Tus Kampı Gün Sonu Özet Bilgiler Biyokimya

BİYOKİMYA’DA ÖNEMLİ BİLGİLER -3 (GÜN SONU ÖZET BİLGİLER) Doç. Dr. Metin YILDIRIMKAYA

BİYOKİMYA‛YA GİRİŞ 1. 2.

Yağlar daha fazla redükte oldukları için daha fazla enerji verirler. Vücudun başlıca enerji kaynağı yağlardır. Yağlar yağ asitlerinden oluşur.

3.

Dengeli bir yemekten sonra kanda insülin artar, glukogan azalır.

4.

Beslenme sonrası besin maddeleri - glikojen, protein, triaçilgliserol depolanır. İnsülin sentez reaksiyonlarında görev alır. Kas ve yağ dokusuna glukozun girişi insülin tarafından uyarılır. Diyetle alınan yağlar şilomikronlar içinde, karaciğerde sentezlenen yağlar kanda VLDL içinde taşınır. Açlığın 12. saatine kadar kana glukoz sağlayan başlıca kaynak karaciğer glikojenidir. Açlığın 12. saatinden sonra kana glukoz sağlayan başlıca kaynak amino asitlerdir (glukoneogenez yoluyla). Keton cisimleri açlıkta karaciğerde sentezlenir, kas ve böbrek tarafından kullanılır. Uzamış açlıkta keton cisimlerini kullanan doku...beyin Oksidasyon...Elektronların kaybı Redüksiyon...Elektronların kazanılması Kistik fibroziste klor iyon kanallarının proteinleri defektlidir. Bir proteinin biyolojik değerini belirleyen o proteindeki esansiyel amino asitlerin miktarıdır.

5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.

23. Dallı zincirli amino asitler...valin, lösin, izolösin 24. Hidroksil grubu içeren amino asitler: serin, treonin, tirozin 25. Tiyo-eter bağı içeren amino asit...metionin 26. Polar amino asitler ve özellikleri...asidik (amid formları dahil) ve bazik amino asitler, hidroksil grubu içerenler ve sistein, proteinlerin dış tarafında yer alır. 27. Birden fazla asimetrik karbon içeren amino asitler...izolösin ve treonin 28. Proteinlerin yapısında yan zincirleri iyonize olan amino asitler...asidik ve bazik olanlar 29. Bir amino asitin izoelektrik noktası (pI) nedir ve nasıl hesaplanır...Amino asitte net yükün sıfır olduğu pH değeridir ve alfa-karboksil grubu ile alfa-amino grubunun pK değerlerinin toplamının yarısıdır. Asidik amino asitlerde pI değerini bulmak için karboksil gruplarının pK değeri toplanıp ikiye bölünür, bazik amino asitlerde amino gruplarının pK değeri toplanıp ikiye bölünür. 30. Aromatik halka içeren amino asitler ve özellikleri... fenilalanin, tirozin, triptofan ve histidin. UV ışığı absorbe ederler. 31. Proteinlerin molekül ağırlığı Dalton birimi ile ifade edilir. 32. 17. Peptid bağları bir protein zincirinde her bir amino asitin à-karboksil grubuyla diğer amino asitin à-amino grubunun birleşmesidir.

AMİNO ASİTLER, PROTEİNLER, ENZİMLER

33. P r o t e i n l e r i n p r i m e r v e t e r s i y e r y a p ı s ı n ı n belirlenmesinde sırasıyla neler kullanılır...Edman reaktifi ve X ışını kristallografi

15. pK nedir...Bir asitin ayrışma sabiti olan K‛nın negatif logaritmasıdır. pK değeri ne kadar düşükse asit o kadar kuvvetlidir.

34. Tripsin ve siyanojen bromür bir proteinde hangi bağları hidroliz eder...Tripsin arginin ve lizinin karboksil tarafındaki peptid bağlarını, siyanojen bromür ise metioninin karboksil tarafındaki peptid bağını.

16. Henderson Hasselbalch eşitliği...pH= pK + log10 [A-] / [HA] 17. pK‛nın yorumu...Bir asit pK değerinin altındaki bir pH ortamında protonlanmıştır (örn. CH3-COOH), pK değerinin üstündeki bir pH ortamında ise protonunu vermiştir (örn. CH 3-COO -). pK değerinde ise eşit miktarda protonlanmış ve protonunu vermiş formu bulunur. 18. Tampon sistemi oluşturan ikili...Zayıf asit ile bu asidin tuzunun karışımı 19. Tam kanın başlıca tampon sistemleri...karbonik asitbikarbonat + hemoglobin 20. Plazmanın başlıca tampon sistemleri...karbonik asitbikarbonat + protein 21. Asit-baz dengesinden sorumlu enzim ve kofaktörü...Karbonik anhidraz enzimi, kofaktörü çinko 22. Amino asitlerin ortak özellikleri...amfoterik olmaları, belli pH‛larda bir izoelektrik noktasına sahip olmaları, nötral pH‛da ikili iyon yapısında olmaları, proteinlerin yapısına L-konfigürasyonunda girmeleri

35. Proteinin sekonder yapısından sorumlu başlıca bağ türü...hidrojen bağları 36. Alfa heliks ve beta tabakayı bozan amino asitler...prolin ve glisin 37. P r o t e i n l e r i n f o n k s i y o n u n d a n s o r u m l u o l a n yapı...tersiyer yapı (tersiyer yapıyı belirleyen primer yapıdır) 38. Kuarterner yapının oluşmasında hangi bağlar rol oynamaz...Kovalent 39. Proteinleri denatüre edici ajanlar...üre, ısı, asit ve alkaliler, SDS, ağır metaller 40. 25. Post-translasyonel modifikasyon örneği olmayan: intronların çıkarılması, şapka eklenmesi. 41. Moleküler şaperon...ısı şok proteinleri 42. Hem proteinlerinin görevleri...oksijen bağlanması, oksijen transportu, elektron transportu, fotosentez, hidrojen peroksidin parçalanması, hidroksilasyon 43. Hem demirine bağlanabilen bileşikler...Pirol halkasının azotu, histidin, O2, CO

BİYOKİMYA’DA ÖNEMLİ BİLGİLER

44. Fe2+ içeren Hem oksijen bağlayabilir 45. Globüler proteinler ve özellikleri...hemoglobin –miyoglobin, genellikle hücre içi yerleşim gösterirler ve fonksiyonel rolleri bulunur. 46. Hemoglobinin görevi...akciğerlerden dokulara O2 taşımak ve dokularda oluşan CO2 ve protonları akciğerlere taşımak, ayrıca tampon görevi 47. Fruktozamin nedir ve kullanımı...glikozillenmiş albümin ve 2-3 hafta önceki ortalama kan glukoz düzeylerini yansıtır 48. Hemoglobin F ve özelliği...2 alfa ve 2 gama globin zincirinden oluşur, fetüste ve yeni doğanda bulunur. 2,3BPG Hb F‛e bağlanamaz. 49. 34. 2,3-BPG hemoglobinin β globin zincirlerinin yüzeyindeki bazik amino asitlerle etkileşime girer. 50. Hemoglobinin oksijen satürasyon eğrisini sağa kaydıranlar (O2‛ye afiniteyi azaltırlar)...asidoz, 2,3 BPG artışı, CO2 artışı, ısı

51. Hemoglobinin oksijen satürasyon eğrisini sola kaydıranlar (O2‛ye afiniteyi arttırırlar)...alkaloz, O2 artışı, CO 52. Hemoglobinin oksijene bağlanmasını etkileyen faktörler...pO2, pH, pCO2, 2,3 BPG, ısı

53. 2,3 BPG artışı hangi durumda gerçekleşir...Oksijene ihtiyacın arttığı durumlarda 54. Oksijene afinitede doğru sıralama...miyoglobin>hem oglobin F > hemoglobin A 55. Dokularda oluşan CO2‛nin akciğerlere başlıca taşınma şekli...bikarbonat iyonları 56. P r o t o n l a r ı n hemoglobindeki bölgesi...histidin

bağlanma

57. Kollajen fibrilleri arasında kovalent çapraz bağların oluşmasında görev alan amino asit...Lizin 58. Fibröz proteinler ve özellikleri...kollajen, elastin, keratin, tropomiyozin ve ipek fibroini. Bunlar genellikle hücre dışı yerleşim gösterirler ve yapısal fonksiyonlara sahiptir. 59. Kollajen...vücutta en bol bulunan proteindir, üçlü heliks yapıya sahiptir, glisin,prolin ve hidroksiprolinden zengindir.

103

60. Kollajen sentezinde hücre içi olaylar...preprokollajen zincirlerinin sentezi ve sinyal peptidin kaldırılması, hidroksilasyon-glikozilasyon, üçlü heliks oluşumu, uzantılarda disülfid bağların oluşumu 61. Kollajen sentezinde hücre dışı olaylar...proteolitik yıkım, kollajen oluşumu, lizil oksidasyonu, kovalent çapraz bağlar 62. Kollajen tipleri: en bol bulunan kollajen tipi Tip I‛dir ve kemikte bulunur. 63. Kollajen metabolizması bozuklukları: Ehler Danlos sendromu, Menkes hastalığı, osteogenezis imperfekta, skorbüt, Alport sendromu, epidermolizis bulloza 64. D e s m o z i n h a n g i alır...Elastin

proteinin

yapısında

yer

65. Desmozini oluşturan amino asitler...lizin 66. Keratinde en bol bulunan amino asit...sistein 67. İnsülin salgı veziküllerinde hangi metal iyonu ile kompleks halde bulunur...Çinko 68. İnsülin, reseptörlerine bağlanabilmesi için hangi metal iyonuna gerek duyar...Krom 69. Protein yapıda olmayan enzimler: ribonükleazlar ve peptidil transferaz (ikisi de RNA yapıda) 70. L a k t a t d e h i d r o g e n a z h a n g i e n z i m s ı n ı f ı n a aittir...Oksidoredüktaz 71. Tripsin hangi enzim sınıfına aittir...Peptidaz grubuna ait olup bir hidrolazdır (su ekleyerek peptid bağlarını parçalar) 72. Sentaz ve sentetaz arasındaki fark...sentetazlar ATP bağımlı enzimlerdir, sentaz doğrudan ATP‛ye gerek duymaz. 73. Enzimlerin özellikleri...reaksiyonun denge sabitini değiştirmezler, hızını arttırırlar; reaksiyonun aktivasyon enerjisini azaltırlar; substratları ve ürünleri için spesifiktir; kofaktörlere gerek duyarlar. 74. Enzimin aktif bölgesi...substrat ve kofaktörün bağlandığı bölge, genellikle polar amino asitler yer alır. 75. Kofaktörler...inorganik yapıdaki metal iyonlarıdır 76. Koenzimler...organik yapıdaki kofaktörlerdir (örn. B kompleks vitaminleri)

104

TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ

77. Prostetik grup...enzime sıkıca bağlanan ve ayrılmayan koenzim (örn. Karboksilaz enzimlerinin biotini, transaminazların piridoksal fosfatı) 78. Kofaktörü demir olan bazı enzimler...katalaz, peroksidaz, sit. oksidaz, triptofan pirolaz 79. Kofaktörü çinko olan bazı enzimler...karbonik anhidraz, alkol dehidrogenaz, karboksipeptidaz A ve B, RNA polimeraz, alkalen fosfataz, laktat dehidrogenaz 80. Kofaktörü bakır olan bazı enzimler...sit. oksidaz, dopamin β-hidroksilaz, lizil oksidaz, süperoksid dismutaz, tirozinaz, seruloplazmin, amin oksidaz 81. Kofaktörü selenyum olan bazı enzimler...glutatyon peroksidaz, deiyodinaz, tioredoksin redüktaz 82. K i n a z l a r ı n e t k i s i iyonu...magnezyum

için

gerekli

olan

metal

83. Hidrojen transferinde rol alan koenzimler...NAD, NADP, FMN, FAD, lipoik asit, koenzim Q 84. Lipoik asit...açil grubu ve hidrojen transfer eder. 85. Fonksiyonel plazma enzimleri...lipoprotein lipaz, psödokolinesteraz, pıhtılaşma faktörleri 86. Fonksiyonel olmayan plazma enzimleri...ekzokrin sekresyonlarda bulunanlar (amilaz-lipaz) ve gerçek hücre içi enzimler (AST-ALT) 87. Zimojenler...proinsülin, prokollajen, pıhtılaşma faktörleri, tripsinojen, pepsinojen, kimotripsinojen, proelastaz, prokarboksipeptidaz 88. S e r i n p r o t e a z l a r ı v e ö z e l l i k l e r i . . . tripsin, kimotripsin, elastaz, plazmin, tPA, aktive pıhtılaşma faktörleri. Bu enzimler peptid bağlarını parçalar ve aktif bölgelerinde aktive olmuş serin artığı içerirler. Diizopropilfluorofosfat bu enzimleri inhibe eder. 89. Plazma alkalen fosfataz düzeylerini arttıran durumlar...karaciğer hastalıkları, tıkanma sarılığı, kemik hastalıkları, kemiğin metastatik karsinoması 90. Regan izoenzimi...plasenta kaynaklı alkalen fosfataz izoenzimidir. 91. Enzimler katalitik etkilerini nasıl gerçekleştirir...Biy okimyasal reaksiyonun aktivasyon enerjisini azaltarak 92. Enzimle katalizlenen reaksiyonun hızını etkileyen f a k t ö r l e r . . . enzim konsantrasyonu, substrat konsantrasyonu, ısı, pH, kofaktörler, inhibitörler ve ürün 93. Hız birimi...mikromol/dk

göstermeleri, metotreksatın dihidrofolat redüktazı inhibe etmesi, dikumarolün K vitaminini inhibe etmesi 100. Non-kompetitif inhibisyon özellikleri...inhibitör ve substrat yapıca birbirine benzemez, inhibitör aktif bölge dışına reverzibl veya irreverzibl bağlanır, Km değişmez, Vmax azalır. Örn. Kurşun ALA dehidrataz ve ferroşelataz enzimlerini non-kompetitif olarak inhibe eder. Ayrıca diizopropilfluorofosfat tripsini (serin proteazı) ve fluorid enolazı non-kompetitif olarak inhibe eder. 101. M u l t i - e n z i m k o m p l e k s ö r n e k l e r i . . . yağ asiti sentaz, piruvat dehidrogenaz, alfa-ketoglutarat dehidrogenaz 102. Allosterik enzimler ve özellikleri...genellikle bir metabolik yolun kontrol basamağını kataliz ederler; aktif bölge dışında başka yere reverzibl bağlanan moleküllerle regüle edilirler; çok sayıda alt birim içerirler; aktive veya inhibe olabilirler; genellikle substrat fazlalığı enzimi aktive eder, ürün fazlalığı inhibe eder; allosterik kinetik gösterirler. Örn. Aspartat transkarbamoilaz; piruvat kinaz 103. Enzimlerin kovalent modifikasyonu...enzimlerin fosforilasyonu ve defosforilasyonu. Bir enzim sentezde rol oynuyorsa genellikle defosforile durumu aktiftir; bir enzim yıkımda rol oynuyorsa genellikle fosforile durumu aktiftir. İnsülin sitrat liyaz ve fosfodiesteraz enzimlerini fosforiller ve aktive eder, diğerlerini defosforile eder.

OKSİDATİF FOSFORİLASYON 104. Asetil KoA kaynakları...keton cisimleri, piruvat, yağ asitleri, ketojenik amino asitler 105. Karbonhidrat, lipid ve amino asitlerin yıkımı sonucu açığa çıkan ortak son ürün...asetil KoA 106. Besin maddelerinin oksidasyonu sonucu elektronların gittiği başlıca koenzim...NAD+ 107. ATP‛nin yapısında bulunanlar...adenin, riboz, 3 adet fosforik asit, β-N glikozidik bağ, fosfoester bağı ve asit anhidrid bağlar. ATP hücre içinde Mg++ ile kompleks halde bulunur. 108. ATP sentezinde rol oynayan çok yüksek enerjili bileşikler...süksinil KoA, fosfoenolpiruvat, 1,3bifosfogliserat, kreatin fosfat

94. Michaelis-Menten eşitliği...V=Vmax . [S] / Km + [S]

109. Hidrid iyonu (2 elektron bir proton içeren hidrojen iyonu) kabul eden koenzim...NAD+ ve NADP+

95. M i c h a e l i s - M e n t e n kinetiği gösteren enzimler...genellikle çift yönlü reaksiyonu katalizleyen enzimlerdir; hiperbolik kinetik gösterirler.

111. İzopren birimi içeren koenzim...Koenzim Q

96. Km...maksimum reaksiyon hızının yarısına eşit olan substrat konsantrasyonudur. Enzimin substrata olan afinitesini gösterir. 97. Kompetitif inhibisyon özellikleri...inhibitör ve substrat yapıca birbirine benzer, inhibitör aktif bölgeye reverzibl bağlanır, Km artar, Vmax değişmez. Örn. Alkol dehidrogenaz için etanol ve metanol; süksinat dehidrogenaz için malonat ve süksinat 98. Proteinlerde serin, treonin ve tirozindeki hidroksil gruplarına fosfat eklenir. 99. Yarışmalı inhibisyonun klinik uygulama örnekleri... sülfonamidlerin bakterilerde PABA‛nın yerleşmesini inhibe etmeleri ve antibakteriyel ajan olarak etki

110. NAD+‛nin yapısında yer alanlar...adenin nükleotidi, riboz, pirofosfat, nikotinik asit 112. Protein yapıda olmayan ETZ üyesi...Koenzim Q 113. F M N i ç e r e n dehidrogenaz)

e n z i m . . . kompleks

I

(NADH

114. NADH‛nın elektronlarını aktardığı enzim...kompleks I 115. Hangisi hem elektron hem de proton kabul eder...NAD+-NADP+, FMN-FAD, KoAQ, kompleks I, kompleks II 116. ETZ‛nin son enzimi...sitokrom oksidaz 117. ETZ‛de irreverzibl olan basamak...sitokrom oksidaz (diğerleri reverzibl) 118. ETZ‛nin hareketli iki bileşeni...KoQ ve sit c 119. FADH2‛den elektronların aktarıldığı bileşik...KoQ

BİYOKİMYA’DA ÖNEMLİ BİLGİLER

120. Okside olan her bir NADH ve FADH2‛den sırasıyla yaklaşık kaç ATP sentezlenir... 3 ve 2 121. Mitokondride sentezlenen ATP stoplazmaya ne şekilde geçer...Kreatin fosfat şantı ile 122. Mitokondri zarından geçebilmesi için taşıyıcı bir proteine ihtiyacı olan...ATP 123. ETZ inhibitörlerinin etkisi...elektronların oksijene geçişi inhibe olarak hem oksidasyon hem de fosforilasyon inhibedir. 124. Kompleks I‛i inhibe edenler...pierisidin A, amobarbital, rotenon 125. Kompleks II‛yi inhibe edenler...karboksin ve TTFA (malonat yarışmalı inhibitördür) 126. Kompleks III‛ü inhibe edenler...dimerkaprol ve antimisin A 127. Kompleks IV‛ü inhibe edenler...siyanür, karbon monoksid, sodyum azid, H2S

128. ETZ‛deki sitokromlarda hem demiri Fe3+ halinde bulunur, elektron alınca Fe2+ haline gelir. 129. Asetil KoA kaynakları

• Keton cisimleri • Piruvat • Yağ asitleri • Ketojenik amino asitler

129. ATP‛nin yapısında bulunanlar • Adenin • Riboz • 3 adet fosforik asit • β-N glikozidik bağ • Fosfoester bağı • Asit anhidrid bağlar.

130. ATP sentazı inhibe edenler...oligomisin 131. ATP hücre içinde Mg ile kompleks halde bulunur. ++

132. Adenin nükleotid taşıyıcısını inhibe edenler... atraktilozid 133. Eşleşmeyi ayıranlar...2,4-dinitrofenol, termogenin, anestezikler (halothan, eter), yüksek doz aspirin, iyonoforlar (valinomisin-nigerisin), tiroksin (fizyolojik olarak)

105

134. Eşleşmeyi ayıranların özelliği...iç mitokonri membranındaki elektrokimyasal potansiyel farkını ortadan kaldırırlar, oksidasyon olanca hızıyla devam eder, fosforilasyon durmuştur. 135. Dimerkaprol (veya antimisin A) varlığında hangi ETZ üyesi okside haldedir.... Sitokrom c ve sitokrom oksidaz; diğerleri redüktedir. 136. Piruvattaki elektronlar ETZ‛ye hangi basamakta katılır...Kompleks I

KARBONHİDRATLAR 137. Bir monosakkaridde anomerik karbon hangisidir... En fazla okside olabilen karbon atomuna anomerik karbon denir. Bir monosakkaridde aldehid veya keton grubuna ait karbon anomeriktir. 138. Fruktoz...bir ketoheksozdur. 139. Glukoz, galaktoz, mannoz...bir aldoheksozdur. 140. İzomer...kapalı formülleri aynı, açık formülleri farklı olan bileşiklerdir. Örn. Glukoz-fruktoz 141. Epimer... sadece bir asimetrik karbonundaki hidroksil grubunun pozisyonunun farklı olduğu stereoizomerlerdir. Örn. Glukoz-galaktoz 142. Glukozun aktif transportu, bir kardiyak glikozid olan ouabain (sodyum pompa inhibitörü) ve florhizin (böbrek tübüllerinde glukoz reabsorpsiyon inhibitörü) tarafından inhibe edilir. 143. İnsülin GLUT4‛ün sentezini uyarır. 144. Monosakkaridlerin birbirlerine bağlanması...hidroksil grupları aracılığı ile gerçekleşir. 145. Monosakkaridler proteinlere hangi amino asitler üzerinden bağlanırlar...serin, treonin, asparagin 146. G l u k u r o n i k a s i t . . . glukozun 6. karbonunun karboksilik asite oksidasyonu ile oluşur. Konjugasyon reaksiyonlarında ve glikozaminoglikanların yapısında yer alır. 147. Bir monosakkaridde indirgeyici karbon...anomerik karbon 148. Sorbitol...glukozun birinci karbonunun redüksiyonu ile oluşur

106

TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ

149. İndirgeyici şekerler...tüm monosakkaridler, maltoz, laktoz 150. İndirgeyici olmayan şekerler...sorbitol, galaktitol, sükroz, trehaloz (glukoz α1-1 glukoz) 151. Nişastanın sindirimi sonucu mideye ulaşan başlıca ürün...dekstrinler (lineer veya dallı oligosakkaridler) 152. Glukozun sodyumla beraber hücre içine alındığı dokular...ince bağırsak ve böbrekler 153. Glikolizde kontrol basamakları...heksokinazglukokinaz, fosfofruktokinaz 1, piruvat kinaz 154. Glikolizde inorganik fosfatın kullanıldığı tek basamak... gliseraldehid 3-fosfat dehidrogenaz 155. Glikolizde oksidasyon ve fosforilasyonun olduğu basamak...gliseraldehid 3-fosfat dehidrogenaz 156. Glikolitik yolun enzim inhibitörleri...iyodoasetat gliseraldehid 3-fosfat dehidrogenazı, fluorid enolazı inhibe ederler. 157. Fosfofruktokinaz 1‛i aktive edenler...karaciğerde fruktoz-2,6 bifosfat, kasta AMP 158. Fosfofruktokinaz 1‛i inhibe edenler...karaciğerde glukagon, kasta ATP, sitrat, düşük pH

malonat inhibe eder. 178. TCA döngüsünde net su girişinin olduğu iki basamak... sitrat sentaz, fumaraz 179. TCA döngüsünün kontrolü başlıca...sitrat sentaz enzimi ile gerçekleştirilir. 180. TCA döngüsünü aktive edenler...NAD+ ADP, Ca++ 181. TCA döngüsünü inhibe edenler...Sitrat, NADH, ATP, süksinil KoA 182. Piruvat dehidrogenaz enziminin kofaktörleri...tiamin pirofosfat, lipoik asit, koenzim A, FAD, NAD+ 183. Piruvat dehidrogenaz enziminin katalizlediği reaksiyon...Piruvat + NAD+ → asetil KoA + NADH + H+ + CO2

184. Piruvat dehidrogenaz enzimini inhibe edenler...asetil KoA, ATP, NADH 185. Piruvat dehidrogenaz enzimini aktive edenler...piruvat, NAD+, ADP, Ca++, insülin 186. Açlıkta karaciğerde inaktif olan enzimler...glikolizin kontrol basamakları, piruvat dehidrogenaz, glikojen sentaz

159. Piruvat kinazı inhibe eden amino asit...alanin

187. TCA döngüsü ara maddeleri hangi bileşiklerin sentezine katılır... glukoz, yağ asiti, amino asitler, hem

160. Karaciğerde glikoliz...toklukta gerçekleşir, her üç basamak insülin tarafından aktive edilir.

188. Bazı anaplerotik reaksiyonlar...piruvat karboksilaz, glutamat dehidrogenaz, metilmalonil KoA mutaz

161. Fosfofruktokinaz 2 ile ilgili bilgiler...karaciğerde insülin tarafından aktive edilir, fruktoz-2,6-P oluşturur, bu son bileşik fosfofruktokinaz 1‛i aktive eder.

189. Mitokondride oluşan asetil KoA sitoplazmaya ne şekilde geçer...Sitrat içinde

162. Bir molekülde fosfat gruplarının yerini değiştiren enzim...mutazlar (örneğin: fosfogliserat mutaz)

191. Glikojen sentezinde rol oynayan nükleotid...üridin nükleotidleri

163. Kinaz grubu enzimlerinden tepkime sırasında her zaman ATP sentezini sağlayan...piruvat kinaz 164. Glikoliz sonunda oluşan piruvat tek bir reaksiyonla hangi bileşiklere dönüşür...Alanin, laktat, oksaloasetat, asetil KoA 165. Glukozun her durumda tamamen okside olduğu tek doku...beyin 166. Eritrositlerde glikoliz sonunda net üretilen bileşikler...2 ATP, 2 laktat 167. Anaerobik glikoliz sonunda net üretilen bileşikler... 2 ATP, 2 laktat 168. Bir mol glukozun beyinde asetil KoA‛ya kadar yıkımı sonunda net ATP kazancı ne kadardır...12 mol ATP 169. Glikolizde stoplazmada üretilen NADH‛lar mitokondriye ne şekilde geçer...Gliserol fosfat veya malat-aspartat şantı ile 170. Gliserol fosfat şantını kullanan dokular...beyin ve iskelet kası 171. Malat-aspartat şantını kullanan dokular...karaciğer, böbrek, kalp kası 172. Hangisi trikarboksilik asittir...Sitrat

190. Sitrat liyaz enzimini aktive eden hormon...insülin

192. Glikojen sentezinde rol oynayan enzimler...glikojen sentaz, dallandırıcı enzim (amilo-4:6 transglikozidaz) 193. Glikojen yıkımında rol oynayan enzimler...fosforilaz, dal koparıcı enzim 194. Fosforilaz enziminin etkisi ile açığa çıkan glikojenin yıkım ürünü...glukoz 1-fosfat 195. Glikojen molekülünün yıkımı ile açığa çıkan karbonhidrat birimleri...glukoz 1-fosfat (başlıca), serbest glukoz 196. Glukagonun reseptörüne bağlanması ile ilk aktive olan enzim...adenilat siklaz 197. cAMP‛nin aktive ettiği enzim...protein kinaz A 198. Kas dokusunda glikojenin yıkımında rol oynayan C a ++- k a l m o d u l i n k o m p l e k s i n i n a k t i v e e t t i ğ i enzim...fosforilaz kinaz b 199. Kas dokusunda glikojenin yıkımında rol oynayan AMP‛nin aktive ettiği enzim...fosforilaz b 200. İnsülinin karaciğerde aktive ve inhibe ettiği enzimler sırasıyla...glikojen sentaz ve fosforilaz 201. Açlığın 12. saatine kadar kana glukoz sağlayan başlıca kaynak...karaciğer glikojeni

174. TCA döngüsünde yüksek enerjili bileşiğin üretildiği basamak...alfa-ketoglutarat dehidrogenaz

202. G l u k o z 6-fosfataz enzimi eksikliğinde görülenler...karaciğer ve böbrek tübül hücrelerinin glikojenle dolması, hipoglisemi, laktik asidemi, hiperürisemi, ketozis, hiperlipidemi, taş bebek yüzü görünümü

175. TCA döngüsünde substrat düzeyinde fosforilasyonun gerçekleştiği basamak...süksinat tiokinaz

203. Lizozomlarda glikojenin parçalanamaması..Pompe hastalığı (lizozomal alfa-glikozidaz eksikliği)

176. TCA döngüsünde ilk oksidatif dekarboksilasyonun gerçekleştiği basamak: izositrat dehidrogenaz

204. Glukoneogenez bölgeleri...karaciğer ve böbrek

173. TCA döngüsündeki irreverzibl basamaklar...sitrat sentaz, alfa-ketoglutarat dehidrogenaz

177. TCA döngüsü inhibitörleri...akonitaz enzimini fluoroasetat, alfa-ketoglutarat dehidrogenaz enzimini arsenit, süksinat dehidrogenaz enzimini yarışmalı olarak

205. Glukoneogenez enzimleri...piruvat karboksilaz, fosfoenolpiruvat karboksikinaz, fruktoz 1,6-bifosfataz, glukoz 6-fosfataz

BİYOKİMYA’DA ÖNEMLİ BİLGİLER

206. Glukoneogenez kaynakları...amino asitler (başlıca alanin), laktat, gliserol, propionat 207. Glukagon ve kortizol tarafından sentezi indüklenen glukoneogenez enzimi...fosfoenolpiruvat karboksikinaz enzimi 208. Laktat veya alaninden bir mol glukoz sentezi için gereken ATP miktarı...6 mol ATP 209. Karaciğerde glukoneogenez için gereken enerji nereden karşılanır...Yağ asitlerinin beta-oksidasyonundan 210. Açlığın 24. saatinde kana glukoz sağlayan başlıca kaynak...glukoneogenez (kas dokusu proteinlerinden açığa çıkan amino asitler) 211. G l u k o z 6-fosfatın glukoza organel...endoplazmik retikulum

dönüştüğü

212. Propionil KoA‛nın metilmalonil KoA‛ya dönüşümü için gerekli koenzimler...biotin ve adenozil kobalamin 213. İnorganik fosfatın organik bir molekülün yapısına enzimatik olarak katılımı hangi metabolik yollarda gözlenir...Glikojen yıkımı, glikoliz, ETZ ve oksidatif fosforilasyon, Krebs döngüsü 214. Pentoz fosfat yolunda üretilen bileşikler...NADPH ve riboz 5-fosfat 215. Pentoz fosfat yolunda oksidatif ve oksidatif olmayan yolda üretilen bileşik...ribuloz 5-fosfat 216. Glukoz 6-fosfat dehidrogenaz enzimini aktive edenler...NADP+ fazlalığı ve insülin 217. Glukoz 6-fosfat dehidrogenaz enzimini inhibe edenler...NADPH fazlalığı 218. NADPH kullanım alanları...sentez reaksiyonları, glutatyonun indirgenmesi, sitokrom P-450 sistemi, nötrofillerin bakterileri fagositozu esnasında, poliol yolu 219. Psödopeptid örneği...glutatyon (gama-glutamilsisteinil-glisin). Psödopeptid alfa pozisyonunun dışındaki diğer pozisyonlarda bulunan karboksil grubu ile amino grubu arasında oluşan peptid bağıdır. 220. Glutatyondaki (G-SH) fonksiyonel grup...sülfidril grup (SH) 221. Eritositleri hemolizden koruyan enzimler...Glukoz 6-fosfat dehidrogenaz, glutatyon redüktaz, glutatyon peroksidaz

107

222. Glutatyon redüktaz enziminin kofaktörü...FAD 223. Riboflavin (B2 vitamini) eksikliğini araştırmada kullanılan enzim aktivitesi...eritrosit glutatyon redüktaz aktivitesi 224. Fruktozdan zengin diyetle beslenenlerde... hiperlipidemi ve hiperürisemi gelişir. 225. Herediter fruktoz intoleransında (aldolaz B eksikliği)...sarılık ve hipoglisemi gelişir. 226. Glukozdan fruktoz oluşumunun gerçekleştiği metabolik yol...poliol yolu 227. Aldoz redüktaz enziminin (glukozu sorbitole çevirir) bulunmadığı doku...karaciğer 228. Katarakta neden olan enzim eksiklikleri...galaktokinaz ve galaktoz 1-fosfat üridiltransferaz 229. Klasik galaktozemide (üridiltransferaz eksikliği) görülenler...mental retardasyon, karaciğer hücre hasarı, katarakt, fankoni sendromu, hipoglisemi 230. Galaktozdan sentezlenen bileşikler...laktoz, glikoproteinler, glikolipidler, glikozaminoglikanlar (not: bu bileşiklerin sentezinde üridin nükleotidleri görev alır) 231. UDP-glukoz ve UDP-galaktozu birbirine dönüştüren enzim...epimeraz 232. Laktoz sentezinde görevli olan galaktozil transferaz enzimini aktive eden protein...alfa-laktalbumin 233. Glikozaminoglikanların yapısı...amino şeker (glukozamin veya galaktozamin) ve asidik şekerden (glukuronik asit veya L-iduronik asit) oluşan tekrarlayan disakkarid birimleri 234. Proteoglikanların yapısı: bir proteine bağlı onlarca glikozaminoglikan birimlerinden oluşur. 235. Proteoglikanların bulunduğu dokular...deri, kıkırdak, tendon, ligament, aorta, kornea, sinovyal sıvı, kan damarları, kalp kapakçıkları, bazal membran, mast hücreleri 236. Vücutta en bol bulunan glikozaminoglikan...kondroidin sülfat 237. Üronik asit (asidik şeker) içermeyen GAG...keratan sülfat 238. Sülfat içermeyen GAG...hyaluronik asit 239. Hücre içi yerleşim gösteren GAG...heparin

ve lipid temizleyici

240. Hücre yüzeyinin bileşeni olan ve lipoprotein lipazı bağlayan GAG...heparan sülfat 241. Aminoşekerlerin prekürsörü...glukoz 242. N-asetilnöraminik asit (siyalik asit) içeren bileşikle...glikoprotein ve gangliozid 243. Asidik şekerlerin prekürsörü...glukoz 244. Esansiyel pentozüride idrarla atılan bileşik... L-ksiluloz 245. Mukopolisakkaridozlar hangi bileşiğin yıkımındaki bir problem sonucu gelişir...Glikozaminoglikanlar 246. G l i k o p r o t e i n l e r i n y a p ı s ı . . . proteine oligosakkaridlerin eklenmesi ile oluşur.

dallı

247. Glikoproteinlerin bulunduğu yerler...tüm plazma proteinleri (albümin hariç), hormonlar (TSH, FSH, LH, hCG), lizozomal enzimler, hücre membran proteinleri, antikorlar, kan grubu belirleyicileri, hücre dışı sıvı 248. Glikoproteinlerin karbonhidrat kısmında yer alanlar...amino şekerler, mannoz, galaktoz, L-fukoz, NANA (fruktoz bulunmaz)

108

TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ

249. Glikoproteinlerin sentez bölgesi...GER 250. Dolikol‛ün görevi...N-bağlı glikoprotein sentezinde karbonhidrat birimlerinin GER‛de proteine aktarılması

277. İnsülin tarafından sentezi uyarılan, apo CII tarafından aktive edilen, heparin tarafından plazmaya salınan lipaz...lipoprotein lipaz

251. Glikozilasyon bölgeleri...GER ve golgi

278. NADPH kaynakları...pentoz fosfat yolu, malik enzim

252. I-hücre hastalığı...Lizozomlara gitmesi gereken enzimlerin golgide mannoz artıklarına fosfat bağlanaması ve sonuçta lizozomlara gidememesi sonucu gelişir.

279. Yağ asiti sentezinde indirgeyici eşdeğerlerin geldiği koenzim...NADPH 280. Lipogenezden (yağ asiti sentezi) sorumlu enzim...asetil KoA karboksilaz

253. Kolesterolde 3 adet 6 karbonlu bir halka yapısı bulunur.

281. Yağ asiti sentaz kompleksinin son ürünü...palmitat

254. Lökotrien A4...Lökosit, trombosit, mast hücreleri ve kalp ve akciğer damar dokularında oluşur.

LİPİDLER 255. Gliserofosfolipidlerin prekürsörü...fosfatidik asit 256. Mitokondri membranlarında bulunan başlıca fosfolip id...kardiyolipin

282. Asetil KoA karboksilazı aktive edenler...insülin ve sitrat 283. Asetil KoA karboksilazı inhibe edenler...yağ asitleri, glukagon, epinefrin 284. Yağ asiti sentezinde rol oynayan kofaktörler...NADPH, ATP, biotin, CO2, pantotenik asit, mangan 285. Yağ asiti sentaz kompleksinin spesifik vitamini ve amino asiti...pantotenik asit ve sistein

içeren

286. Yağ asitlerinin uzama ve desatürasyon reaksiyonlarının gerçekleştiği organel...endoplazmik retikulum

258. Lesitinin parçalanması ile açığa çıkanlar...gliserol, fosforik asit, yağ asitleri, kolin

287. İ n s a n d a , y a ğ a s i t l e r i n i n d o y m a m ı ş h a l e getirilmesi...sitokrom içeren ve NADPH kullanan bir enzim tarafından katalizlenir.

257. E n f a z l a s a y ı d a lipid...kardiyolipin

fosfat

grubu

259. Fosforik asit içeren tek sfingolipid...sfingomyelin 260. S f i n g o m y e l i n i n parçalanması ile açığa çıkanlar...sfingozin (serin + palmitat), yağ asiti, fosforik asit ve kolin 261. Glikolipidlerin prekürsörü...seramid 262. Hücre içi haberci görevi yapan sfingolipid...seramid 263. Seramidin görevleri...Endoplazmik retikulumda serinden sentezlenir, önemli bir ikincil haberci moleküldür; programlı hücre ölümü (apoptozis), hücre siklusu ve hücre farklılaşması, ve yaşlanma dahil çeşitli yolların regülasyonunda görev alır. 264. Gangliozidin hidrolizi ile serbestleşenler...seramid (sfingozin + yağ asiti), glukoz, galaktoz, aminoşekerler, NANA 265. Steroid yapı içeren bileşikler...kolesterol, D vitamini, böbrek üstü bezi hormonları, seks steroidleri, safra asitleri, kalp glikozidleri 266. Çeşitli lipid bileşenlerini birbirinden ayıran yöntem...ince tabaka kromatografisi 267. Yağ asitlerini birbirinden ayıran yöntem...gaz-likid kromatografisi 268. Hücre membranında yer alan bileşikler...fosfolipidler, kolesterol, proteinler, glikoproteinler, glikolipidler 269. Hücre membranında yer almayanlar...triaçilgliseroll er, kolesterol esteri, serbest yağ asitleri 270. Hücre membranında bulunan proteinlerin görevleri.... reseptör, mediatör, enzim, transport 271. Lipidlerin sindiriminin başladığı bölge..mide 272. Mideden absorbe olan besin maddeleri...kısa ve orta zincirli yağ asitleri 273. Midede düşük pH‛da etkili olan lipazlar: lingual lipaz, gastrik lipaz 274. Pankreatik lipazın triaçilgliserolü parçalaması ile açığa çıkan son yıkım ürünleri...yağ asitleri ve 2-monoaçil gliserol 275. Yeni sentezlenmiş şilomikron ve VLDL‛nin metabolize edilmediği doku...karaciğer 276. Trigliseridden zengin HDL ve VLDL kalıntılarının birikmesi ile karakterize enzim eksikliği...hepatik lipaz

288. T r i a ç i l g l i s e r o l sentezinin organel...endoplazmik retikulum

gerçekleştiği

289. Gliserol kinaz enzimi içermeyen dokular...kas ve yağ dokusu 290. Yağ dokusunda triaçilgliserol sentezi için gerekli bileşik...glukoz (dolayısıyla insülin) 291. İnsülinin plazma serbest yağ asitleri düzeyine etkisi...azaltıcı yöndedir. 292. Kolesterol sentezinin gerçekleştiği başlıca doku...karaciğer 293. Koelsterol sentezinde kontrol basamağı...HMGKoA → mevalonat (HMG-KoA redüktaz tarafından gerçekleştirilir) 294. İzopren birimi içeren bileşikler...dolikol, koenzim Q, Hem a, prenile proteinler (yağda çözünen vitaminler) 295. K o l e s t e r o l s e n t e z i n d e o l u ş a n birimi...izopentenil pirofosfat 296. K o l e s t e r o l s e n t e z i n d e yapısı...lanosterol 297. K o l e s t e r o l sentezinin organeller...stoplazma ve ER

ilk

oluşan

ilk

izopren halka

gerçekleştiği

298. HMG-KoA sentaz enziminin görev aldığı sentez reaksiyonları...kolesterol (stoplazmada) ve keton cisimleri (mitokondride) 299. HMG-KoA redüktaz enzimini aktive edenler...insülin ve tiroid hormonları (tiroid hormonları kolesterol metabolizmasını da attırdığı için hipertiroidide plazma kolesterol düzeyleri azalır) 300. H M G - K o A redüktaz enzimini inhibe edenler...mevalonat, kolesterol, safra asitleri, statinler, glukagon, glukokortikoidler 301. Asetil KoA‛nın katıldığı sentez reaksiyonları...koles terol, keton cisimleri, yağ asitleri, sitrat 302. Safra asiti sentezinde kontrol basamağı...7αhidroksilaz 303. 7α-hidroksilaz basamağında kullanılan vitamin...C vitamini 304. Primer safra asitleri...kolik asit, kenodeoksikolik

BİYOKİMYA’DA ÖNEMLİ BİLGİLER

109

asit, taurokolik asit, glikokolik asit, tauro ve glikokenodeoksikolik asit

323. En fazla protein içeren (oran olarak) lipoprotein...Preβ-HDL

305. Sekonder safra asitleri...deoksikolik asit, litokolik asit

324. Plazmada kolesterol esterinin oluşmasından sorumlu enzim...LCAT (lesitin kolesterol açil transferaz)

306. Enterohepatik dolaşıma katılan bileşikler...safra asitleri ve ürobilinojen

325. Eksikliğinde plazmada serbest kolesterol/ester kolesterol oranının artmasına neden olan enzim... LCAT

307. Geri emilimi en az olan safra asiti...litokolik asit bağlandığı

326. Hücre içinde kolesterol esterinin oluşmasından sorumlu enzim...ACAT (açil kolesterol açil transferaz)

309. Lipoproteinlerin yapısında bulunanlar...triçilgliserol, protein, kolesterol, kolesterol esteri, fosfolipid

327. Aterosklerozdan koruyucu HDL fraksiyonu...HDL-2

310. E n fazla triaçilgliserol lipoprotein...şilomikron

329. Plazma lipoproteinlerinde bulunan apoproteinlerden apo B100, apo E ve apo A1‛ in karaciğer hücrelerinde reseptörü vardır.

308. S a f r a asitlerinin protein...albümin

plazmada

içeren

311. En fazla kolesterol içeren lipoprotein...LDL (düşük dansiteli lipoprotein) 312. En fazla protein ve fosfolipid içeren lipoprotein...HDL (yüksek dansiteli lipoprotein) 313. Endojen sentezlenen triaçilgliserolün plazmada taşındığı lipoprotein...VLDL (çok düşük dansiteli lipoprotein) 314. Lipoproteinlerin elektroforezle ayrılması, katoddan (- yük) anoda (+ yük) doğru sırasıyla...şilomikronla β lipoproteinler (LDL), pre-β-lipoproteinler (VLDL), αlipoproteinler (HDL) 315. Lipoproteinlerin ultrasantrifüjle dansitelerine göre ayrılması, en alttan en üste doğru...HDL, LDL, IDL, VLDL, şilomikron

328. Antiaterojenik protein...Apo A-1

330. Yağ dokusunda hormona duyarlı lipazı inhibe edenler... insülin, prostaglandin, nikotinik asit 331. Hormona duyarlı lipazı aktive edenler...katekola minler, glukagon, tiroid hormonu, büyüme hormonu, ACTH, TSH, glukokortikoidler, metil ksantinler (fosfodiesterazı inhibe ederek) 332. Yağ asitlerinin hücre içine alınması...membran yağ asiti transport proteine bağlanarak sodyumla beraber hücre içine alınır. 333. Yağ asitlerinin aktivasyonunda görev alanlar...açil KoA sentetaz (tiokinaz), KoA, ATP, Mg++ 334. Uzun zincirli yağ asitlerinin stoplazmadan mitokondri içine geçişi...karnitinle birlikte olur.

316. Kolesterol hücre içinde hangi metabolik olaylara yol açar...Hücre membranının yapısına katılma, HMG-KoA redüktazı inhibe etme, kolesterol esteri haline gelme, LDL reseptör sentezini inhibe etme

335. Karnitini oluşturan amino asitler...lizin ve metionin

317. Köpük hücre oluşumundan sorumlu lipoprotein... okside LDL

337. Yağ asitlerinin β-oksidasyonu hangi ikili organelde gerçekleşir...mitokondri ve peroksizomlar (çok uzun zincirli yağ asitleri için)

318. Aterojenik protein...Apo B-100 319. Hem aterojenik hem de trombotik lipoprotein...Lp a 320. Plazminojen ile yapıca benzerlik gösteren protein...apo a 321. HDL ile diğer lipoproteinler arasında lipid alış-verişini düzenleyen protein...kolesterol ester transfer protein (apo D) 322. Periferden kolesterol alınmasında en potent role sahip HDL... Pre-β-HDL

336. Karnitin ile yağ asitlerini birleştiren enzim olan karnitin palmitoil transferaz I enzimi hangisi tarafından inhibe edilir...Malonil KoA

338. Yağ asitlerinin β-oksidasyonuna katılanlar...yağ asitleri, FAD, H2O, NAD+, KoA 339. 16 karbonlu satüre yağ asiti olan palmitat βoksidasyon döngüsüne katıldığında net üretilen bileşikler...7 FADH2, 7 NADH, 8 asetil KoA

340. Karnitin eksikliğinde veya yağ asitlerinin betaoksidasyon defektinde görülenler...non-ketotik hipoglisemi, dokuların yağlı infiltrasyonu, halsizlikyorgunluk

110

TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ

341. Orta zincirli açil KoA dehidrogenaz eksikliğinde görülen...dikarboksilik asidüri

AZOT METABOLİZMASI

342. Peroksizomların yokluğu ile karakterize bozukluk... Zelweger sendromu

360. Amino asitlerin metabolize olduğu başlıca doku... karaciğer

343. Refsum hastalığında idrarla atılan bileşik...fitanik asit

361. Pepsin proteinlerde hangi bölgeyi parçalar...Dikarboksilik amino asitlerin ve aromatik halka içeren amino asitlerin amino tarafındaki peptid bağını

344. K e t o n cisimlerinin sentezinde kontrol basamakları...Karnitin palmitoil transferazI ve HMG KoA sentaz

362. Endopeptidazlar...tripsin, kimotripsin, elastaz, pepsin

345. K e t o n c i s i m l e r i n i n a k t i v a s y o n u n d a g ö r e v l i bileşik...süksinil KoA

363. E k z o p e p t i d a z l a r . . . karboksipeptidaz A ve B, aminopeptidaz

346. Keton cisimlerini aktive eden enzim...KoA transferaz (tiyotransferaz, tiyoforaz)

364. Tripsinojeni tripsine çeviren enzim...enterokinaz (enteropeptidaz)

347. Keton cisimleri hangi bileşiğe dönüşerek TCA döngüsüne katılır...Asetil KoA

365. Bağırsakta sentezlenen enzimler...enterokinaz ve aminopeptidaz

348. Fosfolipidlerin sentezinde görevli nükleotid...sitidin nükleotidleri

366. İnaktif zimojen olarak sentezlenen enzimler...pepsin, tripsin, kimotripsin, elastaz, karboksipeptidaz

349. Fosfatidilkolinden lizofosfatidilkolin oluşturan enzim...Fosfolipaz A2

367. Pankreas enzimleri arasında zimojen formu olmayanlar...amilaz ve lipaz

350. Fosfolipaz A2‛yi aktive edenler...bradikinin, epinefrin, trombin, anjiyotensin II

368. Amino asitlerin hücre içine alınması...Sodyumla beraber ve glutatyon üzerinden

351. Lökotrienler glutatyonla birleşerek hangi bileşik oluşur...anaflaksinin yavaş reaksiyona giren maddesi (SRS-A)

369. Amino asitlerin hücre içine alınmasında rol oynayan enzim...gama glutamil transferaz

352. Tüm lipid depo hastalıklarında biriken ortak lipid bileşeni...seramid 353. PGE2 (Prostaglandin E2) • Birçok dokuda özellikle böbrekte üretilir. • Vazodilatasyon • Düz kas gevşemesi • Doğumu indüklemede kullanılır.

354. Keton csimlerinin sentezi için gerekli olan iki enzim... HMG KoA sentaz ve HMG KoA liyaz 355. LTB4 (Lökotrien B4) etkileri

• PMN lökositlerin kemotaksisinde artış • Lizozomal enzimlerin salınımı • B lökosit adezyonu

356. TXA2 (Tromboksan A2)

• Başlıca trombositler tarafından üretilir. • Trombosit agregasyonunu uyarır. •Vazokonstruksiyon • Hücre içi kalsiyum mobilizasyonu • Düz kas kasılması

357. PGF2α (Prostaglandin F2α)

• Bir çok dokuda üretilir. • Vazokonstruksiyon • Düz kas kasılması • Uterus kasılmasının uyarılması

358. LTC4 → LTD → LTE4 etkileri • Düz kasların kasılması • Bronkokonstruksiyon • Vazokonstruksiyon • Vasküler permeabilite artışı • SRS-A komponentleri

359. PGI2 (Prostasiklin)

• Damar endotel hücrelerinde üretilir. • Vazodilatasyon • Trombosit agregasyonunu inhibe eder.

370. Sistinüride idrarla atılan amino asitler...sistein, ornitin, arginin ve lizin 371. Amino asitlerden transaminasyon reaksiyonları ile genel amino grubu toplayıcısı bileşik...alfa ketoglutarat 372. Amino asitlerin transaminasyon, dekarboksilasyon ve deaminasyonunda görevli koenzim...pridoksal fosfat 373. T r a n s a m i n a s y o n ile birbirine dönüşen bileşikler...glutamat-alfa-ketoglutarat; alanin-piruvat; aspartat-oksaloasetat 374. Transaminasyona katılmayan amino asitler...lizin, treonin, prolin 375. O k s i d a t i f d e a m i n a s y o n a asit...glutamat

uğrayan

amino

376. Amino asitlerin amino gruplarının amonyum iyonlarına çevrildiği reaksiyon...glutamatın oksidatif deaminasyonu 377. Glutamat dehidrogenazın bulunduğu organel ve kofaktörü...mitokondri ve NAD+ veya NADP+ 378. Benzoatın konjugasyonunda görev alan amino asit...glisin 379. P o z i t i f azot dengesinin gerçekleştiği durumlar...büyüme dönemi, gebelik, nekahat evresi 380. Negatif azot dengesinin gerçekleştiği durumlar... enfeksiyonlar, yanık, açlık, travma, uzun süreli hareketsizlik, diyetteki esansiyel amino asitlerin yetersizliği 381. Azot içeren bileşiklerin vücuttan başlıca atılım şekli...üre 382. Üre sentezini başlatan enzim ve kontrol basamağı... karbamoil fosfat sentetaz I 383. Mitokondriyal formu üre sentezinde, sitoplazmik formu ise pirimidin bazlarının sentezinde rol oynayan enzim...arbamoil fosfat sentetaz 384. Karbamoil fosfat sentetaz I enzimini aktive eden bileşik...N-asetil glutamat 385. Üre sentezinde doğrudan amino grubu vericisi bileşikler...Serbest amonyak (veya karbamoil fosfat) ve aspartat

BİYOKİMYA’DA ÖNEMLİ BİLGİLER

111

386. Ü r e s e n t e z i n d e h a n g i b i l e ş i k t e n e t k a y ı p gözlenir...Aspartat

melatonin, alanin, format, NAD+‛nin nikotinamid bölümü, glukoz, keton cisimleri

387. Üre sentezinin gerçekleştiği organeller...mitokondri ve stoplazma

405. KoA‛yı kullanarak TCA döngüsü ara maddelerine dönüşen amino asitler...valin, izolösin, metionin, treonin

388. Üre sentezinde harcanan enerji...3 ATP veya 4 yüksek enerjili fosfat bağı 389. Üre siklusu defektlerinde tedavi...proteinden fakir diyet, benzoat, fenilasetat, arginin (arginino süksinat sentetaz ve arginino süksinaz eksikliklerinde) 390. Benzoatın detoksifikasyonunda kullanılan amino asit...glisin 391. Üre siklusu defektlerinde artmış amonyak düzeylerinin beyin için toksik olmasının nedeni...amonyakın beyinde alfa-ketoglutarat ile birleşerek glutamat oluşturması sonuçta beyinde TCA döngüsü ara maddelerinin kalmaması, glutamatın amonyak ile birleşerek glutamine dönmesi ve glutamat azalmasına bağlı olarak azalmış GABA sentezi 392. Esansiyel amino asitler...dallı zincirliler (valin, lösin, izolösin), aromatik halka içerenler (fenilalanin, triptofan, histidin), lizin, treonin, metionin 393. Yarı esansiyel amino asit...arginin 394.Prolin veya arginin hangi amino asitin parçalanması ile oluşur...Glutamat 395. Histidinin yıkımında görevli koenzim...tetrahidrofolat 396. Saf ketojenik amino asitler...lösin ve lizin 397. Homosisteinin metionine dönüşümünde rol alan vitaminler...B12 ve folat 398. Homosistein hangi amino asitin metabolizmasında oluşur...Metionin 399. H o m o s i s t e i n a r t ı ş ı n d a t e d a v i d e k u l l a n ı l a n vitaminler...B12, folat ve B6 400. Propionil KoA‛nın süksinil KoA‛ya dönüşümünde rol alan koenzimler...biotin ve B12 401. Dallı zincirli amino asitlerin transaminasyon ürünlerinin (alfa-keto asitler) dekarboksilasyonunda kullanılan kofaktör...tiamin 402. Metabolizmasında HMG KoA‛nın oluştuğu amino asit... lösin 403. Asparagin sentezi için gerekli olanlar...ATP-Mg, glutamin, aspartik asit, asparagin sentetaz 404. Triptofandan sentezlenen bileşikler...serotonin,

406. Albinizmde eksik olan enzim...tirozinaz 407. Böbrekte asit-baz dengesini düzenleyen amino asit...glutamin 408. Kanda en fazla bulunan amino asitler...alanin ve glutamin 409. Açlık durumunda kaslardan karaciğere en fazla taşınan amino asit...alanin 410. Beyin tarafından metabolize edilen amino asitler...dallı zincirli olanlar 411. Folat tarafından alınan tek karbonlu bileşiklerin başlıca kaynağı...serin 412. Folatın katıldığı sentez reaksiyonları...dTMP, pürin, serin, metilkobalamin 413. S-adenozil metioninin (SAM) katıldığı başlıca sentez reaksiyonları... epinefrin, kreatin, melatonin, fosfatidil kolin, metilenmiş nükleotidler (örn. metil GTP) 414. Kreatin sentezinde başlangıç ya da ara bileşik olarak yer alanlar...glisin, arginin, guanidino asetat, S-adenozilmetionin 415. H a n g i a m i n o a s i t l e r i n h i d r o k s i l a s y o n u n d a tetrahidrobiopterin ve moleküler oksijen kullanılır... Fenilalanin, tirozin, triptofan 416. Tirozinden adrenalin sentezi sırasında görülen tepkimeler...aromatik hidroksilasyon, dekarboksilasyon, β-karbonu üzerinden hidroksilasyon, transmetilasyon 417. Norepinefrinin epinefrine dönüşümünde görevli enzim...fenil etanolamin N-metil transferaz (kortizol tarafından aktive edilir) 418. Katekolaminlerin yıkım ürünleri... dihidroksi mandelik asit, metanefrin, normetanefrin, VMA 419. Dopaminin yıkım ürünü...homovanilik asit 420.Katekolaminlerin yıkımında görevli enzimler...MAO ve KOMT 421. Karnozin ve anserini oluşturan amino asitler...beta alanin ve histidin 422. Spermin ve sperimidini oluşturan amino asitler...ornitin ve metionin

112

TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ

423. Ornitinin dekarboksilasyonu ile oluşan...putrescin

451. cAMP tarafından aktive edilen enzim...protein kinaz A

424. Ornitin metbolizmasının defekti sonucu gelişen... retinanın Gyrate atrofisi

452. cGMP tarafından aktive edilen enzim...protein kinaz G

425. Karnitin sentezine katılan amino asitler ve karnitinin görevi...lizin ve metionin; uzun zincirli yağ asitlerinin (yağ açil KoA‛lar) stoplazmadan mitokondri içine geçişine aracılık etme 426. Glisinin katıldığı sentez reaksiyonları...kollajen, hem, pürin, kreatin, glutatyon, konjugasyon, oksalat 427. Argininin katıldığı sentez reaksiyonları...kreatin, üre, ornitin, nitrik oksit, Spermin 428. Tirozinden sentezlenenler...katekolaminler, melanin, tiroid hormonları, glukoz ve keton cisimcikleri 429. Hem sentezinde kontrol basamağı ve kofaktörü...ALA sentaz ve B6 430. Hem sentezinin gerçekleştiği organeller...mitokondri ve stoplazma 431. Kurşun zehirlenmesinde kanda artan bileşik...delta amino levulinik asit 432. H e m sentezinde halkası...porfobilinojen

oluşan

433. P r o t o p o r f i r i n e demiri enzim...ferroşelataz

ilk ilave

pirol eden

434. Bilirubinin oluştuğu doku...RES 435. Hem oksijenaz reaksiyonunun gerçekleştiği organel ve açığa çıkanlar...ER ve Fe3+ ve CO 436. Hem sentezinde görev almayanlar...üroporfirin ve koproporfirin türevleri (porfirinojen türevleri ve protoporfirin IX görev alır) 437. ALA sentaz enzimini aktive eden bileşikler...sit P450 sistemi ile metabolize olan ilaçlar (barbitüratlar, sülfonamidler, griseofulvin, heksoklorobenzen)

453. Guanozin nükleotidlerinin görevleri...dihidrobiopterin sentezi, protein sentezi için enerji kaynağı 454. İnozin monofosfat (İMP) içindeki baz...hipoksantin 455. Pürin sentezindeki kontrol basamakları...PRPP sentaz ve PRPP glutamil aminotransferaz 456. PRPP sentaz enzimini aktive eden...riboz 5-fosfat 457. Pürin sentezindeki kontrol basamaklarını inhibe edenler...AMP ve GMP 458. P ü r i n nükleotid nükleotid...İMP

sentezinde

oluşan

ilk

459. Pürin bazlarının halka yapısını oluşturanlar...Glisinin tamamı (iki karbon ve bir azot), 2 glutaminden 2 azot, aspartattan bir azot, 2 tatrahidrofolattan iki karbon, karbondioksitten bir karbon 460. İMP‛den AMP oluşumunu bloke eden ilaç... 6-merkaptopürin 461. Pürin analogları ve klinik önemi...6-merkapto-pürin, sitozin arabinozid, metotreksat, azaserin. Bunlar hücre siklusu inhibitörü olarak etki gösterirler ve anti-kanser ilaçlar olarak kullanılabilirler. 462. RNA ve DNA sentezine katılan nükleotidler ve yapısında bulunan nükleotidler...nükleozid trifosfatlar ve nükleozid monofosfatlar 463. Nükleozid difosfatları deoksi haline getiren enzim ve kofaktörü...ribonükleozid redüktaz ve kofaktörü tioredoksin 464. Pirimidin sentezinde kontrol basamakları...karbamoil fosfat sentetaz II ve aspartat transkarbamoilaz 465. Karbamoil fosfat sentetaz II‛i aktive eden...PRPP

438. Fotosensitivite görülmeyen porfirialar...ALA dehidrataz eksikliği ve akut intermittan porfiria

466. Pirimidin bazlarının halka yapısını oluşturanlar... Aspartatın tamamı (üç karbon, bir azot), glutaminden bir azot, karbondioksitten bir karbon

439. Otozomal resesif geçiş gösteren porfiria...konjenital eritropoetik porfiria (diğerleri otozomal dominant)

467. Pürin ve pirimidin bazlarının halka yapısını oluşturan ortak iki amino asit...aspartat ve glutamin

440. En sık görülen porfiria...porfiria kutanea tarda

468. Pürin ve pirimidin nükleotidlerinin yapısına katılan ortak dört bileşen..aspartat, glutamin, karbondioksit ve PRPP

441. Eritropoetik porfirialar...konjenital eritropoetik porfiria ve protoporfiria 442. Yarı ömrü en kısa olan enzimler...kontrol basamağını katalizleyen enzimler 443. Plazma proteinlerinin yıkımı...sialik asitlerini kaybederler, reseptör aracılığı ile karaciğere alınırlar ve katepsin adlı proteazlarla parçalanırlar. 444. Obstrüktif sarılığın özellikleri...plazmada konjuge bilirubin artışı, idrarda safra tuzu ve safra pigmentlerinin bulunması, kanda alkalen fosfataz kolesterol artışı

NÜKLEİK ASİTLER 445. Pürin bazları...adenin, guanin, hipoksantin 446. Pirimidin bazları...sitozin, timin, urasil 447. Nükleozid...baz + şeker 448. Nükleotid...nükleozid + fosfat 449. Nükleik asitlerin (RNA ve DNA) yapısı...nükleozid monofosfatların fosfodiester bağları ile birbirine bağlanması sonucu oluşur. 450. Pürin ve pirimidin bazları ile pentoz arasındaki bağ... β-N glikozidik bağ

469. dUMP‛nin dTMP‛ye dönüşümünde rol oynayan enzim ve koenzimler...timidilat sentaz, N5-N10 metilen tetrahidrofolat, dihidrofolat redüktaz ve NADPH 470. dUMP‛nin metilenmiş formu dTMP‛dir. 471. Tioredoksin hangi bileşiğin sentezinde indirgeyici rol oynar...deoksiribonükleotidler 472. L e s c h - N y h a n sendromunda eksik olan enzim...hipoksantin-guanin fosforibozil transferaz 473. Lesch-Nyhan sendromunda hücre içinde ve kanda artan bileşikler..hücre içinde PRPP, kanda ürik asit 474. Pürin nükleotidlerinin yıkımında görevli enzimler... adenozin deaminaz, pürin nükleozid fosforilaz ve ksantin oksidaz 475. Allopürinolün etkileri...ksantin oksidazın inhibisyonu, hipoksantin anoloğu, pürin ve pirimidin sentezinin inhibisyonu, orotik asidüri 476. Ksantin oksidaz enziminin kofaktörleri...molibden, FAD ve demir 477. Pürin nükleotidlerinin yıkım ürünü ve özelliği...ürik asit ve suda az çözünür olması

BİYOKİMYA’DA ÖNEMLİ BİLGİLER

113

478. Gut hastalığında primer defekt...PRPP sentaz enziminin hiper aktivitesi

5‛ ucunda şapka (metilenmiş GTP) ve 3‛ucunda Poli A kuyruğu (200 kadar adenin nükleotidi) içermesi

479. Hiperürisemi nedenleri...gut, Lesch-Nyhan sendromu, von Gierke sendromu, böbrek yetmezliği, asidoz, lenfomalar

497. DNA ve histon proteinlerinin sentezinin gerçekleştiği faz...S fazı

480. Adenozin deaminaz eksikliğinde görülen...T ve B lenfositlerinde fonksiyon bozukluğu 481. Pürin nükleozid fosforilaz eksikliğinde görülen...T lenfositlerinde fonksiyon bozukluğu, hipoürisemi 482. Hipoürisemi nedeni...ksantin oksidaz eksikliği 483. Orotik asidüri nedenleri...ornitin transkarbamoilaz (üre siklusu enzimi) eksikliği, orotat fosforibozil transferaz ve orotidilat dekarboksilaz eksiklileri pirimidin sentezi enzimleri), allopürinol kullanımı, Reye sendromu 484. Pirimidin bazlarının yıkım ürünleri...β-alanin, β-amino izobütirat, CO2 ve NH3 485. DNA çift sarmalında...adenin timinle, guanin sitozinle eşit miktarlarda bulunur. 486. DNA çift sarmalı arasındaki bağ sayıları...adenin ie timin arasında iki, guanin ile sitozin arasında üç hidrojen bağı 487. DNA çift sarmalının erime ısısı...DNA çift sarmalının %50‛sinin ısı ile ayrıştığı ısı derecesine erime ısısı denir. DNA çift sarmalında guanin-sitozin miktarı ne kadar fazla ise ısıya direnç o kadar fazladır. 488. DNA‛nın yapısında en fazla bulunan protein...Histon proteinleri 489. Histon proteinlerinin özellikleri...arginin ve lizinden zengin bazik proteinler olması 490. Histonlarda görülen modifikasyonlar...asetilasyon, metilasyon, fosforilasyon 491. Nükleozom nedir...Histon proteinleri (H1 histonu hariç) ve bunları sarmalayan DNA birimleridir. 492. Kromatin nedir...Yoğun miktarda nükleozom içeren kromozom bölgeleri 493. RNA‛nın özellikleri...tek sarmal olması; adenin, guanin, sitozin ve urasil içermesi; riboz içermesi, baz eşleşmelerinin birebir olmaması, 494. Okaryotlarda hücresel RNA sınıfları ve özellikleri...rRNA (4 adet, tüm RNA‛ların %80‛i), tRNA (61 adet, tüm RNA‛ların %15‛i), mRNA (binlerce, tüm RNA‛ların %5‛i), snRNA (10 adet, tüm RNA‛ların %1‛inden az) 495. tRNA özellikleri...amino asitleri ribozomlara taşıması, en az sayıda nükleotid içermesi, modifiye bazlar içermesi, timin içermesi, antikodon halkası içermesi 496. mRNA özellikleri...DNA‛daki genetik bilgiyi alması,

498. DNA‛nın her iki sarmalının da aynı anda kalıp görevi gördüğü metabolik olay...replikasyon 499. DNA replikasyonunun (sentezi) özellikleri...semikon servatiftir ve çift yönlüdür. 500. DNA sentezinde görevli protein ve enzimler...helikaz, tek sarmal bağlayıcı proteinler, primaz, DNA polimeraz, ribonükleaz, topoizomeraz, DNA ligaz, deoksiribonükleozit trifosfatlar 501. DNA sentezinde görev alan enzimlerin etki sırası...helikaz, primaz (DNA bağımlı RNA polimeraz), DNA polimeraz, ribonükleaz (RNA primerleri kaldırır), DNA ligaz 502. Ökaryotlarda DNA polimeraz çeşitleri...DNA polimeraz (seken sarmalın sentezi ve boşlukların doldurulması) DNA polimeraz δ (öncü sarmalın sentezi) DNA polimeraz β-ε tamir) ve DNA polimeraz γ (mitokondrial DNA sentezi) 503. Prokaryotlarda DNA polimeraz çeşitleri...DNA polimeraz I (görevi α ile aynı), DNA polimeraz III (görevi δ ile aynı), DNA polimeraz II (görevi β-ε ile aynı) 504. Ökaryotlarda DNA polimeraz hangisine gerek duyar... Bir RNA primere 505. DNA‛daki nükleotidleri fosfodiester bağları ile birbirine bağlayan enzim...DNA polimeraz 506. Okazaki parçaları...seken sarmal üzerinde RNA primere bağlı küçük DNA molekülleridir. 507. Okazaki fragmanlarının sentezlenmesini zorunlu kılan durum...Sentezin mutlaka 5‛→ 3‛ yönünde olması 508. Prokaryotlarda DNA sentezini inhibe edenler...sipr ofloksasin, nalidiksik asit, novobiosin 509. Baz eksizyon tamirinde DNA‛daki hasarlı bazı uzaklaştıran enzim...glikozilaz 510. DNA tamir sistemlerinde önemli özellik...hasarlı nükleotid grubu ile yanındaki sağlam nükleotid uzaklaştırılır 511. DNA‛daki hasarlı bazların uzaklaştırıldığı tamir sistemi...baz eksizyon tamiri 512. DNA‛dan UV ışığın neden olduğu timin dimerlerinin kaldırıldığı tamir sistemi...nükleotid eksizyon tamiri 513. N ü k l e o t i d e k s i z y o n t a m i r i n d e bozukluk...kseroderma pigmentozum

gözlenen

514. Mismatch tamir sisteminde (uyumlu olmayan nükleotid gruplarının çıkarılması) gözlenen bozukluk...herediter nonpolipozis kolon CA 515. Nükleotid ekzisyon veya mismatch tamirinde görevli enzimlerin etki sıraları...endonükleaz, ekzonükleaz, DNA polimeraz, DNA ligaz 516. Endonükleaz ve ekzonükleazlar sırayla...bir polinükleotidin iç tarafındaki ve uç tarafındaki fosfodiester bağlarını parçalar. 517. Telomer nedir...Kromozomların her iki ucunda genetik bilgi içermeyen DNA birimleri. Hücrenin her bölünmesinde kısalır ve azaldıkça hücre yaşlanır. 518. Telomerazın görevi...telomer sentezi. Yaşlanma ve malignansi ile ilişkilidir. 519. Ökaryotik hücrelerde telomeraz enziminin bulunmasını zorunlu kılan yapısal özellik...Kromozomların lineer olması

114

TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ

520. RNA sentezini gerçekleştiren enzim ve kofaktörü... RNA polimeraz ve çinko 521. Prokaryotlarda RNA polimeraz enzimi...iki alt birimden oluşur. σ faktörü ve çekirdek enzim. Her üç RNA‛yı da aynı enzim sentezler. 522. RNA polimeraz enziminin DNA‛da bağlandığı bölge...promoter bölge (kopyalanacak bölgenin önündeki özel DNA bölgesi) 523. Prokaryotlarda RNA sentezinin sonlanmasını sağlayan faktör...Rho faktörü (ökaryotlarda nasıl sonlandığı bilinmiyor) 524. Prokaryotlarda mRNA polisistronik bir transkript halinde sentezlenir. Sistron nedir...Bir proteinin sentezinden sorumlu mRNA bölgesi 525. Ökaryotlarda kaç adet RNA polimeraz bulunur...3 adet 526. RNA polimeraz I...nükleolusta 45S rRNA prekürsörünü sentezler. 527. RNA polimeraz II...nükleusta mRNA‛nın prekürsörü olan hnRNA‛yı sentezler 528. RNA polimeraz III...nükleusta tRNA ve 5S rRNA‛yı sentezler 529. Ribozomların sentez bölgesi...nükleolus 530. İntron içeren RNA...hnRNA (pre-mRNA) 531. İntron...protein sentezinde rol oynamayan RNA bölgeleri, genellikle eksonlardan daha uzundur, kesilme (splicing) ile uzaklaştırılır. 532. Spliceosome...İntron-ekson kavşağında hnRNA ile ilişkili small nuclear ribonükleoprotein partikülleri spliceosome‛u oluşturur. 533. Ribozimler...RNA yapısındaki enzimlerdir. Örn. Ribonükleazlar, snRNA (spliceosome), peptidil transferaz 534. Post-transkripsiyonel modifikasyonlar...intronları n kaldırılması, 5‛ uca şapka eklenmesi, 3‛ uca kuyruk eklenmesi, metilasyon 535. RNA sentez inhibitörleri...rifampisin, aktinomisin, mitomisin, amanitin 536. Aktinomisin D ve mitomisin DNA sarmalları ile interkalasyon yapar, böylece hem replikasyon, hem de transkripsiyon inhibe olur. Kanser kemoterapisinde kullanılırlar. 537. Protein sentezinde amino asitler tRNA‛nın 3‛ hidroksil ucuna karboksil grupları üzerinden bağlanırlar. 538. Kodon nedir...mRNA üzerinde 3 dizelik nükleotidlere kodon denir 539. Başlama kodonu...AUG (metionin tRNA‛ya spesifik) 540. Sonlanma kodonu...UAA,UAG,UGA 541. Mutasyonlar...DNA üzerinde bir nükleotidin başka bir nükleotid ile yer değiştirmesi. Örn. Tranzisyon ve transversiyon

547. Protein sentezinin başlam kompleksinin oluşması için gerekenler...büyük ve küçük ribozomal alt birimler, met. tRNA, mRNA, başlama faktörleri, ATP ve GTP 548. Pr otein sen tezin in uzama r eaksiyon lar ın d a gerekenler... peptidil transferaz, uzama faktörleri 1 ve 2, GTP, amino asit taşıyan tRNA‛lar 549. Protein sentezinin sonlanması için gerekenler... sonlanma kodonu, salınım faktörü 550. Polizom nedir...Ökaryotlarda mRNA‛ya birden fazla ribozomun bağlanmış halidir. 551. Operon nedir...Prokaryotlarda DNA üzerinde yapısal genler ve önündeki promoter bölgeye denir. 552. Operatör nedir...Prokaryotlarda repressör molekülün promoter bölgede bağlandığı yerdir. Repressör operatöre bağlanarak promoter bölgeye RNA polimerazın bağlanmasını önler. Dolayısıyla protein sentezi baskılanır. 553. Hangi bölgedeki mutasyon devamlı protein sentezine neden olur...operatör 554. İndükleyici nedir...Repressör moleküle bağlanarak onu inhibe eden dolayısıyla protein sentezinin uyarılmasını sağlayan moleküldür. 555. Steroid hormon reseptörlerine bağlanan koaktivatörlerde histonlar histon asetiltransferaz enzimi ile lizil artıkları üzerinden asetillenir, pozitif yükleri ve dolayısıyla negatif yüklü DNA‛ya bağlanma afiniteleri azalır. Sonuçta nükleozomun yapısı bozulur, transkripsiyon faktörleri devreye girer ve gen ekspresyonu başlar. Histon deasetilasyonu ise ters etkiye sahiptir. 556. Puromisin‛in etkisi...tirozin taşıyan tRNA anoloğudur. Hem prokaryot hem de ökaryotlarda amino açil tRNA‛nın A bölgesine bağlanmasını inhibe eder. 557. Sikloheksimid‛in etkisi...ökaryotlarda peptidil transferazın inhibisyonu 558. Eritromisinin etkisi...prokaryotlarda translokasyonun inhibisyonu 559. Kloramfenikolün etkisi...prokaryotlarda peptidil transferazın inhibisyonu 560. Streptomisinin etkisi...prokaryotlarda mRNA‛nın hatalı okunmasını sağlamak 561. Tetrasiklinin etkisi...prokaryotlarda tRNA‛nın A bölgesine oturmasını önlemek 562. Rifampisinin etkisi...prokaryotlarda RNA polimerazı inhibe etmek 563. Bakterilerde protein sentezinin irreverzibl inhibitörü... Aminoglikozidler (örn. Streptomisin). Kloramfenikol, tetrasiklin, eritromisin, klindamisin protein sentezini reverzibl inhibe ederler.

542. Tranzisyon: DNA‛da pürin pürinle veya pirimidin pirimidinle yer değiştirmesi

564. cDNA sentezini gerçekleştiren enzim...reverse transkriptaz. Retrovirüsler RNA virüsü olup RNA bağımlı DNA polimeraz aktivitesine sahip olan bu enzimi içerirler. Sonuçta cDNA sentezi gerçekleşir, konakçı genomuna girerek virüs proteinleri sentezlenir.

543. Transversiyon...DNA‛da pürin pirimidinle veya pirimidin pürinle yer değiştirmesi

565. Rekombinant DNA tekniği ile ilaç olarak üretilen molekül...protein

544. Amino asitlerin tRNA‛ya bağlanabilmesi için gerekenler...ATP ve aminoaçil tRNA sentetaz enzimi

566. Adriamisinin etki mekanizması...topoizomeraz inhibitörü

545. DNA‛daki AAA‛nın tRNA‛daki antikodon karşılığı.... AAA (aynısıdır)

567. Mitomisinin etki mekanizması...DNA sarmallarıyla interkalasyon

546. Prokaryotlarda başlama kodonu...formil metionil tRNA

568. Onkosüpressör bir genin delesyonu sonucu oluşan bir kanser...retinoblastoma

BİYOKİMYA’DA ÖNEMLİ BİLGİLER

569. Onkojen ve proto-onkojenler...kansere neden olan genlere onkojen, normal hücrelerde bulunan onkojenlere proto-onkojen adı verilir. Proto-onkojenler viral enfeksiyonlarla, proto-onkojendeki mutasyonla, promoter insersiyonu ve kromozom translokasyonu ile aktive olur. 570.Prob...DNA veya RNA‛daki spesifik bir parçayı belirlemek için kullanılan bir molekül. Sık kullanılan problar cDNA molekülleri, tanımlanmış sentetik oligodeoksinükleotidler veya spesifik proteinlere karşı geliştirilmiş antikorlardır. 571. Southern blotting nedir ve kullanım alanı...DNA izole edilir, restriksiyon endonükleazlarla parçalara ayrılır, kesilmiş parçalara agaroz jelde elektroforez uygulanır sonra nitrosellülöz membrana aktarılır, membran üzerine radioaktif prob yerleştirilir ve sonunda otomatik radyografisi çekilir. Southern blotting anormal genleri belirlemek, virüs integrasyonunu göstermek ve prenatal tanı (örn. Orak hücre anemisi, Huntington chorea, Duchenne muscular dystrofi) amacıyla kullanılır. 572. Gen amplifikasyonunda kullanılan teknik...PCR (Polimeraz chain reaction) 573. PCR‛da kullanılan enzim...Taq polimeraz 574. Northern blotting spesifik RNA‛yı göstermek için kullanılır. Agaroz jelden nitrosellülöz filtreye RNA transfer edilir ve uygun bir probla belirlenir. 575. Western blotting proteinleri (nükleik asitleri değil) belirler. Proteinler dokudan izole edilir ve elektroforez uygulanır. Ayrılmış proteinler nitrosellülöz membrana aktarılır, uygun bir radioaktif antikorla problanarak belirlenir.

VİTAMİNLER 576. Alkolün bağırsaklardan emilimini önlediği vitamin... tiamin 577. Alkoliklerde gözlenen Wernicke ensefalopatisi hangi vitamin eksikliğine bağlı gelişir...Tiamin 578. Ketoasitlerin oksidatif dekarboksilasyonunda gerekli olan vitamin...tiamin pirofosfat 579. Riboflavin eksikliğini araştırmada kullanılan enzim... eritrosit glutatyon redüktaz 580. Oksidasyon-redüksiyon reaksiyonlarında kullanılan vitaminler...riboflavin ve niasin 581. Triptofandan NAD sentezinde kullanılan vitamin... piridoksal fosfat +

582. Pellegra semptomlarının geliştiği durumlar...niasin eksikliği, vitamin B6 eksikliği, karsinoid sendrom, Hartnup sendromu, diyette lösin fazlalığı, izoniazid kullanımı 583. Vitamin B5‛in aktif formları...KoA ve açil taşıyıcı protein (yağ asiti sentaz kompleksinin yapısında bulunuyor) 584. Pantotenik asitin yapısı...β-alanin ve pantoik asit 585. Koenzim A‛nın yapısına katılanlar...Pantotenik asit, tioetanolamin, adenin, riboz, fosfor 586. Piridoksal fosfatın (B6 vitamini) rol oynadığı reaksiyonlar...amino asitlerin transaminasyon, dekarboksilasyon ve deaminasyon reaksiyonları, ALA sentaz, sistationin sentaz ve sistationaz reaksiyonları, kas glikojen fosforilaz reaksiyonu 587. B 6 v i t a m i n i e k s i k l i ğ i n d e bileşik...ksanturenik asit

idrarla

atılan

115

588. Aktif formu fosfat içeren vitaminler...tiamin, riboflavin, niasin, pantotenik asit ve piridoksal 589. Aktif formu adenozin monofosfat türevi içeren vitaminler...riboflavin, niasin, pantotenik asit 590. Vücutta sentezlenebilen vitaminler...niasin, biotin, D vitamini, K vitamini 591. Karboksilasyon reaksiyonlarında görevli olan vitamin... biotin 592. Biotin eksikliğinde idrarla atılan bileşikler...laktat ve propionat 593. Folik asitin kimyasal yapısı hangisidir...Pteridin + PABA + glutamik asit 594. Metotreksatın etki mekanizması...dihidrofolat redüktazı inhibe eder ve güçlü anti-kanser ilaçtır. 595. Y a p ı s ı n d a k o b a l t vitamin...B12

(eser

element)

içeren

596. Suda çözünen vitaminler arasında önemli miktarlarda depolanan tek vitamin...B12 vitamini 597. B12 vitamininin görev aldığı reaksiyonlar...metilmal onil KoA → süksinil KoA (kofaktör: adenozil kobalamin; yer: mitokondri); homosistein → metionin (kofaktör: metilkobalamin; yer: stoplazma) 598. Bağırsaklardan emilimi için pankreas bikarbonat sekresyonuna gerek duyulan vitamin...B12 599. Vitamin B12 eksikliğinde görülenler...metilmalonik asidüri, metil malonik asit birikimi, myelin kılıfının kesintiye uğraması ve sinir iletiminde aksamalar, homosistinüri, megaloblastik anemi 600. Aktif formu vücuda alındığı şekli ile etkili olan vitaminler...askorbik asit ve biotin 601. C vitamininin katıldığı reaksiyonlar...kollajen sentezi (prolil hidroksilaz basamağı), katekolamin sentezi (dopamin β-hidroksilaz basamağı), safra asiti sentezi (7α-hidroksilaz basamağı), tirozinin yıkımı, demirin emilimi, böbreküstü bezi hormonlarının sentezi, antioksidan 602. A vitamini prekürsörü...β karoten 603. Karaciğerde depolanan ve teratojenik özelliğe sahip olan vitamin...A vitamini 604. A vitamini türevlerinin fonksiyonları...retinol üremeden, retinal görmeden, retinoik asit büyüme ve farklılaşmadan sorumludur. 605. Düşük oksijen basıncında antioksidan etki gösteren vitamin...A vitamini 606. Hangi vitamin bir prohormon olarak fonksiyon gösterir...D vitamini 607. Yağda çözünen vitaminler arasında en toksik olanı... D vitamini 608. D vitamininin etkileri...kemikten kalsiyum ve fosfatın rezorpsiyonu, bağırsaklardan kalsiyum ve fosfatın geri emilimi, böbrekten kalsiyumun geri emilimi 609. Kadında over Theca hücreleri androstenedion ve testesteron kaynağıdır. Bunlar aromataz enzimi ile granuloza hücrelerinde sırasıyla estron ve estrodiole çevrilir. Progesteron bir miktar estradiol de üreten korpus luteum tarafından üretilir ve salınır. Önemli miktarda estrojenler androjenlerin periferal aromatizasyonu ile üretilir. Aromataz aktivitesi adipoz hücrelerinde, karaciğerde, deride ve diğer dokularda bulunur. 610. Hangisi D3 vitaminidir...Kolekalsiferol

611. 1α-hidroksilaz (böbrekte bulunur) üzerine etkili

116

TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ

olan bileşikler...kalsiyum düşüklüğü, fosfat düşüklüğü ve parathormon fazlalığı enzimi aktive eder, kalsitriol (1,25-dihidroksikolekalsiferol) fazlalığı inhibe eder. 612. Böbrek hastalıklarında oral D vitamini alınması niçin etkili olmayabilir...D vitamininin hidroksilasyonu ve aktivasyonu böbrekte gerçekleşir. 613. Kalsitriol fazlalığında 25 hidroksi vitamin D3 hangi bileşiğe dönüşür...Böbrekte 24 hidroksilaz tarafından inaktif bir metabolit olan 24,25-dihidroksi vitamin D3‛e dönüşür. 614. Yüksek oksijen basıncında antioksidan etkili vitamin...E vitamini

615. Glutatyon peroksidaz (kofaktörü selenyum) ile sinerjik etki gösteren vitamin...E vitamini

626. Sadece zona glomerulozada bulunan enzim... 8 hidroksilaz (aldosteron sentaz) 627. Östrojen sentezine özgü hidroksilaz...aromataz 628. Böbrek üstü bezinde sentezlenen en potent mineral okortikoid...aldosteron 629. 21 karbonlu hormononlar...pregnenolon, progesteron, kortizol, aldosteron ve bunların sentezinde yer alan ara bileşikler 630. 19 karbonlu hormonlar...androjenler 631. 18 karbonlu olup aromatik halkaya sahip hormonlar... östrojenler

616. Poliansatüre yağ asitlerini peroksidasyondan koruyan vitamin...E vitamini

632. Böbrek üstü bezinde sentezlenen en potent androjen... testosteron

617. Abetalipoproteinemide eksikliği gözlenen vitamin...E vitamini (şilomikron ve VLDL içinde kanda taşınır)

633.Böbrek üstü bezinde en fazla sentezlenen androjen...DHEA

618. Eksikliğinde yeni doğanlarda hemolitik anemiye neden olan vitamin...E vitamini 619. V i t a m i n K e k s i k l i ğ i n d e , p r o t e i n ü z e r i n d e oluşumu gerçekleşmeyen amino asit...Gamakarboksiglutamat 620. Eksikliğinde osteoporoza ve kanamaya eğilimi arttıran vitamin...K vitamini 621. Bazı pıhtılaşma faktörlerinin ve bir kemik proteini olan osteokalsinin karboksilasyonunda rol oynayan vitamin...K vitamini 622. Retinol bağlayıcı protein sentezi enfeksiyonlarda azalır (negatif akut faz reaktanı). Sonuçta dolaşımdaki vitamin A azalır ve immün yanıt daha da bozulur.

HORMONLAR 623. Steroid hormonların sentezinde kontrol basamakları: sTAR (steroid akut regülatuar protein) ve desmolaz (mitokondrial yan zincir parçalayıcı enzim) enzimi 624. ACTH kortizol biyosentezinde hangi basamakta etkili olur...Kolesterol → pregnenolon 625. Böbrek üstü bezinde sentezlenen en potent glukoko rtikoid...kortizol

634. Testosteronu dihidrotestesterona çeviren enzim...5αredüktaz 635. Androjenlerden östrojen sentezinde rol alan enzim...aromataz 636. Fertil dönemdeki kadında başlıca östrojen formu... estradiol (E2) 637. Gebelik dönemindeki başlıca östrojen formu...estriol (E3) 638.Renin salınımını inhibe edenler • Artmış kan basıncı • Ayaktan oturur duruma geçmek • Tuz yüklemesi • β- adrenerjik antagonistler • Prostaglandin inhibitörleri • Potasyum • Vazopressin • Anjiyotensin II

639. Menopozal dönemde bulunan başlıca östrojen formu... estron (E1) 640. Estriol sentezinde görevli enzim ve bulunduğu doku... 16-hidroksilaz ve fetal karaciğer 641. Hücre içi reseptörlere bağlanarak etkili olan hormonlar...steroid yapılı hormonlar, kalsitriol, retinoik asit, tiroid hormonları

BİYOKİMYA’DA ÖNEMLİ BİLGİLER

642. Hücre membran reseptörlerine bağlanarak adenilat siklazı aktive edenler...glukagon, β-adrenerjik katekolaminler, kalsitonin, parathormon, ACTH, TSH, FSH, LH, hCG, MSH, ADH (böbrekte V2 reseptörleri üzerinden), CRH 643. Hücre membran reseptörlerine bağlanarak adenilat siklazı inhibe edenler...anjiyotensin II, α2-adrenerjik katekolaminler, somatostatin, asetilkolin 644. cGMP üzerinden etkili olan hormonlar...atrial natriüretik hormon (reseptörü hücre membranında ve intrensek guanilat siklaz aktivitesi gösterir), nitrik oksit (stoplazmadaki solubl guanilat siklazı aktive eder) 645. Ca 2+ -fosfatidil inozitol üzerinden etkili olan hormonlar...asetilkolin, α1-adrenerjik katekolaminler, anjiyotensin II, ADH (damar düz kaslarında V 1 reseptörleri üzerinden), kolesistokinin, gastrin, oksitosin 646. Tirozin kinaz reseptörleri üzerinden etkili olan hormonlar...intrensek tirozin kinaz üzerinden etkili olanlar (insülin, İGF, epidermal büyüme faktörü), solubl tirozin kinaz (Tyk-2, JAK-STAT) üzerinden etkili olanlar (büyüme hormonu, prolaktin, eritropoetin, sitokinler) 647. Hangi hormon reseptörüne bağlanınca fosfolipaz C enzimi aktive olur...Kasılmaya neden olan hormonlar. Sonuçta fosfatidil inozitol 4,5-bifosfat parçalanır. 648. Diaçilgliserolün aktive ettiği enzim...protein kinaz C 649. İnozitol trifosfatın etkisi...hücre içi kalsiyum depolarından kalsiyumun serbestleştirilmesi 650. Hücre içi reseptörlere bağlanarak etkili olan hormonların ortak özelliği..lipofilik olmaları ve hücre membranlarını taşıyıcı kullanmadan geçebilmeleri 651. Sinyal iletiminde birincil mesajcı olanlar...hormonlar (örn. Östrojen, epinefrin) 652. Vazopressinin (ADH) etkileri...Böbrekte distal ve toplayıcı tübüllerden suyun geri emilimi ve damar düz kaslarında kasılma 653. Oksitosinin etkileri...Uterus kontraksiyonu ve süt bezlerinde miyoepitelyal hücrelerde kontraksiyon 654. Prolaktinin etkileri...TRH salınımını uyarır, dopamin baskılar. Meme dokusunda süt proteinlerinin ve süt şekerinin sentezini uyarır. 655. Luteinizan hormonun (LH) etkileri...Ovülasyonu sağlamak, korpus luteumdan progesteron ve estradiol sentezini uyarmak, testiste leydig hücrelerinden testosteron sentezini uyarmak. 656. Follikül stimulan hormonun etkileri...Overlerden estradiol sentezini uyarmak, testiste sertoli hücrelerinden androjen bağlayıcı protein sentezini uyarmak 657. Kortizolün etkileri...Glukoneogenez, glikojenez, lipoliz(ekstremitelerde), lipogenez (diğer dokularda), fizyolojik dozlarda protein ve RNA metabolizmasında artış (anabolizan etki), yüksek dozlarda katabolizan etki, antiinflamatuar cevap ve immünsüpresyon (T lenfositlerde parçalanma) 658. Tiroid hormonlarının etkileri...Fizyolojik dozlarda protein sentezinde artış, yüksek dozlarda yıkım, bazal metabolik hızda artma, lipoliz, kolesterol sentezinin uyarılması, LDL metabolizmasının uyarılması (kan kolesterol düzeyinin azalması), vitaminlerin kullanımının uyarılması 659. Büyüme hormonunun etkileri...Glukoneogenez, glikojenez, lipoliz, protein sentezinin uyarılması, kasta dokusunda glukoz uptake‛inin azalması, büyüme. 660. Aldosteron sentezini uyaranlar...Potasyum yüksekliği ve anjiotensin II

117

661. Renin salınımını uyaranlar...Böbreğe gelen kan miktarındaki azalma, böbrek tübüllerindeki sodyum azlığı, β-adrenerjikler ve prostaglandinler 662. A n j i o t e n s i n I I ‛ n i n e t k i l e r i . . . Arteriollerde vazokonstruksiyon sonucu kan basıncında artış, renin salınımının inhibisyonu, aldosteron üretiminin uyarılması ve sonuçta sodyum retansiyonu, hacim artışı ve kan basıncında artış

PLAZMA PROTEİNLERİ, İMMÜNOGLOBULİNLER VE KOAGÜLASYON 663. Plazma proteinleri arasında en fazla negatif yük içeren protein...prealbümin ve albümin 664. Plazma proteinlerinin özellikleri...Albümin hariç tümü glikoprotein yapıdadır, karaciğerde sentezlenir (immünoglobülinler hariç), kan ve dokular arasındaki sıvı dağılımını belirler, belirli yarı ömnürleri vardır, bazıları akut faz reaktanıdır, GER‛deki ribozomlarda sentezlenir. 665. Negatif akut faz reaktanları...Prealbümin, albümin, transferin, retinol bağlayıcı protein 666. Pozitif akut faz reaktanları...α 1 -antitripsin, α 1-asitglikoprotein, haptoglobülin, seruloplazmin, fibrinojen, C3, C4, CRP

667. Prealbüminin (transtiretin) özellikleri...Karaciğerde sentezlenir, tiroksin (serum düzeyinin % 10 kadarını) ve retinol bağlayıcı protein olarak fonksiyon gösterir, yarı ömrü 48 saat kadardır, beslenmenin takibinde kullanılır. 668. Albümin ve özellikleri...Plazmanın başlıca proteini, globüler protein, tüm vücut sıvılarında en bol bulunan protein, karbonhidrat içermez, kolloid osmotik basıncın başlıca sağlayıcısıdır, karaciğerde sentezlenir, sentezi onkotik basınç ve protein alımı ile kontrol edilir, sitokinler sentezini azaltır, yarı ömrü 14-21 gün kadardır, plazmanın genel taşıyıcı proteinidir. 669. α1-Antitripsin ve özellikleri...Karaciğerde sentezlenir, plazmanın başlıca serin proteaz inhibitörüdür, eksikliğinde amfizem ve siroz gelişir, protein elektroforezinde α1-bandının % 90‛ını oluşturur. 670. Alfa-fetoprotein ve özellikleri...Fetüsün yolk kesesinde ve karaciğerinde üretilir, gebeliğin 13. haftasında pik yapar ve sonra azalmaya başlar, gebelerde artışı açık nöral tüp defektlerinde ve fetal distres durumlarında gözlenir, tümör belirteci olarak hepatosellüler karsinomaların ve germ-hücre tümörlerinin araştırılmasında kullanılır. 671. Haptoglobülin ve özellikleri...Hemoglobini bağlayan immünoglobülin benzeri plazma proteinidir, hemolizde azalır, pozitif akut faz reaktanıdır. 672. α 2-Makroglobülin ve özellikleri...Yüksek molekül ağırlıklı plazma proteaz inhibitörüdür, fibrinolitik/ koagülasyon sisteminin regülasyonunda, büyüme hormonu ve çinko gibi moleküllerin taşınmasında rol oynar. Hemolizde azalır. 673. S e r ü l o p l a z m i n . . . Bakır içeren ve ferroksidaz aktivitesine sahip bir proteindir. Demir ve bakır metabolizmasında rol oynayan bir α 2-globülindir. Düşük dansiteli lipoproteini (LDL) okside ettiği için kardiyovasküler hastalıklar için bağımsız risk faktörü olabildiği gösterilmiştir. Geç dönemde yükselen pozitif akut faz reaktanıdır ve Wilson hastalığında azalır. 674. Plazmada bakırı bağlayan proteinler...seruloplazmin ve albümin

118

TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ

675. Transferrin...Plazmanın başlıca demir taşıyan proteinidir, negatif akut faz reaktanıdır. Plazmadaki miktarı demir bağlama kapasitesini yansıtır. Transferrin ölçümü kimyasal yöntemle ölçülen total demir bağlama kapasitesinden daha doğru sonuçlar verir. 1 mg transferrin 1.25 mcg demir bağlar. Demir eksikliği anemilerinde ve yüksek östrojen düzeylerinde (örn. Gebelik ve oral kontraseptif kullanımı) artar, inflamasyonda azalır. 676. Hemopeksin...Hem bağlar ve hemolizde azalır. 677. Fibrinojen...Karaciğerde sentezlenen ve suda çözünen bir plazma glikoproteinidir. Nedeni açıklanamayan kanamaların araştırılmasında kullanılır. Artmış fibrinojen düzeyleri arteriyel trombotik olaylara yol açabilir. Akut faz reaktanıdır. 678. β2-Mikroglobülin...Klas I MHC antijenlerinin hafif zinciri olan düşük molekül ağırlıklı bir proteindir. Tüm nükleuslu hücrelerde bulunduğu ve tamamen reabsorbe olduğu ve proksimal tübüllerde katabolize olduğu için proksimal tübüler fonksiyonun ve immün aktivasyonun bir markırı olarak kullanılır. Serum düzeyleri hematolojik malignansilerde (örn. Multiple myeloma) artar ve prognozu yansıtır. İdrar düzeylerindeki artış tübüler fonksiyonu yansıtır. 679. C-reaktif protein...CRP pentraksin protein ailesinin (serum amiloid P olarak da bilinir) bir üyesidir. Bu ismi almasının nedeni pnömokok hücre duvarındaki polisakkaridin C fraksiyonuna bağlanması iledir. Hepatik sekresyonu interlökin 6 gibi sitokinlere cevap olarak uyarılır. CRP‛nin immün cevabın oluşmasında bir role sahip olduğuna inanılır. CRP kompleman sistemini aktive eder, Fc reseptörlerine bağlanır, bazı mikroorganizmalar için opsonin olarak fonksiyon gösterir. Yüksek duyarlılıklı CRP ölçümleri vasküler inflamasyonun ve kardiyovasküler riskin değerlendirilmesinde yararlıdır. Sedimantasyon hızı ile iyi bir korelasyon gösterir fakat daha erken yükselir ve daha erken düşer. En erken yükselen akut faz proteini olup inflamasyonda, infeksiyonda, travma ve doku nekrozunda, malignansilerde ve otoimmün hastalıklarda artar. 680. Hemosiderin...Ferritinin demir içeren kısmen parçalanmış formudur. Aşırı demir depoları oluştuğunda gözlenir. Demire spesifik histolojik boyalarla (örn. Prusya mavisi) saptanabilir. İdrarda bulunması intravasküler hemolizle ilişkilidir. 681. İmmünoglobülinler ve özellikleri...İmmünoglobülinler yabancı antijenleri tanıyan ve bağlayan antikor olarak fonksiyon gösteren bir grup plazma proteinidir. Birbirlerine disülfid bağlarla bağlı iki hafif ve iki ağır zincirden oluşur. İki tür hafif zincir (κ ve λ) ve beş tür ağır zincir (γ, α, μ, δ ve ε) Ağır ve hafif zincirlerin N-terminal amino asit dizilimi (değişken bölge) oldukça değişken olup antijen bağlama bölgeleri içerir (Fab). Zincirlerin geri kalan kısımlarındaki amino asit dizilimi (sabit bölge) bir immünoglobülin sınıfı içinde aynıdır. Antijenin immünoglobülinlere bağlanması non-kovalent bağlarla gerçekleşir. İmmünoglobülin sınıfları arasında özgüllüğü belirleyen ağır zincirlerdeki amino asit dizilimidir (primer yapı). Plazmadaki miktarları en yüksekten en düşüğe göre sıralandığında beş sınıf immünoglobülin bulunur: IgG, IgA, IgM, IgD ve IgE. 682. IgG...Fonksiyonları arasında sekonder cevapta ana antikor, bakteri fagositozunda opsonizasyon, kompleman fiksasyonu, bakteri toksinleri ve virüslerin nötralize edilmesi bulunur. Plasentayı geçen tek immünoglobülin. Total serum immünoglobülin konsantrasyonunun %7080‛ini oluşturur. Multiple myelomada belirlenen en sık ağır zincir tipidir. Kronik veya rekürren infeksiyonlarda, otoimmün hastalıklarda artar.

683. IgA...Sekresyonlarda bulunan başlıca immünoglobülin tipi. Bakteri ve virüslerin müköz membranlara yapışmasını önler. Multiple myelomada ikinci en sık görülen monoklonal immünoglobülin tipidir. Kolostrum ve sütteki maternal kaynaklı sekretuar IgA infantları GİS infeksiyonlarından korumaktadır. 684. IgM...Antijene cevapta üretilen ilk immünoglobülin tipi. Kompleman aktivatörüdir. Soğuk-reaktif antikorların çoğu IgM tipindedir. Fetüste üretilebilir ve plasentayı geçmez. Kord kanında veya doğumun hemen sonrasında serumda bulunması konjenital infeksiyon tanısında yararlıdır. Klasik romatoid faktörler (RF) IgG‛ye karşı geliştirilmiş IgM otoantikorlarıdır. IgM konsantrasyonlarındaki selektif artış infeksiyona bir cevabı gösterir. Monoklonal artışlar Waldenström makroglobülinemide gözlenir. 685. IgD...Serumda ve membrana bağlı halde bulunur. Membrana bağlı IgD B hücre yüzeylerinde bulunur ve antijen tanınmasında fonksiyon gösterir. 686. IgE...Mast hücrelerinin ve bazofillerin yüzeyinde bulunur ve bunlardan mediatör salınımına neden olarak hipersensitiviteye aracılık eder. Eozinofillerden enzimleri salarak infeksiyonlara karşı korur. Helmintlere karşı immünitede görev alır. 687. Koagülasyon şelalesinin başlaması...Subendotelyal dokudaki doku faktörünün kanla teması ve faktör VII‛yi aktive etmesi ile başlar. 688. Protrombini trombine çeviren faktörler...Bunlara protrombinaz kompleksi de denir ve faktör Xa, faktör Va, fosfolipidler ve kalsiyumdan oluşur. 689. Kan pıhtılaşması esnasında fibrinojeni fibrine çeviren enzim...trombin 690. Faktör XIIIa...Fibrin polimerlerindeki glutamin ve lizin arasında kovalent çapraz bağlar oluşturur. 691. Koagülasyon şelalesinin inhibisyonu...Başlıca fizyolojik inhibitör doku faktörü yolu inhibitörüdür. Ayrıca antitrombin III (FXa ve trombini inhibe eder), protein C ve S sistemi de görev alır. 692.Fibrinoliz...Plazminojen dolaşımda fibrine tutunur ve doku plazminojen aktivatör tarafından fibrini parçalayan plazmine dönüşür. Ayrıca ürokinaz ve streptokinaz (rekombinant olarak üretilir) da plazminojen aktivatörüdür. 693. Trombositlerin kan damarlarında açığa çıkan kollajene bağlanması...yüzeylerindeki GP Ia-IIa reseptörleri ile gerçekleşir. Bu bağlanmada von Willebrand faktör rol oynar. 694. von Willebrand faktör...Endotel hücrelerinde sentezlenerek plazmaya salınan bir glikoproteindir, FVIII‛i stabilize eder ve kollajen ve subendotele bağlanır. Trombositler, vWF‛ye trombosit yüzeyinde bulunan bir glikoprotein kompleksi (GP Ib-IX) ile bağlanır 695. Fibrinojenin trombosit yüzeylerine tutunması...GP IIb-IIIa kompleksi (fibrinojen reseptörü) ile gerçekleşir. 696. Tümör belirleyicilerinin uygulamaları...asemptomatik kişilerin taranması, malign ve benign durumların ayırımı, tedavi ve rekürrensin ayırımı, sınıflandırma ve evreleme, tedavi 697. Bazı tümör belirleyicileri ve yükseldiği kanser türleri...Karsinoembriyonik antijen (kolon, akciğer, göğüs, pankreas), alfa-fetoprotein (karaciğer), human koryonik gonadotropin (trofoblast), prostat spesifik antijen (prostat), kalsitonin (tiroid medüller karsinoma), CA 19-9 (tüm gastrointestinal kanser formları

BİYOKİMYA’DA ÖNEMLİ BİLGİLER

özellikle pankreas CA), CA 125 (over kanseri), CA 15-3 (metastatik göğüs kanseri),CA 27-29 (metastatik göğüs kanseri), CA 72-4 (gastrik karsinoma) 698. Formüller: Kütle (g) Mol = --------------------------------Gram molekül agırlığı

Kütle (mg/L) mmol/L = ---------------------Atom ağırlığı Örnek: serum sodyum konsantrasyonu 322 mg/dL ise kaç mmol/L‛dir? (Sodyumun atom ağırlığı: 23) 322 X 10 mmol/L = ------------------ = 140 23

mg/dL X 10 X eşdeğerlik mEq/L = ---------------------------------atom ağırlığı Örnek: serum kalsiyum konsantrasyonu 10 mg/dL ise kaç mEq/L‛dir? (Kalsiyumun atom ağırlığı 40 ve eşdeğerliği 2‛dir) 10 X 10 X 2 mEq/L = -------------------- = 5 40

Friedwald formülü: LDL kolesterol = Total kolesterol – (HDL kolesterol + Trigliserid/5) Örnek: Total kolesterol 200 mg/dL, HDL kolesterol 40 mg/dL ve trigliserid 100 mg/dL ise LDL kolesterol ne kadardır? Cevap: LDL kolesterol = 200 – (40 + 100/5) = 140 mg/dL

HÜCRE VE DOKU BİYOKİMYASI 699. Hücrelerin %90‛ı...sudur. 700. Hücrenin kuru ağırlığı baz alındığında en fazla bulunan organik komponent ve element...protein ve karbon 701. Hücre organellerinin markırları...plazma membranı (Na + -K + ATPaz, 5‛-nükleotidaz, adenilat siklaz), endoplazmik retikulum (glukoz 6-fosfataz), golgi (galaktozil transferaz), mitokondri (glutamat dehidrogenaz), iç mitokondri membranı (ATP sentaz, süksinat dehidrogenaz), nükleus (DNA), ribozom (RNA), lizozom (asit fosfataz), peroksizom (katalaz ve peroksidaz), sitozol (laktat dehidrogenaz) 702. G r a n ü l l ü e n d o p l a z m i k r e t i k u l u m ü z e r i n d e k i poliribozomlarda sentezlenen proteinler...sekretuar, golgi cisimciği, plazma zarı, endoplazmik retikulum, salgı granülleri, lizozomal enzimler 703. Serbest ribozomlarda sentezlenen proteinler...hücre içi, nükleer, mitokondri, peroksizom 704. Katepsinler...hücre içinde bulunan proteolitik enzimlerdir. 705. L i z o z i m . . . eksternal sekresyonlarda bulunan (makrofajlarda bol bulunur) ve bazı bakteri hücre duvarlarındaki N-asetilmuramik asit ve N-asetil-Dglukozamin arasındaki bağı parçalayan enzimdir.

119

706. Laktoferrin...anne sütünde, ekzokrin sekresyonlarda bulunan ve inflamasyon esnasında nötrofil granüllerinden salınan demir bağlayıcı proteindir, demiri bağlayarak bazı bakterilerin büyümesini inhibe edebilir. Antibakteriyel, antiviral, antifungal, anti-inflamatuar, antioksidan ve immünomodülatör aktivitelere sahiptir. 707. Ekto-enzimler...plazma membranının dış bölümünde bulunan enzimlerdir. Örn: alkalen fosfataz, 5‛nükleotidaz 708. Hücre membranlarındaki spesifik iyon kanalları...sodyum, potasyum, kalsiyum ve klor iyonları için özeldir. 709. Çölyak hastalığında kullanılan tanı testleri... endomisial antikorlar, retikülin antikoru, doku transglutaminaz antikoru, gliadin antikoru 710. Kolerada üretilen enterotoksin...adenilat siklazı aktive eder, üretilen cAMP bağırsak hücrelerine sodyumun aktif transportunu önler, sonuçta bağırsak lümeninde su toplanır ve şiddetli diyare gelişir. 711. Kolera toksini, stimülatör G proteininin α altbirimine ADP-ribozu bağlayarak bu alt birimin GTPaz aktivitesini inhibe eder. 712. Alkolizm ve yağlı karaciğer...Alkol karaciğerde metabolize olarak bol miktarda NADH üretilir, NAD+ azalır. NAD+‛deki azalma yağ asitlerinin betaoksidasyonunu azaltır, karaciğerde yağ asitleri birikir. Kronik alkoliklerde beslenme bozulur, apo B100 sentezi azalır, VLDL sentezlenemez, triaçilgliseroller karaciğerde birikir. 713. Detoksifikasyonda rol oynayan bileşikler...PAPS (fosfoadenozin fosfosülfat), metionin, glisin, glutatyon, glukuronik asit 714. En sık görülen glikolitik yol enzim eksikliği...piruvat kinaz 715. Beyaz ırkta en sık görülen enzim eksikliği...glukoz 6-fosfat dehidrogenaz 716. Serbest oksijen radikallerini zararsız hale getirmede rol oynayan enzimler...glukoz 6-fosfat dehidrogenaz, glutatyon redüktaz, glutatyon peroksidaz, süperoksid dismutaz, katalaz 717. Süperoksid dismutazın kofaktörleri...stoplazmik formu bakır ve çinko, mitokondrial formu mangan 718. 2H2O2 → 2H2O + O2 tepkimesini gerçekleştiren enzim...katalaz 719. Nitrik oksitin etkileri...vazodilatasyon, kan basıncının regülasyonu, makrofajların bakterisidal ve tümorisidal etkilerine aracılık etme, beyinde nörotransmitter, trombosit adezyon ve agregasyonunun inhibisyonu 720. İdrarla atılan endojen sülfatın kaynağı amino asit... sistein