, ya da co nflu en s sinuum (to rcu la r Herophili)’dan başlarlar. Tentorium cerebelli’nin arka kenarının yaprakları arasındadır.

•

Sinüs sigmoideus; sinüs transversus’un devamıdır veforamenjugulare’den itibaren v.jugularis interna adını alır.

•

Sinüs occipitalis; en küçük dural sinüstür. Falx cerebelli’nin crista occipitalis interna’ya tutunan yaprakları arasındadır. Confluens sinuum’a açılır.

•

Sinüs sphenoparietalis; sfenoid kemiğin küçük kanatlarının altındadır. Sinüs cavern o sus’a açılır.

•

Sinüs petrosus superior; petroz kemiğin üst kenarında seyreder. Sinüs transversus’a açılır.

•

Sinüs petrosus inferior; petroz kemik ile oksipital kemik arasında seyreder. V. jugularis interna’ya açılır. Sinüs cavernosus’u v. jugularis interna’ya bağlar.

•

Sinüs cavernosus; sfenoid kemik gövdesinin her iki tarafındadır. içinden a. carotis interna (A. C. I.) ve n. abducens geçer (sinir, arterin lateralindedir). Dış duvarından ise; n. oculomotorius, n. trochlearis, n. ophthalmicus ve n. maxillaris geçer.

“Dural sirıuslar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D 176.Nuc. motorius nervi trigemini’den çıkan lifler tarafından uyarılan kaslar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? I.

M. mylohyoideus

II.

M. tensor tympani

III. M. masseter IV. M. stylohyoideus V.

M. omohyoideus

A) I, II, III

B) I, II, V C) I, III, IV

D) II, III, V E) III, IV, V

Sinüs cavernosus ’ Sinüs petrosus superior aracılığıyla sinüs transversus'a, sinüs petrosus inferior aracılığıyla v. jugularis interna'ya bağlanır. 1Sinüs

V. ophthalmica • Sinüs cavernosus'a açılır.

sphenoparietalis, sinüs cavernosus'a açılır.

V. ophthalmica

Sinüs sphenoparietalis

Sinüs petrosus superiorSinus petrosus inferior—

Sinüs cavernosus

Sinüs sigmoideus

Basis cranii interna

Sinüs transversus

SİN İR SİSTEMİ VE DUYU O RG ANLARI

487

SİN İR SİSTEMİ VE DUYU O RGANLARI

488

N. trigeminus’un üç tane duyu, bir tane motor çekirdeği vardır. Duyu çekirdeklerine V, VII, IX ve X. kranial sinirlerin dalları aracılığı ile baş ve yüzden alınan genel somatik duyular gelir. Bu duyuların birinci nöronları, bu kranial sinirlerin kendi ganglionlarındadır. Ggl. trigem inale, n. trigeminus’un duyu ganglionudur. N. trigeminus'un beyin sapındaki çekirdekleri

Ggl. trigeminale

Nucleus I N. trig em inu s'u n m o tor çekirdeği

Nuc. motorius nervi trigemini • Pons'ta yer alır. • Motor liflerinin uyardığı kastır: > Çiğneme kasları > M. mylohyoideus, m. digastricus (venter anterior) > M. tensortympani, m. tensor veli palatina

M. s ty lo h y o id e u s ’un s in iri n. fa c ia lis ’tir. M. omohyoideus, ansa cervicalis tarafından uyarılır.

“N. glossopharyngeus’’ başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

“N. trigeminus” başlıklı şekile bakınız. 178. Doğru cevap: A

Aşağıdaki şekilde “ X” aşağıdakilerden hangisidir?

177.N. glossopharyngeus tarafından duyusu alınan yapılar hangi seçenekte doğru olarak verilm iştir? I. Sinüs caroticus II. Dilin 2/3 ön bölümü III. Dilin 1/3 arka bölümü IV. Tonsilla palatina V. Cavitas nasi A) I, II, III

ffj fi

B) I, II, V C) I, III, IV

D) II, III, V E) III, IV, V •

•

Dilin 2/3 ön bölümünün genel duyusunu n. lingulalis (V3’ün dalı), tat duyusunu chorda tympani (n. facialis’in dalı) alır. Burun boşluğunun duyusunu n. ophtahlmicus (V1) ve n. maxillaris (V2) taşır.

İ v ı

A) N. oculomotorius B) N. trochlearis C) N. trigeminus D) N. abducens E) N. facialis

ile

işaretli

sinir

------------------------------------------------------------------------------------------------------- \

■ N. glossopharyngeus, n. vagus ve n. accessorius il birlikte sulcus retroolivaris’ten bulbus’u terk eder. For. ju g u la re ’den geçerek cranium’un dışına çıkar. ■ N. tympanicus, n. glossopharyngeus’un parasempatik ve sensitif liflerden oluşan dalıdır. Bu dalın içindeki sensitif lifler orta kulak boşluğu ve buraya açılan oluşumların mukozasından duyu alır. ■ N. tympanicus içindeki lifler orta kulak boşluğunun iç duvarındaki promontorium üzerinde sempatik liflerle birleşerek plexus tympanicus’u oluşturur. ■ N. petrosus minör, plexus tympanicus’tan çıkar. Parotis’e giden parasempatikleri taşır. Bu lifler ggl. oticum’da sinaps yapar.

Lifler

Çekirdek

MOTOR

Nuc. ambiguus

Fonksiyon • M. stylopharyngeus'u uyarır

Özel visseral afferent

Nuc. tractus • Dilin 1/3 arka bölümünden solitarius (üst bölüm) tat duyusu

Visseral afferent

Nuc. tractus • Sinüs caroticus ve glomus solitarius (alt bölüm) caroticum

Z)

>

z> a Somatik afferent

Nuc. spinalis nervi trigemini

• Dil (1 /3 arka bülümü), yumuşak damak, pharynx mukozası ve tonsilla palatina • Orta kulak boşluğu, kulak zarının iç yüzü ve tuba auditiva'dan genel duyu

Nuc. salivatorius inferior

PARASEMPATİK

• Gl. parotidea

• Tek başına IX. KS'in lezyonları nadirdir. Genellikle X ve XI. KS'lerle b irlikte görülür.• • Bu üç sinir cranium 'u for. jugulare'den te rke ttiğ i için kafa tabanı kırıklarında kolayca etkilenirler.

N. OCULOMOTORIUS (lil); Fossa interpeduncularis’den ve sulcus pontocruralis’ten beyin sapını terk eder.

179.

Aşağıdaki şekilde “ X” aşağıdakilerden hangisidir?

ile

işaretli

N. TROCHLEARIS (IV); Beyin sapını arka yüzünden terkeden tek kranyal sinirdir. N. TRIGEMINUS (V); ön-yan bölümünden pons’u terk eder. N. A B D U C E N S (V I) ve N. FA CIALIS (V II); sulcus bulbopontinus’tan beyin sapını terk eder. “Beyin sapı” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

A) Ggl. trunci symphatici

B) Ggl. spinale

C) Ggl. impar

D) Ggl. stellatum E) Ggl. coeliacum

yapı

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

489

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

A

r Santral sinir sistemini oluşturan yapılardan medulla oblongata (bulbus), pons ve mesencephalon birlikte truncus encephali (beyin sapı) adını alır. 3. ve 4. kranial sinirlerin çekirdekleri mesencephalonda yer alır. 5 , 6 ,7 ve 8 (nuclei vestibulares’in bir bölümü bulbus’ta)’in çekirdekleri pons’ta bulunur. 9, 10, 11 (pars cranialis) ve 12. kranial sinir çekirdekleri ise bulbus’tadır.

Sempatik zincirin servikal parçası ■

Sempatik zincirin servikal parçasında üç tane paravertebral ganglion vardır:

180.

Aşağıdaki şekilde “ X” aşağıdakilerden hangisidir?

ile

işaretli

yapı

1. Ggl. cervicale superius’tan çıkan postsinaptik se m p atik lifle r n. caro ticu s in te rn u s ’u oluşturarak kafa içi yapıların sempatik uyarımını sağlar. 2. Ggl. cervicale medium 3. Ggl. cervicale inferius •

Ggl. cervicothoracicum (stellatum) C7, C 8 ve T1 paravertebral ganglionların birleşmesiyle oluşur.

“Spinal sinir" ve “Sempatik sistem" başlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: A

A) Chiasma opticum B) Gl. pinealis C) Comissura posterior D) Adhesio interthalamica E) Corpus geniculatum laterale “D ie n c e p h a io n ”, “T h alam u s” ve “Subthalam us, epith alam us ve h y p o th a la m u s ” b aşlıklı şekillere bakınız. Doğru cevap: B

Ganglion spinale (Arka kök ganglionu) • Radix posterior üzerinde, for. intervertebrale'dedir. • Gövdeyle ilgili tüm duyuların 1. nöronlarını içerir.

■ Sempatik zincire gelen preganglionik lifler üç farkılı şeklide seyredebilir: 1. Paravertebral ganglionlardaki nöronlarla sinaps yapar, 2. Sempatik zincirden doğrudan geçerek splanknik sinirleri oluşturup abdominal aortanın ana dallarının çıkış yeri yakınında bulunan prevertebral ganglionlardaki nöronlarla sinaps yapar, 3. Sempatik zincir içinde yukarı ya da aşağıya doğru seyrederek daha yukarıdaki ya da daha aşağıdaki paravertebral ganglionlarda bulunan nöronlarla sinaps yapar. Preganglionik sempatik nöron (1. nöron)

t

' Nuc. intermedialateralis • Preganglionik sempatik nöronların bulunduğu çekirdek Ganglion impar • En aşağıda, iki sempatik zinciri birleştiren ara gangliondur.

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

491

SINIR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

49 2

Diencephalon, mesencephalon ile beyin hemisferleri arasında kalan santral sinir sistemi bölümüdür. Ventriculus tertius’un her iki yanında simetrik olarak yerleşmiştir.

Diencephalon • Thalamus • Subthalamus • Epithalamus • Hypothalamus

Mesencephalon

Pons

Medulla oblongata

Medulla spinalis

Koku duyusu hariç tüm duyuların 3. nöronu burada bulunur. • Gövde ile ilgili duyuların 3.nöronu nuc. ventralis posterolateralis'tedir (VPL). ■Baş ve yüz ile ilgili duyuların 3.nöronu nuc. ventralis posteromedialis'tedir (VPM) ■Metathalamus, thalamus'un arka kısmında bulunan CGL ve CGM'ye denir. > Corpus geniculatum laterale (CGL): Görme ile ilgili > Corpus geniculatum mediale (CGM): İşitme ile ilgili ■Thalamus'u a. cerebri posterior besler.

SINIR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

493

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

494

180.Aşağıdaki merkezlerden hangisi şekilde “X” ile işaretli lobda yer alır?

•

• •

•

• A) Primer görme merkezi

Oditör assosiasyon alanı (VVernicke’nin duysal konuşma alanı); dom inant hem isferde, gyrus temporalis superior’daki 22 numaralı Brodmann alanıdır. 2 2 numaralı alan; işitilen ya da konuşulan sözcüklerin anlaşılması ile ilgilidir. 39 numaralı alan; yazılan sözcüklerin anlaşılması ile ilgilidir. VVernicke alanı, fasciculus arcuatus denilen bir lif demetiyle Broca alanıyla bağlantılıdır. İşitilen ya da konuşulan dil, primer oditör kodekste algılanır ve buradan VVernicke alanına geçirilip, burada anlaşılır olur. Primer olfaktor alan; 34 numaralı Brodmann alanıdır. Temporal lobun ucundaki piriform kodekstir. Primer olfaktor korteksi irrite eden lezyonlar, genellikle hoş olmayan koku halüsinasyonlarına neden olur. 28 numaralı Brodmann alanı, sekonder (assosiasyon) olfaktor merkezdir. Entorinal kodeks olarak bilinir.

“Önemli kortikal merkezler” başlıklı şekile bakınız.

B) Sekonder görme merkezi C) Primer işitme merkezi

Doğru cevap: C

D) Motor konuşma (Broca) alanı E) Primer tat alanı TEMPORAL LOBUN KORTİKAL ALANLARI •

Primer oditör alan; gyrus temporalis superior’un üst yüzündeki gyri tem p o rales transversi (Heschl’in transvers girusları)’lerdeki 41 ve 42 numaralı Brodmann alanlarıdır. Primer oditör korteks lezyonlarında, akustik boşlukta sesin geliş yönü ve mesafesi, yani lokalizasyonu yapılamaz.

Frontal lob

Parietal lob

■Primer motor alan (4 no.lu Brodman alanı) > Gyrus precentralis'tedir.

■Primer somatik duyu alanı

■M otor konuşma (Broca) alanı (44 - 45 no.lu Brodman alanı) > Gyrus frontalis inferior'da, pars triangularis'te yer alır.

Sulcus centralis

(3,1,2 no.lu Brodman alanları)

• Primer tat alanı (43 no.lu Brodman alanı) > Gyrus postcentralis"in alt ucunda bulunur.

181.Aşağıdaki şekilde “ X” ile işaretli sitem inin hangi bölüm ünde yer alır?

yapı

s in ir

MESENCEPHALO N Tegmentum mesencephali; substantia nigra ile tectum mesencephali arasında kalan mesencephalon bölümüdür. Üçüncü ventrikül ile dördüncü ventrikül’ü b irle ş tire n a qu ed uctus m esencephali (aqueductus cerebri, Sylvius kanalı) tegmentum’un içinden geçer. III ve IV ncü kranyal sinir çekirdekleri ile inen-çıkan yollar tegmentum’dadır. Tectum mesencephali; aqueductus mesencephali’nin arkasında kalan mezensefalon parçasıdır. Area pretectalis ve corpora quadrigemina (colliculus superior + colliculus inferior) buradadır. Area pretectalis, pupilla ışık refleksi ile ilgili pretektal çekirdeklerin bulunduğu alandır. Colliculus superior’ların rostralinde, diencephalon ile mesencephalon’un birleşme sınırındadır.

A) Thalamus B) Subthalamus C) Hypothalamus D) Epithalamus E) Mesencephalon

Corpora quadrigemina, dört tane küçük kabarıntıdır. Daha büyük ve üstte olan ikisine colliculus superior denir. Ani vizüel uyarılara doğan baş-boyun refleksinde ve göz hareketlerinin kontrolünde rolü vardır. Altta olan ikisine ise colliculus inferior denir ve işitme yolu ile ilgilidir. Colliculus inferior, işitmeyi düzenleyen majör subkortikal merkezdir. “Mesencephalon" başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: E

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------■ Colliculus superior, ani görsel uyarılarla oluşan baş-boyun reflekslerinde ve göz hareketlerinin kontrolünde rolü vardır. ■ Colliculus inferior, işitme yolları ile ilgilidir. Tegmentum mesencephali • Substantia nigra ile tectum mesencephali arasında kalan mesencephalon bölümüdür • 3 ve 4. KS çekirdeklerini içerir.

N. trochlearis

Tectum mesencephali • Aqueductus mesencephalinin arkasında kalan bölüm • Area pretectalis ve corpora quadrigemina buradadır. • Area pretectalis pupilla ışık refleksi ilgili pretektal çekirdeklerin bulunduğu alandır. • Corpora quadrigemina colliculus superior** colliculus inferior •

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

495

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

496

182.Kırkbeş yaşında bir kadın hastaneye şiddetli baş ağrısı, baş dönmesi ve kusma şikayetiyle başvuruyor. Radyolojik incelemede intrakranial bir tümör tesbit ediliyor. Fizik muayenede nazal ve paranazal sinüslerde kuruluk, göz yaşı salgısının kaybı ve dilin 2/3 ön kısmında tat duyusunda kayıp olduğu belirleniyor.

•

N. auriculotemporalis; n. mandibularis’in fossa infratemporalis’te verdiği dallardandır. Temporal bölge derisinden, art. temporomandibularis’ten, kulak derisi ve dış kulak yolundan duyu alır. Nuc. salivatorius inferior; n. glossopharyngeus’un m edulla oblongata’da yer alan parasem patik çekirdeğidir. Buradan çıkan lifler gl. parotidea’ya gider. N. petrosus minör; orta kulak boşluğunda, plexus tym pa nicu s’tan çıkar. P a ro tis’e giden parasempatikleri taşır. Bu lifler ggl. oticum ’da sinaps yapar.

•

Aşağıdaki yapılardan hangisi tümör nedeniyle etkilenmiş olabilir?

•

A) N. auriculotemporalis B) N. petrosus minör C) N. facialis

“N. fa c ia lis ’in parasem patik lifle ri" başlıklı şekile bakınız

D) Nuc. salivatorius inferior E) Ggl. oticum

Doğru cevap: C

Nuc. salivatorius superior, n. facialis’in parasempatik çekirdeğidir. Parasempatik lifler, n. facialis’in can al is nervi facialis içinde verdiği dallardan n. petrosus majör aracılığı ile taşınır. Bu lifler, gl. lacrimalis, gl. nasales, gl. salivariae minores’i ggl. pterygopalatinum aracılığı ile uyarır. Dilin 2/3 ön kısmından gelen ve chorda tympani aracılığı ile taşman tad duyusu ile ilgili nöron gövdeleri ggl. geniculi’de yer alır. Chorda tympani aynı zamanda gl. submandibularis ve gl. sublingualis’e giden parasempatikleri de taşır.

Gl. lacrimalis N. trigeminus

A. carotis interna ve plexus caroticus internus

Ganglion trigem inale

R. communicans (N. zygomaticus’a)

N. petrosus profundus N. maxillaris Gll. nasales

Ganglion geniculi Nucleus salivatorius superior

Sempatik lifler

N. facialis N. petrosus majör Nucleus tractus solitarii

N. mandibularis

Ganglion pterygopalatinum

Canalis pterygoidues ve n. canalis pterygoidei Foramen stylomastoideum N. lingualis Chorda tympani Ganglion submandibulare

Gl. sublingualis

Rr. glandulares Gl. submandibularis

facialis’in parasempatik lifleri

183-Otuzbir yaşında bir kadın otomobil çarpması nedeniyle acil servise getiriliyor. Çekilen BT’de sağ for. jugulare’nin altında büyük bir hematom tesbit ediliyor. Hastanın fizik muayenesinde sağ gözde myosis ve yüzde anhidrosis tesbit ediliyor. Aşağıdaki ganglionlardan nedeniyle etkilenm iştir?

hangisi

hematom

A) Ggl. submandibulare B) Ggl. trigeminale C) Ggl. cervicale superior D) Ggl. geniculi E) Ggl. ciliare Sempatik zincirin servikal bölümünde üç tane ganglion trunci sympathici bulunur: • • •

Ganglion cervicale superius Ganglion cervicale medium Ganglion cervicale inferius

G an glio n c e rv ic a le superius; g anglion trun ci sympathici’lerin en büyüğü ve en üstte olanıdır. C2-C3 vertebralara komşudur. C1-4’e karşılık gelen ilk dört

paravertebral ganglionun birleşmesinden meydana gelir. Baştaki yapılara sempatik uyarıyı götüren postganglionik liflerin (nervus caroticus internus) nöronları, bu ganglionda lokalizedir. İlk beş torakal segmentteki preganglionik sempatik nöronların uzantıları, ramus comm unicans albus’larla truncus sympathicus’a geçip, yukarıya doğru yükselerek ganglion cervicale superius’a gelir ve buradaki postganglionik nöronlarla sinaps yapar. Postganglionik nöronların uzantıları ganglionu üst ucundan nervus caroticus internus adı ile terk eder ve arteria carotis interna çevresinde tüm kafa içi yapılara sempatik uyarıyı taşır. Bu nedenle ilk beş spinal segmentten, sempatik zincire birleşen ramus communicans albus’ların lezyonları, kafa içine sempatik uyarı akışını keser ve Horner sendromuna neden olur. Horner sendromu: Baş-boyun bölgesinin sem patik uyarımının bozulması sonucu ortaya çıkan; miyozis, pitozis, enoftalmos, yüzde anhidrozis (terleme kaybı) ve kızarma (facial flushing) ile karakterizedir. Horner sendromundaki miyozisin nedeni, pupilla’yı genişleten (midriyazis) yaptıran musculus dilatator pupillae’nin sempatik uyarısının bozulmasıdır. Bu durumda nervus oculom otorius’un içindeki parasempatiklerle uyarılan musculus sphincter pupillae’nin baskınlığı sonucu pupilla küçülür (miyozis).

Sempatik zincirin servikal parçasında üç tane paravertebral ganglion vardır: 1. Ggl. cervicale superius’tan çıkan postsinaptik sempatik lifler n. caroticus internus’u oluşturarak kafa içi yapıların sempatik uyarımını sağlar. 2. Ggl. cervicale medium 3. Ggl. cervicale inferius Ggl. cervicothoracicum (stellatum) C7, C 8 ve T1 paravertebral ganglionların birleşmesiyle oluşur. • Gang, cervicothoracicum, akciğer apeksiyle komşudur. • Yakın komşuluk nedeniyle akciğer tümörleri bu gangliona bası yaparak Horner sendromu'na neden olabilir.

Hypothalamus

4 Edinger - VVestphal

*Gang, trigeminale Beyin sapı

Gang, ciliare N. nasociliaris (V I)

M. dilatator pupillae'yi uyarır.

Parasempatik

• M. ciliaris • M. sphincter pupillae

Gang, cervicothoracicum (stellatum)

Horner sendromu

Sempatik

(se m patik etkin in kaybı)

• M. dilatator pupillae • M. tarsalis (superior) • Ter bezleri

• Miyozis • Pitozis • Anhidrozis

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

497

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

GANGLION SUBMANDIBULARE M. hyoglossus'un üstünde, glandula submandibularis ile n. lingualis arasındadır. Gangliondan çıkan postganglionik parasempatik lifler, glandula submandibularis ile glandula sublingualis’e gider.

184.Ellidört yaşında erkek hasta şiddetli baş ağrısı şikayeti ile hastaneye gidiyor. Çekilen BT’de a. carotis interna’nın sinüs cavernosus içindeki bölüm ünde anevrizma te sbit ediliyor. Aşağıdaki sinirlerden hangisi öncelikle etkilenir? A) N. abducens

GANGLION CILIARE

B) N.oculomotorius M. rectus lateralis ile n. opticus arasında, a. ophthalmica’nın la te ra lin d e d ir. G a ng lio nd a n çıkan p ostg a n g lio n ik parasempatik lifler, nn. ciliares breves denilen sinirler içinde hedef organları olan m. ciliaris ve m. sphincter pupillae’ye gider. GANGLION GENICULI N. facialis’in duyu ganglionudur. Temporal kemiğin pars petrosa’sı içindeki c a n a lis n e rvi fa c ia lis içerisinde bulunur.

C) N. ophthalmicus D) N. maxillaris E) N. trochlearis Sinüs cavernosus, sfenoid kemik gövdesinin her iki tarafındadır. içinden a. carotis interna ve n. abducens geçer (sinir, arterin lateralindedir). Dış duvarından ise; n. oculomotorius, n. trochlearis, n. ophthalmicus ve n. maxillaris geçer. “Sinüs cavernosus" başlıklı şekile bakınız.

GANGLION TRIGEMINALE N. trigeminus’un duyu ganglionudur. Baş ve yüzden gelen somatik duyuların (ağrı-ısı, dokunma, basınç) birinci nöronlarını içerir. Fossa cranii m edia’da, temporal kemiğin pars petrosa’sı üzerinde bulunan im pressio trigem inalis üzerinde yer alır.

Doğru cevap: A

“Sempatik zincirin servikal p arçası” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C ■ Sinüs cavernosus fossa cranii media’da, sfenoid kemik gövdesinin her iki tarafında yer alır. ■ Sinüs cavernosus’un, v. ophthalmica superior aracılığı ile v. facialis ile, for. ovale’den geçen bir v. emisseria aracılığıyla pfexus pterygoideus ile bağlantısı vardır. L A T E R A L

N. oculom otoriusN. trochlearis-

Sinüs cavernosus

Hipofiz

A. carotis interna

N. ophthalm icusN. m axillaris-

Sj— -N. abducens

• A. carotis interna ve n. abducens (VI) içinden geçer. • • • •

N. N. N. N.

oculom otorius (III), trochlearis (IV), ophthalmicus (V I) maxillaris (V2) lateral duvarında seyreder.

185.Yirmi yaşında bir adam boynunun üst bölümündeki bıçak yarası nedeniyle acil servise başvuruyor. Radyolojik inceleme önemli yapıların etkilenmediği belirleniyor. Fizik muayenede angulus mandibula üzerindeki deride duyu kaybı tesbit ediliyor.

186.Ellibeş yaşında bir kadın baş ağrısı ve baş dönmesi şikayetiyle doktora gidiyor. Tansiyonu 110/190 mmHg olarak ölçülen hastanın kolesterol düzeyi 250 mg/dl olarak bulunuyor. Radyolojik incelemede her iki a. carotis communis’in de %90 oranında tıkanmış olduğu belirleniyor. Karotis endarterektomi yapılanan hastada geniş aterosklerotik plaklar çıkartılıyor. Hastanın postoperatif muayenesinde dilini dışarı çıkarması söylendiğinde, dilin sağ tarafa doğru kaydığı tesbit ediliyor.

Aşağıdaki sinirleden hangisi hasar görmüştür? A) N. supraclavicularis B) N. transversus colli C) N. auricularis magnus

Cerrahi girişim sırasında aşağıdaki sinirlerden hangisi zedelenmiş olabilir?

D) N. occipitalis majör E) N. occipitalis minör

A) Sağ n. glossopharyngeus

Plexus c e rv ic a lis ’i ilk dö rt s p in a l sin irin ram us a n te rio r’la rı o luşturur. N. a u ric u la ris m agnus, n. occip italis minör, n. transversus colli ve nn. supraclaviculares plexus cervicalis’in deri dallarıdır.

B) Sağ n. hypoglossus C) Sol n. hypoglossus D) Sol n. lingualis E) Sol n. vagus

N. auricularis magnus, C2 ve C3 spinal sinirlerden gelen liflerin birleşmesiyle oluşur. Sinire ait duyusal dallar angulus mandibula üzerindeki ve kulak arkasındaki deride dağılır.

N. hypoglossus, dilin motor siniridir. Beyin sapında, bulbus ’un ön yüzünden çıkar ve occipital kemikteki canalis nervi hypoglossi’den geçerek cranium’u terk eder.

N. occipitalis majör, C2 spinal sinirin arka dalıdır. A. occipitalis’in dalları ile dağılarak ense, başın arka kısmı ile tepeye kadar olan kafa derisinin duyusunu alır.

N. HYPOGLOSSUS’UN (XII. KRANYAL SİNİR) LEZYONLARI Supranüklear lezyon, hipoglossus’un motor çekirdeğinin bulunduğu bulbus’un yukarısındadır. İntranüklear lezyon, bulbus'ta olup hipoglossus’un çekirdeğini tutar. İntranüklear lezyon ise sinirin beyin sapını terk ettikten sonraki bölümündedir.

“P lexus c e rv ic a lis ’in d eri d a lla rı” başlıklı şe kile bakınız. Doğru cevap: C

. ■ Plexus cervicalis’in deri dalları, m. sternocleidomastoideus’un arka kenarının orta kısmında (punçtum nervosum) derin fasiayı delerek yüzeyelleşir.

Plexus cervicalis'in deri dalları O N. auricularis magnus © N. transversus colli © N. Occipitalis minör © N . Supraclavicularis

Plexus cervicalis’in deri dallan

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

499

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

500

N ervus h y p o g lo ssu s’un m otor çe kird e ğ in d e k i m. genioglossus ile ilgili nöronlar, sadece karşı korteksten kortikonüklear lif alırken, diğer dil kasları ile ilgili olanlar her iki korteksten kortikonüklear lif alır. M. genioglossus, dilin ağızdan düz olarak dışarı çıkarılmasını sağlayan kastır. Eğer bir tarafın kası fonksiyonunu kaybederse, dil ağızdan dışarı çıkarıldığında, sağlam tarafın kası onu iter ve dil paralizik olduğu tarafa deviye olur. •

•

S upra nü kle a r lezyonda, karşı ta ra f çekirdek içindeki m. genioglossus ile ilgili nöronlara gelen uyarı kesilir. Bu durumda dilin karşı yarısındaki m. genioglossus’ta paralizi olur ve dil ağızdan dışarı çıkarıldığında iezyonun karşı tarafına deviye olur (santral tip hipoglossus felci). Intranüklear ya da infranüklear lezyonlarda ise, aynı taraf çekirdek içindeki bütün dil kasları ile ilgili nöronlar harabiyete uğrar ve bu nedenle aynı taraf dil yarısındaki bütün kaslar paralizik olur. Dil ağızdan dışarı çıkarıldığında sağlam taraf dil yarısındaki m. genioglossus’un itmesi nedeniyle, dil lezyon tarafına deviye olur (periferik tip hipoglossus felci).

“N. hypoglossus lezyonlan” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

187.Serebrovasküler atak geçiren 6 8 yaşında bir erkek hasta acil servise getiriliyor. Radyolojik incelemede olayın nedenin a. in fe rio r anterior cerebelli’nin çıkış yeri yakınındaki küçük bir kanama olduğu tesbit ediliyor. Aşağıdaki sinirlerden hangisi bu kanamadan etkilenebilir? A) N. opticus B) N. oculomotorius C) N. trochlearis D) N. trigeminus E) N.abducens A. inferior anterior cerebelli’ye yakın komşuluğundan dolayı bu arterin kanamasından etkilenebilecek sinir n. abducens’tir. N. OCULOMOTORİUS (III) • •

Fossa in te rp e d u n c u la ris 'd e n ve sulcus pontocruralis’ten beyin sapını terk eder. A. cerebri posterior ile a. superior cerebelli arasından geçer.

N. TROCHLEARİS (IV); Beyin sapını arka yüzünden terkeden tek kranyal sinirdir. N. TRİGEMİNUS (V); ön-yan bölümünden pons’u terk eder. N. ABDUCENS(VI); sulcus bulbopontinus’tan beyin sapını terk eder. Doğru cevap: E

N. hypoglossus lezyonlan

Middle alternan hem ipleji’de, ipsilateral abducens felci ve kontralateral hemipleji olur. Hasta lezyon tarafına baktığı zaman horizontal diplopi ortaya çıkar.

• A. carotis interna'nın lateralinde, sinüs cavernosus'un içinde seyreder • FOS'dan ve Zinn halkasından geçerek orbita'ya girer A. cerebri posterior M. rectus lateralis

A. superior cerebelli

A. in fe rio r a n te rio r cerebelli

Lezyonunda

A A. vertebralis

%

• İçe şaşılık • H orizontal d iplopi

w*

188.Ağaçtan düşen 57 yaşında bir erkek acil servise getiriliyor. Hasatanın BT’de lamina cribrosa’da kırık tesbit ediliyor. Hastanın m uayenesinde aşağıdakilerden hangisi bulunabilir? A) Diplopi

B)Anosmi

C) Hiperakuzi

D) Tinnitus

189.Araba çarpması sonucu acil servise getirilen 54 yaşında erkek hastanın radyolojik incelem esinde yavaş, lokal bir kanamaya neden olan, crista ga 11i boyunca bir kırık te sbit ediliyor. Aşağıdakilerden hangisi bu kanamanın kaynağı o labilir? A) A. meningea media B) V. magna cerebri C) Sinüs sagittalis superior

E) İşitme kaybı

D) Sinüs rectus N. OLFACTORIUS (I) Koku yolunun birinci nöronu olan bipolar nöronlar, olfaktor reseptör hücrelerdir, insanlarda çoğalabilme özelliği olan tek nöron grubudur. Ek olarak, insan sinir sistemindeki en küçük çaplı ve miyelinsiz aksonlara sahip nöronlardır. Bu nedenle en düşük ileti hızına sahiptir. Thalamus’a uğramayan, merkezine 2 nöronla taşınan ve reseptör olarak nöron kullanan tek duyudur. Concha nasalis superior’da lokalize olan pars olfactoria’daki bipolar nöronların santral uzantıları, n. oifactorius adı ile etmoid kemiğin kribriform laminasından, kafa içine geçer. Dura ve arachnoidea materi delip, bulbus olfactorius’taki hücrelerle sinaps yapar. Buradaki nöronların (mitral ve tufted) aksonları tractus olfactorius’u oluşturur. “N. oifactorius” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: B

E) V. ophthalmica superior Sinüs sagittalis superior; falx cerebri’nin üst kenarı boyunca uzanır. Önde falx cerebri’nin tutunduğu crista galli’den başlar. Arka ucu genellikle confluens sinuum denilen bir genişleme yapar ve sağ sinüs transversus olarak devam eder. DURAL SİNÜSLER (SİNÜS DURAE MATRİS) Dura mater’in iki tabakası, bazı bölgelerde ayrılarak dural sinüsleri oluşturur. Sinüsler kapak içermezler ve duvarlarında kas yoktur. Sinüslerin başlıca fonksiyonu, araknoid villus’lar aracılığıyla subaraknoidal boşluktan BOS’u, serebral venler aracılığı ile de beyinden kanı almaktır. •

Sinüs sagittalis superior; falx cerebri’nin üst kenarı boyunca uzanır. En büyük dural sinüstür. BOS’un esas drene olduğu sinüstür. Arka ucu genellikle confluens sinuum denilen bir genişleme yapar ve sağ sinüs transversus olarak devam eder.

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

501

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

502

Burun boşluğunda concha nasalis superior’un üst yüzü ve septum nasi’nin buna komşu olan kısmı koku duyusu ile ilgili olup regio olfactoria adını alır. • Koku, thalamus'a uğramayan tek duyudur. >Olfaktor reseptör hücreleri koku yolunun 1 . nöronu olan bipolar nöronlardır. 1 Olfaktor

W

mukozadaki bipolar nöronların santral uzantıları ethmoid kemikten (lamina cribrosa) geçer.

N. olfactorius

1 Primer

olfaktor alan (34 no.lu BA) temporal lobda yer alır.

Bulbus olfactorius

Regio olfactoria

• •

•

•

•

•

•

•

Sinüs sagittalis inferior; falx cerebri’nin alt kenarı boyunca uzanır. Sinüs rectus'a açılır. Sinüs rectus; falx cerebri ile tentorium cerebelli’nin ka rşıla ştığ ı ye rd ed ir. G e n e llikle sol sinüs transversus’a açılır. Bazen confluens sinuum ’a açılır. Beynin en büyük veni olan v. magna cerebri (Galen veni) ve sinüs sagittalis inferior, sinüs rectus’a açılır. Confleuns sinuum (torcular Herophili); sinüs sagittalis superior’un arka ucunun genişlemesidir. Sinüs occipitalis ve karşı taraf sinüs transversus’la bağlantılıdır. Sinüs transversus; sağdaki sinüs sa gittalis superior’un, soldaki de sinüs rectus’un devamı olarak, ya da co n flu e n s sinuum (to rc u la r Herophili)’dan başlarlar. Tentorium cerebelli’nin arka kenarının yapraklan arasındadır. Sinüs sigmoideus; sinüs transversus’un devamıdır ve foramen jugulare’den itibaren v. jugularis interna adını alır. Sinüs occipitalis; en küçük dural sinüstür. Falx cerebelli’nin crista occipitalis interna’ya tutunan yaprakları arasındadır. Confluens sinuum'a açılır. Sinüs sphenoparietalis; sfenoid kemiğin küçük kanatlarının altındadır. Sinüs c av ern o su s’a açılır. Sinüs petrosus superior; petroz kemiğin üst kenarında seyreder. Sinüs transversus’a açılır.

•

•

Sinüs petrosus inferior; petroz kemik ile oksipital kemik arasında seyreder. V. jugularis interna’ya açılır. Sinüs cavernosus’u v. jugularis interna’ya bağlar. Sinüs cavernosus; sfenoid kemik gövdesinin her iki tarafındadır. İçinden a. carotis interna (A. C. I.) ve n. abducens geçer (sinir, arterin lateralindedir). Dış duvarından ise; n. oculomotorius, n. trochlearis, n. ophthalmicus ve n. maxillaris geçer.

“Dural siruıslar” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C 190.Ellialtı yaşında bir erkek hasta şiddetli başağrısı ve kulak ağrısı şikayetiyle KBB polikliniğine gidiyor. Hastanın radyolojik incelemesinde orta kulak boşluğunda, alt duvarı oluşturan kemiğe de yayılmış bir tümör tesbit ediliyor. Aşağıdaki yapılardan hangisi etkilenebilir?

A) Cochlea ve canalis semicircularis lateralis B) A. carotis interna C) Sinüs sigmoideus

D) V. jugularis

interna

E) Aditus ad antrum ve n. facialis

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

503

Dura mater’in iki tabakası bazı bölgelerde ayrılarak dural sinüsleri oluşturur. Dural sinüslerden sinüs sagittalis superior, sinüs sagittalis inferior, sinüs rectus ve sinüs occipitalis tek, diğerleri çifttir. Falx ce re b ri'n in üst kenarı boyunca uzanır

Sinüs sagittalis superior

• BOS'un esas drene olduğu sinüstür

Sinüs rectus • V. magna cerebri (Galen veni) ile sinüs sagittalis in fe rio r'u n birleşm esiyle oluşur. ■si

Sinüs sphenoparietalis

Confluens sinuum (torcular herophili)

Sinüs cavernosus

• Sinüs sagittalis su p e rio r'u n

(sağ)

arka ucunun ge nişlem esidir

Sinüs petrosus inferior

Sinüs sigmoideus

• Sinüs occipitalis buraya Sinüs occipitalis Foramen jugulare

açılır

Sinüs sigmoideus • Sinüs transversus'un devam ıdır • For. ju g u la re 'd e n itib are n

v. jugularis interna adını alır.

ORTA KULAK BOŞLUĞUNUN DUVARLARI •

• •

Paries tegmentalis (üst duvar): Teğmen tympani denilen ince bir kemik plak tarafından yapılır. Orta kulak boşluğunu, fossa cranii media’yı örten dura mater’den ayırır. Paries jugularis (alt duvar): Vena jugularis interna ile cavitas tympani’yi ayırır. Paries labyrinthicus (iç duvar): Cavitas tympani ile iç kulağı ayıran duvardır. Üzerinde; fenestra vestibuli, fenestra cochleae, promontorium ve prominentia canalis facialis denilen yapılar bulunur. > Promontorium: iç kulakta bulunan cochlea’nın cavitas tympani içine yapmış olduğu çıkıntıdır. Üzerinde, plexus tympanicus denilen sinir ağı bulunur. > Fenestra vestibuli (oval pencere): Cavitas tym pani’yi, iç kulaktaki vestibulum ’a bağlar. Stapes’in tabanı ile kapatılır. > Fenestra cochleae (yuvarlak pencere): Cavitas tympani’yi cochlea’nın scala tympani’sine bağlar. Membrana tympanica secundaria ile kapatılır. > Prominentia canalis facialis: Canalis facialis’in, transvers segmentinin cavitas tympani içine yapmış olduğu çıkıntıdır.

•

•

•

Paries mastoideus (arka duvar): Bu duvarın üst bölümünde, recessus epitympanicus’u antrum m astoideum ’a irtibatlayan, aditus ad antrum mastoideum denilen büyük ve düzensiz bir delik vardır. Orta kulak boşluğundaki infeksiyon, bu duvardan antrum m astoideum ’a geçerek m astoidit oluşturur. Duvarın alt bölümünde, fenestra vestibuli’nin hemen arkasında görülen eminentia pyramidalis isimli kabarıntının içinde musculus stapedius bulunur. Fasiyal kanalın inen segmenti bu duvardır. Chorda tympani, bu duvardan orta kulak boşluğuna girer. Paries caroticus (ön duvar): Arteria carotis interna ile komşudur. Üst bölümünde görülen iki ağızdan; üstte olanı musculus tensor tym pani’yi içeren semicanalis musculi tensoris tym pani’ye, alttaki ise tuba auditiva’nın kemik bölümünün oluşturduğu semicanalis tubae auditivae’ye aittir. İki kanala birlikte canalis musculotubarius denir. Parotis bezine parasempatikleri götüren nervus petrosus minör, orta kulak boşluğunu bu duvardan terk eder. Paries membranaceus (dış duvar): Membrana tympanica yapar.

“Orta kulak boşluğunun komşulukları” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

r

■ ■ ■ ■

Teğmen tympani, kafa tabanında fossa cranii media’da yer alır. M. tensor tympani ön duvar, m stapedius arka duvar üzerindedir. Arka duvar üzerindeki aditus ad antrum denilen geçit orta kulak boşluğunu antrum mastoideum’a bağlar. Fasiyal kanalın inen segmenti arka duvardadır. Chorda tympani bu duvardan orta kulak boşluğuna girer.

"A

Üst duvar: Teğmen tympani (temporal kemik)

Anterior

Posterior

M. tensor tympani Tuba auditiva

A. carotis interna

Alt duvar v. jugularis interna ile komşudur

191 .Ellidört yaşında bir kadın beş gündür yaşadığı görme problemi nedeniyle hastaneye gidiyor. Radyolojik incelemede beyin tabanındaki arterlerden birinde chiasma opticum’a bası yapan bir anevrizma tesbit ediliyor.

192.Kırkbeş yaşında erkek hasta acil servise şiddetli karın ağrısı şikayetiyle başvuruyor. Hastanın muayenesinde kremaster refleksi alınamıyor. Aşağıdaki sinirlerden hangisi refleksinin efferent yolunu oluşturur?

kremaster

Bu arter aşağıdakilerden hangisidir? A) N. ilioinguinalis A) A, cerebri media

B) N. iliohypogastricus

B ) A. communicans anterior

C) N. genitofemoralis

C) A. cerebri anterior

D) N. pudendus

D) A. superior cerebelli

E) T 12 spinal sinirin r. anterior’u

E) A. inferior posterior cerebelli A. communicans anterior; a. cerebri an te rio r’un dalıdır. İki taraf a. cerebri anterior’u birleştirir. VVillis halkasını oluşturan arterlerden biridir. A. communicans anterior en çok anevrizma görülen damardır. Chiasma opticum’un yukarısında yer alır ve bu artere ait bir anevrizma chiasma opticum’a bası yapabilir.

‘‘Beynin tabanındaki arterler” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: C

N. genitofemoralis, kremaster refleksinin hem afferent hem de efferent yolunu yapan sinirdir. N. iliohypogastricus M. psoas major’un lateral kenarının üst kısmından çıkar. M. quadratus lumborum’u önden çaprazlar. Böbreğin arka yüzü ile komşudur. Crista iliaca’nın üzerinde m. trasversus abdominis’i deler ve dallarına ayrılır. Duyu ve motor dalları vardır. Motor dalları karın ön duvarı kaslarının uyarımına katılır. Duyu dalları ise gluteal bölgenin üst lateral kısmı ile suprapubik bölgeye dağılır. N. ilioinguinalis M. psoas major’un lateral kenarından, n. iliohypogastricus’un biraz altından çıkar. M. quadratus lum borum ’u önden çaprazlayarak böbreğin arka yüzü ile komşuluk yapar.

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

505

N. olfactorius (I) N. opticus (II) N. oculomotorius (III) N. trigeminus (V)

A. cerebri posterior

N. facialis (VII) A. superior cerebelli

N. vestibulocochlearis (VIII)

N. abducens (VI)

N. glossopharyngeus (IX) vagus (X)

A. labyrinthi N. accessorius (XI) A. inferior anterior cerebelli

N. hypoglossus (XII)

Beynin tabanındaki arterler

Daha sonra canalis inguinalis içerisinde funiculus spermaticus (kadında lig. teres uteri) ile birlikte seyrederek anulus inguinalis superficialis’ten geçer. Motor dalları karın ön duvarı kaslarının uyarımına katılır. Duyu dalları inguinal bölgenin mediali ve erkekte scrotum (kadında labium majus) derisinin duyusunu alır.

e

N. genitofem oralis M. psoas m ajor'u ön yüzünden delerek terk eder ve kasın üzerinde seyreder. Ureter’i arkadan çaprazlar. Lig. inguinale’nin üzerinde ramus genitalis ve ramus femoralis adlı dallarına ayrılır. Ramus genitalis erkekte canalis inguinalis’te funiculus spermaticus içerisinde seyreder ve m. dartos ile m. crem aster’i uyarır. Ayrıca scrotum

■ ■ N. ilioinguinalis, anulus inguinalis superficialis’ten geçerek inguinal kanalı terk ettikten sonra uyluğun üst-iç yüzünün derisinde dağılır.

N. ilioinguinalis • Canalis inguinalis'den geçer

M. obliquus internus abdominis

— N. iliohypogastricus * • Fıtık ameliyatlarında yaralanma riski en yüksek olan sinirdir.

------ N. ilioinguinalis M. iliacus

m obliquus externus abdominis

N. genitofemoralis • M. psoas major'un ön yüzünü delerek çıkar. • Genital dalı inguinal kanalda seyreder. Erkekte m. dartos ve m. cremaster'i uyarır.

/

N.cutaneus femoris lateralis

• Femoral dalı trigonum femorale derisinden duyu alır.

N. (r. fem oralis)

N. ilioinguinalis Funiculus spermaticus

N. obturatorius

x

SINIR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

derisinden duyu alır. Kadında yine canalis inguinalis’te lig. teres uteri boyunca seyerederek labium majus derisinde dağılır. Ramus femoralis ise lig. inguinale’nin altında kalan ufak bir bölgenin deri duyusunu alır. N .pudendus

193.Araba çarpması sonucu hastaneye başvuran 34 yaşında erkek hastanın çekilen grafisinde el bileğinde kırık tesbit ediliyor. Muayenede interfalangeal eklemlere ekstensiyon yaptıran kasların çalışmadığı tesbit ediliyor. Aşağıdaki sinirlerden hangisi hasar görm üştür?

A. ve v. pudenda interna ile birlikte for. ischiadicum m ajus’tan geçerek pelvis’i terk eder. Daha sonra for. ischiadicum minus’tan geçerek fossa ischioanalis’e gelir. Fossa ischionalis’in lateral duvarında, canalis pudendalis (Alcock kanalı)’te seyreder. Kanala girdikten hemen sonra, m. sphincter ani externus’u uyaran ve anüs çevresindeki deriden duyu alan n. rectalis inferior’u verir. Daha sonra n. perinealis ve n. dorsalis penis (clitoridis) adlı iki uç dalına ayrılır. N. perinealis, perine bölgesindeki kasları uyarır, erkek’te scrotum (kadında labium majus)’tan duyu alır. N. dorsalis penis (clitoridis) ise erkekte penis derisi ile glans penis’te, kadında ise clitoris’te dağılır. “Plexus lumbalis’in dalları” başlıklı şekile bakınız.

A) N. ulnaris B) N. medianus’un rekürren dalı C) N. radialis D) N. musculocutaneus E) N. interosseus anterior N. ulnaris, elin parmaklarına adduksiyon ve abduksiyon yaptıran palmar ve dorsal interosseal kasların siniridir. Bu kaslar aynı zamanda metakarpofalangeal ekleme fleksiyon, interfalangeal ekleme ekstensiyon yaptıran mm. lumbricales’e yardımcı olurlar. N. medianus’un rekürren dalı (rr. musculares) baş parmağa hareket yaptıran tenar bölge kaslarının çoğunun siniridir.

Doğru cevap: C ■ N. ulnaris önkolda, m. flexor carpi ulnaris ile m. flexor digitorum profundus'un ulnar yarısını uyarır. ■ N. ulnaris, el bileğindeki seyri sırasında Guyon kanalı’ndan a. ulnaris ile birlikte geçer.

Fasciculus medialis'ten çıkan dallar N. ulnaris

N. medianus

• Kolda dal vermez.

N. ulnaris

• Epicondylus medialis'in arkasında, sulcus nervi ulnaris'in içinde aşağıya iner. • Önkolda a. ulnaris ile birlikte, m. flexor

carpi ulnaris ve m. flexor digitorum profundus'un arasında ilerleyerek bu kasları innerve eder.

M. flexor digitorum profundus

• Retinaculum flexorum'un yüzeyelinden ve os pisiforme'nin lateralinden (Guyon kanalından) geçerek ele gelir. • Felcinde pençe el olur.

Os pisiforme Retinaculum flexorum

N. ulnaris'in elde uyardığı kaslar • Hipotenar kaslar • Mm. lumbricales 3 ve 4 • Bütün interosseal kaslar • M. adductor pollicis

Plexus brachialis

N. radialis ve n. musculocutaneus’un elde uyardığı kas yoktur.

•

N. interosseus anterior, n. medianus’tan ön kolda ayrılır. M. flexor pollicis longus ve m. pronator quadratus’u uyarır.

•

“Plexus brachialis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: A 194.Bir yıl önce Bell paralizisi tanısı alan 31 yaşındaki kadın hastaya yüzeyel bacak sinirlerinden birinin greft olarak kullanılacağı operasyon planlanıyor. Operasyondan altı sonra hastanın yüz kaslarındaki fonksiyonel kayıp düzeliyor. Ancak bacağın arka dış yüzünde ve ayağın dış kenarında, greft için alınan sinir nedeniyle duyu kaybı oluşuyor. Bu işlem için kullanılm ıştır?

aşağıdaki

sinirlerden

•

N. fibularis superficialis, ayağa eversiyon yaptıran kasların siniridir. Duyu dalları, bacağın alt kiminin ön-dış bölgesi ve ayağın dorsal yüzünün derisinde dağılır. N. fibularis profundus, bacaktaki ekstensor kasları (ayağa ekstansiyon ya da dorsal fleksiyon yaptıran kaslar) uyarır. Ayrıca ayak başparmağı ve ikinci parmak arasındaki küçük bir bölgenin deri duyusunu alır. N. saphenus, bacağın ve ayağın medial yüzünün deri duyusunu alır.

“Af. suralis” başlıklı şekile bakınız. Doğru cevap: D

hangisi

A) N. fibularis (peroneus) superficialis B) N. tibialis C) N. fibularis (peroneus) communis D) N. suralis E) N. saphenus N. suralis, bacağın arka-dış yüzü ve ayağın dış kenarının deri duyusunu taşır. •

r

N. tibialis, bacağın arka yüzü ve ayak tabanının hem kaslarını uyarır hem de bu bölgelerin deri duyusunu alır.

■ N. suralis, bacağın arka-dış yüzü ve ayağın dış kenarının deri duyusunu taşır. N. suralis • N. cutaneus surae medialis (n. tibialis) ile n. cutaneus surae lateralis'in (n. fibularis communis) birleşmesiyle oluşur. • Bacağın arka yüzünde v. saphena parva ile birlikte seyreder.

N. suralis

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

508

6.

TUS SORULARI

Aşağıdakilerden hangisi kas, kiriş, eklem kapsülü ve iç kulaktan gelen derin duyuyu alır? (Eylül-95) A)

Proprioseptör

B) İntraseptör

C)

Visseroseptör

D) Enteroseptör

E) Kemoreseptör 1.

Ağrı-ısı duyusu aşağıdakilerden hangisi ile iletilir? (Nisan-89) A)

Tr. spinocerebellaris anterior

B) Tr. spinocerebellaris

Doğru cevap: A

7.

posterior

C) Tr. spinothalamicus lateralis D)

Aşağıdakilerden hangisi beslemez? (Nisan-96) A)

Tr. spinotectalis

A. vertebralis

spinalis’i

B) A. basilaris

C)Aa. lumbales

E) Tr. spinothalamicus anterior

medulla

D) A. intercostalis

E) A. cervicalis profunda

Doğru cevap: C Doğru cevap: B 2.

Tractus corticospinalis’in neresidir? (Nisan-91)

çaprazlaştığı

yer

8.

A)

Pons

B) Bulbus

Aşağıdaki sinir yollarından hangisi, medulla oblongata’da çaprazlaşır ve karşı tarafa geçerek medulla spinaliste devam eder? (Nisan-96)

C)

Thalamus

D) Chiasma opticum

A) Tractus corticospinalis lateralis

E) Hypothalamus

B) Tractus corticospinalis anterior C) Tractus vestibulocerebellaris

Doğru cevap:B

D) Tractus spinotectalis E) Tractus spinothalamicus anterior

3.

Lumbal ponksiyon (LP)yapılırken hangi vertebralar arasından girmek daha güvenlidir? (Eylül-91)

Doğru cevap: A

A)T12-L1

B) L1-L2

9.

C)

D) L3-L4

L2-L3 E) L5-S1

Ovulasyon sırasında paraumbilikal bölgedeki ağrı hissi hangi dermatomdan kaynaklanır? (Nisan-98) A )T 8

B) T 10

C) T 12

D) L,

E) L2

Doğru cevap: D Doğru cevap: B 4.

Ağrı ve sıcaklık hissini hangi yol taşır? (Nisan-92) A) Tr. spinocerebellaris posterior B) Tr. spinocerebellaris anterior

10. Aşağıdakilerden hangisi üst ekstremitenin derin duyusunu ve vibrasyon duyusunu taşır? (Eylül-98)

C ) Tr. spinothalamicus lateralis

A) Fasciculus cuneatus

D) Fasciculus gracilis

B) Fasciculus interfascicularis

E) Fasciculus cuneatus

C) Tractus spinothalamicus anterior D) Tractus spinothalamicus lateralis

Doğru cevap: C 5.

E) Funiculus anterior Doğru cevap: A

Medulla spinalis dura mater’e hangisiyle bağlanır? (Nisan-93) A)

Conus medullaris

C)

Pia mater

B) Filum terminale D) Galea aponeurotica

E) Lig. denticulatum Doğru cevap: E

11. Burun kanatlarından ağrı duyusunu alan yapı aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül-99) A) Nucleus tractus solitarius B) Nucleus ambiguus C) Nucleus spinalis nervi trigemini D) Nucleus (sensorius) principalis nervi trigemini E) Nucleus mesencephalicus nervi trigemini Doğru cevap: C

12. Varicella zoster ganglionlardan (Eylül 2006)

virüs enfeksiyonu aşağıdaki hangisini en sık tutar?

16. Medulla spinalisin hangi seviye lezyonlarında sempatik sisteme ait nöronlar hasar görür? (Nisan 2009)

A)

Alt torasik

B) Üst servikal

A) Superior servikal

C)

Stellat

D) Pterigopalatin

B) inferior servikal

E) Vestibüler

C) Torakolumbar D) Sakral

Doğru cevap: A

E) Koksigeal 13. Şekildeki taralı bölgenin deri duyusunu ileten sinir aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül 2006)

Doğru cevap: C 17. Bilinçli propriosepsiyon ve vibrasyon duyusu kaybı olan bir hastada aşağıdakilerin hangisinde zedelenme olduğu düşünülmelidir? (Nisan 2009) A) Tractus spinothalamicus lateralis B) Tractus spinothalamicus anterior C) Fasciculus gracilis D) Tractus spinocerebellaris posterior E) Tractus corticospinalis Doğru cevap: C 18. Aşağıdakilerden hangisi alt ekstremiteden gelen proprioseptif duyuları serebelluma taşır? (Aralık 2010)

A) N. cutaneus femoris lateralis A) Tractus spinocerebellaris posterior

B) N. cutaneus femoris intermedius

B) Tractus cuneocerebellaris

C) N.saphenus

C) Tractus vestibulocerebellaris

D) N. suralis

D) Tractus reticulocerebellaris

E) N. peroneus superficialis

E) Tractus olivocerebellaris Doğru cevap: D Doğru cevap: A 14.

Üst motor nöronları aşağıdaki bulgulardan (Eylül 2007)

etkileyen hangisi

lezyonlarda görülmez?

A) Spastik paralizi B) Derin tendon reflekslerinde azalma C) Karın cildi refleksi kaybı D) Kremaster refleksi kaybı E) Babinski belirtisi Doğru cevap: B

15. Bacaklarında hafif dokunma duyusu kaybı olan bir hastada aşağıdakilerin hangisinde zedelenme olduğu düşünülmelidir? (Eylül 2007) A) Tractus spinocerebellaris anterior B) Tractus spinothalamicus anterior C) Tractus spinocerebellaris posterior D) Tractus spinothalamicus lateralis E) Fasciculus gracilis Doğru cevap: B

19. Arteria cerebri anterior’un beslediği beyin bölgesi aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül 2012) A) Lobus temporalis B) Gyri orbitales C) Crus cerebri D) Colliculus superior E) Polus occipitalis Doğru cevap: B

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

509

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

510

- BEYİN SAPI VE CEREBELLUM 1.

6.

hangisi

beyincikte

A) Nucleus ruber

Cerebellum’da bulunmayan nucleus aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan-90)

B) Nucleus fastigii C) Nucleus globosus

A) Nuc. ruber

D) Nucleus dentatus

B) Nuc. fastigii

E) Nucleus emboliformis

C) Nuc. emboliformis D) Nuc. dentatus

Aşağıdaki nukleuslardan bulunmaz? (Nisan 2009)

Doğru cevap: A

E) Nuc. globossus Doğru cevap: A

2.

7.

A) 2. lumbal

Decussatio pyramidum nerededir? (Nisan-94)

B) 4. lumbal

A ) Pons

C) 5. lumbal

B) Medulla spinalis

D) 2. sakral

C) Medulla oblongata D) Cerebellum E) Capsula interna

Pia mater spinalis hangi vertebra seviyesinde kapanır? (Nisan 2010)

E) 4. sakral Doğru cevap: A

Doğru cevap: C 3.

Komadaki bir hastada pupillalar küçük iğne ucu kadar ve sabit görünmektedir. Bu hastada kanama nerededir? (Nisan-2001)

8.

Aşağıdaki anatomik yapılardan hangisi dördüncü ventrikülün tabanında ver almaz? (Eylül 2011) A) Sulcus medianus

A) Diencephalon

B) Colliculus facialis

B) Serebral hemisfer

C) Lamina tecti

C ) Pons

D) Area vestibularis

D) Üst beyin sapı

E) Trigonum nervi vagi

E) Bulbus

Doğru cevap: C

Doğru cevap: C 4.

Nervus hypoglossus’un motor nükleusu merkezi sinir sisteminin hangi kısmında bulunur? (Nisan 2005) A) Talamus B) Subtalamus C) Medulla oblongata D) Pons E) Mesencephalon

Doğru cevap: C 5.

Aşağıdaki çekirdeklerden hangisi, mezensefalonda bulunmaz? (Nisan 2007) A) Nucleus ruber B) Nucleus nervi abducentis C) Nucleus nervi trochlearis D) Nucleus nervi oculomotorii E) Nucleus oculomotorius accessorius

Doğru cevap: B

9.

Aşağıdaki yapılardan hangisi, colliculus superior seviyesinden geçen transvers bir kesitte yer almaz? (Nisan 2013) A) Nucleus nervi oculomotorii B) Nucleus ruber C) Substantia nigra D) Nucleus nervi trochlearis E) Lemniscus medialis

Doğru cevap: D

- DIENCEPHALON,TELENCEPHALON BAZAL ÇEKİRDEKLER, LİMBİK SİSTEM, BEYİN VENTRİKÜLLERİ, BEYİN ZARLARI VE DURAL SİNUSLAR 1.

Liquor cerebrospinalis (BOS) arasında bulunur? (Eylül-87)

hangi

7.

yapılar

Hipertansiyon öyküsü olan yaşlı kadın senkop geçiriyor. 2 saat baygın kalıyor, sol tarafın iğne ile duyu muayenesinde hiperestezi hissediyor ve ağrılı uyarana fazla reaksiyon var ise lezyon nerededir? (Nisan-93) A)

Sağ thalamus

B) Sağ hypothalamus

C)

Sol hypothalamus

D) Sol capsula interna

E) Sağ capsula interna A) Dura mater ile periosteum

Doğru cevap: A

B) Pia mater ile arachnoidea mater C) Arachnoidea mater ile periosteum

8.

D) Dura mater encephali ile periosteum

A) Gyrus frontalis inferior

E) Pia mater ile periosteum

B) Gyrus frontalis superior

Doğru cevap: B 2.

Broca konuşma merkezi nerededir? (Nisan-94)

C) Gyrus parietalis superior D) Gyrus parietalis inferior

Aşağıdakilerden hangisi sinüs cavernosus’tan geçmez? (Eylül-87) A)

N. trochlearis

B) N. mandibularis

C)

N. oculomotorius

D) N. abducens

E) Gyrus supramarginalis Doğru cevap: A

9.

E) N. ophthalmicus

Hangisi lobus frontalis’te yer alır? (Eylül-97) A) Gyrus supramarginalis

Doğru cevap: B

B) Gyrus angularis 3.

Aşağıdaki oluşumlardan hangisi cavernosus’tan geçmez? (Eylül-88)

sinüs

C) Gyrus precentralis D) Gyrus postcentralis E) Gyri temporales transversi

A)

N. trochlearis

B) N. ophthalmicus

C)

A. carotis interna

D) N.abducens

E) A. thoracica interna

10. Broca’nın konuşma (Nisan 98)

Doğru cevap: E 4.

Doğru cevap: C

Beyin ve zarlarının venini toplayan ven hangisidir? (Nisan-89)

A)

Cuneus

C)

Gyrus angularis

merkezi

nerede bulunur?

B) Gyrus postcentralis D) Pars triangularis

E) Precuneus A)

V. jugularis interna

C)

V. maxillaris

B) V. jugularis externa D) V. facialis

Doğru cevap: D

E) V. vertebralis Doğru cevap: A 5.

11. Glandula pinealis beynin hangi bölümünde yer alır? (Nisan 98)

V. magna cerebri nereye açılır? (Eylül-90)

A)

A) Sinüs sagittalis superior

C) Thalamus

Epithalamus

B) Hypothalamus D) Mesencephalon E) Telencephalon

B) Confluens sinuum C) Sinüs sagittalis inferior

Doğru cevap: A

D) Sinüs rectus E) V. media superficialis cerebri

12. Glandula pituitaria (hypophysis)’nın üst komşuluğunda hangi yapı bulunur? (Eylül-99)

Doğru cevap: D 6. Aşağıdakilerden hangisi bir (ganglion) değildir? (Nisan-92)

bazal

çekirdek

A)

Nuc. caudatus

B) Globus pallidus

C)

Putamen

D) Corpus amygdaloideum E) Substantia nigra

Doğru cevap: D

A)

Sella turcica

C) Sinüs sphenoidalis

B) Diaphragma sellae D) Sinüs petrosus superior

E) Tuberculum sellae Doğru cevap: B

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

512

13. V. jugularis interna, aşağıdaki hangisinin devamıdır? (Eylül-2000)

sinüslerden

A) Sinüs sphenoidalis

A) Sinüs sigmoideus B) Sinüs transversus

B) Sağ sinüs cavernosus

C) Sinüs sagittalis inferior

C) Sol sinüs cavernosus

D) Sinüs petrosus superior

D) Chiasma opticum

E) Sinüs rectus

E) Nervus olfactorius

Doğru cevap: A

Doğru cevap: D

14. Serebrospinal sıvı 4. ventrikülden çıktıktan sonra hangi yapıya dökülür? (Eylül-2001)

20. Lobus occipatalis’e ait sulcus calcarinus’ta bulunan kortikal alan aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül 2008)

A) Cisterna lamina terminalis

r

19. Hipofiz, diaphragma sellae aracılığı ile üstte hangi oluşum ile komşuluk yapar? (Eylül 2008)

A) Primer işitme merkezi

B) Cisterna chiasmatica C) Cisterna cerebellomedullaris D) Cisterna ambiens E) Cisterna interpeduncularis

B) Primer görme merkezi C) Motor konuşma merkezi D) Tat merkezi E) Okuma merkezi

Doğru cevap: C

Doğru cevap: B

15. Kortekste, somatosensoryal duyuları algılayan bölge aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül-2001) A) Gyrus precentralis B) Gyrus frontalis superior

21. Mezensefalonda colliculus superior seviyesinden geçen transvers bir kesitte aşağıdaki nükleuslardan hangisi görülür? (Eylül 2009) A) Nucleus gracilis

C) Gyrus postcentralis D) Gyrus temporalis superior

B) Nucleus salivatorius inferior

E) Fissura calcarina

C) Nucleus nervi abducentis D) Nucleus olivaris superior

Doğru cevap: C

E) Nucleus ruber 16. Circulus arteriosus cerebri (VVillis poligonu) aşağıdaki yapılardan hangisinin içinde yer alır? (Eylül-2002)

Doğru cevap: E 22. Aşağıdaki oluşumlardan hangisi capsula interna’nın medialinde bulunur? (Nisan 2010)

A) Cisterna interpeduncularis B) Cisterna pontocerebellaris

A)

C) Cisterna ambiens

Claustrum

B) Putamen

C) Globus pallidus

D) Cisterna cerebellomedullaris

D) Gyri insulae E) Talamus

E) Cisterna chiasmatica Doğru cevap: E

Doğru cevap: A 17. Sinüs cavernosus, aşağıdakilerden hangisi aracılığıyla vena jugularis interna’ya dökülür? (Eylül-2003)

23. Aşağıdaki kranial sinirlerden hangisi Nucleus salivatorius inferior ile ilgilidir? (Aralık 2010) A)

N. facialis

B) N. abducens

C) N. trigeminus

A) Sinüs petrosus superior

D) N. glossopharyngeus E) N. accessorius

B) Sinüs petrosus inferior C) Sinüs sphenoparietalis

Doğru cevap: D

D) Sinüs occipitalis

24. Aşağıdaki oluşumlardan hangisi, ventriculus tertius’un ön duvarında bulunur? (Nisan 2012)

E) Sinüs rectus Doğru cevap: B

A)

18. Aşağıdakilerden hangisi sinüs cavernosus içinden geçen oluşumlardan biridir? (Nisan-2004) A)

Arteria carotis interna

C) Arteria vertebralis

B) Arteria carotis externa D) Vena ophthalmica

E) Vena jugularis interna Doğru cevap: A

Trigonum habenulare

C) Aqueductus cerebri

B) Lamina terminalis D) Nucleus lentiformis

E) Recessus pinealis Doğru cevap: B

25.

Sinüs transversus’un aşağıda devamı olan beyin venöz sinus’u aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül 2012) A)

6.

A) N. trigeminus B) N. facialis

B) Sinüs sagittalis inferior

Sinüs rectus

C) Sinüs sigmoideus

C) N.vagus

D) Sinüs cavemosus

D) N. glossopharyngeus

E) Sinüs sagittalis superior

E) N. oculomotorius

Doğru cevap: C

-

1.

Doğru cevap: A

OTONOM SİNİR SİSTEMİ -

Parasempatik (Nisan-89)

etkisi

olan

sinir

7.

hangisidir?

A)

N. trochlearis

B) N.abducens

C) Ganglion oticum

C)

N. oculomotorius

D) N. ophthalmicus

D) Ganglion pterygopalatinum E) Ganglion mesentericum superius Doğru cevap: E

Gl. lacrimalis’te sekresyonu sağlayan innervasyon nereden gelir? (Eylül-90)

8.

A) N. facialis'in parasempatikleri B) N. facialis’in sempatikleri

Ganglion oticum’a gelen parasempatik preganglioner liflerin nöron gövdeleri hangi çekirdekte bulunur? (Nisan 2006) A) Nucleus tractus solitarii

C) N. glossopharyngeus’un parasempatikleri

B) Nucleus salivatorius inferior

D) N. oculomotorius’un parasempatikleri

C) Nucleus dorsalis nervi vagi

E) Servikal sempatik ganglion

D) Nucleus ambiguus

Doğru cevap: A

E) Nucleus accessorius nervi oculomotorii

Glandula submandibularis’e sekresyon yaptıran sinir hangisidir? (Eylül-91)

Doğru cevap: B 9.

A)

sempatik

B) Ganglion submandibuiare

Doğru cevap: C

3.

Aşağıdaki ganglionlardan hangisi sisteme dahildir? (Nisan 2004) A) Ganglion ciliare

E) N. hypoglossus

2.

Parasempatik nükleus hangi sinirde yoktur? (Eylül-92)

B) N. facialis

N. vagus

C) N. hypoglossus

D) N. glossopharyngeus

E) N. pterygoideus

Ganglion cervicale superius’un aşağıdaki bulgulardan hangisi (Eylül 2009)

lezyonunda gözlenmez?

A) Midriazis B) Ptozis

Doğru cevap: B

C) Enoftalmus 4.

D) Yüz bölgesinde terleme kaybı

Defekasyon kontrolü hangi spinal segmentten olur? (Eylül-91)

E) Yüzde kızarma Doğru cevap: A

A)

L2-L5

B) S2-S4 D) C6-C 7

C)T7-T9

-CRANIAL SİNİRLERİN ANATOMİSİ -

e) V T 12

Doğru cevap: B 5.

Nervus facialis’in parasempatik hangisidir? (Eylül-92)

1. ganglionu

Aşağıdakilerden hangisi, n. facialis’i beyinden çıkış yerinden kesilen kimsede görülen bir bozukluk değildir? (Eylül-87)

A) Ganglion gasserian

A) Aynı taraf glandula lacrimalis’te sekresyonun kesilmesi

B) Ganglion ciliare

B)

C) Ganglion oticum

Dilin aynı tarafının ön 2/3’ünde tat duyusunun alınmasının zorlaşması

D) Ganglion pterygopalatinum

C) Aynı tarafın mimik kaslarının felç olması

E) Ganglion stellatum

D) Aynı tarafın çiğneme kaslarının felç olması

Doğru cevap: D

E) Aynı tarafın m. stapedius’u felç olacağı için işitme duyusunun artması Doğru cevap: D

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

513

S İN İR SİST EM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

51 4

2.

Aşağıdaki sinirlerden hangisi IX. kafa çiftidir? (Eylül-8 8 ) A)

N. vagus

C) N. vestibulocochlearis

8.

İşitmenin bipolar 1. nöronlarının merkezi nerede bulunur? (Eylül-91)

B) N. hypoglossus

A) Gang, vestibulare

D)

B) Gang, spirale

N. accessorius

C) Colliculus inferior

E) N. glossopharyngeus

D) Lemniscus lateralis

Doğru cevap: E

E) Corpus geniculatum mediale 3.

Kanama sonucu bir hastada sol lobus occipitalis’in görme merkezinde harabiyet meydana gelmiştir. Bu durumda aşağıdaki görülür? (Eylül-8 8 )

bulgulardan

hangisi

Doğru cevap: B

9.

Hipofiz bezi ve diaphragma sellae üzerinde, infundibulum’un önünde yer alan oluşum hangisidir? (Nisan-93)

A) Sol heteronimos hemianopsi B)

A)

Sol homonimos hemianopsi

N. opticus

B) Chiasma opticum

C) N. oculomotorius

C) Sağ homonimos hemianopsi

E) N. abducens

D) Sağ heteronimos hemianopsi Doğru cevap: B

E) Sol bitemporal hemianopsi Doğru cevap: C 4.

Cornea’nın afferent hangisidir? (Nisan-89) A)

duyusunu

alan

sinir

N. faoialiş

B) N. hypoglossus

C) N. oculomotorius

D) N. ophthalmicus

10. Canalis nervi facialis’te n. facialis zedelenirse, hiperakuzi nedeni hangi kas felcine bağlıdır? (Nisan-93) A)

M. stapedius

B) M. zygomaticus majör

C) M. masseter

D) M. tensor tympani

E) M. tensor veli palatini

E) N. abducens Doğru cevap: A

Doğru cevap: D 5.

D) N. trochlearis

Göz kapağında düşüklük, dışa bakan şaşılık ve midriyazis hangi sinir felcinde görülür? (Eylül-89) A) N.abducens

11. Dilin 2/3 ön kısmının ağrı duyusunu hangisi alır? (Eylül-93)

B) N. trochlearis

A)

N. facialis

C) N. oculomotorius

C) N. vagus

B) N. lingualis D) N. glossopharyngeus E) N. accessorius

D) N. facialis Doğru cevap: B

E) N. trigeminus Doğru cevap: C

6.

N. hypoglossus felcinde aşağıdakilerden hangisi görülür? (Nisan-90)

12. Özel somatosensitif lifi olan kranyal aşağıdakilerden hangisidir? (Eyiül-94) A)

A) Ses kısıklığı

N. trochlearis

B) N. opticus

C) N. vagus

B) Dil felci

sinir

D) N. accessorius E) N. abducens

C) Dilin 1/3 ön ucunda tat duyusunda kayıp

Doğru cevap: B

D) Dilin 2/3 arka ucunda tat duyusunda kayıp E) Koku duyusunda azalma Doğru cevap: B 7.

Dilin 2/3 ön kısmında tat duyusu yok ise lezyon nerededir? (Nisan-91) A)

Gang, geniculi

C)Gang. mandibulare

A)

N. oculomotorius

C) N. trochlearis

B) Gang, oticum D) Gang, submandibulare

E) Gang, olfactorium Doğru cevap: A

13. Göz kapağı düşük, gözü dışa bakan ve pupillasında midriyazis olan bir hastada, aşağıdaki sinirlerden hangisinde lezyon vardır? (Nisan-95) B) N. opticus D) N. facialis E) N. ophthalmicus Doğru cevap: A

14. Dudağı aşağıya sarkan, ağzını kapatamavan kişide felç hangi sinirdedir? (Eylül-95) A)

N. facialis

C) N. maxillaris

20. Sağ gözde total körlük varsa, lezyon en muhtemel olarak nerededir? (Eylül-99)

B) N. vagus

A) Sağ n. opticus

D) N. mandibularis,

B) Sol n. opticus

E) N. hypoglossus

C) Corpus geniculatum’lar D) Görme beyni (17. alan)

Doğru cevap: A

E) Chiasma opticum 15. N. opticus’un liflerinin çoğunluğu aşağıdakilerden hangisinde sonlanır? (Nisan-96) A) Corpus geniculatum laterale

B) Corpus geniculatum mediale C) Colliculus inferior D) Sulcus calcarinus

Doğru cevap: A 21. Dilin 2/3 ön kısmının tat duyusunun sinir uçları hangi ganglionda sonlanır? (Nisan-2000) A ) Ganglion submandibulare

B) Ganglion

oticum

C) Ganglion geniculi

E) Area striata

D) Ganglion trigeminale

Doğru cevap: A

E) Ganglion pterygopalatinum Doğru cevap: C

16. Dilin sol yarısı atrofik, dil dışarı çıkarıldığında sol tarafa deviasyon var ise lezyon nerededir? (Eylül-96)

A) Sol nucleus

nervi hypoglossi

B) Sağ nucleus nervi hypoglossi

C) Sol nucleus nervi facialis D) Sağ nucleus nervi trochlearis E) Sol nucleus nervi oculomotorii Doğru cevap: A 17. Hangi sinir beyin tabanında a. cerebri posterior ile a. superior cerebelli arasından geçer?(Eylül-97) A)

22. Aşağıdaki sinirlerden hangisi duyusunu taşımaz? (Eylül-2000) A)

dura

mater’in

B) N. maxillaris

N. mandibularis

C) N.vagus

D) N. accessorius

E) Servikal 2. sinir Doğru cevap: D 23. Yüzünün ön sol yarısı felç olan, alnının sol yarısını kırıştıramayan ve başka nörolojik bulgusu olmayan bir hastada, aşağıdaki bölgelerin hangisinde lezyon olduğu düşünülmelidir? (Eylül-2000)

B) N. vagus

N. opticus

C) N. abducens

D) N. facialis E) N. oculomotorius

A)

C) Sağ motor korteks

A) Sağ nucleus nervi facialis

B)

Sol capsula interna

D) Sol nervus facialis

E) Sağ tractus corticocerebellaris

Doğru cevap: E 18. Yüzün sol yarısında rima palpebrarum’un altında kalan mimik kasları çalışmıyorsa, lezyonun nerede olduğu düşünülür? (Nisan 99)

Sağ capsula interna

Doğru cevap: D 24. N. opticus’un transvers keşişinde aşağıdaki damarlardan hangisi görülür? (Nisan-2001) A) A. ciliaris anterior

B) Sol nucleus nervi facialis

B) A.

C) Sağ canalis nervi facialis

C) A. nasociliaris

ciliaris posterior longus

D) Sol supranüklear seviyede (üst motor nöron)

D) A. centralis retinae

E) Sağ supranüklear seviyede (üst motor nöron)

E) A. ciliaris posterior brevis

Doğru cevap: E

Doğru cevap: D

19. Aşağıdaki kaslardan hangisi n. mandibularis tarafından innerve edilmez? (Eylül-99)

25. Hipofiz tümörüne bağlı bitemporal hemianopsi görülen bir hastada lezyon nerededir?(Eylül-2001)

A) M. tensor tympani

A) Sağ n. opticus

B) M. masseter

B) Chiasma opticum

C) M. digastricus (venter anterior)

C) Sağ tractus opticus

D) M. levator veli palatini

D) Sağ tractus geniculocalcarinus

E) M. tensor veli palatini

E) Sol tractus geniculocalcarinus

Doğru cevap: D

Doğru cevap: B

S İN İR SİSTEM İ VE D U Y U O R G A N L A R I

515

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

51 6

26. Dilin 2/3 ön kısmının sinirlerden hangisi (Nisan-2002)

tat duyusu tarafından

aşağıdaki iletilir?

31.

A) Nervus petrosus majör

Foramen stylomastoideum ağzında kitle olan bir hastada aşağıdakilerden hangisi gözlenir? (Eylül 2006) A) Kornea refleksi kaybı

B) Nervus tympanicus

B) Mimik kaslarında zayıflık

C) Chorda tympani

C) Dilin 2/3 ön bölgesinde tat duyusu kaybı

D) Nervus alveolaris inferior

D) Çiğneme kaslarında zayıflık

E) Nervus lingualis

E) Hiperakuzi

Doğru cevap: C

Doğru cevap: B

27. Sağ tractus opticus’a olan bir tümör basısında aşağıdakilerden hangisi gelişir? (Eylül-2002) A) Bitemporal hemianopsi B) Binazal hemianopsi C) Sağ homonimos hemianopsi D) Sol homonimos hemianopsi

32. Tractus opticus yoluyla gelen görme duyusu beyinde UK olarak hangi bölgeye iletilir? (Nisan 2007)

E) Sağ inferior homonimos kuvadrantik anopia

A) Nucleus caudatus

Doğru cevap: D

B) Putamen C) Globus pallidus

28. Pupilla refleksini aşağıdaki sinirlerden hangisi başlatır? (Eylül-2003) A)

N. facialis

B) N. oculomotorius

C) N. opticus

D) Corpus geniculatum laterale E) Talamus Doğru cevap: D

D) N. ophthalmicus E) N. cochlearis

Doğru cevap: C 29. Sol homonimos hemianopi olan bir hastada aşağıdakilerden hangisinde bir zedelenme olduğu düşünülmelidir? (Eylül-2004)

33. Nervus oculomotorius içerisinde seyreden presinaptik parasempatik lifler aşağıdaki ganglionların hangisinde sinaps oluşturur? (Eylül 2007) A) Ganglion spinale B) Ganglion oticum C) Ganglion pterygopalatinum

A) Sağ tractus opticus B) Sağ nervus opticus

D) Ganglion submandibulare

C) Sol tractus opticus

E) Ganglion ciliare

D) Sol nervus opticus

Doğru cevap: E

E) Sol tractus geniculocalcarinus Doğru cevap: A

30.

Düşme sonucu üst dudağı yarılan bir çocuğa dikiş atılmadan önce aşağıdaki sinirlerden hangisine lokal anestezi uygulanmalıdır? (Nisan 2005)

34.

Aşağıdaki arterlerden hangisi tıkandığında, hastada öncelikle görme ile ilgili semptomlar ortaya çıkar? (Eylül 2007)

A) N. mentalis

A) A. cerebri anterior

B) N. alveolaris inferior

B) A. cerebri media

C ) N. infraorbitalis

C) A. cerebri posterior

D) N. buccalis

D) A. carotis interna

E) N. zygomaticus

E) A. carotis externa

Doğru cevap: C

Doğru cevap: C

35. Aşağıdaki nükleuslardan hangisi medulla oblongata hasarında zarar görmez? (Eylül 2007) A) Nucleus cuneatus

- KULAK 1.

C) Nucleus nervi trochlearis

Dış kulak yolu ve zardaki işlemlerde bayılmanın ve bradikardinin nedeni hangi kranyal sinirle ilişkilidir? (Nisan-93)

D) Nucleus ambiguus

A) N. statoacusticus

E) Nucleus dorsalis nervi vagi

B) N. glossopharyngeus

B) Nucleus gracilis

Doğru cevap: C

C) N. opticus D) N. facialis

36. Nervus trochlearis, aşağıdaki kaslardan hangisinin motor inervasyonunu sağlar? (Nisan 2008) A) M. levator palpebrae superioris B) M. rectus superior

E) N. vagus Doğru cevap: E

C) M. rectus lateralis

2.

Scala vestibuli ile scala tympani bağlantı nerede sağlanır? (Eylül-93)

D) M. obliquus superior

A) Helicotrema

E) M. obliquus inferior

arasındaki

B) Fenestra cochleae C) Fenestra vestibuli

Doğru cevap: D

D) Canalis spiralis modioli 37. Ptozis ve aynı gözde pupil dilatasyonu (midriazis) olan bir hastada aşağıdaki kraniyal sinirlerin hangisinde lezyon olduğu düşünülmelidir? (Eylül 2008)

E) Canalis longitudinalis modioli Doğru cevap: A 3.

İç kulakla direkt teması olan aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan-94)

A) N. oculomotorius A) Malleus

B) N. facialis

B) Incus crus longum

C ) N. trochlearis

C) Basis stapedis

D) N. abducens

D) Malleus, crus longum

E) N. trigeminus

E) Tragus Doğru cevap: A 38. Akomodasyon refleksinde rol oynayan efferent sinir aşağıdakilerden hangisidir? (Mayıs 2011)

Doğru cevap: C

4.

A) N. opticus

Aşağıdakilerden hangisi kulak yaslanarak geçer? (Nisan 99)

zarına

içten

A) N. trigeminus

B) N. oculomotorius

B) N.vagus

C ) N. abducens

C) N. glossopharyngeus

D) N. trochlearis

D) Chorda tympani

E) N. facialis

E) N. tympanicus

Doğru cevap: B

Doğru cevap: D 39. Nervus trochlearis’e ait nukleus, hangi seviyede yerleşmiştir? (Nisan 2012) A) Colliculus inferior seviyesinde

Organum spirale (Corti oluşumlardan hangisinin (Eylül-2002)

B) Sulcus bulbopontinus seviyesinde

A) Scala vestibuli

C) Oliva seviyesinde

B) Scala tympani

D) Decussatio pyramidum seviyesinde

C) Ductus cochlearis

E) Colliculus superior seviyesinde

D) Ductus reuniens

Doğru cevap: A

5.

E) Labyrinthus membranaceus Doğru cevap: C

organı) içinde

aşağıdaki yer alır?

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

517

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

518

6.

Aşağıdaki sinirlerden hangisi stapedius’u innerve eder? (Eylül-2003)

musculus

11. Aşağıdaki yapılardan hangisi orta kulak boşluğunun ön duvarında yer alır? (Nisan 2008)

A) N. oculomotorius B) N. facialis

B) Fenestra cochleae

C) N.abducens

C) Promontorium

D) N. mandibularis

D) Aditus ad antrum mastoideum

E) N. maxillaris

E) Semicanalis tubae auditivae

Doğru cevap: B 7.

v

A) Membrana tympanica

Ortakulak ameliyatlarında, arka duvarda, aşağıdaki sinirlerden hangisinin zedelenme riski yüksektir? (Nisan 2005)

Doğru cevap: E

A) N. facialis

12.

Aşağıdaki yapılardan hangisi boşluğunda bulunmaz? (Nisan 2010)

B) N. trigeminus

A) Stapedius

C) N.vagus

B) Eminentia pyramidalis

D) N. occipitalis

C) Prominentia canalis facialis

E) N. accessorius

Ses titreşimini orta kulaktan iç kulağa ileten oluşum aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül 2006) A) Basis stapedis B) Caput mallei

E) Plexus tympanicus Doğru cevap: D 13. Aşağıdaki kranial sinirlerden hangisinin orta kulak boşluğunun iç duvarı üzerinde dalları bulunur? (Aralık 2010)

C) Membrana tympanica

A) N. glossopharyngeus

D) Cochlea

B) N. trigeminus

E) Incus

C) N. vestibulocochlearis

Doğru cevap: A 9.

Aşağıdaki sinirlerden hangisi orta kulak boşluğundaki promontorium’un üzerinden geçer? (Nisan 2007) A) Chorda tympani B) N. facialis

D) N. accessorius E) N.vagus Doğru cevap: A 14. Otitis media’nın komplikasyonu olarak görülen mastoidit, orta kulağın hangi duvarının komşuluğu ile ilişkilidir? (Eylül 2011)

C) N. auricularis posterior

A) Dış

D) N. auriculotemporalis

B) İç C) Alt

E) N. tympanicus Doğru cevap: E 10. Aşağıdakilerden hangisi kulaktaki zar labirentin kısımlarından biri değildir? (Eylül 2007) A) Membrana tympanica

kulak

D) Ductus cochlearis

Doğru cevap: A 8.

orta

D) Arka E) Ön Doğru cevap: D

B) Ductus semicirculares

Aşağıdakilerden hangisi nazofarenkste bulunur? (Nisan 2012)

C) Utriculus

A) Plica nervi laryngei superioris

D) Sacculus

B) Recessus piriformis

E) Ductus cochlearis

C) Torus tubarius

Doğru cevap: A

15.

D) Aditus laryngis E) Tonsilla palatina Doğru cevap: C

16.

Ductus semicirculares, iç kulağın hangi bölümüne açılır?

4.

A) Ductus utriculosaccularis

A) M. obliquus inferior

B) Ductus cochlearis

B) M. obliquus superior

C) Sacculus

C) M. rectus superior

D) Ductus endolymphaticus

D) M. rectus inferior

E) Utriculus

E) M. rectus medialis

Doğru cevap: E

Doğru cevap: E 5.

17.

Ductus nasolacrimalis nereye açılır? (Nisan-94) A) Meatus nasi inferior

Denge sinirine ait ganglion (ganglion vestibulare) aşağıdakilerden hangisinde bulunur? (Eylül 2012)

B) Meatus nasi medius C) Meatus nasi superior

A) Modiolus

D) Maksiller sinüs

B) Fundus meatus acustici interni

E) Frontal sinüs

C) Promontorium

Doğru cevap: A

D) Canalis spiralis cochleae E) Lamina basilaris ductus cochlearis

6.

Doğru cevap: B

- ORBİTA VE İÇİNDEKİLER 1.

Göz küresi içe bakamıyorsa lezyon hangi kastadır? (Eylül-92)

M. obliquus superior’u hangisidir? (Eylül-94)

innerve

eden

sinir

A) N. oculomotorius B) N. trochlearis

Aşağıdakilerden hangisi ışığa bakınca uyumu sağlar? (Nisan-88)

C) N.abducens

A) irisin radial liflerinin kasılması

D) N. opticus

B) Pupilla sfinkterinin gevşemesi

E) N. frontalis Doğru cevap: B

C) M. ciliaris’in kasılması D) Lens bağlarının kasılması E) İrisin sirküler kasının kasılması

7.

Doğru cevap: E 2.

Glandula lacrimalis aşağıdaki hangisinde bulunur? (Eylül-88)

N. oculomotorius (III. kafa çifti) aşağıdakilerden hangisini innerve etmez? (Nisan-95) A) M. rectus lateralis B) M. levator palpebrae superioris

yerlerden

C) M. rectus medialis

A) Orbita’nın üst-iç tarafında

D) M. sphincter pupillae

B) Orbita’nın alt-iç tarafında

E) M. rectus inferior

C) Orbita’nın üst-dış tarafında

Doğru cevap: A

D) Orbita’nın alt-dış tarafında E) Saccus lacrimalis’te Doğru cevap: C 3.

8.

N. abducens aşağıdakilerden hangisini innerve eder? (Nisan-96) A) M. obliquus superior bulbi B) M. rectus superior bulbi

Trafik kazası geçiren bir kişide laterale bakış bozuk ise hangi sinirde lezyon vardır? (Nisan-92)

C) M. rectus inferior bulbi

A) N. opticus

D) M. rectus medialis bulbi

B) N. oculomotorius

E) M. rectus lateralis bulbi

C) N. trochlearis D) İM. abducens E) N. facialis Doğru cevap: D

Doğru cevap: E

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

519

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI

520

Göz kapağı kapanamayan birinde hangi sinir zedelenmiştir? (Nisan-2000)

14.

Aşağıdaki kaslardan baktırır? (Eylül 2005)

hangisi gözü aşağı dışa

A) M. levator palpebra superior

A) N. ophthaimicus B) N. faciaiis

B) M. obliquus bulbi superior

C) N. maxillaris

C) M. obliquus bulbi inferior

D) N. mandibularis

D) M. rectus bulbi lateralis

E) N. auriculotemporalis

E) M.rectus bulbi medialis

Doğru cevap: B

Doğru cevap: B

kanalı tıkanırsa aşağıdakilerden 10. Schlemm hangisinin drenajında bozulma görülür? (Eylül-2001)

15.

A) Endolenfa

Orbita medial duvarı travmalarında aşağıdaki yapılardan hangisi zarar (Nisan 2007) A) Sinüs ethmoidales

B) Gözyaşı

B) Sinüs maxillaris

C) Camsı cisim (corpus vitreum)

C) Fissura orbitalis superior

D) Serebrospinal sıvı

D) Fissura orbitalis inferior

E) Göz içi sıvısı (humor aquosus) Doğru cevap: E 11. Gözü aşağı/dışa bakamayan bir hastada, aşağıdaki sinirlerin hangisinde zedelenme olduğu düşünülmelidir? (Nisan-2002)

en sık görür?

E) Sinüs frontalis Doğru cevap: A 16. Aşağıdaki yapılardan hangisinin ışığı kırma gücü en fazladır? (Eylül 2009) A) Lens

A ) N.abducens

B) Kornea

B) N. trochlearis

C) iris

C) N. oculomotorius

D) Corpus vitreum

D) N. faciaiis

E) Humor aquosus

E) N. opticus

Doğru cevap: B

Doğru cevap: B

12. Aşağıdakilerden hangisi meatus nasi inferior’a açılır? (Nisan-2004)

17. Aşağıdakilerdenhangisi,orbita’daanulustendineus communis’in (Zinn Halkası) içinden geçmez? (Nisan 2013) A) Nervus oculomotorius

A) Sinüs maxillaris

B) Nervus abducens

B) Sinüs frontalis

C) Arteria ophthalmica

C) Ductus nasolacrimalis

D) Nervus opticus

D) Sinüs sphenoidalis

E) Nervus trochlearis

E) Cellulae ethmoidales anteriores Doğru cevap: C 13.

Ductus nasolacrimalis aşağıdakilerden hangisine açılır? (Nisan 2005) A) Meatus nasi superior B) Meatus nasi medius C) Meatus nasi inferior D) Hiatus semilunaris E) Recessus sphenoethmoidalis

Doğru cevap: C

Doğru cevap: E

5*5

IX